Professional Documents
Culture Documents
Pagpapakatao
Ikalawang Markahan–Modyul 5
Kalayaan
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Management Team
Chairperson: Dr. Arturo B. Bayocot, CESO III
Regional Director
Co-Chairpersons: Dr. Victor G. De Gracia Jr. CESO V
Asst. Regional Director
Edwin R. Maribojoc, EdD, CESO VI
Schools Division Superintendent
Myra P. Mebato,PhD, CESE
Assistant Schools Division Superintendent
Mala Epra B. Magnaong, Chief ES, CLMD
Alamin ---------------- 1
Subukin ---------------- 2
Balikan ---------------- 5
Tuklasin ---------------- 6
Suriin ---------------- 7
Pagyamanin ---------------- 9
Isaisip ---------------- 11
Isagawa ---------------- 12
Tayahin ---------------- 13
Sanggunian ---------------- 18
Modyul 5 Kalayaan
Alamin
1
Subukin
Paunang Pagtataya
A. Suriin ang mga sumusunod na kilos. Lagyan ng tsek (√) kung ito’y
nagpapakita ng kalayaan at ekis (×) kung may kawalan ng kalayaan.
Isulat ang sagot sa dyornal notbuk.
1. Sumali sa patimpalak ng awit si Rosel upang maipakita
niya ang kanyang talento.
2. Papasok na sana si Mario sa silid-aralan nang sabihin ng
kanyang kaibigan na maglaro ng online games sa
computer shop at ililibre siya nito. Naisip ni Mario na
pagkakataon na niya iyon para makapaglaro nang libre.
3. Nakapulot ng pitaka si Eron sa daan na may lamang pera
at ID. Natutuwa siya dahil makabibili na siya ng bagong
cellphone. Subalit nakita sa ID ang numero ng telepono
ng may-ari. Sa halip na itago niya ang pera, tinawagan
niya ang may-ari.
4. Nakita ni Maricel na kinuha ng kanyang matalik na
kaibigan ang pera sa bag ng kanyang guro. Subalit hindi
niya ito maipagtatapat sa kanyang guro, baka ibabagsak
ang kanyang kaibigan at hihinto ito sa pag-aaral. Kaya
minabuti niyang manahimik na lamang.
5. Pinakopya ni Lito ang kanyang kaklase dahil naawa siya
na walang sagot sa kanilang pasulit dahil laging
nakababad sa computer shop.
B. Piliin ang titik na may tamang sagot sa mga sumusunod na pahayag.
Isulat sa dyornal notbuk.
6. Ayon kay Esther Esteban (1990) ang kalayaan ng tao ay nakabatay sa
pagsunod sa Likas na Batas-Moral. Ano ang ibig sabihin nito?
a. Sumusunod tayo sa batas para maging malaya.
b. Nakatakda ang kalayaan sa batas-moral.
c. Ang kalayaan ay nakabatay sa pagsunod ng batas-moral.
d. Ang kalayaan ay nasa batas-moral.
2
7. Ano ang kakambal ng kalayaan?
a. pagnanais c. pasusumikap
b. pananagutan d. paghahangad
8. Alin sa mga sitwasyon ang nagpapakita ng tunay na kalayaan?
a. Hindi makatulog nang maayos si Ronald kung hindi siya makainom ng
alak.
b. Sa sobrang takot ni Dulce sa ina, hindi niya masabi ang kanyang mga
hinanakit.
c. Hindi mapakali sa kanyang upuan si Matilde dahil nakokonsensya siya
sa kanyang ginawa.
d. Nag-eensayo si Febe para mahasa ang kanyang talento.
9. Ang kalayaan ng tao ay nakasalalay sa kanyang
a. konsensya c. kilos-loob
b. dignidad d. moralidad
10. Paano malalaman kung napanagutan ang paggamit ng kalayaan?
a. Nagagawa ang gusto at nais mo.
b. Natutugunan ang iyong pangangailangan.
c. Nakahanda kang harapin ang kahinatnan ng iyong pagpapasiya.
d. Nagagawa mong salungatin ang batas-moral.
11. Alin sa mga sumusunod na sitwasyon ang lumalabag sa batas-moral?
a. pakikihalubilo sa iba
b. pakikipagrelasyon sa may asawa
c. pakikipagkaibigan sa kapwa
d. pakikipag-usap sa mga kakilala
12. Ano ang mensahe ng tekstong nasa loob ng kahon?
Hindi tunay na malaya ang tao kapag wala siyang kakayahang
magmalasakit sa iba at nakakulong lamang siya sa pansariling interes.
a. Ang tunay na kalayaan ay para sa pansariling interes.
b. Tunay na malaya ang tao kung iniisip niya ang pansariling interes.
c. Tunay na malaya ang tao kung napilitan siyang gumawa para sa iba.
d. Tunay na malaya ang tao kung may kakayahan siyang gumawa ng
mabuti para sa sarili at sa kapwa.
3
13. Ano ang ugaling ipinakita ng tao sa pahayag na “Nakakulong ka sa
pansarili mong interes"?
a. mahabagin c. matapang
b. magiliw d. makasarili
14. Ano ang nagbibigay direksyon sa kalayaan?
a. isip c. batas-moral
b. puso d. dignidad
15. Ano ang kasalungat ng kalayaan?
a. pagtakas c. pagkakulong
b. pag-aalpas d. pagkawala
4
Balikan
mabuti nagawa
mayaman masama
hindi nagawa mahirap
Konsensya
5
Tuklasin
Bakit?
_______________________________
_____________________________
Bakit?
_______________________________
_____________________________
Bakit?
________________________________
____________________________
B. Kung sakaling walang “magic” mula kay Genie, may pagkakataon kaya
6
C. Sa pamamagitan ng “story frame” itala sa Hanay A ang mga gagawin para
matupad ang mga hiling mo. Sa Hanay B naman ang mga maaaring sagabal
o dahilan na hindi matupad ang nais mo.
Suriin
7
Binigyang kahulugan ni Santo Tomas de Aquino ang kalayaan bilang
“Katangian ng kilos-loob na itinakda ng tao ang kanyang kilos tungo sa kanyang
maaaring hantungan at ang paraan upang makamit ito”.
Nangangahulugan ito na malaya anag taong gamitin ang kanyang
kilos-loob upang pumili ng partikular na bagay at kilos. Ang tao ang nagtatakda
ng kanyang kilos para sa kanyang sarili. Walang anomang pwersa sa labas ng
tao ang maaring magtakda para sa kanya. Maari siyang mahikayat, maganyak o
maakit pero hindi maaaring pwersahin o pilitin. Hindi sakop ng kanyang kalayaan
ang likhain ang kahinatnan ng kanyang piniling kilos.
Halimbawa:
Malaya ang isang mag-aaral na makisama sa mga kaibigang
maglakwatsa sa halip na pumasok sa paaralan. Subalit ang kalayaang ito ay
hindi nangangahulugang piliin niya ang kahinatnan ng pinipiling kilos. Hindi
maaring piliin niya na magkaroon ng mataas na grado. Kung ang naging bunga
ng iyong pakikipagbarkada at paglalakwatsa ay pagkabagsak mo sa mga
signatura, hindi mo ito pwedeng takasan: You have to pay the price.
Pananagutan mo ang kahinatnan o consequences ng iyong ginawa, ibig sabihin
ang kalayaan ay hindi lubos, ito ay may limitasyon. Ang limitasyon ay itinakda ng
Likas na Batas-Moral.
Ipinaliwanag ni Sr. Felicidad C. Lipio ang kaugnayan ng kalayaan sa
batas na ito katulad ng kaugnayan ng dalampasigan ng baybay-dagat. Ang
dalampasigan ang nagbibigay hugis sa tubig at siyang nagbibigay hangganan
nito. Gayundin ang likas na Batas-Moral ang nagbibigay hugis sa paggamit ng
tunay na kalayaan at nagtatakda ng hangganan nito. Kung gayun ang Batas-
Moral ay isang alintuntunin na kailangang sundin na nagbibigay hugis at
direksyon sa Kalayaan.
Ayon kay Ester Esteban 1990 ang konsepto ng kalayaan ay
nangangahulugang gumagawa o nakakayang gawin ng tao ang nararapat upang
makamit ang pinakamataas at pinakadakilang layunin ng kanyang pagkatao.
Malaya ang tao na linangin at paunlarin ang sarili nito. Kailangang isaisip na ang
kalayaang natatamasa ay kakambal nito ang pananagutan. Paano malaman
kung naging mapanagutan ang paggamit mo ng kalayaan?
Narito ang mga palatandaan ayon kay Esteban (1990):
8
1. Kung naisaalang-alang mo ang kabutihang pansarili (Personal Good)
at kabutihang panlahat (Common Good) upang malampasan ang mga
balakid (hindrances) sa pag-unlad ng ating pagkatao.
2. Kung handa mong harapin ang anomang kahinatnan ng pagpapasyang
ginawa. Ang bawat kilos ay may katumbas na epekto, mabuti man o
masama.
3. Kung ang iyong pagkilos ay hindi labag o salungat sa likas na Batas-
Moral nakasaad sa mga batas na ito ang mga dapat gawin at di dapat
gawin ng tao.
Bagamat may kalayaang pumili ang tao dahil sa kanyang kilos-loob at ang
tao ay may kamalayan (awareness), kaya’t siya ay may kakayahang suriin at piliin ang
nararapat.
Halimbawa:
Gusto mong manood ng mga palabas sa “Youtube” sa
cellphone mo. Ang iyong nabuksang link ay may nakasulat na babala na
“For Adults Only”. Ang iyong kilos-loob ay malayang pumili. Maaaring
nanaisin mong manood at balewalain ang babala. Maari ring hindi mo
panoorin at maghanap ka ng ibang link na may maganda at
makabuluhang palabas. Walang maaaring magtanggol ng panloob na
kalayaan ng tao. Hindi ito maipagkakait, makukuha o maalis sa kanya.
Ang Kalayaan ng kilos-loob ay bahagi ng ating ispiritwal na
aspeto ng ating pagkatao. Bigay ito sa Diyos upang malaya mong hubugin ang iyong
pagkao. Mahalaga na magkaroon ka ng matibay na relasyon sa ating Panginoong Diyos.
Upang maingat sa paggamit ng Kalayaan.
Pagyamanin
9
Hanay A Hanay B
Nagpapakita ng Kalayaan Nagpapakita ng Pagkawalang
Kalayaan
10
E. pamilyang namamasyal F. pagtatrabaho sa murang
edad
Isaisip
11
Panuto B: Sumulat ng maikling repleksyon o pagninilay sa inyong dyornal
notbuk tungkol sa naunawaan mong kahulugan sa kalayaan sa pamamagitan
ng pagkompleto sa talata.
Isagawa
Pagsasabuhay
"Kung hangin ang itatanim bagyo rin ang aanihin". Ito ay ilan lang sa
mga kasabihang nagpapaalala sa iyo na kapag ginagamit sa maling paraan
ang kalayaan, maaring magkaroon ito ng masamang kahihinatnan.
Sa bahaging ito, ilapat mo ang mga natutunan na konsepto tungkol sa
kalayaan sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Gawain 5
Panuto: Suriin ang mga sumusunod na sitwasyon. Tukuyin kung ano ang
maaaring epekto o kahinatnan nito. Ang unang sitwasyon ay gabay mo bilang
halimbawa. Isulat ang sagot sa dyornal notbuk.
12
Tayahin
13
6. Paano mo malalaman kung napanagutan mo ang paggamit ng
kalayaan?
a. Nagagawa ang gusto at nais mo.
b. Natutugunan ang iyong pangangailangan.
c. Nakahanda kang harapin ang kahinatnan ng iyong pagpapasiya.
d. Nagagawa mong salungatin ang Batas-Moral.
7. Ang nagbibigay direksyon ng kalayaan ay
a. isip c. Batas-Moral
b. puso d. dignidad
8. Alin sa mga salita sa ibaba ang kasalungat ng kalayaan?
a. pagtakas c. pagkakulong
b. pag-aalpas d. pagkawala
9. “Nakakulong ka sa pansarili mong interes”. Anong ugali ang ipinakita
ng tao sa pahayag na ito?
a. mahabagin c. matapang
b. magiliw d. makasarili
10. Ano ang mensahe sa tekstong ito?
Hindi tunay na malaya ang tao kapag wala siyang kakayahang
magmamalasakit sa iba at nakakulong lamang siya sa pansariling interes
a. Ang tunay na kalayaan ay para sa pansariling interes.
b. Tunay na malaya ang tao kung iniisip niya ang pansariling interes.
c. Tunay na malaya ang tao kung napilitan siyang gumawa para sa
iba.
d. Tunay na malaya ang tao kung may kakayahan siyang gumawa ng
mabuti para sa sarili at sa kapwa.
11. Ang batayan sa pagkilos ng tama at mali ay likas na
a. kakayahan c. Batas-Moral
b. katalinuhan d. desisyon
12. Alin sa mga sitwasyon ang nagpapakita ng kawalan ng kalayaan?
a. paggamit ng kakayahan at talento
b. pag-aaral ng leksyon
c. paghahanapbuhay sa murang edad
d. pakikipaglaro sa alagang aso
14
13. Anong sitwasyon sa ibaba ang hindi nagpapakita ng kalayaan?
a. pagtitimpi sa galit
b. pag-eensayo sa nakahiligang laro
c. pag-aalaga sa nakababatang kapatid
d. pangangamba sa epekto ng CoViD-19
14. “Ang tunay na kalayaan ay ang paggawa ng mabuti”. Ang
pangungusap ay
a. Tama, dahil likas sa tao ang kabutihan.
b. Tama, dahil ang tunay na kalayaan ay mapanagutan kaya’t
inaasahan ito ay gagamitin sa paggawa nang naaayon sa
kabutihan.
c. Mali, dahil ang tunay na kalayaan ay ang paggawa ng mabuti ayon
sa paghusga ng tao.
d. Mali, dahil ang magkakaroon lamang ng kabuluhan ang kalayaan
kung malayang magagawa ng tao ang mabuti at masama.
15. Ang Kalayaan ng kilos-loob ay bahagi ng ating
aspetong______________.
a. pisikal c. emosyonal
b. ispiritwal d. pinansyal
15
Karagdagang Gawain
Kilos-loob
Halimbawa:
KALAYAAN
16
Susi sa Pagwawasto
17
Sanggunian
Aklat
Online
http://education976.rssing.com/chan-15192272/all_p1.html/
http://richeanne.blogspot.com/2015/03/10-uri-ng-kaibigan-na-makikilala-mo-
sa.html?m=1
18
Parasa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: