2

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Una nga Marka – Modyul 2
Abilidad ug Kaalam Gamiton
Isigkatawo ug Kaugaligon
Palipayon
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikalawang Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 2: Kakayahan at Talino ay Gamitin, Kapwa at Sarili
ay Pasayahin
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Fritz R. Bintad

Editor: Alma C. Sinining
Tagasuri: Rosemarie dela Cruz, Gemma R. Bintad, Jona S. Demaraye
Tagalapat: Antonio O. Rebutada
Tagapamahala: Ma. Gemma M. Ledesma
Josilyn S. Solana
Elena P. Gonzaga
Donald T. Ginene
Mirriam T. Lima
Clarissa G. Zamora
Ermi V. Miranda
Ivy Joy A. Torres
Alma C. Sinining
Jason R. Alpay
Ethel S. Gali

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education - Region VI

Office Address: Duran Street, Iloilo City
Telefax: +63-033-336-2816; +63-033-509-7653
Email Address: region6@deped.gov.ph
 2
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Una nga Marka – Modyul 2
Abilidad ug Kaalam Gamiton
Isigkatawo ug Kaugaligon
Palipayon
 Pasiunang Pulong

Alang sa Mosaysay/Magtutudlo:

Malipayon nga pagdawat sa asignaturang

Edukasyon sa Pagpapakatao 2 sa Alternative Delivery
Mode (ADM) Modyul alang sa pagtulon-an mahitungod
sa Abilidad ug Kaalam Gamiton, Isigkatawo ug
Kaugalingon Palipayon.

Kini nga modyul gitabangan sa pagdisenyo, giayo

pagsusi sa mga edukador gikan sa publiko ug pribadong
institusyon aron giyahan ka, ang magtutudlo nga
mosaysay, aron matabangan nga makab-ot sa mga
tinun-an ang sukdanan nga gitahas sa K to 12 Kurikulum
samtang sila naninguha nga magmalamposon ang
kaugalingon, komunidad ug ang pang-ekonomiyang
hagit sa pagtuon.

Kini nga tabang sa pagtuon naglaom nga

makalambigit ang mga tinun-an sa magiyahon ug
gawasnong pagkat-on sa mga buluhaton nahiuyon sa
ilang ikasarang, kadasig ug oras. Tuyo usab niini nga
matabangan ang mga tinun-an aron makab-ot ang mga
kahanas nga pang 21 siglo samtang gikonsiderar ang
ilang mga panginahanglanon ug sitwasyon.

Isip dugang nga material sa unang teksto, makita

ninyo dinhi ang kahon nga maoy kinatibuk-an niining
modyul:

i
 Mga Kinahanglang Timan-an sa
Magtutudlo
Kini adunay mga pahinumdom o
pamaaging estratehiya nga magamit sa
paggiya sa mga tinun-an.

Isip tigsaysay, gilaoman nga mahatagan nimo og

unang kahibalo ang mga tinun-an kung unsaon paggamit
kini nga modyul. Kinahanglan usab giyahan ug ilista ang
ilang pag-uswag samtang gitugutan sila nga dumalaan
ang ilang kaugalingong pagkat-on. Labaw pa niini,
gilaoman nga imo pang-dasigon ug giyahan ang mga
tinun-an samtang sila gahimo sa mga buluhaton niining
modyul.

Alang sa mga Tinun-an:

Malipayon nga pagdawat sa Edukasyon sa

Pagpapakatao 2 sa Alternative Delivery Mode (ADM)
Modyul mahitungod sa Abilidad ug Kaalam Gamiton,
Isigkatawo ug Kaugalingon Palipayon.

Kini nga modyul gihimo isip tubag sa inyong

panginahanglanon. Katuyoan niini nga ikaw matabangan
sa imong pagtuon samtang ikaw wala sa sulod sa
tunghaan. Handom usab niini nga mahatagan ka og mga
mapuslanong oportunidad sa imong pagkat-on.

ii
 Kini nga modyul adunay lain-laing bahin ug icon nga
kinahanglan nimong masabtan.

Hibaloi Kini Dinhi nga bahin imong

mahibaloan ang kinahanglan
nimong makat-onan niining
modyul.

Sulayi Kini Dinhi nga buluhaton, makita

nato kung unsa na ang imong
nahibaloan sa pagtulon-an
niining modyul. Kung husto
tanan ang imong tubag (100%),
mahimo nimong laktawan kini
nga bahin sa modyul.

Balikon Nato Kini usa ka mubong pagbalik sa

Kini pagtuon aron ikaw
matabangan nga malambigit
ang pagtulon-an karon sa
nahiunang pagtulon-an.

Idiskubre Kini Dinhi nga bahin, ang bag-ong

pagtulon-an imong mailhan
pinaagi sa nagkalain-laing
paagi sama sa sugilanon, mga
kanta, balak, mga umaaabot
nga problema o sitwasyon.

iii
Susiha Kini Dinhi nga seksyon, hatagan ka
og mubong pagsaysay bahin sa
pagtulon-an. Katuyoan niini nga
ikaw matabangan nga
masabtan ang bag-ong
konsepto ug mga pagtulon-an

Palamboa Kini Aduna kini mga buluhaton alang

sa magiyahon ug gawasnong
pagtuon aron mapalig-on ang
imong kahanas sa pagtulon-an.
Mahimo nimong tubagon ang
mga buluhaton gamit ang mga
ensaktong tubag sa katapusang
bahin niining modyul.

Hinumdomi Sulod niini, adunay mga

Kini pangutana o tubagon ang
blangko sa hugpulong aron
maproseso kung unsa ang
imong nakat-onan niini nga
pagtulon-an.

Buhata Kini Sulod niini, adunay mga

buluhatong makatabang nimo
aron mahubad ang imong bag-
ong kahibalo o kahanas sa
tinuod nga sitwasyon o realidad
sa kinabuhi.

iv
 Sukda Kini Katuyoan niining buluhaton nga
masukod ang lebel sa pagkat-
on sa pagkab-ot sa nakat-
onang kompetensi.

Dinhi nga bahin, adunay ihatag

Dugang kanimo nga bag-ong buluhaton
Buluhaton aron mapalambo ang imong
kahibalo o kahanas sa nakat-
onang pagtulon-an.

Saktong Ang unod niini ang mga hustong

Tubag tubag sa tanang buluhaton
niining modyul.

Sa katapusan niini nga modyul, imong makita ang:

Pakisayran Kini mga listahan sa tanang

gikuhaan sa pagmugna o
pagsusi niini nga modyul.

v
 Mga mahinungdanong pahimangno sa paggamit
niining modyul mao ang mosunod:

1. Ampingi kini nga modyul. Ayaw sulati og bisan unsa

ang mga panid niini. Mogamit og laing papel kon
tubagon ang mga buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayi Kini sa dili pa
mobalhin sa ubang buluhaton niining modyul.
3. Basaha pag-ayo ang mga direksyon sa dili pa
mosugod sa mga buluhaton.
4. Obserbahi ang pagkamatinud-anon ug integridad sa
paghimo sa mga buluhaton ug sa pag-ensakto sa
mga tubag.
5. Humanon ang gina-ubra karon sa dili pa mobalhin sa
uban pang buluhaton.
6. Palihog sa pagbalik niini nga modyul sa imong
magtutudlo inig kahuman nimo og tubag sa tanang
buluhaton.

Kon maglisod ka sa pagtubag sa buluhaton niini nga

modyul, ayaw pagduha-duha sa pagkonsulta sa imong
magtutudlo. Mahimo usab nga mangayo ka og tabang sa
imong ginikanan o sa kauban sa balay nga mas magulang
nimo. Huna-hunaa pirmi nga wala ka nag-inusara.

Gilauman namo, nga pinaagi niini nga modyul,

makasinati ka og mahinungdanong pagkat-on ug
makakuha ka og lalom nga pagsabot kalambigit niining
mga kompetensi. Kaya ni nimo!

vi
 Hibaloa Kini

Ang kini nga modyul naghimo ug mga buluhaton nga

makatabang nimo aron mapakita ang importansya sa
kalipay ug kasadya nga dala sa pagpaambit sa bisag
unsang abilidad ug talento. (EsP2PKP–Ic-9)

Pagkahuman niining modyul:

1. Mailhan ang mga pamaagi aron malipay ang uban

ug ang kaugalingon pinaagi sa abilidad ug talento.

2. Mailhan ang maayong bunga sa pagpaambit sa

abilidad ug talento.

3. Mapaambit ug mapakita ang abilidad ug talento

aron makahatag og maayong epekto sa isigkatawo
ug sa kaugalingon.

1
 Sulayi Kini

Direksiyon: Idrowing ang kasing-kasing kung ang

hugpulong nga gamit pangkaugalingong abilidad ug
kaalam aron mapalipay ang kaugalingon ug isig katawo
ug triangulo kung dili. Himoa kini sa notbuk o sa papel.

1. Ipaambit ang abilidad sa pagdibuho sa nagkalain-

laing matang sa sining aron mapalipay ang
isigkatawo.

2. Gigamit ang kaalam aron malabwan ang isigkatawo.

3. Ginapauswag ang abilidad ug talento aron sundon

sa uban.

4. Gigamit ang abilidad aron mapabatyag ang

paghigugma ug importansiya sa isigkatawo.

2
Pagtulon-an Abilidad ug Talento
Gamiton, Isigkatawo ug
1 Kaugalingon Palipayon
Ang talento ug abilidad gasa sa kahitas-an nga
kinahanglan natong pasalamatan. Angkon kini sa kada
tawo aron moasenso sa kinabuhi, maabot ang ilang mga
pangandoy ug damgo. Busa, aron makatabang ug
magpalipay sa matag tawo. Mao kini ang mga dalaygong
butang nga kinahanglang gamiton sa maayo ug
mapuslanong pamaagi.

Basaha ang balak nga may titulong “Ang Akong

Kaalam ug Abilidad Himuong Mapuslanon”. Mabasa nimo
diri ang lain-laing gamit sa mga kaalam ug abilidad.

Ang Akong Kaalam ug Abilidad Himuong Mapuslanon

Ang makagagahom may gihatag,
Mga dalaygong butang nga akong nadawat.
Kahanas sa pagpinta akong gamiton,
Lain-laing ubra akong himoon,
Kasing-kasing ninyo pun-on sa balatyagon.
Ang akong tingog kung inyong madunggan
Mala-anghel sa kalangitan
Nga magabuto-buto sa inyong dughan.

Kung akong ki-ay inyong masaksihan,

Maka-iktin jud ang kasing-kasing sa mabatyagan.
Sa mga matam-is nga pulong nga akong mamitlang,
Mga mata sa mga nagtan-aw mura jud og masilaw.
Kini nga mga abilidad ug kaalam
Dapat ipaambit sa kadaghanan.
Aron ang kalipay atong matagamtaman.

3
 Balikon Nato Kini

Direksyon: Gikan sa balak nga imong gibasa, usa-usaha

ang mga kaalam ug abilidad nga gihisgutan. Ilha kung
giunsa kini paggamit sumala sa balak. Isulat ang tubag sa
papel.

Abilidad Gamit

1.

2.

3.

4.

Mga Kinahanglang Timan-an sa Magtutudlo

Ang kaalam ug abilidad mao ang mga butang

nga imong naangkon. Kini makahatag ug kalipay sa
imong kaugalingon ug sa imong isigkatawo. Magamit
nimo kini aron mapalambo ang imong kaugalingon.
Makatabang pud kini aron makab-ot ang imong mga
pangandoy ug tumong sa kinabuhi.

4
 Ang abilidad ug talento mahimong makahatag og
hapsay nga panghuna-huna.

Mga halimbawa sa talento ug abilidad mao ang mga

mosunod:
1. Pagkanta
2. Pagsayaw
3. Pagdibuho o Pagpinta
4. Pagtula/Pagbalak
5. Kahanas sa lain-laing asignatura

Mao kini ang mga daghang talento ug abilidad nga

pwede nimong maangkon. Kung naangkon na nimo kini,
tinguhaan nimong gamiton aron magmalipayon ang
imong kaugalingon ug imong isigkatawo.

Idiskubre Kini

Ang abilidad ug talento mao ang maayong pamaagi

aron mapalambo ang imong kaugalingon para
makahatag og kalipay ug tabang sa imong isigkatawo.

Matag usa ka tinun-an nga sama nimo may

talagsaong abilidad ug talento. Pinaagi niini makatabng
ka sa mga butang nga dili kayang buhaton sa uban aron
sila magmalampuson.

Ang kahanas sa pagpinta, pagdibuho, pagkanta,

pagsayaw ug pagbalak pipila lamang sa mga nailhang
talento.

5
 Ang kahibalo sa lain-laing asignatura usa pud sa
matawag nato nga pinasahi nga abilidad.

Maayong Epekto sa Paggamit sa Abilidad ug Talento

1. Makahatag og tabang sa isigkatawo sa mga butang

nga dili masarangang buhaton ug ipatuman.

2. Mapalipay ang kaugalingon ug isigkatawo pinaagi sa

pagpa-ambit ug pagpalambo sa kaugalingon.

3. Mahatagan og importansya ang pagpalambo sa

kaugaklingong talento ug abilidad aron mahatagan
og kalipay ang kaugalingon ug isigkatawo.

Susiha Kini

Direksyon: Ilha pinaagi sa pagpangita sa insaktong letra

nga gapakita og importansya sa kalipay nga dala sa
imong abilidad. Butangi ug tsek () ug isulat ang tubag sa
papel.
A. Ipinta ang hinigugma sa
kinabuhi aron mapabatyag
1.
ang pagpalangga.
B. Moapil sa nagkalain laing
kontes para mahanas ang
talento ug abilidad sa
pagpinta ug makahatag ug
kalipay.
C. Magpinta aron mainsulto ang
mga klasmeyt.
D. Magpinta og mga malain
nga hulagway para
manghadlok.
6
2. A. Tudloan ang klasmeyt nga
nalisuran sa pagtulon-an.
B. Ipakita ang kahanas para
daug daugon ang uban.
C. Perming hanason ang
abilidad aron mamahimong
preparado sa sunod nga
pagtulon-an.
D. Dili tabangan ang klasmeyt
kay basi motaas ilang
grado.
3.
A. Pabation og balak ang mga
ginikanan aron mapabatyag
ang pagpasalamat.
B. Moapil ug mga kontis sa
eskwelahan aron mabansay.
C. Magsulat og balak aron
yaga-yagaan ang mga
klasmeyt.
D. Ipaambit ang nahibaw-an sa
pagsulat og balak aron
4. makakat-on ang uban.

A. Magbuhat og mapuslanong
butang aron makatabang
sa eskwelahan.
B. Dili tudloan ang mga
klasmeyt.
C. Mag-imbento ug mga
mapuslanong butang.
D. Ipakita ang kabansay aron
makaangkon og taas nga
grado aron malipay ang
ginikanan.

7
 Palamboa Kini

Deriksyon: Pilia ang mga letra sa hustong tubag sa mga

mosunod nga pangutana. Isulat ang tubag sa papel.

1. Bansay ka sa pagkanta, unsaon nimo paggamit ang

imong talento?
A. Magmugna og kanta nga adunay di-maayong
pulong.
B. Gamiton kini aron daygon ang labaw nga
makagagahum.
C. Kantahon ang mga kanta nga may dili maayong
kahulugan.
D. Likayan ang pag-apil sa kontes aron matago ang
talento.

2. Aduna kay talagsaong kinaadman, unsay angay

nimong buhaton?
A. Dili nako ipanabi ni bisag kinsa.
B. Ikaulaw nako akong abilidad.
C. Dili nako kini ipahibawo bisag kang kinsa.
D. Ipakita nako ug palambuon kini aron malipay ang
isig katawo.

3. Bansay mosayaw si Alma. Gusto niyang makita kini sa

iyang kauban sa klase. Unsay angay niyang
buhaton?
A. Dili siya mosayaw.
B. Dili siya mosulod sa klase.
C. Mokanta siya sa iyang kauban sa klase.
D. Ipakita niya ang iyang kahanas sa pagsayaw aron
mapalipay niya ang iyang mga kauban.

8
4. Unsa man ang imong mabatyagan kung napakita
nimo ang imong kinaadman sa uban?
A. Maglagot
B. Masuko
C. magmalipayon para sa kaugalingon ug isig
katawo
D. magmasulob-on

5. Bansay si Bela mo balak. Unsay mga maayong

balatyagon ang pwede niya mapaambit sa iyang
isig katawo?
A. Kagul-anan C. gipakanubo
B. manghinaway D. pagpangga ug kalipay

Hinumdomi Kini

Matag usa kanato adunay lain- laing talento ug

abilidad. Tinguhaang palambuon ang abilidad nga
naangkon. Pabaskugon ang kahuyang aron
magmalampuson. Busa, aron makahatag og kalipay
sa isig katawo nga gapakita og importansya sa ilaha.

9
 Buhata Kini

Deriksyon: Butangan og bituon ang mga maayong

pamaagi para magamit ang imong talento ug abilidad
para mapalipay ang imong isigkatawo. Isulat ang tubag
sa papel.

1. Bansay ka mokanta. Unsaon nimo ni paggamit aron

mapalipay ang isigkatawo?

____A. Magkugi sa pag bansay-bansay

____B. Mokanta kay gusto sa uban.
____C. Mosayaw lang tungod bansay mosayaw ang
higala.
____D. Magsige og singgit-singgit aron maanad ang
tutunlan.

2. Bansay kang mosayaw. Unsaon nimo paggamit?

____A. Ikaulaw ang abilidad

____B. Mo apil sa kontes sa pagkanta.
____C. Sundon ang abilidad sa higala.
____D. Manguna sa pagmugna og sayaw nga.
kinahanglan sa mga programa sa eskwelahan.

10
3. May kontes sa pagdibuho sa inyong eskwelahan ug
may talento ka niini, moapil ba ka o dili?

____A. Dili kay bansay nako

____B. Oo, tungod gusto sa akong igsoon
____C. Dili, tungod kay may mas bansay pa nimo
____D. Oo, aron mapalambo ang imong abilidad ug
mapaambit ang talento sa uban.

4. May kahanas ka nga napanunod sa seyensiya ug

teknolohiya. Unsaon nimo pagtabang sa uban?

____A. Moapil ka aron mapildi imong kontra.

____B. Moapil ka aron mas mohanas ang imong
abilidad.
____C. Moabsent ka sa klase kay kahibalo naka sa
pagtulun-an.
____D. Dili nimo ipahibalo nga bansay ka sa kini nga
asignatura.

5. Naguol ang imong su-od nga higala. Gusto ka nga

malipay siya, unsa imong buhaton?

____A. Dili nako siya tagdon aron dili ko maumid.

____B. Magpalayo ug mokuyog sa mga higala.
____C. Maghimo og pamaagi aron maglain ang iyang
buot.
____D. Gamiton ang abilidad aron makahatag og
kalipay sa iyang masulob-on nga nabatyagan.

11
 Sukda Kini

Direksiyon: Ekonek gikan sa itom nga lingin patubang sa

mga pamaagi aron mahimong malipayon ang atong isig
katawo pinaagi sa talento sa pag-awit.Nawala ang gubot
sa buhok.
A. Maghimo ug kaugalingong
komposisyon sa kanta para
maipakita ang
paghigugma sa isigkatawo.
B. Maghimo og kanta
kabahin sa pagyaga-yaga.
Mag-alay ng awitin ng
papuri at pasasalamat
C. Maghalad og pahinungod
sa pagdayeg ug
pagpasalamat.
D. Gamiton ang mga kanta
aron masakitan ang
balatyagon sa uban.
E. Lipayon ang mga higala,
magtutudlo ug mga
ginikanan pinaagi sa
malipayong pagkanta.

12
 Dugang Buluhaton

Direksyon: Isulat ang gipangayo sa bintana nga ikasarang

ug talent. Isulat kini sa notbuk o papel.

Mga Tawo nga Akong

Mga ikasarang ug Talento
Mapalipay ug
nga naa nako.
Matabangan

Mga Positibong
Mabatyagan nga
Mga Tikang aron
Mahimong Ipabatyag
Makahatag ug Kalipay
Nako sa akong isigkatawo
sa Akong Isigkatawo.
Gamit ang Akong Talent
ug Abilidad.

13
 14
Sulayi Kini Buhata Kini Susiha Sukda Kini
1. heart 1. A 1. A,B 1. A
2. triangle 2. D 2. A,C 2. C
3. heart 3. D 3. A,B,D 3. E
4. heart 4. B 4. A,C,D
5. D
Mga Eksaktong Tubag
Pakisayran

Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan

Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales. 2013.
Kagamitan ng Mag-aaral. Talino at Kakayahan Ko, Ibabahagi Ko;
Kasiyahan Ko, Tulungan ang Kapwa Ko; Kakayahan at Talino Mo,
Paunlarin mo!. pp. 258-275.

Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan

Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales. 2013.
Patnubay ng guro. Talino at Kakayahan Ko, Ibabahagi Ko;
Kasiyahan Ko, Tulungan ang Kapwa Ko; Kakayahan at Talino Mo,
Paunlarin mo!. pp. 101-109.

15
Alang sa mga pangutana, sulat o tawag sa:

DepEd Schools Division Office Escalante City

Lt. Varca St., Barangay Balintawak, Escalante City, Negros Occidental,

Philippines 6124

Telefax: +63-34-454-0746

Email Address: deped_escalante@yahoo.com

escalantecity@deped.gov.ph