Filipino sa Piling Larangan Mga Uri ng Pagsulat

DESKRIPSYON NG ASIGNATURA- pagsulat ng 1. Akademik

iba't ibang anyo ng sulating lilinang sa mga
2. Teknikal
kakayahang magpapahayag tungo sa mabisa,
mapanuri, at masinop na pagsusulat sa piniling 3. Journalistic
larangan.
4. Referensyal
NILALAMAN NG ASIGNATURA- nauunawaan ang
kalikasan, layunin at paraan ng pagsulat ng iba't 5. Profesyonal
ibang anyo ng sulating ginagamit sa pag-aaral sa 6. Malikhain
iba't ibang larangan.

PAMANTAYAN SA PAGGANAP- nakabubuo ng

malikhaing portfolio ng mga orihinal na sulating
akademik ayon sa format at teknik.
NILALAMAN NG PORTFOLIO- nakabubuo ng
malikhaing portfolio ng mga orihinal na sulating
akademik ayon sa format at teknik.
AKADEMIK- ito ay isang intelektwal na pagsulat
dahil layunin nitong pataasin ang antas at
kalidad ng kaalaman ng mga estudyante sa
paaralan.
- Kritikal na sanaysay

- Lab report

Mga Uri ng Akademikong Sulatin - Eksperimento

ANO ANG AKADEMIKONG SULATIN? - Term paper o pamanahong papel

- Ang akademikong sulatin ay isang uri

ng pagsulat na kung saan ito ay naglalaman ng TEKNIKAL- isang uri ng tekstong ekspositori na
mga mahahalagang impormasyon, ito ay nagbibigay ng impormasyon para sa teknikal o
ginagamit upang maibahagi nila ang kanilang komersiyal na layunin.
mga nalalaman sa ibang tao. Ito ay nakabatay sa
personal na buhay o di kaya pang- akademiks at - Ulat panlaboratoryo
intelektwal ng pangunahing tauhan.
- Kompyuter

 Abstrak
JOURNALISTIC- saklaw nito ang pagsulat ng
 Bionote
balita, editoryal, kolum, anunsiyo at iba pang
 Talumpati
akdang karaniwang makikita sa mga pahayagan
 Replektibong Sanaysay
o magasin.
 Photo essay
 Buod/Sintesis
 Lakbay Sanaysay
REFERENSYAL- uri ng pagsulat na naglalayong
 Liham Aplikasyon
magrekomenda ng iba pang sanggunian hinggil
 Resume
sa isang paksa.
 Agenda
 Katitikan ng Pulong
 Memorandum
 - Bibliography

- Index

- Note cards

PROFESYONAL- uri ng pagsulat na nakatuon o

ekslusiv sa isang tiyak na propesyon.

- Police report

- Investigative report

- Legal forms

- Medical report Mga Layunin

MALIKHAIN- masining ang uring ito ng pagsulat. sa Pagsulat
Ang fokus dito ay ang imahinasyon ng Personal
manunulat bagama't maaaring fikyonal at di- Ekspresibo
fikyonal ang akdang isinusulat.
. Ginagamit para sa layuning pagpapahayag ng
- Pagsulat ng tula iniisip o nadarama.
- Nobela Hal. Tula ng mga makata.
- Maikling katha
Sosyal

Transaksyonal
MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG
Ginagamit para
AKADEMIKONG PAGSULAT
sa layuning panlipunan o pakikipag-ugnay sa iba
1. Obhetibo pang tao sa lipunan.

2. Pormal Hal. Liham pangkalakal.

3. Maliwanag at organisado Ayon kay Bernales, et al. (2001), may tatlong

pagsulat:
4. May paninindigan

5. May pananagutan *Impormatibong pagsulat o expository writing

*Malikhaing pagsulat

*Mapanghikayat na pagsulat o persuasive

writing

Impormatibong pagsulat o expository writing

-Ang mismong pokus nito ay ang paksang
tinalakay.
Halimbawa dito ay pagsulat ng
report ng obserbasyon, mga estadistikang
makikita sa libro at ensayklopidya, balita, at
teknikal o bisnes report na may layuning madedebelop o mapapabuti ang aking teksto?
impormatibo. Anu- ano ang dapat ko pang gawin para sa
Mapanghikayat na pagsulat layuning ito?
-Naglalayong
makumbinsi ang mambabasa tungkol sa isang
katwirang, opinyon o paniniwala.
Ang
pangunahing pokus nito ay ang mambabasa na
nais maimpluwensiyahan ng isang awtor nito.

Halimbawa nito ay pagsulat ng proposal

o konseptong papel, editoyal, sanaysay at
talumpati na may layuning mapanghikayat.

Malikhaing pagsulat Tatlong

-Ito ay ginagawa ng mga manunulat ng mga Hakbang sa Pagsulat
akdang pampanitikan tulad ng malikhaing
katha, nobela, tula, dula at iba pang malikhain o
masining na akda.
Kadalasan ang pangunahing
layunin ng awtor dito ay pagpapahayag lamang
ng kathang isip, imahinasyon, ideya, damdamin
o kombinasyon ng mga ito.
Ang pokus dito ay ang
manunulat mismo.
Mga Hakbang sa Pagsulat
Batayang tanong na
mahalagang masagot para sa paghahanda ng
sulatin. a. Ano ang paksa ng
tekstong aking isusulat?
b. Ano ang aking
layunin sa pagsulat nito? c. Saan at
paano ako makakakuha ng sapat na datos
kaugnay ng aking paksa?
d. Paano ko ilalahad ang mga datos na
aking nakalap upang maging higit na
makahulugan ang aking paksa?
e. Sino ang babasa ng aking
teksto? Para kanino ito?
f. Paano ko
maibabahagi saaking mambabasa ang kaalaman
ko saaking paksa? g. Ilang oras
ang aking gugugulin sa pagsulat? Kailan ko
dapat ito ipasa? h. Paano ko
 Ang kasanayan sa pagsulat ay sinasabing higit
pa sa paggamit ng mga simbolong ortografik.

Ayon kay Arapoff (1975), ang pagsulat ay isang

proseso ng pag-iisip na inilalarawan sa
pamamagitan ng mahusay na pagpili at pag-
oorganisa ng mga karanasan. Dinedevelop nito
sa mga tao ang kaniyang kakayahang isaayos
ang kaniyang mga ideya kung saan nagagawa
niyang piliin kung ano ang mahalaga at kapaki-
pakinabang sa kaniyang layunin.

Gayundin, ang isasaayos ito nang

magkakaugnay at sa lohikal na paraan.

Si Smith (1976), ay naniniwalang ang pagsulat

ay isang tao-sa-taong komunikasyon. Hindi lang
ito pagsasabi ng isang bagay kundi ang
pagpapahayag niyo sa isang partikular na
sitwasyon ng isang tao.

Kung gayon kinakailangang pinipili ang mga

salita at isinasaayos ang istruktura upang
maging malinaw ang mensahe.

Ayon kay Donald Murray;

"writing is rewriting" paglalarawan ni Murray sa

mabuting manunulat "a good writer is
wasteful."

Metapora ni Murray: he saws and shapes and

cuts away, discarding wood… the writer cannot
build a good strong piece of writing unless he
has gathered an abundance of fine raw
materials.

Pagsulat Ang Pagsulat

Kahulugan at Kalakasan ng
Pagsulat
 - Ginagawa upang maipahayag ang mga
ideya't kaisipan sa kapwa sa iba't ibang
kadahilanan.
- Libangan
- Makapagbahagi
- Kasanayan
Ayon kay Donald Murray: "ang pagsulat ay
isang eksplorasyon--pagtuklas sa kahulugan,
pagtuklas sa porma at ang manunulat ay
nagtatrabaho ng pabalikbalik nagtutuon sa isa
sa mga batayang kasanayan sa bawat panahon
nang kaniyang matuklasan kung ano ang
kaniyang isusulat at kung paano niya iyon
maipapahayag nang episyente."
 MENTAL NA AKTIBITI- nakapaloob ang
pag-iisip at pagsasaayos ng isang tekstong
pasulat.
 SOSYAL NA AKTIBITI- nakapaloob ang
pagsasaalang-alang sa mga mambabasa at
sa kanilang magiging reaksyon o tugon sa
teksto.
 Ang pagsulat ay kapwa isang
komunikasyong intrapersonal at
interpersonal.
 SOSYO- isang salitang tumutukoy sa
lipunan ng mga tao.
 KOGNITIB- anumang tumutukoy sa pag-
iisip, nauugnay rin ito sa empirikal o
paktwal na kaalaman.
 Ang SOSYO-KOGNITIB na pananaw sa
pagsulat, kung gayon ay isang paraan ng
pagtingin sa proseso ng pagsulat.

MGA ANYO NG
PAGSULAT AYON SA
Apat na Pangunahing Punto sa Proseso ng LAYUNIN
Pagsulat Layunin: naiisa-isa ang mga anyo ng
pagsulat ayon sa layunin nito na ginagamit sa
 Ang karanasan ang iba't ibang larangan ng pagsulat.
humuhubog sa  
pagsulat PAGLALAHAD
 Hindi sumusunod sa -pagpapaliwanag na nakasentro sa pagbibigay-
iisang daan linaw sa mga pangyayari.
-sanhi at bunga
 Ang anumang gawain
-magkakaugnay na mga idea
ay naghahatid ng
-pagbibigay ng halimbawa
naiibang hamon
 
 Nagkakaiba-iba ang PAGSASALAYSAY
paraan ng bawat -nakapokus ito sa kronolohikal pagkakasunod-
manunulat sunod na daloy ng pangyayaring aktwal na
nagaganap.
-isa paring pokus ang lohikal na pagsulat.

-nakasalalay sa may-akda ng maikling kwento o
nobela ang mahahalaga at kapanapanabik na
Sosyo-Kognitib na
bahagi ng salaysay.
Pananaw sa Pagsulat
 
* Ayon
KATANGIAN NG SALAYSAY
sa pananaw na ito ang pagsulat ay kapwa
1. Kaakit-akit ang pamagat.
isang mental o sosyal na aktibiti.
2. Mahalagang paksa.
 3. Makatawag-pansin sa simula.
4. Angkop na pananalita.
5. Maayos na pagkakasunod-sunod o
pagkakabuo.
6. Kasukdulan
7. Magandang wakas
 
PAGLALARAWAN
-Ang paglalarawan ay isang paraan ng pang
araw-araw na pagpapahayag na dapat nating
matutunan.
-ito ay nauuri ayon sa pakay o layunin ng
pagpapahayag na inihahatid naman ng
instrumentong ginamit natin sa paglalarawan.
 
ANG PAGSULAT NA PAGLALARAWAN AY
MAAARING SUBHETIBO OR OBHETIBO:
1)SUBHETIBO- ang paglalarawan kung ang
manunulat ay maglalarawan ng napakalinaw at
halos madama na ng mambabasa subalit ang
paglalarawan ay nakabatay lamang sa kanyang
mayamang imahinasyon at hindi nakabatay sa
isang katotohanan sa totoong buhay.
 
2)OBHETIBO- ang paglalarawan kung ito'y may
pinagbatayang katotohanan.
 
URI NG PAGLALARAWAN
-Karaniwang Paglalarawan
-Masining na Paglalarawan
 
MAY 3 PARAAN NG PAGLALARAWAN:
-batay sa pandama
-batay sa nararamdaman
-batay sa observasyon
 
PANGANGATWIRAN
-katwiran, opinyon or argumentong, pumapanig
o sumasalungat sa isang isyung nakahain sa
manunulat.
-maituturing ding agham sapagkat ito ay may
prosesong dapat isaalang-alang o sundin upang
ito ay maging mahusay at matagumpay, lalo na
sa formal na pangangatwiran gaya ng debate.
 
URI NG PANGANGATWIRAN
1)Pangangatwirang Pabuod o Induktibo-
nagsisimula sa mga halimbawa o partikular na
kaisipan o katotohanan at nagtatapos sa
pangkalahatang simulain o katotohanan.
 
2)Pangangatwirang Pasaklaw o Pedaktibo-
sinisimulan ang pangangatwiran sa
pamamagitan ng paglalahad ng pangkalahatan
o masaklaw na pangyayari o katotohanan at
mula rito ay iisa-isahing ilalahad ang maliliit o
mga tiyak na pangyayari o katotohanan.
ABSTRAK
-isang maikling buod na inilalagay sa
unahan ng panimula o introduksyon ng
isang itesis o disertasyon.
-nakatutulong ito sa mambabasa na
malaman agad ang mga layunin sa
isinasagawang pag-aaral.
-ginagamit din sa mga papel na inihaharap
sa isang kumperensya.
-maikling buod na naglalarawan sa
pangunahing ideya o nilalaman ng teksto
gaya ng artikulo, aklat, tesis o disertasyon.
-mula sa salitang latin na abstractus na
nangangahulugang drawn away o extract
from. (Harper, 2016)
-ayon kay Philip Koopman (1997), bagamat
ang abstract ay maikli lamang, tinataglay
ang mahalagang element o bahagi ng
sulating akademiko.
 
NILALAMAN NG ABSTRACT:
1)Rationale
2)Saklaw at Delimitasyon
3)Resulta at Konklusyon
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT
NG ABSTRACT:
1. Lahat ng mga detalye o kaisipang
ilalagay dito ay dapat na makikita sa
kabuuan ng papel; ibig sabihin, hindi
maaaring maglagay ng mga kaisipan o
datos na hindi binanggit sa ginawang
pag-aaral o sulatin.
2. Iwasan ang paglagay statistical
figures o table sa abstrak sapagkat
hindi ito nangangailangan ng
 detalyadong pagpapaliwanag na  Maikli ito, karaniwang 10% ng haba
magiging dahilan para humaba ito. ng buong papel at isang talata
3. Gumamit ng mga simple, malinaw, lamang.
at direktang mga pangungusap.  Binubuod dito ang kaligiran, layunin,
Huwag maging maligoy sa pagsulat metodolohiya, at resulta ng
nito. ginagawang pananaliksik o sulatin.
4. Maging obhetibo sa pagsulat. Ilahad
lamang ang mga pangunahing
kaisipan at hindi dapat ipaliwanag ang
mga ito.
5. Higit sa lahat ay gawin itong maikli
Sinopsis/ Buod
 Ay isang uri ng lagom na kalimitang
ngunit komprehensibo kung saan
ginagamit sa mga akdang nasa
mauunawaan ng babasa ang
tekstong naratibo tulad ng kwento,
pangkalahatang nilalaman at nilalayon
salaysay, nobela, dula, parabula,
ng pag-aaral na ginawa.
talumpati at iba pang anyo ng
 
panitikan.
MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG
 
ABSTRAK:
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT
1. Basahing mabuti at pag-aralan ang
NG SINOPSIS/ BUOD:
papel o akademikong sulatin na
1. Gumamit ng ikatlong panauhan sa
gagawan ng abstrak.
pagsulat.
2. Hanapin at isulat ang mga
2. Isulat batay sa orihinal na sipi.
pangunahing kaisipan o ideya ng
3. Ilahad o isama ang mga
bawat bahagi ng sulatin mula sa
pangunahing tauhan.
intoduksyon, kaugnay na literature,
4. Gumamit ng mga angkop na pang-
metodolohiya, resulta at konklusyon.
ugnay sa paghabi ng mga pangyayari.
3. Buoin gamit ang mga talata, ang
5. Tiyaking wasto ang gramatika at
mga pangunahing kaisipang taglay ng
bantas.
bawat bahagi ng sulatin. Isulat ito
6. Huwag kalimutang isulat ang
ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga
sanggunian
bahaging ito sa kabuuan ng mga
 
papel.
MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG
4. Iwasang maglagay ng mga
SINOPSIS:
ilustrasyon, graph, table, at iba pa
1. Basahin muna ng buo ang akda.
maliban na lamang kung sadyang
2. Suriin at hanapin ang pangunahin at
kinakailangan.
di-pangunahing kaisipan.
5. Basahing muli ang ginawang
3. Habang nagbabasa, magtala at
abstrak. Suriin mkung may
magbalangkas na.
nakaligtaang mahahalagang kaisipang
4. Isulat sa sariling pangungusap at
dapat isama rito.
huwag lagyan ng sariling opinyon.
6. Isulat ang pinal na sipi nito.
5. Ihanay ang ideya sang-ayon sa
orihinal.
6. i-review at i-revise kung maaari.
2 URI NG ABSTARCT
1. Deskriptibong Abstrak
 Nakapaloob dito ang kaligiran,
layunin, at tuon ng papel.
 Inilalarawan sa mga mambabasa
SINTESIS
ang pangunahing idea ng papel.
 Ay isang pamamaraan kung saan
 
ang isang manunulat o tagapagsalita
2. Impormatibong Abstrak
 ay sinasabi ang orihinal na teksto sa
mas maikli ngunit kumpleto at
detalyadong paraan.
 Ay ang pinakamahalagang kaisipan
ng anumang teksto. Ito ay isang
bersyon ng pinaikling teksto o
babasahin. Marapat lamang na
panatilihin ang mga binanggit na
katotohanano mga puntong binigay.
 
 Tala ng indibidwal sa sarili niyang
pananalita.
 Ukol sa nabasang artikulo, aklat,
panayam, isyu, usap-usapan at iba pa.
 
MGA HAKBANG SA PAGBUO NG
SINTESIS:
1. Salungguhitan ang mga
mahahalagang punto at detalye.
2. Ilista ang pangunahing ideya,
detalye at paliwanag sa bawat ideya.
3. Ayusin ang pagkakasunod-sunod sa
lohikal na paraan.
4. Gumamit ng "siya", apelyido ng
awtor o manunulat.
5. Isulat ang buod.
 
KATANGIAN NG MAHUSAY NA SINTESIS:
1. May obhetibong balangkas ng
orihinal na teksto.
2. Hindi nagbibigay ng sariling ideya o
kritisismo.
3. Hindi nagsasama ng mga
halimbawa, detalye, o impormasyong
wala sa orihinal na teksto.
4. Gumagamit ng mga susing salita
5. Gumagamit ng sariling salita.
impormasyon ukol sa isang awtor. Maaari
rin itong makita sa likuran ng pabalat ng
libro, at kadalasa'y may kasamang litrato
ng awtor.
 
MGA BAGAY NA DAPAT TANDAAN SA
PAGSULAT NG BIONOTE:
1. Maikli ang nilalaman
 Karaniwnag hindi binabasa ang
mahabang bionote, lalo na kung hindi
naman talaga kahanga-hanga ang mga
dagdag na impormasyon. Ibig sabihin,
mas maikli ang bionote, mas babasahin
ito. Sikaping paikliin ang iyong bionote at
isulat lamang ang mahahalagang
impormasyon. Iwasan ang pagyayabang.
2. Gumagamit ng pangatlong panauhang
pananaw
 Tandaan, laging gumagamit ng ikatlong
panauhang pananaw sa pagsulat ng
bionote kahit na ito pa ay tungkol sa sarili.
3. Kinikilala ang mambabasa
4. Gumagamit ng balikjtad na tatsulok
5. Nakatuon lamang sa angkop na mga
kasanayan o katangian
6. Maging matapat sa pagbabahagi ng
impormasyon.

BIONOTE
 Ay isinusulat ito hindi para suriin ang
tagumpay at kabiguan kundi upang
kalaunan ay magamit na huwaran ng iba.
 Madalas na makikita o mababasa sa
mga journal, aklat, abstrak ng mga
sulating papel, websites at iba pa.
 Ayon sa CG ng K to 12 Senior High
School Applied Subject Filipino sa Piling
Larang Akademik (2013), ang Bionote ay
isang maiksing tala ng personal na