Masinop Na Pagsulat Sa Wikang Filipino

Republic of the Philippines
Cebu Normal University

Osmeña Blvd., Cebu City, 6000, Philippines
College of Arts and Sciences

Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Email: cnucas@cnu.edu.ph
Website: www.cnu.edu.ph
Asignatura: Fil 1: Wikang Filipino

Paksa: Masinop na Pagsulat sa Wikang Filipino
Sariling Pagkatuto Bilang: 2
Pangalan ng Guro: Bb. Joana Marie P. Ycong
I. Panimula/Introduksiyon:
Katulad ng ibang wika, ang wikang Filipino ay humaharap din sa mga hamon.
Natutuhan natin sa naunang paksa ang napagdaanan ng wikang pambansa bago ito na
napili at naideklara. Bilang isang umuunlad na wika, natural lamang ito sapagkat
kinakailangang dumaan sa maraming proseso at pagbabago upang mas lalong lumawak at
maiangkop sa pangangailangan ng mga mamamayan at ng bansa.
Dahil sa napagdaanang proseso, marami sa mga Pilipino ang hindi alam ang wasto at
angkop na paraan sa pagsulat sa wikang Filipino. Bilang mag-aaral at mamamayang
Pilipino, nararapat na pag-aralan ito sapagkat ito ay sumasalamin at bahagi ito ng ating
kultura at lipunang ginagalawan. Hindi lamang ito angkop sa katagang, TANGKILIKIN
ANG SARILING ATIN bagkus kailangang KILALANIN ANG SARILING ATIN.
Kaya sa bahaging ito ng modyul, tatalakayin ang mga angkop at wastong paraan ng
pagsulat sa wikang Filipino. Ito ay tila binabaliwala lamang natin at hindi ito gaaanong
nabibigyang pansin. Nakaliligtaan ng marami sa atin na mahalaga ang ating kaalaman
tungkol dito. Sa paksang ito ng modyul, inaasahan na mas mauunawaan at mabubuksan
ang inyong isipan sa wasto at angkop na paraan sa pagsulat sa wikang Filipino. Inaasahan
din na masagutan ninyo ang mga gawaing pampagkatuto sa napagkasunduang panahon.
II. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:
Pagkatapos matalakay ang paksa, ang mga estudyante ay inaasahang:

1. makababatid sa angkop na paraan sa pagsulat sa wikang Filipino;
2. makatutukoy sa wastong paraan ng pagsulat sa Filipino ; at
3. makasusulat ng wasto at angkop sa wikang Filipino.
III. Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain:
Saan niyo ba natutuhang magsalita ng wikang Filipino?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Certification Date: 1 February 2021

Recertification due date: 24 January 2024
For verification of the certificate please
access www.gcl-intl.com (Certification
check and type the registration number)
Registration No. 52Q18778


Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Maaaring marami sa inyo ang natuto nito mula sa panood ng telebisyon, pelikula at
pagbabasa ng Wattpad, nobela at mga kuwento. Maaaring may ilan din sa inyo ang natuto
dahil kusang pinag-aralan ito noong bata pa lamang kayo. Ngunit dahil hindi likas sa atin
ang wikang ito sapagkat tayo ay nasa Kabisayaan, marami sa atin ang gumagamit ng
wikang ito na hindi namamalayan na may mali o hindi angkop ang pagkakagamit.
1. PAGPAPALIT NG “D” TUNGO SA “R”

May mga pagkakataon na napapalitan ng R ang D sa pagsasalita. Karaniwang
nagaganap ang pagpapalit ng R sa D kapag napangunahan ang D ng isang pantig o
salita na nagtatapos sa A.
Halimbawa:
 doon- naroon
 dami- marami
 dapat- marapat, nararapat
DIN/RIN, DAW/RAW
Batay sa tuntunin na pinalaganap ng Balarila, nagiging rin ang din o raw
ang daw kapag sumusunod sa salitang nagtatapos ng patinig o malapatinig
na W at Y.
Halimbawa:
 masaya rin – ngunit malungkot din
 uupo raw – ngunit aalis daw
 ikaw raw – ngunit pinsan daw
Ngunit batay sa tuntunin na kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa –ri,

-ra, -raw,o –ray, ang din o daw ay hindi nagiging rin o raw.
Halimbawa:
 maaari din- hindi maaari rin
 araw daw- hindi araw raw
 sira daw- hindi sira raw



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
May mga salita na magkahawig na nagbabago ang kahulugan kapag pinagpalit

ang D at R. Halimbawa ay ang salitang madamdamin (tigib sa damdamin) at
maramdamin (madaling masaktan ang damdamin).
2. WASTONG PAGGAMIT NG GITLING

Ang gitling ay isang bantas na may maraming gamit kaya marami sa atin ang
nalilito sa tamang paggamit nito. Narito ang mga wastong paggamit ng gitling.
INUULIT NA SALITA
Ginagamit ang gitling sa mga salitang inuulit.
Halimbawa:
 araw-araw
 iba-iba
 gabi-gabi
 ano-ano
Kung mahigit dalawang pantig ang salita, ang unang dalawang pantig lamang
ang inuulit.
Halimbawa:
 balu-baluktot
 tagpi-tagpiin
Pansinin: Inuulit ang buong unang dalawang pantig kung may dalawang
pantig lamang ang salita. Ngunit hindi inuulit ang panghuling katinig ng
ikalawang pantig kapag mahigit dalawang pantig ang salita.
Halimbawa:
 wasak-wasak
 balik-balik
 bali-baligtad
 bula-bulagsak
Ngunit kung may unlapi, isinasama ito sa unang bahaging inuulit.



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Halimbawa:
 pabalik-balik
 nagkawasak-wasak
 pagbali-baligtarin
Tandaan: Ginagamit ang gitling sa mga salitang inuulit at hindi ito maaaring
gamitin sa mga salita na may mga pantig na inuulit ngunit walang kahulugan
kapag hindi inuulit.
Halimbawa:
 paruparo
 alala
 gamugamo
Mga Maling Anyo

samo’t-sari (dahil hindi inuulit at walang kahulugan ang “samo’t” bilang
isang salita.)
iba’t-iba (dahil hindi ito inuulit kung ‘di kontraksiyon ng iba at iba)
ISAHANG PANTIG NA TUNOG

Ginagamit ang gitling sa onomatopeikong pagsulat sa mga iisahing pantig
na tunog.
Halimbawa:
 tik-tak
 ding-dong
 plip-plap
 rat-ta-tat
PAGHIHIWALAY NG KATINIG AT PATINIG

Ginagamit ang gitling upang paghiwalayin ang pantig na nagtatapos sa
katinig at ang sumusunod na pantig na nagsisimula sa patinig.



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Halimbawa:
 pag-asa
 mag-isa
 agam-agam
Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit nagtatapos sa patinig ang

unang pantig kapag pangngalang pantangi ang kasunod.
Halimbawa:
 pa-Bacolod
 taga-Cebu
 maka-Filipino
Kapag salitang banyaga at nasa orihinal na baybay ang kasunod:
Halimbawa:
 pa-cute
 ipa-cremate
 maki-log-in
PASULAT NA ORAS
Ginagamit ang gitling upang ihiwalay ang numero sa oras at petsang may
ika- gayundin sa pagbilang ng oras, numero man o binabaybay, na ikinakabit
sa alas-.
Halimbawa:
 ika-10 ng umaga
 ika-19 ng Abril
 ika-100 anibersaryo
KASUNOD NG “DE”
Ginagamitan ng gitling ang salitang may unlaping de- mula sa Espanyol
na nangangahulugang “sa pamamagitan ng” o “ginawa o ginagamit sa
paraang”.



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Halimbawa:
 de-kahon
 de-bola
 de-lata
 de-mano
KASUNOD NG “DI”
Ginagamitan ng gitling ang salitang pinangungunahan ng di (pinaikling
hindi) at nagkakaroon ng kahulugang idyomatiko, tila kasabihan, malimit na
kasalungat ng orihinal nito, at malimit na may mapagbiro o mapang-uyam na
himig.
Halimbawa:
 di-mahipo
 di-maitulak-kabigin
 di-kagandahan
 di-maliparang-uwak
APELYIDO
Ginagamitan ng gitling ang mga apelyido ng babaeng nag-asawa upang
ipakita ang orihinal na apelyido noong dalaga pa.
Halimbawa:
 Rowena Caman-Largo
 Lita Amba-Bacalla
 Mae Ann Quingco-Gaihe
3. PALITANG O AT U
Ang pagpapalit ng O at U ay ipinahihintulot kapag nagbago ang kasunod na
katinig sa loob ng pantig. Nagaganap ito sa pagpapalit ng N sa M kapag nag-
uumpisa ang kasunod na pantig sa B/V at P/F. Halimbawa, ang salitang
kumperensiya ng conferencia. Napalitan ng U ang O kaugnay ng naganap ng



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
pagpapalit ng kasunod na N sa M dahil sumusunod sa P/F. Ito rin ang katwiran sa

pagpalit ng U sa O sa orihinal ng salitang Espanyol sa sumusunod:
 kumpisál (confesar)
 kumbénto (convento)
 kumpórme (conforme)
 kumportáble (confortable)
Hindi sakop ng tuntuning ito ang “kumpanya” at “kumpleto” na dapat

baybayíng kompanya at kompleto dahil compañia at completo ang orihinal sa
Espanyol. Letrang M na talaga ang kasunod ng O sa orihinal. Kaugnay ng
tuntunin, malinaw din na hindi dapat gawing U ang O kung N ang orihinal na
kasunod sa mga salitang gaya ng monumento (monumento), kontrata (contrata),
kontrobersiya (controvercia), at konsumo (consumo).
EPEKTO NG HULAPI
Nagiging U ang O kapag nasa dulo ng salita at sinusundan ng hulapi.
Halimbawa, ang O sa “biro” ay nagiging U sa biruin.
Halimbawa:
 kalbo- kalbuhin
 paso- pasuin
 takbo- takbuhan
 tabo- tabuan
Tandaan: Nagaganap lamang ang pagpapalit kapag kinakabitan ng hulapi ang

salitang -ugat.
KAILAN DI NAGPAPALIT
May pagkakataon na hindi nagaganap ang pagpapalit. Hindi kailangang
baguhin ang O kapag inuulit ang salitang- ugat. Halimbawa, ang salitang biro-biro
ay wasto samantalang ang biru-biro ay hindi angkop. Kadalasang nagaganap ang
pagpapalit ng U sa O sa karaniwang pagbigkas lalo na ng mga Tagalog ngunit
hindi ito kinakailangan na ganoon din sa pagsulat.
Halimbawa:
 ano-ano hindi “anu-ano”
 taon-taon hindi “taun-taon”
 piso-piso hindi “pisu-piso”



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
 pito-pito hindi “pitu-pito”

 patong-patong hindi “patung-patong”
BAGO ANG KAHULUGAN

Nagaganap ang pagpapalit ng U sa O kapag walang gitling ang inuulit na
salita at nagdudulot ng bagong kahulugan. Halimbawa nito ay ang salitang
“haluhalo” na iba sa “halo-halo.” Isang pagkaing pampalamig ang haluhalo;
samantalang ang halo-halo naman ay paglalarawan naman ng pinagsama-
samang iba’t ibang bagay.
Halimbawa:
 salo-salo—magkakasama at magkakasabay na kumain
 salusalo—isang piging o handaan para sa maraming tao
 bato-bato—paraan ng paglalarawan sa daan na maraming bato
 batubato—ibon, isang uri ng ilahas na kalapati
HUWAG BAGUHIN ANG DOBLENG O

Iminumungkahi ang paggalang sa ilang salita na may dobleng O (oo) kahit
sinusundan ng hulapi, gaya sa noo na lagyan man ng hulapi ay nananatiling
noohin. Iminumungkahi ring pairalin ito sa ilang salita na may UO gaya sa
tuon at tuos na dapat baybaying pagtuonan at tuosin.
Halimbawa:
 buod—buorin
 buo—kabuoan
 nood—panoorin
4. PAGGAMIT NG “NG” AT “NANG”

Kadalasang pagkakamali sa pagsulat ng Filipino ay ang tamang paggamit ng “ng” at
“nang”. Sa panahon ng Espanyol, “nang” lamang ang ginagamit sa pagsulat ng mga
misyonero.
MGA GAMIT NG “NANG”
4.1. Ginagamit ang “nang” na kasingkahulugan ng noong.



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Halimbawa:
Umaga nang mabalitaan naming na ECQ pa rin ang Cebu City. Nang
umagang iyon alam naming hindi na naman kami makakalabas.
4.2. Ginagamit ang “nang” kasingkahulugan ng “upang” o “para.”
Halimbawa:
Dumating ang SAF dito sa Cebu City nang makontrol ang mga taong
panay ang labas ng bahay kahit ECQ.
4.3 Ginagamit ang “nang” katumbas ng pinagsamang “na” at “ng.”
Halimbawa:
Para sa maraming Cebuano, labis nang paghihirap ang kanilang
naranasan dahil sa pandemya.
4.4 Ginagamit ang “nang” para sa pagsasabi ng paraan o sukat (pang-abay na pamaraan at
pang-abay na panggaano)
Halimbawa:
Nanghina nang todo ang isa sa mga nagpositibo sa COVID-19.
4.5 Ginagamit ang nang bílang pang-angkop ng inuulit na salita.
Halimbawa:
Labas nang labas ang mga tao kahit na walang quarantine pass.
Ang iba pang pagkakataón, maliban sa nabanggit na lima, ay kailangang

gamitan ang “ng”.
Halimbawa:
Kailangang palaging nakasuot ng facemask upang hindi mahawaan ng sakit.
Sa halimbawa sa itaas, ginamit ang “ng” bilang katumbas ng of sa Ingles.

Samantalang may pagkakataon na ginagamit ang “ng” bilang pang-ukol ng layon ng
pandiwa.



Telephone No.: (+63 32) 254 6814 loc. 140
Halimbawa:
Mahilig maglalaro ng ML ang mga kabataan lalo na’t walang ibang
pinagkakaabalahan sa loob ng bahay.
Ginagamit din kadalasan ang “ng” bilang pang-ukol na tagaganap ng pandiwa

sa tinig balintiyak. Kapag nasa tinig balintiyak, nangangahulugan ito na ang paksa o
simuno sa pangungusap ay hindi tagaganap ng kilos.
Halimbawa:
Ipihiram ng kanyang kaibigan ang quarantine pass.
Maaaring gamitin din ang “ng” bilang pagsasaad ng pagmamay-ari ng isang

bagay o katangian.
Halimbawa:
Nasira ang keyboard ng laptop kaya wala siyang magamit sa online class.
Ang mga inilahad at tinalakay ay ilan lamang sa mga pagkakamali at hindi

namamalayang paraan ng pagsulat ng maraming Pilipino ngunit hindi pa huli ang
lahat upang matutuhan at gamitin ang wasto. Para sa karagdagang kaalaman,
maaaring i-download ang KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat sa link na,
https://bit.ly/39Zcq4F.
IV. Pagtatasa:
Basahin ang sumusunod na mga pahayag at bilugan ang angkop at wastong
pagkakasulat ng mga salita. (15 puntos)
1. Nagsulputan ang (iba’t-ibang, iba’t ibang, iba-iba) uri ng facemask na maaaring

gamitin sa panahon ng pandemya.
2. Ang (halo-halo, haluhalo, halu-halo) ay hinahanap ko noong ECQ ngunit walang
bukas na tindahan.
3. Ang (pagibig, pag ibig, pag-ibig) sa kapwa ay nangibabaw sa panahon ng pandemya.
4. (Nang, Ng, Na ng) hindi ka mahawaan ng sakit, magsuot ng facemask at maghugas ng
kamay.
5. Kung (sino-sinu, sinu-sino, sino-sino) na ang nilapitan ng mga kamag-anak ng
namatay upang makahingi ng tulong sa pagpapalibing.
6. Marami sa mga mamamayan ang hindi (raw, daw) nakatanggap ng ayuda.


Masinop Na Pagsulat Sa Wikang Filipino

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Masinop Na Pagsulat Sa Wikang Filipino

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

Cebu Normal University

College of Arts and Sciences

Asignatura: Fil 1: Wikang Filipino

II. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:

Pagkatapos matalakay ang paksa, ang mga estudyante ay inaasahang:

III. Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain:

Saan niyo ba natutuhang magsalita ng wikang Filipino?

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

1. PAGPAPALIT NG “D” TUNGO SA “R”

Ngunit batay sa tuntunin na kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa –ri,

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

May mga salita na magkahawig na nagbabago ang kahulugan kapag pinagpalit

2. WASTONG PAGGAMIT NG GITLING

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

Mga Maling Anyo

ISAHANG PANTIG NA TUNOG

PAGHIHIWALAY NG KATINIG AT PATINIG

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit nagtatapos sa patinig ang

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

pagpapalit ng kasunod na N sa M dahil sumusunod sa P/F. Ito rin ang katwiran sa

Hindi sakop ng tuntuning ito ang “kumpanya” at “kumpleto” na dapat

Tandaan: Nagaganap lamang ang pagpapalit kapag kinakabitan ng hulapi ang

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

 pito-pito hindi “pitu-pito”

BAGO ANG KAHULUGAN

HUWAG BAGUHIN ANG DOBLENG O

4. PAGGAMIT NG “NG” AT “NANG”

MGA GAMIT NG “NANG”

4.1. Ginagamit ang “nang” na kasingkahulugan ng noong.

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

4.2. Ginagamit ang “nang” kasingkahulugan ng “upang” o “para.”

4.3 Ginagamit ang “nang” katumbas ng pinagsamang “na” at “ng.”

4.5 Ginagamit ang nang bílang pang-angkop ng inuulit na salita.

Ang iba pang pagkakataón, maliban sa nabanggit na lima, ay kailangang

Sa halimbawa sa itaas, ginamit ang “ng” bilang katumbas ng of sa Ingles.

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778

College of Arts and Sciences

Ginagamit din kadalasan ang “ng” bilang pang-ukol na tagaganap ng pandiwa

Maaaring gamitin din ang “ng” bilang pagsasaad ng pagmamay-ari ng isang

Ang mga inilahad at tinalakay ay ilan lamang sa mga pagkakamali at hindi

1. Nagsulputan ang (iba’t-ibang, iba’t ibang, iba-iba) uri ng facemask na maaaring

Certification Date: 1 February 2021

Registration No. 52Q18778