KASAYSAYAN NG PAGSASALING-WIKA SA DAIGDIG

• Andronicus - unang tagasaling wika. - Isinalin niya nang patula ang Odyssey sa Latin ni Homer
na nasusulat sa Griyego noong 240 B.C.
• Naevius at Ennius - gumawa ng pagsasalin ng mga dulang Griyego sa Latin tulad ng mga
sinulat ni Euripides.
• Euripides - sinaunang griyegong manunulat ng dulang trahedya. Halimbawa ng kaniyang mga
akda ay Hecuba, Hippolytus at Iphigenia at Aulis.
• Cicero at Catalus - kinikilala bilang isang manunulat at mahusay na tagasaling-wika. • Cicero -
isang Romanong pilosopo. Isang bihasang manunulumpati, manunulat, pinakamagaling sa
wikang Latin.
Halimbawa ng kanyang mga akda.
• In Verrem
• De Inventione
• De Oratore
• Ika-2 at ika-9 siglo ang Arabya ay hindi pa ganoon kaunlad dahil sa taglay nilang
kamangmangan.
• Iskolar sa Syria - isang pangkat na nakaabot sa Baghdad at isinalin nila sa Arabiko ang mga
isinulat nina Aristotle, Plato, Galea, Hippocrates at marami pang mga pantas at manunulat.
• Ngunit dumating ang panahong nawalan ng sigla ang tagasaling mga iskolar sa Baghdad
sapagkat naibaling ang kanilang kawilihan sa iba namang bagay na pang-intelektwal tulad ng
artikulong pampilosopiya.
• Toledo ang pumalit sa Baghdad bilang sentro ng karunungan sa larangan ng pagsasaling-wika.
• Adelard - nagsalin sa Latin ng Principles ni Euclid na noon ay naisalin na sa Arabiko.
• Retines - noong 1141 isinalin niya sa Latin ng Koran.
• 1200 A.D. - nakaabot na sa Toledo ang mga orihinal na teksto ng mga literaturang nasusulat sa
wikang Griyego.
• Liber Gestorum Barlaam et Josaphat - ang orihinal na teksto ay nasusulat sa wikang Griyego.
• Barlaam at Josaphat - dalawang tauhang uliran sa pag-uugali at pagiging maka-Diyos.
• Ika-12 siglo - umabot sa pinaktaluktok ang pagsasaling-wika.
- Nagsimula ang pagsasalin ng Bibliya.
• Wyellife - ang kaniyang salin sa bibliya ay sinundan ng salin nina Tyndale at Coverdale.
• Martin Luther (1483-1646) - ang kaniyang salin sa Wikang Aleman ang kinikilalang
pinakamabuting salin. Dito nakilala ang bansang Germany.
• Jacques Amyot - obispo sa Auxerre at kilalang "Prinsipe ng Pagsasaling-Wika" sa Europa.
• Lives of Famous Greeks and Romans - akda ni Plutarch na isinalin ni Amyot noong 1559. -
Ang salitang ito sa wikang Aleman ang siya namang pinagkunan ng salin sa Ingles ni Sir
Thomas North noong 1579.
• John Bourchier - isang Ingles na nakilala taong 1467-1553.
- Karamihan sa kaniyang mga salin ay mula sa wikang Kastila. -Tagapagsalin ng
Chronicles ni Froissart.
• Unang Elizabeth - unang panahong ng pagsasaling-wika sa Inglatera.
• Ikalawang Elizabeth - pinakataluktok o namayagpag ang pagsasaling-wika.
• Sir Thomas North - kinikilalang pinakadakila sa mga tagapagsalin sa Inglatera sa panahong
iyon.
• George Chapman - ang mga salin niya sa mga isinulat ni homer ay lumabas sa pagitna ng 1598
at 1616.
• John Florio - isalin niya ang Essays (Essais) ni Montaigne taong 1603. Itinutiring na
kasinghusay ng 'Plutarch' ni North.
• Thomas Shelton - isinalin niya ang Don Quixote noong 1612
• Ika-17 siglo - maituturing na tulad halos ng dalawang nakaraang siglo na ang kinawilihan ay
ang pag-aaral at pagsasalin ng mga literatura sa ibang bansa.
• Hobbes - ang mga salin niya sa Thucydides at Homer ay hindi gaanong nagustuhan ng mga
mambabasa.
• John Dryden - nagsalin ng Juvenal at Virgil. - Isa sa mahuhusay na tagapagsalin. - Kauna-
unahang kumilala na ang pagsasaling-wika ay isang sining.
• Ika-18 siglo - kasing sigla pa rin ng mga nakaraang siglo.
• Alexander Pope - ang salin niya sa Ingles na akda ni Homer na Iliad ay lumabas sa pagitan ng
1715 at 1720. Ang kaniyang salin sa Odyssey ay noong 1725 naman nailathala.
• William Cowper - nagsalin din sa Ingles, nailathala noong 1791 ang salin niyang Odyssey.
• A.W. Von Schlegel - siya ay nagsalin sa mga gawa ni Shakespeare sa wikang Aleman.
• Alexander Tytler - nailathala ang kaniyang aklat na "Essay on the Principles of Translation"
noong 1972.
- Naglahad siya rito ng tatlong panuntunan sa pagkilatis ng isang salin.
• Ika-19 siglo - nakasama ang maraming dakilang pangalan.
• Thomas Carlyle - nagsalin ng Wilheim Meister ni Goetex, noong 1824.
• Rubaiyat of Omar Khayam - pinakadakilang salin sa panahong ito ng mga Persyano noong
1859.
• Ika-20 siglo - naging karaniwang gawain na lamang ang pagsasaling-wika.
• Ritchie at Moore - 1919, naglathala sila ng isang artikulo na nagsasabing ang tunay na
panitikan ng France ay hindi lubusang maabot sa pamamagitan lamang ng pagsasalin.
• Tolstoy - nagmula sa Russia, dahil sa kaniyang pagsasalin siya ay nakilala sa buong daigdig.
• Chekoy, Strindberg at Ibsen - dahil sa pagsasalin ang mga drama nila ay nakapasok at lumikha
ng sariling langit-langitan sa nakabagong panahon.
ANG MGA PAGSASALIN SA BIBLIYA
• Dalawang kadahilan kung bakit hindi maiiwasang mabanggit ang bibliya sa pagsasaling-wika.
1. Ang paksa sa bibliya lalo na sa matandang tipan ay tumatalakay sa tao- sa kaniyang
pinagmulan, sa kaniyang layunin at sa kaniyang destinasyon.
2. Ang di-masubaliang kataasan ng uri ng pagkakasulat nito.
• Ayon sa pag-aaral, ang orihinal na manuskrito o teksto ng bibliya ay wala na.
Mga salin ng Bibliya:
1. Aramaic ng Ebreo - wika ng kauna-unahang teksto ng matandang tipan. Naging
malaganap noong unang siglo A.D.
 2. Griyego - salin ni Origen noong ikatlong siglo na nakilala sa Septuagint.
3. Latin - salin ni Jerome noong ikaapat na siglo.
• Jerome - isa sa ilang kinikilalang pinakamahusay na tagasalling-wika sa Bibliya noong
kaniyang kapanahunan.
3 pinakadakilang salin ng Bibliya
1. Jerome - Latin
2. Luther - Aleman
3. Haring James - Ingles (kilala sa bilang Authorized Version).
• John Wyclif - kauna-unahang salin sa Ingles ng bibliya noong ika- 14 na siglo.
- Dalawa ang isinagawa niyang pagsasalin (1382 at 1390).
- nirebisa ni John Purvey ang kaniyang pangalawang salin.
• William Tyndale - nagsalin ng bibliya sa wikang Ingles noong 1526 mula sa wikang Griyego
na isinalin naman ni Erasmus.
• Erasmus - naging kakaiba ang kaniyang salin dahil sa paggamit niya ng masalimuot na mga
talababa (footnotes) o notasyon.
• John Rogers - siya ang nagpatuloy sa pagsasalin ni Tyndale. Thomas Matthew ang kaniyang
sagisag panulat.
• 1537 - pinuri ng mga tao ang ginawa ni Rogers.
• Richard Taverner - nirebisa niya ang salin ni Roger pagkaraan ng 2 taon.
• 1538 - nagkaroon ng kautusan na ang lahat ng simbahan ay kailangang magkaroon ng bibliya.
• Coverdale - muli niyang nirebisa ang Bibliya ni Matthew. Ito ay tinawag na Great Bible.
• William Whittingham at John Knox - lumitaw ang Geneva Bible noong 1560 at tinagurian din
bilang Breeches Bible.
- Ito ay isinagawa upang makatulong sa pagpapalaganap ng Protestanismo.
• Douai Bible - unang salin ng Bibliya ng Katoliko Romano.
• 1582 - nailathala ang Bagong Tipan sa Rheims sa Rheims
• 1609 - nailathala ang Matandang Tipan.
• 1603 - nagdaos ng isang kumprehensiya si Haring James na dinaluhan ng mga 47 arsobispo at
pari sa Hampton.
- Nagbuo sila ng lupon na gagawa ng isang salin ng Bibliya na higit na maayos kaysa sa
nahuling salin.
• 1870, muling pinarebisa ni Obispo Winchester ang Authorized Version dahil marami pa ring
puna sa nasabing salin. - Ang pagrerebisang ginawa ay nagtagal ng 15 taon.
• 1881 - nailimbag ang nirebisang salin at nakilala sa tawag na English Revised Version.
• 1970 - pinakahuling salin ng Bibliya na tinawag na “The New English Bible” na inilimbag sa
Oxford University Press noong 1970.
ANG MGA PAGSASALIN SA AKDANG KLASIKA
• Ito ay tinatawag ding panahon ng nagsasalungatang paniniwala sa pagsasalin ng mga akdang
klasika.
• Ayon kay Gng. Virginia Woolf, "Isang pag-aaksaya lamang daw ng panahon ang pagbabasa ng
salin ng panitikang Griyego. Alin mang salin ay hindi makapapantay sa orihinal sapagkat ang
wikang Griyego ay isang wikang maugnayin, mabisa, tiyak at waring may aliw-iw na
nakaiigayang pakinggan."
•Ang mga dalubwika ay naniniwala, na ang anumang wika ay mabisa, tiyak, at nakaiigayang
pakinggan kung ang tatanungin ay ang mga taong gumagamit nito bilang unang wika nila.
• Dalawang pangkat ang mga tagapagsaling-wika sa Ingles ng wikang Griyego
1. Makaluma o Hellenizers
2. Makabago o Modernizers.
• Ayon kay Robert Browning, ang tagasaling-wika ay kailangang maging literal hangga’t maaari,
maliban kung ang pagiging literal ay lalabag sa kalikasan ng wikang pinagsasalinan.
• Robert Bridges, naniniwala siya na higit na mahalaga ang istilo ng awtor kung ang isang
mambabasa ay bumabasa ng isang salin.
• Edward FitzGerald at Samuel Butler, naniniwala sila na alin mang salin ng mga akdang klasika
ay dapat maging natural ang daloy ng mga salita, madaling basahin at unawain.
• F.W. Newman, naniniwala siya na kailangang hindi makaligtaan ng isang mambabasa na ang
akdang binabasa ay isa lamang salin at hindi orihinal.
• Arnold, naniniwala siya na ang katapatan sa pagsasalin ay hindi nangangahulugan ng
pagpapaalipin sa orihinal na wikang kinasusulatan ng isasalin.
• Ayon kay C. Day Lewis upang mahuli ng tagapagsalin ang tono at damdamin, kinakailangang
magkaroon ng ispiritwal na pagkakaugnayan ang awtor at ang tagapagsalin.