2

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Una nga Marka – Modyul 4
Buluhaton Aron Magpabiling
Limpyo ang Lawas
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikalawang Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 4: Gawain na Magpapanatili ng Kalinisan ng
Katawan
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Michelle C. Parsomala, Rubiejane O. Amante

Editor: Alma C. Sinining
Tagasuri: Jona S. Demaraye, Claudia T. Villaran
Tagalapat: Antonio O. Rebutada
Tagapamahala: Ma. Gemma M. Ledesma
Josilyn S. Solana
Elena P. Gonzaga
Donald T. Ginene
Mirriam T. Lima
Clarissa G. Zamora
Ermi V. Miranda
Ivy Joy A. Torres
Alma C. Sinining
Jason R. Alpay
Ethel S. Gali

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education - Region VI

Office Address: Duran Street, Ilo-ilo City
Telefax: +63-033-336-2816; +63-033-509-7653
Email Address: region6@deped.gov.ph
 2
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Una nga Marka – Modyul 4
Buluhaton Aron Magpabiling
Limpyo ang Lawas
 Pasiunang Pulong

Alang sa Mosaysay/Magtutudlo:

Malipayon nga pagdawat sa asignaturang

Edukasyon sa Pagpapakatao 2 sa Alternative Delivery
Mode (ADM) Modyul alang sa pagtulon-an mahitungod
sa Mga Buluhaton Aron Magpabiling Limpyo ang Lawas.

Kini nga modyul gitabangan sa pagdisenyo, giayo

pagsusi sa mga edukador gikan sa publiko ug pribadong
institusyon aron giyahan ka, ang magtutudlo nga
mosaysay, aron matabangan nga makab-ot sa mga
tinun-an ang sukdanan nga gitahas sa K to 12 Kurikulum
samtang sila naninguha nga magmalamposon ang
kaugalingon, komunidad ug ang pang-ekonomiyang
hagit sa pagtuon.

Kini nga tabang sa pagtuon naglaom nga

makalambigit ang mga tinun-an sa magiyahon ug
gawasnong pagkat-on sa mga buluhaton nahiuyon sa
ilang ikasarang, kadasig ug oras. Tuyo usab niini nga
matabangan ang mga tinun-an aron makab-ot ang mga
kahanas nga pang 21 siglo samtang gikonsiderar ang
ilang mga panginahanglanon ug sitwasyon.

Isip dugang nga material sa unang teksto, makita

ninyo dinhi ang kahon nga maoy kinatibuk-an niining
modyul:

i
 Mga Kinahanglang Timan-an sa
Magtutudlo
Kini adunay mga pahinumdom o
pamaaging estratehiya nga magamit sa
paggiya sa mga tinun-an.

Isip tigsaysay, gilaoman nga mahatagan nimo og

unang kahibalo ang mga tinun-an kung unsaon paggamit
kini nga modyul. Kinahanglan usab giyahan ug ilista ang
ilang pag-uswag samtang gitugutan sila nga dumalaan
ang ilang kaugalingong pagkat-on. Labaw pa niini,
gilaoman nga imo pang-dasigon ug giyahan ang mga
tinun-an samtang sila gahimo sa mga buluhaton niining
modyul.

Alang sa mga Tinun-an:

Malipayon nga pagdawat sa Edukasyon sa

Pagpapakatao 2 sa Alternative Delivery Mode (ADM)
Modyul mahitungod sa Mga Buluhaton Aron Magpabiling
Limpyo ang Lawas.

Kini nga modyul gihimo isip tubag sa inyong

panginahanglanon. Katuyoan niini nga ikaw matabangan
sa imong pagtuon samtang ikaw wala sa sulod sa
tunghaan. Handom usab niini nga mahatagan ka og mga
mapuslanong oportunidad sa imong pagkat-on.

ii
 Kini nga modyul adunay lain-laing bahin ug icon nga
kinahanglan nimong masabtan.

Hibaloi Kini Dinhi nga bahin imong

mahibaloan ang kinahanglan
nimong makat-onan niining
modyul.

Sulayi Kini Dinhi nga buluhaton, makita

nato kung unsa na ang imong
nahibaloan sa pagtulon-an
niining modyul. Kung husto
tanan ang imong tubag (100%),
mahimo nimong laktawan kini
nga bahin sa modyul.

Balikon Nato Kini usa ka mubong pagbalik sa

Kini pagtuon aron ikaw
matabangan nga malambigit
ang pagtulon-an karon sa
nahiunang pagtulon-an.

Idiskubre Kini Dinhi nga bahin, ang bag-ong

pagtulon-an imong mailhan
pinaagi sa nagkalain-laing
paagi sama sa sugilanon, mga
kanta, balak, mga umaaabot
nga problema o sitwasyon.

iii
Susiha Kini Dinhi nga seksyon, hatagan ka
og mubong pagsaysay bahin sa
pagtulon-an. Katuyoan niini nga
ikaw matabangan nga
masabtan ang bag-ong
konsepto ug mga pagtulon-an

Palamboa Kini Aduna kini mga buluhaton alang

sa magiyahon ug gawasnong
pagtuon aron mapalig-on ang
imong kahanas sa pagtulon-an.
Mahimo nimong tubagon ang
mga buluhaton gamit ang mga
ensaktong tubag sa katapusang
bahin niining modyul.

Hinumdomi Sulod niini, adunay mga

Kini pangutana o tubagon ang
blangko sa hugpulong aron
maproseso kung unsa ang
imong nakat-onan niini nga
pagtulon-an.

Buhata Kini Sulod niini, adunay mga

buluhatong makatabang nimo
aron mahubad ang imong bag-
ong kahibalo o kahanas sa
tinuod nga sitwasyon o realidad
sa kinabuhi.

iv
 Sukda Kini Katuyoan niining buluhaton nga
masukod ang lebel sa pagkat-
on sa pagkab-ot sa nakat-
onang kompetensi.

Dinhi nga bahin, adunay ihatag

Dugang kanimo nga bag-ong buluhaton
Buluhaton aron mapalambo ang imong
kahibalo o kahanas sa nakat-
onang pagtulon-an.

Saktong Ang unod niini ang mga hustong

Tubag tubag sa tanang buluhaton
niining modyul.

Sa katapusan niini nga modyul, imong makita ang:

Pakisayran Kini mga listahan sa tanang

gikuhaan sa pagmugna o
pagsusi niini nga modyul.

v
 Mga mahinungdanong pahimangno sa paggamit
niining modyul mao ang mosunod:

1. Ampingi kini nga modyul. Ayaw sulati og bisan unsa

ang mga panid niini. Mogamit og laing papel kon
tubagon ang mga buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayi Kini sa dili pa
mobalhin sa ubang buluhaton niining modyul.
3. Basaha pag-ayo ang mga direksyon sa dili pa
mosugod sa mga buluhaton.
4. Obserbahi ang pagkamatinud-anon ug integridad sa
paghimo sa mga buluhaton ug sa pag-ensakto sa
mga tubag.
5. Humanon ang gina-ubra karon sa dili pa mobalhin sa
uban pang buluhaton.
6. Palihog sa pagbalik niini nga modyul sa imong
magtutudlo inig kahuman nimo og tubag sa tanang
buluhaton.

Kon maglisod ka sa pagtubag sa buluhaton niini nga

modyul, ayaw pagduha-duha sa pagkonsulta sa imong
magtutudlo. Mahimo usab nga mangayo ka og tabang sa
imong ginikanan o sa kauban sa balay nga mas magulang
nimo. Huna-hunaa pirmi nga wala ka nag-inusara.

Gilauman namo, nga pinaagi niini nga modyul,

makasinati ka og mahinungdanong pagkat-on ug
makakuha ka og lalom nga pagsabot kalambigit niining
mga kompetensi. Kaya ni nimo!

vi
 Hibaloi Kini

Ang kini nga modyul nagapreparar og mga

ubrahonon nga makatabang kaninyo aron malihok ang
mga pamaagi sa pagbilin nga limpyo, himsog, ug pag-
amping sa lawas. (EsP2PKP-Id-11)

Pagkahuman niining modyul, ikaw gilauman nga;

1. Mailhan ang mga pamaagi para magpabilin ang

kalimpyo sa lawas;
2. Nailhan ang mga gamit sa palimpyo sa lawas.
3. Mahatagan og importansya ang maayong
hinungdan sa paglimpyo;

Sulayi Kini

Direksiyon: Kompletuha ang matag hugpulong. Isulat ang

letra sa ensaktong tubag. Buhata kini sa notbuk o papel.

A B C D

1. Ang _________________ makapabilin sa saktong katas-

on sa kuko aron malikayan ang pagsulod ug pagtenir
sa hugaw dinhi.

1
 2. Ang _________________ makatabang aron limpyohan
ang gawas nga parte sa dunggan ug paugahon ang
palibot niini.
3. Ang _________________ makatabang aron mapabilin
ang kalimpyo sa ngipon ug malikayan ang pagdaot
niini.

Pagtulon-an Buluhaton nga

Magpabilin ang
1
Kalimpyo sa Lawas
Ang pagpabilin sa kalimpyo sa atong lawas parte na
sa atong kinabuhi. Adlaw-adlaw ta nga maligo, magsipilyo
sa ngipon, maglimpyo sa dunggan ug pagpabilin sa
saktong taas ug limpyo nga mga kuko.

MGA BULUHATON SA PAGPABILIN NGA

LIMPYO ANG LAWAS

Sa pang adlaw – adlaw nga pagkaligo magpabilin

ang kalimpyo sa imong lawas. Ingon man, mahilayo ka sa
lain-laing klase nga sakit.

Sa paglimpyo sa ngipon pagkahuman og kaon mao

ang maayong pamaagi nga magpabilin nga limpyo ug
lig-on nimo nga ngipon.

Sa pagputol sa imong mga kuko, makalikay ka nga

puy-an kini sa mikrobyo gikan sa mga butang nga imong
gigunitan.

2
 Sa paglimpyo sa dunggan pwede mugamit og limpyo
nga algodon o tela. Gamiton kini sa hinay-hinay ug
ampingan nga dili masakitan ang sa sulod nga bahin sa
dunggan. Himoon kini para mapabilin nga limpyo ug mala
ang palibot niini.

Imong Nahibaw-an ang pipila sa mga pamaagi aron

magpabiling limpyo ang imong lawas. Sa kini nga
pamaagi, magapabilin ninyo ang maayong panglawas.
Ingon man, ang kini nga mga kahibalo magamit nimo
aron tubagon ang mosunod nga buluhaton.

Balikon Nato Kini

Direksyon: Ang mga mosunod nga pahayag nagpakita ug

maayong epekto sa pagpaligo. Maghimo ug linya gikan
sa hulagway padulong sa mga maayong epekto sa
pagpaligo. Isulat ang tubag sa notbuk o papel.
a. Humot ka
b. Panub-on ang imong buhok
c. Mubaskog ang imong bukog
d. Mabatyagan nimo ang kabughaw
ug kapresko
e. Mabaskog ug malig-on ang imong
mga kaunoran
f. Limpyo ug malayo ka sa sakit
g. Mahimong limpyo ang imong
tibuok lawas

3
 Mga Kinahanglang Timan-an sa Magtutudlo

Sa pang adlaw-adlaw nga magpabilin nga

limpyo sa atong lawas parte na sa atong kinabuhi.
Ania ang pipila sa mga pamaagi aron magpabilin
nga limpyo ang lawas.
Ang pagsepilyo sa ngipon pagkahuman og
kaon mao ang maayong pamaagi aron magpabilin
nga limpyo ug lig-on imong mga ngipon.
Sa pagputol sa imong mga kuko makalikay ka
nga puy-an kini sa mikrobyo gikan sa mga butang
nga imong gigunitan.
Sa paglimpyo sa imong dunggan pwedeng
mugamit ug limpyo nga tela o cotton buds aron
limpyohan ang gawas nga parte niiini. Ampingan
nga dili masakitan ang sulod sa dunggan. Himoon
kini aron magpabiling limpyo o uga ang gawas nga
parte. Kinahanglan ang giya sa mga katigulangan.

Idiskubre Kini

Importante nga mahibaw-an ang mga tikang sa

pagpabiling limpyo ang lawas aron mahimong himsog,
baskog ug layo sa bisag unsang klaseng balatian.

4
May lain-laing pamaagi aron mapabilin nga kalimpyo sa
lawas.

1. Pagkaligo adlaw-adlaw – magpabilin nga limpyo

ang inyong lawas ingon man, mapalayo ka niini sa
nagkalain-laing klase sa mga balatian.

2. Pagsepilyo sa ngipon – kada human og kaon

ipabilin nga limpyo ug lig – on ang imong ngipon.

3. Pagputol sa inyong mga kuko – malikayan ang

pagpuyo sa mga mikrobyo nga gikan sa mga
butang nga imong gigunitan.

4. Paglimpyo sa imong dunggan – magpabilin nga

limpyo ug uga ang gawas nga parte niini.

Mga Gamit sa Paglimpyo sa Lawas

1. Sabon – ginagamit sa paglimyo sa lawas.

2. Sepilyo – ginagamit sa paglimyo sa ngipon.

3. Sudlay – gigamit aron mahipid ang gubot nga

buhok.

4. Nail cutter – gigamit sa pagputol sa tag-as ug hugaw

nga kuko.

5. Limpyo nga algodon o cotton buds – gigamit sa

paglimpyo sa panggawas nga parte sa dunggan.

5
 Sa ibabaw gihatag ang mga pamaagi ug kagamitan
sa pagtabang aron mapabilin ang kalimpyo sa imong
lawas. Kini imong magamit aron matubag ang mga
mosunod nga buluhaton. Ingon man, makatabang kini
aron makalikay sa mga sakit nga maoy hinundan sa virus
o bakterya labi sa panahon nga pandemya o COVID 19.

Susiha Kini

Direksiyon: Ilha ang mga parte sa lawas nga malimpyohan

sa matag gamit. Isulat ang insaktong tubag sa papel o
notbuk.

____1. Sepilyo a.

_____2. Sabon b.

_____3. Algodon c.

_____4. Nail cutter d.

_____5. Sudlay e.

6
 Palamboa Kini

Deriksyon: Butangi og malipayong nawong ang bagis

sa dili pa ang numero, kon insakto ang pahayag, magul-
anon nga nawong kon dili. Tubaga kini sa inyong
notbuk o papel.

____ 1. Ang bata nga galigo adlaw-adlaw permi

gamasakit.

____ 2. Ang sepilyo gigamit aron malimpyo ang atong

ngipon.

____ 3. Si Ben nagputol sa iyang kuko aron adunay

mikrobyo.
____ 4. Ako mogamit ug sabon kung maligo aron
makuha ang hugaw sa akong lawas.

____ 5. Si Jenny naglimpyo sa iyang dunggan aron klaro

ang iyang pandungog.

Hinumdomi Kini

Ang pagbuhat sa mga buluhaton nga

makapabiling limpyo sa lawas parehas sa pagligo,
pagsepilyo, pagputol sa mga tag-as nga mga kuko ug
paglimpyo sa dunggan para malayo ka sa mga
mikrobyo nga maoy hinungdan sa mga pag-angko og
sakit.

7
 Buhata Kini

Direksyon: Butangi ug tsek () ang matag bagis sa dili pa

ang numero kong insakto ang pahayag ug ekis () kon
dili insakto. Isulat ang tubag sa notbuk o papel.

_____ 1. Maligo kausa sa usa ka semana.

_____ 2. Mogamit og sabon sa palimpyo sa lawas.
_____ 3. Mogamit og sudlay sa paglimpyo sa ngipon..
_____ 4. Gunting ang gamiton sa pagputol sa mga kuko.
_____ 5. Ang limpyo nga algodon o cotton buds ang
saktong gamiton sa paglimpyo sa dunggan.

Sukda Kini

Direksiyon: Basaha ug ilha ang insaktong gamit sa

paglimpyo sa lawas. Isulat ang letra sa insaktong tubag.
Buhata kini sa notbuk o papel.

1. Ginapawala ang gubot sa buhok.

A. Sabon B. Sudlay C. Sipilyo D. Nail Cutter

8
 2. Giputol ang taas ug hugaw nga kuko.
A. Sabon B. Sudlay C. Sipilyo D. Nail Cutter

3. Makakuha sa nasangit nga pagkaon sa tunga sa

mga ngipon.
A. Sabon B. Sudlay C. Sipilyo D. Nail Cutter

4. Gigamit kini aron malimpyo ug mauga ang gawas

nga parte sa dunggan.
A. Sabon B. Sudlay
C. Sipilyo D. limpyong algodon o tela

Dugang Buluhaton

Maghatag ug laing gamit nga ginagamit aron

magpabiling limpyo ang atong lawas ug ilha asa kini
gamiton. Buhata kini sa notbuk o papel.
Parte sa Lawas nga Pwede
Mga Gamit
Limpyuhan

1.

2.

3.

9
 10
Sukda Kini Sukda Kini
1. ☹ 1. B
2. 😊 2. D
3. ☹ 3. C
4. 😊 4. D
5. 😊
Sulayi Kini Buhata Kini Balikon Nato Susiha
1. B 1.  1. e 1. B
2. D 2.  2. d 2. A
3. A 3.  3. f 3. D
4.  4. g 4. C
5.  5. E
Mga Eksaktong Tubag
Pakisayran

o Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan

Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales.
2013. Kagamitan ng Mag-aaral. Basura mo, Itapon ng
Wasto!; Luntiang paligid mo, Tuwa ng puso ko! ;
Kalinisan at kaayusan sa pamayanan, pananagutan
ko. pp. 186-210.
o Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan
Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales. 2013.
Patnubay ng guro. Basura mo, Itapon ng Wasto!;
Luntiang paligid mo, Tuwa ng puso ko!; Kalinisan at
kaayusan sa pamayanan, pananagutan ko. pp. 80-86.

o Liezel Paras. 2017. Mga Kagamitan sa Paglilinis at Pag-aayos

ng Katawan. pp. 1-17.

11
Alang sa mga pangutana, sulat o tawag sa:

DepEd Schools Division Office Escalante City

Lt. Varca St., Barangay Balintawak, Escalante City, Negros Occidental,

Philippines 6124

Telefax: +63-34-454-0746

Email Address: deped_escalante@yahoo.com

escalantecity@deped.gov.ph