Εισαγωγή στην Λατινική Γραμματεία

Μάθημα 12
Βουκολική Ποίηση – Διδακτική Ποίηση
Βουκολική Ποίηση
 Πρότυπο: Θεόκριτος (3ος αι. π.Χ.) Ειδύλλια: Διαπροσωπικές – Κοινωνικές
σχέσεις σε αγροτικά / υπαίθρια περιβάλλοντα.
 Ποίηση σε δακτυλικό εξάμετρο (επικό στίχο)
 Οι πρωταγωνιστές του Θεοκρίτου είναι βοσκοί, οι οποίοι κατοικούν σε μια
πλούσια, παραδεισένια αλλά ταυτόχρονα στατική εξοχή.
Βιργίλιος: Βασικός εκπρόσωπος βουκολικής ποίησης
Eclogae (10 ποιήματα, 50-100 στίχων)
γράφονται μεταξύ των ετών 42 και 39 π.Χ.,
πολιτική ποίηση σε βουκολικά συμφραζόμενα. Επίδραση οι εμφύλιοι πόλεμοι
Ο Βιργίλιος (Tityrus) στρέφεται στην ουτοπία του ειδυλλιακού και εξωπραγματικού
κόσμου της βουκολικής υπαίθρου του Θεοκρίτου- ωστόσο, αντίθετα με τον Θεόκριτο, ο
βουκολικός κόσμος του Βιργιλίου δεν είναι καθόλου απλοϊκός και αποστασιοποιημένος
από την ιστορική πραγματικότητα: ενώ φαινομενικά οι βοσκοί του Βιργιλίου
ασχολούνται μόνο την ποίηση (απαγγέλλουν ποιήματα, συζητούν για τη δημιουργία της
ποίησης και για τη δύναμη της ποιητικής τέχνης, και υμνούν την ειρήνη του Αυγούστου),
η αποστασιοποίηση αυτή είναι προκάλυμμα, για να μπορέσει ο ποιητής μέσα από έναν
ποιητικό κώδικα να εκφράσει τις απόψεις του για την πολιτική κατάσταση της εποχής.
Απαισιόδοξα και αισιόδοξα ποιήματα εναλλάσσονται
Διάλογος των 10 Εκλογών μεταξύ τους: πρώτη ενιαία συλλογή
Διάδοχοι του Βιργιλίου:
 Calpurnius Siculus. Ελάχιστα στοιχεία για τη ζωή του. Έζησε πιθανώς στα
χρόνια του Νέρωνα (μέσα 1ου αι. μ.Χ.).
Έργο: 7 Eclogae. Πρότυπο ο Βιργίλιος, του οποίου τους χαρακτήρες δανείζεται.
Ο ίδιος ο Βιργίλιος εμφανίζεται στα ποιήματα του Calpurnius με το όνομα
Tityrus. Σε αντίθεση με το στοχαστικό και κριτικό πνεύμα του Βιργιλίου και των
πολιτικών υπαινιγμών του η ποίηση του Calpurnius είναι φιλομοναρχική—μέσα
από τα ποιήματά του επαινείται ο Νέρωνας.
 Carmina Einsiedelnsia (Einsiedeln): 2 σύντομα βουκολικά ποιήματα τα οποία
μιμούνται το ύφος του Calpurnius και γράφτηκαν επίσης κατά την εποχή του
Νέρωνα. Αγνώστου συγγραφέα.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΠΟΣ

Α] ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΣ (Titus Lucretius Carus)

98-94 π.Χ. - 55-53 π.Χ.
Ο πιο σημαντικός διδακτικός ποιητής της Ρώμης
De Rerum Natura ("Περί της φύσεως των πραγμάτων") – Επικούρεια Φιλοσοφία-σε
ποίηση
Ο στόχος του έργου ήταν να απαλλάξει το νου των ανθρώπων από την προκατάληψη και
το φόβο του θανάτου.
Ο θάνατος δεν είναι εγγενώς ούτε καλός ούτε κακός αλλά μόνο μία απόλυτη παύση της
ύπαρξης
Οι θεοί είναι οι προκαταλήψεις/άγνοια των ανθρώπων

B] ΒΙΡΓΙΛΙΟΣ (Publius Vergilius Maro)

Μετά τις Eclogae, γράφει Διδακτική Ποίηση
Georgica – Συνετέθη μεταξύ των ετών 39-29 π.Χ.
 Αποτελείται από 4 βιβλία = 4 ποιήματα. Έργο αφιερωμένο στον Μαικήνα
 Κάθε βιβλίο είναι αφιερωμένο σε διαφορετικό είδος αγροτικής εργασίας
(Γεωργία, Δενδροκομία, Αμπελουργία, Μελισσοκομία).
 Διδακτική πραγματεία σε δύο επίπεδα –
a) ρωμαϊκή ιδεολογία του miles / agrestis
b) η respublica restituta για να επιτύχει απαιτεί labor. Η μάχη του αγρότη να
δαμάσει τη φύση = μάχη του Ρωμαίου πατριώτη ενάντια στην καταστροφική
μανία των εμφυλίων πολέμων
Γ] ΜΑΝΙΛΙΟΣ (Marcus Manilius) – 1ος αι. μ.Χ.
Astronomica, διδακτικό έπος σε πέντε βιβλία. Επίδραση από τον Λουκρήτιο, αλλά και
από τον Ελληνιστικό ποιητή Άρατο, ο οποίος έγραψε το πρώτο διδακτικό αστρονομικό
έπος με τίτλο Φαινόμενα.
Συνδυασμός αστρονομίας, αστρολογίας, μυθολογίας και αιτιολογίας: οι περισσότεροι
αστερισμοί συνδέονται με κάποιο μύθο.