Pagbasa sa Filipino

Ikaapat na Linggo
Filipino 9
Ang Pilosopo
Noong unang panahon, may isang bayan na ang naninirahan ay mga taong
sunudsunuran na lamang dahil sa takot na masuway ang batas na umiiral sa
nasabing bayan.

Isang araw, namamasyal ang kanilang pinunong si Abed sa mga kabahayan ng

kanyang mga tauhan upang tiyakin kung sino sa kanyang mga tauhan ang mga
naghihirap upang mabigyan ng pagkain.

Nang mapansin ni Subekat na lumilibot araw-araw si Abed upang mamigay

ng pagkain sa mga naghihirap ay kaagad kumuha ng bato at isinalang sa kalan para
mabigyan ng pagkain.

Nang marating ni Abed ang kubo, binati siya ni Subekat. Luminga-linga si

Abed at nakita niya ang kaldero na may nilagang bato. Nung mapansin niya, sinabi ni
Subekat na kunin kinaumagahan ang kanyang parte dahil may inilaan sa kanya.

Isang araw nagtipon ang mga tao upang magdasal ng dhubor (pantanghaling
pagdarasal). Nang makatapos sila ay nagtanong si Abed kung sino ang wala sa
kanyang mga tauhan. May nakapagsabi na si Subekat ang wala. Samantala,
ipinaalam ni Abed sa mga tao na aalis sila para magsuri ng lupa dahil kakaunti na
lamang ang lupa para sa susunod na henerasyon. Nang papaalis na sila, saka pa
lamang dumating si Subekat na hindi sumali sa pagdarasal at sinabing sasama siya.
Sinabi ni Abed na maaaring sumama si Subekat kahit na hindi niya siya nakita sa
pagdarasal ngunit sa pag-alis nilang ito ay matatanto niya kung tunay ba na kasama
si Subekat o hindi. Bago umalis ang pangkat, hinabilin ni Abed sa bawat isa na
magdala ng bato na tamang-tama lang ang bigat sa kanila. Nagdala si Subekat ng
batong sinlaki lang ng kanyang hinlalaking daliri.

Nang mapagod na sila sa walang humpay na paglalakbay, nagpahinga sila at

naghugas upang magdasal. Hindi pa rin sumali si Subekat. Nang matapos ang
pagdarasal, ipinag-utos ni Abed na buksan ang kanilang baon. Nang mabuksan na
nila, naging tinapay ang lahat ng dala nilang bato. Si Subekat na ang dala ay sinlaki
lamang ng hinlalaki ay nagutom dahil sa liit ng kanyang tinapay.

Nang paalis na naman sila, sinabi uli ni Abed sa bawat isa na magdala ng
maliit lamang na bato. Sumunod lahat ang mga tao maliban kay Subekat na ang
dinalang bato ay ang pinakamalaki dahil magiging tinapay raw ito. Nang dumating
na sila sa pupuntahan nila, sinabi ni Abed na bawat isa sa kanila ay ihagis sa abot ng
kanilang makakaya ang kanilang bato dahil ito na rin ang lawak ng lupang matatamo
ng bawat isa. Samantalang, si Subekat na may pinakamalaking bato ay sinlaki
lamang ng bilao ang nakuhang lupa dahil sa hindi niya kayang ihagis ang kanyang
dalang bato. Doon lamang sa nahulugan ng bato ang kanyang makukuhang lupa.
Nalungkot si Subekat sa kanyang makukuhang lupa. Nang makita ni Abed ang liit ng
kanyang nakuhang lupa sinabi niya kay Subekat na hindi ito sumusunod sa mga
patakaran. Sinabi pa sa kanya na dahil siya ay hindi marunong sumunod sa mga
alintuntunin, wala siyang magandang kinabukasan.

Sipi mula sa Mga Piling Kuwentong Bayan ng Mga Maguindanaon at Maranao

Nina Nerissa Lozarito-Hufana, Ph.D.
Claribel Diaz-Bartolome, Ph.D.

Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

1. Ilarawan ang tagpuan o bayan ng kwento. Ano ang katangian ng mga taong
naninirahan dito?
2. Sino si Subekat? Ano ang pinagkaiba niya sa ibang mga naninirahan doon?
3. Bakit isinama ni Abed si Subekat sa kanilang paglalakbay?
4. Ano-ano ang tuntuning sinabi ni Abed sa kanila sa kanilang paglalakbay?
5. Ano ang kinahantungan ng hindi pagsunod ni Subekat sa mga alituntunin?
Pagbasa sa Filipino
Ikaapat na Linggo
Filipino 8
ANG PINAGMULAN NG IBA’T IBANG LAHI

Ayon sa matatanda, matagal ding namuhay nang mag-isa sa daigdig si Bathala. Mag-
isa niyang nilibot ang daigdig. Habang tumatagal ay nakadarama siya ng lungkot at
kabagutan.

“Napakalungkot nang nag-iisa! Kailangan kong lumikha ng makakasama!” malakas

na sabi ni Bathala sa kanyang sarili.

Kinabukasan ay nagpasya si Bathala na lumikha ng tao. Kumuha si bathala ng

maganda, malambot at malagkit na lupa. Masaya niya itong hinubog sa anyong tao.
Pagkatapos ay maingat niya itong inilagay sa hurnuhan upang lutuin. Habang naghihintay
na maluto, inaliw niya ang kanyang sarili sa pag-iisip kung ano pa ang maaari niyang
magawa sa mabubuo niyang tao. Hindi nagtagal, nakaamoy siya ng nasusunog.

“Ang aking nilikha!” sigaw ni Bathala nang maalala ang kanyang niluluto. Dali-dali
niya itong kinuha sa hurnuhan, “Nasunog, umitim ang nilikha!”

Ang maitim na taong nagawa ni Bathala ay sinasabing ninuno ng lahi ng mga Negro.

Ipinasya ni Bathala na gumawa ng panibagong tao. Kumuha siyang muli ng putik at

hinubog ito sa anyo ng tao. Pagkatapos ay inilagay muli sa hurnuhan at naghintay. Sa takot
na masunog muli ay hinango niya ito kaagad sa hurnuhan.

“Hilaw!” bigong sigaw ni Bathala nang makita ang hinangong tao. “Napakaputi ng
aking nilikha!”

Ang maputing tao ang pinaniniwalaang ninuno ng mga lahing puti tulad ng mga Amerikano
at mga taga-Europa.

“Kailangan kong gumawa ng isa pa!” sabi ni Bathala sa kanyang sarili. “Sa
pagkakataong ito , titiyakin kong tamang-tama na ang pagkakaluto.”

Muling humugis ng tao si Bathala mula sa malagkit na putik at niluto upang

masigurong hindi ito masusunog o kaya’y mahihilaw. Nang inaakala niyang husto na ang
pagkakaluto ng kanyang nilikha, inilabas niya ito sa hurnuhan.

“Tamang-tama ang pagkakaluto! Napakaganda ng kulay! Hindi maitim at hindi rin

maputi. Tamang-tama lamang sa aking inaasahan!” bulalas ni Bathala. Ang nilikhang ito ang
sinasabing pinagmulan ng lahing kayumanggi na siyang lahing kinabibilangan ng mga
Pilipino.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

1. Tungkol saan ang kuwento?

2. Ano ang nilikha ni Bathala?

3. Bakit niya nilikha ang mga ito?

4. Anong lahi ang una niyang nilikha? Ang pangalawa? Ang pangatlo?

5. Paano niya nilikha ang mga ito?

 Pagbasa sa Filipino
Ikaapat na Linggo
Filipino 10
Manik Buangsi
(Zamboanga)

Noon, may isang sultan na may pitong anak na dalaga. Ang bunso ang pinakamaganda sa
lahat. Ang kanyang pangalan ay Tuan Putli. Nang magdalaga si Tuan Putli ay maraming dugong
bughaw ang lumigaw sa kanya. Ngunit hindi niya pinansin ang mga ito, sapagkat sa kanyang
panaginip nakita na niya ang lalake na kanyang iniibig. Siya si Manik Buangsi.
Datapwat si Manik Buangsi ay hindi isang pangkaraniwang tao. Siya ay isang nilalang na
walang kamatayan at nakatira sa pook ng mga bathala. Sa panaginip lang niya dinadalaw si Tuan
Putli.

Dumating ang araw na hindi na matiis pa ni Manik Buangsi ang kanyang pag-ibig kay Tuan
Putli. Kung kaya’t kinausap niya si Allah. Pumayag naman si Allah na bumaba si Manik Buangsi sa
lupa.

Si Manik Buangsi ay nag-anyong isang ginintuang bayabas. Napasakamay siya ng isang

matandang babaeng pulubi. Nang bigyan ni Tuan Putli ang pulubi ng limos ay ibinigay naman ng
pulubi ang prutas sa kanya. “Itanim mo ito sa iyong hardin,” ang bilin ng pulubi kay Tuan Putli. “Ang
bungang ito ay siyang iyong kapalaran.”

Itinanim ni Tuan Putli ang bunga. Tumubo agad ito at nagbunga ng marami. Pinitas nito ang
pinakamalaki at pinakamagandang bunga at iyon ay dinala niya sa kanyang silid.

Sa loob ng bungang iyon ay naroon si Manik Buangsi. Sa gabi, nagmumula sa bungang iyon
ang isang kakaibang liwanag. Pagkatapos, lalabas si Manik Buangsi at panonoorin ang mukha ng
isang magandang dayang-dayang. Saka lamang siya bumabalik sa loob ng bunga kapag tumilaok na
ang mga manok. Ngunit sa isang pagkakataon ay nakatulog si Manik Buangsi. Nang magising siya ay
nakasikat na ang araw. Gayon na lamang ang pagtataka ng dalaga. “Kung gayon, isa kang
katotohanan!” bulalas ni Tuan Putli.

Ngumiti si Manik Buangsi. “Oo,” wika niya. “At narito ako upang pakasalan ka!”

Naganap ang kasalan nina Manik Buangsi at Tuan Putli at sa piging na iyon ay bumaba ang
mga bathala mula sa kalangitan upang masaksihan ang pag-iisang dibdib ng dalawa.

Nanatili sina Manik Buangsi at Tuan Putli sa lupa. Sa kabilang dako, nangimbulo ang mga
kapatid ni Tuan Putli sa kanyang magandang kapalaran. Hanggang sa maisip ng tatlong dalaga na
sirain ang magandang ugnayan ng dalawa.

“Hindi ka dapat magtiwala sa asawa mo,” sabi ng isa kay Tuan Putli.

“Maaaring isa lamang siyang masamang espiritu!”

“Maganda siyang lalake,” wika naman ng isa pa. “Sigurado mo bang ikaw lang ang babaeng
minamahal niya?”
 “Sa tingin ko ay isa ka lamang sa mga babaeng dumaan sa buhay niya,” sabi sa kanya ng isa
pa. “Paluluhain ka niya balang araw!”

Dahil sa patuloy na paninira ng kanyang mga kapatid ay tuluyan nang nalason ang kanyang
isipan. Naging selosa si Tuan Putli sa kalaunan. Palagi niyang inaaway si Manik Buangsi. Ipinasiya
niyang bumalik na siya sa kanyang pinagmulan. Sa kapangyarihang taglay niya ay naging isang
mabikas na puting kabayo at isang kris. Nagsisi si Tuan Putli at nagmakaawang isama siya ni Manik
Buangsi. Pumayag si Manik Buangsi.

Sa kanilang paglalakbay ay biglang binalot sila ng makapal na alikabok. Ang mga dahon ng
mga damo sa paligid ay nagmistulang kris. Ngunit buong tapang na sinagupa ni Manik Buangsi ang
lahat. Hanggang sa dumating sila sa isang mahaba at makipot na tulay. Sa ilalim ng tulay ay isang
ilog na kumukulo at mula roon ay maririnig ang daing ng mga nagdurusa.

Mahigpit ang yakap ni Tuan Putli sa beywang ng asawa. “Hindi ako magdidilat ng mata,”
pangako niya. “Pipikit ako!”

Nagsimula silang tumawid sa makipot na tulay, sakay sa kabayo. Ngunit hindi kaginsa-ginsa,
biglang nakarinig ng tinig si Tuan Putli. Siya ang tinatawag nito. “Tuan Putli, Tuan Putli, Tuan Putli!”
daing ng tinig. Ang tinig na iyon ay katulad ng kanyang yumaong ina!

Hindi na nakapigil pa si Tuan Putli. Tumingin siya sa ibaba at bigla ring hinigop siya ng isang
malakas na hangin pababa.

Wala nang nagawa si Manik Buangsi. At alam niyang nawala na sa kanya nang tuluyan si
Tuan Putli. Mahirap talaga para sa isang tao ang umakyat sa langit sapagkat kadalasan ay hindi siya
nakikinig sa paalala.

At marami ang katulad ni Tuan Putli. Marami ang katulad niyang ayaw tumulong sa sarili.
Hinalaw sa Literatura ng iba’t ibang rehiyon sa Pilipinas nina Espina, L.D., Plasencia, N.R. at Ramos, V.R. (2009) Mindshapers Co., Inc.

Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

1. Anong uri ng pag-uugali mayroon si Tuan Putli? Bakit?
2. Paano nakaapekto ang ugali ni Tuan Putli sa relasyon nilang dalawa ni Manik
Buangsi?
3. Anong uri ng mangingibig si Manik Buangsi? Bakit?
4. Paano ipinakita ni Manik Buangsi ang katapatan ng kanyang pagmamahal para kay
Tuan Putli?
5. Paano ninyo maihahalintulad ang relasyon ni Tuan Putli at Manik Buangsi sa mga
relasyon sa kasalukuyan?