MGA KARANIWANG TEKNIK O PARAAN SA PAGSASALIN NG TULA

Sabi ni Rumbolt: “Sa bawat pagsasalin ay wari bang tinatangka mong lutasin ang isang suliraning walang
kalutasan.” Ano ba ang Poesya o Tula?

Ayon kay Savory:  Ang poesya ay isang sining ng paggamit ng mga salita upang lumikha ng ilusyon sa
ating mga pandama.  Ang isang tula ay may ritmo, sukat at tugma;  May emosyon o damdaming
masidhi at malalim sa karaniwang pahayag;  May higit sa karaniwang dami ng mga tayutay at hindi
gaanong mahigpit sa pagsunod sa gramatikong pagsusunod-sunod ng mga salita

Ayon kay Almario:  Ang tula ay hindi isang koleksyon lamang ng magsisintunog na titik at
makahulugang salita. Dapat itong maging isang buong pangungusap; ang mga titik at makabuluhang
balangkas ng pagpapabatid ng diwa, damdamin, pangyayari, larawan o kakintalan.

Savory: Binabasa ang tula dahil bisang naibibigay nito sa damdamin at isip na kaiba sa naibibigay ng
prosa. May bisa ang tula na gaya ng isang pagpapahingalay pagkatapos ng isang mahabang paglalakbay
minsa’y bisang pag-inom ng gamot na pampasigla o panggising ng diwa.

MAHALAGANG TANONG: Sa anong paraan ba natin dapat isalin ang isang tula? PATULA? o TULUYAN?

Opinion o Paniniwala ng mga palaaral:

Propesor Postgate

Sinabi niya sa kaniyang aklat na Translations and Translators na ang isang prosa o tuluyan ay dapat
maisalin sa paraang tuluyan din, at ang tula ay kailangang sa paraang patula rin.

Matthew Arnold Naniniwala na kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang tula, ang salin ay kailangang
magtaglay pa rin ng mga katangian ng isang tula.

Carlyle, Leigh Huntat Whately

Sila ay nagkaisa sa paniniwala na ang pagsasalin ng poesya o tula ay hindi ganap kung walang sukat.

Woodhouselee

Sinasabi na ang tuluyang salin ng isang tula ay pinakamahina sa lahat ng paraan; upang maging
makatarungan sa makatang awtor, ang kaniyang tula ay kailangang isalin ng isa ring makata, at sa
paraang patula rin.

Hilaire Belloc

Sinasabi na ang pagsasalin sa isang tula ay higit na mabuti kung gagawin sa paraang tuluyan. Ang isang
salin, kahit ano ang ibig sabihin, ay hindi na orihinal. Maaaring ang salin ay kahawig o katulad ng orihinal
sa porma at sa nilalamang diwa, subalit iyon ay salin pa rin. At ang isang tula ay likhang isip at kung ito’y
nalikha sa pamamagitan ng wikang Ingles, halimbawa, sa sandaling isalinito sa Pilipino ay tiyak na
magkakaroon ng pagkakaiba ang orihinal at ang salin.
Dapat tandaan sa pagsasalin ng tula:

1. Dapat nasa paraang patula rin

2. May nagsasalin na isinasalin muna ang tula ng tuluyan upang matiyak na nakuha ang mensahe ng tula
3. Pagkatapos ay saka na lamang ito at aayusin ng patula

Ano Ba ang Poesya o Tula?

Ayon kay Savory (1959; sa Santiago, 2003):

Ang poesya ay isang sining ng paggamit ng mga salita upang lumikha ng ilusyon sa ating mga pandama;
Isang sining upang gawin sa pamamagitan ng mga salita ang ginagawa ng pintor sa pamamagitan ng mga
guhit at kulay.

Ang isang tula ay may ritmo, sukat at tugma;

May emosyon o damdaming masidhi at malalim sa karaniwang pahayag;

May higit sa karaniwang dami ng mga tayutay at hindi gaanong mahigpit sa pagsunod sa gramatikong
pagsusunod-sunod ng mga salita

Ayon kay Almario (1985; sa Santiago, 2003):

Ang tula ay hindi isang koleksyon lamang ng magsisintunog na titik at makahulugang salita. Dapat itong
maging isang buong pangungusap; ang mga titik at salitang dapat isaayos tungo sa isang makabuluhang
balangkas ng pagpapabatid ng diwa, damdamin, pangyayari, larawan o kakintalan.

Savory:

Binabasa ang tula dahil bisang naibibigay nito sa damdamin at isip na kaiba sa naibibigay ng prosa. May
bisa ang tula na gaya ng isang pagpapahingalay

pagkatapos ng isang mahabang paglalakbay minsa’y bisang pag-inom ng gamot na pampasigla o

panggising ng diwa.

Unang hakbang (PAGPAPAKAHULUGAN)

Dalawang estilo ng “paraphrasing”

Estilo A:Linya por Linya ang pagpapakahulugan sa pagsasalin

Estilo B: Hindi Linta por Linya ang pagsasalin, ibig sabihin maaaring magkapalitpalit ng posisyonang mga
linya o bahagi nito.

Halimbawa ng salin:

A HOME SONG
Henry Van Dyke

ORIHINAL SALIN 1

1.I read with a poet’s book a. nabasa ko sa aklat ng isang makata

A word that starred the page: b. ang ganitong salita na namumukod sa

isang pahina

“Stone walls do not make a prison c. “Ang pader na bato ay hindi bilangguan;

gayundin,

nor iron bars a cage” ang rehas na bakal ay hindi hawla.”

2. Yes, that is true, and something more; Oo, totoo iyon, at totoo pa rin

You’ll find where you roam, na makikita mo kahit saan ka magpunta

That marble floors and guided wallsNa ang sahig na marmol at ginintuang pader,

Can never make a home. Kailanman ay hindi maituturing na tahanan.

3.But every home where love abides Subalit ang tahanan na tinatahanan ng pagmamahalan And
friendship is a guest at ang pagkakaibigan ay panauhin Is truly home, and home sweet home ay tunay na
tahanan at napakatamis na tahanan For there the heart can rest sapagkat doon ang puso ay
makapagpahinga

Batay sa pagpapakahulugan ng tagapagsalin.

 Sa aklat ng makata ay namumukod sa isang pahina ang ganitong salita: “ang pader na bato ay hindi
bilangguan at ang rehas na bakal ay hindi hawla”.

 Oo, totoo iyon, at totoo pa rin na makikita mo kahit saan ka magpunta na ang sahig na marmol at
ginintuang pader, kailanman, ay hindi maituturing na tahanan.

 Subalit ang bawat tahanan na pinanahanan ng pagmamahal at ang pakikipagkaibigan ay panauhin,

iyon ang tunay na tahanan at tahanang kagiliw- giliw sapagkat doon ang puso ay makapagpapahinga.

Sa pagsasalin ng tula popular ang pagsasalin ng tula- sa- tula

 Isasalin muna ang buong tula saka isa-isahin ang mga sumusunod:

 Pinakaangkop na salita

 Pag-aayos ng mga sesura

 Pagtutugma ng mga salita

 Paggamit ng tayutay

Ritmo at kung paano magiging matulain ang mga pahayag

Dapat nating tandaan sa pagsasalin:

 Nangangailangan ng higit na panahon at kakayahan gaya ng mga makatang “de-kahon” katulad ni

Alejandro na masinop sa salita at tuntunin ng kumbensyunal na panulaang Filipino.

Ayon kay Dudley Fitts (editor ng Greek Plays in Modern Translation)

“The ideal translation of a poem should reproduce all the qualities- sonal, intellectual, affective- of the
original.” “The meaning, the image must move freely in the direction of reaction, attempting to
communicate to the modern readers or to have a total impact to the original audience.”

 Malinaw na ipinaliwanag ni Fitts na imposibleng maisalin ng lubusan ang katangiang taglay ng orihinal
na teksto dahil sa pagkakaiba ng kakanyahan ng wika lalo na ang hindi magkaangkang wikang Ingles at
Filipino.

Mga pahayag ayon kay SAVORY

 Binabasa ang tula dahil sa bisa nito sa damdaminat isip na kaiba sa naibibigay ng prosa.

 Binabasa ang tula-sa-tula dahil may layon sila na kahit sa salin lamang, ang musikaat kagandahan ng
orihinal ay damhin at namnamin ng mambabasa.

 Sa pagsasalin, dapat alam ng tagapagsalin kung may tugma ba o wala ang tulang isasalin.

 Ang tula sa Filpino, Ingles, Aleman at Pranses ay may mga tugma. Ang mga Latin at Griyego ay likas na
wala. Kung pakasusuriin, higit na mahirap magsalin ng linya por linya kaysa estropa sa estropa.

PAGPAPALIWANAG

 Pinipilit na pagkasyahin ng tagapagsalin ang diwang awtor sa isang linya.  Dito lumilitaw ang sari-
saring problema kung ang dalawang wika sa pagsasalin ay hindi magkaangkan

 Dahil merong salita na hindi matapatan sa ibang wika kaya malimit na ang salin ay higit na mahaba
kaysa orihinal na teksto.

Pinakaugat nadahilan sa pagsasalin

 May pagkakataon na ang pagsasalin ay nababawasan, nadaragdagan at babagong diwa katotohanan

sa pagsasalin sa ibabaw ng lahat, waring mas makatwiran at makatarungan para sa awtor na ang
kanyang tula ay isinalin sa paraang patula rin.

 Pagsasalin ng Tugmang Pambata Marami tayong mga katutubong tugmang pambata na maganda rin
naman ngunit hindi rin natin maiwasan ang pagkagiliw sa mga tugmang dayuhan at nasusulat sa Ingles.
Ang mahalaga ay mapag-aralan ang ilang bagay tungkol sa pagsasalin ng ganitong uri ng panitikan upang
maisama ang mabubuting salin sa talaan ng ating mga tulang pambata.

THE LITTLE TURTLE

I. There was a little turtle.

He lived in a box, He swam in a puddle,
He climbed on the rocks.

II. He snapped at a mosquito,

He snapped at a flea,
He snapped at a minnow
And he snapped at me.
III. He caught the mosquito,
He caught the flea,
He caught the minnow,
But he didn't catch me!

 Pagsusuri:  Binubuo ito ng tatlong saknong na may apat na taludtod o linya  Ang
tugmaan nito ay ABAB  Ang sukat o "meter" ay Iambic  Ito ay binubuo ng isa o higit pang
pantig na walang diin na sinusundan ng isang pantig na may diin.  Gaya ng karaniwang
tugmang pambata, lutang na lutang ang ritmo

Salin:
Ang Munting Pagong
Mayroon isang munting pagong
Na nakatira sa kahon Lumangoy siya sa putikan (o labak, sanaw, pusali)
At umakyat sa batuhan

Sinagpang niya ang lamok (sinikmat, sinakmat, sinunggaban)

Sinagpang niya ang pulgas (niknik)
Sinagpang niya ang minnow (lukaok, kiti-kiti, butete)
At sinagpang pati ako

Nahuli niya ang lamok (nasikmat, nasakmal, nasunggaban)

Nahuli niya ang pulgas
Nahuli ang minnow
Ngunit ako'y hindi nahuli (nakawala, nakaalpas)

 Pansinin na isinama ang mga kahulugang salitang maaring magamit sa oras ng pagbuo ng
tugma.
 Bersyon

I: Mayroong isang munting pagong Na nakatira sa kahon, Lumangoy siya sa sanaw, At

umakyat sa batuhan. Sinakmal niya ang lamok, Sinakmal niya ang nik-nik, Sinakmal niya ang
kiti-kiti, At sinakmal ako pati. Nahuli niya ang lamok, Nahuli niya ang nik-nik, Nahuli niya ang
kiti-kiti, Ngunit ako'y 'di nahuli

Pagsusuri:
Mapapansin agad sa ikalawa at ikatlong saknong ay ang 'di pagtutugmang salitang "lamok"
at "nik-nik". Problema talaga kung paano tutumbasan ang salitang "minnow"

 Bersyon II:
Meron isang munting pagong.
Nakatira siya sa kahon,
Lumangoy siya sa putikan,
At umakyat sa batuhan.

Sinagpang niya ang lamok, Sinagpang niya ang lukaok, Sinagpang niya ang pulgas, Pati ako ay
sinakmat.

Nahuli niya ang lamok, Nahuli niya ang lukaok, Nahuli niya ang pulgas, Ngunit ako'y
nakaligtas.

Pagsusuri: Nalutas ang problema sa pagtutugma dahil sa paggamit ng salitang "lukaok"

Ngunit tama kayang tumbas o ipalit ang "lukaok" sa "minnow"?

 Bersyon III: Meron isang munting pagong. Nakatira siya sa kahon, Sa putikan ay lumangoy,
Sa batuhan ay umahon. Sinagpang niya ang lamok, Sinagpang niya ang pulgas, Sinagpang
niya ang minnow, Pati ako ay kinagat. Nahuli niya ang lamok, Nahuli niya ang pulgas, Nahuli
niya ang minnow, Ngunit ako'y nakaalpas.

Pagsusuri: Ginamit ang "minnow" sapagkat wala na ngang maitutumbas dito. Ayos na din
naman sana iyon ngunit hindi tutugma sa salitang "lamok"