‫‪Arabic To Bahasa-Sinug‬‬

‫‪Islamic Textbook For‬‬

‫‪Madrasah Elementary‬‬
‫‪Level Six‬‬
‫مقرر‬
‫ّ‬
‫الفقه‬
‫للصف السادس االبتدائي‬
‫‪AL-FIQH‬‬
‫إعداد وترجمة‪:‬‬
‫الحاج‬
‫ّ‬ ‫عبد الرزاق بن عبد السالم الهاري‬
‫خريج كلية الدعوة وأصول الدين‬
‫بالجامعة اإلسالمية بالمدينة المنورة‬
 Arabic To Bahasa-Sinug
Islamic Textbook
For Madrasah Elementary
Level Six
‫مقرّ ر‬

‫الفقه‬
‫للصف السادس االبتدائي‬
AL-FIQH
:‫إعداد وترجمة‬
‫عبد الرزاق بن عبد السالم الهاري الحاج‬
‫خريج كلية الدعوة وأصول الدين‬
‫بالجامعة اإلسالمية بالمدينة المنورة‬
Siyaddiya iban Jiyulbahasa pa bahasa Sinug hi:
Abdurajak S. Alhari
Principal, Ma'hadul Ershad Al Islamie
Sulu Islamic Library, Jolo, Sulu
Kulliyatud Da'wah wa Usuliddiin
Islamic University of Madinah
Kingdom of Saudi Arabia

1
2
3
4
5
6
7
8
 Pamuka' Laung Sin Tagsaddiyahan
:‫الحمد هلل وحده والصالة والسالم علي من ال نبي بعده وبعد‬
In maksud sin Allahu Ta'ala nagpapanjari ha bangsa jin iban manusiya' ha supaya
makapagtag-iypun atawa makapag-ibadat tunggal Kaniya, ubus piyara Niya in Nabi Muhammad
(Sallallahu ‘Alayhi wa Sallam) daak dayng Kaniya, ha karna' humindu' katu'-taniyu sin aturan
iban hantang sin pagtag-iypun Kaniya. ha parman sin Allahu Ta'ala:
.56:‫ون ﴾ سورة اذلارايت‬
ِ ُ‫﴿ َو َما َخلَ ْق ُت الْجِ َّن َو ْاْلن ْ َس ا َّْل ِل َي ْع ُبد‬
ِ ِ
Hatiniya: “Way maksud ku piyapanjari in Jinn iban Manusiya' buwat malayngkan ha
supaya sila magtag-iypun tunggal kaku'.”
Ampa in pag-ibadat di' taymaun sin Allahu Ta'ala malayngkan subay mapakay in duwa (2) sharat
ini:
Hika-isa: Mabuntul in Aqiidah lāgi' tulus ikhlas pa Allah (Mahasutsi Mahatinggi).
Hikaruwa: Magad ha aturan shara' kiyahindu' sin Nabi Muhammad (Sallallahu ‘Alayhi
wa Sallam). Dayng ha sabab yadtu wajib siya subay ingatun sin kitaniyu manga muslim usug iban
babai, ampa siya bawgbugan marayaw, bat da mayan matayma’ sin Allahu Ta’ala in pag-ibadat
taniyu Kaniya.
Nah in kitab ini, in pangadjian ilmu' ha lawm niya Fiqh. Ampa in "Fiqh" amuna in
humindu' katu' sin aturan shara' sin pag-ibadat pa Allahu Ta'ala amuin kiyahindu' sin Rasulullah
(Sallallahu ‘Alayhi wa Sallam).
Salta' Muqarrar ini, hipag-hihindu' ha Level Six, lāgi’ tumup daisab siya hipag-hindu' ha
unu-unu na lambang/level atawa grade diy ha hula Taniyu Lupa’Sug, miya'nahan ku in maksud
niya pa bahasa Sinug, kalu ramayan makadihil kapaiddahan ha manga kataymanghuran ku nag-
hihindu' sin pamandu' atawa shara' sin Agama Islam iban bautan niya ha manga kamasjid-
masjiran iban madrasa, lapay na in manga sila kamawmaasan (ina' iban ama’) nag-hihindu' ha
manga kaanakan nila ha manga pamaybay nila, damikkiyan labi luba’na makadihil kamumpaatan
ha manga kamuriran nānununtut ilmu’ ha unu-unu na waktu iban binay-bayan.
Pa manga kaguruhan, kaulamaan namu' mulliyah, bang awun pag-jul-bahasa ku biya’
bukun mabuntul in yan ha supaya sadja makaabay siya ha susunan sin asal khātan arab,
damikkiyan awun manga kabtangan biyutang ku haut sin duwa Qaus ha biya' haini ( ) atawa { },
iban awun waktu piyagkabutangan ku gilid (footnote) ha tungud’ niya bang siya biya’ kagunahan
tuud, bat tumarrang ha manga kataymanghuran māmamassa in maf-hum iban maksud niya.
Damikkiyan bang awun manga humajat pabuntulun atawa pa amuhun sibu’ da ha
pagma’na iban pag-sulat kaniya ha huruf anggalis, nah andu' kamuna in maingat magpa-amu iban
magpatuman kaniya. Atawa dahun niyu kami mag-kita’ bat da kadugangan taniyu pa in
kapaidahan sin paghidjatul sin kitab ini ha susungun insha-Allah.
Mahuli hitukbal ku in pagsarang sukur muna-muna pa Allahu Ta'ala sin tiyawfiqan Niya
aku nakaparagbus sin hinang ini, mahuli, mag-sarang sukur aku pa katan kataymanghuran ku
nakapagsangsa’ ha sabab sin kiyatalus ku sin hinang ini iban kiyatalus sin pag-hidjatul kaniya,
Bang mayan sila tiyungbasan da sin Allah karayawan salta’ pangayu-un ku pa Mahasutsi
Mahatinggi Allah bang mayan Niyara papagmumpaatun in kitab ini iban sin hinang ini kaku’
iban Ahli ku mabut na pa katan palanggungan ku ha Agama Islam dayn di ha Dunya iban ha
adlaw Mahuli. A-MIIN!!!

9
 " Patumtum ha Guru Mulliyah"

Hakahinapusan, makug-makuyag kami magpatumtum ha guru/mastal tungud pa

kaibanan parkala' amuin makatabang kaniya tumunay sin kawajiban niya ha paghindu'
atawa pagpasampay sin Ilmu' shara' sin Agama Islam. Damikkiyan hikaluhay kaniya
magpa-ingat ha manga kamuriran, labay ha paglilay niya sin manga tiyap-tiyap pangadjian
hipaghihindu' niya.
1. Tumtumun ha pangatayan: bunnal tuud in Ilmu' shara' sin (Islam), Agama siya,
mahinang ta ibadat pa Tuhan Rabbul 'A-lamiyn. Iban in maghindu' kaniya (ilmu') ha
manga murid niya dayng ha manga hinang pagtabligh amuin hinang piyangdaakan tuud
katu' sin Nabi Muhammad  ha sabda Niya: "Ballighuw 'annie walaw a-yah" hatiniya: "
Pagpasampay kamu dayng kaku' misan dakuman hambuuk ayat." Damikkiyyan in
magda'wa, magpasampay sin ilmu' shara' papagkahi manusiya' sarayaw-rayaw ibadat
(amuin lipat-manglipat in pahala’ niya ha Adlaw Mahuli), nah di' siya taymaun sin Allahu
Ta'ala bang bukun da tulus ihilas Kaniya.
2. Manginduwa'a daran pa Allahu Ta'ala, mangayu' tulung iban tabang dayng Kaniya
salta' pataurun in pagzikir iban pag-istighfar. Iban subay lumahil atawa sumariat ha
ginhawa baran sin guru/mastal in pamawgbug mattan ha manga pamandu' sin Ilmu', (biya'
sin subay) dumagbus ha kulibahasa niya, ha kabtangan niya, mabut na palupa ragbus niya
iban ha katan addat palangay niya, (karna' suntuan siya iban pamumukuhan addat sin
manga kamuriran/students niya).
3. Agarun (atawa subay dawhatun) in manga maksud saplag ha paghindu' sin Ilmu' ha
tiyap-tiyap marhala/level atawa grade iban sin manga maksud sin mādda /subject
(pangadjian) amuin hi paghihindu' niya, karna' hikatabang yadtu ha guru mamagguti sin
pangadjian labay dayng ha manga kapandayan tumup sarta' makapa-ingat marayaw ha
manga murid…
4. Usalun in manga ingat kapandayan strategy/method of teaching, amuin makatabang
kaniya magpahantap/magpahup lāgi' magpa-ingat ha paglilay niya sin pangadjian ha
jantung iban pangannal sin manga kamuriran.
5. Pagpinda-pindahan in pag-pakay sin manga method atawa strategy sin paghindu'. Salta'
miy' in guru sin ingat kapandayan niya tumup ha tiyap-tiyap pangadjian iban tumup ha
darajat sin manga kamuriran niya.
6. Mag-usisa'/maglawag, biya' sin subay bassahun na-a sin guru in manga pangadjian ha
kakitab-kitaban amuin tagapalsugpatan pa mādda/mawdhu' hipag-hihindu' atawa misan
ha manga dugayng kitab level mataas-taas na, ha di'pa siya malilay ha manga murid, bat
lumuag pa in panghati niya, ampa isab mapaluag-luag niya in lilayan sin manga pangadjian
hipaghindu’ niya, bang ha manga waktu kagunahan na. Damikkiyan subay mabassa na-a
in manga ganap kapaiddahan iban patumtum ha guru, nakasulat ha puas sin tiyap-tiyap
pangadjian, pagtawagun “-‫لِلمُعلّم‬-Lilmu’allim”: “Suku’ Sin Guru”, ha supaya kaingatan
niya pa, bang unu in mapatut hinangun niya ha pagpasawa niya sin pangadjian.

10
‫الفـقــه‬
FIQH

ُ‫الفصل الدراسي األول‬

First Semester
LEVEL SIX

11
12
 ‫الدرس األول‬
1 -Pangadjian panagnaan

)) ‫س ا ِال ْبتِ َدائِي(( الفصل األول‬ َ ‫صف‬

ِ ‫الخا ِم‬ َ ‫اج َعةُ َما ُد ِر‬
َّ ‫س فِي ال‬ َ ‫ُم َر‬
PAGBALIK SIN MANGA NAKAUNA PIYANGADJIAN
HA GRADE-FIVE (5) [HA FASLUL AWWAL - FIRST SEMESTER].

ِ‫أَقْسام ال ِْمياه‬
َ َ
Manga Bahagian Sin Manga Tubig

‫ َوُه َو‬،‫س‬ ِ ِِ ِ ِ ِ ْ ‫* يَْن َق ِسم الْماء إِ ََل الْ ِقسم‬

ٌ ‫ َماءٌ ََن‬-٢ .‫ َوُه َو الْ َماءُ الْبَاقي َعلَى ص َفته‬، ‫ور‬
ٌ ‫ َماءٌ طَ ُه‬-١ :‫ْي ُُهَا‬ َْ َُ ُ
.‫اس ٍة‬ ِ
َ ‫َما تَغَيَّ َر بنَ َج‬
Nabahagi' in tubig pa duwang-kabahagi':

Panagnaan: "Tubig sussi": amuna in tubig kakkal siya duun ha sipat kapapanjari
kaniya (sin Allah, biya' sin manga tubig tubud, dagat, suba', ulan iban manga tubig
kali' atawa kuppung iban na sin dugayng niya).
Hikaduwa: "Tubig najis": amuna in tubig napipinda na in warna' niya atawa sipat
niya atawa nanam niya atawa hamut niya ha sabab sin (kiyalamuran siya sin) najis
(tiyu'-tiyu' naka siya atawa mataud).

‫ال َْم ْس ُح َعلَى الْ ُخ َّف ْي ِن‬

Pagsapu ha duwa Khuf [Sapatos atawa Mijjas]

-١ : ‫ بِ ُش ُرْو ٍط ِمْن َها‬، ‫ َوثَالَثَةُ أَيَّ ٍام بِلَيَالِْي َها لِْل ُم َسافِ ِر‬،‫اب يَ ْوًما َو لَْي لَةً لِْل ُم ِقْي ِم‬
ِ ‫َّْي والشُّر‬
ِ ْ ‫* ََيُوُز الْمسح َعلَى‬
َ َ ْ ‫اْلُف‬ َُْ ْ
‫ أَ ْن يَ ُك ْو َن َساتًِرا لِْل َق َدِم إِ ََل‬-٣ .‫احا‬ ً َ‫ف طَاهًرا ُمب‬
ِ ُّ ‫اْل‬
ُْ ‫ أَ ْن يَ ُك ْو ُن‬-٢ .ِ‫ف بَ ْع َد َك َم ِال الطَّ َه َارة‬
َّ ُ‫اْل‬
ْ ‫س‬ َ َ‫أَ ْن يَ ْلب‬
ِ ْ َ‫الْ َك ْعب‬
.‫ْي‬
 Maharus in pagsapu ha duwa Khuf iban Shurrab; In (jankaan) lugay sin
pagsapu hangka-adlaw iban hangkarum para ha "muqiym" tau tutug ha hula'
(bukun ha tulakan), iban tu (3) adlaw agad na in tu (3) dum niya in ha "musafir"
tau sa'bu hapagtulak-tukan labay dayng ha manga sharat, dayng kaniya:
1. Subay masu'lug niya in khuf atawa shur-rab puas sampurna' na in pagsussi
(hatiniya; pakayun sila subay ha awun na ayir niya).
2. Subay in kaawunan sin khuf atawa shur-rab sussi iban tiyugut sin shara'.
3. Subay in kaawunan sin khuf atawa shur-rab makatabun sin siki agad na pa duwa
buku-buku.

13
 Pag-Tayammum: ‫التَّيَ ُّم ُم‬

.‫ص ٍة‬ ٍ ِ ِ ِ
ُ َْ‫* التَّيَ ُّم ُم ُه َو َم ْس ُح الْ َو ْجه َوالْيَ َديْ ِن بِالت َُّراب َعلَى ص َفة م‬
َ ‫ُص ْو‬
ِ ‫ أَو ِْلو‬، ‫* ََيوز التَّي ُّمم بِشر ِط ع َدِم الْ ُق ْدرةِ علَى استِعم ِال الْم ِاء إِ َّما لِع َد ِم ِه‬
‫ف الضََّرِر‬ َ ْ َ َ َْ ْ َ َ َ َْ ُ َ ُ ُ
.‫استِ ْع َمالِِه‬
ْ ِ‫ب‬
 In "Tayammum"; amuna in pagsapu sin bayhu' iban duwa lima sin lupa' duun
ha hantang tartantu kiyatutat siya sin shara' (karna' pagtag-iypun pa Allahu
Ta'ala).

 Manjari in pagtayammum ha sharat di' na makagaus mamakay sin tubig duun

naka ha sabab sin wayruun tubig atawa buga' ha kamudaratan mamakay
kaniya (hasab sin in kaawunan niya nasasakit, atawa awun manga pali' niya..).

Sambahayang : َّ ‫ل‬

.‫ َك َفَر‬،ً‫ َو َم ْن تََرَك َها َع ْم ًدا أ َْو َك َسال‬. ‫الُصالَةُ َو ِاجبَةٌ َعلَى ُك ِّل ُم ْسلِ ٍم بَاِل ٍغ َعاقِ ٍل‬
َّ *
 In Sambahayang wajib ha tiyap-tiyap muslim sangput in pangummulan, taga
akkal (usug naka siya atawa babai), hisiyu-siyu in timinggal kaniya ha
piyagtuuran naka atawa lisu', nakapir na siya.

14
 ‫اب ال َْم ْش ِي إِلَى ال َْم ْس ِج ِد‬
ُ ‫آد‬
َ
Manga A-dab Sin Pagpanaw Madtu Sumambahayang Pa Masjid

 ‫اب ِم ْن َها‬ َ ِ‫لِل َْم ْش ِي إِلَى ال َّ َة‬

ٌ ‫آد‬
 Awun manga a-dab (bautan) subay bawgbugan sin magkakadtu (pa
masjid) sumambahayang, dayng kaniya:

.‫ أَ ْن ََيُْر َج إِلَْي َها ُمتَطَ ِّهًرا بِ َس ِكْي نَ ٍة َوَوَكا ٍر‬-1

1. Gumuwa' siya manaw harap magsambahayang iban sakiyna (hatiniya:
mahimpit ha tikang iban limbay bukun nag-nag-us-us) iban waqar (hatiniya:
mawn siya pa masjid labay dayng hakalakkuwan salingkat-lingkat, piyupupu' in
pangatud pa manga di' mapatut aturun, iban ha bukun mahibuk, lagi' bukun
daran nanglilingi'lingi'.)

ِ ‫ أَ ْن ي ُقوَل الدُّعاء الْمأْثُور ِعْن َد خروِج ِه ِمن الْب ي‬-٢

.‫ت‬ َْ َ ُْ ُ ُْ َ ُ َ َْ
2. Iban sugsugun niya in duwa'a ma'thuur ha waktu siya gumuwa' dayng ha bay
(biya' na sin: "Bismillāh, tawakkaltu 'alAllāhi laa Hawla walaa Quwwata illaa
billāh").

ِ‫ْي إِذَا دخل الْمس ِج ِد قَبل أَ ْن ََيل‬

ِ ْ َ‫ُصلِي رْك َعت‬
.‫س‬
َ ْ َ ْ َْ َ َ َ َ َ َ ُ‫ أَ ْن ي‬-٣
3. Iban sumambahayang naa siya duwang karaka'at apabila siya makasud na pa
lawm masjid muna ha di' pa siya makalingkud [pag-nganan in sambahayang yan
"Tahiyyatul Masjid"].

‫ص َفةُ ال َّ َ ِة‬
ِ
Hantang Sin Sambahayang

.ِ‫الُصالَة‬ ِ َّ‫* ي ر ِاجع الْمعلِّم مع الطُّال‬

َّ َ‫ب ِص َفة‬ َ َ ُ َ ُ ُ َُ
 Balikan sin Guru iban na sin manga kamuriran niya in "Sifatus Salah" (ha
pangadjian "Fiqh" ha Level Five)

15
 ‫ُسنَ ُن ال َّ َ ِة‬
Manga Sunnat Ha Sambahayang

:‫* لِل َّ َةِ ُسنَ ٌن قَ ْولِيَّةٌ ِم ْن َها‬

 Awun "Assunanul Qawliyyah" (manga Sunnat hilabay lapal atawa sugsugun ha
sambahayang) dayng kaniya:

‫اح‬ ِ ِ
ُ َ‫ اال ْست ْفت‬-١
1. "Al- Istiftah" (Massa sin duwa'a Kabiyran). Amuna in lapal: "Sub-hanāka Allāhumma
wa bihamdika wa tabārakas muka wa ta'āla jadduka wa lā ilāha ghayruka".
.ِ‫َّع ُّوذُ َوالْبَ ْس َملَةُ قَ ْب َل الْ ِقَراءَة‬
َ ‫ الت‬-٢
2. "Atta'awwudz" iban "Albasmalah", (amuna in massa sin: "A'uwdzu billāhi minash-
Shaytānir Rajiim" iban sin "Bismillāhir-Rahmānir-Rahiim") muna ha di' pa makabassa
(sin Fatiha' ha rakaat panagnaan).
ِ
ُ ْ ‫ التَّأْم‬-٣
‫ْي‬
3. "Atta'miin" (mag-A-miin) amuna in lapal: "A-miin" puas sin Surah Al fatihah.

: ‫ ِم ْن َها‬, ٌ‫وسنَ ٌن فِ ْعلِيَّة‬

ُ
Iban Assunanul Fi'liyyah (manga Sunnat labay hinang/pagpiilan ha lawum sin
sambahayang). Dayng kaniya:

.ِ‫الُصالَة‬
َّ ‫اض َع ِم َن‬
ِ ‫ رفْع الْي َدي ِن ِِف أَرب ع ِة مو‬-١
َ َ َ َْ ْ َ َُ
1. Pag-angkat sin duwa lima (sampay tumungud ha duwa agaba iban tumungpad pa duwa
taynga). Pakayun siya duun ha manga upat (4) lugal/bubutangan: (ha waktu takbiyratul
Ihram iban ha waktu rumuku' iban ha waktu tumungas dayng ha Ruku' iban ha waktu puas
tindug pa rakaat hikatu).
ِ ‫السج‬
.‫ود‬ ِ ِ
ُ ُّ ‫ النَّظَُر إ ََل َم ْوض ِع‬-٢
2. Pag-atud harap mawn pa lugal susujuran.
ِ ‫االفِِْتاش ِِف ج ْلس ِة الت‬
ِ ْ َ‫الس ْج َدت‬
.‫ْي‬ َّ ‫ْي‬ َ َ َ ُ َ ِ -٣
َ ْ َ‫ َو ِِف ا ْْلُلُ ْو ِس ب‬، ‫َّش ُّهد األ ََّوِل‬
3. Pag-iftirash, duun ha tashahhud panagnaan, iban duun ha lingkud haut sin duwa sujud,
(in papata niya: Hihanig niya in siki niya pa lawa ampa niya lingkuran, iban patindugun niya
in siki niya pa tuu salta' pa harapun niya in manga duhul sin manga gulamay siki niya tudju
pa Kiblat.)

.‫ْي يَ َديِْه‬
َ ْ َ‫ َو أَ ْن يَُرَّد الْ َم َّار ب‬، ‫ُصلِّي أ ََم َامهُ ُسْت َرًة‬
َ ‫ أَ ْن ََْي َع َل الْ ُم‬-٤
4. Pag-hinang sin magsasambahayang ha unahan niya Sutrah [(tampan) salta'
sumambahayang siya harap mawn kaniya], iban hitulak niya (di' pauntasun) in maglalabay
dayng ha unahan niya (ha waktu siya nagsasambahayang).

16
 ِ‫ال الْم ْكروهةُ فِي ال َّ َة‬
َ ْ ُ َ ُ ‫األَفْ َع‬
Manga Hinang Makruh (Kahuhukawan) Ha Lawum Sin Sambahayang

: ‫ ِم ْن َها‬،ِ‫ال َم ْك ُرْو َهةٌ فِي ال َّ َة‬

ٌ ‫اك أَفْ َع‬
َ َ‫* ُهن‬

 Awun manga hinang makruh amuin kiyahukawan sin shara' mahinang

ha lawm sin sambahayang, dayng kaniya:

.‫ات‬ ِِ
ُ ‫ االلْت َف‬-١
1.Pagpanglingi'-lingi'

. ‫الس َم ِاء‬
َّ ‫ُص ِر إِ ََل‬
َ َ‫ َرفْ ُع الْب‬-٢
2.Pag-atud pa taas sin langit. (hangkan na in siyunnat subay tattap atud mu
papasujuran mu).

‫ُّم‬
ُ ‫ التَّ لَث‬-٣
3.Pag-tampan atawa Pag-sampung (sin simud iban ilung sin lima atawa sulban).

.‫الس ُج ْوِد‬ ِ ْ ‫اع‬

ُّ ‫ْي ِِف‬ ِّ ‫ش‬
َ ‫الذ َر‬ ِِ
ُ ‫ افْ َِتا‬-٤
4. Pag-parasdas sin duwa tataklayan (buktun) ha (sa'bu) sujud.

.‫ تَ ْشبِْي ُق األَصابِ ِع َو فَ ْرقَ َعتُ َها‬-٥

5. Pag-pasula'bit sin manga gulamay (sin duwa lima) iban pag-pakulapu'.

17
 ‫الس ْه ِو‬
َّ ‫ُس ُج ْو ُد‬
Pagsujud Sahawi

َّ ‫ أَ ِو‬، ‫ص‬
ُّ ‫الش‬
.‫ك‬ ُ ‫ أَ ِو النَّ ْق‬، ُ‫ادة‬ ِّ : ‫ ِه َي‬، ‫اب ثَ َثٍَة‬
َ َ‫الزي‬ ٍ َ‫الس ْه ِو ألَ ْسب‬
َّ ‫* يُ ْش َرعُ ُس ُج ْو ُد‬

 Siyara' in Sujud sahawi ha sabab sin manga tu (3) parsababan amuna

in:

1. [Jumatu in] paglabi ha samabahayang. [Biya' upama sin: Makasambahayang

siya zhuhur limang karakaat, atawa makasujud makatu. Apabila mahinang sin
magsasambahayang in damikkiyan yadtu ha piyagtuuran maba'tal in sambahayang
niya, sagawa' bang in kaawunan niya labay kiyalupahan, sujuran niya sahawi duwa
sujud (hatiniya; sumujud siya makaruwa) muna dayng ha salam, (in dalil) manunjuki
pa parkala' yan Hadith biyayta' hi Ibnu Mas'ud (kiyaridaan siya sin Allah) bunnal tuud
in Rasul  nagsabda Siya: "Apabila kiyaganapan (kiyapalabihan) sin hambuuk
usug atawa kiyaragdagan niya (in sambahayang), nah subay siya sumujud
duwa sujud" (hatiniya: sumujud siya makaruwa)].

2. [Jumatu in] pagkulang sin sambahayang. [Biya' upama sin: Katinggalan niya
in lingkud magtashahhud panagnaan, atawa makatinggal siya sin tasbih ha ruku'
atawa ha sujud, apabila mahinang sin magsasambahayang in damikkiyan yadtu ha
piyagtuuran maba'tal in sambahayang niya, sagawa' bang in kaawunan niya ha
kiyalupahan sujuran niya sahawi duwa sujud (hatiniya: sumujud siya makaruwa
muna dayng ha salam].

3. [Jumatu in] pagduwa-ruwa. [Biya' upama sin: makasambahayang siya asar

(pagsakali) nagduwa-ruwa siya ha rakaat amuin yaun hina'bu pa hihinang niya; unu
baha' hikatu rakaat nabaha' yaun atawa hika-upat na siya, nah hinangun niya in
hikatu rakaat na siya (hatiniya: kawa' niya pa matiyu' karna' amuin kagawgutan niya)
ampa siya sumujud sahawi (makaruwa) muna dayng ha salam].

18
 ‫الدرس الثاني‬
2-Pangadjian Hikaruwa

)) ‫اال ْبتِ َدائِي(( الفصل الثاني‬

ِ ‫س‬ ِ ‫س فِي الصَّفِّ ْال َخا ِم‬
َ ‫ُم َرا َج َعةُ َما ُد ِر‬
PAGBALIK SIN MANGA NAKAUNA PIYANGADJIAN

HA GRADE-FIVE (5) [HA FASLUTH THANIY- SECOND SEMESTER].

‫اع ِة‬
َ ‫ْج َم‬
َ ‫ص َةُ ال‬
َ
Sambahayang Bar-jama'ah

‫صالَةِ الْ ُمْن َف ِرِد بِ َسْب ٍع َو ِع ْش ِريْ َن‬ ِ ْ‫ و ِهي أَف‬، ‫اْلماع ِة و ِاجبةٌ ِِف الْمس ِج ِد‬
َ ‫ض ُل م ْن‬ َ َ َ َْ َ َ َ َ َْ ُ‫صالَة‬ َ *
َّ ‫ َو ِه َي الَ تُ ْد َرُك إِالَّ بِِإ ْد َر ِاك َرْك َع ٍة ِم َن‬، ‫ان‬
.‫الُصالَةِ َم َع ا ِِإ َم ِام‬ ِ َ‫اْلماع ِة اثْن‬
َ َ َْ ‫ َو أَقَ ُّل‬،ً‫َد َر َجة‬
 In Sambahayang bar-jama'ah wajib (ha manga kausugan awnun ha) masjid.
Salta' nakalabi apdal (atawa nakabidda') dayng ha sambahayang isa-isa kawhaan
tagpitu (27) darajat, In jankaan pababa' mabista na (sam-bahayang) bar-jama'ah
duwa (tau mag-sambahayang), iban di' mabista kaabutan in jama'ah malayngkan
labay abutan in hang-karakaat dayng ha sam-bahayang salta' sin nag-iimam.

:‫ِمامة‬ ‫كا‬
Manga Hukuman Sin Pag-imam

‫ ُُثَّ األَقْ َد ُم‬، ‫ ُُثَّ األَقْ َد ُم ِه ْجَرًة‬، ‫السن َِّة‬

ُّ ِ‫ ُُثَّ األ َْعلَ ُم ب‬، ِ‫اب اهلل‬
ِ َ‫َعلَم بِ ِكت‬ ِ ِِ
ُ ْ ‫* األَ ْوََل باِإ َم َامة األ‬
.‫ ُُثَّ األَ ْكبَ ُر ِسنًّا‬، ‫إِ ْسالًَما‬
 In Labi Awla mapatut ha pag-imam (muna-muna):

"Al A'lamu bi-Kitabillah, (Hatiniya: labi in ingat/hangpas niya hapag-bassa sin

Qur’an ha hukuman sin Tajweej),
ampa "Al 'A'lamu bis-Sunnah", (Hatiniya: labi in pangingat niya ha Sunnah sin
Nabi  iban ha manga kahukum-hukuman sHara' sin Agama),
ampa "Al aqdamu Hijratan", (nakauna naghijra'),
ampa "Al aqdamu Islaman", (nakauna nagmuslim),
ampa "Al akbaru Sinnan" [Hatiniya: nakalabi in kalaas niya ha pangummulan
dayng ha katan)].

19
 :‫ف ا ِ َم ِام َو ال َْم ُْم ْوِم ْي َن‬
ُ ِ‫َم ْوق‬
Lugal/Tindugan Sin Imam Iban Sin Manga Ma'mum

‫َّس ِاء‬
َ ‫اعةُ الن‬
َ َََ ‫ف‬
ِ ِّ ‫اعة ِم َن‬
ُ ‫ َو تَق‬، ُ‫الر َج ِال َخ ْل َفه‬ َ ‫اْلَ َم‬
ْ ‫ف‬ ِ
ُ ‫ َو يَق‬، ‫ْي ا ِِإ َم ِام‬
ِ ‫السنَّةُ أَ ْن ي ِقف الْو‬
ِ ْ ِ‫اح ُد عِ ْن ََي‬
َ َ َ ُّ *
.‫الر َج ِال‬
ِّ ‫ف‬ َ ‫َخ ْل‬
 In Sunnat timindug in hangkatau ha dampal pa tuu sin imam (bang isa-isa niya ra
in ma'mum), iban timindug in manga jama'ah dayng ha manga kausugan ha
taykuran niya (imam), iban timindug in manga jama'ah sin manga kababaihan ha
taykuran sin manga kausugan.
ِ ِ
.‫ف‬
ِّ ‫الُص‬
َّ ‫ف‬ َ ‫صالَةُ الْ ُمْن َف ِرد َخ ْل‬
َ ‫* الَ تَُص ُّح‬
 Di' masa in sambahayang sin tau simambahayang siya isa-isa niya (timindug) ha
taykuran sin imam, atawa ha taykuran sin sa-pan (buwat-malayngkan masa siya
bang ha hal di' na kagausan sumap (biya' sin wayruun na kali'lian niya).

‫متا عة لم مو ل ِما‬
Pangagad (Panguruli) Sin Ma'mum Ha Imam

ٍ َ‫* لِْلمأْموِم مع ا ِِإم ِام أَربع حاال‬

:‫ت‬ َ ُ َْ َ َ َ ْ ُ َ
 Awun ha ma'mum iban sin imam (ha sambahayang jama'ah) manga upat
kahalan, amuna in:

ُّ ‫ الْ ُمتَابَ َعةُ َو ِه َي‬-١

. ُ‫السنَّة‬
Kahalan panagnaan: "Al muta-ba'ah" [Pangagad sin ma'mum murul ha pi'il sin
imam] (in hukuman niya) sunnat [Wajib in nakasulat ha ha Faslul awwal, dumuli
mayan].

.ٌ‫ َو ِه َي َمك ُْرْوَهة‬، ُ‫ الْ ُم َواقَ َفة‬-٢

Kahalan hikaruwa: "Al muwa-faqah" [Pang-dungan (atawa dumuwra') ha imam].
(in hukuman niya) Makruh .

.ٌ‫ َوِه َي ُُمََّرَمة‬، ُ‫ الْ ُم َسابَ َقة‬-٣

Kahalan hikatu: "Al musa-baqah" [Pag-una ha imam] (in hukuman niya) Haram.

.‫ف لِغَ ِْْي عُ ْذ ٍر َوُه َو ُمَُّرٌم‬

ُ ُّ‫َّخل‬
َ ‫ الت‬-٤
Kahalan hika-upat: "At-takhallufu 'Anil Imam" [Mutas/magpabin ha pi'il sin imam]
(damikkiyan in hukuman niya) Haram.

20
 :‫ام ال َْم ْسبُ ْو ِق‬
ُ ‫أَ ْ َك‬
Manga Hukuman Sin Pag-masbuk:

.َ‫َّسلِْي َمةَ الثَّايِيَة‬ ِ ِ ِ ‫* الْمسب و ُق ي ُقوم لَِق‬

ْ ‫ضاء َما فَاتَهُ بَ ْع َد تَ ْسلْي ِم ا ِِإ َمام الت‬
َ ُ ْ َ ُْْ َ
 In "Al-masbuk" [Tau mag-mamasbuk]: timindug siya magkada' sin unu-una
natinggal kaniya (amuin wala' niya iyabutan ha karna' sin nakahuli siya dayng ha
manga sambahayang bar jama'ah) puas sin pagsalam sin Imam sin salam
hikaruwa.

.ً‫َ َرْك َعة‬ ِ ‫ ولَ ِكن الَ ََت ِس‬، ‫ فَِإيَّه يس ُّن لَه الدُّخو ُل مع ا ِِإم ِام‬، ‫* من جاء وقَ ْد رفَع ا ِِإمام ِمن الرُكوِع‬
َ ‫ُ َذل‬
ُ َْ ْ َ َ َ َ ْ ُ ُ َ ُ ُ ْ ُّ َ ُ َ َ َ َ َ َ ْ َ
 Hisiyu-siyu in dimatung (pa sambahayang bar jama'ah) in hal sin imam
nakatutungas na dayng ha ruku', nah siyunnat na kaniya sumud magad ha imam
(tumakbir na siya magtuy sin takbiyratul Ihram), sumagawa' wala' yadtu nabista
kiyaabutan niya in hang-karakaat.

:‫لمبي ة لتر لجمعة لجماعة‬ ‫ألَع‬

Manga Ujur Manunuguti Timinggal Sin
Sambahayang Juma'at Iban Bar-Jama'ah

ْ ‫ َو ُم َدافِ ُع الْبَ ْوِل أَ ِو‬، ‫ف‬

‫ َوَم ْن َكا َن‬، ِِ ِ‫اْلَائ‬ ِ ْ ، ‫ الْمسافِر‬، ‫ الْم ِريض‬: ‫اْلمع ِة و ا ْْلماع ِة‬
ُ ‫اْلَائ‬ ُ َُ ُ َْ
ِ
َ َ َ َ َ ُ ُْ ‫* يُ ْع َذ ُر بِتَ ْرك‬
ْ َ‫ِِب‬
. ‫ضَرةِ طَ َع ٍام يَ ْشتَ ِهْيه‬

 Manga (biylang) ujur ha shara' manjari na timinggal sin sambahayang

Juma'at iban Bar-jama'ah: tau nasasakit, tau musafir (hatulakan), tau
miyumuga' (amuin awn kiyabubugaan makamula kaniya, atawa ha alta' niya atawa
ha ahli niya), iban tau nag-sasandal sin ihi' atawa intawu', (ha sabab sin mana'gahi
yadtu sin khusu' kabuga' iban pag-hadir sin pangatayan pa Allah  ha lawum sin
sambahayang), iban sin hisiyu-siyuna in naka-aalup na sin pagkaun kasusuwakan
iban ka-iibugan niya kaunun, (ha bang mayan di' da mahinang yadtu kabibiyak-
sahan niya atawa daawa hi paninggal ha sambahayang bar-jama'ah).

21
 : ‫ص َةُ أ َْه ِل األَ ْع َ ا ِر‬
َ
Sambayang Sin Manga Tau Taga-Ujur

[Tau nasasakit/Ma-ukuy :‫]المريض‬

ِ ِ ِ ِ
ْ‫ فَِإ ْن ََل‬، ‫صلَّى َعلَى َجْنبِه‬
َ ‫ فَِإ ْن ََلْ يَ ْستَط ْع‬، ‫صلَّى قَاع ًدا‬ َ ‫ فَِإ ْن ََلْ يَ ْستَط ْع‬، ‫ض قَائ ًما‬ ُ ْ‫ُصلِّي الْ َم ِري‬
َ ُ‫* ي‬
. ‫الس ُج ْوِد‬ ِ ِ
ُّ ‫الرُك ْوِع َو‬ ُّ ِ‫صلَّى ُم ْستَ ْلقيًا َوِر ْجالَهُ إِ ََل الْقْب لَ ِة َو يُ ْوِمىءُ ب‬ ِ
َ ‫يَ ْستَط ْع‬
ِ ْ‫ب و الْعِ َش ِاء ِِف وق‬
ُ ‫ت إِ ْح َد‬ ِ
. ‫اُهَا‬ َ َ ‫ْي الْ َم ْغ ِر‬
َ ْ َ‫ َو ب‬، ‫ُص ِر‬
ْ ‫ْي الظُّ ْه ِر َوالْ َع‬
َ ْ َ‫اْلَ ْم ُع ب‬
ْ ُ‫َو ََيُ ْوُز لَه‬

 Sumambahayang in tau nasasakit nagtitindug, nah apabila di' siya makagaus

(timindug) sumambahayang siya naglilingkud, nah bang siya di' pa makagaus
naglilingkud, nah sumambahayang siya nagkikid, nah bang di' pa siya makagaus
kimikid, nah sumambahayang siya nagdaraya' in duwa siki niya sikad harap pa
Kiblat, hi-anduk niya in taykud niya ha pag-ruku', iban ha pagsujud (adapun in
pag-sujud, bang siya makagaus sumujud pa lupa' nah hinangun niya yadtu),
sagawa' bang di' siya makagaus, nah hi-anduk niya sadja in taykud niya ha pag-
sujud ha amuin makalabi in baba' niya dayng sin pag-ruku').

Iban harus kaniya in mag-jama' ha antara' sin Zhuhur iban Asar, Magrib iban
'Esha' ha hambuuk sin duwa waktu, (salta' di' manjari kaniya in mag-kasar karna'
in pagkasar para sadja manga tau musafir).

‫ َو‬، ‫ُص ِر‬ ِ ‫اْلمع ب ْي‬ ِ ِ ِ ِ ُّ ِ‫الُصالَة‬ ِ ‫* الم‬

ْ ‫صالَة الظُّ ْه ِر َو الْ َع‬
َ َ ْ َ ُ ْ َْ ُ‫اح لَه‬
ُ َ‫ َويُب‬، ‫الربَاعيَّة إ ََل َرْك َعتَ ْْي‬ ْ َ‫ساف ُر يُ َس ُّن لَهُ ق‬
َّ ‫ُص ُر‬ َُ
ِ ْ‫ب و الْعِ َش ِاء ِِف وق‬
ُ ‫ت إِ ْح َد‬ ِ
. ‫اُهَا‬ َ َ ‫ْي الْ َم ْغ ِر‬
َ ْ َ‫ب‬
[Tau Musafir/ ‫]المسافر‬
 In musafir siyunnat kaniya in pagkasar (pag-pahawpu’) sin manga sambahayang
upat rakaat (hinangun da kuman) pa ruwang karakaat iban jiyari kaniya in pag-
jama’ (pag-pahambuuk sin duwa sambahayang biya' sin) ha antara’ sin Zhuhur
iban Asar damikkiyan ha antara' sin Maghrib iban sin Esha', sambahayangun niya
karuwa ha hambuuk waktu nila.

22
 : ‫ص َةُ التَّطَُّوِع‬
َ
Sambahayang Tatawwu’/Sunnat

ٍ ‫ و أَربع رَكع‬،‫ان قَبل الْ َفج ِر‬

ِ َ‫ و رْكعت‬، ‫ات قَبل الظُّه ِر‬
‫ان‬ ِ ِ َّ ‫السنَن‬
َ َ َ ْ َْ َ َ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ‫ َرْك َعت‬: ً‫ُ اثْنَتَا َع ْشَرةَ َرْك َعة‬ ُ ‫الرَوات‬ ُ ُّ *
. ‫ان بَ ْع َد الْعِ َش ِاء‬
ِ َ‫ و رْكعت‬، ‫ب‬
ِ ِ
َ َ َ ‫ َو َرْك َعتاَن بَ ْع َد الْ َم ْغ ِر‬، ‫بَ ْع َد َها‬
 "Assunanur Rawa-tib /‫ب‬ ِ َّ ‫السنَن‬
ُ ‫الرَوات‬ ُ ُّ " (Manga Sunnat Ra-tibah)
 In manga Sunnat Ra-tibah hangpu' tagduwa raka'at [amuna in pag-
hinangun siya salta’ iban manga sambahayang fardhu’, amuna in manga
dumatung ini]:

Taud sin Taud sin

Taud sin
Ngan sin Rakaat sin Rakaat sin
Rakaat sin
Sambahayang Sunnat muna Sunnat puas
Fardhu'
ha Fardhu' Fardhu'

Fajar 2 2 -

Zhuhur 2+2 4 2

Magrib - 3 2

'Esha' - 4 2

Adapun in Asar - 4 -

ٍ ‫ث رَكع‬ ِ ِ ُّ
، ‫ات‬ َ ‫ َو أَ ْكثَ ُرهُ إ ْح َدى َع‬، ٌ‫ َو أَقَلهُ َرْك َعة‬، ٌ‫* ال ِوتْ ُر ُسنَّةٌ ُم َؤَّك َدة‬
َ َ ُ َ‫ َو أ َْد ََن الْ َك َمال ثَال‬، ً‫شرةَ َرْك َعة‬
. ‫صالَةِ الْعِ َش ِاء إِ ََل الْ َف ْج ِر‬
َ ‫َوَوقْتُهُ بَ ْع َد‬
 Witir: (in hukuman niya) Sunnat Muakkadah.
[Iban in taud sin rakaat niya]: in labi pababa’ niya hangkaraka’at, iban in taud niya
pataas hangpu’ tag-isa (11) raka’at iban in sababa’-baba’ sin kasampurnaan niya tu
(3) raka’at.

Iban in waktu niya: Dayng ha puas sambahayang ‘Esha’, sampay pa guwa’ Fajar.

23
 :‫َّه ِي َع ِن ال َّ َ ِة‬
ْ ‫ات الن‬
ُ َ‫أ َْوق‬
Manga Waktu Piyang-langan In
Mag-sabahayang Duun Kaniya

: ٌ‫ص َةِ التَّطَُّو ِع ثَ َثَة‬

َ ‫َّه ِي َع ْن‬
ْ ‫ات الن‬
ُ َ‫* أ َْوق‬
 In manga tu (3) waktu piyana’gahan sin shara’ in mag-sambahayang
duun kaniya, amuna in:

ِ ‫س وارتَِف‬ ِ ِ ‫ ِمن ب ع ِد‬-١

. ‫اع َها‬ ْ ‫صالَة الْ َف ْج ِر إ ََل طُلُ ْوِع الش‬
ْ َ ِ ‫َّم‬ َ َْ ْ
1. Dayng ha puas sambahayang Fajar sampay pa guwa’ Suga salta’ umangkat siya
[ha ganta' "ramhu" hatiniya; manga hangpu’ tag-lima (15) minit kulang-labi dayng
hakaguwa’ sin Suga].

. ‫الس َم ِاء إِ ََل أَ ْن تَ ُزْوَل‬

َّ ِِ ‫س ِِف َو َس‬
ُ ‫َّم‬
ْ ‫الش‬ ِ
ُ ‫س‬
َّ ‫و‬
َ ‫ت‬
َ ‫ت‬
َ ‫ا‬‫م‬َ ‫د‬
َ ‫ن‬
ْ ِ -٢
‫ع‬
2. Hawaktu magpar-tangahan na in Suga ha gi’tungan sin langit ha ugtuhan,
sampay pa limiyd na siya, [in hati sin limiyd: (amuin) umu’yug na in Suga kumawa’
na pa pihak sadlupan].

ِ ‫ ِمن ب ع ِد‬-٣
.‫س‬
ُ ‫َّم‬ َ ‫ُص ِر إِ ََل أَ ْن تَ ْغُر‬
ْ ‫ب الش‬ ْ ‫صالَة الْ َع‬
َ َْ ْ
3. Dayng ha puas sambahayang Asar, sampay pa tumu’gum in Suga.

[Pahati: duun ha manga tu waktu, jiyari katu' in sumambahayang sin manga

sambahayang siyasababan: biya' sin tahiyyatul masjid, sambahayang lahu' iban
janazah.]

24
 ‫الدرس الثالث‬
3 -Pangadjian Hikatu

‫صالَةُ ْال ُج ُم َع ِة‬

َ
Sambahayang Juma'at

: ‫ُ ْك ُم َها‬
In hukuman niya:

ِ ِ ِ ِ ٍِ ِ ‫ص َةُ ال‬
ُ ‫ فَالَ ََت‬. ‫ ُم ْستَ ْوط ٍن‬، ‫ ذَ َك ٍر‬، ‫ َعاق ٍل‬، ‫ بَال ٍغ‬، ‫ْي َعلَى ُك ِّل ُم ْسلم‬
ُ ٌْ ‫ض َع‬ ٌ ‫ْج ُم َعة فَ ْر‬ُ َ
.‫السافِ ِر‬
َّ ‫ َو‬، ِ‫ َوالْ َمْرأَة‬، ‫ َوالْ َم ْجنُ ْو ِن‬، ‫الُصغِ ِْْي‬
َّ ‫َعلَى‬
In Sambahayang Juma'at Fardhu' 'ayn ha tiyap-tiyap muslim, sangput in
pangummulan, taga akkal, usug, tutug (duruk) ha hula', nah (dayng ha sabab yadtu)
di' mawajib ha bata'-bata', ha dupang, ha babai iban ha musafir (tau sa'bu ha
tulakan).

َ ‫ قَ ْولُهُ تَ َع‬: ‫َوالدَّلِْي ُل َعلَى ُو ُج ْوِبا‬

‫اَل‬
Iban in dalil sin kawajib niya (atawa pardu' in hukuman niya): parman sin Allahu
Ta'ala:

ِ ِ
ِ ‫وم الجمعة فَاسعوا إلَى ذ ْك ِر‬
‫الل َو ذَ ُرو‬ ِ ِ َّ
ْ َ ْ َ ُ ُ َ‫ي لل لواة م ْن ي‬ َ ‫ين ءَ َامنُوا إذَا نُ ْود‬
َ ‫﴿ يَا أيهاَ ال‬:
.)١(﴾‫البَ ْي َع َذال ُك ْم َخ ٌير ل ُك ْم إ ْن ك ْنتُ ْم تَ ْعلَ ُم ْو َن‬

"O kamu manga bar-iyman apabila hitilahak na in Bang (panawag-tawag

magsambahayang) ha adlaw Juma'at, nah kadtu na kamu pag-us-us tumabu'
(sumambahayang) magjikir pa Allahu Ta'ala, iban tinggali niyu na (butawani) in
pagdagang ha waktu yan, amuna yadtu in sarayaw-rayaw mahinang niyu (amuin
pagtinggal sin pagdagang salta' tumunay sin Juma'at) bang niyu sadja kaingatan in
laggu' sin karayawan" [Suratul Jum'ah, ayat: 9].

25
 :‫مع ِة‬ ِ ‫ص َّ ِة‬
ِ ‫ط‬
َ ‫ْج‬
ُ ‫ص َة ال‬
َ ُ ‫ُش ُرْو‬
Manga Sharat Hikasa (Hikatayma') Sin
Sambahayang Juma'at

:‫ ِه َي‬, ‫وط‬
ٍ ‫ط لِ َةِ الْجمع ِة أَر عةُ ُشر‬
ُ َ َْ َ ُ ُ َ ُ ‫يُ ْشتَ َر‬
Shiyarat ha hikasa sin Sambahayang Juma'at in upat (4) manga sharat ini
amuna in:

ِِ ‫ ِمْي لُ َها َع ْن َو َس‬: ‫س ( أي‬ ِ ِ ِ ِ

ْ ‫ يَْب َدأُ م ْن َزَوال الش‬, ‫ َوه َي َك َوقْت الظُّ ْه ِر‬, ‫ت‬
ِ ‫َّم‬ ُ ْ‫الوق‬
َ -١
. ُ‫ُصْي ُر ِظ ُّل ُك ِّل َش ْي ٍء ِمثْ لَه‬
ِ ‫ب ) و ي ْنتَ ِهي ِحْي ي‬
َ َْ
ِ ِ ِ ِ ِ َّ
َ َ ‫الس َماء إ ََل ج َهة الْغَْر‬
1. Waktu; ha biya'da siya waktu sin Zhuhur, tumagna’ in waktu niya dayng ha
"Zawa-lush-Shams" (hatiniya: dayng ha puklid sin Suga ha ugtuhan harap pa pihak
sadlupan), tumubtub sampay pa simibu’na in haba’ sin lambung pa tag lambung
kaniya.

. ُ‫ُص ُّح ِمْنه‬ ِ ‫ أ ََّما الْو‬, ‫ حضور ََاع ٍة‬-٢

ِ َ‫اح ُد فَالَ ت‬
َ َ َ ُُْ ُ

2. Paghadir sin Jama'ah, adapun in hangkatau ra (in makatabu' pa masjid) di' masa
dayng kaniya (in pagjuma'at).

. ‫االستْيطَا ُن َوُه َو ا ِِإقَ َام ِة الدَّائِ َم ِة‬

ْ -٣
3. Al-istiytan; amuna in tutug siya duruk ha hula'.

ِ ْ َ‫ أَ ْن تُسبَ َق ِِبُطْبَت‬-٤
‫ْي‬ ْ
4. Ka unahan siya sin duwa khutba'.

26
 ‫مع ِة‬ ‫ص َفةُ ِ‬
‫ِ‬
‫الج َ‬
‫ص َة ُ‬
‫َ‬
‫‪Hantang Sin Pag-Samabahayang Juma'at‬‬

‫ُصالَةِ الْ َف ْج ِر ‪ََْ ،‬ي َهُر ا ِِإ َم ُام فِْي ِه َما بِالْ ِقَراءَةِ ‪َ ،‬و يُ َس ُّن أَ ْن يَ ْقَرأَ ِِف‬ ‫ِ‬
‫معة َرْك َعتَان ‪َ ,‬ك َ‬
‫اْل ِ‬
‫صالَةُ ُْ َ‬ ‫َ‬
‫اشيَ ِة ‪.‬‬
‫الرْكع ِة الثَّايِي ِة سورةَ الْغَ ِ‬ ‫ِ‬
‫َعلَى ‪َ ،‬و ِِف َّ َ َ ُ ْ َ‬ ‫َرْك َع ِة األ ُْوََل – بَ ْع َد الْ َفاِتَ ِة‪ُ -‬س ْوَرةَ األ ْ‬
‫‪In Sambahayang Juma'at duwang karaka'at, biya' da sin Sambahayang Fajr, patanugun sin‬‬
‫‪imam ha duwa raka'at niya in bassahan, iban siyunnat in bassahun niya ha raka'at‬‬
‫‪panagnaan – puas sin Fatiha'- in Surah Al A'laa amuna in:‬‬
‫سم الل الر من الر يم‬
‫َّ ِ‬ ‫َّ ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫ج‬‫س َّوى (‪َ )2‬وال ي قَ َّد َر فَ َه َدى (‪َ )3‬وال ي أَ ْخ َر َ‬ ‫ك األَ ْعلَى (‪ )1‬ال ي َخلَ َق فَ َ‬ ‫اس َم َرِّ َ‬
‫َسبِّ ِح ْ‬
‫نسى (‪ )6‬إِالَّ َما َشاء اللَّهُ إِنَّهُ يَ ْعلَ ُم ال َ‬
‫ْج ْه َر َوَما‬ ‫ال َْم ْر َعى (‪ )4‬فَ َج َعلَهُ غُثَاء أَ ْ َوى (‪َ )5‬سنُ ْق ِرُؤ َك فَ تَ َ‬
‫شى (‪)10‬‬ ‫ت ال ِّ ْك َرى (‪َ )9‬سيَ َّ َّك ُر َمن يَ ْخ َ‬ ‫سر َك لِلْيسرى (‪ )8‬فَ َ ِّكر إِن نَّ َف َع ِ‬
‫ْ‬ ‫يَ ْخ َفى (‪َ )7‬ونُيَ ِّ ُ ُ ْ َ‬
‫وت فِ َيها َوال يَ ْ يَى (‪ )13‬قَ ْد‬ ‫َّار الْ ُك ْب َرى (‪ )12‬ثُ َّم ال يَ ُم ُ‬ ‫َّ ِ‬
‫َويَتَ َجنَّبُ َها األَ ْش َقى (‪ )11‬ال ي يَ ْ لَى الن َ‬
‫الدنْ يا (‪ )16‬و ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اآلخ َرةُ َخ ْي ٌر‬ ‫َ‬ ‫أَفْ لَ َح َمن تَ َزَّكى (‪َ )14‬وذَ َك َر ا ْس َم َرِّه فَ َ لَّى (‪ْ َ )15‬ل تُ ْؤث ُرو َن الْ َ يَاةَ ُّ َ‬
‫وسى (‪ )19‬سورة األعلى‪.‬‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫وأَْ َقى (‪ )17‬إِ َّن َه َ ا لَِفي ال ُّ ُ ِ‬
‫يم َوُم َ‬‫ص ُ ف إ ْ َراه َ‬ ‫ف األُولَى (‪ُ )18‬‬ ‫َ‬
‫‪Iban bassahun niya ha raka'at hikaruwa - puas sin Fatiha'- in Surah Al Ghaasiyah,‬‬
‫‪amuna in:‬‬
‫سم الل الر من الر يم‬
‫ارا َ ِاميَةً (‪)4‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ ِ‬
‫يث الْغَاشيَة (‪ُ )1‬و ُجوهٌ يَ ْوَمئ َخاش َعةٌ (‪َ )2‬عاملَةٌ نَّاصبَةٌ (‪ )3‬تَ ْ لَى نَ ً‬
‫اك ِد ُ ِ ِ‬
‫َه ْل أَتَ َ َ‬
‫وع (‪)7‬‬ ‫ض ِري ٍع (‪ )6‬ال يُ ْس ِم ُن َوال يُ ْغنِي ِمن ُج ٍ‬ ‫ام إِالَّ ِمن َ‬ ‫س لَ ُه ْم طَ َع ٌ‬ ‫َّ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫تُ ْس َقى م ْن َع ْي ٍن آنيَة (‪ )5‬ل ْي َ‬
‫الغيَةً (‪ )11‬فِ َيها‬ ‫اضيةٌ (‪ )9‬فِي جن ٍَّة عالِي ٍة (‪ )10‬الَّ تَسمع فِيها ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ ِ‬
‫َُْ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫س ْعيِ َها َر َ‬ ‫ُو ُجوهٌ يَ ْوَمئ نَّاع َمةٌ (‪ )8‬ل َ‬
‫وعةٌ (‪َ )14‬ونَ َما ِر ُق َم ْ ُفوفَةٌ (‪َ )15‬وَزَراِ ُّي‬ ‫ض َ‬‫اب َّم ْو ُ‬ ‫وعةٌ (‪َ )13‬وأَ ْك َو ٌ‬ ‫َع ْي ٌن َجا ِريَةٌ (‪ )12‬فِ َيها ُس ُرٌر َّم ْرفُ َ‬
‫ت (‪َ )18‬وإِلَى‬ ‫ف ُرفِ َع ْ‬ ‫ت (‪َ )17‬وإِلَى َّ‬
‫الس َماء َك ْي َ‬ ‫ف ُخلِ َق ْ‬ ‫َم ْبثُوثَةٌ (‪ )16‬أَفَ يَنظُُرو َن إِلَى ا ِ ِ ِل َك ْي َ‬
‫ت‬ ‫َنت ُم َ ِّك ٌر (‪ )21‬لَّ ْس َ‬ ‫ت (‪ )20‬فَ َ ِّك ْر إِنَّ َما أ َ‬ ‫ف ُس ِط َ ْ‬ ‫ض َك ْي َ‬ ‫ت (‪َ )19‬وإِلَى األ َْر ِ‬ ‫ف نُ ِ بَ ْ‬‫ال َك ْي َ‬ ‫ال ِ‬
‫ْجبَ ِ‬
‫ِ‬
‫اب األَ ْكبَ َر (‪ )24‬إِ َّن إِلَْي نَا إِيَا َ ُه ْم‬‫َعلَْي ِهم ِ ُم َ ْيط ٍر (‪ )22‬إِالَّ َمن تَ َولَّى َوَك َف َر (‪ )23‬فَ يُ َع ِّ ُهُ اللَّهُ ال َْع َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫سا َ ُه ْم (‪ --)26‬سورة الغاشية‪.‬‬ ‫(‪ )25‬ثُ َّم إ َّن َعلَْي نَا َ‬

‫‪27‬‬
 ‫مع ِة‬
َ ‫ْج‬
ُ ‫ات ال‬
ُ َّ‫ُم ْستَ َ ب‬
Manga Miyustahab Hinangung Ha Adlaw Juma'at

: ‫ ِم ْن َها‬، ‫مع ِة أ ُُم ْوٌر‬ ِ ‫ب لِل‬

ُ ‫ْم ْسل ِم يَ ْوَم‬
َ ‫الج‬ ُ ُّ َ َ‫يُ ْست‬
Miyustahab (piyanghindayaw "kiyakuugan" sin Shara') ha hambuuk
muslim ha adlaw Juma'at in manga parkala' ini, dayng kaniya:

َّ ِ‫اْلُُرْو ِج ل‬
. ِ‫لُصالَة‬ ْ ‫ عِْن َد‬، ‫اب‬
ِ ‫َحسن الثِّي‬
َ ََ ْ‫سأ‬ َ
ِ‫ ولَب‬، ُُّ‫ و التَّطَي‬، ‫ف‬
َ ُ َ ُ ُّ
‫ظ‬ ‫َّن‬
َ ‫الت‬
‫و‬ َ ، ‫ال‬
ُ ‫س‬َ
ِ‫ اال ْغت‬-١
1. Pagpaygu', pagpanglanu'-lanu', pagpahamut-hamut (sin manga lana
mahamut), iban pagtamung sin sarayaw-rayaw pakayan ha waktu gumuwa'
na madtu (pa masjid) sumambahayang.

ُّ ‫ َو‬، ‫الُصالَةِ ُمبَ ِّكًرا‬

. ‫الديُو ِم َن ا ِِإ َم ِام‬ َّ ‫اب إِ ََل‬ َّ -٢
ُ ‫الذ َه‬
2. Pagkadtu manaw harap (pa masjid) sumambahayang sin maawal-awal pa,
iban pagsuuk pa (kiyabubutangan sin) imam.

ِ ‫ قِراءةُ سورةِ الْ َك ْه‬-٣

.‫ف‬ َْ ُ َ َ
3. Pagbassa sin Surah Al Kahf.

. ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ َّ ‫ ا ِِإ ْكثار ِمن الدُّع ِاء و‬-٤
ِّ ِ‫الُصالَة َعلَى الن‬
َ ‫َِّّي‬ َ َ َ َُ
4. Pagpataud sin pagduwa'a (iban pagjikir) pa Allah iban pagsalawat ha Nabi
(Sallallahu 'Alayhi wa Sallam).

. ‫مع ِة‬ ِ ‫ ب ع َد‬، ‫ات‬

ٍ ‫ أَو أَربع رَكع‬، ‫ْي‬
َ ُ‫صالَة اْل‬
َ َْ َ َ ُ َ ْ ْ ِ ْ َ‫صالَةُ َرْك َعت‬
َ -٥
5. Pagsambahayang duwang karaka'at atawa upat puas sin Sambahayang Juma'at.

28
 ‫مع ِة‬
َ ‫ْج‬
ِ
ُ ‫َما يُ ْن َهى َع ْنهُ في ال‬
Manga parkala' Piyanglangan Siya ha Adlaw
Juma'at

‫ُ َو لِ َدلِْي ِل‬ ِ ِ ْ ‫َن ا ِِإيُْصات إِ ََل‬

ٌ ‫اْلُطْبَة َواج‬ َ َ َّ ‫ أل‬، ‫مع ِة‬ ُ ُ‫* ََُْرُم الْ َكالَ ُم َو ا ِِإ َم ُام ََيْط‬
َ ُ‫ُ يَ ْوَم ا ْْل‬
ُ ‫ت َوا ِ َم‬
‫ام‬ ْ ِ ْ‫ أَن‬:‫مع ِة‬
َ ‫ْج‬ َ ِ‫ْت لِ َ ا ِ ب‬
ُ ‫ك يَ ْوَم ال‬ َ ‫صلَّى اهللُ َعلِْي ِه َو َسلَّ َم (( إِ َذا قُل‬ ِّ ِ‫قَ ْوِل الن‬
َ ‫َِّّي‬
. )١( ))‫ت‬ َ ‫ب فَ َق ْد لَغَ ْو‬ ُ ُ‫يَ ْخط‬
Hiyaram in magbissara ha sa'bu na in imam (khatib) himuhutba' ha adlaw Juma'at,
ha sabab bunnal tuud in pagdungug ha hutba' wajib (in hukuman niya), in dalil
sabda sin Nabi (Sallallahu 'Alayhi wa Sallam):
"Apabila kaw mamissara (biya' imiyan) ha iban (panun) mu ha adlaw
Juma'at: "Hundung kaw – (ha hina'bu pa) naghuhutba' in Imam - nah
nakabissara nakaw (sin salla') dusa".
. ‫ إِالَّ إِ َذا َرأَى َم َكايًا َخالِيًا‬، ‫َّاس‬ ِ ِ
َ َ‫* يُ ْكَرهُ ل ْل ُم ْسل ِم أَ ْن يَتَ َخطَّى ِرق‬
ِ ‫اب الن‬
Miyakruh ha hambuuk muslim in mangliyu-lakad sin tikang siki niya ha tungud (o
atawa liug) sin manga manusiya' (ha karna' maglawag sin kalugalan niya),
malayngkan bang awun na kakitaan niya lugal kalugalan.

‫لجمعة‬ ‫خطبة ص‬
Pagkhutba' Ha Sambahayang Juma'at

ٍ‫اح َدة‬
ِ ‫ و تَ ْشتَ ِمل ُك ُّل و‬، ِ‫الُصالَة‬ ِ ْ َ‫مع ِة أَ ْن ََيْطُُ ُخطْبَت‬
َّ ‫ْي قَ ْب َل‬ ْ ِ‫الُصالَة‬ ِ ِ‫ي ْشتَ ر ُط ل‬
َّ ‫ُص َّح ِة‬
َ ُ َ َ َ ُ‫اْل‬ َ ُ
ِ ‫ِمْن ُه َما َعلَى‬
: ‫اآلِت‬
Shiyarat (sin shara') ha hikasa sin pagsambahayang Juma'at in awunun in
pagkhutba' sin duwa khutba' muna dayng ha pagsambahayang, masakup sin
tiyap-tiyap dayng kanila (duwa khutba' yan) in manga dumatung ini:
.‫ ََحْ ِد اهللِ َعَّز َو َج َّل‬-١
1. Pag-"Alhamdulillah" [pagpamujji iban pananglit pa Allah - Mahasutsi lagi'
Mahatinggi-].
ِ ‫ قِراءةِ آي ٍة ِمن الْ ُقر‬-٢
.‫آن‬ْ َ َ ََ
2. Pagbassa Ayat dayng ha Qur'an Mahamulliyah.

29
 . ‫ الْ َم ْو ِعظَِة‬-٣
3. Pagnasiyhat (biya' na sin pagbulansang pa hinang diyaakan sin Allah iban
pagpatarrang sin manga diyaakan iban sin piyanglangan sin Allah)

. ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ َّ -٤

ِّ ِ‫الُصالَة َعلَى الن‬
َ ‫َِّّي‬
4. Pagsalawat pa Nabi (Sallallahu 'Alayhi wa Sallam).
. ‫الو ِصيَّ ِة بِتَ ْق َوى اهللِ َعَّز َو َج َّل‬
َ -٥
5. Pagwasiyyat pa pagmabuga' pa Allahu Azza wajalla.

‫من سنن لخطبة‬

Dayng Ha Manga Siyunnah Ha Khutba'

.‫ أ َْو َم ْو ِض ٍع ُمْرتَِف ٍع‬، ‫ُ َعلَى ِمْن ٍََب‬ ِ ِ ِ

َ ُ‫ يُ َس ُّن للْ َخطْيُ أَنء ََيْط‬-١
1. Siyunnat ha Khatib (maghuhutba') in magkhutba' siya ha taas sin minbar atawa
pamimbalan, atawa ha lugal mataas.

. ‫صعِ َد الْ ِمْن ََِب‬ ِ

َ ‫ َو إِذَا‬، ‫َّاس إِذَا َد َخ َل الْ َم ْسج َد‬
ِ ‫ أَ ْن يُ َسلِّ َم َعلَى الن‬-٢
2. Sumalam siya ha manga manusiya' apabila siya makasud pa lawm masjid,
damikkiyan bang siya gumaban na sumakat pa taas pamimbalan.

. ‫ْي ِِِب ْل َس ٍة َخ ِفْي َف ٍة‬

ِ ْ َ‫ْي ُخطْبَت‬ ِ
َ ْ َ‫ أَ ْن يَ ْفُص َل ب‬-٣
3. Gutaun (atawa utlangun) niya in haut sin duwa khutba' sin lingkud day'-day'.

ِِ ِ
َ ْ ‫ أَ ْن يَ ْدعُ َو ل ْل ُم ْسلم‬-٤
. ‫ْي‬
4. Pangayuan niya duwa'a pa karayawan in manga muslim.

ِ ْ َ‫اْلُطْبَت‬
. ‫ْي‬ ِّ ‫ أَ ْن يُ َق‬-٥
ْ ‫ُصَر‬
5. Pahawpuun niya in (paghutba' ha) duwa khutba' (ha di' isab makalandu' in
hawpu').

30
 ‫للمعلم‬
Suku' sin Guru

‫ وكذا أهل‬، ‫ فيخرج به املسافر‬، ‫و هو شرط لوجوب اْلمعة وصحتها‬، ‫ اِإقامة الدئمة ِف مكان ما‬:‫االستيطان معناه‬
‫ وهلم أحكام‬، ُ‫ و مواضع العش‬، ‫البادية الذين يسكنون اْليام و بيوت الشعر و ينتقلون و يتتبعون مواقع املطر‬
. ١٤١/١ ‫ و منار السبيل‬، ٤١۸/٢ ‫ الروض املربع مع حاشيته البن قاسم‬: ‫ ايظر‬.‫مفُصلة ِف كتُ الفقه‬
In "Al istiytan" in hatihan niya: paghula' tutug na (duruk) ha hula' yan,
hambuuk siya sharat hikawajib sin pag-Juma'at iban hikasa kaniya, nah nakaguwa'
dayng kaniya in Musafir, damikkiyan in manga (mataan) naglilihan-lihan ha kaburan
(atawa hakagimbahan) amuin manga sila himahanti'-hanti' ha manga khayma'
(panggung) iban ha manga bay shi'r salta' (way katutugan nila, ha kuwan-hakuwan)
magpinda lihanan paghahantian, ha sabab sin mag-urul sila sin manga lugal daran
pagka-ulanan, iban manga lugal nakabutang ha lihak sin duwa bud atawa ha manga
sungab kaburan, awun manga hukuman nila yan, na-lililay na siya ha manga kitab
Fiqh. Kitaa ha kitab "Ar-Rawdhul Murbi' salta' iban lilayan atawa ha-shiya niya,
baktulan hi Ibin Qasim vol. 2, gikapan: 418, iban ha Kibab Manaarus Sabiyl, ha vol., 1
ha gikapan:141.

Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

ِ ‫اْلمع ِة؟ و علَى من ََِتُ ؟ و ما دلِيل وج‬
‫وبَا ؟‬ ِ ‫ ما حكْم‬-١‫س‬
ُ ُ ُ ْ َ َ َ ُ ْ َ َ َ َ ُْ ‫صالَة‬ َ ُ ُ َ
1. Unu in hukuman sin pagsambahayang Juma'at? Iban kanda siyu siya
mawajib? Iban unu in dalil sin kawajib niya?
ِ ‫ أَ ْك ِم ِل الْعِبار‬-٢‫س‬
:َ‫ات اآلتِيَة‬ََ
2. Sampurnaa in manga ibara (kabtangan) dumatung ini:

...................... ‫ و ي ْنتهي حِين‬................. ‫قت صال ِة الجُمع ِة يبْدأ ُ من‬

ُ َ‫و‬ -‫أ‬

A- In waktu sin Juma'at: tumagna’ dayng ha…………………..tumubtub sampay pa

……………………………………………………………………………………………………………………...….

.ِ‫في الركع ِة الثانية‬................................ ‫يسنُ قراءةُ سور ِة‬ -‫ب‬

B - Iban siyunnat in bassahun in Surah………………….. ha raka'at panagnaan sin Juma'at,
iban bassahun in Surah………………………………ha raka'at hikaruwa.

31
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

.)‫ اكتُ أمام كل عبارة من اجملموعة ( أ ) رقم العبارة اليت تناسبها من اجملموعة (ب‬-٣‫س‬
.)‫مجموعة (ب‬ ) ‫مجموعة ( أ‬
.ُ‫الكالم و اِإمام َيط‬ ‫ من شروط صحة اْلمعة‬-١
. ‫أن َيطُ على موضع مرتفع‬ ‫ يستحُ للمسلم يوم اْلمعة‬-٢
‫َحد اهلل عز وجل‬ ‫ يكره للمسلم‬-٣
. ‫ختطي رقاب الناس‬ ‫ َرم على املسلم‬-٤
. ‫قراءة سورة الكهف‬ ُ‫ من سنن اْلط‬-٥
‫حضور اْلماعة‬
3. Butangan in umbul sin ibara (kalima) ha ‘Amud (hag) sin Alif ( ‫ ) ٲ‬ha unahan sin kalima tumup
(siya) ha ‘Amud (hag) sin Ba’ (‫)ب‬.

( ‫) ٲ‬-A (‫)ب‬-B

in magbissara ha sa'bu in imam himuhutba'

1. Dayng ha manga sharat hikasa sin Juma'at in maghutba' siya ha lugal mataas.

2. Miyustahab ha muslim ha adlaw Juma'at in mag-Alhamdulillah (mamudji pa Allah).

3. Miyakruh ha muslim in mangliyu-lakad sin tikang sin siki niya ha babaw o

atawa liug sin manusiya'.
4. Hiyaram ha muslim
bassahun in Surah Al kahf.
5. Dayng ha manga sunnat sin Khutba'
paghadir sin manga jama'ah.

.‫اح َدةٍ ِمْن ُه َما َعلَى َخَْ َس ِة أ ُُم ْوٍر اذْ ُك ْرَها‬ ِ ِ‫ ي ْشتَ ر ُط ل‬-٤‫س‬
ِ َ‫ُص َّح ِة صالَةِ اْلماع ِة أَ ْن ي تَ َقدَّمها خطْبت‬
ِ ‫ان تَ ْشتَ ِمل ُكلُّ و‬
َ ُ َ ُ َ َ َ َ ََ َ َ ُ
4.Siyarat (sin Shara') ha hikasa sin pagsambahayang Juma'at in kaunahan siya sin duwa
Khutba' (hutba' panagnaan iban sin hikaruwa) masakup sin tiyap-tiyap dayng kanila duwa
yan in manga lima parkala' sabbuta siya:
‫أ‬-A……………………………………………..……………………… ‫ب‬-B………………………………………………..……………..…..……………….……………

‫ج‬-C ………………………………………………………….………. ‫د‬-D………………………………………………………………..….……………….……………

‫ه‬-E…………………………………………………………………………………………………………………………..………………………….….…………….………………

32
 ‫الدرس الرابع‬
4-Pangadjian Hika-upat

‫صالَةُ ال ِع ْي َدي ِْن‬

َ
Sambahayang Duwa 'Eid [Haylaya Puasa iban Hajji']

‫ ََْيتَ ِم ُع فِْي ِه َما الْ ُم ْسلِ ُم ْو َن بَ ْع َد‬، ‫َض َحى‬ ِ َّ ‫لِْل ُم ْسلِ ِم ِعْي َد ِان ِِف‬
ْ ‫ َو عِْي ُد األ‬، ‫ ِعْي ُد الْفطْ ِر‬: ‫السنَ ِة ُُهَا‬
‫ص ْوَم‬ ‫م‬ ‫هل‬
َ ‫ر‬ ‫س‬
َّ ‫ي‬ ‫ث‬ ُ ‫ي‬ ‫ح‬ ‫م‬ ِ
‫ه‬ ‫ي‬َ‫ل‬ ‫ع‬ ِ ِ‫ ي ْش ُكرو َن اهلل علَى يِعمت‬، ‫آخر ع َشر ِذي احلِ َّج ِة‬
‫ه‬ ِ ‫رمضا َن و ِِف‬
ُ
َ ْ َ َ َ ْ ْ ْ َ َ ْ َ َ ُْ َ َ َ َ َ ََ
‫ َو ِِف أَيَّ ِام الْعِْي ِد يَتَ َز َاوُر‬،‫ َو يَ ْسأَلُْو َن اهللَ أَ ْن يَتَ َقبَّ َل ِمْن ُه ْم‬، ‫الُصالِ ِح‬
َّ ‫ضا َن َوَوفَّ َق ُه ْم لِْل َع َمل‬
َ ‫َرَم‬
.‫صالَةِ الْعِْي ِد‬ ِ ِ ِ ‫النَّاس و ي‬
ُّ ‫ َو يُظْ ِهُرو َن الْ َفَر َح َو‬،‫ُصلُ ْو َن أ َْر َح َام ُه ْم‬
َ ‫ َو ََيُْر ُج ْو َن ََْيعاً أل ََداء‬،‫ور‬ َ ‫السُر‬ ََُ
Awun ha manga muslim duwa 'Eid (pag-Haylaya) ha lawm sin hangkatahun: sila na
in 'Eidul Fitr (Halaya Puasa) iban 'Eidul Adha' (Haylaya Hajji'), mag-ijtima' magpun
duun kanila ruwa in manga muslim puas sin bulan Ramadhan iban ha hangpu'
kahinapusan na sin bulan Jul Hijjah, hakarna' magsukur sila pa Allahu Ta'ala duun ha
manga ni'mat kiyahanughara' Niya kanila amuin ha sakira-kira piyaluhay kanila in
pagpuasa ha bulan Ramadhan salta' tiyawpikan pa hinang marayaw (ammal saleh),
lagi' sukatun nila pa Allahu Ta'ala in matayma' dayng kanila, damikkiyan duun ha
manga adlaw Haylaya, pa awunun in pagbisita-bisiytahi sin manga manusiya' iban
sugpatun nila in kasi iban lasa ha manga asu-kampung nila (atawa piyamikitan nila),
iban palahilun nila in pagkug-kuyag lagi' gumuwa' sila katan ha karna' tumunay sin
sambahayang Haylaya.

‫ َو َما ِس َوى َه ِذهِ الثَّالَثَة ِم َن األ َْعيَ ِاد فَ ُه َو بِ ْد َعةٌ َو‬، ‫مع ِة‬
َ ُ‫اْل‬
ْ ‫ َو ُه َو يَ ْوُم‬،‫ث‬ ٌ ِ‫اك ِعْي ٌد ثَال‬
َ َ‫َوُهن‬
.‫اث ِِف الدِّيْ ِن‬ٌ ‫إِ ْح َد‬
Awun pa 'Eid (pagHaylaya) hikatu, amuna in Adlaw Juma'at, adapun in katan 'Eid
mapuas dayng ha tu yan bid'ah (innovation) hiynang-hinang na bagu sin manusiya'
giyanap pa Agama.

33
 ‫ص َ ِة ال ِْع ْي َديْ ِن‬
َ ‫ُ ْك ُم‬
Hukuman Sin Pagsambahayang Duwa Haylaya

َ ‫ْي ) َو الدَّلِْي ُل قَ ْولُهُ تَ َع‬

: ‫اَل‬ ِ َ ‫ض كِ َفايٍَة ( إِ َذا قَ َام بِِه َم ْن يَ ْك ِفي َس َق‬
َ ْ ‫ِ ا ِِإ ُْثُ َع ِن الْبَاق‬ ُ ‫فَ ْر‬
.)٢( ‫ آلية‬، ‫ك َوانْ َ ْر﴾ سورة الكوثر‬ َ ِّ‫﴿ فَ َ ِّل لَِر‬
Fardhu' Kifaya (apabila napa-awunna sin hisiyu-siyu na maka-inihan tumunay
kaniya matanak na in dusa dayng kaibanan wala' nakatunay) iban in dalil: parman
sin Allahu Ta'ala:

"Nah pagsambahayang kaw ha tulus ikhlas pa Tuhan mu iban pagsumbay'

kaw Qurban (ha karna' pagsukur mu Kaniya)."

:‫َ ْتُ َا‬

Waktu niya:

‫اع ٍة تَ ْق ِريْبًا ِم ْن طُلُ ْوعِ َها) إِ ََل‬

َ ‫ بَ ْع َد ُربْ ِع َس‬: ‫َي‬ ِ ْ ‫س قَ ْدر رْمح ( ِِف ِرأْ ِي الْ َع‬
ْ ‫ْي أ‬ ُ َ ِ ‫َّم‬
ِ ِ
ْ ‫م ْن ْارت َف ِاع الش‬
.)ً‫ب قَلِْيال‬ ِ ‫ ََتِْيل إِ ََل ِجه ِة الْغَر‬: ‫أَ ْن تَ ُزوَل ( أَي‬
ْ َ ُ ْ

[In waktu niya]: tumagna' dayng ha waktu umangkat in Suga puas kaguwa' niya ha
gantaan "rumhu" (ha pangita' sin mata: manga hangpu'-taglima (15) minit dayng
ha kaguwa' niya sampay pa liyd (hatiniya: sampay pa umu'yug na tiyu'-tiyu' in Suga
pa pihak sadlupan).

34
 ِ
:‫ص َفتُ َها‬
Hantang niya:

ِ ِ‫ان ََيهر ا ِِإمام فِي ِهما ب‬

.ِ‫القَراءَة‬ ِ َ‫ صالَةُ الْعِي ِد رْكعت‬-١
َ ْ ُ َ ُ َ ْ ََ ْ َ
1. In Sambahayang Haylaya duwang karaka'at patanugun sin imam duun kanila in
bassahan (sin Fatiha' iban sin sumunud Ayat atawa Surah).

ِ َ‫ات بَ ْع َد تَ ْكبِْْيةِ ا ِِإ ْحَرِام َو ا ِِإ ْستِ ْفت‬

.‫اح‬ ٍ ‫ت تَ ْكبِي ر‬ ِ ِ ِ
َ ْ َّ ‫ يُ َكبِّ ُر ِف َرْك َعة األ ُْوََل س‬-٢
2. Tumakbir siya (ha lapal "Allahu Akbar") ha raka'at panagnaan (6x) unum takbiyr
puas sin takbiyratul Ihram iban Al istiftah (atawa kabiyran).

‫ات بَ ْع َد تَ ْكبَِْيةِ االيْتِ َق ِال َرافِ ًعا يَ َديِْه َم َع ُك ِّل‬

ٍ ‫الرْكع ِة الثَّايِي ِة َخَْس تَ ْكبِي ر‬
َْ َ َ َ َّ ‫ يُ َكبِّ ُر ِِف‬-٣
.ٍ‫تَ ْكبِْي َرة‬
3. Tumakbir siya ha raka'at hikaruwa (5x) lima takbiyr puas sin takbiyratul intiqal
(takbir dayng ha sujud) ha angkatun niya in duwa lima niya ha tiyap-tiyap takbir
(atawa ha sakahaba' niya tumakbir).

‫الرْك َع ِة األ ُْوََل ُس ْوَرَة األ َْعلَى َو ِِف الثَّايِيَ ِة ُس ْوَرَة‬ ِ

َّ ‫ يُ َس ُّن أَ ْن يَ ْقَرأَ بَ ْع َد الْ َفاِتَ ِة ِِف‬-٤
.‫اشيَ ِة‬
ِ َ‫الْغ‬
4. Siyunnat in massa siya puas sin Fatiha' ha raka'at panagnaan sin Surah Al A'la
damikkiyan Surah Al ghaashiyah ha raka'at hikaruwa.

35
 ‫ُخطْبَةُ ال ِْع ْي َديْ ِن‬
Pag-khutba' Ha Duwa Haylaya

ِ َ‫اجتِن‬ ِ ِ ُّ ََ ‫ْي‬ ِ َّ ‫ب ع َد الْ َفر ِاغ ِمن‬

‫اب‬ ْ ‫ث فْي ِه َما َعلَى تَ ْق َوى اهلل َو‬ ُ ِ ْ َ‫ُ ُخطْبَت‬ ُ ُ‫الُصالَة ََيْط‬ َ َ َْ
‫ َو‬،‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
َ ‫الْ ُم َحَّرَمات َو تَ ْرك الْ َمظَاَل َو التَّ َم ُّسَ بِكتَاب اهلل َو ُسنَّة يَبِيِّه‬
.‫مج ِز ِئ‬ ِ ِ ْ ‫َضحى علَى األ‬ ِِ ِ
ْ ْ‫ئ َو َغْي َر ال‬ َ ‫ْي َهلُ ْم الْ َم ْج ِز‬
ُ ِّ َ‫ُضحيَة َو يُب‬ َ َ ْ ‫ُّه ْم ِِف ُخطْبَة عْيد األ‬ُ ‫ََُث‬
Puas sin pagsambahayang humutba' na in khatib (atawa imam) sin duwa khutba'
mamulansang siya ha duwa hutba' yan ha manga manusiya' pa magmabuga' pa
Allahu Ta'ala iban lumayu' dayng ha manga hiyaram iban tuminggal sin pag-anyaya,
lagi' bulansangan niya; pa pagbawbug sin Kitab sin Allah iban Sunnat sin Nabi
(Sallallahu Alayhi wa Sallam), iban mamulansang siya ha khutba' Haylaya Hajji' pa
pagsumbay' Qurban salta' patarrangun niya kanila in maka-inihan na pagqurbanan
iban sin di' maka-inihan (atawa patarrangun niya in manga papata sin manga hayup
makajari na pag-qubanan iban sin manjari).

:‫سنن لعيد‬
Manga Sunnat (Hinangun) Ha Adlaw Haylaya:

ْ ‫س بِِف ْعلِ َها ِِف الْ َم ْس ِج ِد‬

‫اْلَ ِام ِع ِعنْ َد‬ َ ْ
‫أ‬ ‫ب‬
َ ‫ال‬
َ ‫و‬
َ ، ِ َ‫الُصالَةِ ِِف صحراء قَ ِري ب ٍة ِمن الْب ل‬
‫د‬ َ َ َْ َ ْ َ َّ ُ‫أ ََداء‬- ١
.‫اج ِة‬
َ َ‫احل‬
ْ
1. Hitunay in pagsambahayang ha pantayan amuin masuuk da siya pa lugal
kiyahuhulaan (sin manga manusiya'), saltta' wayruun da isab salla' hinangun siya ha
lawm sin masjid ja-mi' bang hawaktu (dharuwrah) kagunahan na tuud.

ِ ‫الُصالَةِ م‬
. ‫اشيًا‬ ِ ِ
َ َّ ‫ التَّْبكْي ُر إ ََل‬-٢
2. Pagkadtu sin ma-awwal-awal pa (lugal pagsasambahayangan ha karna')
sumambahayang nagpapanaw (hatiniya; sikihun niya na sadja in pagkadtu niya).

36
 ِ ُّ ‫ و‬، ‫الذهاب ِمن طَ ِري ٍق‬
َ ‫الر ُجوعُ م ْن طَ ِريْ ٍق‬
.‫آخر‬ َ ْ ْ ُ َ َّ -٣
3. Pagkadtu (pa pagsasambahayangan) lumabay ha hambuuk dan iban bang
humarap muwi' lumabay siya ha dugayng isab dan.

‫ض ُل أَ ْن يَ ْقطَ َع َها َعلَى ِوتْ ٍر ( ثَالَث‬ ِ ِ ِ ِ ِ‫وج ل‬ ٍ ‫ أَ ْكل ََتَر‬-٤

َ ْ‫ َو األَف‬، ‫ُصالَة عْيد الْفطْ ِر‬
َ ِ ‫اْلُُر‬
ْ ‫ات قَ ْب َل‬ َ ُ
)...‫ات‬ ٍ ‫أَو ََخس ََتَر‬
4. Kumaun naa siya manga tamar (bunga hulma') bang awun, bang way misan unu-
ununa bang-bang atawa balatu in makaun niya, bagu siya humarap
magsambahayang 'Eidul Fitr, iban in labi apdal hundungan niya in pagkaun niya ha
witr "gansal" (duun naka ha tung sulag atawa lima…). [(higanap ku in ini karna' wala
nasabbut ha kitab): Nah adapun bang ha 'Eidul Adhha' (Haylaya Hajji') in labi Apdal di' naa
siya kumaun unu-ununa bagu gumuwa' madtu magsambahayang sahingga subay na siya maka-
uwi' ampa siya kumaun dayng ha piyagqurbanan niya bang awun, bang way unu-una in makaun
niya dayng ha manga hiyalal].

ِ‫الُصالَة‬
َّ ‫ِّساءُ فَيَ ْخُر ْج َن إِ ََل‬
‫ن‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫َم‬ ‫أ‬ ،‫ه‬ ِ‫َحسن ثِياب‬‫أ‬ ‫س‬ ‫ب‬‫ل‬ ‫ي‬ ‫ن‬ َ
‫أ‬ ِ‫ ب‬،ً‫الُصالَةِ متَج ِّمال‬ ِ ‫ اْلُر‬-٥
َ َّ ُ َ ْ
ََ َ َ ْ َ ْ َ ُ َّ ‫وج إ ََل‬ ُ ُ
ٍ ‫ت و الَ متَطَيِّب‬
.‫ات‬ ٍ
َ ُ َ َ‫َغْي َر ُمتَ َج ّمال‬
5. Iban gumuwa' madtu pa sambahayang (ha pagsasambahayangan) nagpalilingkat-
lingkat (nagpa-aamu-amu), biya' na sin mamakay siya sin manga tamungun
sarayaw-rayaw (iban magpahamut-hamut). Adapun in manga babai gumuwa' na
sadja sila ha panamung nila kabiyaksahan ha bukun na nagpalilingkat (nag-pa-ari-
ari) iban bukun nagpahahamut-hamut [hatiniya: manamung na sadja sila sin
pakayan kabiyaksahan diyaakan kanila sin shara’, biya’ na sin magturung sila
maghijab marayaw, amuin makatabun sin katan anggawta’ nila wajib patabunan sin
shara’, karna’ piyanglangan yadtu kanila bang sila gumuwa' dayng ha pamay-bay
nila, hasupaya di' mapitna in ginhawa-baran nila iban di' sila makadihil pitna ha
manga kataymanghuran nila kausugan bar-iyman].

37
 :‫ص َ ِة ال ِْع ْي ِد‬ ِ
َ ‫م ْن أَ ْ َك ِام‬
Dayng Ha Manga Hukuman Sin Pagsambahayang
Haylaya:

.ٌ‫س َهلَا أَ َذا ٌن َو الَ إِقَ َامة‬ ِِ

َ : ً‫أ ََّوال‬
َ ‫صالَةُ الْعْيد لَْي‬
1. In Sambahayang Haylaya (hitunay siya) ha wayrun na pag-Qamat iban pag-Bang.
‫صالَةُ الْعِْي ِد‬ ِ ِ ِ ‫ يكْره التَّن فُّل قَبل‬: ‫ثَانِيا‬
ْ َ‫ أ ََّما إِذَا َكاي‬، ‫ُصلَّى‬
َ ‫ت‬ ْ َ‫ إِذَا أ ُِّدي‬،‫صالَة الْعْيد َو بَ ْع َد َها‬
َ ‫ت ِِف الْ ُم‬ َ َ ْ ُ َ َُ ُ ً
. ‫ول‬ ِ ‫ِِف الْمس ِج ِد فَتُ َؤَّدى َِِتيَّةُ الْمس ِج ِد ب ْع َد الدُّخ‬
ُ َ َْ َْ
2. Miyakruh in magsambahayang Sunnat muna dayng ha Sambayang iban sin puas niya,
bang hitunay siya ha pantayan, adapun bang in kaawnan sin pagsambahayang (Haylaya
yan) paawnun siya halawm sin masjid, nah ,(subay) hitunay in (sambahayang) tahiyyatul
masjid (duwang karaka'at) pagsud namayan pa lawm niya (ha di' pa makalingkud).
ِِ ِ ِِ ِ ِ
َ ُ‫ بِأَ ْن ي‬، ‫ أَ ْن يَ ْقضيَ َها َعلَى ص َفت َها‬،‫ض َها‬
‫ُصلِّيَ َها‬ َ ُ‫ يُ َس ُّن ل َم ْن فَاتَ ْته‬: ‫ثالثًا‬
ُ ‫ أ َْو فَاتَهُ بَ ْع‬، ‫صالَةُ الْعْيد‬
.‫ْي بِتَ ْكبِ ِْْي ِاِتَا‬
ِ ْ َ‫رْك َعت‬
َ
3. Iban siyunnat ha siyu-siyuna in natinggal kaniya (atawa wala' nakaabut sin
sambahayang 'Eid) atawa wala' iyabutan niya in kaibanan, in kadaan niya (gantian sibu'
da ha isa-isa niya atawa mag-jama'a) ha biya' da sin hantang niya, sambahayangun niya
ha duwang kara'at iban da sin manga takbir niya (karna' in qada' simibu' da ha tunay).

‫لتَّكب في لعيد‬
Pagtakbiyr Ha 'Eid

‫ َو َِف أَيَّ ِام التَّ ْش ِريْ ِق َو ِه َي الْيَ ْوُم‬،‫احلِ َّج ِة‬

ْ ‫اْلَ ْه ُر بِِه لَْي لَ َيت الْعِْي َديْ ِن َو ِِف َع َشَر ِذي‬
ْ ‫يُ َس ُّن التَّ ْكبِْي ُر َو‬
ْ ‫َّاِن َع َشَر َو الثَّالِث َع َشَر ِم ْن أَيَّ ِام َش ْه ِر ِذي‬
. ‫احلِ َّج ِة‬ ِ ‫احلَ ِادي َع َشر و الث‬
ََ ْ
Siyunnat in pagtakbiyr iban pagpatanug kaniya ha duwa dum sin duwa 'Eid iban duun ha
hangpu' kasubangan sin bulan Hajji', iban ha manga adlaw Tashriq (amuna in hangpu'
tag-isa, hangpu' tagduwa iban hangpu' tagtu (11th,12th iban13th kasubangan sin bulan
Hajji').

:‫صفة لتَّكبير‬
Hantang Sin Pagtakbiyr

ِ ‫ و‬، ‫ الل أَ ْكب ر‬، ‫ و الل أَ ْكب ر‬. ‫ الَ إِلَهَ إِالَّ الل‬، ‫ الل أَ ْكب ر‬، ‫الل أَ ْكب ر‬
.‫لل الْ َ ْم ُد‬ َ َُ ُ َُ ُ َ ُ َُ ُ َُ ُ
"Allahu Akbar! Allahu Akbar! La-ila-ha illallah, wAllahu Akbar! Allahu
Akbar wa lillahil-Hamdu".

38
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
ِ
ُ ‫صالَةِ الْعِْيد ِم ْن َحْي‬
:‫ث‬ َ ‫ تَ َكلَّ ْم َع ْن‬-١‫س‬
1. Taki-takiha in pagsambahayang 'Eid dayng na mayan ha pasal sin:
‫أ‬- ‫ حكمها‬Hukuman niya. ‫ب‬-‫دليلها‬ Dalil niya. ‫ج‬- ‫ وقتها‬Waktu niya. ‫د‬- ‫صفتها‬
Hantang niya.
ِ
: َ‫اْلَطَأ‬
ْ ‫ص ِّح ْح‬ َ ِ‫ُ ب‬
َ ‫) و‬X( ‫) أو خطأ‬/( ‫ُصح‬ ْ ‫ أَج‬-٢‫س‬
2. Jawaba (sambungi) sin sahih (correct) ( √ ) atawa khata' (wrong) ( X ) salta' pa amuha in
khata':
) ( . ‫ص ْحَر ِاء قَ ِريْبَ ٍة ِم َن الْبَ لَ ِد‬ ِ ِ ِ ‫ يس ُّن فِعل‬-١
َ ‫صالَة الْعْيد ِِف‬
َ ُ ْ َُ
1. Siyunnat hinangun (hitunay) in pagsambahayang 'Eid ha pantayan amuin masuuk da siya
pa lugal kiyahuhulaan (sin manga manusiya'). ( )
) ( .‫صالَةُ الْعِْي ِد بِأَذَ ٍان َو إِقَ َام ٍة‬
َ ‫ تُ َق ُام‬-٢
2. Patindugun in pagsambahayang 'Eid labay Bangan iban Qamatan. ( )
) ( .‫صالَةِ الْعِْي ِد َو بَ ْع َد َها‬
َ ‫ُّل قَ ْب َل‬
ُ ‫ يُ َس ُّن التَّنَ ف‬-٣
3. Siyunnat in magsambahayang Sunnat muna dayng ha Sambahayang 'Eid iban sin puas
niya. ( )
) ( ْ ‫ ) ِم ْن أَيَّ ِام َشه ِر ِذي‬١٢ ‫ و‬١١ ‫ و‬١۰ ( ‫ أَيَّ ُام التَّ ْش ِريْ ِق ِه َي‬-٤
. ‫احلِ َّج ِة‬
4. In manga adlaw sin Attashriyq amuna in: (10th iban 11th iban 12th) dayng ha manga adlaw
sin jul Hijjah. ( )
. ‫ اذْ ُك ْر أ َْربَ ًعا ِم ْن ُسنَ ِن الْعِْي ِد‬-٣‫س‬
3. Sabbut kaw upat dayng ha manga Sunnat sin Eid?
.‫صالَةِ الْعِْي ِد‬ ِ ِ ِ ‫رءق ب ْي ِص َف ِة صالَةِ اْل‬
َ ‫معة َو ص َفة‬
َ ُ َ َ ْ َ َ ‫ْي ال َف‬
ْ ِّ َ‫ ب‬-٤‫س‬
4. Patarranga in piyagbiddaan ha antara sin Sambahayang Juma'at iban Sambahayang 'Eid?

‫للمعلم‬
Suku' sin Guru

.‫* يقوم املعلم بتطبيق صفة صالة العيد و يطلُ من الطالب ذلَ و كذلَ صفة التكبْي‬
Timindug in Guru, pag-anggawtaan niya hitunay in "Hantang sin Sambahayang 'Eid atawa
Haylaya" salta' sukatun niya hipapatunay ha manga kamuriran damikkiyan agad na in
hantang sin pagtakbiyr. (Subay hinangun sin guru in bihayadtu, ha karna' pag-anad
kanila manga murid bat nila kapantukan marayaw in papata iban aturan niya).

39
 ‫الدرس الخامس‬
5-Pangadjian hika-lima
ِ ‫ص َةُ ال ُكس‬
‫وف‬ ُ َ
[Salatul Kusuwf] Sambahayang Lahu'

ِِ ِ ِ ِ ِ ِِ
ُ ََْ ‫ َوَما‬، ُ‫س ُو الْ َق َمُر آيَتَان م ْن آيَات اهلل الدَّالَة َعلَى َعظْي ِم قُ ْد َرته ُسْب َحايَه‬
‫ُص ُل َهلَُما‬ ُ ‫َّم‬
ْ ‫الش‬
.ُ‫ف يَ َشاء‬ ِ ِ َّ ‫ُخَرى َعلَى أ‬ ِ ِ
َ ‫ُصِّرفُهُ َكْي‬
َ ُ‫َن أ َْمَر َه َذا ال َكون هلل ي‬ ْ ‫م َن الْ ُك ُسوف آيَةٌ أ‬
In Suga iban Bulan duwa tanda' sila dayng ha manga katanda'-tandaan sin Allahu
Ta'ala amuin manunjuki pa kabasaran sin qudrat Niya Subha-nah, salta' in magjatu
kanila ruwa dayng ha manga lahu'un, in yadtu hambuuk tanda' manunjuki sin in
pakardjaan sin manga piyaawn ini, Allah in tuput magbabaya'-baya' mag-amulahi
kaniya hariin diin in kabayaan Niya.

‫من كمة للِ في صو لكسو‬

Dayng Ha Manga Hikmat Sin Paglahu'

ُِ َ‫ُصل ِمْن ُهم بِسب‬ ِ َّ ‫َختْ ِويف الْعِب ِاد؛ لِي ْفزعوا إِ ََل اهللِ بِالدُّع ِاء و ا ِِإستِ ْغ َفا ِر و‬
َ ْ ُ ُ ََْ ‫ َو‬، ‫الُصالَة‬ َ ْ َ َ َُ َ َ ُ ْ
ْ ‫َج ِر الْ َع ِظْي ِم َو الْ َف‬ ِ َ ‫وف أَيْواعٌ ِمن الْعِبادةِ هللِ تَع‬ِ ‫الْ ُكس‬
. ‫ض ِل الْ َكبِ ِْْي‬ ْ ‫ يُثْيبُ ُه ُم اهللُ َعلَْي َها بِاأل‬، ‫اَل‬ َ ََ َ َ ُ
.‫وف‬ِ ‫ول الْ ُكس‬ ِ ‫الُصالَةَ ِعْن َد حُص‬
َّ ُ‫ع اهلل‬ ِ
ُ ُ ُ َ ‫َوهلََذا َشَر‬
Makapabuga' ha manga iypun (atawa manusiya'), ha supaya sila mag-us-us
mangarap pa Allahu Ta'ala, mangayu' duwa'a, iban mangayu' kaampunan iban
magsambahayang, (hatiniya): maawun nila ha sabab sin paglahu' in jinisan
(babarapa) pag-ibadat pa Allahu Ta'ala, salta' kadihilan sila sin Allahu Ta'ala
salaggu'-laggu tungbas pahala' iban kabiddaan (karayawan) dakula'. Dayng ha
sabab yadtu shiyara' (atawa diyaakan) sin Allahu Ta'ala in pagsambahayang ha
waktu jumatu in paglahu', (Bulan naka in liyahu' atawa Suga, bukun in hinangun nila
magtimbak biya' sin hinang sin kaibanan awam).

40
 .‫ض ِه‬
ِ ‫س أَ ِو الْ َقم ِر ُكلِّ ِه أَو ب ع‬
ِ ‫َّم‬
‫الش‬ ‫ء‬ ِ ‫معنَى ال ُكس‬
ِ‫ َذهاب ضو‬:‫وف‬
َْ ْ َ ْ َ
ْ ُ َ ُ َْ
In ma'na sin lahu': Paglawa' sin katan sahaya (atawa si'nag) sin Suga atawa Bulan
atawa kaiban sahaya niya.

‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه‬ َّ ‫ث َعائِ َشةَ َر ِضي اهللُ َعْن َها أ‬ ِ ‫ و الدَّلِيل ح‬. ٌ‫ سنَّةٌ م َؤَّك َدة‬:‫ف‬ِ ‫ْكم ص َةِ الْ ُكسو‬
َّ ِ‫َن الن‬
َ ‫َِّّي‬ َ ُ ‫ي‬
ْ ‫د‬ َ ُ ْ َ ُ ُ ُْ َ ُ ُ
‫ فَِإذَا‬، ‫ت أَ َ ٍد َو الَ لِ َ يَاتِِه‬ ِ ‫ان لِمو‬ِ ِ ِ ِ ِِ َّ ‫ (( إِ َّن‬:‫َو َسلَّ َم قَ َال‬
ْ َ ‫س َو الْ َق َم َر آيَتَان م ْن آيَات الل الَ يَ ْن َخس َف‬ َ ‫الش ْم‬
‫صلُّوا َو تَ َ َّدقُوا)) رواه البخاري – و كتاب الكسوف باب الُصدقة‬ َ ‫ك فَا ْدعُوا اللَ َو َكبِّ ُروا َو‬َ ِ‫َرأَيْ تُ ْم َذل‬
. ٩٠١ ‫ و مسلم ِف كتاب الكسوف باب صالة الكسوف‬١۰٤٤ ‫ِف الكسوف برقم‬
Hukuman sin Sambahayang Lahu': Sunnat Muakkadah, in dalil Hadith bayta' dayng
kan 'Aisha (kiyaridaan siya sin Allahu Ta'ala), bunnal tuud in Nabi (Sallallahu 'Alayhi wa
Sallam) nagsabda: "Sabunnal tuud in Suga iban Bulan duwa ayat (tanda') dayng
ha manga katanda'-tandaan sin Allah, bukun sila karuwa paglahu'un ha karna'
sin miyatay in hangkatau atawa karna' sin kabuhi' niya, nah apabila kakitaan
niyu (jumatu) in bihayadtu (maglahu'), nah pangayu' na kamu duwa'a pa Allah
iban pagtakbir kamu iban pagsambahayang kamu iban pagsadakka kamu"
[kiyariwayat hi Al bukhari' iban muslim].

ِ ‫ ِمن ابتِ َد ِاء الْ ُكس‬:‫ف‬

. ‫وف إِ ََل َزَوالِِه‬ ْ
ْ ِ ‫صالَ ِة ال ُكس ُْو‬ ُ َْ
َ ‫ت‬
ُ
Waktu sin Sambahayang Lahu': tumagna' dayng ha waktu kalahu' sampay maiyg na
siya (atawa malawa' na in lahu').
.‫ف‬ َ ‫ُصلُّ ْو َن إِ ََل أَ ْن يَُز‬
ُ ‫ول الْ ُك ُس ْو‬ ِ
َ ُ‫(الُصالَةُ َجام َعةٌ) فَي‬ َّ ِ‫وف فَِإيَّهُ يُنَ َادى ل‬
َّ : ِ‫لُصالَة‬ َ ‫فَِإذَا َح‬
ُ ‫ُص َل الْ ُك ُس‬
Nah apabila jumatu in paglahu', nah (subay) awnun in pagtawag (pagpamahalayak
pakatan) para magsambahayang: (ha lapal) "Assalatu Ja-mi'ah", ampa sila
magsambahayang (barjama'ah) sampay maiyg in lahu'.

َ‫ َو ال‬، ُ‫ فَِإيَّ ُه ْم يَ ْدعُ ْو َن اهللَ َو يَ ْذ ُكُرويَه‬، ‫وف‬ ِ ‫و إِ َذا ايْتَ ه‬

ُ ‫ُ الْ ُك ُس‬َ ‫الُصالَةُ قَْب َل أَ ْن يَ ْذ َه‬
َّ ‫ت‬ َ َ
.ً‫ أَََتََّها ا ِِإ َم ُام َخ ِفْي َفة‬،ِ‫الُصالَة‬ َّ ‫يُعِْي ُدو َن‬
ُ ‫ َو إِذَا َز َال الْ ُك ُس‬، َ‫الُصالَة‬
َّ ‫وف َوُه ْم ِِف‬
Iban apabila maubus in pagsambahayang muna waypa na-iyg in lahu', nah in hinangun
nila, kumansang sila mangayu' duwa'a pa Allahu Ta'ala iban magjikir (manumtum)
Kaniya, salta' di' na sila magsambahayang magbalik, salta' apabila maiyg na in lahu' ha
hina'bu pa sila halawm sambahayang, nah day'-dai'un na siya talusun sin imam.

41
 ِ ‫ص َفةُ ص َة ال ُكس‬
‫وف‬ ِ
ُ َ
Hantang Sin Sambahayang Lahu'

ِ ِ‫ ََيهر ا ِِإمام فِي ِهما ب‬، ‫ات‬

‫ َو‬، ِ‫القَراءَة‬ ٍ ‫ات و أَرب ِع سج َد‬
ٍ ِ ِ ِ
َ ْ ُ َ َُْ ْ َ َ ْ َ ‫صالَةُ الْ ُك ُسوف َرْك َعتَان بِأ َْربَ ِع َرُك ْو َع‬
َ :‫ص َفتُ َها‬
:‫ُصلِّي ِه َما َك َما يَأِِْت‬
َ ُ‫ي‬
In Hantang Niya: In Sambahayang Lahu' duwang karaka'at labay ha upat ruku'
iban upat sujud (hatiniya maka-upat rumuku' iban maka-upat isab sumujud),
patanugun sin imam duun ha lawm sin duwa raka'at yan in bassahan,
sambahayangun niya karuwa ha biya' sin papata' (atawa aturan) dumatung ini:

‫ ُُثَّ يَ ْرَك ُع ُرُك ْو ًعا‬،ً‫ َو يَ ْقَرأُ ُس ْوَرَة الْ َف ِاِتَ ِة َو ُس ْوَرةً طَ ِويْلَة‬،ُ‫ َو يَتَ َع َّوذ‬، ‫ َو يَ ْستَ ْفتِ ُح‬،‫ يُ َكبِّ ُر تَ ْكبِْي َرةَ ا ِِإ ْحَرِام‬-١
َ‫ َوال‬، ‫ك الْ َ ْم ُد‬ َ َ‫ َو يَ ُق ْو ُل بَ ْع َد َرفْعِ ِه َرَّنَا َول‬، ُ‫ َس ِم َع اللُ لِ َم ْن َ ِم َده‬:ً‫ ُُثَّ يَ ْرفَ ُع َرأْ َسهُ قَائِال‬، ً‫طَ ِويْال‬
.‫يَ ْس ُج ُد‬
1. Tumakbir siya sin takbiyratul Ihram, ampa siya massa kabiyran, salta' massa sin
A'uwdzu billahi minas Shaytanir-Rajiym, ampa siya massa sin Surah Al Fatiha' iban
Surah mahaba', ampa siya rumuku' (iban takbir) sin ruku' mahaba' (malugay), ampa
siya tumungas sin o niya ha lapal niya :"Sami'Allahu Liman Hamidahu", salta'
mamung siya puas tunga dayng ha ruku' sin: "Rabbanaa wa Lakal Hamdu".
ِ ِ ِِ
ُ‫ َسم َع الل‬: ً‫ ُُثَّ يَ ْرفَ ُع َرأْ َسهُ قَائال‬، ً‫ ُُثَّ يَْرَك ُع ُرُك ْو ًعا طَ ِويْال‬، ً‫ ُُثَّ يَ ْقَرأُ ُس ْوَرَة الْ َفاِتَة َو ُس ْوَرًة طَ ِويْلَة‬-٢
. ‫ك الْ َ ْم ُد‬ َ َ‫ َرَّنَا َول‬: ‫ َو يَ ُق ْو ُل بَ ْع َد َرفْعِ ِه‬، ُ‫لِ َم ْن َ ِم َده‬
2. Mahuli ampa siya massa (na isab magbalik) sin Surah Al Fatiha' iban Surah
mahaba', ampa siya rumuku' (iban takbir) sin ruku' mahaba', ampa siya tumungas
sin o niya ha lapal: "Sami'Allahu Liman Hamidahu", salta' mamung siya puas
tunga dayng ha ruku' sin: "Rabbanaa wa Lakal Hamdu".

َّ ‫ َوِبَ َذا تَ ْنتَ ِهي‬، ‫س بَْي نَ ُه َما‬

.‫الرْك َعةُ األ ُْوََل‬ ْ ‫ َوالَ يُ ِطْي ُل‬،‫ْي‬
َ ‫اْلُلُ ْو‬
ِ ْ َ‫ْي طَ ِويْلَت‬
ِ ْ َ‫ ُُثَّ يَس ُج ُد َس ْج َدت‬-٣
ْ
3. Mahuli (dayn didtu) ampa siya sumujud (iban takbir) sin sujud makaruwa lagi'
mahaba', ha di' niya na pahabaun in lingkud niya ha lingkud haut sin duwa sujud,
dayn didtu timubtub in hangkaraka'at panagnaan.

ِ ْ َ‫ْي و ُس ُج ْوَديْ ِن طَ ِويْل‬

.‫ ُُثَّ يَتَ َش َّه ُد َو يُ َسلِّ ُم‬، ‫ْي‬ ِ ِ ِ ِ
َ ْ َ‫ ب ُرُك ْو َع ْْي طَ ِويْل‬، ‫الرْك َعةَ الثَّاييَةَ َكاأل ُْوََل‬
َّ ‫ُصلِّي‬
َ ُ‫ ُُثَّ ي‬-٤
4. Mahuli sambahayangun niya (hituy) in hikaruwa raka'at ha biya' da hantang sin
pagsambahayang ha panagnaan raka'at, hi labay ha duwa ruku' mahaba' iban duwa
sujud mahaba', ubus yadtu magtashahhud (magtahayat) na siya iban sumalam.

42
 ِ ‫ول الْ ُكس‬
:‫وف َما يَأِِْت‬ ِ ‫ يس ُّن ِعْن َد حُص‬:‫سنَ نُ ها‬
ُ ُ ُ َُ َ ُ
Manga Sunnat Niya: Siyunnat (hinangun) ha waktu jumatu in Lahu' in
manga dumatung ini:

.‫اع ٍة‬ ِ
َ َََ ‫صالَةُ الْ ُك ُسوف ِِف‬ َ ُ‫ أَ ْن ت‬-١
َ ‫ُص َّل ًًى‬
1. Pagsambahayang sin Sambahayang Lahu' ha bar-jama'ah.

ِ ‫الُص‬
.‫احلَِة‬ ْ ‫الُص َدقَِة َو َغ ِْْيَها ِم َن األ‬
َّ ‫َع َم ِال‬ ِ ‫ُّع ِاء و‬
َّ َ‫اال ْستِ ْغ َفا ِر و‬ ِ
َ َ ‫ ا ِِإ ْكثَ ُار م َن الد‬-٢
2. Pagpataud (atawa pataurun) in pagduwa'a pa Allah iban pag-istighfar
(pagpangayu' kaampunan sin manga dusa pa Allah) iban pagsadakka (pagmura)
iban sin dugayng niya dayng ha manga ammal saleh.

ِ ‫َّاس علَى تَ ْقوى اهللِ و تَرِك املْن َكر‬

.‫ات‬ ِ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫ث‬
ّ ‫ح‬ ‫و‬ ، ِ‫الُصالَة‬
َّ ‫د‬
َ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ة‬
ُ ‫ظ‬
َ ِ ‫ املو‬-٣
‫ع‬
َ ُ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َْ
3. [Awunun] in pagnasihat puas sin pagsambahayang, iban pagbulansang ha
manga manusiya' pa hinang pagmabuga' pa Allah (labay himinang sin manga
diyaakan Niya iban timinggal sin manga piyanglangan Niya) iban timinggal sin
manga hinang langgal shara'.

‫للمعلم‬
.َ‫يقوم املعلم بتطبيق صفة صالة الكسوف و يطلُ من الطالب ذال‬

Suku' sin Guru:

Timindug in Guru, pag-anggawtaan niya hitunay in "Hantang sin Sambahayang 'Eid

atawa Haylaya " salta' sukatun niya hipapatunay ha manga kamuriran. (Subay
hinangun sin guru in bihayadtu, ha karna' pag-anad kanila manga murid bat nila
kapahaman marayaw in aturan niya).

43
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
ِ ‫ُصول ال ُكس‬
‫وف ؟‬ ِ ‫ ما احلِ ْكمة ِمن ح‬-١‫س‬
ُ ُ ْ َ َ
1. Unu in hikmat ha pagjatu sin Lahu'?

:َ‫ات اآلتِيَة‬
ِ ‫ أَ ْك ِم ِل الْعِبار‬-٢‫س‬
ََ
2. Sampurnaa in manga ibara (kabtangan) dumatung ini:

......................................................... ‫وف هو‬

ُ ‫ ال ُك ُس‬-‫أ‬
A- In (ma'na sin) Lahu' amuna
in:…………………….........................................................................
ِ ‫ ح ْكم صالَةِ الْ ُكس‬-‫ب‬
.......................................................: ‫وف‬ ُ َ ُ ُ
B- In hukuman sin Sambahayang
Lahu':..................................................…………….……………………….……………….
ِ ‫ ووقْت صالَةِ الْ ُكس‬-‫ج‬
............................‫إَل‬...........................‫ من‬: ‫وف‬ ُ َ ُ ََ
C- In waktu sin Sambahayang Lahu': tumagna' dayng ha…………………….sampay
pa……………………………

: ‫) و صحح اْلطأ‬X( ‫) أو خطأ‬/( ‫ أجُ بُصح‬-٣‫س‬

3. Jawaba (sambungi) sin Sahih (correct) ( √ ) atawa khata' (wrong) ( X )
salta' pa amuha in khata':

) ( َّ ‫وف قَ ْب َل االيْتِ َه ِاء ِم َن‬

ً‫الُصالَةِ أَََتََّها ا ِِإ َم ُام َخفيفة‬ ُ ‫ إِ َذا َز َال الْ ُك ُس‬-‫أ‬
(‫– أ‬A) Apabila maiyg na in lahu' ha wala' nau-ubus in pagsambahayang, talusun
na siya sin imam day'-dai'un. ( )

) ( ِ ِ‫ات ََيهر ا ِِإمام فِي ها ب‬

. ِ‫القَراءَة‬ ِ ‫ صالَةُ الْ ُك‬-‫ب‬
ٍ ‫سوف أَربع ر‬
َ ْ ُ َ ُ َ ْ ‫كع‬ َ َ ُ َْ َ
)‫– ب‬B) In sambahayang Lahu' upat karaka'at patanugun sin imam in bassahan. ( )

.‫اع ٍة‬ ِ ‫ ِمن سنَ ِن صالَةِ ال ُكس‬-‫ج‬

ِ ُ‫وف أَن ت‬
) ( َ ‫ُصلَّى ِبَ َم‬
َ ُ َ ُ ْ
(‫ج‬-C) Dayng ha manga sunnat sin sambahayang Lahu' sambahayangun siya ha
bar-jama'ah. ( )

ِ ‫ اذْ ُكر ِص َفةَ صالَةِ الْ ُكس‬-٤‫س‬

. ‫وف‬ ُ َ ْ
4. Sabbuta in hantang sin pagsambahayang Lahu'?

44
 ‫الدرس السادس‬
6-Pangadjian hika-unum

‫ستِ ْس َق ِاء‬ ِ ُ‫ص ة‬

‫اال ْست‬ َ
[Salatul Istisqa'] Sambahayang Pangayu' Ulan

ِ ِِ‫ ب‬، ِ‫اده‬ ِ ‫المطَر نِ ْعمةٌ و ر ْ مةٌ ِمن‬

ِ ‫الل لِعب‬
ُ‫ َو تَتَ َوفَّ ُر امليَاه‬، ‫ض‬ ُ ‫ َو تَ ْرَوى األ َْر‬، ُ ُ ‫ش‬
ْ ‫الع‬ ‫ت‬ُ ‫ب‬
ُ ‫ن‬
ْ ‫ي‬
َ ‫ه‬ َ َ َ َ َ َ َ ُ َ
ِ ِ
ْ َّ‫ أ َْو قَل‬، ‫ فَِإ َذا َع ُد َمت األ َْمطَ ُار‬، ‫احلَيَ َو ِان َوالنَّبَات‬ ِ ‫احلحلياةِ لِ ِإليْس‬ ِ َّ
‫اب‬
َ ‫َص‬ َ ‫أ‬،‫ت‬ ْ ‫ان َو‬ َ ََْ ‫ُ ا‬ ُ َ‫ال ِيت ه َي َسب‬
‫اهلل‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ر‬ِ ‫ط‬
َ ‫م‬ ‫ل‬
ْ ‫ا‬ ‫ق‬ِ ِ‫ ولِ َذا ي لْجأُ النَّاس إِ ََل خالِِق ِهم وخال‬، ٌ‫ و مش َّقةٌ بِالِغَة‬،‫النَّاس تَعُ َكبِي ر‬
ُ َ َ َ ُ ََ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َ ٌْ ٌ َ َ
ٍ ‫ و أَحيايًا ََيتَ ِمعو َن ِِف م َك‬،‫َن ي ْن ِزَل علَي ِهم الْمطَر‬ ِ ٍ
‫ان‬ َ ْ ُ ْ َ ْ َ َ َ ُ ْ َ ُ َّ ‫ فَيَ ْدعُ ْويَهُ ِِف ُك ِّل َوقْت بأ‬،‫ي الْ َع ِزيْ ُز‬ ُّ ‫ال َق ِو‬
.)‫اال ْستِ ْس َق ِاء‬
ِ ‫ (صالََة‬:ُ‫الُصالَة‬
َ َّ ِ‫ َو تُ َس َّمى َه ِذه‬،‫ُصلُّ ْو َن َويَ ْدعُ ْو َن‬ ٍِ
َ ُ‫َواحد ي‬
In ulan ni'mat iban rahmat (dihirilan) dayng ha Allah ha manga iypun Niya,
ha sabab niya tumubu' in kasagbut-sagbutan, tumubig (mitak) in lupa', iban maawn
in manga tubig amuin kagugunahan siya ha kabuhi' sin manga manusiya' iban
sattuwa-binatang iban katumbu-tumbuhan, nah apabila maway in manga ulan, atawa
timiyu'-tiyu' (in pag-ulan atawa lumahang), kugdanan in manusiya' sin kalaulan
dakula' iban kasigpitan landu', dayng ha sabab yadtu sa' in manga manusiya' umalup
mangarap pa Nagpapanjari kanila iban Nagpapanjari ha ulan amuna in Allahu Ta'ala,
tubus makusug iban mahatinggi (in kabansagan Niya), mangayu' na sila junjung
Kaniya ha tiyap-tiyap waktu ha bang mayan panaugan Niya ra sila ulan, awun waktu
mag-ijtima' sila magpun ha hambuuk lugal magsambahayang sila iban magduwa'a
(pa Allah), pag-nganan in pagsambahayang yan: "Salatul Istisqa'" [Sambahayang
Pangayu' Ulan pa Allah].

َ ‫ول الْ َمطَ ِر ِم َن اهللِ تَ َع‬

:‫اَل‬ ِ ‫ طَلَُ يُز‬:‫سقَا ِء‬
ُ ُ ْ ِ‫اال ْست‬
ِ ‫ْف‬ُ ‫ْري‬
ِ ‫تَع‬
In hatihan sin "Al istisqa'": pangayu' patu'un in Ulan dayng ha Allahu Ta'ala.

45
ِ ‫االستِس َق ِاء إِذَا أَج َدب‬ ِ ‫االستِس َق‬
ِ ُ‫ تُ ْشرعُ صالَة‬:‫اء؟ الجواب‬ ِ ُ‫ص َة‬
‫ت‬ َ ْ ْ ْ َ َ ْ ْ َ ُ‫َمتَى تُ ْش َرع‬
. ‫س الْ َمطَُر‬
َ َ‫احتَب‬
ْ ‫ض َو‬
ُ ‫األ َْر‬
Ku'nu shiyara' (atawa diyakaan hitunay) in Pagsambahayang Istisqa'?.
In Jawab: Shiyara' in pagsambahayang pangayu' ulan apabila manigang na in
lupa' iban magalantang na in pag-ulan (atawa maawn na in panghaw ulan atawa
di' na tumubud in tubig dayng ha lawm lupa').

ِ ْ َ‫ُصلَّى رْك َعت‬

‫ْي‬ ‫ف‬ ‫ى‬‫ق‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫م‬ َّ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسل‬ ِ
‫َِّّي‬
‫ن‬ ‫ال‬ َّ
‫َن‬ ‫أ‬ ‫ل‬ ‫ي‬ِ‫ سنَّةٌ م َؤَّك َدةٌ والدَّل‬:‫ْكمها‬
َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ْ
ُ َ ُ ُ َُ ُ
١۰٢٦ ‫أخرجه البخاري ِف صالة االستسقاء باب صالة االستسقاء ركعتْي برقم‬
.ُ‫ُ ِرَداءَه‬
َ َ‫وقَل‬
In hukuman niya: "Sunnat Muakkadah", iban in dalil, bunnal tuud in Nabi
(Sallallahu 'Alayhi wa Sallam) nangayu' Siya ulan (pa Allah) simambahayang Siya
duwang karaka'at salta' biyalik Niya in rida' (gamis) siyusu'lug Niya.

ِ ِ ِ ِ .
.‫ َوَما يُ َس ُّن فْي َها‬، ‫ َو تَ ْكبْي َراِتَا‬، ‫ ِِف َع َدد َرَك َعاِتَا‬،‫ُصالَةِ الْعِْي ِد‬ ِ ِ ِ ِ
ِ َ :‫ص َفتُ َها‬
َ ‫صالَةُ اال ْست ْس َقاء َك‬
In Hantang Niya: In sambahayang pangayu' Ulan, biya' da sin sambahayang 'Eid,
duun na mayan ha taud sin manga raka'at niya iban sin manga takbir niya iban sin
manga siyunnat duun kaniya.

46
 ‫اال ْستِ ْس َق ِاء‬
ِ ُ‫ُخطْبة‬
َ
Pagkhutba' Ha Sambahayang Pangayu' Ulan

‫ َو يُكْثُِر‬، ‫ يَ ْفتَتِ ُح َها بِالتَّ ْكبِ ِْْي َك ُخطْبَ ِة الْعِْي ِد‬، ً‫اح َدة‬
ِ ‫الُصالَةِ خطْبةً و‬ ِ ِ ِِ
َ َ ُ َّ ‫ُ ا ِِإ َم ُام بَ ْع َد االيْت َهاء م َن‬ ُ ُ‫ََيْط‬
، ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ِّ ِ‫ َو يَ ْرفَ ُع يَ َديْه َداعيًا بِ ُد َعاء الن‬،‫فْي َها اال ْست ْغ َف َار َو قَراءَةَ اآليَات الَِّيت تَأْ ُم ُر بِه‬
َ ‫َِّّي‬
ِ ‫ت‬
، ُ‫الغنِ ُّي َو نَ ْ ُن الْ ُف َق َراء‬ َّ ‫َ قَ ْولُهُ َعلَْي ِه‬ ِ
َ ْ‫ت اللُ الَ إِلَهَ إِالَّ أَن‬ َ ْ‫ ( اللَّ ُه َّم أَن‬:‫السالَ ُم‬
َّ ‫الُصالَةُ َو‬ َ ‫َو ِم ْن ذَل‬
‫ْت لَنَا قُ َّوةً َو َ َغًا إِلَى ِ ْي َن ) أبو داود ِف كتاب الُصالة باب‬ َ ‫اج َع ْل َما أَنْ َزل‬
ْ ‫ َو‬، ‫ث‬ َ ‫أَنْ ِز ْل عَلَْي نَا الْغَْي‬
.)١١٧٣( ‫رفع اليدين ِف اِإستسقاء رقم‬
Maghutba' in imam puas sin pagsambahayang sin hambuuk khutba', ukabun niya
sin takbir biya' da sin khutba' ha 'Eid, pataurun in pag-istighfar iban pagbassa sin
manga Ayat amuin nangdaaki kaniya, iban angkatun niya hisangga in duwa lima
niya ha karna' dumuwa'a siya sin duwa'a piyangayu' sin Nabi, dayng kaniya, sabda
sin Nabi Alayhis Salatu was Salam: "Allhumma Anta Allah, laa ila-ha illaa Antal
Ghaniyyu wa nahnul Fuqaraa', anzil 'Alaynal ghaytha, waj'al maa anzalta
lanaa quwwatan wa balaaghan ilaa hiyn".

Hatiniya: O Allah Ikaw na in Allah, wayruun susumbahun mapatut pagtag-iypunan

maalyngkan Ikaw Tuhan Bardaya, in kami ini manga bar-hajat, panauga kamu'
(patuw'a) in ulan, iban hinanga mayan in manga piyatu' mu kamu' kusug iban
makasampay tattap pa manga kagugunahan namu'" [In ma'na sin duwa'a, ha
bayta' hi Attiybiy: "papanjariha in karayawan (ulan) piyanaug mu kamu' parsababan
sin hikakusug namu' iban partulungan kamu' ha magkalugayan"].

‫ َو‬، ‫ فَيَ ْج َع ُل األََْيَ َن َعلَى األَيْ َس ِر َواألَيْ َسَر َعلَى األََْيَ ِن‬، ُ‫مشلحه‬ ‫ُ ِرَداءَهُ أ َْو‬ ِ ِ
َ ُ ُ‫ُُثَّ يَ ْستَ ْقب ُل الْقْب لَةَ َو يَ ْقل‬
. ‫ضا َو يَ ْدعُ ْو َن ِسًّرا‬ ِ
ً ْ‫ُصلُّ ْو َن أَي‬
َ ‫َ الْ ُم‬
َ ‫يَ ْف َع ُل ذَل‬
Ampa siya humarap pa Kiblat salta' balikun niya na in rida' (gamis atawa unu-una
pakayan badju' siyusu'lug niya, in kaagi niya magbalik): pabutangun niya in dampal
pa tuu pa lawa, damikkiyan in dampal pa lawa padampalun niya pa tuu, iban
hinangun da isab yadtu sin manga (jama'a) magsasambahayang iban mangayu' sila
duwa'a hipus (pa Allahu Sub-hanahu wa Ta'ala).

. ‫صيِّبًا نَافِ ًعا‬

َ ‫ اللَّ ُه َّم‬: ‫ال‬
َ ‫* َو إِذَا يََزَل الْ َمطَُر ُس َّن أَ ْن يُ َق‬
* Iban apabila tumu' na in ulan siyunnat hi pamung in (duwa'a ini): "Allahumma
sayyiban na-fi'an". Hatiniya: O Allah papanjariha in ulan makamumpa'at (kamu').

47
 ‫للمعلم‬

‫ و لذا يراجع املعلم مع‬،‫* صالة االستسقاء كُصالة العيد ِف وقتها و صفتها و أحكامها‬
.‫الطالب هنا هذه املوضوعات‬
.‫* يبْي املعلم أن من أسباب منع املطر من السماء كثرة الذيوب و املعاصي و خاصة منع الزكاة‬
.َ‫* يقوم املعلم بتطبيق صفة الُصالة االستسقاء و يطلُ من الطالب ذل‬

Suku' sin Guru:

*In sambahayang pangayu' Ulan, biya' da sin sambahayang 'Eid, duun mayan
ha waktu niya iban sin papata niya iban sin manga hukuman niya, dayng ha
sabab yadtu subay balikun kitaun sin Guru iban sin manga murid in manga
pangadjian ini.

*Iban patarrangun sin Guru, sin bunnal tuud dayng ha manga sabab dakula' di'
na mag-ulan dayng ha langit (amuna in) taud sin hinang dusa (sin manusiya'
halawm paghula') iban pagma'siyat labi na bang di' magzakat (in manga
kiyawajiban magzakat).

*Timindug in Guru, pag-anggawtaan niya hitunay in "Hantang sin Sambahayang

'Istisqaa'" atawa salta' sukatun niya hipapatunay ha manga kamuriran. (Subay
hinangun sin guru in bihayadtu, ha karna' pag-anad kanila manga murid bat nila
kapahaman marayaw in aturan niya).

48
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

‫اال ْستِ ْس َق ِاء؟‬

ِ ُ‫ مَت تُ ْشرعُ صالَة‬-١‫س‬
َ َ ََ
1. Ku'nu shiyara' (atawa diyakaan hitunay) in Pagsambahayang Istisqa'?
: ‫الُص ِحْي َح ِة‬
َّ ‫ت ا ِِإ َجابَِة‬
َ ‫ض ْع َخطًّا َِْت‬
َ -٢‫س‬
2. Butangi hambuuk gudlis (line) ha baba' sin Jawab Saheh (bunnal):
ِ ‫َّم‬ ِ ‫اَل – ذَهاب‬
َ ‫ول الْ َمطَ ِر ِم َن اهللِ تَ َع‬
ِ ‫س الْمطَ ِر – طَلَُ يُز‬ ِ ِ ِ
)‫س‬ ْ ‫ض ْوء الش‬
َ ُ َ ُ ُ َ ِ ‫حب‬ ْ ُ
ُ َ‫ (طَل‬: ‫ َم ْع ََن اال ْست ْس َقاء‬-‫أ‬
A- In ma'na sin Al istisqa': [ pangayu' magalantang in ulan ---- pangayu' pa
patuun in ulan dayng ha Allahu Ta'ala ---- pag-iyg sin sahaya sin suga ]

. )‫ض كِ َفايٍَة‬ ِ ‫االستِس َق ِاء‬

ِ
ُ ‫(واجبَةٌ – ُسنَّةٌ ُم َؤقَّ َدةٌ – فَ ْر‬
َ ْ ْ ُ‫صالَة‬ َ -‫ب‬ -‫أ‬
B– In Sambahayang pangayu' ulan:[Wajib -- Sunnat Muakkadah -- Fardhu' Kifayah].

: َ‫ات اآلتِيَة‬
ِ ‫ أَ ْك ِمل العِبار‬-٣‫س‬
ََ ْ
3. Sampurnaa in manga ibara (kabtangan) dumatung ini:

َ ‫إَذَا يََزَل الْ َمطَُر ُس َّن أَ ْن يُ َق‬

....................................................... : ‫ال‬ -‫أ‬

A– Iban apabila tumu' na in ulan siyunnat hi pamung

sin:………………….................
ِ ِ ِ
َ ْ‫ اللَّ ُه َّم أَي‬: ‫صلَّى اهللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم‬
.......................................... ‫ت‬ ِّ ِ‫ م ْن ُد َعاء الن‬-‫ب‬
َ ‫َِّّي‬
B– Dayng ha manga duwa'a sin Nabi (Sallallahu 'Alayhi wa Sallam): .
"Allhumma Anta………………………………………wa balaaghan ilaa hiyn".

‫اال ْستِ ْس َق ِاء ؟‬

ِ ِ‫ ما ِص َفةُ صالَة‬-٤‫س‬
َ َ
4. Unu (atawa biya'diin) in hantang sin Salatul Istisqa'?

49
 ‫الدرس السابع‬
‫الجنَ ائُِز‬
َ 7-Pangadjian Hikapitu
[Al-jana-iz] Pag-ayura Ha Janaza [atawa Mayat]

َ ‫ت َو تَ ْك ِف ْينِ ِه َو ال َ َ ِة َعلَْي ِه‬

‫ودفْنه‬ ِ ِّ‫ْكم غَس ِل الْمي‬
َ ْ ُ ُ
"Hukuman sin pagligu' patay, pagsaput kaniya, pagsambahayang kaniya iban
pagkubul kaniya"

َ ‫ض كِ َفايٍَة ( إِ َذا قَ َام بِِه َم ْن يَ ْك ِفي َس َق‬

ِ ِ ِ َّ ‫ت َو تَ ْك ِفْي نُهُ َو‬
ُ ‫ فَ ْر‬، ‫الُصالَةُ َعلَْيه َو َدفْ نُه‬
ِ ِّ‫َغسل الْمي‬
َ ُْ
ِ
.) ‫ْي‬ َ ْ ‫ا ِِإ ُْثُ َع ِن الْبَاق‬
In (hukuman sin) pagligu' patay, pagsaput kaniya, pagsambahayang kaniya iban
pagkubul kaniya, fardhu' Kifayah (apabila hikatunay na sin hisiyu-siyu in mamari na
tumunay kaniya matanak na in dusa dayng ha kaibanan (wala' nakahinang).

Hantang Sin Pagsambahayang Mayat :‫ص َفةُ ال َّ َ ِة َعلَى ال َْميِّت‬

ِ
ٍ ‫ت علَى أَرب ِع تَ ْكبِي ر‬
: ‫ َو ِص َفتُ َها َك َما يَأِِْت‬، ‫ات‬ ِ ِ َّ ‫ِِف‬
َ ْ َ ْ َ ِّ‫الُصالَة َعلَى الْ َمي‬
In pagsambahayang ha mayat awun upat in takbir niya, in hantang biya' sin
dumatung ini:
.َ‫اح ) ُُثَّ يَ ْقَرأُ الْ َف ِاِتَة‬
ِ َ‫اال ْستِ ْفت‬
ِ ‫ ويستَعِي ُذ و يس ِّمي ( و الَ ي ْقرأُ ُد َعاء‬، ‫ ي َكبِّ ر التَّ ْكبِي رَة األُوََل‬-١
َ ََ َ َ ُ َ ْ ْ ََ ْ َْ ُ ُ
1. Tumakbir siya sin takbir panagnaan (amuna in takbiyratul Ihram), iban massa sin:
A'uwdzubillahi minas Shaytanir-Rajiym" iban sin "Bismillahir Rahmanir-Rahiim"" (ha
di' na siya massa sin duwa'a Al istiftah atawa Kabiyran), ampa siya massa sin Surah
Al fatihah.
. ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ
َ ُ‫ ُُثَّ يُ َكبِّ ُر التَّ ْكبِْي َرةَ الثَّاييَةَ َو ي‬-٢
ِّ ِ‫ُصلِّي َعلَى الن‬
َ ‫َِّّي‬
2. Ampa siya tumakbir sin takbir hikaruwa salta' sumalawat ha Nabi (Sallallahu 'Alayhi
wa Sallam).
ِِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
َ ْ ‫ ُُثَّ يُ َكبِّ ُر التَّ ْكبِْي َرَة الثَّالثَةَ َو يَ ْدعُو ل ْل َميِّت َو لنَ ْفسه َو ل ْل ُم ْسلم‬-٣
. ‫ْي‬
3. Ampa siya tumakbir sin takbir hikatu iban dumuwa'a para ha mayat iban pa baran
niya iban pa manga muslim.
ِ ‫ ُُثَّ يسلِّم عن ََيِينِ ِه تَسلِيمةً و‬، ً‫ و يس ُكت ب ع َدها قَلِيال‬، َ‫الرابِعة‬
.ً‫اح َدة‬ َ َْ ْ ْ ْ َ ُ َ ُ ْ َ ْ َ ُ ْ َ َ َ َّ َ‫ ُُثَّ يُ َكبِّ ُر التَّ ْكبِْي َرة‬-٤
4. Ampa siya tumakbir sin takbir hika-upat, pag-ubus humundung siya hangkarayh,
ampa siya sumalam pa tuu niya sin salam makaminsan. [Pahati: in sambahayang
mayat wayruun na ruku' niya iban sujud].

50
 ‫ص ِّل َعلَى ُُمَ َّم ٍد َو َعلَى ِآل ُُمَ َّم ٍد َك َما‬ ِ ِ ُ‫ص َفة‬ ِ
َ ‫( اللَّ ُه َّم‬: ‫صلَّى اللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم‬ َ ‫ص َة َعلَى النَّبِ ِّي‬ َ
‫ اللَّ ُه َّم بَا ِرْك َعلَى ُُمَ َّم ٍد َو َعلَى ِآل ُُمَ َّم ٍد َك َما‬,‫َحي ٌد ََِمي ٌد‬
َِ َ َ َّ‫يم إِي‬
ِ ‫صلَّيت علَى إِب ر ِاهيم وعلَى ِآل إِب ر‬
‫اه‬
َ َْ َ َ َ َْ َ َ ْ َ
.) ‫َحي ٌد ََِمي ٌد‬
َِ َ ِ ِ ِ ِ ِ
َ َّ‫يم إِي‬
َ ‫يم َو َعلَى آل إبْ َراه‬َ ‫ت َعلَى إبْ َراه‬َ ‫بَ َارْك‬
Hantang Sin Pagsalawat Ha Nabi (Sallallahu 'Alayhi wa Sallam):
"Allahumma Salli 'alā Muhammad wa 'alā a-li Muhammad kamā Sallayta 'ala Ibrahiim wa
'alā a-li Ibrahiim Innaka Hamiidun Majiid. Wa bārik 'ala Muhammad wa 'alā a-li Muhammad
kamā bārakta 'ala Ibrahiim wa 'alā a-li Ibrahiim Innaka Hamiidun Majiid".

ِِ ِ ِ ِّ‫ِمن األَ ْد ِعيَّ ِة لِلْمي‬

ُ‫ َو أَ ْك ِرْم يُُزلَه‬، ُ‫ف َعْنه‬ ُ ‫ َو َعافه َو ْاع‬، ُ‫ اللَّ ُه َّم ا ْغفْرلَهُ َو ْار ََحْه‬: ‫ت أَ ْن تَ ُق ْو َل‬ َ َ
‫ض‬
ُ َ‫ب األَبْي‬ ْ ‫ َو يَق ِِّه ِم َن‬،‫ َوا ْغ ِس ْلهُ بِامل ِاء َو الثَّ ْل ِج َو الْبَ َرِد‬، ُ‫َوَو ِّس ْع ُم ْد َخلَه‬
ُ ‫اْلَطَايَا َك َما يُنَ َّقى الث َّْو‬ َ
، ‫ َو َزْو ًجا َخْي ًرا م ْن َزْوجه‬، ‫ َو أ َْهالً َخْي ًرا م ْن أ َْهله‬، ‫ َو أَبْ ِدلْهُ َد ًارا َخْي ًرا م ْن َدارهه‬، ‫س‬
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ َّ ‫ِم َن‬
ِ َ‫الدي‬
ِ ‫َع ْذهُ ِمن َع َذ‬
. ‫اب النَّا ِر‬ ِ ‫ و أ‬، ‫ و قِ ِه فِْت نَةَ الْ َق َِب‬، َ‫اْلنَّة‬ ِ
ْ َ ْ َ َْ ُ‫َو أ َْدخ ْله‬
Iban Dayng Ha Manga Duwa'a Ha Mayat: "Allahummaghfir lahu, war-hamhu,
wa 'ā-fihi, wa'fu 'anhu, wa akrim nuzulahu, wa was-si' mud-khalahu, wagh-silhu bil
mā-i wath-thalji wal-barad, wa naqqihi minadz-dzunuubi wal khatāyaa qamaa
yunaqqath-thawbul abyadhu minad-danas, wa abdilhu dāran khayran min dārihi, wa
ahlan khayran min ahlihi, wa adkhilhul Jannah, wa a'idz-hu min 'adzābil qabri, wa
'adzābin Nār, waf-sah lahu fii qabrihi wa nawwir lahu fiyhi, Allahumma laa tahrim-naa
ajrahu, wa laa tudhillanaa ba'dahu".

Hatiniya:" O! Allah! ampuna siya iban ka-ulungi siya iban pa sambuha siya iban
maapa siya iban hurmata in pagnaug niya ha lawm sin kubul iban paluaga in susuran
lihanan niya ha lawm kubul iban ligua siya sin tubig mahagpay iban tubig (alu’)
mahaggut iban lanui siya dayng ha manga hinang dusa iban kasaan biya' sin kalanu'
sin panamung puti dayng ha najis iban gantii kaniya in hulaan labi marayaw dayng sin
huhulaan niya, iban sin manga ahli family labi marayaw dayng sin ahli family niya, iban
pasura siya pa lawm Surga' iban libuni parihara'a siya dayng ha siksa' kubur iban
dayng ha siksa' sin Narka' iban paluaga pa hayanga kaniya in lawm kubul niya iban pa
sahayaha kaniya in lawm niya, O! Allah! Ayaw mu harama dayng kamu in pahala' niya
(dihili ra isab kami), iban ayaw mu kami lawnga puas niya.

51
 :‫ْجنَائِ ِز‬
َ ‫ُسنَ ُن ال‬
Manga Sunnat Ha Manga Janazah (atawa Mayat):

. ‫اْلَنَ َازةِ َح ََّت تُ ْدفَ َن ِِف ال َق َِْب‬

ْ ‫امل ْش ُي َم َع‬- ١
1. Magpanaw bang magad humatud ha Janazah sampay pa hikakubul na pa lawm
َ
pakubulan niya.
. ‫ ا ِِإ ْسَراعُ باْلَنَ َازةِ إِ ََل قَ َِْبَها‬-٢
2. Pasiglaun in paghatud ha Janazah pa kubul niya (hatiniya: di' tahalaun in pagkubul
kaniya).
ِ ٍ ِّ ‫ت بِأ‬ ِ ِّ‫ تَع ِزيَّةُ أَه ِل الْمي‬-٣
‫ َو‬، ‫َح َس َن َعَزاءَ َك‬ ْ ‫ َعظَّ َم اهللُ أ‬: ‫ مثْ ُل‬، ‫َي لَْفظ‬
ْ ‫ َو أ‬، ‫َجَرَك‬ َ ْ ْ
. َ‫ت‬ ِ
َ ِّ‫َع َفَر ل َمي‬
3. "Pagta'ziyah" [Pagpagam sin kasusahan sin manga ahli sin miyatay]: bulansangan
sila labay dayng ha unu-ununa lapal kabtangan (hikasannang sin pangatayan iban
hikasung sin pagsabar nila), biya sin lapal:

{"'AzzamAllahu ajraka, wa Ahsana 'aza-aka, wa ghafara limayyitika"}.

Hatiniya: "Bang mayan da piyalaggu' (piyataud) sin Allah in karayawan mu iban

piyarayaw Niya in Musibah dimatung kaymu, iban iyampun Niyara in miyatay kaymu"

‫السالَ ُم َعلَْي ُك ْم َد َار قَ ْوٍم‬

َّ : ِ‫ َو أَ ْن يَ ُق ْوَل عِْن َد ِزيَ َارةِ الْ َم ْقبَ َرة‬، ‫ ِزيَ َارةُ الْ ُقبُ ْوِر لِ ِّلر َج ِال‬-٤
. ‫ْي ِمْن ُك ْم َو الْ ُم ْستَأْ ِخ ِريْ َن‬ ِِ ِ ِِ
َ ْ ‫ يَْر َح ُم اهللُ الْ ُمتَ ْقدم‬، ‫ َو إِياَّ إِ ْن َشاءَ اهللُ بِ ُك ْم الَح ُق ْو َن‬، ‫ْي‬ َ ْ ‫ُم ْؤمن‬
4. Adapun in pagtibaw kubul manga kausugan da, iban mamung siya ha waktu
mamisita pa kakubulan (sin Salam ha lapal):

"As-Salāmu 'alaykum Dāra qawmil Mu'miniyna wal Muslimiyn, wa Innā In

Shā-Allāhu bikum Lā-hiquwn, Yarhamullahul Mustaqdimiyna wal
Musta'khiriyn".
Hatiniya:"Salam kasajahitraan duun kaniyu O! kamu manga ha lawm sin pamay-bay
(kakubulan) niyu dayng ha manga bar'iyman iban manga muslim, iban bunnal tuud in
kami ini bang hirul da sin Allah murul da kami (kaniyu mapatay), Bang mayan kiya-
ulungan da sin Allah in manga sila maka-una dayng katu taniyu iban sin makahuli".
.‫ إِياَّ هللِ َو إِياَّ إِلَْي ِه َر ِاجعُ ْو َن‬: ‫ُصْيبَةٌ يَ ُق ْو ُل‬
ِ ‫ من أَصاب ْته م‬-٥
ََُُ َْ
5. Hisiyu- siyuna in diyatungan Musiba mamung siya sin:
"Inna Lillahi wa Innaa Ilayhi Ra-ji'uwn"
Hatiniya: "Sabunnal tuud in kami ini piyapanjari sin Allah ha karna' magtag-iypun
Kaniya iban muwi' da magbalik mangarap madtu Kaniya".

52
 :‫الجنَائِ ِز‬
َ ‫ات‬ُ ‫َم ْ ظُْوَر‬
Manga Piyanglangan Ha Janazah:

‫اْلَ ِّد‬ ِ ‫ و َش ُّق الثَّو‬، ‫ت بِالب َك ِاء‬

ْ ‫ َو لَطْ ُم‬، ‫ب‬ ِ َّ ‫ ورفْع‬، ‫ُصيب ِة‬
ِ ِ ُ ‫ ََرم التَّس ُّخ‬- ١
ْ َ ُ ‫الُص ْو‬ ُ َ َ َْ ‫ِ عْن َد الْ ُم‬ َ ُُ
.َ ِ
َ ‫َو ََْنو َذل‬
1. Hiyaram in magsumlut (ha pagkarukkaanan) ha waktu datungan musiba (atawa
kamatayan kakasi), iban sin pagpataas sin suwara (magtulik) ha pagtangis iban sin
pagpirit sin badju', iban pagsampak sin manga bayhu' iban sin dugayng simibu' kaniya
(biya' sin magtuwad-tungki' sin kasusahan, in yadtu hiyaram, karna' hinang siya sin
manga tau jahil atawa awam iban tanda' sin wayruun pamaratsaya iban panaymai niya
ha kadar kiyahandak sin Allahu Ta'ala).

. ‫اْلُلُ ْو ِس َعلَى الْ ُقبُ ْوِر َو الْ َم ْش ُي َعلَْي َها‬

ْ ‫ ََُْرُم‬-٢
2. Hiyaram in paglingkud ha babaw sin kubul iban sin gimindas manaw ha babaw niya.

ْ ِ‫صالَة‬
. ِ‫اْلَنَ َازة‬ ِ َّ ‫ َِْترم‬-٣
َ َّ‫ إِال‬، ‫الُصالَةُ عْن َد الْ ُقبُوِر‬ ُُ
3. Hiyaram in pagsambahayang ha kubul, buwat-malayngkan in sambahayang janazah
(biya' sin wala' nakaabut nagsambahayang janazah, manjari siya sumambahayang didtu
na ha kubul sin mayat).

ِ ‫الذ ْك ِر و قِراءةِ الْ ُقر‬

. ‫آن‬ ِ ‫الُصو‬
ْ ‫ت عِْن َد‬
ِّ ِ‫ و لَ ْو ب‬، ِ‫اْلَنَ َازة‬
ْ ََ َ َ ْ َّ ‫ يُ ْكَرهُ َرفْ ُع‬-٤
4. Miyakruh in pagpataas sin suwara (atawa maghibuk) ha hadarat sin Janazah, misan
pa siya Jikir atawa pagbassa sin Qur'an.

. ‫اج ِد َعلَى الْ ُقبُوِر‬

ِ ‫ ََرم بِناء الْمس‬-٥
َ َ ُ َ ُ ُْ
5. Hiyaram in patindugan manga biyangun masjid ha babaw sin kubul (damikkiyan
hiyaram in hinangan panggung-tampat iban luhul, karna' in yadtu mangdahi
pakashirikan, biya' na sin hinangun naisab sin manga tau pagtutunggaan iban
pangangayu'-ngayuan duwa'a dugayng dayng ha Allahu Ta'ala).

53
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
‫صالَةِ ا ْْلَنَ َازةِ ؟‬ ِ ِ َّ ‫ ما َذا ي ْفعل الْمُصلِّي ب ع َد التَّ ْكبِي رةِ األُوََل و الثَّايِي ِة و الثَّالِثَِة و‬-١‫س‬
َ ‫الرابِ َعة م ْن‬ َ َ َ ْ َْ َْ َ ُ ُ َ َ َ
1. Unu in hinangun sin magsasambahayang puas sin takbir panagnaan iban
sin hikaruwa iban hikatu iban sin hika-upat ha sambahayang janazah?

: ‫بْي ُح ْك َم َما يَأِِْت‬

ْ ِّ -٢‫س‬
2. Patarranga in hukuman sin manga dumatung ini:
) ( ِ ِّ‫َغسل املي‬
‫ت‬ -‫أ‬
ُْ
( ‫أ‬-A ) Pagligu' ha mayat. [ ]
) ( ُ‫َّع ِزيَّة‬
ْ ‫ الت‬-‫ب‬
( ‫ب‬-B ) Pagta'ziyyah. [ ]
) ( ‫الُصالَةُ ِعْن َد الْ َق َِْب‬
َّ -‫ج‬
( ‫ج‬-C ) Pagsambahayang ha kubul. [ ]
) ( ِ‫ت ِعْن َد ا ْْلَنَ َازة‬
ِ ‫الُصو‬
ْ َّ ‫ َرفْ ُع‬-‫د‬
( ‫ د‬-D) Pagpataas sin suwara ha hadarat sin Janazah. [ ]
) ( ِ ِّ‫ تَ ْك ِفْي الْمي‬- ‫ه‬
‫ت‬ َ ُْ
( ‫ ه‬- E ) Pagsaput ha mayat. [ ]

: ‫َح َو ِال اآلتِيَ ِة‬

ْ ‫ال ِِف األ‬
َ ‫ َما َذا يُ ْشَرعُ أَ ْن يُ َق‬-٣‫س‬
3. Unu in diyaakan sin shara' ha manga kahalan dumatung ini:

.........................................................: ِ‫ ِعْن َد ِزيَ َارةِ الْ َم ْقبَ َرة‬-‫أ‬

(‫أ‬- A)- Hawaktu pagbisita pa kubul:………………………………… ……………………………………
ِ ِّ‫ ِعْن َد تَع ِزيَِّة أَه ِل الْمي‬- ‫ب‬
...................................................................:‫ت‬ َ ْ ْ
(‫ب‬-B) - Hawaktu magta'ziyah ha manga ahli sin miyatay:……………………………………..

.......................................................................: ‫ُصْيبَ ِة‬

ِ ‫ ِعْن َد الْم‬-‫ج‬
ُ
(‫ج‬-C) - Hawaktu datungan musibah (tutukasan dayng ha Allah):…………………………
……

‫ُصْيبَ ِة؟‬ ِ َ‫ اذْ ُكر ب عض مظ‬-٤‫س‬

ِ ‫اهر التَّس ُّخ ِِ ِعْن َد يُزوِل الْم‬
ُ ُْ َ َ َْ ْ
4. Sabbuta in kaibanan manga dagbus sin pagsumlut (atawa pagmasukkal)
ha waktu datungan sin musibah?

54
 ‫الدرس الثامن‬
َّ
ُ‫الزَكاة‬ 8-Pangadjian Hikawalu

Zakat

ِ ِ‫ضةٌ ِم َن الْ َفَرائ‬ ِ ِ ‫ث ِمن أَرَك‬ ِ‫الزَكاةُ ِهي الرْكن الثَّال‬

‫ض الَِّيت‬ َ ْ‫ َو ه َي فَ ِري‬، ‫ان ا ِِإ ْسالَِم‬ ْ ْ ُ ُ ُّ َ َّ : ‫كمها‬ ُ
‫ ﴿ و أقيموا ال ة وءاتُو ا الزكوة واركعوا مع‬: ‫اَل‬ َ ‫ال اهللُ تَ َع‬َ َ‫ ق‬، ِ‫ض َها اهللُ َعلَى ِعبَ ِاده‬
َ ‫فَ َر‬
.)٤٣( ‫ آية‬، ‫) سورة البقرة‬١( ﴾ ‫الراكعين‬

In hukuman niya: In "Zakat" amuna in rukun hikatu dayng ha manga karukun-

rukunan sin Agama Islam, iban hambuuk siya pardu' dayng ha manga piyardu' sin
Allah duun ha manga iypun Niya. Nagparman in Allahu Ta'ala:

"Iban tindugan niyu (tunayan) in Sambahayang (lima waktu) iban tunay kamu
(ungsud) sin Zakat iban ruku' kamu sarta' sin manga sin sila magruruku'(ha
sambahayang barjama'ah)". Surah Al-baqarah:43.

‫ول‬ َّ ‫َ ُم أَ ْن تَ ْش َه َد أَ ْن الَ إِلَهَ إِالَّ اللُ َو أ‬

ُ ‫َن ُم َ َّم ًدا َر ُس‬ ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم (( ا ِ ْس‬ َ ‫ال‬
َ َ‫ق‬
‫ضا َن َو تَ ُ َّج‬ َ ‫الزَكاةَ َو تَ ُ ْوَم َرَم‬ َّ ‫ال َّ َةَ َو تُ ْؤتِي‬
َ ‫صلَّى اللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم َو تُِق ْي َم‬ ِ
َ ‫الل‬
‫أخرجه مسلم ِف كتاب اِإَيان باب بيان اِإَيان و اِإسالم و‬ )) ً ‫ت إِلَْي ِه َسبِْي‬ َ ‫استَطَ ْع‬ ِ َ ‫الْب ْي‬
ْ ‫ت إِن‬ َ
.۸ ‫اِإحسان برقم‬

Iban nagsabda in Rasulullah :

"In Islam amuna in magnayk saksi' kaw sin wayruun susumbahun mapatut pagtag-
iypunan malayngkan Allah  iban in Muhammad daak Niya  iban palindugun mu
in sambahayang (lima waktu) iban tumunay kaw umungsud sin Zakat iban
magpuasa kaw ha bulan Ramadhan (hangkabulan) iban magnayk Hajji' kaw pa
baytullah (ha Makkah) bang kaw makagaus"

55
 ‫ط ُو ُجوِ َها‬
ُ ‫ُش ُرو‬
Manga Sharat sin Kawajib niya:

‫ ا ِِإ ْسالَ ُم‬-١

1. Al islam (muslim siya).
ِ ‫َ النُِّص‬
.‫اب‬ ِ
َ ُ ‫ م ْل‬-٢
2. "Milkun nisab" (Bang makamilik sin nisab).

. ‫ إذا ملكه اِإيسان وجبت فيه الزكاة‬،‫ ِم ْق َدار من املال ُمدد شرعا‬: ‫اب معناه‬
ُ َ ِّ‫الن‬
In "Nisab": (in hatihan niya): gantaan tupungan sin alta' kiyatutat sin shara', apabila
kiyamilikan (kiyagumbilan) na sin manusiya' in tupungan kiyatutat sin shara' wajib na
kaniya in zakat.

‫يضج‬
َ ‫ُ َو ظُ ُهور‬ ْ ‫ُ ِعْن َد ا ْشتِ َد ِاد‬
ِّ ُ‫احل‬ ُ
َِ ‫ض فََزَكاتُه‬
‫َت‬ ُ ِ ‫َر‬
ْ ‫أل‬‫ا‬ ‫ن‬
َ
ِ ‫اْلارِج‬
‫م‬ َْ ‫ا‬ ‫د‬
َ ‫ع‬
َ ‫ة‬
ً ‫ل‬
َ ِ ‫ضي سنَةً َك‬
‫ام‬ َ ُّ
ِ ‫ م‬-٣
ُ
. ‫الث َِّمار‬
3. "Mudhiy sana kamila": (bang lumabay na hangkatahun jukup, malayngkan in guwa'
dayng ha lupa', nah in zakat niya mawajib, bang ha waktu (ishtida-dul habb) mahinug na
in bigi iban lumahil na in paghinug sin (thimar) bungang kahuy.

َّ ‫ب فِ ْي َها‬
:ُ‫الزَكاة‬ ِ َِّ ُ ‫األ َْمو‬
ُ ‫ال التي تَج‬ َ
Manga Pangarta' amuin wajib siya guwaan zakat:

) ‫ َبِْي َمةُ األَيْ َع ِام ( ا ِِإبِ ُل َو الْبَ َقُر َو الغَّنَ ُم‬-١

1.[Bahiymatul an'am] Manga binatang/hayup kakaunun (biya' na sin unta', sapi' iban
kambing).
ِ ‫ِج ِم َن األ َْر‬
‫ض‬ ُ ‫ اْلَار‬-٢
2.Gumuguwa' (pangalta’) dayng halawm sin lupa'.
َّ ‫ُ َو الْ ِف‬
. ُ‫ضة‬ َّ
ُ ‫ الذ َه‬-٣
3. Bulawan iban pilak.
. ِ‫ِّج َارة‬
َ ‫وض الت‬
ُ ‫ عُُر‬-٤
4. Manga (muddal/barang) pangarta' hidaragang [biya' sin luun (dagangan) sin tinda].

56
 ‫الزَك ِاة‬
َّ ‫اب‬
ُ ‫آد‬
َ
Manga A-dab (Atulan) Sin Pag-zakat

Dayng ha manga atulan sin pag- : ‫ِم ْن آدَابُ ال َّز َكا ِة‬
zakat:

َ ‫َ َو ْجهَ اهللِ تَ َع‬ ِ ِ َ‫أَ ْن َُيرِج َزَكاتَه ق‬- ١

. ‫اَل‬ َ ‫اص ًدا بِ َذل‬ ُ َْ
1. Paguwaun niya in zakat niya maksud karna' sin Allah.
. ُ‫ أَ ْن َُيْ ِر َج َها طَيِّبَةً ِبَا يَ ْف ُسه‬-٢
2. Paguwaun niya hakug-baya' sin ginhawa niya.
ِ ِ
َ ْ ‫ أَ ْن يَ ْدفَ َع َها ل ْل ُم ْستَحق‬-٣
. ‫ِّْي َهلَا‬
3. Hitukbal niya mawn pa tagdapu kaniya (atawa mapatut tukbalan biya' na sin walu
Sinip).
.‫ أَ ْن الَ ََيُ َّن ِبَا‬-٤
4. Hadi' niya pagbangkil-bangkilun (bat di' mahinang riya' sum'ah).

Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

. ‫السن َِّة‬ ِ َ‫ اذْ ُك ِر الدَّلِيل َعلَى وجوِبا ِمن الْ ِكت‬، ‫اْلَمس ِة‬
ُّ ‫اب َو‬ ِ ِ ِ َّ -١‫س‬
َ َ ُْ ُ َ َ ْ ْ ‫َح ُد أ َْرَكان اِإ ْسالَم‬
َ ‫الزَكاةُ أ‬

1. In zakat hambuuk dayng ha manga rukun sin Islam lima, sabbut kaw hambuuk
dalil manunjuki pa kawajib niya dayng ha Kitab iban Sunnah?
. ِ‫الزَكاة‬ ِ ‫آد‬
َّ ‫اب‬ ِ
َ ‫ اذْ ُك ْر ثَالَثَةَ م ْن‬-٢‫س‬
2. Sabbut kaw tu dayng ha manga a-dab sin pag-zakat?
َّ ًِ ‫وج ْوب‬
. ِ‫الزَكاة‬ ُ ‫ اذْ ُك ْر ُش ُرو َط‬-٣‫س‬
3. Sabbuta in manga sharat mawajib (na ha tau yan) in zakat.
ِ ‫ ما م ْعَن النُِّص‬-٤‫س‬
‫اب؟‬ َ َ َ َ
4. Unu in hatihan sin "Nisab"?

57
 ‫الدرس التاسع‬
9-Pangadjian Hikasiyam

‫ َزَكاةُ َ ِه ْي َم ِة األَنْ َع ِام‬: ً‫أ ََّوال‬

Panagnaan: Zakat Sin Manga Hayup Kakaunun [Bahiymatul
An'am, Biya' Na Sin Unta', Sapi', Iban Kambing..].

ٍ ‫الزَكاةُ فِي ِهيم ِة األَنْ ع ِام ( ا ِ ِل و الْب َقر و الغَنَم ) ِثَ َثَِة ُشر‬
: ‫وط‬ َّ ‫ب‬ ِ
ُ َ َ َ َ َْ َ ُ ‫تَج‬
Wajib in zakat ha manga binatang kakaunun labay dayng ha tu sharat:

ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ْ ‫ أ ََّما إِ ْن ُّاخت َذ‬، ‫ول َعلَى أَلْبَاِنَا أ َْو أ َْوالَد َها أ َْو لتَ ْس ِمْين َها‬
‫ت‬ ِ ‫احلُص‬
ُ ُْ ‫َج ِل‬ ْ ‫أَ ْن تَُرََّّب م ْن أ‬- ١
. ‫ فَالَ َزَكا َة فِْي َها‬، ً‫ث َمثَال‬
ِ ‫احلر‬ ِ
َْْ ‫ل ْل َع َم ِل َعلَْي َها ِِف‬
1. Ipatun siya ha maksud dumawhat (atawa magkapunyahan) sin manga gatas
atawa manga anak (tubu' niya) atawa maksud patambukun siya, adapun bang in
maksud sawpama ipatun siya ha karna' pakayun hipag-uma (atawa pagbadjaan)
nah wayruun na zakat niya.

ِ ِ
ُ َ‫ فإن كايت تُ ْعل‬، ‫ أَ ْن تَ ُك ْو َن َسائ َمةً َوه َي الَِّيت تَ ْر َعى أَكثر السنة‬-٢
.‫ فال زكاة فيها‬، ‫ف‬
2. Subay in kaawunan sin hayup biyubuyan (amuin baran-baran niya in maglawag
sin manga kasagbut-sagbutan makaun niya ha di' na pagtubunan sin tag-ipatan)
salta' ma-ipat siya ha hangkatahun pa labi, nah bang in kaawunan niya tu'laf
(hatiniya; pagsangsaan sin tagdapu in pagpakaun kaniya, biya' sin siya in
magpupun iban maghahakut sin kakaun kasagbut-sagbutan hipagpakaun kaniya
atawa labina bang biyhun niya pa awn waktu in unu-ununa pagkaun hipagtutubun
niya) nah wayruun na zakat niya.

. ‫اب‬ َ ‫ أَ ْن تَْب لُ َغ الن‬-٣

َ ‫ُِّص‬
3. Mabut na ha nisaban niya.

58
 : ‫الج ْد َوِل التَّالِي‬ ِ ِ ِ َ ِ‫َو َيَا ُن أَقَ ِّل ن‬
َ ‫اب َ ِه ْي َمة األَنْ َع ِام في‬
Lilayan sin sakurang-kurang nisaban sin hayup kakaunun ha biya' sin
jadwal/salakan dumatung ini:

ُ ‫ب إِ ْخ َر‬
ُ‫اجه‬ ِ ِ
ُ ‫الْم ْق َد ُار ال َْواج‬ ِ َ ِّ‫أَقَ ُّل الن‬
‫اب‬ ‫نَ ْوعُ الْبَ ِه ْي َم ِة‬
Manga gantaan wajib siya Sakurang-kurang Jinisan sin hayup
guwaan zakat sin nisab zazakatan

Hambuuk kambing /‫شاة واحدة‬ ٥/5 Unta'/‫ِإبِل‬

ِ‫ا‬
ُ
ِ ‫ب َقرةٌ و‬
ٌ‫اح َدةٌ (ذَ َكر أ َْو أُيْثَى ) َهلَا َسنَة‬ َ ََ
Hambuuk sapi' (usug naka atawa ٣۰/30 Sapi'/‫البَ َقر‬
ُ
umagak) imummul na siya
hangkatahun

ِ‫و‬
Hambuuk kambing/ٌ‫اح َدة‬
َ ٌ‫َشاة‬ ٤۰/40 Kambing/‫الغَنَم‬
ُ

‫للمعلم‬
‫* ينبه املعلم أن بيمة األيعام إذا أعدت للتجارة فإِنا تزكى باعتبارها عروض َتارة ولو كايت تعلف‬

Suku' sin Guru:

Pahatihun sin Guru, sin bunnal tuud in manga binatang-hayup kakaunun apabila
siya hipagdagang nah zakatan siya bilang agad ha (hukuman sin 'Uruwdhut-
tijarah) misan pa in kaawunan niya amuin tagdapu kaniya in magsasangsa'
maglawag sin kakaun hipagtutubun kaniya.

59
 ِ ‫ِج ِم َن األ َْر‬
‫ض‬ ِ ‫ َزَكاةُ الْ َخار‬: ‫ثَانِيًا‬
Hikaruwa: Zakat Sin Gumuguwa' (Tubu') Dayng Ha
Lupa' [Amuna In "Alhubub Iban Ath-thimar"]

: ‫ ِم ْن َها‬، ٌ‫ض أَنْ َواع‬

ِ ‫ِج ِم َن األ َْر‬
ُ ‫ال َخار‬
In gumuguwa' dayng ha lupa' jinisan siya,
dayng kaniya:

ُّ ‫ َو‬، ‫ َو األ ُْرِز‬، ‫ البُِّر َو الشَّعِ ِْْي‬: ‫ ِمثْل‬، ‫وب‬

. ِ‫الذرة‬ ُ ُ‫ احلُب‬-١
ُ
1. "Alhubub" Manga bigi biya' na sin burr: tirigu, urz: pay atawa bugas, gandum
(magkawkahi ra in "alhubub" iban sin dawa, lunga, batung iban layagan).

ِ ‫الزبِْي‬ ِ ٍ ٍ ِ ِ َّ
‫ َو‬، ُ َ ‫ الت‬: ‫ ال ِيت َيُْك ُن ِّاد َخ ُارَها ل ُمدَّة طَ ِويْلَة ُد ْو َن أَ ْن تُ ْف ُس َد مثْ ُل‬، ‫ الث َِّم ُار‬-٢
َّ ‫ َو‬، ‫َّمر‬
. ‫ َو ال ُف ْستُق‬، ‫اللَّ ْوز‬
2. "Ath-thimar" Manga bungang kahuy; amuin manjari siya hikatawu' masa
malugay ha di' siya kumangi' (mahalu') biya' na sin hulma', zabib (bunga 'inab
piyatahay salta' pagpakayun siya hipaglamud ha kaunun (humay), batung iban
allawz; pagtawagun ha Anggalish "Almond".

:‫ش ُرو ٍط ِم ْن َها‬ ِ ُ‫الزَكاةُ فِي الْ ُ ب‬

ُ ِ ‫وب َو الث َِّما ِر‬ َّ ‫ب‬ُ
ِ َ‫ت‬
‫ج‬
Mawajib in zakat ha manga bigi iban sin bungang kahuy labay
dayng ha manga sharat; dayng kaniya:

ِ ‫ ب لُوغُ النُِّص‬- ١
. ‫اب‬ َ ُ
1. Mabut na in nisab.
ِ ‫ُ و ظُهور الن‬
. ‫َّض ِج ِِف الث َِّما ِر‬ ِ
ُ ُ َ ِّ ُ‫ ا ْشت َد ُاد احل‬-٢
2. Mag-ishtidad na siya; (amuin biya' manugas na in bigi sampay mapisi na siya
ha sabab sin kalaas niya) iban lumahil na in kahinug sin bungang kahuy.

60
 . ‫َّخَرةٌ َكال َف َواكِه فَالَ َزَكا َة فِْي َها‬
َ ‫ فَِإ ْن ََلْ تَ ُك ْن ُمد‬، ٌ‫َّخَرة‬
َ ‫ أَ ْن تَ ُك ْو َن ُمد‬-٣
3. Subay in kaawunan niya manjari siya hikatawu' malugay, (nah bang in
kaawunan niya di' hikatawu' malugay biya' sin bungang kahuy mahahalu') nah
wayruun na zakat.

Bungang kahuy/‫الثمار‬ Bigi panghiyanum/‫الحبوب‬

ِ ُ‫اب ال ُ ب‬
:‫وب َو الث َِّما ِر‬ ِ
ُ َ‫ن‬
Nisaban sin manga bigi iban bungang kahuy

ِ
ِ‫اصرة‬ ِ ‫ي َو بِالْ َم َقايِْي‬ ِ ِ ِ
َ ‫س الْ ُم َع‬ ٍّ ‫ص ٍاع يَبَ َو‬
َ ‫اب ثَالُُثائَة‬
ُ ‫ُِّص‬
َ ‫ فَيَ ُك ْو ُن الن‬، ‫اعا‬
ً‫ص‬ َ ‫َخَْ َسةُ أ َْو ُس ِق َو األ َْو ُس ُق ست ُّْو َن‬
ِ ِ ‫ (( لَي‬: ‫ كِيلو جرام ؛ لَِقولِِه صلَّى اهلل علَي ِه وسلَّم‬٦١٢ ‫حوِاِل‬
َ ‫س فْي َها ُد ْو َن َخَْ َسةً أ َْو ُس ٍق‬
))ٌ‫ص َدقَة‬ َ ْ َ ََ َْ ُ َ ْ ََ ْ ََ
. )١٤٤٧( ‫أخرجه البخاري ِف كتاب الزكاة باب زكاة الورق برقم‬
Lima wasaq; in hangkawasaq (60) ka'numan kagantang, nah mabut in
hangkanisab (300) tung-gatus gantang ha gantangan sin Nabi Muhammad ,
sarta' bang hibanding pa masa taniyu bihayaun, sakira-kira manga 612 unum
ngagatus hangpu' tagduwa kilo, ha sabda sin Nabi: "Wayruun zakat sin di'
mabut in nisabab niya lima wasaq'.

61
 ِ ُ‫ب فِي الْ ُ ب‬
:‫وب َو الث َِّما ِر‬ ِ ِ
ُ ‫الم ْق َد ُار ال َْواج‬
Gantaan wajib (in zakat) ha manga bigi iban bungang kahuy

ِ ْ ‫ب والثِّمار ِِف طَ ِريْ َق ِة َس ْقيِ َها َعلَى يَ ْو َع‬

: ‫ْي‬ ُ َ َ ُ ‫احلُبُ ْو‬
In hubub iban thimar ha atulan pagbubu kaniya duwang kajinis:
. )١۰٪ (، ‫ العُ ْش ُر‬: ‫ُ فِْي ِه‬ ِ ِ ِ ِ َّ ٍ ِ
ُ ‫ َو الْ َواج‬، ‫ كالذي يُ ْس َقى بالْ َمطَ ِر َوالْعُيُون‬، ‫ َما يُ ْس َقى بالَ ُك ْل َفة‬:‫َّوعُ األ ََّو ُل‬
ْ ‫الن‬
1. Amuin pagbubuhan siya ha di' na hilabay pagsangsaan sin tau, biya na sin
kabubuhan siya sin ulan iban ka-anuran da siya sin tubig tubud (atawa sapa') nah in
wajib kaniya ha pag-zakat kaniya 10% hangkabahagi' dayng ha hangpu'
kabahagi'…(Pagpasawa sin mas-ala: Hatiniya: bahagiun mag-upat in hangkabahagi'
dayng ha hangpu' kabahagi', ubus kawaun zakat in tung kabahagi' dayng ha upat
kabahagi' yan {7.5}).
ِ ‫اش‬
. ‫ َو َغ ِْْيَها‬، ‫ات‬ َّ ‫ َكالَّ ِذي يُ ْس َقى ِبِِيَاهِ اآلبَا ِر َع ْن طَ ِريْ ِق امل َكائِ ِن َو‬، ‫ َما يُ ْس َقى بِ ُك ْل َف ٍة‬: ‫َّوعُ الثَّانِي‬
َ ‫الر َش‬ ْ ‫الن‬
َ
. )٪٥ ( ‫ف العُ ْش ِر‬ ِ ِ ِ ‫والو ِاج‬
ُ ‫ُص‬ْ ‫ ي‬: ‫ُ فْيه‬ ُ ََ
2. Katan sin pagsangsaan in pagbubu kaniya biya' sin piyagbubuhan siya sin tubig
kawaun sin tau dayng ha lawm lupa' (labay makina atawa lunggangun). Nah in wajib
ha pag-zakat kaniya 5% hangtunga' sin hangkabahagi' dayng ha hangpu' kabahagi'.

‫للمعلم‬
‫ فهو ِف ُثر النخل مثال‬، ‫ و ظهور النضج ِف الثمر َيتلف باختالف أيواعه‬. ‫ قوته و صالبته‬: ُ‫* اشتداد احل‬
. ً‫ و ِف العناب أن يتموه حلوا‬، ‫ أن َمر أو يُصفر‬:
٥( ‫* إذا سقيت احلبوب والثمار بعض السنة بكلفة و بعضها اآلخر بدون كلفة فالواجُ فيها ثالثة أرباع العشر‬
. )٪٧ ‫ر‬
Suku' sin Guru:
In "Ishtidadul habb": amuna in manugas siya iban sin sumangka' na in kahinug
niya. Iban in zhuhuwrin-nadhj fith-thimar: amuin lumahil na in kahinug niya bang
ha bungang kahuy, sarta' nagbibidda'-bidda' in paghinug niya labay dayng ha
pagbidda' sin jinisan sin bungang kahuy, biya' upama sin hulma' amuin mamula
na in walna' niya miyaning bang 'inab sumangka' na in limu' niya.
Apabila kabubuhan in hubub iban thimar ha kaibanan waktu sin patahunan labay
piyagsangsaan sarta' in kaibanan isab waktu sin patahunan niya yaun ha
wayruun piyagsangsaan nah in wajib ha pag-zakat kaniya 7.5%.

62
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
. ‫وب َزَكاةِ َبِْي َم ِة األَيْ َع ِام‬
ِ ‫ َع ّد ْد ُشرو َط وج‬-١‫س‬
ُُ ُ
1. Itunga bang pila in taud sin manga sharat mawajib in zakat ha
binatang kakaunun?

ِ ‫ أَ ْك ِم ِل الْعِبار‬-٢‫س‬
: َ‫ات اآلتِيَة‬ََ
2. Sampurnaa in manga ibara (kabtangan) dumatung ini:

............................: ‫ُ فِْي َها‬ ِ ‫ و املِْق َدار‬.................. ‫اب الغَنم‬ ِ

ُ ‫الواج‬
َ َ َ ِ ‫ُص‬ َ ‫أَقَ ّل ي‬-‫أ‬
A- In sababa' nisaban sin kambing:……………. iban in tupungan gantaan sin wajib
kaniya:……………………

: ‫أ َْو ُسق لَِقولِه صلى اهلل عليه وسلم‬............................ ‫وب َو الث َِّمار‬
ِ ‫يُِصاب الوج‬-‫ب‬
ُُ ُ َ
.)........................................‫( ليس فيها دون‬
B-In nisaban sin hubub iban thimar:………..wasaq ha sabda sin Nabi:

"))....................................‫((ليس فيما دون‬

. ‫ َم َع الت َّْمثِْي ِل لِ ُك ِّل يَ ْوٍع‬/ ‫ض‬

ِ ‫اع اْلَارِِج ِم َن األ َْر‬
َ ‫ اذْ ُك ْر أَيْ َو‬-٣‫س‬
3. Sabbuta in manga jinisan sin gumuguwa' (tumutubu') dayng ha
lawm lupa', sarta' dihilan mu pang-upamahan ha tiyap-tiyap jinisan
niya?

ْ ‫اس بَِو‬
ٍّ ‫ض ِع َخ‬
: ‫ِ َِْتتَ َها‬ ِ ْ َ‫الُص ِحْي َحةَ ِم ْن ب‬
ِ ‫ْي األَقْ َو‬ َّ َ‫اخ َِِت ا ِِإ َجابَة‬
ْ -٤‫س‬
4. Pi' kaw sin jajawaban bunnal dayng ha antara' sin manga qaws ini
labay butangan mu gudlis ha baba' niya:

ِ ِ
.) ‫صاعا‬
ً ٦۰ – ‫صاعا‬ َ ٣۰۰( ‫اب احلُبُ ْوب َو الث َِّما ِر‬
ً ٣٥۰ – ‫صاع‬ ُ ‫ُص‬
َ ‫ ي‬-‫أ‬
A- In nisaban sin hubub iban thimar [300 kagantang---350 kagantang---60
kagantang].

.) ‫ف العُ ْش ِر – ُربْ ُع العُ ْش ِر‬ ِ ِ ِ ‫وب بِالَ ُك ْل َف ٍة ََِي‬

ِ ‫ ما س ِقي ِمن احلب‬-‫ب‬
ُ ‫ُص‬
ْ ‫ُ فْيه (العُ ْشر – ي‬
ُ ُُ َ َ ُ َ
B- In pagbubuhan dayng ha manga hubub ha di' hilabay pagsangsaan wajib in
zakat duun kaniya [Al 'ushr---nisful 'ushr---rub'ul 'ushr].

63
 ِ
. َ‫ص ِّح ْح اْلَطَأ‬ َ ِ‫ُ ب‬
َ ‫) َو‬x( ‫ُص ٍّح (√) أ َْو َخطَأ‬ ْ ‫ أَج‬-٥‫س‬
5. Jawaba sin bunnal (√) atawa sa' () sarta' paamuha in sa' (atawa kasa'an).
) ( ِ ‫ ( َخس ) و فِي ها َشاةٌ و‬: ‫اب ِِف ا ِِإبِ ِل‬
. ٌ‫احدة‬ ِ ‫ أَقَ ُّل النُِّص‬-‫أ‬
َ َْ َ َ
A-In sababa' nisaban sin unta': (5%) sarta' in zakat niya hambuuk kambing. [ ]
) ( .‫ َما يُ ْس َقى بِالْ َمطَ ِر َو العُيُ ْو ِن‬: ‫ال َما يُ ْس َقى بِ ُك ْل َف ٍة‬
ُ َ‫ ِمث‬-‫ب‬
B-In upamahan sin pagbubuhan labay pagsangsaan: amuna in pagkabubuhan siya
sin ulan iban sin manga tubig tubud. [ ]
) ( ِ ‫ م‬:‫الزَكاةِ ِِف الثِّما ِر‬
‫ض ِّي َسنَ ٍة َك ِاملَ ٍة‬ ِ
ِ ‫وط وج‬
َّ ‫وب‬ ِ
ُ َ ُ ُ ‫ م ْن ُش ُر‬-‫ج‬
C-Dayng ha manga sharat mawajib in zakat ha thimar: lumabay jukup
hangkatahun. [ ]
) ( ‫ف فَالَ َزَكا َة فِْي َها‬ ِ َ‫ إِ َذا َكاي‬-‫د‬
ُ َ‫ت َبْي َمةُ األَيْ َع ِام تُ ْعل‬
ْ
D-Apabila in kaawunan sin binatang-hayup kakaunun (ikaw in magpakakaun
kaniya) wayruun na zakat niya. [ ]

‫ أ َْربَعُ ْو َن ِمْن َها تَ ْر َعى‬، ً‫ضى َعلَْي َها ِِف ُم ْل ِك ِه َسنَةً َك ِاملَة‬ ِ ِ
َ ‫َ ُُمَ َّم ٌد مائَةَ َرأْ ٍس م َن الْغَنَ ِم قَ ْد َم‬
ُ ‫ َيَْل‬-٦‫س‬
‫اج َها‬ ِِ ِ ِ ِِ َّ ِ ِ ِ ِ ِ ِّ ‫ِِف‬
ُ ‫ُ َعلَْيه إ ْخَر‬ ُ ‫ َك ْم َشا ًة ََي‬، ‫ َو ست ُّْو َن مْن َها ِف َم ْزَر َعته تَتَ غَذى َعلَى الشَّع ْْي َو البَ ْرسيم‬، ‫الَب‬
‫َزَكاةً َهلَا ؟ َو لِ َماذَا ؟‬
6. Nakamimilik hi Muhammad 100 hanggatus kambing sarta' bunnal tuud limabay na
(dayng) hapagkamilik niya in hangkatahun jukup, in 40 ka'patan iipat niya ha gimba
sarta' in 60 ka'numan nakabubutang ha uma niya magkaun ha sha'iyr iban barsiym
(tiyatatanum niya), pila baha' kambing in wajib higuwa' bilang zakat kaniya? Iban
mayta?

‫َسئِلَةُ الَِّيت تُ َو ِّج ُه َها‬ ِ َّ ‫قطيعا ِمن الغَنَ ِم و سأَلََ ع َّما ََِيُ علَي ها فِي ها ِمن‬ ِ ُ ِ‫ رجل َيَْل‬-٧‫س‬
ْ ‫ فَ َما األ‬، ‫الزَكاة‬ َ َْ َْ َ ُ َ َ َ َ َ ً َ ٌ َُ
‫إِلَْي ِه لِ َك ْي تَ ْستَ ِطْي َع إِ َجابَةَ ُس َؤالِِه ؟‬

7. Hambuuk usug nakamimilik hambuuk tingi' dayng ha kambing, sarta' naasubu

kaw bang unu in wajib hizakat kaniya, nah unu in manga sual hikapangasubu mu
kaniya bat da kagausan mu jawabun in pangasubu niya?

64
 ‫الدرس العاشر‬
‫ض ِة‬ ِ ‫ َزَكاةُ ال َّ َه‬: ‫ثَالِثًا‬
َّ ‫ب َو ال ِْف‬
10-Pangadjian Hikahangpu'

Hikatu: Pag-zakat Sin Bulawan Iban Pilak

: ‫ض ِة ِ َش ْرطَْي ِن‬
َّ ‫ب َو ال ِْف‬
ِ ‫الزَكاةُ فِي ال َّ َه‬
َّ ‫ب‬ ِ
ُ ‫تَج‬
Mawajib in zakat ha bulawan iban pilak labay dayng ha duwa sharat:

ِ ٍِِ
َ ‫ أَ ْن يَْب لُ َغ ُك ُّل َواحد مْن َها ي‬-١
. ‫ُصابًا‬
1. Subay mabut in tiyap-tiyap hambuuk dayng kanila duwa ha nisab (gantaan
tupungan).

.‫ض ٍّي َسنَ ٍة َك ِاملَ ٍة‬

ِ ‫ م‬-٢
ُ
2. Lumabay siya hangkatahun jukup.

ِ ِ
ُ ‫ب إِ ْخ َر‬
: ُ‫اجه‬ ُ ‫الم ْق َد ُار ال َْواج‬
Gantaan sin wajib guguwaan siya zakat

َ ِ ِ ‫السابَِق‬ ِ َ‫ُ و الْ ِفض َِّة إِذَا وِج َد الشَّرط‬

ِ ‫الذ َه‬
َّ ِ ‫ََِيُ ا ِِإخراج ربع الْع ْش ِر‬
َ ‫ َو َذل‬، ‫ان‬ َّ ‫ان‬ ْ ُ َ ‫ن‬
َ ‫م‬ ُ ُ ُْ ُ َ ْ ُ
. ٪٢ ‫ ر‬٥ ‫يُ َع ِاد ُل‬
In wajib higuwa' (2.5%) hangkabahagi' dayng ha upat kabahagi' dayng ha
bulawan iban pilak, apabila maawunna (jukup) in duwa sharat nasabbut
nakauna.

65
 .ِ‫اص َرة‬
ِ ‫س الْمع‬ ِ ِ ِ ِ ِ ‫نِ اب ال َّ ه‬
َ ُ ِ ‫ب َو الْفضَّة َو َما يُ َعادلُهُ في ال َْم َقايَ ْي‬ َ ُ َ

Lilayan sin nisab sin bulawan iban pilak iban sin unu-ununa simibu'
kaniya ha gantaan tupungan sin masa taniyu bihayaun.

ُ‫اجه‬ ِ ‫املِْق َدار الو ِاج‬

ُ ‫ُ إ ْخَر‬
ُ َ ُ ‫اب‬
ُ ‫ُِّص‬
َ ‫الن‬ ُ‫الن َّْوع‬
٪٢ ‫ ر‬٥ =‫ُربْ ُع الْعُ ْش ِر‬ Gantaan Jinisan

Gantaan wajib paguwaun

zakat (2.5%)
ً‫جراما‬ ِ ً‫ َجَراما‬۸٥ = ً‫ ِمثْ َقاال‬٢۰ َّ
َ ٢ ،١٢٥ =ً‫ مثْ َقاال‬١ / ٢ Bulawan/ُ‫الذ َه‬
ُ
1/2 Mithqal = 2.125 gram 20 Mithqal = 85 gram

ً‫جراما‬
َ ١٤ ،۸٧٥ =‫ دراهم‬٥ ً‫ جراما‬٥٩٥ = ‫ ِد ْرَهم‬٢۰۰ Pilak/ُ‫ضة‬ ِ
َّ ‫الف‬
5 Dirham =14.875 gram * 200 Dirham = 595
gram

……………………………………….
* In agi namu' [Kami nagjulbahasa ha bulan April 23-24, 2009]: In "85 gram" (kulang-
labi) = 229.5 sussuk, pag-ubus in 229.5  ha harga' sin bulawan in total saypuwa [=]
niya amuna in taud sin had pababa' sin arta' paguwaan siya zakat.

In upamahan niya: 229.5  500 pesos = 114,750 pesos.

In 114,750 pesos  2.5% = 2,868.75 pesos in zakat niya katan.

114,750 pesos X 2.5% 114,750 pesos

= 114,750 pesos X 0.025 atawa = 2,868.75 pesos
=2,868.75 pesos 40

66
 ‫ض التِّ َج َارِة‬
ِ ‫ َزَكاةُ ُع ُرْو‬: ‫َراِ ًعا‬
Hika-upat: Pag-zakat Sin ['Uruwdhut-
Tijarah] Manga Luun (Dagangan) Sin Tinda:

ِ ِ‫ املالَب‬: ‫ ِمثْل‬، ‫الربْ ِح‬

‫س‬ ُ
ِ ‫احلُص‬
ِّ ‫ول َعلَى‬ ُ ُْ ‫َج ِل‬ ْ ‫ األَ ْشيَاءُ امل َع َّدةُ لِْلبَ ْي ِع َو الشَِّر ِاء ِم ْن أ‬: ‫ارةِ ِه َي‬
َ ‫ِّج‬
َ ‫وض الت‬
ُ ‫عُ ُر‬
َ ُ
. ‫احبُ َها لِْلبَ ْي ِع‬ِ ‫ و َغ ِْيها ِمن األَ ْشي ِاء الَِّيت أَعدَّها ص‬، ‫ديد‬ ِ ‫ ِو احل‬، ‫اث‬ ِ َ‫ و األَث‬، ‫ات‬ِ ‫السيَّار‬
َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َّ ‫ َو‬،
In "'Uruwdhut-tijarah": amuna in manga jinisan (barang) hiraragang ha
maksud dumawhat sin untung (bat makausaha) biya' na sin dagangan
tamungun atawa sasakatan, manga panyap bay, basi' iban sin dugayng niya
dayng ha manga unu-ununa siyaddiya siya hiragang (atawa hipag-usaha).

ٍ ‫وض التِّجارِة ِثَ َثَِة ُشر‬

:‫وط‬ ِ ‫ر‬ ‫ع‬
ُ ‫ي‬ ِ‫الزَكاةُ ف‬
َّ ‫ب‬ ِ َ‫ت‬
‫ج‬
ُ َ َ ُ ُ
Mawajib in zakat ha 'Uruwdhut-tijarah labay dayng ha tu sharat:

.ً‫ُصابا‬ِ ِ ‫ أَ ْن تَب لُ َغ قِيمةُ الْعر‬- ١

َ ‫وض ي‬ُُ َ ْ ْ
1. Bang mabut na in harga' sin dagangan ha nisaban (niya).

. ُ‫ِّج َارة‬ ِ ‫ أَ ْن ي ْن ِو‬-٢

َ ‫ي بَا الت‬
َ َ
2. In niyat maksud niya hipag-usaha.

. ‫ض ّي َسنَ ٍة َك ِاملَ ٍة‬

ِ ‫ م‬-٣
ُ
3. Lumabay jukup hangkatahun.

67
 ِ ‫الفض‬
. ‫َّة‬ ِ ‫ أَ ِو‬، ‫ب‬ ِ َ ِ‫ قِ ْي َمةُ ن‬: ‫ارةِ ُه َو‬
ِ ‫اب ال َّ َه‬ َ ‫ِّج‬ ِ ‫اب عُ ُر‬
َ ‫وض الت‬
ِ
ُ َ‫ن‬
In nisab sin 'Uruwdhut-tijarah: amuna in harga' kimmat sin bulawan atawa
pilak.

. ٪٢ ، ٥ ‫ ُربْ ُع العُ ْش ِر‬: ِ‫ِّجا ِرة‬ ِ ‫الزَكاةِ الو ِاج‬

ِ ‫ُ ِِف عُُر‬
َ ‫وض الت‬ َّ ‫ار‬ ‫د‬
َ ‫ق‬
ْ ِ
‫م‬
َ ُ
In gantaan sin Zakat wajib ha 'Uruwdhut-tijarah:
(2.5%)
ٌ َ‫ِمث‬
: ‫ال‬
ٌ‫ف َه ْل فِْي َها َزَكاة‬ ِ َ‫إِ َذا َكا َن ِعْن َد رج ٍل أَقْ ِمشةٌ تَب لُ ُغ قِي ِمت ها ثَالَثَةُ آال‬
ُ ‫ َو يُِريْ ُد أَ ْن يَ ْع ِر‬، ‫ف ِريَ ٍال‬ َُ ْ ْ َ َُ
ِ ِ ‫َن قِيمةَ النُِّص‬ ِ ِ ِ ِ‫السو ِق و يسأ َُل عن قِيم ِة ي‬
‫ف‬
ُ ‫اب َختْتَل‬ َ َ ْ َّ ‫ُصاب الْفضَّة أل‬ َ َ ْ ْ َ ْ َ َ ْ ُّ ‫ُ إِ ََل‬ ِ
ُ ‫أ َْم الَ فَإيَّهُ يَ ْذ َه‬
ِ ِ ِ َّ ‫ معلُوم أ‬, ، ‫ت إِ ََل آخر‬ ٍ ْ‫ِمن وق‬
‫ت‬ْ َ‫ ِريَ ٍال فَأَقَ ُّل َو َجب‬٣۰۰۰ ً‫جراما‬ َ ٥٩٥ ‫اب الْفضَّة‬ َ ‫ُص‬َ ‫َن ي‬ ٌْ َْ َ ْ
ِ ‫َن قِْيمةَ يُِص‬ ِ ِ ِ ِ ِ‫َن قِيمتَ ها قَ ْد ب لَغَت قِيمةُ ي‬ ِ ِ ِ
‫اب‬ َ َ َّ ‫ُصاب الْفضَّة َو إِذَا قْي َل لَهُ أ‬ َ َ ْ ْ َ َ َ ْ َّ ‫َعلَْيه َزَكاةُ األَقْم َشة أل‬
ِ ‫َن قِْيمتَ ها ََل تَْب لُ ْغ قِْيمة يُِص‬ ِ ِ ِ ِ ٍ ِ ِ
‫اب‬ َ َ ْ َ َ َّ ‫ ِريَال ََلْ ََت ْد َعلَْيه َزَكاةُ األَقْم َشة أل‬٤۰۰۰ ‫الْفضَّة تَْب لُ ُغ‬
ِ
. ‫الفض َِّة‬
Upama niya: Bang in hangkatau awun dagangan niya kakana' mabut in harga' niya
3,000 riyal, ampa siya humati, unu awunna baha' zakat atawa way, nah bunnal tuud
(in hinangun niya) madtu siya humati pa tabu' umasubu sin harga' sin pilak, karna'
in harga' sin gantaan sin nisab magkapinda-pinda (magtaas iban magku') sarta'
matarrang na in gantaan sin pilak 595 gram, nah bang siya kabaytaan sin tungud
harga' sin 595 gram 3,000 riyals pababa', nah wajib na in zakat sin kakana', karna'
in harga' niya miyabut na ha kimmat sin harga' sin pilak, nah bang siya kabaytaan
bat in harga' kimmat sin nisab sin pilak mabut siya 4,000 riyals, nah wala' siya
kiyawajiban mag-zakat sin dagangan kakana' niya, karna' in kimmat sin harga' sin
kakana' wala' miyabut ha harga' kimmat sin nisab sin pilak.

68
‫ و َل يْن ِو ِبا‬، ‫احبُها لالستعمال‬
ِ ‫ إ َذا أعدَّها ص‬، ‫ و غْيها‬، ‫املنزِل‬
َ ُ ُّ ‫اث‬ ُ َ‫ و األلث‬، ‫ات‬
ُ ‫يار‬
َ ‫الس‬
ّ ‫و‬،‫س‬
ِ
ُ ‫* املَالَب‬
. ٌ‫ ليس فيها زكاة‬،‫التجارَة‬
 In manga tamungun iban manga sasakatan iban manga kapanyapan ha lawm bay
iban sin dugayng niya, apabila siyaddiya siya ha karna' pakayun sadja sin tagdapu
lagi' wala' siya naka-niyat hipag-usaha nah wayruun na zakat niya.

‫ و َل ين ِو ِبا التجارةَ بالبيع و‬، ‫ إذا أعدَّها صاحبُها للتأج ِْي‬، ‫ و غْيُها‬، ‫ات‬
ُ ‫يار‬
َ ‫الس‬
َّ ‫ و‬، ‫وت‬
ُ ُ‫* البُي‬
.ٌ‫ ليس فيها زكاة‬، ‫الشر ِاء‬
 In manga bay iban sin manga sasakatan iban dugayng niya, apabila siyaddiya sin
tagdapu ha karna' pagpasukayan siya lagi' wala' da siya naka-niyat hipag-usaha,
nah wayruun da zakat niya.

‫للمعلم‬
٤۰ ‫ على‬١۰۰ ‫) و ذالَ أيَ إذا قسمت‬٤۰( ‫* َيكن إخراج ربع العشر عن طريق القسمة على‬
.)٥،٢=٤۰۰ ÷١۰۰ ( . ٥،٢ ‫ وهو‬، ‫خرج ربع العشر‬
Suku' sin Guru:

Manjari in pagpaguwa' sin hangkabahagi' dayng ha upat labay dayng ha bahagiun

pa (40), dumagbus in damikkiyan yadtu, apabila mu bahagiun in 100 pa
makaka'patan in guwa' niya amuna in 2.5% [100 ÷ 40 = 2.5%].

69
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

ِ -١‫س‬
َ ‫أكم ِل ال َفَرا‬
:‫غ‬

1. Sampurnaa in blank (faragh ini):

ِ ِ ِ َّ ‫الزَكاةُ ِِف‬
ِ ْ َ‫َّة بِ َشرط‬
: ‫ْي‬ َّ ُ ِ
ْ ‫الذ َهُ َو الْفض‬ ُ ‫ ََت‬-١
-‫ ب‬...................................-‫أ‬
...........................................

1. Mawajib in zakat ha bulawan iban pilak labay dayng ha duwa sharat:

‫أ‬-A ………………………………………………….… ‫ب‬-
B…………………………………………………………………….

. ‫ جراما‬..........................‫ وتساوى‬، ‫ مثقاال‬.................... ُ‫ يُصاب الذه‬-٢

2. In nisab sin bulawan………mithqal, sarta' simibu' siya ha……………………….gram.

.ً‫جوما‬....................... ‫ و تساوى‬، ‫درهم‬................... ‫ يُصاب الفضة‬-٣

3. In nisab sin pilak……….dirham, sarta' simibu' siya

ha…………………………….gram.

ُ‫ و مقدار الزكاةِ الواج‬........................ ُ‫ قيمة‬: ‫ يُصاب عروض التجارة‬-٤

. ........................................:‫فيها‬

4. In nisab sin 'Uruwdhut-tijarah: kimmat…………iban in gantaan sin zakat wajib

duun kaniya…………………………………………………………….

ِ ِ
َ ‫بعروض التجارةِ؟ و ما شرو ُط وجوب الزكاة‬
‫فيها ؟‬ ِ ‫ ما املر ُاد‬-٢‫س‬

2. Unu in hatihan sin 'Uruwdhut-tijarah? Iban unu in manga sharat

mawajib in zakat duun kaniya?

70
 ‫َتُ فيها الزكاةُ؟‬ ِ -٣‫س‬
ُ ‫هل‬ْ ، ‫الشخُصي‬
ِّ ‫لإلستعمال‬ ‫ات إذا أعدَّها صاحبُها‬
ُ ‫املالبس و السيار‬
ُ
3. In manga tamungun iban manga sasakatan, apabila siyaddiya siya
ha karna' pakayun sadja sin tagdapu unu wajib duun kaniya in zakat?
(atawa wajib siya zakatan)?

ِ ‫كل واحدةٍ منها ب َخس‬ ٍ ِ

‫غ من‬
َ ‫مئة ألف لاير و حْي فر‬ ِّ ُ‫َّر قيمة‬
ُ ‫َخس عمارات تقد‬
َ ‫عبد الرَحن‬ َ -٤‫س‬
ُ ‫بَن‬
‫األخر‬
َ ‫الثالث‬
َ ‫عرض‬
َ ‫ و‬، ‫مقرا للمكاتُ املؤسسة العقاربة‬
ً ‫أخرى‬ َ ‫ و‬، ‫بنائهن َاخت َذ إحداهن سكنًا له‬
َّ
ٍ ‫اغه من بنائ ِهن أكثر من‬
‫سنة؟‬ ِ ‫ هل َتُ ِف عماراته زكاةٌ علما أيه قد مضى على فر‬،‫للبي ِع‬
ُ َ َ ُ
4. Nakapagbangun hi Abdurrahman lima biyangun (building) in gantaan
kimmat sin tiyap-tiyap dayng kanila lima ngagatus ngaibu (500.00) riyals,
hawaktu naubus na siya nagpabangun kaniya kiyawa' niya in hambuuk building
para paghulaan niya sarta' in hambuuk isab hinang niya lugal para manga opis
sin muassasa aqqariyyah, sarta' in tu nakapin piyagdagang niya, unu wajib
baha' duun ha manga building napatindug niya yaun in zakat, sarta' matarrang
limabay na labi hangkatahun dayng ha kaubus niya nagpabangun kanila (5
biyangun)?

ِ
َّ ‫ُمالت لبي ِع‬
‫ كيلو غرام ذهُ فما‬٦۰۰ ‫الذهُ ِتت ِوي َيعُها على‬
‫املقدار‬
ُ َ‫َيلَ عُ َّدة‬ ٌ -٥‫س‬
ُ ‫تاجر‬
‫اجه فيها ؟‬ُ ‫اجُ إخر‬
ُ ‫الو‬
5. Hambuuk mag-uusaha-usaha nakamimilik siya mataud lugal pag-uusahan
bulawan nagdara luun siya katan 600 kilogram bulawan, nah unu (atawa pila)
in gantaan sin wajib papaguwaun bilang zakat (kaniya)?

ٍ ‫ رياال منذ‬٤۰۰۰ َ‫أَحد َيل‬

‫ فهل‬، ً‫ رياال‬٣٥۰۰ ‫ و يُصاب الذهُ ِف السوق يساوي‬، ‫سنة‬ ُ -٦‫س‬
ِ ‫َتُ عليه زكاةٌ ؟ و ما مقدار الو‬
‫اجُ عليه ؟‬ ُ
6. Hi Ahmad nakamimilik 4000 riyals halawm na sin hangkatahun, sarta' in
nisab sin bulawan ha tabu' simibu' siya 3500 riyal, nah unu mawajib nabaha'
duun kaniya in zakat? Iban pila in gantaan sin wajib hi zakat kaniya?

71
 ‫الدرس ال ادي عشر‬
11-Pangadjian Hikahangpu' Tag-isa

َ ‫الفطْ ِر ِم ْن َرَم‬
‫ضا َن‬ ِ ُ‫َزَكاة‬
[Zakatul-fitr] Zakat Pitla' Dayng Ha Ramadhan

: ‫ِ كمةُ التشري ِع‬

Hikmat (mayta') shiyara' in zakat pitla':

‫ َو فِي َم ْش ُرو ِعيَّتِ َها‬.‫ أَ ْن َُيْ ِر ُجوا َزَكاةَ الْ ِفطْ ِر‬، ‫ضا َن‬
َ ‫ْي بَ ْع َد إِ ْك َم ِال ِصيَ ِام َرَم‬ ِ ِ ِ ‫َشر‬
َ ْ ‫ع اهللُ للْ ُم ْسلم‬
ََ
:‫ت َك ٌم َكثِْي َرةٌ ِم ْن َها‬ ِ ْ‫فِي َه َ ا الوق‬
َ
Shiyara' (atawa diyaakan) sin Allah ha manga muslim puas kajukup sin puasa ha
bulan ramadhan hangkabulan in magpaguwa' sila sin manga zakat pitla' nila.

Awun manga hikmat (mayta') shiyara' siya duun ha waktu yan, dayng ha manga
hikmat niya:

.‫الُصائِ ِم‬
َّ ‫ُص ُل ِم َن‬ ِ ْ ‫صو‬
ُ ََْ ‫اْلَلَ ِل الَّذي قَ ْد‬ َ ِ ‫ َجبَ ُر النَّ ْق‬-١
1. Pagtapal ha manga nakulang amuin adakala awun jimatu ha tau nagpupuasa
(nasabab sin kiyakulan sin pahala' sin puasa niya).

.‫فرح ُه ْم بِالعِْي ِد‬

َ ‫الناس‬
َ ‫حَت يشارُكوا‬ ‫حاجة الفقر ِاء و‬
َّ ‫املساكْي‬
َ
ِ ُّ -٢
‫سد‬
2. Pagtabang ha kagugunahan sin tau barhajat ha supaya sila makalamud ha
pagkug-kuyag atawa paglami-lami sin manga manusiya' ha adlaw Haylaya.

ِّ ‫ض ِة‬
. ‫الُصيَ ِام‬ َ ‫ ُش ْكُر اهللِ َتع‬-٣
َ ْ‫اَل َعلَى ْإَتَ ِام فَ ِري‬
3. Pagsarang-sukur pa Allah sin natangbus in pagtunay sin pardu' puasa.

72
 Hukuman niya: :‫ُ ْك ُم َها‬

‫صاعاً أ َْو أَ ْكثَ َر َزائِداً َع ْن قُ َّوتِِه َو‬ ِ

ُ ‫صغِ ْْياً َيَْل‬
ِ ِ ِ
َ َ َ ‫ َكبِْي ًرا أ َْو‬، ‫َزَكاةُ الْفطْ ِر َواجبَةٌ َعلَى ُك ِّل ُم ْسل ٍم ذَ َكراً أ َْو أَيْثَى‬
ِ ‫ض رسو ُل‬ ِ ِ ِِ ِِ ِِ ِ ِ
‫الل‬ ْ ُ َ َ ‫ َو الدَّلْي ُل قَ ْو ُل ابْ ِن عُ َمَر – َرض َي اهللُ َعْن ُه َما – (( فَ َر‬، ‫قُ ْوت عيَاله يَ ْوَم الْعْيد َو لَْي لَته‬
،‫ َعلَى ال َْع ْب ِد َو ال ِّر َو ال َّ َك ِر َو األُنْ ثَى‬، ‫اعا ِم ْن َش ِع ْي ٍر‬ ً‫ص‬
ِ ‫صلَّى الل علَي ِه وسلَّم ص‬
َ ‫ أ َْو‬، ‫اعا م ْنَ تَ َم ٍر‬ ً َ َ ََ َْ ُ َ
‫سلِ ِم ْي َن)) أخرجه البخاري في كتاب الزكاة باب ففرض زكاة الفطر‬ ِ ِ
ْ ‫َو ال َّغ ْير َوالْ َكبِْي ِر م َن ال ُْم‬
. ٩۸٤ ‫) و مسلم في كتاب الزكاة باب زكاة الفطر على المسلم من التمر و الشعير‬١٥۰٣(
In zakat pitla' wajib ha tiyap-tiyap muslim usug naka atawa babai, maas bata'
amuin in awun (duun) kaniya hangkagantang atawa labi dayng ha pagkaun iban pag-
inum niya iban balanja' sin ahli niya ha adlaw Haylaya iban na sin duwman niya.
In dalil niya: Kabtangan hi Ibnu Umar: "Piyardu' sin Rasulullah in zakat pitla'
hangkagantang dayng ha hulma' atawa hangkagantang dayng ha sha'iyr
(biya' na sin layagan iban dawa) duun ha hambuuk iypun iban mahardika'
iban ha usug iban babai iban ha bata'-bata' iban taumaas dayng ha manga
muslim".

Gantaan Tupungan niya: : ‫ِم ْق َد ُارَها‬

َ‫َّاس ِم ْن أَيْ َو ِاع األَطْعِ َم ِة َوال‬ ِِ ٍِ ٍ ‫ أ َْو َزبِْي‬،‫صاعٌ ِم ْن ََتٍَر‬

ُ َ‫ أ َْو َغ ِْْيه ِمَّا يَ ْعت‬، ‫ أ َْو أ َُرٍز‬،‫ أ َْو بٍُّر‬،ِ‫ أ َْو أَق‬، ُ
ُ ‫ادهُ الن‬ َ
.‫اج الْ ِقْي َم ِة ِِف َزَكاةِ الْ ِفطْ ِر‬ ِ ُ ‫َُْي ِز‬
ُ ‫ئ إ ْخَر‬
Hangkagantang dayng ha hulma', zabiyb: (amuin bunga grape piyakulus,
marayaw siya hipaglamud ha humay), iban aqit (cheese: hipag-iisuk siya ha
manga tinapay) iban tirigu atawa bugas iban na sin dugayng dayng ha manga
jinisan pagkaun kabibiyaksahan (pagkaunun) sin manusiya' (hatiyap-tiyap kawman
atawa hula'), iban di' mamarahi in siynun na sadja (in hipaguwa') ha zakat pitla'.

ِ ‫ت إِ ْخر‬
:‫اج َها‬
Waktu Pagtukbal kaniya:
َ ُ ْ‫َوق‬
ِ ْ ‫اج َها قَ ْبل الْعِْي ِد بِيَ وٍم أ َْو يَوَم‬
.‫ْي‬ ِ ِ َّ ‫األَفْضل إِخراجها ي وم الْعِي ِد قَبل‬
ُ ‫ َو ََيُ ْوٌز إ ْخَر‬. ‫الُصالَة‬
ْ ْ َ َ ْ ْ َ َْ َ ُ َ ْ ُ َ
In labi marayaw ha pagpaguwa’/pagtunay kaniya ha adlaw na Haylaya ha di' pa
hikatunay in sambahayang. Maharus hitunay (atawa hitukbal) siya ha makauna
dayng ha sambahayang Haylaya hangka adlaw atawa duwa adlaw.

73
Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

‫ ما احلِ ْك َمةُ ِم ْن َم ْش ُرْو ِعيَّ ِة َزَكاةِ الْ ِفطْ ِر ؟‬-١‫س‬

1. Unu in hikmat mayta' shiyara' in zakat pitla'?

: ‫الُص ِحْي َح ِة‬

َّ ‫ت ا ِِإ َجابَِة‬
َ ‫ض ْع َخطاًّ َِْت‬
َ -٢‫س‬
2. Butangi gudlis ha baba' sin jajawaban sahih (bunnal):

ٍ ‫ َزَكاةُ الْ ِفطْ ِر (سنةٌ – فرض‬-‫أ‬

.)ٌ‫كفاية – َواجبة‬ ُ
‫أ‬- In zakat pitla' [sunnat---fardu' kifaya---wajib].

ِ ِ ِ ِ
.)‫أص َو ٍاع‬ َ – ٌ‫ م ْق َد ُار َزَكاة الْفطْ ِر (صاع‬-‫ب‬
ْ ُ‫صاعان – أربعة‬
‫ب‬- In tupungan (gantaan) sin zakat pitla' [hangkagantang---duwang
kagantang---upat kagantang].

.) ِ‫قبل الُصالة‬ ِِ ٍ ِِ ِِ ِ ِ ِ ِ ُ ‫ضل إِ ْخر‬

َ ‫قبل العيد بيَوم – يوم العيد‬
َ – ‫اج َزكاَة الْفطْر ( بَ ْع َد صالة العيد‬َ ُ َ ْ‫ األَف‬-‫ج‬
‫ج‬- In labi afdal (waktu) ha pagpaguwa' (pagtukbal) sin zakat pitla'
[puas na sin sambahayang Haylaya---muna dayng ha sambahayang Haylaya
hangka adlaw---ha adlaw na sin Haylaya muna dayng ha sambahayang].

ٍ ‫َي‬
‫شيء ُختر ُج؟‬ ِّ ‫ُ َزكاَةُ الْ ِفطْ ِر؟ َو ِم ْن أ‬ ِ
ُ ‫ َعلَى َم ْن ََت‬-٣‫س‬
3. Kanda siyu mawajib in zakat pitla'? iban dayng ha unu kawaun in
paguwaun hitukbal (pagpitlaan)?

74
 ‫الدرس الثاني عشر‬

‫الزَك ِاة‬
12-Pangadjian Hikahangpu' Tag-duwa
ُ ‫إِ ْخ َر‬
َّ ‫اج‬
Pagpaguwa' (atawa pagtukbal sin Zakat)

: ‫ام ِم ْن َها‬ ِ َّ ‫اج‬

ٌ ‫الزَكاة أَ ْ َك‬ ِ ‫يَتَ َعلَّ ُق ِِإ ْخ َر‬
In parkala' pagpaguwa' sin zakat awun manga hukuman niya, dayng kaniya:

: ‫الزَكاةِ ُه َو‬
َّ ‫ت إِ ْخر ِاج‬ ٍ ِ ِ ِ َّ ‫ ََِيُ إِخر‬-١
َ ُ ْ‫ َوَوق‬.‫ إالَّ ل ُع ْذر‬، ‫اج الزَكاة فَ ْوًرا‬
ُ َْ ُ
1. Wajib in pagpaguwa' sin zakat magtuy-tuy (ha di' tahalaun) malayngkan bang
awun ujur ha shara'. Iban in waktu pagpaguwa' sin zakat amuna (siya) in:
. ِ‫ِّج َارة‬ ِ ‫ َوعُ ُر‬، ‫ُ َو الْ ِفض َِّة‬
َ ‫وض الت‬ َّ ‫ َو‬، ‫ِّسبَ ِة لِبَ ِهْي َم ِة األَيْ َع ِام‬
ِ ‫الذ َه‬ ِ ِ َّ ‫ض ُّي‬
ْ ‫ بالن‬،‫السنَة‬
ِ‫م‬
ُ -‫أ‬
)‫أ‬-A)-Lumabay siya jukup hangkatahun bang ha (bahiymatul an'am) hayup
kakaunun, iban ha bulawan iban pilak iban 'uruwdhut-tijarah (manga
dagangan).
ِ ‫ بِالنِّسب ِة لِْلحب‬، ‫ و ج ِْْن الثِّما ِر‬، ‫الزرِع‬
.‫وب َوالث َِّما ِر‬ ِ ‫وقْت ح‬
ُُ َْ َ َ َ ْ َّ ‫ُصاد‬ َ َ ُ َ -‫ب‬
)‫ب‬-B) Hawaktu maka-ani na sin panghiyanum (iyumahan) iban makapusu' na sin
manga bungang kahuy bang ha hubub iban thimar.
. )١٤١( ‫ آية رقم‬،‫ادهِ ﴾ سورة األيعام‬
ِ ِ
َ َ ‫ ﴿ َو َءاتُوا َ َّقهُ يَ ْو َم‬: ‫َوالدَّلْي ُل قَ ْولُهُ تَ َع َاَل‬
In dalil niya parman sin Allah ha Surah Al 'An'am ayat 141: "Tunayan niyu in
zakat niya ha waktu pag-ani kaniya"
‫ت ِمْنهُ َو‬ ِ ٍ ِ ِ ِ ِ ِ ِ َّ ‫ م ِن امت نَع عن إِخر ِاج‬-٢
ْ ‫ َو إِ ِن ْامتَ نَ َع َع ْن إِ ْخَراج َها ُِبْالً م ْن َغ ِْْي َج َحد أُخ َذ‬، ‫الزَكاة َجاح ًدا ل ُو ُجوبَا َك َفَر‬ َ ْ َ َ َْ َ
ِ ِ
.َ َ ‫ُ ِمْنهُ َعلَى َذل‬
َ ‫عُ ْوق‬
2. Hisiyu-siyu in mana'gahi sin pagtunay sin zakat ha karna' kasalud niya ha
kawajib niya nah bunnal tuud nakapir na siya. Nah bang siya nana'gahi dayng ha
pagtunay kaniya ha karna' ka ikut niya ha wala' da hiymuting niya, nah kawaun da
dayng kaniya in zakat sarta' bantangan pa siya sin (mapatut ha) shara' bilang
uquwba (punishment) kaniya.

‫ ِمثْ ُل أَ ْن يَ ُك ْو َن‬،‫ُصلَ َح ٍة َش ْر ِعيَّ ٍة‬ ِ ٍ ُ ‫الزَكاةُ ِِف الْبَ لَ ِد الَّ ِذي فِْي ِه الْ َم‬
َ ‫وز تَ ْوِزيْعُ َها ِِف بَلَد‬
ْ ‫آخَر ل َم‬ ُ ُ‫ َوََي‬،‫ال‬ َّ ‫َّع‬
َ ‫ض ُل أَ ْن تُ َوز‬
َ ْ‫ األَف‬-٣
. ‫ال‬ُ ‫اجةً ِِم َّْن ُه ْم ِ ِْف الْبَ لَد ًِ الَّ ِذي فِْي ِه الْ َم‬
َ ‫َش َّد َح‬ َ ‫آخ ٍر أ‬
ٍ
َ ‫الْ ُف َقَراءُ ِِف بَلَد‬
3. In labi marayaw hitukbal in zakat bahagiun duun ha hula' kiyabubutangan sin
alta' iban makajari daisab hipamahagi' siya pa dugayng hula' (bang) ha karna'
hikarayaw ha pangita' sin shara' biya' na sin bang in ka awunan sin manga fuqara'
atawa miskin nakalabbaw in kabarhajat nila dayng sin manga miskin ha lawm sin
hula' kiyabubutangan sin alta' (jazakatan).

75
Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
: ‫ات اآلتِيَةَ؟‬
ِ ‫ أَ ْك ِم ِل العِبار‬-١‫س‬
ََ
1. Sampurnaa in 'ibara (kabtangan) dumatung ini?:

................................. ‫إال ل‬.............................. ِ‫الزَكاة‬

َّ ‫اج‬ ِ ‫ ََِي‬-١
ُ ‫ُ إ ْخَر‬
ُ
1. Wajib in pagpaguwa' sin zakat ………………………………….malayngkan bang
awun…………………………………..…….........
: ‫الزَكاةِ ُه َو‬
َّ ‫ت إِ ْخَر ِاج‬
ُ ْ‫ َوق‬-٢
2. In waktu pagpaguwa' sin zakat amuna in:
ِ
..............‫و‬............ ‫ و‬............ ‫األيعام و‬ ِ ‫ م‬-‫أ‬
‫بالنسبة لبهيمة‬............‫ض ٌّي‬ ُ
)‫أ‬-A) Lumabay siya ……….………bang ha hayup kakaunun, iban ha
…………..……iban ………………. Iban ha……………………..
................‫ و‬.............. ‫و ج ِْن الثما ِر بالنسبة ل‬.................... ‫وقت‬
ُ -‫ب‬
)‫أ‬-B) Hawaktu …………………………………………na sin manga bungang
kahuy…………………………bang ha……………iban…………...

)............................................................ (: ‫والدليل قوله تعاَل‬

Iban in dalil parman sin Allah:
("……………………………………………………………….……….…………..").

ِ ‫ْي ُح ْكم ما‬

: ‫يأِت‬ َ ْ ِّ َ‫ ب‬-٢‫س‬
2. Patarranga in hukuman sin unu-ununa dumatung ini:

ِ ِ‫اح ًدا ل‬
‫وجوبَا؟‬ ِ ‫ من امتنع عن إخر ِاج الزكاةِ ج‬-١
َ َ
1. Hisiyu-siyu in nana'gahi dayng ha pagpaguwa' sin zakat ha karna' pagmungkir
(panghimuting) sin kawajib niya?.

ِ ‫جحد‬
‫لوجوبَا؟‬ ٍ ‫الزَكاةِ ُِبْالً من غ ِْي‬
َّ ‫ من امتنَ َع َع ِن إِ ْخَر ِاج‬-٢
ْ
2. Hisiyu-siyu in nana'gahi dayng ha pagpaguwa' sin zakat ha karna' ka-ikut niya
habukun da pagmungkir ha kawajib niya?.

‫املال؟‬
ُ ‫فيه‬ ِ ‫ تَوِزيع الّزكاةِ ِِف بلَ ٍد آخر غ ِْي‬-٣
ِ ‫البلد الّذي‬
ََ ُ
3. In pagbahagi' ha pagtukbal sin zakat harap pa hula' dugayng amuin bukun
hula' na kiyabubutangan sin arta'?.

76
 ‫الدرس الثالث عشر‬
‫الزَك ِاة‬
َّ ‫أ َْهل‬
ُ
13-Pangadjian Hikahangpu' Tag-tu

Manga Tau Patut Jazakatan:

: ‫ َوُه ْم الْ ُم ْذ ُك ْوُرو َن ِِف قَ ْولِِه تَ َع َاَل‬، ‫اف‬ َّ ‫الَّ ِذيْ َن تُ ْدفَ ُع َهلُ ْم‬
ٍ َ‫الزَكاةُ َُثَايِيةُ أَصن‬
ْ َ
Amuin manga sila tutukbalan sin zakat walu sinip amuin manga sila
nabangkil ha halawm parman sin Allah (ha Ayat 60 sin Surah Attawbah).
‫والغارمين و في‬ ِ ‫فة قُلوُهم َو في ال ِّر‬
‫قاب‬ ِ
ِ َّ‫للفقرآء و المساكي ِن والعملين َعليها و المؤل‬ ‫دقات‬
ُ َّ ‫﴿ إنما ال‬
َ َ َ َ َ
. )٦۰( ‫ آية رقم‬، ‫) سورة التوبة‬١(﴾ ‫كيم‬ ِ ِ َّ ‫سبيل الل َو ا ِن‬ ِ
ٌ َ ‫عليم‬
ٌ ُ‫السبيل فريض ًة م َن الل والل‬
ِ ‫َّح ِو الت‬
: ‫َّاِل‬ ْ ‫وبَيَايُ ُه ْم َعلَى الن‬
In lilayan nila duun ha manga dumatung ini:
ِ ‫ وهم الَّ ِذين لَيس ِعْندهم ما يك‬، ‫ ال ُف َقراء‬-١
. ‫ْفْي ِه ْم‬ َ َ ْ ُ َ َ ْ َْ ُ َُ ُ َ
1. Al fuqara': Sila na in amuin wayruun duun kanila (manga balanja') amuin maka-
inihan kanila.
. ‫َح َس ُن َحاالً ِم َن الْ ُف َقَر ِاء‬
ْ ‫َّه ْم أ‬
ِ ِ ِ ‫ و هم الَّ ِذين لَي‬، ‫ املساكِْي‬-٢
ً ْ‫س عْن َد ُه ْم َما يَكْفْي ِه ْم أَي‬
ُ ‫ لَكن‬، ‫ضا‬ َ ْ َْ ْ ُ َ ُْ ََ
2. Al masakiin: Sila na in amuin wayruun da isab kanila balanja' makajarihan kanila,
sumagawa' marayaw-rayaw in hal nila dayng ha manga sila fuqara'.
‫ َو تَ ْوِزيْعِ َها َعلَى‬، ‫ َو ِح ْف ِظ َها‬،‫َص َح ِابَا‬ ِ ِ َّ ‫ وهم السعاةُ الَّ ِذين ي ُقومو َن ِِبم ِع‬، ‫الزَك ِاة‬ َّ ‫الع ِاملُ ْو َن َعلَى‬
ْ ‫الزَكاة م ْن أ‬ ْ َ ُْْ َ َ ْ َ ْ ُ َ َ -٣
. ‫ُ ِم َن الد َّْولَِة َعلَى َه َذا الْ َع َم ِل‬ ِ ٍ ِ ِ
ُ ‫ ب َش ْرط أَالَّ يَ ُك ْو َن َهلُ ْم َرَوات‬، ‫ُم ْستَحقِّْي َها‬
3. Al 'a-miluwna 'alaz zakah: Sila na in manga magsasangsa' (magkadtu-mari)
magkainagun sin pagpun sin zakat dayng ha manga tau magzazakat iban magmumus
kaniya iban (magkakainagun sin) pagtukbal kaniya pa manga tau (patut tutukbalan)
tagmustahak kaniya ha sharat bang mayan in sila wayruun da giyagagadjihan dayng
ha parinta duun ha manga hinang yan.
‫ أَْو‬،‫ف َشِّرِه ْم‬
ُّ ‫ أَْو َك‬، ‫الرَؤ ُساءُ الْ ُمطَاعُ ْو َن ِِف أَقْ َو ِام ِه ُم الَّ ِذيْ َن يُْر َجى بِ َع ِطيَّتِ ِه ْم إِ ْسالَ ُم ُه ْم‬
ُّ ‫ َو ُه ْم‬، ‫ امل َؤلََّفةُ قُلُ ْوبُ ُه ْم‬-٤
ُ
. ‫قُ َّوةُ إَِْيَاِنِِ ْم‬
4. Al muallafatu quluwbuhum: Sila na in manga kanakuraan pagtataatan (bukun
muslim) ha kawman amuin hiyu-huwat ha sabab sin pagdihil kanila sin zakat mag-
muslim sila atawa mapu'pu' in ngi' nila atawa kumusug in pangahagad nila (ha dayaw
iban kaadilan sin Agama Islam).

77
. ِ‫وك الَّ ِذي يَ ْش َِِتي ي ْف َسهُ ِم ْن َسيِّ ِده‬
ُ ُ‫ُ ُه َو الْ َم ْمل‬ ِ ِ
ُ ‫ َوالْ ُم َكات‬، ‫ َوُه ُم الْ ُم َكاتبُ ْو َن‬، ‫اب‬ ُ َ‫الرق‬
ِّ -٥
.ِ‫الزَكاة‬
َّ ‫َسُرهُ ِم َن‬
ْ‫َأ‬ ُّ ‫ فَيُ َف‬،‫َسْيُ الْ ُم ْسلِ ُم‬
ِ ‫وِمثْ لُه األ‬
ُ َ
5. Ar-Riqab: Sila na in pag-tawagun "Mukatibuwn, in mukatib: siya na in
kiyamimilikan (sin pagkahi niya) amuin (magguna siya) kabayaran niya in
ginhawa baran niya dayng ha sayyid panghu' tau nakamimilik kaniya, iban biya'
da hayan in hambuuk bihag muslim, amuin mamahardika' na siya dayng ha
zakat (kiyatukbal kaniya).

َ‫ أ َْو َكا َن َعلَْي ِه َديْ ٌن ال‬، ‫ْي الناَّ ِس‬ ِ

ْ ‫ َوُه َو َم ْن َِتَ َّم َل َديْناً م ْن أ‬، ‫ الغَا ِرُم‬-٦
ْ ‫َج ِل ا ِِإ‬
َ ْ َ‫صالَ ِح ب‬
.ُ‫يَ ْستَ ِطْي ُع َس َد َاده‬
6. Al gharim: Siya na in nagdara palutangan ha karna' sin pagpasulut niya ha
manga manusiya' nagkakalu atawa awun utang niya sarta' di' niya kagausan
bayaran.

.ُ ِ ‫ و هم الغُزاةُ الَّ ِذين َُي‬،ِ‫ ِِف سبِي ِل اهلل‬-٧

ِ َّ ‫ و لَيس َهلم‬، ِ‫اه ُدو َن ِِف سبِي ِل اهلل‬
ُ ‫الرَوات‬ ُْ َ ْ َ َْ َ َْ َ ُ ُ َ َْ
7. Fiy Sabiylillah: Sila na in manga mujahid (manga nagjijihad ha ran
karidaan sin Allah iban wayruun manga gadji nila pagtabukun.

. ‫ َوُه ُم الْ ُم َسافُِر الَّ ِذي يَِف َد َما َم َعهُ ِِف الطَِّريْ ِق‬، ‫السبِْي ِل‬
َّ ‫ ابْ ُن‬-۸
8. Ibnus Sabiyl: Siya na in tau hapagtulak-tulakan (kiya-ubusan (atawa kiya-
kabusan) lutu' ha karan danan.

78
 ‫ص َدقَةُ التَّطَُّو ِع‬
َ
Sarakka Sunnat

ْ ِ‫ َو ا ِِإيْ َفِاق ِِف ُو ُجوه‬، ‫الُص َدقَِة‬

‫ َو أَ ْن يُ َع ِّوَد‬، ‫اْلَِْْي املتَ نَ ّو َع ِة‬ َّ ‫ُ لِْل ُم ْسلِ ِم أَ ْن يُ ْكثَِر ِم َن‬ُّ ‫يُ ْستَ َح‬
ُ
َ ‫َجَر الْ َع ِظْي َم ِم َن اهللِ تَ َع‬ ِ
:‫اَل‬
َ ‫ال اهللُ تَ َع‬ َ َ‫ ق‬، ‫اَل‬ ْ ‫َ األ‬ َ ‫ فَِإ َّن ِِف ذَل‬،‫يَ ْف َسهُ َعلَى الْبَ ْذ ِل َو َع َدِم الْبُ ْخ ِل‬
.٢٤٥ ‫ آية رقم‬، ‫كثِْي رًة﴾ سورة البقرة‬ ِ‫ض‬ ِ
َ َ ‫ض َعافًا‬ْ َ‫اع َفهُ لَهُ أ‬ َ ُ‫سنًا فَي‬
َ َ ‫ضا‬ ً ‫ض اللَ قَ ْر‬ ُ ‫﴿ َم ْن َذال ي يُ ْق ِر‬
Miyustahab (piyanghindayaw atawa kiyakugan sin Agama Islam) ha manga muslim
in magpataud sila sin sarakka sunnat, iban pagnapaka iban pagmura tudju pa
jinisan sin hinang marayaw, iban biyaksahun niya in ginhawa baran niya pa hinang
magbaranja' (atawa magmura) ha di' awunun in mag-ikut, karna' bunnal tuud in
manga hinang yadtu pahala' salaggu'-laggu' (atawa mataud madawhat niya
karayawan tungbas) dayng ha Allah, nagparman in Allah:
"Hisiyu-siyu in magpautang ha Allah ha karna' puhung niya karayawan ha kug iban
baya' niya, nah tantu lipatun kaniya in karayawan (sin Allah) pa sataud-taud
kalipat".
‫ش ِّق تَ ْم َرةٍ فَ َم ْن لَ ْم يَ ِج ْد فَبِ َكلِ َم ٍة طَيِّبَ ٍة‬
َ ِ ‫َّار َو لَ ْو‬ ِ ِ
َ ‫ (( اتَّ ُقوا الن‬: ‫صلَّى اهللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم‬
َ ‫َويَ ُق ْو ُل‬
.١۰١٦ ‫)) أخرجه مسلم ِف كتاب الزكاة باب احلث على الُصدقة ولو بشق َترة أو كلمة طيبة و أِنا حجاب من النار برقم‬

Iban nagsabda in Nabi : "Tamingi niyu in ginhawa baran niyu dayng ha Narka'
misan dakuman hangtingi' hulma' (hipag-sarakka niyu ha karna’ sin Tuhan), nah
hisiyu-siyu in wayruun na kiyabakan niya (hulma' atawa unu-ununa) nah misan
dakuman kabtangan pa marayaw".
‫ول‬ ِ ‫ (( ما ِمن ي وٍم ي ْ بِح ي وما فِ ْي ِه إِالَّ ملَ َك‬:‫الُصالةُ و السالم‬
ُ ‫ان يَ ْن ِزالَ ِن فَيَ ُق‬ َّ ‫عليه‬ ِ ‫وي ُقو ُل‬
َ ً َْ ُ ُ َْ ْ َ ُ ّ ْ ََ
‫كا تَ لَفاً )) أخرجه مسلم ِف كتاب‬ ً ‫اآلخ ُر أَ ْع ِط ُم ْم ِس‬
َ ‫ول‬ ُ ‫ َو يَ ُق‬،ً‫ اللَّ ُه َّم أَ ْع ِط ُم ْن ِف ًقا َخلَفا‬:‫أَ َ ُد ُه َما‬
.١۰١۰ ‫الزكاة باب ِف منفق واملمسَ برقم‬

Iban nagsabda pa in Nabi :

"Wayruun dayng ha manga iyadlawan kiyahinaatan in hambuuk iypun duun

malayngkan in duwa Malaikat manaug sila karuwa, nah in agi sin hambuuk dayng
kanila ruwa (bilang panghinduwa'a) O Allah dihili in magnanapaka karayawan
(sarta' lipata kaniya) in agi sin hambuuk: O Allah lawaana in barakat (sin manga
arta') sin tau (ikutan) di' magsasarakka".

79
 ِ َ‫احلاال‬
:‫ت اآلتِيَ ِة‬ ِ َّ ‫ُ أَ ْن يكْثِر ِمن‬ ِ ِ
َْ ‫الُص َدقَة ِِف‬ َ َ ُ ُّ ‫ َو يُ ْستَ َح‬، ‫و الُصدقَةُ ُم ْستَ َحبَّةٌ ِف ََْي ِع األ َْوقَات‬
In pagsarakka miyustahab ha katan waktu iban miyustahab in papataurun ha manga
kahalan dumatung ini:
ِ ِ ‫ األَوقَات الْ َف‬-١
َ ‫اضلَةُ مثْ ُل َش ْه ِر َرَم‬
. ‫ضا َن‬ ُ ْ
1. Ha manga waktu awun kabiddaan dayaw niya, biya' na sin (kumugdan) ha bulan
ramadhan (atawa puasa).
ِ ْ ‫ْي الْ َّش ِريْ َف‬
ِ ْ ‫احلَرَم‬ ِِِ ِ ِ
. ‫ْي‬ َ ْ ‫ ِف األ ََماك ِن الْ َفاضلَة مثْ ُل‬-٢
2. Ha manga lugal awun kabiddaan dayaw niya, biya' na sin ha Makkatul Mukarramah
iban Madinah.
. ‫اج ِة‬ ِ َ‫ ِِف األَوق‬-٣
َ َ‫احل‬
ْ ‫ات‬ ْ
3. Ha manga waktu kagugunahan.
. ‫ْي‬ ِ ِ ‫ َعلَى األَقَا ِر‬-٤
َ ْ ‫ب املُ ْحتَاج‬
4. Duun ha manga asu kampung barhajat.

Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

َّ ‫فع َهلُم‬
. ُ‫الزَكاة‬ ِ َّ َ ‫ ع ّدد األَصن‬-١‫س‬
ُ ُ ‫اف الذيْ َن تُ ْد‬ َْ ْ َ
1. Itunga sarta' baytaan bang pila in manga sinip patut tutukbalan sila sin Zakat?

ٍ
. َ‫ص ِّح ْح اْلَطَأ‬
َ ‫) َو‬x( ‫ ) أو خطأ‬/( ‫بُصح‬ ْ -٢‫س‬
َ ُ‫أج‬
2. Jawaba sin bunnal (√) atawa sa' () sarta' paamuha in sa' (atawa kasa'an):

ِ ‫الزَكاةُ لِمن َُي‬

ِ‫اه ُد ِِف سبِي ِل اهلل‬
) ( َْ َ ْ َ َّ ‫ تُ ْدفَ ُع‬-١
1. Hitukbal in zakat ha siyu-siyu in nagjijihad fiy sabiylillah [ ].
) ( ‫الزَكاةُ لِ َم ْن يَ ُق ْوُم ِِبَ ْمعِ َها‬
َّ ‫ تُ ْدفَ ُع‬-٢
2. Hitukbal in zakat ha hisiyu-siyu in nagkakainagun sin parkala' pagpun kaniya [ ].
) ( َّ ‫َسْي ُر الْ ُم ْسلِ ُم ِم َن‬
ِ‫الزَكاة‬ ِ ‫َ األ‬
ُّ ‫ يُ َف‬-٣
3. (Manjari) mapalimaya in hambuuk muslim nasasaggaw dayng ha sabab
sin zakat [ ].
) ( ٌ‫ب َو ِاجبَة‬
ِ ‫الزَكاةِ َعلَى األَقَا ِر‬
َّ ‫ َدفْ ُع‬-٤
4. In pagtukbal sin sarakka ha manga asu kampung wajib [ ].

80
 :‫غ‬ ِ -٣‫س‬
َ ‫أكمل الْ َفَرا‬
3. Sampurnaa in manga blank (gawha') ini:
......................................................... ‫ْي َعلَْي َها‬ ِ ِ ِ ِ َّ ‫ط لِ َدفْ ِع‬
َ ْ ‫الزَكاة للْ َعامل‬ ُ ‫يُ ْش َِت‬-١
1. Shiyarat hapagtukbal sin zakat ha 'a-miliyna 'alayha (magpupun kaniya)
in:………………………………………………………………………………………………………..……
….
............................................ ‫ من حكم دفع الزكاة للرؤساء املطاعْي رجاء‬-٢
........................................... ‫ أو‬.................................. ‫أو‬
2. Dayng ha manga hikmat ha pagtukbal sin zakat ha manga nakura' pagtataatan ha
karna'paghuwat-huwat: ……. …………atawa………………..…atawa……………..… ..……
............................................................................: ‫السبِْي ِل ُه َو‬
َّ ‫ابن‬
ُ -٣
3. In Ibnus Sabiyl siyana in:………………………………………………………………….……..…….
. ‫الُص َدقَ ِة‬ ْ َ‫الس ِنة َعلَى ف‬
َّ ‫ض ِل‬ ِ ‫ اذكر دلِيالً ِمن الْ ُقر‬-٤‫س‬
َّ ‫ َو آخر ِم َن‬، ‫آن‬ْ َ َْ ْ
4. Sabbut kaw hambuuk dalil dayng ha Qur'an, iban hambuuk dayng ha Sunnah
manunjuki ha kalabbiyan sin pagsarakka?
: ‫ت ِمْن َها‬
ٍ َ‫الُص َدقَِة ِِف حاال‬
َ َّ ‫ُ إِ ْكثَ ُار ِم َن‬
ُّ ‫ يُ ْستَ َح‬-٥‫س‬
5. Miyustahab in pagpataud sin pagsarakka duun ha manga kahalan dayng kaniya:
................................................. -١
1………………………………………………………………………….……………………….
............................................ -٢
2………………………………………………………………………….…………………….……
................................................. -٣
3………………………………………………………………………………….…………….……
............................................ -٤
4……………………………………………………………………………………….……….……

WALLAHU A'LAM
Pahati: In pangadjian Zakat yan, duwa kami iban sin hambuuk guru taniyu mulliya
hi pah Tuwan A'lim Mukhtar Jailan, in nagjulbahasa pa Sinug didtu ha bay niya
ha Bus-bus sin bulan April 23-24, 2009.

81
82
‫الفــقــه‬
AL-FIQH

‫الفصل الدراسي الثاني‬

Second Semester
LEVEL SIX

83
84
 ‫س األ ََّوِل‬ َّ
ُ ‫الد ْر‬
ِ ‫مراجعةُ ما ُد ِرس فِي ال َف ْ ِل الدِّر‬
‫اس ِّي األ ََّو ِل‬َ َ َ َ َ َُ Pangadjian
Panagnaan
Pagbalik Sin Manga Napangadji' Nakauna
Ha First Semester
‫ْج ْم َع ِة‬
ُ ‫ص َةُ ال‬
َ
Sambahayang Juma'at

. ‫ْي َعلَى ُك ِّل ُم ْسلِ ٍم بَالِ ٍغ َعاقِ ٍل ذَ َك ٍر ُم ْستَ ْو ِط ٍن‬

ٍ ْ ‫ض َع‬ ِ
ُ ‫الج ُم َعة فَ ْر‬
ُ ُ‫ص َة‬
َ *
 In Sambahayang Juma'at fardhu' ayn ha tiyap-tiyap muslim baligh a-kil (sangput
in ummur lagi' taga akkal) usug tutug ha hula'.
:‫وط أ َْربَ َع ٍة‬
ٍ ‫ُص ُّح إِالَّ بِ ُشر‬
ُ
ِ َ‫* والَ ت‬
َ
 Di' masa malayngkan labay ha upat manga sharat:

ِ ْ َ‫ُّم ُخطْبَت‬
.‫ْي‬ ُ ‫ تَ َقد‬-٤ ‫ االستِْيطَا ُن‬-٣ ‫اع ٍة‬
َ َََ ‫ض ْوُر‬
ُ ‫ ُح‬-٢ ‫ت‬
ُ ْ‫الوق‬
َ -١
1. Waktu, 2. awun makahadir jama'ah, 3. Tutug/duruk ha hula', 4. kaunahan sin
duwa khutba'.

‫ص َةُ ال ِْع ْي َديْ ِن‬

َ
Sambahayang Duwa 'Eid/Haylaya
[Haylaya Puasa Iban Haylaya Hajji']

.٢ ‫سورة الكوثر آية‬ ﴾‫َ َو ْاَنَْر‬

َ ِّ‫ُص ِّل لَرب‬
َ َ ‫ لَِق ْولِِه تَ َع‬: ‫ض كِ َفايٍَة‬
ِ َ‫ ﴿ف‬:‫اَل‬ ِ
ُ ‫ص َةُ الع ْي َديْ ِن فَ ْر‬
َ *
 In sambahayang duwa 'Eid fardhu' kifayah, ha parman sin Allah:
"Pagsambahayang kaw ha karna' sin Tuhan mu iban pagsumbay' kaw kurban".

ِ ِ‫ان ََيهر فِي ِهما ا ِِإمام ب‬

‫ يُ َكبِّ ُر ِِف‬،ِ‫القَراءَة‬ ِ ِ ِ َّ ‫س إِ ََل‬ ِ ‫َّم‬ ِ ِ
ُ َ َ ْ ُ َ ْ َ‫ َوه َي َرْك َعت‬،‫الزَوال‬ ْ ‫* َوَوقْ تُ َها م ِن ْارت َف ِاع الش‬
.‫ َوِِف الثَّايِيَ ِة َخَْ ًسا بَ ْع َد تَ ْكبِْي َرةِ االيْتِ َق ِال‬،‫األ ُْوََل ِستًّا بَ ْع َد تَ ْكبِْي َرةِ ا ِِإ ْحَرِام‬
Iban in waktu niya tumagna' dayng ha kaangkat sin Suga sampay pa liyd Suga,
duwang karakaat siya, patanugun duun kanila ruwa sin imam in bassahan, tumakbir
ha panagnaan rakaat unum (6 katakbir) puas sin takbiyratul Ihram, iban tumakbir
lima (5 katakbir) puas sin takbiyratul intiqal.

85
 ِ ‫ص َةُ الْ ُكسو‬
‫ف‬ ُْ َ
Sambahayang Lahu' Bulan atawa Suga

ِ ‫ ِِف ُك ِّل رْكع ٍة رُكوع‬، ‫ان‬

.‫ان َو ُس ُج ْوَد ِان‬ ِ ‫* ص َةُ الْ ُكس‬
ِ َ‫ وِهي رْكعت‬،ٌ‫وف سنَّةٌ م َؤَّك َدة‬
َْ ُ َ َ َََ َ ُ ُ ُ َ
 In sambahayang lahu' sunnah muakkadah, duwang karakaat ha tiyap-tiyap
rakaat duwa in ruku' iban duwa in sujud.

‫االستِ ْس َق ِاء‬
‫االستسقاء‬ ْ ُ‫ص َة‬
َ
Sambahayang Pangayu' Ulan

‫ُصلَّى‬ ِ ِ ‫االستِ ْش َق ِاء إِ َذا أَج َدب‬

َ ُ‫ ت‬،ٌ‫ َوه َي ُسنَّةٌ ُم َؤَّك َدة‬،‫س املَطَُر‬َ ‫ب‬
ََ‫ت‬‫اح‬
ْ ‫و‬
َ ‫ض‬
ُ ‫َر‬
ْ ‫أل‬‫ا‬ ‫ت‬ َ ْ ‫صالَةُ اال ْس‬
َ ُ‫* تُ ْشَرع‬
.‫اح َدةً َو يَ ْدعُو فِْي َها‬
ِ ‫ ُُثَّ ََيْطُُ ا ِِإمام ب ع َدها خطْبةً و‬،‫ْي‬
َ َ ُ َ َْ ُ َ ُ
ِ ْ َ‫رْك َعت‬
َ
 Shiyara' in Sambahayang pangayu' ulan apabila manigang na in lupa iban
maawun na in panghaw ulan, sunnah muakkadah, sumambahayang duwang
karakaat, ampa mag-khutba' in Imam puas sin khutba' makaminsan ampa siya
dumuwa'a.

‫ْجُنَزائِز‬
ِ‫ْجلنَائ‬
َ ‫ص اَلةُ َا‬
َ
Pag-ayura Ha Janazah [Atawa Mayat]

.‫ض كِ َفايٍَة‬ ِ َّ ‫ت َوت ْك ِفْي نُهُ َو‬

ُ ‫الُصالةُ َعلَْيه َوَدفْ نُهُ فَ ْر‬
ِ ِّ‫* َغسل املي‬
ُْ
 In pag-ligu' patay iban pag-saput kaniya iban pagsambahayang kaniya iban
َ
pagkubur fardhu' kifayah.

ِِ ٍ ِ ِ ِ
‫ُصلِّي‬ َ ُ‫ َوي‬،‫الميِّت أَ ْن يُ َكبِّ َر أ َْربَ َع تَ ْكبِْي َرات يَ ْقَرأُ بَ ْع َد األ ُْوََل ُس ْوَرةَ ال َفاِتَة‬
َ ‫ص َفةُ ال َّ َة َعلَى‬
‫ف قَلِْيالً بَ ْع َد‬ ِ ِِ ِ ِ ِِ ِ
ُ ‫ َويَق‬،‫ َويَ ْدعُو ل ْل َميِّت بَ ْع َد الثَّالثَة‬،‫صلَّى اهللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم بَ ْع َد الثَّاييَة‬ ِّ ِ‫َعلَى الن‬
َ ‫َِّّي‬
.ً‫اح َدة‬ ِ ‫الرابِع ِة ُُثَّ يسلِّم عن ََيِينِ ِه تَسلِيمةً و‬
َ َ ْ ْ ْ ْ َ ُ َ ُ َ َّ
In "Hantang sin pagsambahayang ha patay" tumakbir siya upat takbir iban
massa siya puas takbir panagnaan Surah Fatihah iban sumalawat pa Nabi puas sin
takbir hikaruwa, iban dumuwa'a siya ha mayat puas sin takbir hikatu, iban
humundung siya hangkaray' puas sin takbir hika-upat ampa siya sumalam pa tuu
niya makaminsan.

86
 ‫س الثاني‬ َّ
ُ ‫الد ْر‬
ِ ‫مراجعةُ ما ُد ِرس فِي ال َف ْ ِل الدِّر‬
‫اس ِّي األ ََّوِل‬َ َ َ َ َ َُ Pangadjian
Pagbalik Sin Manga Napangadji' Nakauna Ha First Semester Hikaruwa

Pagzakat: َّ
ُ‫الزَكاة‬
:‫ َوِه َي َو ِاجبَةٌ بِ ُش ُرْو ٍط ِمْن َها‬، ‫ان ا ِِإ ْسالَِم‬
ِ ‫ث ِمن أَرَك‬ ِ ِ َّ *
ُّ ‫الزَكاةُ ه َي‬
ْ ْ ُ ‫الرْك ُن الثَّال‬
ِ ‫ َع َدا اْلَارِج ِم َن األ َْر‬،ً‫ضي َسنَةً َك ِاملَة‬
‫ض‬ ِ ِ ‫َ الن‬ ِ
َ ُ ‫ م ْل‬-٢ ‫ ا ِِإ ْسالَ ُم‬-١
ّ ‫ ُم‬-٣ ‫ُِّصاب‬
 In Zakat amuna in rukun hikatu dayng ha manga rukun sin Agama Islam, wajib
siya labay dayng ha manga sharat, dayng kaniya:
1. Al Islam, 2. makamilik sin nisab 3. lumabay hangkatahun jukup, puas in alta'
napaguwa' dayng ha lupa'.
ِ ‫ َوِِف عُُر‬،‫ُ َوالْ ِفض َِّة‬
‫وض‬ ِ ‫الذ َه‬ ِ ‫ َو ِِف اْلَارِِج ِم َن األ َْر‬، ‫ ِِف َبِْي َم ِة األَيْ َع ِام‬:ِ‫الزَكاة‬
َّ ‫ َو ِِف‬،‫ض‬ َّ ‫ب‬ ِ
ُ ‫* تَج‬
.ِ‫ِّج َارة‬
َ ‫الت‬
 Mawajib in zakat ha [Bahiymatul an'am] Manga binatang-hayup kakaunun (biya'
na sin unta', sapi' iban kambing),ibanha Gumuguwa' dayng halawm sin lupa',
iban ha Bulawan iban pilak,ibanManga pangarta' hidaragang [biya' sin luun
(dagangan) sin tinda].
.‫ُ ِِف الْ َع َوا ِم ِل َوالَ ِِف امل ْعلُ ْوفَِة‬
ُ ‫ َوالَ ََِت‬،‫السائِ َم ِة ِم ْن َبِْي َم ِة األَيْ َع ِام‬ َّ ‫ب‬
َّ ‫الزَكاةُ ِِف‬ ُ ‫* تَ ِج‬
َ
 Mawajib in zakat ha hayup "sa-ima" (biyubuyan in pag-ipat kaniya amuin ma-ipat
siya hangkatahun sampay palabi) dayng ha manga "bahiymatul an'am", iban
bukun wajib ha "'awa-mil" (amuin manga piyapakay (hakagugunahan sin
tagdapu, biya' upama sin piyag-uumahan) iban sin hayup "ma'luwfah" (amuin
pagsangsaan sin tagdapu in pagpakaun kaniya, biya' sin siya in magpupun iban
maghahakut sin manga kakaun kasagbut-sagbutan hipagpakaun kaniya atawa
biyhun niya pa awn waktu in unu-ununa pagkaun hipagtutubung niya).
،‫ض ِج الث َِّما ِر‬ ِّ َ‫َ ِعْن َد ا ْشتِ َد ِاد احل‬ ِ ِ َ‫ب والثِّما ِر إِ َذا ب لَغ‬ ِ ِ َّ ُ ‫* تَ ِج‬
ْ ُ‫ُ َو ي‬ َ ‫ َو َذل‬،‫ُصابًا‬َ‫تي‬ ْ َ َ َ ‫ب الزَكاةُ ِف احلُبُ ْو‬
.‫ َوالعُ ْش ُر فِْي َما يُ ْس َقى بِالَ ُك ْل َف ٍة‬,‫ف العُ ْش ِر فِْي َما يُ ْس َقى بِ ُك ْل َف ٍة‬
ُ ‫ُص‬
ِ ‫والْو ِاج‬
ْ ‫ُي‬
ُ ََ
 Mawajib in zakat ha manga bigi iban sin bungang kahuy (labay dayng ha manga
sharat ini); apabila mabut na in nisab niya, sarta' ha waktu mag-ishtidad na siya;
(amuin biya' sin manugas na in bigi sampay mapisi na siya ha sabab sin kalaas
niya atawa lumahil na in kahinug niya).nah in wajib hipaguwa' ha pag-zakat
kaniya 5% hangtunga' sin hangkabahagi' dayng ha hangpu' kabahagi', iban 10%
hangkabahagi' dayng ha hangpu' kabahagi' duun ha amuin pagkabubuhan siya
ha di' na hilabay pagsangsaan sin tau, (biya na sin kabubuhan siya sin ulan iban
ka-anuran da siya sin tubig tubud atawa sapa').

87
 Bungang kahuy/‫الثمار‬ Bigi panghiyanum/‫بوب‬ ‫ال‬
ِ ‫ و ِِف‬.ً‫ ِمثْ َقاال‬٢٠ ‫ و ِم ْق َداره‬،‫ُ إِ َذا ب لَغ يُِصابا‬
ِ َ‫الفض َِّة إِ َذا ب لَغ‬ ِ ‫الذ َه‬ َّ ‫ب‬
َّ ‫الزَكاةُ ِِف‬ ِ
‫ضا َو‬
ً ْ‫ُصابًا أَي‬
َ ‫تي‬
ْ َ َ ُُ َ ًَ ََ ُ ‫* تَج‬
. ٪٢ ،٥ ‫ُ فِْي ِه َما ُربُ ُع العُ ْش ِر‬ ِ ‫ و‬.‫ ِدرهم‬٢٠٠ ‫ِم ْق َداره‬
ُ ‫الواج‬
َ َ َ َْ ُُ
 Mawajib in zakat ha bulawan (labay dayng ha duwa sharat ini): Apabila mabut in
nisab (ha gantaan tupungan) niya 20 kawhaan mithqal, damikkiyan in pilak
apabila mabut na in nisab, in gantaan niya 200 dirham, nah adapun in wajib hi
guguwa' zakat nila ruwa (bulawan iban pilak) 2.5% (hangkabahagi' dayng ha upat
kabahagi)'.

‫ َو‬،‫ُ أَ ِو الْ ِفض َِّة‬

ِ ‫الذ َه‬ ِ ‫ت يُِصابا بِنُِص‬
َّ ‫اب‬ ِ ِ ‫وض الت‬
َ ‫ِّج َارةِ إ َذا يَ َوى بَا الت‬
َ ً َ ْ َ‫ِّج َارَة َو بَلَغ‬ َ ِ ‫الزَكاةُ ِِف عُُر‬ َّ ‫ب‬ ِ
ُ ‫* تَج‬
.٪٢ ،٥ ‫اجهُ ُربُ ُع الْعُ ْش ِر‬ ِ ِ ‫الزَكاةِ الْو ِاج‬ ِ
ُ ‫ُ إ ْخَر‬ َ َّ ‫م ْق َد ُار‬
 Mawajib in zakat ha "'Uruwdhut tijarah" apabila nakaniyat in tagdapu hipag-usaha
siya, sarta' mabut na in nisab niya ha nisaban sin bulawan atawa pilak, nah in
gantaan wajib hipaguwa' (bilang) zakat niya 2.5% (hangkabahagi' dayng ha upat
kabahagi').

‫زكاةُ الف ِْط ِر‬

Zakat Fitra'

‫صاعٌ ِم ْن َتٍَْر أ َْو بٍُّر‬ ِ ‫الُصغِ ِْي ِمن املسلِ ِم‬

َ ‫ َوم ْق َد ُارَها‬،‫ْي‬ َّ ‫َزَكاةُ ال ِْفطْ ِر و ِاجبَةٌ َعلَى‬
َ ْ ْ ُ َ ْ َّ ‫الذ َك ِر َواألُيْثَى َوالْ َكبِ ِْْي َو‬ َ
‫اج َها قَ ْب َل الْعِْي ِد بِيَ ْوٍم‬ ِ ِ َّ ‫ واألَفْضل إِخراجها ي وم الْعِي ِد قَبل‬،‫أَو َغ ِْيهِ ِِمَّا ي ْقتاتُه النَّاس‬
ُ ‫ َو ََيُ ْوُز إ ْخَر‬،‫الُصالَة‬ َ ْ ْ َ َْ َ ُ َ ْ ُ َ َ ُ ُ َ َ ْ ْ
ِ ْ ‫أ َْو يَ ْوَم‬
.‫ْي‬
In Zakatul Fitr [Zakat Pitla'] wajib ha usug iban babai iban tawmaas iban bata'-bata'
dayng ha manga muslim, in taud sin jankaan niya hangkagantang dayng ha tamar
(hulma') atawa bur atawa dugayng niya dayng ha manga (kabiyaksahan) pagkaunun
sin manusiya' (biya' na sin bugas), iban labi apdal paguwaun siya hitukbal (patag-
kapatutan kaniya) ha adlaw Haylaya muna dayng ha pagsambahayang, iban manjari
in pagtukbal kaniya muna dayng ha Haylaya hangka adlaw atawa duwa adlaw.

88
 Manga Tau Tutukbalan Sin Zakat: ِ‫الزَكاة‬
َّ ‫ْأهل‬ ‫أ‬
ُ

‫لْي‬ ِ ِ ‫ ﴿إمنا الُصدقات للفقرآء واملساك‬:‫الزَكاةِ َُثَايِيَةٌ َوُه ْم امل ْذ ُك ْوُرْو َن ِِف قَ ْولِِه تَ َع َاَل‬
َّ ‫أ َْهل‬
َ ‫ْي والعام‬ َ َ ُ
ِ ِ ‫السبِي ِل فَ ِري‬ ِ ِ ِّ ‫عليها وامل َؤلََّف ِة قُلُ ْوبُ ُه ْم َوِِف‬
ِ َ‫الرق‬
َ ْ ْ َّ ‫ْي َو ِِف َسبِْي ِل اهلل َواب ِن‬
ُ‫ضةً م َن اهلل َواهلل‬ َ ْ ‫اب َوالْغَا ِرم‬ ُ َ
.)٦٠ ‫يم﴾ ( سورة التوبة آية‬ ِ ِ
ٌ ‫يم َحك‬ ٌ ‫َعل‬
In manga tau mapatut tukbalan sin Zakat walu in taud nila nasabbut sila ha
parman sin Allahu Ta'ala ha Surah Attawbah, Ayat 60:
"In bunnal niya in manga sadakka (zakat) patut da tuput hitukbal pa mangafaqiriban
manga miskin iban Al 'a-miluwna 'alaz zakah(manga tau magsasangsa' magkainagun
sin pagpun sin zakat iban sin pagtukbal kaniya pa manga tau patut tutukbalan), iban
Al muallafatu quluwbuhum (manga kanakuraan pagtataatan (bukun muslim) ha
kawman amuin hiyu-huwat ha sabab sin pagdihil kanila sin zakat mag-muslim sila
atawa mapu'pu' in ngi' nila atawa kumusug in pangahagad nila (ha dayaw iban
kaadilan sin Agama Islam) iban Ar-Riqab: (amuin pag-tawagun "Mukatibuwn, in
mukatib: amuin mamluk kiyamimilikan sin pagkahi niya, magguna siya kabayaran niya
in ginhawa baran niya dayng ha panghu' nakamimilik kaniya), Al gha-rim(amuin tau
nagdara palutangan sarta' di' niya kagausan bayaran) iban mangamujahid (manga
nagjijihad ha ran karidaan sin Allah (lamud in manga manununtut ilmu' iban guru iban
magdada'wa ha agama Islam), iban Ibnus Sabiyl (amuin tau hapagtulak-tulakan
(kiya-kabusan) lutu' ha karan danan" piyardu' dayng ha Allah iban in Allahu Ta'ala
tubus in pangingat lagi' Hakim (panday-pandikal).

‫صدق ُة التطو‬
Sadakka Tatawwu'

‫ َوِِف األَْزِمنَ ِة‬،‫ْي‬ ِ ِ ‫ات احلاج ِة و َعلَى األَقَا ِر‬ ِ َ‫اصةً ِِف أَوق‬َّ ‫ َخ‬،‫الُص َدقَِة‬َّ ‫ُ ا ِِإ ْكثَ ُار ِم َن‬
َ ْ ‫ب املُ ْحتَاج‬ َ َ َ ْ ُّ ‫يُ ْستَ َح‬
ِ ْ ‫الش ِريْ َف‬
.‫ْي‬ ِ ْ ‫اضلَ ِة َكاحلَرَم‬
َّ ‫ْي‬ ِ ‫ وِِف األَم ِكنَ ِة ال َف‬، ‫ضا َن‬
ْ َ َ ‫ال َفاضلَة َكَرَم‬
ِِ
َ
Miyustahab in pag-pataud sin pagsadakka, labi luba' na ha manga waktu barhajat
iban pa manga tau asu-kampung bar-hajat, iban ha waktu tagakabiddaan biya' na sin
bulan Ramadhan iban ha manga lugal tagakabiddaan biya' na sin duwa Haram
Mulliyah (Makkah iban Madinah).

89
 ‫الدرْ سُ الثالث‬
‫الصو ُم‬ Pangadjian Hikatu

Puasa
:‫تعْ ِريْفُ الص ْو ِم‬
Ma'na Sin Puasa:

ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِِ ُ ‫ ا ِِإمس‬:‫ال َّوم هو‬

.‫س‬ ْ ‫ م ْن طُلُ ْوِع ال َف ْج ِر إِ ََل غُ ُروب الش‬،‫اك بنيَّة الْعبَ َادة هلل َع ْن ََْي ِع املَُفطَِّرات‬
ِ ‫َّم‬ َ ْ َُ ُ ْ
:ُ‫ح ُْك ُمه‬
Hukuman Niya:

:‫ َوالدَّلِْي ُل َعلَى َذالِ ََ قَ ْولُهُ تَ َع َاَل‬.ِ‫ َوِه َي فَ ِريْ َضةٌ فَ َر َض َها اهللُ َعلَى ِعبَ ِاده‬،‫َص ْوُم َرَم َضا َن ُرْك ٌن ِم ْن أ َْرَك ِان ا ِِإ ْسالَِم اْلَ ْم َس ِة‬
ِ ِ ِ ِ َّ ِ ِ ِ
َّ
َ ‫ َو َم ْع ََن ُكت‬، ﴾‫ب َعلَى ال يْ َن م ْن قَ ْبل ُك ْم لَ َعل ُك ْم تَتَّ ُق ْو َن‬ َ ‫ام َك َما ُكت‬ ُ َ‫ب َعلَْي ُك ُم ال ِّ ي‬
َ ‫آمنُوا ُكت‬َ ‫﴿يََيُّ َها الَّ يْ َن‬
)١(
ُ
َّ ‫ َوأ‬،ُ‫ادةِ أَ ْن الَ إِلَهَ إِالَّ الل‬
ُ‫َن ُم َ م ًدا َع ْب ُده‬ َ ‫ َش َه‬،‫س‬ ٍ ‫ (( ُنِي ا ِ ْس َ ُم َعلَى َخ ْم‬:‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬َ ُ‫ض َوقَ ْولُه‬ َ ‫فُ ِر‬
َ
.)٢( )) ‫ َو َص ْوِم َرَم َضا َن‬،‫ َو َ ِّج الْبَ ْي ِت‬،ِ‫الزَكاة‬
َّ ‫ َوإِقَ ِام ال َّ َةِ َوإِيْتَ ِاء‬،ُ‫َوَر ُس ْولُه‬
In Puasa amuna in Pagtangka' labay dayng ha niyat (sin pangatayan) mag-ibadat pa
Allah dayng ha katan makababa'tal, tumagna' dayng guwa' fajar tubtub pa tu'gum
Suga.
In pag-puasa ha bulan Ramadhan hambuuk rukun dayng ha manga rukun sin Islam
lima, iban pardu' siya dayng ha manga piyardu' sin Allah ha manga iypun Niya. iban
in dalil niya parman sin Allah:
"O! kamu manga nagpaparatsaya na pa Allah  piyardu' kaniyu (sin Allah ) in
magpusa (ha bulan Ramadhan hangkabulan) biya' sin kapardu' ha manga ummat
naka-una dayng kaniyu, bat dakamu magmabuga' pa Allah " . Surah Al-
Baqarah:183.
Iban in hatihan sin "Kutiba" Furidha" (Piyardu'): iban Hadith sin Rasulullah :
"Nabangun in (Agama) Islam duun ha lima parkala': Pagnayk-saksi' ha bunnal tuud
wayruun susumbahun mapatut pagtag-iypunan malayngkan Allah iban bunnal tuud
in Muhammad daak sin Allah, iban pagpalindug sin Sambahayang (lima waktu),
iban pagtunay sin Zakat, iban Pagnayk hadji' pa Baytullahil Haram (ha Makkah) iban
pagpuasa ha bulan Ramadhan (hangkabulan)".

ٍ َ‫رمضاي‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ َّ ‫وقَ ْد فُ ِرض ِصيام رمضا َن ِِف‬

.‫ات‬ َ َ َ ‫صلَّى اهللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم ت ْس َع‬
َ ‫الر ُس ْو ُل‬ َ ‫ َو‬،ِ‫السنَة الثَّاييَة م َن اهل ْجَرة‬
َّ ‫ص َام‬ َ ََ ُ َ َ َ
Bunnal tuud napardu' in pag-puasa ha tahun hikaruwa sin Hijriyyah, salta' nakapuasa
in Rasulullah siyam (9) ka-Ramadhan.

__________________________
. ١٨٢ ‫) سورة البقرة آية رقم‬١(
‫) واللفظ له‬١٦( ‫) ومسلم ِف كتاب اِإَيان باب بيان أركان اِإسالم ودعائمه العظام برقم‬٨( ‫) أخرجه البخاري ِف كتاب اِإَيان باب دعاؤكم إَيايكم برقم‬٢(

90
 ُ
:‫شرُ ْوطه‬
Manga Sharat Niya:

:‫ضا َن لَهُ ُشُرْو ٌط أ َْربَ َعةٌ ِه َي‬

َ ‫ص ْوُم َرَم‬
َ
Wajib siya labay dayng ha manga upat sharat:

.‫الُص ْوُم َعلَى الْ َكافِ ِر‬

َّ ُ ِ
ُ ‫ فَالَ ََي‬،‫ ا ِِإ ْسالَ ُم‬-١
1. "Al Islam": (subay siya muslim) nah di' mawajib in puasa ha hambuuk kafir.

.‫الُصغِ ِْْي‬
َّ ‫ُ َعلَى‬ ِ
ُ ‫ فَالَ ََي‬،ُ‫ البُلُ ْوغ‬-٢
2. "Al buluwgh": (sangput in ummur) nah di' mawajib ha bata'-bata'.

.‫ُ َعلَى امل ْجنُ ْو ِن‬

ُ ‫ فَالَ ََِي‬،‫الع ْق ُل‬
َ -٣
َ
3. "Al aqlu": (taga akkal) nah dih mawajib ha dupang (way akkal).

ِ ‫ فَالَ ََِيُ علَى الع‬،‫الُصوِم‬

.ُ‫اج ِز َعْنه‬ َ َ ُ ْ َّ ‫ ال ُق ْد َرةُ َعلَى‬-٤
4. "Al qudra 'ala Sawm": (makagaus muasa), nah di' mawajib ha malamma
(wayruun gaus niya ha pag-puasa)...

91
 ِّ ‫َما يَ ْد ُخ ُل ِ ِه‬
:‫الش ْه ُر‬
Pangingatan sin Pagsud sin Bulan Ramadhan

:‫ضا َن َِ َ ِد أ َْم َريْ ِن‬

َ ‫يَ ْد ُخ ُل َش ْه ُر َرَم‬
Mabista Sumud in Bulan Ramadhan labay ha hambuuk dayng ha duwa parkala':

.)١( ))‫ص ْوُموا لِ ُرْؤيَتِ ِه َوأَفْ ِط ُروا لِ ُرْؤيَتِ ِه‬ ِ ِ ِ ِ

َ ‫ ُرْؤيَةُ هالَِل َرَم‬-١
ُ (( :‫ ل َق ْوله َصلَّى اهللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم‬،‫ضا َن‬
:‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِِ ِ ِ ِ
َ ‫ْي يَ ْوًما إِ َذا ََلْ يَُر اهلالَ ُل ل َق ْوله‬ ُ ‫ إِ ْك َم‬-٢
َ ‫ال َش ْه ِر َرَم‬
َ ْ ‫ضا َن ثَالَث‬
.)٢( ))‫((فَِإ ْن غُبِّ َي َعلَْي ُك ْم فََ ْك ِملُوا ِع َّدةَ َش ْعبَا َن ثَ َثِْي َن‬
1. Kakitaan na in Sahali sin Ramadhan, ha sabda sin Rasulullah : "Pagpuasa kamu bang
kiyakitaan na siya (in Sahali sin bulan Ramadhan) iban buka' na kamu bang
kiyakitaan niyu na siya (in Sahali sin Shawwal)".
2. Pag-pajukup sin bulan Sha'ban (30) katluan adlaw, apabila wala' kiyakitaan in Sahali (sin
Ramadhan), ha sabda sin Rasulullah : "Nah bang kiyarampugan kaniyu, nah
pajukupa niyu in bilangan sin Sha'ban katluan adlaw".

ِ َّ ‫النِّ يَّة في ال‬

:‫وم‬
Niyat Ha Pag-Puasa: ُ

،‫ضا َن‬ ‫م‬‫ر‬ ِ‫ ِمثل صو‬،ُ

‫م‬ ِ ِ ‫لُصوِم الو‬
‫اج‬ ‫ا‬ ِ
‫ِف‬ َ ِ‫ و َذل‬،‫الُصي ِام نِيَّةُ ال َّوِم ِمن اللَّي ِل‬ ِ ِِ
َ ََ ْ َ ُ ْ َ ْ َّ َ َ ْ َ ْ َ ِّ ‫يُ ْشتَ َر ُط لُص َّحة‬
.‫الُص ْوِم املْن ُذ ْوِر‬
َّ ‫ َو‬،‫الُص ْوِم‬
َّ ‫ضا ِء‬
َ َ‫َوق‬
َ
Shiyarat ha hikasa sin puasa in magNiyat mamuasa ha waktu dum, in yadtu bang ha puasa
wajib, biya' na sin puasa ha Ramadhan, iban puasa pagganti' ha Ramadhan iban puasa
Najar (tungga').

ُ‫ فَالَ يُ ْشتَ َر ُط فِْي ِه النِّ يَّة‬،‫ض‬ ِ ْ َ‫ ِمثْل ِصيَ ِام يَوِم ا ِِإثْن‬،ُ
ِ ‫ْي َواْلَ ِمْي‬
ِ ‫س َوأَيَّ ِام البِْي‬ ِ ‫الُصوُم َغْي ر الوا ِج‬
ْ ُ َ ُ ْ َّ ‫أ ََّما‬
‫ بِ َشْر ِط أَالَّ يَ ُك ْو َن قَ ْد تَنَ َاوَل‬،‫ص ِحْي ٌح‬ ِ َّ ‫ فَلَ ْو يَ َوى‬،‫ِم َن اللَّْي ِل‬
َ ُ‫ُص ْوُمه‬َ َ‫ ف‬،‫َّها ِر‬ َ ‫الُص ْوَم ِِف أَثْنَاء الن‬
.‫ُم َفطِّراً بَ ْع َد طُلُ ْوِع ال َف ْج ِر‬
Adapun in puasa bukun wajib, biya' na sin puasa adlaw isnin iban khamis iban sin ayyamul
Biydh: (puasa ha sakahaba' adlaw 13, 14 iban 15 sin tiyap-tiyap bulan) nah wala' na shiyarat
in Niyat sin dum, nah dayng ha sabab yadtu bang siya nag-niyat ha waktu adlaw na, nah in
puasa niya sahih (bilang da), ha sharat wala' da siya naka-inum/makan sin makababa'tal
puas sin guwa' fajar.

---------------------
‫ ومسلم ِف كتاب الُصيام باب وجوب صوم رمضان لرؤية اهلالل‬،‫ )) واللفظ له‬. . . ‫ ) أخرجه البخاري ِف كتاب الُصوم باب قول النِّي صلى اهلل عليه وسلم (( إذا رأيتم اهلالل فُصوموا‬١(
.)١٠٨١( ‫)) برقم‬. . . ‫والفطر لرؤية اهلالل‬
92
Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
‫الُصوم؟‬ ِ ‫ عر‬-١‫س‬
‫ف‬
َ ّ
1. Ma'nahi in Puasa?
. ِ ‫ضة‬
‫صوم رمضا َن‬ ِ ‫ اذكر الدليل على فري‬-٢‫س‬
َ
2. Sabbut kaw hambuuk dalil manunjuki piyardu' in puasa ha Ramadhan?
ِ ‫اخِت اِإجابةَ الُصحيحةَ – لكل فقرٍة من العبارت‬
:‫اآلتية‬ َِ -٣‫س‬
3. Piy' kaw sin jajawaban sahih (bunnal) ha tiyap-tiyap faqrah dayng ha
manga ibara kabtangan dumatung ini:
ٍ َ‫ صام النِّي صلى اهلل عليه وسلم (تسع رمضايات – عشر رمضايَات – سبع رمضاي‬-‫أ‬
.)‫ات‬ َ ُّ
A. Nakapuasa in Nabi: [siyam kaRamadhan------hangpu' kaRamadhan------pitu
kaRamadhan].
ِ َّ‫(الثايية ِمن اهلِجرةِ – الرابعة من اهلجرة – الت‬
ِ ‫الس ِنة‬
.)‫اس َعة من اهلجرة‬ َْ َ ْ َ َّ ‫صوم رمضا َن ِف‬
ُ ‫ض‬ َ ‫ فُ ِر‬-‫ب‬
B. Napardu' in puasa ha Ramadhan [ha tahun hikaruwa sin Hijriyyah-----hika-upat
sin Hijriyyah-----hikasiyam sin Hijriyyah].
.)‫العقل – الت َّْمييز‬ ِ ُّ ِ ‫روط‬
ِ ‫ من ُش‬- ‫ج‬
ُ -‫(مضي احلَول‬ ‫السنة‬
َّ ‫صوم رمضا َن ِف‬
C. Dayng ha manga sharat sin pagpuasa ha Ramadhan [lumabay in hawl------taga
akkal-----maka-ingat na minig sin marayaw iban mangi']
‫إكمال شعبان تسع ًة‬
ُ -ً‫ثالثْي يوما‬
َ ‫(إكمال شو َال ثالثْي يَوماً –إكمالُ شعبا َن‬
ُ َ ‫دخول َش ْه ِر‬
‫رمضا َن‬ ُ ‫بت‬ ُ ْ‫ يث‬-‫د‬
:)ً‫وعشرين يوما‬
َ
D. Matantu na in pagsud sin bulan Ramadhan [ha pagpajukup sin Shawwal katluan
adlaw-----pagpajukup sin Sha'ban katluan adlaw-----ha pagpajukup sin Sha'ban
kawha'an tagsiyam adlaw].
.‫الدليل‬ ٍ ‫ يدخل شهر رمضا َن بو‬-٤‫س‬
‫ اذكرُها مع ذ ْك ِر‬،‫احد من أمرين‬ ُ ُُ َ
4. Mabista sumud na in bulan Ramadhan ha sabab sin hambuuk dayng ha
duwa parkala', sabbuta sila karuwa salta' sabbuti hambuuk dalil?
: ‫ْم َما يَأِِْت‬
َ ‫ْي ُحك‬
ْ ِّ َ‫ ب‬-٥‫س‬
5. Patarranga in hukuman sin manga dumatung ini:
( ‫الليل لُصوم رمضا َن‬ ِ ‫ تَبييت‬-‫أ‬
ِ ‫النية من‬
) ُ
1. (Subay awunun) in niyat ha waktu dum ha pag-pausa ha
Ramadhan.
) ( .‫التطوع أثناءَ النها ِر‬
ِ ِ ‫ يية‬-‫ب‬
‫صوم‬ ُ
2. In pagniyat ha puasa tatawwu' (sunnat) ha adlaw na.
ِ ‫ َمثِّل للُصوم الو‬-٦‫س‬
.ُ‫اجُ و غْي الواج‬ ْ
6. Dihili misalan (upama) ha pagpuasa wajib iban bukun wajib?

93
 ‫الدرْ سُ الرابع‬
‫ِمنْ أحْ ك ِام ص ْو ِم رمضان‬ Pangadjian Hika-upat

Dayng ha manga Hukuman sin Pagpuasa ha Ramadhan

َ ‫اح لَهُ ال ِْفط ُْر فِي َرَم‬

:‫ضا َن‬ ُ َ‫َم ْن ُي‬
Tau Amuin Hiyarus Kaniya In Muka' Ha Ramadhan

ِ ِ ِ ‫ِمن يس ِر ا ِِإسالَِم أَ ْن أَب‬

َ ‫ َوِم ْن َذل‬،‫اح الفطَْر ل َم ْن لَهُ عُ ْذٌر َشْر ِع ٌّي‬
:َ ََ ْ ُْ ْ
Dayng ha manga kaluhay sin Agama Islam iban kamaapi niya, jiyari niya in pagbuka'
ha siyu-siyu in awun ujur niya ha Shara'. Dayng ha damikkiyan yan:
.‫ض‬ُ ْ‫ املَِري‬-١
1.Tau nasasakit.
.‫ امل َسافُِر‬-٢
2. Musafir [Tau ha pagtulak-tulakan].
ُ

َ‫ َو َعلَْي ِهما‬،‫ضا َن‬ ِ ِ ِ َّ ‫ض الَّ ِذي يَ ُش ُّق َعلَْي ِه‬

َ ‫اح َهلَُما الفطُْر ِِف َرَم‬ ُ َ‫َ املُ َسافُر يُب‬ َ ‫ َو َذل‬،‫الُص ْوُم‬ ُ ْ‫فَالْ َم ِري‬
.)١( ﴾‫ضا أَ ْو َعلَى َس َف ٍر فَ ِع َّدةٌ ِم ْن أَيَّ ٍام أُ َخ َر‬ َ ْ‫ ﴿فَ َم ْن َكا َن ِم ْن ُك ْم َم ِري‬:‫اَل‬َ ‫ لَِق ْولِِه تَ َع‬،ُ‫ضاء‬َ ‫ال َق‬
In tau nasasakit amuin hikahunit kaniya in pag-puasa, iban damikkiyan in tau ha
tulakan jiyari kanila ruwa in muka' ha bulan Ramadhan buwat malayng wajib kanila
ruwa in magganti' (ha dugayng bulan) ha parman sin Allah:
"Hisiyu-siyu in kaawunan niya dayng kaniyu nasasakit atawa ha tulakan (nah jiyari
kaniya in muka') ampa niya bistahun in bilangan sin kiyabukaan niya gantian niya
pajukupun ha dugayng bulan".

‫ َويُطْعِ ُم َع ْن ُك ِّل يَ ْوٍم‬،‫ فَِإيَّهُ يُ ْف ِطُر‬،ُ‫ض الَ يُْر َجى َزَوالُه‬ ٍ ‫ لِ َمَر‬،‫ لِ ِك ََِب ِسن ِِّه‬،‫الُص ْوِم‬
َّ ‫اجُز َع ِن‬ ِ ‫ الع‬-٣
َ
.)٢( ﴾‫ام ِم ْس ِك ْي ٍن‬ ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ِ
ُ ‫ ﴿ َو َعلَى الَّ يْ َن يُط ْي ُق ْونَهُ ف ْديَةٌ طَ َع‬:ُ‫ ل َق ْوله ُسْب َحايَه‬،ً‫م ْسكْينا‬
3. Tau malamma way gaus muasa ha sabab sin kalaas atawa sakit amuin di' na
mahuwat-huwat in pag-ulih kaniya, nah bunnal tuud muka' na siya, salta' magpakaun
siya ha tiyap-tiypa adlaw hambuuk miskin, ha parman sin Allah :

"Iban wajib ha manga sila magpupuasa sagawa' hikahunit kanila in pag-

puasa ha di' na matatu (mawun in pargausan biya' na sin malaas na tuud)
in magpiddiya sila magpakaun hatiyap-tiyap adlaw hambuuk miskin"

94
 :‫ضاءُ ال َّ ْوِم‬
َ َ‫ق‬
Pagkada'[Pagganti'] Sin Puasa

‫اجًزا َع ِن‬ ِ ‫ََِيُ علَى من أَفْطَر ِِف ِِنَا ِر رمضا َن قَضاء األَيَّ ِام الَِّيت أَفْطَر فِي ها إِالَّ إِ َذا َكا َن ع‬
َ َْ َ ُ َ َ ََ َ َْ ُ ُ
ُ‫ُ ال َك َّف َارة‬ ِ ‫ض الَ ي رجى زوالُه فَالَ ََِيُ علَي ِه ال َقضاء إَِّمنَا الْو‬
‫اج‬ ٍ ‫ر‬‫م‬ ِ‫الُصي ِام لِ ِك َِب ِسن ِِّه أَو ل‬
ُ َ ُ َ ْ َ ُ ُ َ َ َ ْ ُ َ ْ
َ َ َ ِّ
.ِْ ‫فَ َق‬
Wajib ha hisiyu-siyu in nakabuka' ha adlaw sin Ramadhan in pagganti' sin manga
adlaw kiyabukaan niya buwat malayngkan bang in kaawunan niya malamma
(wayruun na gaus) muasa ha sabab sin kalaas niya naka tawa sakit wayruun
katantuhan sin pag-uli' niya, nah dayng ha sabab yadtu bukun na wajib kaniya in
magganti' amura kuman in wajib kaniya magkiparat nahadja.

.‫الُص ْوِم َوَكون األَيَّ ِام ُمتَتَابِ َعةً َوََيُ ْوُز تَ ْف ِريْ ُق َها‬
َّ ‫ض ِاء‬ َ َ‫ُ املبَ َاد َرةُ إِ ََل ق‬ُ ‫يُ ْستَ َح‬
ُِ ِ
‫اآلخر‬ ‫ر‬ ‫َل‬ِ‫إ‬ ‫ه‬‫ر‬‫َخ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ِ
َ َ َ ََ َ ُ َ َّ ْ َ َ َ َ ََ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ِّ َ ُ ْ ‫ََيُ ْوُز ل ْل ُم ْفط‬
‫ن‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫إ‬‫ف‬ ،‫ر‬ ‫اآلخ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫م‬ ‫َل‬ ِ
‫إ‬ ‫اء‬‫ض‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ؤ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ َ
‫أ‬ ِ
‫ر‬
ُ‫ َو َعلَْي ِه الت َّْوبَة‬،َ ِ ِ ِ َِ‫ و‬,ُ‫لِع ْذ ٍر فَالَ يأْ َُث‬
َ ‫ َوإِ ْن َكا َن لغَ ِْْي عُ ْذ ٍر َحُرَم َذل‬،ِْ ‫ضاءُ فَ َق‬ َ ‫ُ َعلَْيه ال َق‬ ‫َي‬
ُ َ َ ُ
.ً‫ضاءُ األَيَّ ِام الَِّيت أَفْطََر فِْي َها َوا ِِإطْ َع ُام َع ْن ُك ِّل يَ ْوٍم ِم ْس ِكْينا‬َ َ‫َوق‬

Miyustahab kaniya in uwsan niya (sa-utun magtuy) in pagganti' sin puasa.

Maharus ha tau nakabuka' (ha shara') in pa hulihun niya in pagkada' (pagganti')

sampay pa di' pa mabut in Ramadhan dugayng sumunud, nah bang tiyahala' niya
sampay pa Ramadhan sumunud ha karna' awun ujur ha shara', nah di' da siya
magdusa, salta' wajib kaniya magkada' sadja, sagawa' bang in kaawunan niya bukun
ha awun ujur hiyaram yadtu kaniya, wajib kaniya in magtawbat iban magkada' sin
manga adlaw kiyabukaan niya iban magpakaun siya ha tiyap-tiyap hambuuk adlaw
(kiyabukaan niya) hambuuk miskin.

___________________________________________________________
.)١٨٤( ‫ آلية رقم‬،‫) سورة البقرة‬١(
.)١٨٤( ‫ آلية‬،‫) سورة البقرة‬٢(

95
 :‫ات ال َّ ْوِم‬
ُ ‫ُم ْف ِس َد‬
Manga Makababa'tal Sin Puasa

ِ ‫ أ ََّما من أَ َكل أَو َش ِر‬،‫ضا َن َعم ًدا‬ ِ ‫الشر‬

ْ‫ ََل‬،‫ب يَاسيًا أَْو ُم ْكَرًها‬
َ ْ َ َْ ْ َ ‫ب في نَ َها ِر َرَم‬
ُ ْ ُّ ‫ األَ ْك ُل َو‬-١
.ُ‫ص ْوُمه‬
َ ‫يَ ْف ُس ْد‬
1. Pagkaun iban pag-inum ha adlaw sin Ramadhan ha piyagtuuran, adapun in hisiyu-
siyu in nakakaun atawa naka-inum ha hal kiyalupahan (sin puasa siya) atawa
kiyalugusan, wala' da naba'tal in puasa niya.
ِّ ِ ِ ِ ِ ِ ِ )١(ِ ِ ِ ِ َّ ِ
ُ ‫ أ ََّما إذَا َكا َن الد‬،ً‫الس ْ ب إذَا َكا َن َكث ْيرا‬
‫ فَالَ يُ َؤث ُر َعلَى‬،ً‫َّم قَلْيال‬ َّ ‫ أ َْو‬، ‫اج الدم ال َج َامة‬ ُ ‫ إ ْخ َر‬-٢
.‫ أَْو َِْتلِ ِيل الدَِّم‬،‫ أَ ِو اْلَْرِح‬،‫الس ِّن‬ ِ ‫ُ الرع‬ ِ ِ ِ ِ ِ َّ
ِّ ‫ أ َْو قَ ْل ِع‬،‫اف‬ َ ّ ِ َ‫ ُخ ُرْو ُج الدَِّم بِ َسب‬:‫ َوم ْن أ َْمثلَة الدَِّم ال َقلْي ِل‬،‫الُص ْوم‬
2. Pagpaguwa' sin dugu' labay dayng pag-hija-mah, atawa paghut-hut apabila in
kaawunan niya mataud, adapun bang in kaawunan sin nahut-hut tiyu'tiyu' da, nah di'
da makaba'tal sin puasa niya, dayng ha manga pang-upamahan sin dugu' tiyu'-
tiyu':Pagguwa' sin dugu' ha sabab sin siyunggu-sunggu, atawa paghublut sin ipun
atawa pali' atawa tahlil addam (pagkawa' dugu' para ingatun taga sakit ka atawa way
atawa unu in type niya O+, A+ atawa B+ ka siya).

ِ‫اختِيَا ِره‬ ٍ ‫ وُهو إِ ْخراج ما ِِف املعِ َدةِ ِمن طَع ٍام أَو َشر‬،‫ التَّ َقيُّؤ َع ْم ًدا‬-٣
ْ ‫ أ ََّما إِ ْن َخَر َج بِغَ ِْْي‬،‫اب َع ْن طَ ِريْ ِق ال َف ِم‬َ ْ َ ْ َ ََُ َ َ
.‫الُص ْوِم‬
َّ ‫فَالَ يُ َؤثِّ ُر َعلَى‬
3. Pagsuka ha pagtuuran, amuna pagpaguwa' sin unu-ununa in halawm tiyan/babat
dayng na mayan ha kakaun atawa pag-inum labay dayng ha simud (biya' sin kuutun in
gung-guwngang bat sumuka) adapun bang gimuwa' simuka ha bukun labay pini' niya,
di' da makamudarat (makaba'tal) sin puasa.

َّ ‫ َو َح ْق ِن الدَِّم ِِف‬،‫ ا ِِإبْ ِر املغَ ٍّذ ِية‬:‫ ِمثْ ُل‬،ِ‫ف َع ْن طَ ِريْ ِق ال َف ِم أ َْو غَْي ِره‬
.‫الُصائِ ِم‬ ِ ‫ال َشي ٍء َعلَى الجو‬ُ ‫ إِ ْد َخ‬-٤
ُ ِ ْ َ ْ
ِ ِ ِِ ِ
.‫اجبا لَ ِزمه ال َقُصاء‬
ُ َ ُ َ ً ‫ص ْوُمهُ َو‬ َ ‫ فَِإ ْن َكا َن‬،ُ‫ص ْوُمه‬ َ ‫َم ْن فَ َع َل َشْيئًا م ْن َهذه املُْفس َدات فَ َس َد‬
4. Pagpasud unu-ununa pa lawum sin gung-guwngan labay dayng ha simud atawa ha
dugayng lalabayan niya, biya' sin pagtugsuk sin jawm ganti' sin pagkaun (karna' maka-
uli' siya hapdi' iban uhaw), iban pagpasud dugu' labay hitugsuk pa baran sin tau puasa.
Nah hisiyu-siyu in nakahinang ha hambuuk dayng ha manga makababa'tal yan naba'tal
na in puasa niya, bang in puasa niya wajib subay awunun niya in pagganti'.

___________________________________________________________
ٍ ‫بآلة و طر‬
.‫يقة خاصة‬ ٍ ‫) وهي إخراج الدم من اْلسد‬١(
.)٢( ‫) سورة املائدة آية‬٢(

96
 : ‫للمعلم‬
ِ ‫الشر‬ ِ ِ
‫ قَ َال‬،‫ب‬ ْ ُّ ‫ َوالَ تَ ْت ُرْكهُ يَ ْستَمُّر ِِف األَ ْك ِل أَ ِو‬،ُ‫ضا َن يَاسيًا فَ َذ ِّك ْره‬
َ ‫ب ِِف يَ َها ِر َرَم‬ُ ‫َح ًدا يَأْ ُك ُل أَْو يَ ْشَر‬
َ‫تأ‬َ ْ‫* إِ َذا َرأَي‬
. ‫) أالية‬١(﴾‫ان‬ ِ ‫البر والت ْقوى وال تعاونُوا علَى ا ِثم والع ْدو‬ ِّ ‫﴿و َتعاونُوا علَى‬
َ ُ َ َ َ :‫تَ َع َاَل‬
.‫ُص ُل املاءُ إِ ََل َج ْوفِ ِه‬ ِ ‫ض ِة وا ِِإستِْن َش‬
ِ ‫ ح ََّت الَ ي‬،‫اق‬
َ َ ْ َ ‫ض َم‬ َّ ِ‫* يُكَْرهُ ل‬
ْ ‫لُصائِ ِم املبَالَغَةُ ِِف امل‬
َ َ ُ
 Apabila makakita' kaw hambuuk tau nagpupuasa kimakaun atawa imi-inum ha adlaw sin
Ramadhan ha hal kiyalupahan, nah patumtuma siya, ayaw mu siya pasari tumuy sin
pagkaun iban pag-inum, parman sin Allah: "Iban pagtulung-tabang kamu ha
hinang marayaw iban ha hinang pagmabuga' pa Allah…"Surah Al ma-idah:2.
 Miyakruh ha tau puasa in pagpalandu' ha pagpamaymugmug iban paghanggit sin tubig
pa lungag ilung, ha supaya di' sumampay in tubig palawum gung-guwngan niya
(masabab hikaba'tal sin puasa niya).

Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

.‫ اذكر َمن يباح هلم الفطر ِف رمضان‬-١‫س‬

1. Sabbuta in hinda siyu namayan in hiyarus kanila in pagbuka' ha bulan
Ramadhan?:
: ‫ أكمل الفراغات اآلتية‬-٢‫س‬
2. Sampurnaa in manga blank (gawha') ini:
ِ ‫( أ ) قد يعجز اِإيسان عن‬
..............................‫ أو‬............................. ‫الُصوم ل‬
‫ أ‬- Awun waktu di' makagaus in manusiya' ha pagpuasa ha sabab sin:…………………….

ِ ‫(ب) يباح‬
ِ ‫الفطُْر للمر‬
...................................................................‫يض الذي‬ ُ
‫ب‬-Tiyugut in pagbuka' ha tau nasasakit amuin:………………………………………………..
..................................................................‫(ج ) من أفطر لعذ ٍر وجُ عليه‬
‫ ج‬- Hisiyu-siyu in nakabuka' ha sabab sin awun ujur wajib kaniya in:………………………….
ِ
.‫مفسدات ال وم‬ ‫ اذكر ث ثةً من‬-٣‫س‬
3. Sabbut kaw tu (3) dayng ha manga makababa'tal sin puasa?:

97
 : ‫وص ِّ ح الخط‬
َ )X( ‫) أو خط‬( ‫ح‬ ‫ أجب‬-٤‫س‬
4. Sambungi sin Sahih () atawa khata' (kasaan) () salta' pa amuhun
mu in kasaan.
) ( .ُ‫( أ ) من أكل أو شرب ياسياً فسد صومه‬
‫ أ‬- Hisiyu-siyu in nakakaun atawa naka-inum ha hal kiyalupahan naba'tal in puasa
niya.
) ( .ٌ‫دم كثْي‬
ٌ ‫(ب) يفسد الُصوم إذا سحُ من الُصائم‬
‫ ب‬- Maba'tal in puasa apabila kakawaan dugu' mataud in tau puasa.
) ( .‫اق‬ ِ
ِ ‫املضمضة واِإستنش‬ ‫(ج ) يستحُ للُصائِم املبالغةُ ِف‬
‫ ج‬- Miyustahab ha hambuuk tau puasa in pagpalandu' ha pagpamaymugmug iban
paghanggit sin tubig pa ilung.
) ( ُ ‫( د ) إذا خرج منَ القيءُ بدون اختيا ٍر فسد‬
َ‫صوم‬
‫ د‬- Apabila gimuwa' dayng kamu in suka ha bukun mu tiyuud naba'tal in puasa mu.
:‫الُص ِحْي َح ِة‬
َّ ‫ضائَِرًة َح ْو َل ا ِِإ َجابَِة‬ َ -٥‫س‬
َ ‫ض ْع‬
5. Butangi ligung ha kuliling sin jajawaban sahih:
َ ‫ب ِِف يَ َها ِر َرَم‬
:‫ضان‬ ُ ‫َح ًدا يَأْ ُك ُل أ َْو يَ ْشَر‬
َ‫تأ‬َ ْ‫( أ ) إِ َذا َرأَي‬
(‫ )أ‬- Apabila makakita' kaw hambuuk tau puasa kimakaun atawa
miyminum (tubig) ha adlaw sin Ramadhan:
.‫* أتْ ُركه يأكل أو يشرب فإمنا أطعمه اهلل وسقاه‬
o Pasaran kuna siya (pakansangun) magkaun iban mag-inum, karna' in bunnal niya
in yadtu piyakaun siya sin Allah iban piya-inum.
.‫الُصيَ ِام‬
ِّ ِ‫* أُذَ ِّك ُرهُ ب‬
o Patumtumun ku siya sin puasa (siya).
ِ
َ ‫* الَ ْأهتَ ُّم بِ َذل‬
.َ
o Di' na aku mag-inu-inu kaniya.
ِ ‫ضمض ِة وا ِِإستِْن َش‬
:‫اق‬ ْ َ َ َ ْ َ‫(ب) تُكَْرهُ املُبًالَغَةُ ِِف امل‬
(‫ – )ب‬Miyakruh in pagpalandu' ha pagpamaymugmug iban paghanggit sin
tubig pa lungag ilung:
ٍ ‫* ِِف ُكل وض‬
.‫وء‬ ُ ُ ِّ
o Ha tiyap-tiyap mag-ayir.
.‫سل اْلنَابَِة‬
ِ ُ‫* ِِف غ‬
o Ha pagpaygu' junub.
.‫الُصيَ ِام‬
ّ ‫* ِِف‬
o Ha waktu puasa.

98
 ‫الدرْ سُ الخامس‬
‫الُصيَ ِام‬
ِّ ‫اب‬ُ ‫آد‬
َ Pangadjian
Hikalima
Manga A-dab (Bautan Sin Shara') Ha Pag-Puasa

:‫ َو ِه َي‬،‫ب‬ ِ ِ ِ َ ‫اك آداب ي ْشرع لِل َّائِ ِم مراعاتُها فِي َش ْه ِر رم‬

ٌ َ َ‫ َوم ْن َها َما ُه َو ُم ْست‬،‫ب‬
ٌ ‫ م ْن َها َما ُه َو َواج‬،‫ضا َن‬ ََ َ َ َُ ُ َ ُ ٌ َ َ َ‫ُهن‬
Awun manga A-dab subay bawugbugan siya sin tau magpupuasa ha bulan
Ramadhan, awun dayng kaniya wajib in hukuman iban awun dayng kaniya
mustahab, ini in liliyan niya:

:‫صلَّى اللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ ِ َّ ‫َّميم ِة و‬ ِ ِ ِ ِ ِ ‫اجتِنَاب ال َك‬ ِ ِ ِ

َ ‫ ل َق ْوله‬:‫الشتَ ِم‬ َ َ ْ ‫ب َوالغ ْيبَة َوالن‬ ُ ْ ‫ب َعلَى ال َّائ ِم َوغَْي ِره‬ ُ ‫ يَج‬-١
.)١( ))ُ‫ع طَ َع َامهُ َو َش َرا َه‬َ ‫اجةٌ فِي أَ ْن يَ َد‬ ِ ‫ فَ لَْي‬،‫الزوِر والعمل ِ ِه والج ْهل‬
َ َ ‫س لل‬َ َ َ َ َ َ َ َ ْ ُّ ‫ع قَ ْو َل‬ ْ ‫((م ْن لَ ْم يَ َد‬
َ
1. Wajib ha tau puasa iban sin dugayng niya in paghalli' (tuminggal) sin pagputing
iban paglimut iban fitna magda-ra bissara (ha hika awun sin pagkalu ha antara' sin
manga pagkahi niya nagkakasi) iban sin pagpamung-mung, sabda sin Rasulullah:
"Hisiyu-siyu in wala' timinggal sin bissara putting iban paghinang kaniya, iban sin
hinang kaja-hilan, di' in Allahu Ta'ala humajat ha pagtinggal niya sin pagkaun iban
pag-inum niya"

:‫ب لِل َّائِ ِم َما يَْتِي‬

ُّ َ َ‫ يُ ْست‬-٢
2. Miyustahab ha hambuuk tau puasa in manga dumatung ini:

‫اق فِي ُو ُجوهِ ال َخ ْي ِر‬ ِ ‫ و ِذ ْك ِر‬،‫آن‬

ِ ‫ وا ِ نْ َف‬،‫الل‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ َ ‫العب‬ ِ ِ َ‫(أ) ا ِ ْكث‬
َ َ ‫ ق َراءَة ال ُق ْر‬:‫ مثْ ُل‬،‫ادات َنْ َواع َها‬َ ‫ار م َن‬ ُ
.‫َّرا ِويْ ِح‬ ِ ‫و‬
َ ‫ص َة الت‬
َ َ
‫ أ‬- In pagpataud sin hinang dayng ha manga jinisan sin ibadat, biya' na sin pagbassa
Qur'an, iban pagjikir, iban pagnapaka ha katan tibayhuan sin hinang marayaw iban
pagsambahayang Taraweh.

.)٢( )‫صائِ ٌم‬

َ ‫ (إِنِّي ْام ُرٌؤ‬:‫(ب) أَ ْن يَ ُق ْو َل إِ َذا َشتَ َمهُ أَ َ ٌد‬
‫ – ب‬Mamung siya apabila pamung-mungun sin hangkatau pagkahi niya: "Bunnal
tuud in aku ini nagpupuasa".

____________
‫) والِتمذي ِف كتاب‬٢٣٦٢( ‫) واللفظ له و أبودود ِف كتاب الُصوم باب الغيبة للُصائم برقم‬٦٠٥٧( ‫ ﴿واجتنبوا قول الزور﴾ برقم‬:‫) أخرجه البخاري ِف كتاب اآلداب باب قول اهلل تعاَل‬١(
.)٧٠٧( ‫الُصوم باب جاء ِف التشديد ِف الغيبة للُصائم برقم‬
‫ قال رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم (فإن سابَّهُ أحد أو قاتله‬:‫) من حديث أيب هريرة رضي اهلل عنه قال‬١٩٠٤( ‫ إذا شتم برقم‬،‫ إِن صائم‬:‫)أخرجه البخاري ِف كتاب الُصوم باب هل يقول‬٢(
.))‫ إِن امرؤ صائم‬:‫فيقل‬

99
 ُّ ‫(ج ) تَ ِْخ ْي ُر‬
.‫ َوتَ ْع ِج ْي ُل ال ُفطُوِر‬،‫الس ُ وِر‬
‫ ج‬- Pagpahuli sin pagkaun sahur, iban pagpaus sin pabuka'.

.‫ فَِإ ْن لَ ْم يَ ِج ْد فَ َعلَى َم ٍاء‬،‫ فَِإ ْن لَ ْم يَ ِج ْد فَ َعلَى تَ ْم ٍر‬،‫ب‬

ٍ َ‫(د) أَ ْن يُ ْف ِط َر َعلَى ُرط‬
‫ – د‬Magbuka' siya ha rutab (hatiniya; bunga hinug hulma' in kaunun niya muna)bang
wayruun tamar in pagbukaan niya bang wayruun kabakan niya nah tubig na in
pagbukaan niya.

َ ِ‫ َوِم ْن ذَل‬،‫ فَِإ َّن لِل َّائِ ِم َد ْع َوةً الَ تُ َر ُّد‬:ِ‫(ه ) أَ ْن يَ ْدعُ َو ِع ْن َد فِطْ ِره‬
:‫ك قَ ْو ُل‬
.)1()ُ‫ت األَ ْج ُر إِ ْن َشاءَ الل‬ َ َ‫ ثَب‬،‫ت الْعُ ُرْو ُق‬ ِ َّ‫ وا ْ تَ ل‬،ُ ‫(ذَ َهب الظَّم‬
َ َ َ
‫ – ه‬Dumuwa'a siya pa Allah ha waktu pagbuka' niya, karna' bunnal tuud awun ha tau
magpupuasa duwa'a di' hisulak sin Allah, dayng ha damikkiyan yan: duwa'a lapal:
"Dzahaba azh-zhama'u, wabtallatil 'Uruwq, wa thabatal ajru Insha-Allah".

: ‫للمعلم‬
ِ ِ‫ ومن ذلَ ا ِِإكثار من قراءة‬،‫بالطاعات‬
‫القرآن‬ ُ
ِ ُّ ‫يستفيد ِمن شه ِر رمضا َن ِف‬
ِ ‫التقر‬
‫ب إَل اهلل‬ َ ‫ينبَغِي لِْل ُم ْسلِم أ ْن‬
ِ ِ ‫ واملحافطةُ على‬،‫ِف هذا الشه ِر‬
ُ ‫ و أالَّ ي ْشتغ َل عن ذلَ ِبا ال‬،ُ‫املسلمْي والعُ ْمَرة‬
‫يعود‬ َ ‫اويح مع‬
ِ ‫أداء صالة الِت‬
ُ
.‫عليه بالفائدة ِف ِدينِ ِه أو دييَاه‬
Suku’ sin Guru:

Subay in hambuuk muslim makakawa' siya kapaiddahan dayng ha bulan Ramadhan duun
ha manga hinang hikasuuk niya pa Allah, labay dayng ha manga hinang pagtaat, iban
damikkiyan pataurun in pagbassa sin Qur'an ha bulan yan, iban pagparihara' tumunay sin
Sambahayang taraweh bar-jama'ah iban manga muslimin iban pagtunay sin ibadat 'Umrah,
iban ayaw siya magpasasaw ha manga hinang dugayng amuin wayruun makawa' niya
paiddah ha pag- Agama niya iban pag-Dunya niya.

___________
.‫) من حديث عمر رضي اهلل عنهما‬٢٣٥٧( ‫) أخرجه أبو داود ِف كتاب الُصوم باب القول عند اِإفطار برقم‬1(

100
Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

‫ْم الغِْيبَ ِة َوالن َِّمْي َمة؟‬

ُ ‫ َما ُحك‬-١‫س‬
1. unu in hukuman sin maglimut iban namiymah (amuin magda-ra bissara
dayng ha hambuuk tau pa hangkatau bat makapagkalu)?

ِ ِ
.َ َ ‫ اذْ ُكر ال ّدل‬،ِْ ‫س تَ ْرُك األَ ْك ِل َوالشرب ف َق‬
َ ‫يل َعلَى ذَل‬ ِّ -٢‫س‬
َ ‫الُصيَ ُام لَْي‬
2. In pagpuasa bukun sadja timinggal sin pagkaun iban pag-inum, sabbut
kaw hambuuk dalil manunjuki hayadtu?

ِ ِ َّ ِ‫احلة الَِّيت ي ْنبغِي ل‬

ِ َّ ‫ اذ ُكر ثالثةَ أَمثِلَ ٍة لِألعم ِال‬-٣‫س‬
. َ ‫لُصائ ِم ا ِِإ ْكثَ ُار مْن َها ِِف َرَم‬
‫ضا َن‬ ََ َ ‫الُص‬ َْ ْ ْ
3. Sabbut kaw tu misalan (upama) sin manga ammal saleh amuin subay
pataurun sin magpupuasa in pagtunay kaniya ha bulan Ramadhan.

:‫الُصائِ ُم‬
َّ ‫ول‬ُ ‫ َما َذا يَ ُق‬-٤‫س‬
4. Unu in hipamung sin tau magpuasa:

...................................................................: ‫َح ٌد‬ ِ

َ ‫ إ َذا َشتَ َمهُ أ‬-‫أ‬
(‫)أ‬ Apabila pamung-mungun sin hangkatau pagkahi
niya:…………………………..……………………..

......................................................................:‫ عند فطره‬-‫ب‬

(‫ )ب‬Ha waktu pagbuka' niya:…………………………………………………………………..……

ِ ِ
َ‫اْلَطَأ‬
:
َ ‫ َو‬،‫صح ْأو َخطأ َأم َام العبَ َارةِ اآلتيَة‬
ْ ‫ص ِّح ِح‬ ْ ُ‫ اكت‬-٥‫س‬
َ ُ
5. Sulatan in sahih atawa khata' ha unahan sin ibara kabtangan dumatung ini
salta' pa amuha in khata' (wrong):

) ( ‫ َوتَأْ ِخْيُ الفطُوِر‬،‫السحوِر‬

َّ ‫يل‬ ِ ُّ ‫ يستح‬-
ُ ‫ُ تَ ْعج‬ َ َْ ُ
- Miyustahab in pag-us ha pagsahur, iban pagpahuli sin pagbuka'. [ ]

ٍ َ‫الُصائِم َعلَى رط‬ ِ

) ( ُ ُ ُ َّ ‫ُ أَ ْن يُ ْفطَر‬
ُّ ‫_ يُ ْستَ َح‬
- Miyustahab in muka' in tau nagpuasa ha rutab (bunga hulma'). [ ]

101
 ‫ِصيَ ُام التَّطَُّوِع‬ ‫الدرْ سُ السادس‬
Pangadjian Hika-unum
Puasa Tatawwu' (Sunnat)

ِ ‫ وقَ ْد جاء‬،‫ض ِل ال َكبِ ِْي‬

ْ ‫الع ِظْي ِم َوال َف‬ ِِِ ِ ِ
‫السنَّةُ َع ِن‬
ُّ ‫ت‬ ََ َ ْ َ ‫َج ِر‬ ْ ‫ ل َما فْيه م َن األ‬،ُ‫ َوا ِِإ ْكثَ ُار مْنه‬،‫ص ْوُم التَّطَُّوِع‬ َ ‫يُ َس ُّن‬
:‫ َوِمْن َها‬،‫ُ ِِف ِصيَ ِام أَيَّ ٍام ُم َعيَّنَ ٍة‬
ِ ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه و َسلَّم بِالت َّْر ِغْي‬
َ َ ِّ ِ‫الن‬
َ ‫َِّّي‬
Siyunnat in puasa tatawwu', iban pagpataud kaniya, ha karna' sin awun
madawhat duun kaniya dayng ha manga pahala' dakula' iban kabiddaan
salaggu'-laggu', iban bunnal tuud awun bayta' dimatung dayng ha Nabi
pamulansang magpuasa ha manga adlaw kiyatututat siya, dayng kaniya:

.‫ض ُل ِصيَ ِام التَّطَُّوِع‬ ٍ ٍ

َ ْ‫ ِصيَ ُام يَ ْوم َوإِفْطَا ِر يَ ْوم َوُه َو أَف‬-١
1. Puasa hangka adlaw iban magbuka' hangka adlaw amuna in labi apdal pag-
puasa tatawwu' (sunnat/nafilah).
ِ ِ )١( ِ ِ ٍ ٍِ ِ ِ
َ ‫ َوه َي الْيَ ْوَم الثَّال‬، ‫ َواألَْوََل أَ ْن تَ ُكو َن أَيَّ َام البْيض‬،‫ صيَ ُام ثَالَثَة أَيَّام م ْن ُك ِّل َش ْهر‬-٢
،‫ث َع َشَر‬
.‫س َع َشَر‬ ِ ِ َّ ‫و‬
َ ‫ َواْلَام‬،‫الراب َع َع َشَر‬ َ
2. Puasa tu (3) adlaw ha tiyap-tiyap bulan, iban in labi awla ma awun siya ha
"Ayyamul Biydh"; amuna in adlaw 13th hikahangpu' tagtu, iban 14th hikahangpu'
tag-upat, 15th hikahangpu' taglima kasubangan.
ِ ‫ْي َو يَ ْوِم اْلَ ِمْي‬
.‫س‬ ِ ْ َ‫ ِصيَ ُام يَ ْوِم ا ِِإثْن‬-٣
3. Puasa adlaw isnin iban khamiys.
.‫ ِصيَ ُام ِست َِّة أَيَّ ٍام ِم ْن َش ْه ِر َش َّو ٍال‬-٤
4. Puasa unum adlaw ha bulan Shawwal.

.ُ‫ َويُ َس ُّن ِصيَ ُام يَ ْوٍم قَ ْب لَهُ أ َْو يَ ْوٍم بَ ْع َده‬،‫اش ُر ِم ْن َش ْه ِر ُُمََّرٍم‬
ِ ‫اشوراء وهو الع‬ ِ ِ
َ َ ُ َ َ ْ ُ ‫ صيَ ُام يَ ْوم َع‬-٥
5. Puasa Ashuwra'; amuna in 10 hangpu' kasubangan sin bulan Muharram, iban
siyunnat pa in magpuasa hangka adlaw muna kaniya atawa hangka adlaw puas
niya.

ِّ َ‫ ِصيَ ُام يَ ْوِم َعَرفَةَ لِغَ ِْْي احل‬-٦

.‫اج‬
6. Puasa ha adlaw Arafah (ha 9th sin Jul Hijjah) ha bukun siya naghahadji'.

102
 : ‫للمعلم‬
:‫قد دل على فضل صيام هذه األيام أحاديث منها‬
ِ ‫ب ال ِّ ي ِام إِلى‬
‫الل‬ َ َ ُّ َ َ‫ ( أ‬:‫ قال رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم‬:‫ قال‬-‫عن عبد اهلل بن عمر –رضي اهلل عنهما‬
.١١٥٩ ‫ و مسلم برقم‬١٩٧٩ ‫ َويُ ْف ِط ُر يَ ْوماً )) أخرجه البخاري برقم‬،ً‫وم يَ ْوما‬ ُ ُ َ‫ َكا َن ي‬،‫ام َد ُاو َد‬
ِ
ُ َ‫َتعالى صي‬
‫ام ثَ َثَِة أَيَّ ٍام ِم ْن ُك ِّل‬ ِ ٍ ِ
ُ َ‫ صي‬:‫صلَّى اللُ َعلَْيه َو َسلَّ َم ِثَ َث‬
ِ ِ ِ ‫ (أَو‬:‫ قال‬-‫عن أيب هريرة رضي اهلل عنه‬
َ ‫صاني َخل ْيلي‬ َ ْ
ِ ُّ ‫ َوَرْك َعتَي‬،‫َش ْه ٍر‬
.٧٢١ ‫ ومسلم برقم‬١٩٨١ ‫ام) أخرجه البخاري برقم‬ َ َ‫ َوأَن أوت َر قَ ْب َل أَ ْن أَن‬،‫الض َ ى‬
Suku' sin Guru:

Bunnal tuud nanunjuki mawun pa kalabbiyan sin pagpuasa ha manga adlaw yan in
manga Hadith, dayng kaniya:

Dayng kan Abdullah bin Umar (kiya-ulungan sila ruwa sin Allah) nagbayta' siya:
Nagsabda in Rasulullah : "In puasa labi kakuwgan (kalasahan) sin Allah amuna in puasa
sin Nabi Dawud, in kaawunan niya magpuasa siya hangka adlaw iban magbuka' siya hangka
adlaw". riwayat hi Al Bukhari' iban Muslim.

Dayng kan Abu Hurayrah (kiyaridaan siya sin Allah) nagbayta' siya: "Wiyasiyyatan
aku sin Kanung-nungan ku sin tu (3) parkala': Puasa tu adlaw sin tiyap-tiyap bulan, iban
duwa rakaat Dhuha' iban magWitir aku muna bagu aku matug". riwayat hi Al bukhari' iban
Muslim.

‫ َوتُ ْف ِط ُر َح ََّت‬،‫اد تُ ْف ِط ُر‬ ٍ

ُ ‫وم َح ََّت الَ تَ َك‬ ُ ‫ُص‬ َ ‫ول اهللِ إِي‬
ُ َ‫ََّ ت‬ َ ‫ يَا َر ُس‬:‫ت‬ُ ‫ قُ ْل‬:‫ قَ َال‬-‫عن أسامةَ بن زيد –رضي اهلل عنهما‬
‫ْي َويَ ْوَم‬ ِ ْ َ‫ يَ ْوَم ا ِِإثْن‬:‫ت‬ ِ ْ ‫َي يَ ْوَم‬
ُ ‫ْي؟ قُ ْل‬ ُ َّ‫َ َوإِال‬
ُّ ‫ أ‬:‫ قَ َال‬،‫ص ْمتَ ُه َما‬ َ ‫ْي إِ َذا َد َخالَ ِِف ِصيَ ِام‬ِ ْ ‫ إِالَّ يَ ْوَم‬،‫وم‬ ُ َ‫اد أَ ْن ت‬
َ ‫ُص‬ ُ ‫الَ تَ َك‬
‫ض َع َملِي َوأَنَا‬ ُّ ِ َُ‫ ف‬،‫العالَ ِم ْي َن‬
َ ‫ب أَ ْن يُ ْع َر‬ َ ‫ب‬ ِّ ‫ال َعلَى َر‬ ُ ‫ض فِ ْي ِه َما األَ ْع َم‬ ِ ‫ك ي وم‬
ُ ‫ان تُ ْع َر‬ ِ
َ ْ َ َ ‫ ((ذَان‬:‫ قَ َال‬،‫س‬ ِ ‫اْلَ ِمْي‬
.٢٣٥٨ ‫النسائي برقم‬ ُّ ‫صائِ ٌم)) رواه‬ َ
Dayng kan Usamah bin Zayd (kiyaridaan sila karuwa sin Allah) nagbayta' siya: In agi
ku: O Rasulullah bunnal tuud in Ikaw magpuasa sahingga agad kaw di' magpaka buka', iban
magbuka' kaw agad kaw di' magpuasa, amura in ha duwa adlaw apabila makasud karuwa
ha pagpuasa mu malayngkan napupuasa mu karuwa, Nagsabda: Unu in duwa adlaw
(pag-iyanun mu yan)? In agi ku: Adlaw Isnin iban Adlaw khamis, nagsabda Siya
"In (sabab niya) duwa adlaw yan pagdahun hipakita' duun kanila ruwa in ammal
pa Tuhan Tagdapu sin katan 'Alam. Nah dayng ha sabab yadtu makuyag aku
mara hikapakita' in ammal ku ha hal in Aku puasa".Riwayat hi Annasae.

.‫) مسيت بيضا ألن لياليها مقمرة‬١(

103
 ،‫ضا َن‬َ ‫ام َرَم‬
َ‫ص‬ َ ‫((م ْن‬ َ :‫ قال رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم‬:‫ قال‬-‫ب األيُصاري –رضي اهلل عنه‬ َ ‫عن أيب أيُّ ْو‬
.١١٦٤ ‫مسلم برقم‬ ٌ ‫الد ْه ِر)) رواه‬ َّ ‫ َكا َن َك ِ يَ ِام‬،‫ثُ َّم أَتْ بَ َعهُ ِستاًّ ِم ْن َش َّو ٍال‬
ِ ‫((صيام ي وِم َعرفَةَ أَ ْ تَ ِسب َعلَى‬
‫الل‬ ِ
ُ َ ْ َ ُ َ :‫النِّي صلى اهلل عليه وسلم قال‬ ِّ ‫ أن‬-‫عن أيب قَتَ َاد َة –رضي اهلل عنه‬
ِ ‫صيام ي وِم َعا ُشوراء أَ ْ تَ ِسب َعلَى‬
ِ ِ َّ ‫السنَةَ الَّتِي قَ ْب لَهُ و‬
َّ ‫الل أَ ْن يُ َك ِّف َر‬
َ‫السنَة‬ ُ َْ ْ َ ُ َ ‫ َو‬،ُ‫السنَةَ الَّتي َ ْع َده‬ َ َّ ‫أَ ْن يُ َك ِّف َر‬
.١١٦٢ ‫الَّتِي قَ ْب لَهُ)) رواه مسلم برقم‬
Dayng kan Abu Ayyub Al Ansariy (kiyaridaan siya sin Allah) nagbayta' siya:
nagsabda in Rasulullah:"Hisiyu-siyu in nakapuasa ha bulan Ramadhan
(hangkabulan) mahuli ampa niya piya-urulan siya sin puasa unum (6) adlaw sin
bulan Shawwal, biya' niya ra napuasa in hangkatahun". Riwayat hi Muslim.

Dayng kan Abu Qatadah (kiyaridaan siya sin Allah) bunnal tuud in Nabi  Nagsabda
Siya: "In puasa ha adlaw Arafah piyupuhung ku (bibista) pa Allah makiparat
niya in dusa hangkatahun nakauna iban hangkatahun puas niya, iban in puasa
Ashuwra' piyupuhung ku (bibista) pa Allah makiparat niya in dusa hangkatahun
(limabay) nakauna" Riwayat hi Muslim.

Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

ِ
.‫صيامها‬
ُ ُ‫ستح‬
ُّ ُ‫األيام الَِّيت ي‬
َ ‫ عدِّد‬-١‫س‬
1. Bilanga in manga adlaw amuin miyustahab in puasahun siya (hatiniya; itunga ampa
baytaan in taud niya katan)?

ِ -٢‫س‬
:‫أكم ْل‬
2. Sampurnaa ini:
ِ
...........................................................:‫الُصيام هو‬ ‫أفضل‬
ُ -١
ِ ِ‫ أيّ ُام الب‬-٢
.................................................................:‫يض‬
1. In labi apdal puasa amuna in:……………………………………………………...…………………..…..

2. In manga Ayyamul Biydh amuna in:………………….………………………………………………………

104
 ُ‫احلَ ُّج والعُ ْمَرة‬ ‫س السابع‬
ُ ‫ال َّد ْر‬
Pag-Hajji' iban Pag-Umrah: Pangadjian Hikapitu

:‫ُ ْك ُم الْ َ ِّج‬

Hukuman sin Hajji':

ِِ ِِ ِ ‫ وفَر‬،‫ان ا ِِإسالَِم‬ ِ ‫ال ُّج هو أَح ُد أَرَك‬

ِ ‫ ﴿ولل َعلَى الن‬: ‫ال تَ َع َاَل‬
‫َّاس‬ َ َ‫ ق‬،‫ْي‬ َ ‫ض م ْن فُ ُرْوضه الَِّيت فَ َر‬
َ ْ ‫ض َها اهللُ َعلَى املُ ْسلم‬ ٌ َْ ْ ْ َ َُ َ
‫يل َع ْن عُ َمر‬ ِ ِ ُ ْ‫السن َِّة َح ِدي‬
ُّ ‫ َوالدَّلِْي ُل ِم َن‬.٩٧ ‫اع إِلَْي ِه َسبِْي ً﴾ سورة ال عمران اآلية‬ َ َ‫استَط‬ ْ ‫ت َم ِن‬ ِ ‫ِ ُّج الب ْي‬
َ ‫ث ج َْب‬ َ
‫ ((ا ِ ْس َ ُم‬: ‫صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم‬ ِ ُ ‫ال رس‬
َ ‫ول اهلل‬
ِ ِ ْ ‫ال يا ُُمَ َّم ُد أ‬
ُ َ َ ‫َخ َْبِِن َع ِن ا ِِإ ْسالَم فَ َق‬
ِ ِ
َ َ َ‫ ق‬-ُ‫ب ِن اْلَطّاب َرض َي اهللُ َعْنه‬
‫ضا َن َو تَ ُ َّج‬ َّ ‫َن ُم َ َّم ًدا َر ُس ْو ُل الل َوتُِق ْيم ال َّ َ َة َوتُ ْؤتِي‬
َ ‫الزَكاةَ َو تَ ُ ْو َم َرَم‬ َّ ‫أَ ْن تَ ْش َه َد أَ ْن الَ إِلَهَ إِالَّ الل َو أ‬
َ َ
.١ ‫ برقم‬.‫سبِْي ً)) أخرجه المسلم في كتاب اإليمان في باب اإليمان واإلسالم واإلحسان‬ ِ َ ‫ت إِن استَطَع‬ ِ ‫الْب ْي‬
َ ‫ت إِلَْيه‬ ْ ْ َ
In Hajji' hambuuk siya dayng ha manga rukun sin Islam, iban pardu' siya dayng ha
manga pardu' niya amuin piyardu' sin Allah ha manga muslim, nagparman in Allahu Ta'ala:

"Iban wiyajib sin Allahu Ta'ala ha manga manusiya' in pagnayk hadji' pa

baytullahil haram ha hisiyu-siyu in makagaus (tumunay kaniya).”

Iban in dalil dayng ha Sunnah, Hadiyth sin Jibril dayng kan Umar Bin Alkhattab kiyaridaan
siya sin Allah, Namung (in Jibril): O Muhammad baytai aku sin Islam Pag-iyanun? Nah,
nagsabda in Rasulullah Sallallahu Alayhi wa sallam: "In Islam amuna in magnayk saksi'
kaw sin wayruun susumbahun mapatut pagtag-iypunan malayngkan Allah  iban in
Muhammad daak Niya  iban palindugun mu in sambahayang (lima waktu) iban
tumunay kaw umungsud sin Zakat iban magpuasa kaw ha bulan Ramadhan
(hangkabulan) iban magnayk Hajji' kaw pa baytullah (ha Makkah) bang kaw
makagaus"

: ً‫ب فِي العُ ُم ِر َم َّرةً َوا ِ َدة‬ ِ

ُ ‫َويَج‬
Iban wajib ha lugay sin kabuhi' makaminsan:

َّ ‫الُصالَةِ َو‬
‫ َوقَ ْد َح َّج‬،‫السالَِم‬ ِ ‫َّاسع ِة ِمن اهلِجرةِ النَّب ِويَِّة علَى‬
ِ ِ َّ ‫وقَ ْد فُ ِرض احل ُّج ِِف‬
َ ْ‫صاحبِ َها أَف‬
َّ ‫ض ُل‬ َ َ َ َ ْ َ َ ‫السنَة الت‬ َ َ َ
ِ ِ َّ ِ َّ َ ‫َِّّي‬
.‫الوَد ِاع‬
َ ُ‫صلى اهللُ َعلَْيه َو َسل َم َح َّجةً َواح َد ًة ه َي َح َّجة‬ ُّ ِ‫الن‬
Iban bunnal tuud napardu' in Hajji' ha tahun hikasiyam sin pagHijra' sin Nabi (Alayhis
Salatu wasSalam). Iban bunnal tuud nakapaghajji' in Nabi nakaminsan amuna in
Hajji' wada'.

105
 :ِ‫ُ ْك ُم الْعُ ْم َرة‬
Hukuman sin Umrah:

ِ ‫العمرةُ و ِاجبةٌ ِِف العم ِر مَّرةً و‬

:ً‫اح َدة‬ َ َ ُُ َ َ َُْ
In Umrah wajib siya ha lugay sin kabuhi' makaminsan.

:ِ‫وجوب ال ِّج والعمرة‬

ِ ‫ط‬
ٌ ‫شرو‬
Manga shaarat mawajib in Hajji' iban Umrah:

.‫ُ َعلَى الْ َكافِ ِر‬ ِ

ُ ‫ فَالَ ََي‬،‫ ا ِِإ ْسالَ ُم‬-١
1. Al Islam: subay siya muslim nah bukun wajib ha hambuuk kafir.

ِ ُ‫ فَالَ ََِيُ علَى املجن‬،‫ الع ْقل‬-٢

.‫ون‬ َْ َ ُ ُ َ
2. Al 'Aqlu: taga akkal, nah bukun wajib ha tau dupang.

.‫الُصغِ ِْْي‬
َّ ‫ُ َعلَى‬ ِ
ُ ‫ فَالَ ََي‬،ُ‫ البُلُوغ‬-٣
3. Al buluwgh: sangput in pangummulan nah bukun wajib ha bata'-bata'.

‫ َوتَ ِزيْ ُد املْرأَةُ بُِو ُجوِد‬،ً‫ َويَ ُكو َن الطَِّريْ ُق إِ ََل َم َّكةَ ِآمنا‬،‫ َوِه َي أَ ْن ََِت َد َز ًادا َو َمْرُكوبًا‬،ُ‫اعة‬
َ َ‫االستِط‬
ْ -٤
َ
.‫َُْمَرٍم* َهلَا‬
4. Al istita-'ah: makagaus tumunay kaniya; amuna in makabak siya lutu' iban sasakatan, iban in
dan lalabayan niya harap pa Makkah sajahitra' (wayruun kapirigluhan), iban ganap ha babai in
subay awun mahram niya (1)

---------------------------
.‫ أو من ِترم عليه بقرابة كأبيها وابنها و عمها وخاهلا و َنوُها أو برضاع كأخيها من الرضاع‬، ‫ هو زوجها‬: ‫*ُمرم املرأة‬
-----------------------------
(1)
In (mabista) mahram sin babai: Bana niya, atawa hisiyu-siyuna kasumbang niya ha sabab sin qarabah, biya' na kan Ama' niya
iban anak niya iban amaun niya dayng ha ama' iban amaun niya dayng ha ina' niya iban sin simibu' kanila atawa ha kasumbang
niya hasabab pagsaw duru' biya' na sin taymanghud niya dayng ha pagduru'.

106
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

.َ‫الدليل من الكتاب والسنة على ذل‬

َ ُّ -١‫س‬
‫ اذكر‬،‫احلج فريضةٌ فرضها اهلل على املسلمْي‬
1. In Hajji' pardu', piyardu' sin Allah ha manga muslim, sabbut kaw hambuuk dalil dayng ha
Kitab iban Sunnah manunjuki kaniya?

ِ
: ‫ِ ِْتتَ َها‬ ْ َ‫الُص ِحيحة‬
ٍّ ‫بوض ِع َخ‬ َ ‫ ا ْختَ ْر‬-٢‫س‬
ّ َ‫اِإجابة‬
2. Piy' kaw sin jajawaban sahih (bunnal) labay butangan mu gudlis ha baba' niya:

ِ
.‫(التاسعة – العاشرة – الثايية) من اهلجرة‬ ‫احلج ِف السنة‬
ُّ ‫رض‬َ ُ‫(أ) ف‬
(‫)أ‬ – Napardu' in Hajji' ha tahun [hikasiyam------hikahangpu'------hikaruwa].

.)‫مرًة واحد ًة‬ ِ ِ ٍ

ّ ‫اجُ (ِف كل سنة – ِف العُ ُمر مرتْي – ِف العُ ُمر‬
ٌ ‫(ب) احل ُّج و‬
(‫)أ‬ - In Hajji' wajib siya [ha tiyap-tiyap tahun------ha lugay sin kabuhi' makaruwa-------ha lugay sin kabuhi'
makaminsan].

.)‫ ِف العُ ُم ِر مرًة واحد ًة‬- ‫ ِف العُ ُم ِر مرتْي‬- ‫(ج ) العُ ْمَرةُ واجبةٌ (ِف السنة مرةً واحد ًة‬
)‫ – )ج‬In Umrah wajib siya [ha lawum sin hangkatahun makaminsan------ha lugay sin kabuhi' makaruwa-------ha
lugay sin kabuhi' makaminsan].

:ِ‫العمَرة‬ ِ
ْ ‫احلج و‬
ِّ ‫وجوب‬ ‫ِّد ُش ُرْو َط‬
ْ ‫ َعد‬-٣‫س‬
3. Itunga (bilanga bang pila in taud sin) manga sharat mawajib in Hajji' iban Umrah?

107
 ‫الدرْ سُ الثامن‬
ِ ُ‫اقيت احلَ ِّج والع‬
‫وال ْمعَرُمْةر ِة‬ ُ ‫مو‬
‫مواقيتُ الح ِّج‬ Pangadjian Hikawalu

"Mawaqiyt": Manga Miyqat sin Hajji' iban Umrah

.ُ‫ت َم َكايِيَّة‬ ِ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫ َوَم َواقْي‬،ُ‫ت َزَماييَّة‬
ُ ‫ َم َواقْي‬:‫ت يَ ْو َعان‬
ُ ‫املََواقْي‬
In manga Miyqat duwang kajinis: Mawaqiyt Zamaniyyah iban Mawaqiyt Makaniyyah.

:ُ‫الزَمانِيَّة‬
َّ ‫ت‬ُ ‫الم َواقِ ْي‬
َ :ً‫أ ََّوال‬
Panagnaan: Mawaqiyt Zamaniyyah.

:‫ أَ ْش ُهُر احلَ ِّج َوِه َي‬،‫الزَمانِيَّةُ ِه َي‬ ُ ‫َم َواقِ ْي‬

َّ ‫ت ال َ ِّج‬

In manga Miyqat sin Hajji' ha waktu: siya na in Ash-hurul Hajj: manga bulan Hajji'; amuna in:

.‫ َع ْشٌر ِم ْن ِذي احلِ َّج ِة‬-٣ ِ‫ َشهر ِذي ال َقع َدة‬-٢

ْ ُْ ‫ َش ْهُر َش َّو ٍال‬-١
1. Bulan Shawwal 2. Bulan Jul Ka'dah 3. Hangpu' kasubangan sin Jul Hijjah.

.‫السنَ ِة‬
َّ ‫ت ِم َن‬
ٍ ْ‫َي وق‬
َ ِّ ‫ بَ ْل تُ ْف َع ُل ِِف أ‬،‫َّد‬
ٌ ‫ت ُُمَد‬
ٌ ْ‫س َهلَا َوق‬
َ ‫ فَلَْي‬،ُ‫َّأما العُ ْمَرة‬
Adapun in Umrah; wayruun siya waktu kiyatutat in jangkaan niya, buwat malayngkan
mahinang siya ha unu-ununa waktu (halawm) sin hangkatahun.

108
 .ُ‫واقيت المكانية‬
ُ ‫الم‬ َ :ً‫ثانيا‬
Hikaruwa: Mawaqiyt ha Lugal.

:‫ت ِه َي‬
ُ ‫الم َواقِ ْي‬ ِِ ِ ِ ِ ِ َِّ ِ ِ
َ ‫ َو َه ه‬، ‫الم ْسل ُم ْو َن ل ْل َ ِّج أَ ِو الْعُ ْم َرة‬
ُ ‫َوه َي األَ َماك ُن التي يُ ْ ِرُم م ْن َها‬
Amuna in manga lugal pag-i-ihraman siya sin manga muslim para niyat Hajji' atawa Umrah, in
manga Miyqat ini amuna in:

.‫ات أ َْه ِل امل ِديْنَ ِة‬

ُ ‫ َو ُه َو ِمْي َق‬،)‫ ( أَبْيَار َعلِ ّي‬: ‫ َويُ َس َّمى اآل َن‬،‫ ذُوال ُ لَْي َف ِة‬-١
َ
1. Dhul Hulaifah: Pag-nganan siya ha masa bihayaun "Abyar 'Alih" amuna in Miyqat sin manga
tau dayng ha Madinah.
ِ ِ‫ات أ َْه ِل ََن ٍد والطَّائ‬ ِ َّ : ‫ َويُ َس َّمى اآل َن‬،‫المنَا ِزِل‬
ُ ‫ َوُه َو مْي َق‬، )‫(السْيل ال َكبِْْي‬
.‫ف‬ َ َ ‫ قَ ْر ُن‬-٢
2. Qarn Al Manazil: Pag-nganan siya ha masa bihayaun "Assayl Kabiyr": amuna in Miyqat sin tau
Najid (Riyadh) iban Ta-if.

.)‫(رابِغ‬ ِ ِ ِِ ِ ِ ‫ وِهي ِمي َقات أَه ِل الش‬،ُ‫ الج َفة‬-٣

َ ‫اس اآل َن م ْن‬
ُ َّ‫ َوَُْرُم الن‬، ‫ُصَر َواملَْغرب‬
ْ ‫َّام َوم‬ ْ ُ ْ َ َ ُْ
3. Al Juhfah: Amuna in Miyqat sin tau dayng ha Sham iban Misir (Egyph) iban Maghrib (Moroco
iban Jaza-er..).

. ‫ات أ َْه ِل اليَ َم ِن‬ ِ ِ َّ ‫ وتُس َّمى اآل َن‬، ‫ ي لَملَم‬-٤

ُ ‫الس ْعديَّة َوُه َو مْي َق‬ َ َ ُ ْ َ
4. Yalamlam: Pag-nganan siya ha masa bihayaun Assa'diyyah" amuna in Miyqat sin tau dayng ha
Hula' Yaman.

َّ ‫ َوتُ َس َّمى اآل َن‬، ‫ات أ َْه ِل العَِر ِاق‬

.‫الض ِريْبَة‬ ِ ٍ ِ
ُ ‫ َوُه َو مْي َق‬، ‫ ذَاُت ع ْرق‬-٥
5. Dhatu 'Irq: Amuna in Miyqat sin tau dayng ha Iraq pag-nganan siya ha masa bihayaun "Adh-
dhariybah".

109
 ِ ‫ أَ ْن ي تَجاوَزَها ِ ُد‬، ‫وز ألَ ٍد ي ِري ُد ال ِّج أَ ِو العمرَة‬
.‫ون إِ ْ َر ٍام‬ ُ ‫الم َواقِ ْي‬ ِِ
ََ َ َُْ َ ْ ُ َ ُ ‫ الَ يَ ُج‬، ‫ت‬ َ ‫* َه ه‬
In manga Miyqat ini, di' siya manjari ha hangkatau mabaya' mag-nayk Hajji' atawa
Umrah umuntas limiyu kaniya ha di' siya makapagniyat Ihram.

، ‫َ َُْ ِرُم ِمْن َها َم ْن َمَّر ِبَا ِم ْن َغ ِْْيِه ْم‬ ِ ِ ِ ِِ

َ ‫ َوك َذل‬،‫* َهذه األ ََماكِ ُن َُْ ِرُم ِمْن َها أ َْهلُ َها الَّذيْ َن َمَّر ذ ْكُرُه ْم‬
.‫ِمَّ ْن يُِريْ ُد احلَ َّج أ َْو العُ ْمَرَة‬
In manga lugal ini magniyat Ihram duun kaniya in manga tau ahli niya amuin manga sila limabay
nasabbut, damikkiyan mag-ihram duun kaniya in hisiyu-siyuna lumabay duun kaniya dayng ha
manga dugayng nila (ha bukun ahli niya) mabaya' maghajji' atawa mag-umrah.

ِ ‫* من َكا َن مْن ِزلُه ب ْي م َّكةَ وه ِذهِ املواقِي‬

.‫ فَِإيَّهُ َُْ ِرُم ِم ْن َم َكايِِه‬، ‫ت‬ ْ ََ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َْ
Hisiyu-siyu na in kaawunan sin bay kiyahuhulaan niya haut sin Makkah iban sin manga Miyqat ini,
nah mag-niyat ihram na siya dayng lugal kiyaruruunan niya.
ِ ‫ وأ ََّما العمرةُ فَيح ِرمو َن ِبا ِمن احلِل ( أَي خارِج احل ُد‬، َ‫* أَهل م َّكةَ َُ ِرمو َن با ِِحلج ِِ ِمن م َّكة‬
‫ود‬ ُ َ ِّ َ َ ْ ُ ْ ُ َ ْ ُ َ َ ْ َّ ُْ ْ َ ُ ْ
ِ ِ
ْ ‫ َكالتَّ ْنعْي ِم َو‬،)‫احلََرم‬
.‫اْلعَرايَة‬
In manga tau Makkah mag-ihram sila niyat Hajji' dayng na ha Makkah, adapun in Umrah nah
mag-ihram siya niyat Umrah dayng ha "Alhill" (haguwa' sin jangkaan sin Al-Haram). Biya' sin
Attan'iym iban Alju'ranah.
‫ َوالدَّلِْي ُل َعلَى ُك ِّل َما َسبَ َق‬.‫َحَرَم إِذَا َحاذَى أَقْ َربَ َها إِلَْي ِه‬ ِ ِ ِ ِ ِ ‫* من ََل ي ُكن طَ ِري ُقه علَى أ‬
ْ ‫َحد َهذه املََواقْيت أ‬ َ َ ُ ْ ْ َْ َْ
‫الم ِديْ نَ ِة ذَا‬
َ ‫ت أل َْه ِل‬ َ َّ‫صلَّى اللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم َوق‬
َ ‫َن النَّبِ َّي‬ َّ ‫ أ‬:‫اس َر ِضي اهللُ َعْن ُه َما‬
َ
ٍ َّ‫يث ابْ ِن َعب‬ ِ
ُ ‫َحد‬
‫ ُه َّن ِألَ ْهلِ ِه َّن‬.‫ َوأل َْه ِل اليَ َم ِن يَلَ ْملَ َم‬، ‫المنَا ِزِل‬ ٍ
َ ‫ َوأل َْه ِل نَ ْجد قَ ْر َن‬،َ‫الج ْ َفة‬ ُ ‫الش ِام‬َّ ‫ َو أل َْه ِل‬،‫ال ُ لَْي َف ِة‬
َ ِ‫ فَ َم ْن َكا َن ُد ْو َن ذَل‬.َ‫اد ال َ َّج َوالعُ ْم َرة‬ ِ ِ ٍ ‫ولِ ُك ِّل‬
‫ث‬ ُ ‫ك فَ َم ْن َ ْي‬ َ ‫آت أَتَى َعلَْي ِه َّن م ْن غَْي ِرِه َّن م َّم ْن أ ََر‬ َ
.)١( َ‫ش َ َ تَّى أ َْهل َم َّكةَ ِم ْن َم َّكة‬
َ ْ‫أَن‬
Iban hisiyu-siyu na in kaawunan sin dan lalabayan niya bukun labay ha hambuuk dayng ha
manga Miyqat ini mag-niyat ihram na siya waktu siya makatungud pa Miyqat masuuk mawun
kaniya. Iban in dalil sin katan nakauna yan Hadith biyayta' hi Ibnu Abbas (kiyaridaan sila karuwa
sin Allahu Ta'ala): "Bunnal tuud in Nabi hiynangan niya Miyqat ha manga ahlul Madinah
(tau dayng ha Madinah) in Dzul Hulayfah, iban ha manga tau dayng ha Sham in
Juhfah, iban ha manga tau Najid in Qarnul Manazil, iban ha manga tau dayng ha
Yaman in Yalamlam.In sila (manga Miyqat yan) para (pag-ihraman) sin manga
tagsuku' kanila iban ha siyu-siyuna in dumatung makalabay kanila bukun tag-ahli
(tagsuku') kanila dayng ha manga mabaya' magnayk Hajji' iban Umrah. Nah hisiyu-
siyu in kaawunan niya bukun dayng ha manga tag-ahli sin manga damikkiyan yadtu,
nah mag-ihram na siya ha diin-diin na in kiyabutangan niya sampay tau Makkah mag-
ihram na dayng ha Makkah".

110
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

َّ ‫ – اذْ ُك ْر امل َواقِيت‬١‫س‬

.‫الزَمايِيَّةَ ِِف احلَ ِّج‬
َ
1. Sabbuta in manga Miyqat Azzamaniyyah sin Hajji'?

ِ َ‫ان املن‬
ِ ‫اس‬
:ُ ِ ‫ضع ِِف الْم َك‬
ُ َ ْ َ ‫الرقْ َم َو‬
َّ ‫ اي ُق ْل‬-٢‫س‬
2. Layni/gudlisi in umbul salta' pa butanga siya pa lugal katutupan niya:

Tau Mag-iiram dayng kaniya ‫من ي رم منه‬ ‫الرقم‬ ‫الميقات‬ ‫الرقم‬

Umbul Miyqat Umbul

‫ُصَر و الشَّام‬ ِ ‫أ‬ ‫قَ ْر ُن الْ َمنَا ِزِل‬

Tau dayng ha Hula' Misir iban ْ ‫َهل م‬
ُ Qarnul 1-١
Sham Manazil
Tau dayng ha Yaman ‫َهل اليَ َم ِن‬
ُ ‫أ‬ Dhul Hulaifah ‫احلُلَْي َف ِة‬
ْ ‫ذُو‬ 2-٢

Tau dyang ha ‫َهل ََْن ٍد‬

ُ ‫أ‬
Al Juhfah
٣-3
Najd ُ‫اْلُ ْح َفة‬
Tau dayng ha Madinah ِ ‫أَهل امل‬
‫دينة‬ Yalamlam
٤-4
ُ ‫يَلَ ْملَ ُم‬
Tau dayng ha ‫أهل العَِر ِاق‬
ُ Dhatu 'Irq ‫ات ِع ْرٍق‬
ُ َ‫ذ‬ 5-٥
Iraq

.‫ ِم ْن أَيْ َن َُْ ِرُم أ َْه ُل َم َّك َة لِْل َح ِّج َو الْ ُع ْمَرةِ؟ َم َع ِذ ْك ِر الدَّلِْي ِل‬-٢‫س‬
1. Dayng ha haunu (Miyqat) mag-ihram in manga tau Makkah para niyat Hajji' iban Umrah?
Sabbuta iban dalil.

.‫ ِم ْن أَيْ َن َُْ ِرُم أ َْه ُل ُج َّد َة لِْل َح ِّج َو الْ ُع ْمَرةِ؟ َم َع ِذ ْك ِر الدَّلِْي ِل‬-٣‫س‬
4. Dayng ha haunu (Miyqat) mag-ihram in manga tau Jeddah para niyat Hajji' iban Umrah?
Sabbuta iban dalil.

111
 ‫ا ِِإ ْحَر ُام‬ ‫الدرْ سُ التاسع‬
Pag-Ihram Pangadjian hikasiyam

ِ ‫ يِيَّةُ الدُّخوِل ِِف النُّس‬:‫ا ِِإحرام هو‬

.َ ُ ُْ َُ ُ َْ
In "Al-ihram" in hatiniya: amuna in niyat sumud pa ibadat Nusuk (Hajji'atawa Umrah).

:ِ‫ال الْ َ ِّج أَ ِو الْعُ ْم َرة‬

ِ ‫ك يُطْلَ ُق َعلَى أَ ْعم‬
َ ُ ‫ُّس‬
ُ ‫الن‬
In "Annusuk": Magma'na (atawa pagtawagun siya) manga ammal ibadat Hajji' atawa Umrah.

Hukuman sin Pag-Ihram :‫ُ ْك ُم ا ِ ْ َر ِام‬

ِ ‫ من أَراد احل َّج أَ ِو العمرَة ََِيُ أَ ْن َُ ِرم ِمن املِي َق‬، ِ‫ان احل ِّج والعمرة‬
. ‫ات‬ ِ ِ
ْ َ َ ْ ُ َْ ُ َ َ َ ْ َ َ ْ ُ َ َ ‫ُرْك ٌن م ْن أ َْرَك‬
Hambuuk siya rukun dayng ha manga rukun sin manga ibadat Hajji' iban Umrah. Hisiyu-siyu
in mabaya' mag-Hajji' atawa mag-Umrah nah wajib kaniya in mag-ihram dayng ha Miyqat.

Manga Miyustahab ha pag-ihram: :‫ات ا ِ ْ َر ِام‬

ُ َّ‫ُم ْستَ َ ب‬
: ‫ب لِ َم ْن يُ ِريْ ُد ا ِ ْ َر َام أ َْم ِ َ ٍّج أ َْو عُ ْم َرةٍ َما يَْتَي‬
ُّ َ َ‫يُ ْست‬
Miyustahab ha hisiyu-siyu in mabaya' mag-ihram niyat Hajji' naka atawa Umrah in
manga dumatung ini:

ُ ‫ اال ْغتِ َس‬-١

ُ ُّ‫ َوالتَّنَظ‬،‫ال‬
.‫ف‬
1.Pag-paygu' iban paglanu'

.‫ُ ِِف بَ َديِِه الَ ِِف ثِيَابِِه‬

ُ ُّ‫ التَّطَي‬-٢
2.Pag-pahamut-hamut sin baran niya bukun ha tamungun niya.

ِ ‫ت ِمن الثِّي‬ ِ ِ ِ ‫ْي يَ ِظي َف‬ ٍ

‫اب ُد ْو َن‬ ْ ْ ِْ‫ض‬
َ َ ْ َ‫ َوأ ََّما الْ َمْرأَةُ فَتُ ْح ِرُم ِبَا َشاء‬، ‫ْي ل َّلر ُج ِل‬ َ َ‫س إَِزا ٍر َوِرَداء أَبْي‬
ُ ‫ لُْب‬-٣
.‫ال أ َْو ِزيْنَة‬ ِّ ِ‫تَ َشبُّ ٍه ب‬
َ ‫الر َج‬
3.Pag-tamung sin izar iban rida' (pakayan) puti' lagi' malanu' ha usug, adapun in in babai
mag-ihram siya ha unu-ununa tamungun in pakayun niya ha bang mayan di' da sumarupa ha
pakayan sin manga kausugan atawa piyang-aari-arihan.

112
 Hantang sin Pag-Ihram: ِ
: ‫ص َفةُ ا ِ ْ َر ِام‬

‫َ الَّ ِذي يُِريْ ُدهُ ِم ْن َح ٍّج أ َْو‬ ِ ‫ول ِِف النُّس‬

ُ َ ‫ُّخ‬
ُ ‫الد‬ ‫ي‬‫و‬ِ ‫يَتَ َجَّرُد ِم َن امل ِخْي ِِ َويَ ْلبَس َمالَبِس ا ِِإ ْحرِام ُُثَّ يَْن‬
َ َ ُ َ
.‫ك عُ ْم َرًة) إِ ْن َكا َن يُِريْ ُد العُ ْمَرَة‬
َ ‫ أ َْو (لَبَّ ْي‬، ‫ك َ جاًّ) إِ ْن َكا َن يُِريْ ُد احلَ َّج‬
َ ‫ (لَبَّ ْي‬:‫ َويَ ُق ْو ُل‬،ٍ‫عُ ْمَرة‬
Maghukas siya dayng ha katan tamungun labay tiyahi' salta' manamung siya sin manga
pakayan ihramampa siya magniyat sumud pa nusuk amuin kabayaan (niya hitunay) dayng ha
manga Hajji' atawa Umrah iban mamung sin: "Labbayka Hajjan" bang in kabayaan niya
(hitunay) Hajji', atawa "Labbayka Umratan" bang in kabayaan niya Umrah.

‫ إِ َّن ال َ ْم َد‬،‫ك‬ َ ‫ك لَبَّ ْي‬ َ ْ‫ك الَ َش ِري‬

َ َ‫ك ل‬ َ ‫ لَبَّ ْي‬،‫ك‬َ ‫ك اللَّ ُه َّم لَبَّ ْي‬َ ‫ (لَبَّ ْي‬:‫ َوِه َي قَ ْو ُل‬،‫ُُثَّ يَ ْشَرعُ ِِف التَّ ْلبِيَّ ِة‬
،‫ت ِبَا لِ ِّلر َج ِال‬
ِ ‫الُصو‬ ِ
ْ َّ ‫ َوَرفْ ُع‬، ‫ُ ا ِِإ ْكثَ ُار مْن َها‬
ُّ ‫ك) َو يُ ْستَ َح‬ َ َ‫ك ل‬ َ ْ‫ الَ َش ِري‬، ‫ْك‬ َ ‫المل‬
ُ ‫ك َو‬ َ َ‫ِّع َمةَ ل‬
ْ ‫َوالن‬
.‫ت ِبَا‬ ِ ‫الُصو‬
ْ َّ ‫ض‬ ُ ‫ُ َهلُ َّن َخ ْف‬ُّ ‫ِّساءُ فَيُ ْستَ َح‬ َ ‫أ ََّما الن‬
Mahuli tumagna' na siya sin "Pagtalbiyyah" amuna in Lapal: "Labbayka Allahumma
Labbayka, Labbayka Laa Shariyka Laka Labbayka, Innal Hamda wan Ni'mata Laka
wal Mulku, Laa Shariyka Laka", miyustahab in pagpataud sin paglapal kaniya, iban
pagpatanug sin suwara (ha paglapal) kaniya sin manga kausugan, adapun in manga babai
miyustahab kanila in pagpa-agak (atawa pagpahipus) sin suwara (ha paglapal) kaniya.

Suku' sin Guru:: ‫للمعلم‬

، ‫اِإحرام‬ ِ ِ ‫ لُْب‬: ‫الدخول ِف النسَ (أعمال احلج أو العمرة ) وليس معنَاه‬ ُ ُ‫ يية‬: ‫اِإحرِام‬
َ ‫س ثيَاب‬ ُ َ ُ َ ‫معَن‬ َ *
‫اب اِإحرِام من غْي يية‬
ِ ًَ ‫بس ث ِي‬ ِ
ِ ُ‫املخيِ ول‬ ‫بالتجرِد ِمن‬
ُّ ِ ‫ فال ي‬،‫يعتقده بعض الناس‬
‫ُصْيُ ُُْم ِرًما‬َ ُ ُ ُ ‫كما‬
.َ‫الدخول ِف النس‬
.‫اِإحرِام َع َمليًّا‬
َ َ‫ويبْي كيفية‬
ُ ِّ ، ‫الرَداء‬ ِّ ‫يوضح املعلّ ُم املر َاد باِإزا ِر و‬
ِّ *
 In hati sin "Ihram": Niyat pagsud pa nusuk (manga ammal sin Hajji' atawa Umrah),
bukun in hati niya amuin pagtamung sin tamungun ihram, biya' sin pangarati sin
kaibanan manusiya', dayng ha sabab yadtu di' siya mabista tau nag-iihram ha sabab
pagtajarrud (pag-ig niya sin tamungun tiyahi') iban pagtamung niya sin pakayan ihram
ha wayruun nakaniyat sumug pa nusuk.
Patarrangun sin Guru in maksud (hatihan) sin pagtamung sin izar iban rida', iban sin
pasawahun niya in hantang pag-ihram labay pag-pi'ilan.

113
Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

‫ َما الْ ُمَر ُاد بِاْ ِِإ ْحَرِام ؟‬-١‫س‬

1. Unu in hatihan sin Al Ihram?

ِ ‫ ما ح ْكم اْ ِِإحرام ِمن الْ ِمي َق‬-٢‫س‬

‫ات؟‬ ْ َ ُ َْ ُ ُ َ
2. Unu in hukuman sin pag-ihram dayng ha Miyqat?

‫ اُذْ ُك ْرَها؟‬،‫ُ لِ ُم ِريْ ِد اْ ِِإ ْحَرِام بِا ْحلَ ِّج أَ ِو الْعُ ْمَرةِ أ ُُم ْوٌر‬
ُّ ‫ يُ ْستَ َح‬-٣‫س‬
3. (Awun) miyustahab ha tau mabaya' mag-ihram niyat Hajji' atawa Umrah manga parkala', sabbuta siya?

‫ف َُْ ِرُم َم ْن أ ََر َاد ا ْحلَ ّج؟‬

َ ‫ َكْي‬-٤‫س‬
4. Biya'diin in pag-ihram sin hisiyu-siyu in mabaya' magnayk Hajji'?

‫ َما ِص َفةُ التَّ ْلبِيَّة؟‬-٥‫س‬

5. Unu in hantang sin pag-Talbiyyah?

.‫ُ ِِف التَّ ْلبِيَّة‬

ُّ ‫ اُذْ ُك ْر َما يُ ْستَ َح‬-٦‫س‬
6. Sabbuta in manga miyustahab ha Talbiyyah?

114
 ‫ات ا ِِإ ْحَرِام و فِ ْديَتُ َها‬
ُ ‫َُْمطُْوَر‬ ‫س العاشر‬
ُ ‫ال َّد ْر‬
Pangadjian
Manga Piyanglangan ha Ihram iban Fidyah Niya Hikahangpu’

ِ ِ ‫ فَِإيَّهُ ََْ ُرُم َعلَْي ِه فِ ْعل بَ ْع‬،ِ‫احلَ ِّج أَ ِو الْعُ ْمَرة‬

ْ ِ‫َحَرَم امل ْسلِ ُم ب‬
‫ات‬ َْ :‫ َوَهذهِ األ ُُم ْوُر تُ َس َّمى‬،‫ض األ ُُم ْوِر‬
ُ ‫(ُمظُْوَر‬ ُ ْ ‫إِذاَ أ‬
ِ ‫ا ِِإحرِام) وُمن فَعل شيئاً ِمْن ها مت ع ِّمداً فَعلَي ِه‬
.ُ‫الف ْديَة‬ َْ َ َُ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ ْ
Apabila mag-ihram in muslim niyat Hajji' atawa Umrah, nah bunnal tuud liyangan kaniya in
himinang sin manga kaibanan parkala', in manga parkala' ini pag-nganan siya: (Mahzhuwratul
Ihram) manga tiya'gahan sin shara' ha waktu Ihram, hisiyu-siyu in nakahinang ha hambuuk
dayng kaniya ha piyagtuuran niya nah wajib kaniya in magfidyah.
:‫الف ْديَِة َعلَى َم ْن فَ َع َل َش ْيئاً ِم ْن َها‬ ِ ُ‫ض َه ِ هِ الم ظ‬
ِ ‫ مع ِذ ْك ِر‬،‫ات‬
َ َ ‫ور‬َ َْ َ ‫َوإِل َْي‬
ِ ‫ك َيَا ُن َ ْع‬
Ini in lilalayan kaymu sin manga kaibanan dayng ha manga tiya'gahan ini, salta' iban
sabbutun in fidyah ha siyu-siyu in nakahinang hambuuk dayng kaniya:
ِ
Fidyah:‫الف ْديَة‬ ‫ات‬
ُ ‫ور‬
Mga Piyanglangan :
َ ُ‫الم ْ ظ‬
َ
:‫س ِة َ ْي َن ثَ َثَِة أ ُُموٍر‬ ِ ِِ ِ ِ ‫َّع ِر‬
َ ‫الم ْ ظُْوَرات ال َخ ْم‬
َ ‫يُ َخيَّ ُر َم ْن فَ َع َل َوا داً م ْن َه ه‬ ْ ‫ َح ْل ُق الش‬١
Piyapagpi' sin shara' in hisiyu-siyu in nakahinang hambuuk dayng ha 1. Pagbagung sin buhuk.
‫ص األَظْ َفا ِر‬
manga lima (5) piyanglangan dayng ha antara' sin manga tu (3) parkala'
ini: ُّ َ‫ ق‬٢
.‫صيَ ِام ثَالَثَِة أيّ ٍام‬
ِ -١ 2. Pagtuptup sin manga kuku.
1. [Duun naka ha] Pagpuasa tu (3) adlaw. ‫ْس ِِبُالَ ِص ٍق‬ َّ ُ‫ تَ ْغ ِطية‬٣
ِ ‫الرأ‬
‫طعام َكبُ ٍّر أَو أَرز‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ‫ أو إطع ِام ِست َِّة مساك‬-٢
َ ‫صا ٍع م ْن‬
َ ‫ف‬
ُ ‫ُص‬
ْ ‫ْي ل ُك ِّل م ْسكْي ي‬
َ َ َ ْ 3. Pagtabun sin Ou ha miymikit siya.
ِ .ِ‫ي‬ ِ ‫ لُبس امل ِخ‬٤
.‫وَنوُها‬
4. Pagtamung sin pakayan tiyatahi'.
َ ُ ْ
2. Atawa pagpakaun unum (6) miskin, in tiyap-tiyap hambuuk miskin
tunga' (1/2) kagantang dayng ha pagkaun biya' na sin bur atawa bugas ‫يُ ِف بَ َديِِه أو ثوبِِه‬ُ ِّ‫ الط‬٥
iban sin sumarupa kanila ruwa.
.ٍ‫ أو ذَبْ ِح َشاة‬-٣
5. Paglana mahamut ha baran atawa ha
tamungun niya.
3. Atawa pagsumbay' kambing.
:‫ادهُ َ ْي َن ثَ َثَِة أ ُُموٍر‬ ِ َّ ‫ قَ ْتل‬٦
ِ ‫يد و‬
َ َ‫اصط‬
ْ ‫يُ َخيَّ ُر َم ْن قَ تَ َل ال ي َد أو‬ ُ‫اده‬
ُ َ‫اصطي‬
ْ َ ‫الُص‬ ُ
ِ ‫ ذَب ِح ِمَُاثِ ٍل ِهل َذا الُص‬-١
.‫يد ِم ْن َبِْي َم ِة األَيْ َع ِام‬ 6. Pagpamatay hayup iban pagpanhut kaniya.
ّ َ ْ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
‫ْي ل ُك ِّل‬
َ ‫املساك‬
َ ‫طعام بقْي َمته وتَ ْوزيْعه َعلى‬ َ ‫وشراء‬ َ ‫ تَ ْقوْْي املثْ ِل ب َد َراهم‬-٢
.ٍّ‫ْي ُمد‬ ِ ِ
َ ‫م ْسك‬
.))‫مد ((واملد ربع الُصاع‬ ٍّ ‫صيَ ِام يَ ْوٍم َع ْن ُك ِّل‬ِ -٣
Piyapagpi' sin shara' in hisiyu-siyu in nakamatay hayup atawa
nakapamanhut kaniya (in hinangun niya) ha antara' sin tu (3) parkala' ini:
1. [Duun naka ha] Pagsumbay' binatang simibu' ha binatang yan
(amuin napatay niya) dayng ha manga bahiymatul an 'am (unta'
naka atawa sapi' atawa kambing).
2. Gantaun in harga' (sin hayup napatay yan bang pilasin) ha dirham
(atawa riyal) ampa hipami pagkaun (in gantaan harga' niya) ampa
hipagdihil ha manga miskin, in tiyap-tiyap hambuuk miskin
hangkamud.
3. Pagpuasa hangka adlaw dayng ha tiyap-tiyap hangkamud (in
hangkamud hangkabahagi' dayng ha upat (1/4) sin hangkagantang).

115
 Gantang/ ‫الص ا‬ Pansing/‫د‬ ‫ال ُم‬

: ‫للمعلم‬
ِ ‫ ما كان من اللباس على قد ِر العض ِو ِمثْل الث‬:‫ بل املراد به‬،‫ ما كان فيه ماطة‬:ِ‫* ليس املراد باملخي‬
‫َّوب‬ ُ
ٍ ‫ وهلذا َيوز لبس احلذاء املخروِز‬،‫واملعطف ((الكوت)) والسراويل وغْيها‬
.َ‫ِبيوط وَنوها‬
.‫ُمظور على الرجال دون النساء‬ ٌ ِ‫ ولبس املخي‬،‫أس‬ ِ ‫* تغطيةُ الر‬
‫ أما صيد البحر‬،‫األهلي كاِإبِ ِل وَنوها‬
ُّ ‫ فيخر ُج بذلَ احليوا ُن‬،‫ي املأْ ُك ْو ُل‬
ُّ ‫ احليوان الب ِّر‬:‫* الُصيد املراد به‬
َ َ
.‫فجائز‬
Suku' sin Guru:

 Bukun in maksud sin makhiyt: amuin tamungun awun tahi' niya, sagawa' in
maksud niya: amuin tamungun ha giyaganta'-ganta' in anggawta' (niya
hihinangan in pa liug, buktun iban siki) biya' sin badju' iban manga sawwal atawa
pantalun iban sin dugayng niya., dayng ha sabab yan maharus mamakay
tawmpa' kiyalalamuran sin tahi' (tanud) iban sin dagayng niya.
 In pagtabun sin Ou, iban pagpakay sin makhiyt tiya'gahan sadja ha manga
kausugan way lamud sin babai.
 "Assayd" in maksud niya: manga binatang-hayup papanhutun ha ginlupaan
kakaunun, nah nakaguwa' dayng kaniya in manga hayup iipat biya'na sin unta'
iban sin sibu' niya, adapun in saydul bahr (biya' na sin manga ista') harus siya.

Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

.‫اِإحرِام‬ ِ ِ
ْ ‫ اذْ ُك ْر ثالثةً م ْن َُْمظُورات‬-١‫س‬
1. Sabbut kaw tu (3) dayng ha manga tiya'gahan ha waktu halwum na ihram?
‫الفديةُ الواجبَةُ َعلَى امل ْح ِرِم إ َذا حلَ َق َش ْعَرهُ؟‬
ِ ‫ ما‬-٢‫س‬
2. Unu in fidyah wajib ha tau nag-iihram apabila siya nakapagbagung?
ُ
ِ
‫صيداً؟‬ َ ‫ ما الفديةُ الواجبةُ علَى املُ ْح ِرم إذا‬-٣‫س‬
َ ‫صاد‬
3. Unu in fidyah wajib ha tau nag-iihram apabila siya nakapagpamanhut binatang papanhutun?

116
 ‫س الحادى عشر‬
ُ ‫ال َّد ْر‬
‫احلَ ِّج َو الْعُ ْمَرِة‬
ْ ‫أ َْرَكا ُن‬ Pangadjian
Hikahangpu’tag-isa
Manga Rukun Sin Hajji' iban Umrah

‫ات احلَ ِّج‬ ِ

ُ َ‫َواجب‬ ‫رقم‬ ‫احلج‬
ّ ‫أ َْرَكا ُن‬ ‫رقم‬
Manga Wajib sin Hajji' Umbul Manga Rukun Sin Hajji' Umbul
Pag-ihram dayng ha Miyqat. ‫ات‬ ِ ‫ا ِِإحرام ِمن املِي َق‬ ١ Al ihram ‫اِإحَر ُام‬ ١
ْ َ ُ َْ ْ
ِ ‫َّم‬
‫س‬ ِ ِ ِ ِ ُ ُ‫الوق‬ ‫وف بِ َعَرفَ ِة‬
ْ ‫وف ب َعَرفَة إ ََل غُُروب الش‬ ُ ٢ ُ ُ‫الوق‬
ُ ٢
Pag-ukuf ha Arafah tubtub pa tu'gum sin Suga. Pag-ukuf ha Arafah
‫َّح ِر‬ ِ ِ ‫املبِي‬ ‫اض ِة‬ ُ ‫(الزيَ َارةِ) طََو‬
ْ ‫ت ِبُْزَدل َفةَ لَْي لَةَ الن‬
ُ َْ َ َ‫اف ا ِِإف‬ ِّ
Paghanti' ha Muzdalifah ha dum sin nahr ٣ Tawaf Ifadhah/Hajji' ٣
(Haylaya Hajji'). (Ziyarah)
‫ت ِبِِ ََن لَيَ ِاِل أَيَّ ِام التَّ ْش ِريْ ِق‬
ُ ‫املَبِْي‬ Pag sa'I ‫الس ْع ُي‬
َّ
Paghanti' ha Mina sin manga dum ha manga adlaw
٤ ٤
sin tashriyq (11th,12th @13th sin Hajji').
Pagtilu' batu ha jamarat ‫َرْم ُي اْلِ َما ِر‬ ٥
ِ
Pagbagung atawa paggunting
ُ‫احلَْل ُق أَ ِو التَّ ْقُصْي‬ ٦

Pagtawaf Wadah. ‫الوَدا ِع‬

َ ‫اف‬ُ ‫طََو‬ ٧

ِ‫ات العُ ْمرة‬ ِ ِ‫أَرَكا ُن العُ ْمرة‬

َ ُ َ‫َواجب‬ ‫رقم‬ َ ْ ‫رقم‬
Manga Wajib sin Umrah Manga Rukun sin Umrah
ِ ‫اِإحرام ِمن املِي َق‬
‫ات‬ ‫اِإحَر ُام‬
Pag-ihram dayng ha Miyqat
ْ َ ُ َْ ١ Pag-ihram
ْ ١
ِ ‫احل ْلق أو التَّ ْق‬
‫ُص ُْي‬ ُ ‫الطََّو‬
‫اف‬
Pagbagung atawa paggunting
َُ ٢ Pagtawaf

٢
Pag sa'I ‫الس ْع ُي‬
َّ ٣

.‫ َوَم ْن تَ َرَك َو ِاجبًا فَ َعلَْي ِه َد ٌم‬،‫ان احلَ ِّج أَ ِو الْعُ ْمَرِة ََلْ يَتِ َّم َح ُّجهُ َوالَ ُع ْمَرتُهُ َح ََّت يَأِِْتَ بِِه‬
ِ ‫فَمن تَرَك رْكنًا ِمن أَرَك‬
ْ ْ ُ َ َْ
Hisiyu-siyu in nakatinggal hambuuk rukun dayng ha manga rukun sin Hajji' atawa Umrah wala'
nasampurna' in Hajji' niya, damikkiyan daisab in Umrah niya sahingga hikatunay niya siya (in rukun
natinggal yan) iban hisiyu-siyu in nakatinggal hambuuk wajib nah subay siya magdam.

117
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬
:‫ ضع ع مة (√) في المكان المناسب‬-١‫س‬
1. Butangi alamat (√) duun ha lugal katutuwpan niya:

ِ‫احلج والعمرة‬
ِّ ‫ركن ِف‬ ِ‫الع ْمَرةِ فق‬
ُ ‫كن ِف‬
ٌ‫ر‬ ِ‫احلج فق‬
ِّ ‫كن ِف‬
ٌ‫ر‬ ‫األ َْرَكا ُن‬
Rukun sin Hajji' Rukun da sin Rukun da siya sin
iban Umrah Umrah Hajji' Manga Rukun

Pag-ihram ‫اِإحرام‬
Pag-ukuf ha Arafah ‫الوقوف بعرفة‬
Tawaf Ifadhah (Hajji') ‫طواف اِإفاضة‬

Pagsa'I ‫السعي‬
ُ
ِ‫احلج والعمرة‬ ِ‫واجُ ِف العمرة‬
‫ات‬ ِ
ِّ ‫واجُ ِف‬
ُ َ‫الواجب‬
ِ‫احلج فق‬
ِّ ‫واجُ ِف‬
Wajib ha Hajji' Wajib ha Wajib da ha
Manga Wajib
َ
iban Umrah Umrah Hajji'
‫اِإحرام من امليقات‬
Pag-ihram dayng ha Miyqat
‫الوقوف بعرفة إَل غروب الشمس‬
Pag-ukuf ha Arafah
‫َّح ِر‬
ْ ‫املبيت ِبجدلفةَ ليلةَ الن‬
Paghanti' ha Muzdalifah ha dum sin
nahr (Haylaya Hajji').
ِ ‫املبيت ِبَِِن لياِل‬
‫أيام التَّ ْش ِريْ ِق‬ َ
Paghanti' ha Mina sin manga dum salta'
ha manga adlaw sin tashriyq (11th, 12th
@13th sin Hajji').
Pagtilu' (batu ha Jamarat). ‫الرْم ُي‬
َّ
ُ‫احللق أو التَّ ْقُصْي‬
ُ
Pagbagung atawa paggunting.
Pagtawaf Wadah ‫الوَداع‬
َ ‫اف‬ُ ‫طََو‬
ِ ‫ ما حكْم من تَرَك أَح َد اْألَعم ِال‬-٢‫س‬
:‫اآلتية‬ َْ َ َ ْ َ ُ ُ َ
2. Unu in hukuman ha hisiyu-siyu in nakatinggal hambuuk dayng ha manga ammal
hihinangun dumatung ini:
) Pagtilu' ha Jamarat(.‫اْلما ِر‬
‫رمي‬ )Pag-ukup ha Arafah (.َ‫بِ َعرفَة‬
ُ )‫(ب‬ َ ‫ف‬ ُ ‫الوقُ ْو‬
ُ )‫(أ‬
)Tawaf Ifa-dhah(‫اض ِة‬
َ َ‫اف ا ِِإف‬
ُ ‫( د ) طََو‬ ) Pagsa'i(. ‫الس ْعي‬
ُ َّ ) ‫( ج‬
.)Tawaf Wada'( ‫اع‬
ِ ‫اف الْ َوَد‬ُ ‫( ه ) طََو‬

118
 ‫س الثاني عشر‬
ُ ‫ال َّد ْر‬
‫ِص َفةَ الْعُ ْمَرِة‬ Pangadjian Hika
Hangpu’tagduwa
Hantang Sin Pag-Umrah

ِ ‫اد العمرَة فَِإنَّهُ ي تَّبِع ال ُخطُو‬

:َ‫ات اآلتِيَة‬ َ ُ َ َ ْ ُ َ ‫َم ْن أ ََر‬
Hisiyu-siyu in mabaya' mag-Umrah, na bunnal tuud subay niya
agarun in manga bitikan (aturan) dumatung ini:

‫اب‬ ‫ي‬ِ‫ وي ْلبس ث‬،‫ وي تَ نَظَّف‬،‫ ي ْغتَ ِسل‬،‫ات‬ ِ ‫ُصل إِ ََل املِي َق‬ ِ ِ
َ َ ُ َ ََ ُ ََ ُ َ ْ ُ َ‫ عْن َد َما ي‬-١
،‫ ُُثَّ يَ ْشَرعُ ِِف التَّ ْلبِيَّ ِة‬،ً‫َ عُ ْمَرة‬ ُ ‫ ُُثَّ َُْ ِرُم بِالْعُ ْمَرِة فَيَ ُق‬، ‫ا ِِإ ْحَرِام‬
َ ‫ لَبَّ ْي‬: ‫ول‬
.‫اف‬ِ ‫ويست ِمُّر فِي ها حَت ي ب َدأَ ِِف الطَّو‬
َ َْ َّ َ َ ْ َ ْ َ َ
1. Hawaktu siya dumatung pa Miyqat, mamaygu' siya, manglanu'-lanu',
iban magtamung sin tamungun para Ihram, ampa siya mag-niyat ihram
Umrah mamung siya sin: "Labbayk 'Umratan", mahuli ampa tumagna'
siya magtalbiya (Maglabbayk…), hituy niya in pagtalbiya sampay pa
makatagna' na siya magtawap.

َ‫وف بِالْ َك ْعبَ ِة َسْب َعة‬

ُ ُ‫ فَيَط‬،‫الع ْمَرِة‬ ِ ‫ إِ َذا وصل إِ ََل احلرِم ب َدأَ بِطَو‬-٢
‫اف‬
ُ َ َ ََ ََ َ
ٍ ‫أَ ْشو‬
.‫اط‬ َ
2. Apabila makasampay siya pa masjidil Haram tumagna' na siya
magtawap Umrah, tumawap siya 7 pitu tawap.

119
 ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫احلج ِر األ‬ ِ َّ ِ
ُ‫ ِ ْس ِم الل َوالل‬:ً‫ قَائال‬،‫َس َود فَيُ َقبِّ لُهُ أ َْو يَ ْستَل ُمهُ – إِ ْن أ َْم َكنَهُ – أ َْو يُشْي ُر إِلَْيه‬ ْ ِ
َ َْ ‫ أَ ْن يَْب َدأَ ب‬:‫ص َفةُ الط َواف‬
‫ط‬ُ ‫ َوِبَ َذا يَْنتَ ِهي الش َّْو‬، ً‫َس َوِد َمَّرًة ثَايِيَة‬ ْ ‫ُص َل إِ ََل‬
ْ ‫احلَ َج ِر األ‬
ِ ‫ ح ََّت ي‬، ِ‫ف بِالْ َكعب ِة وََيعلُها عن يسا ِره‬
َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َْ ُ ‫ ُُثَّ يَطُْو‬،‫أَ ْكبَ ُر‬
‫َس َوَد‬ ْ ‫السابِ ُع َوُكلَّ َما َحا َذى‬ ُ ‫ث َوَه َك َذا َح ََّت يَْنتَ ِهي الش َّْو‬ ِ ِ ِ ‫ ُُثَّ ي ْفعل الشَّو َط الث‬،‫األول‬
ْ ‫احلَ َجَر األ‬ َّ ‫ط‬ َ ‫ ُُثَّ الثَّال‬,ََ ‫َّاِن َك َذل‬ ْ َُ َ ُ
ِ ِ ِ ِ َ ‫قَبَّ لَه أَ ِو است لَمه فَِإ ْن ََل ي ت ي َّسر لَه َذلَِ أ‬
َ ْ َ‫ َويَ ُق ْو ُل ب‬،‫ اللُ أَ ْكبَ ُر‬:ً‫َش َار إِلَْيه بِيَده الْيُ ْم ََن قَائال‬
‫ْي‬ َ ُ ْ َ ََ ْ ُ َ ََ ُ
.‫اب النَّا ِر‬ ِ ِ ِ ِ ُّ ‫ َرَّنَا آتِنَا فِي‬:‫َس َوِد‬ ْ ‫الرْك ِن الْيَ َم ِاِن َو‬
َ َ ‫سنَةً َوفي اآلخ َرة َ َسنَةً َو قنَا َع‬ َ َ ‫الدنْ يَا‬ ْ ‫احلَ َج ِر األ‬ ُّ

Hantang sin pag-tawap: Tumagna' siya ha hajaral aswad siyumun atawa

sapuhun-bang niya katakinan - atawa mag-isarat siya mawn kaniya, ha lapal:
"Bismillah waAllahu Akbar", ampa siya tumawap (limibut-kumuliling) ha Ka'bah
salta' parapitun niya dampal pa lawa niya, sahingga makasampay pa hajaral Aswad
magbalik (amuin tiyagnaan niya) dayng ha sabab yadtu maitung na siya
hangkatawap, ampa niya na isab hituy hinangun in kuliling-tawap hikaruwa, ampa
pa hikatu, bihayadtu na in hinangun niya sampay tumubtub majukup niya pa
hikapitu kuliling. Salta' ha sakahaba' niya makatungud pa hajaral Aswad siyumun
niya atawa sapuhun niya, sagawa' bang di' hikaluhay kaniya in damikkiyan yadtu,
mag-isarat na hadja siya mawn (pa hajaral aswad) sin lima niya pa tuu ha lapal
niya "Allahu Akbar", iban bassahun niya bang ha ut na siya sin ruknul Yamani iban
hajaral Aswad in: "Rabbanaa a-tina fid-Dunya hasana wa fil A-khirati
hasana wa qinaa ''adzaban naar".

َ َّ‫َ َوإِال‬
‫صلَّى ِِف‬ ِ َّ ‫ف َم َق ِام إِ ْ َر ِاه ْي َم َعلَْي ِه‬
َ ‫الُصالَةُ َوال َّسالَ ُم إِ ْن أ َْم َكنَهُ َذل‬ ِ ْ َ‫ُصلِّي رْك َعت‬
َ ْ‫ْي َخل‬ َ َ ُ‫ ُُثَّ ي‬-٣
.‫ان ِم َن احلََرِم‬ٍ ‫أَي م َك‬
َّ
3. Mahuli ampa siya sumambahayang duwang karakaat ha taykud sin Maqam sin Ibrahim
-'Alayhis Salam- bang hikaluhay kaniya sagawa' bang di', sumambahayang na siya
hawnu-hawnu na lugal ha sin Masjidil Haram.

120
 ‫مقام إبراهيم عليه السالم‬ ‫ال َح َجر األسود‬
Tiyndungan sin Nabi Ibrahim Alhajaral Aswad
(A.S)
ٍ ‫الُص َفا واملروةِ سب عةَ أَ ْشو‬
َّ ِ‫ يَْب َدأُ ب‬،‫اط‬
‫الُص َفا َويَْنتَ ِهي‬ َ َ ْ َ َ َْ َ َّ ‫ْي‬ َ ْ َ‫ُ إِ ََل املَ ْس َعى فَيَ ْس َعى ب‬
ُ ‫ ُُثَّ يَ ْذ َه‬-٤
.ِ‫بِاملْرَوة‬
َ
4. Mahuli ampa siya humarap madtu pa pagsasa'ihan magsa'i siya ha ut sin Safa
iban Marwa makapitu, tumagna' siya dayng ha Safa salta' maubus siya ha Marwa.

.‫آخُر‬
َ ‫ط‬ َّ ‫ َوُر ُج ْوعُهُ ِم َن املْرَوةِ إِ ََل‬،‫الُص َفا إِ ََل املْرَوةِ َش ْو ٌط‬
ٌ ‫الُص َفا َش ْو‬ َّ ‫َذ َهابُهُ ِم َن‬
َ َ
In panaw niya dayng ha Safa harap pa Marwa (maitung na siya) hangkasa'i, in
pagbalik niya dayng ha Marwa harap pa Safa (maitung na siya) dugayng
hangkasa'i (hatiniya: hikaruwa na siya sa'i sampay maubus niya in hikapitu sa'i
niya didtu ha Marwa).

ِ ِ َِ ‫ُصر ِمن‬ ِ
َ ْ‫ َواحلَْل ُق أَف‬،‫َْي ِع َرأْسه‬
.‫ض ُل‬ ْ َ ِّ ‫ ُثَّ ََْل ُق أ َْو يُ َق‬-٥
5. (Pag-ubus yadtu) ampa siya magbagung atawa magpagunting sin katan buhuk
niya, salta' in magbagung amuna in labi apdal (ha usug).

121
 KAHANTANG SIN PAGSA-‘IEY

ِ ‫ُ ا ِِإ ْحرِام ِمن الطِّْي‬

،ُ ِ َ‫ و َج َاز لَهُ أَ ْن يَ ْف َعل َما َحرَم َعلَْي ِه بِسب‬، ُ‫ت عُ ْمرتُه‬ َّ
‫َت‬
َ ‫د‬ْ ‫ق‬
َ ‫ف‬
َ َ ِ‫فَِإذَا فَعل ذَل‬
َ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ََ
ْ ‫ َو َح ْل ِق الش‬، ‫ص األَظْ َفا ِر‬
.‫َّع ِر‬ َّ ‫ َوتَ ْغ ِطيَ ِة‬، ِِ ‫س امل ِخْي‬
ِّ َ‫ َوق‬، ‫الرأْ ِس‬ ِ ‫َولُْب‬
َ
Nah apabila mahinang niya na in bihayadtu nati'mus niya jukup in pag-Umrah niya,
maharus na hinangun niya in manga tiya'gahan kaniya sin shara' ha sabab sin pag-
Ihram, dayng namayan hapaglana mahamut, iban pagtamung sin manga tamungun
niya labay tiyahi', iban pagtabun sin ou iban pagpanuptup sin manga kuku iban sin
pagbagung sin buhuk (manjari na yadtu katan kaniya).

122
 ‫األرضي المسعى‬
PAGSASA'IHAN HA LUPA'/HASAWM

‫الطابقاأل ل مسعى‬
PAGSASA'IHAN HA PANGKAT PANAGNAAN

123
KAHANTANG SIN PAGTAWAF

124
125
 : ‫للمعلم‬
:‫يبْي املعلم حسُ األرقام ِف الُصورةو األمور األتية‬
.‫ * احلجر األسود بداية الطواف وِنايته‬-١
‫* تقبيل احلجر األسود سنة ويقبله اقتداء بالنِّي صلى اهلل عليه وسلم كما ِف حديث عمر بن ْلطاب رضي‬
‫تنفع ولو الَ أِن رأيت رسول‬
ُ ‫تضر وال‬ ُّ ‫حجر ال‬
ٌ َ‫ (( إِن أعلم أي‬:‫ أيه جاء إَل احلجر األسود فقبله فقال‬:‫اهلل عنه‬
‫َ)) أخرجه البخاري ِف كتاب احلج باب ما ذكر ِف احلجر األسود‬ َ ُ‫َ َما قَبَّ ْلت‬َ ُ‫اهلل صلى اهلل عليه وسلم يقبِّ ل‬
.١٥٩٧ ‫برقم‬
.ً‫األس َوِد َو باب الكعبة املشرفة وهو مقدار أربعة أذرع تقريبا‬ ْ ‫بْي احلَ َج ِر‬
َ ‫ املُْلتَ َزُم ما‬-٢
ِ
‫الكعبة املشرفة بقدر ثلثي ذراع تقريبا وال يُصح الطواف عليه أليه من‬ ‫ هو ما فضل عن جدار‬:‫ الشا َذ ْرَوان‬-٣
.‫الكعبة‬
‫احلجر الذي قام عليه إبراهيم حْي بناء الكعبة وإمسائيل عليه‬ ِ
َ ‫يم عليه الُصالة والسالم هو‬ َ ‫ * َم َق ُام إبْ َراه‬-٤
.‫اللُصالة والسالم يناوله احلجارة‬
Suku' sin Guru:
Patarrangun sin guru ha diin-diin na in manga taga-umbul ha patta' dumatung ini:
1. In "Alhajarul Aswad" [Batu itum] amuna in pagtatagnaan sin tawap iban
pagtatapusan niya.
In (hukuman sin) pagsiyum (atawa pagjiyara) sin Hajarul Aswad sunnat, (hatiniya):
siyumun taniyu siya ha karna' pangupi ha kakahinang sin Nabi (Sallallahu 'Alayhi wa
Sallam) biya' sin Hadith kiyabayta' hi Umar Bin Alkhattab (kiyaridaan siya sin Allah):
Bunnal tuud dimatung siya mawn pa Hajaral Aswad ampa niya siyum salta' in agi
niya: "Sabunnal tuud in aku, kiya iingatan takaw in ikaw batu di' kaw makamudarat
iban di' kaw sab makamumpaat, nah bang bukun sadja bunnal tuud in aku kiyta' ku
in Rasulullah simiyum kaymu tantu di' aku simiyum kaymu". Kiyariwayat hi Imam
Albukhari ha Kitabul Hajj ha Bab nasabbut in tungud pasal Alhajarul Aswad ha
umbul 1597.
2. In "Almultazam" (nakabutang siya) haut sin Hajarul Aswad iban sin lawang sin
Ka'bah Mahamulliya ha kagantaan niya upat dzira' (hangasta') kulang-labi.
3. In "Ash-shadharwan": amuin nakalalabi siya dayng ha kid sin Ka'bah Mulliyah
ha ganta' 2/3 hangasta', salta' di' masaah in Tawap duun kaniya karna' bunnal tuud
agad siya pa Ka'bah.
4. In "Maqam sin Ibrahim (Alayhis Salatu was-Salam)" amuna in batu bakas
kiyatindugan hi Ibrahim ha waktu siya nagbangun sin Ka'bah salta' in hi Ismael
(anak niya) amuin magduruhal kaniya sin batu.

126
‫خاف مقام إبراهيم بعد كل طواف حلديث جابر بن ععبد اهلل رضي اهلل عنه ِف صفة حج‬
َ ‫* يسن الُصالة‬
‫اهيم‬ ِ
َ ‫ ُثَّ تقدم إَل مقام إبراهيم عليه الُصالة والسالم فقرأ ﴿واتخ ُ وا من مقام إ ر‬... ‫النِّي صلى اهلل عليه وسلم‬
‫ فجعل املقام بينه و بْي البيت وكان يقرأ ِف ركعتْي ﴿قل هو الل أ د﴾ و﴿ قل يا أيها‬.﴾‫م لَّى‬
.١٢١٨ ‫الكافرون﴾ أخرجه املسلم ِف كتاب احلج باب حجة النِّي صلى اهلل عليه وسلم رقم‬
Siyunnat in mag-sambahayang ha taykuran sin Maqam sin Ibrahim puas-puas sin
pagtawap, ha sabab sin Hadith kiyabayta' hi Jabir anak hi Abdullah (kiyaridaan siya
sin Allah) tungud pa Hantang sin pag-hajji' sin Nabi…ampa siya miyawn pa Maqam
sin Ibrahim (Alayhis Salatu was-Salam) salta' biyassa niya in:
)‫َ لَّى‬ ِ ِِ ِ ِ
َ ‫(واتَّخ ُ وا م ْن َم َقام إ ْ َراه‬
‫يم ُم‬ َ
Piyatungud niya in Maqam haut niya iban sin Albayt (Ka'bah) salta' in biyassa niya
halawm sin duwang karaka'at (puas sin Fatiha') amuna in:
ِ
)4( َ ‫) َوََلْ يَ ُكن لَّهُ ُك ُف ًوا أ‬3( ‫) ََلْ يَل ْد َوََلْ يُولَ ْد‬2( ‫الُص َم ُد‬
‫َح ٌد‬ َّ ُ‫) اللَّه‬1( ‫َح ٌد‬
َ ‫قُ ْل ُه َو اللَّهُ أ‬
Iban sin:
ِ
ُّْ َ‫) َوال أَيَا َعابِ ٌد َّما َعب‬3( ‫) َوال أَيتُ ْم َعابِ ُدو َن َما أ َْعبُ ُد‬2( ‫) ال أ َْعبُ ُد َما تَ ْعبُ ُدو َن‬1( ‫قُ ْل يَا أَيُّ َها الْ َكاف ُرو َن‬
‫) َوال أَيتُ ْم‬4( ‫دّت‬
)6( ‫ن‬ ِ ‫ِل ِدي‬ ِ ِ ِ
َ ‫) لَ ُك ْم دينُ ُك ْم َو‬5( ‫َعاب ُدو َن َما أ َْعبُ ُد‬
Kiyariwayat hi Muslim ha Kitabul Hajj, bab Hajjatun Nabi "pasal Pag-Hajji' sin Nabi (S.A.W.)" ha umbul 1218.

‫ ال جر ال يُصح الطواف بداخله أليه من الكعبة وألن النِّي صلى اهلل عليه وسلم طاف من وراء احلجر و‬-٥
.١٢٩٧ ‫ برقم‬... ‫قال (( ولتأخذوا مناسككم)) أخرجه مسلم ِف كتاب احلج باب استحباب رمي حجرة العقبة‬
5. In "Alhijr"; di' masa in tawap ha halawm niya lumabay karna' bunnal tuud agad
siya pa Ka'bah, iban bunnal tuud in Nabi nakapagtawap Siya dayng ha taykud
(guwa') sin Al hijr iban nagsabda Siya (S.A.W.):
"Bat niyu makawa' kasinguran dayng kaku' in pag-Hajji' niyu"
Kiyariwayat hi Muslim ha Kitabul Hajj, bab istihbab ramryi jamaratil 'Aqabah "pasal miyustahab in pagtilu' batu
ha jamratul 'Aqabah"…ha umbul 1297.

.‫ دون تقبيله وال إشارة إليه‬،ِ‫ يسن استالمه فق‬، ‫اليمانِي‬

َ ‫الرْك ُن‬
ُّ -٦
6. In "Ar-ruknul Yamaniy": (tuput) siyunnat in (pag-istilam) pagsapu (sin lima)
kaniya, ha wayruun na pag-siyum iban wayruun na pag-isarat mawn kaniya (sin
lima).
‫ يقول بْي الركن اليماِن واحلجر األسود ((ربنا آتنا ِف الدييا حسنة وِف االخرة حسنة وقنا عذاب النار)) كما هو موضع‬-٧
.‫بالسهم األزرق‬
7. Mamung siya (dumuwa'ah) haut sin "Ruknul Yamaniy" iban sin "Hajaral
Aswad" sin:
)) ‫اب النَّا ِر‬ ِ ِ ِ ِ ُّ ‫(( َرَّنَا آتِنَا فِي‬
َ َ ‫الدنْيَا َ َسنَةً َو في ْاآلخ َرة َ َسنَةً َو قنَا َع‬
"Rabbanaa A-tinaa fid Dunya Hasanah wa fil A-khirati Hasana wa Qinaa
'adhaaban Naar'"

127
Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

ِ ‫ اذكر صفةَ الطّو‬-١‫س‬

ِ ‫اف بِالب‬
‫؟‬.‫يت‬َ ْ
1. Sabbuta in Hantang sin pag-Tawap ha Baytullah?

ِ ‫ أ ْك ِم ِل ال َفرر‬-٢‫س‬
:‫اغات‬ََ
2. Sampurnaa in blank ini:

. ...................................‫َت ْيب َدأُ ِِف‬ ِ

ّ ‫( أ ) يُلَ ِِّّي الْ ُم ْحرُم َح‬
)‫ (أ‬Magtalbiyah in tau nag-iihram (atawa maghahajji') tumagna' ha………………….

.........:‫و يقول‬................... ُ‫فَيُ َقبِّ لُهُ أ َْو يَ ْستَلِ ُمه‬............... ‫( ب ) يبدأ من يطوف ب‬
..........‫مرة ثايية وبذا ينتهي‬............‫يُصل إِ ََل‬ ِ
َ ‫حَت‬.............‫يطوف بالكعبَة َوَيعلُها َعن‬ ُ َّ‫ُث‬

)‫ (ب‬Tumagna' in magtatawap dayng ha…………………ampa niya siyumun atawa

sapuhun……………………salta' mamung siya sin:……………………………………mahuli
ampa siya magtawap ha Ka'bah parapitun niya dampal………………………….sampay
makasampay siya pa………………………………magbalik hikaruwa, dayng ha yadtu
ma-ubus na in……………………......

ِ ‫( ج ) يسعى‬
‫ و ينتهى‬.............. ‫ يبدأ ب‬............ ‫ و‬.............‫املعتم ُر بْي‬
. ............... ‫ب‬
َ
)‫(ج‬ Magsa'I in tau mag-uumrah haut sin………………iban
sin……………………..tumagna' siya dayng ha:……………….salta' mati'mus siya
ha:…………………..

َّ َ‫اذكر ِص َفة‬
.‫الس ْع ِي‬ ْ -٣‫س‬

3. Sabbuta in Hantang sin pag-Sa'i?

128
 ‫الدرْ سُ الثالث عشر‬
‫صفة ْالح ِّج‬
ِ Pangadjian Hika
Hangpu’tagtuw
Hantang sin Pag-Hajji'

ِ ‫أَنْ واعُ النُّس‬

:‫ك‬ ُ َ
Manga Jinisan sin Nusuk " Hajji' ":

:‫ك ثَ َثَةٌ ِه َي‬

ِ ‫أَنْ واعُ النُّس‬
ُ َ
In manga jinisan sin Hajji' tu in taud amuna in:

‫ َويَ ْف ِرغُ ِمْن َها َويَتَ َحلَّ ُل ِم ْن إِ ْحَر ِام ِه ُُثَّ َُْ ِرُم‬،‫ أَ ْن َُْ ِرَم بِالعُ ْمَرةِ ِِف أَ ْش ُه ِر احلَ ِّج‬:‫ُّع َو ُه َو‬
ُ ‫َّمت‬
َ ‫ الت‬-١
.‫العام‬
َ ‫س‬ ِ ‫بِاحلَ ِّج ِم ْن يَ ْف‬
1. Attamattu': Amuna in mag-ihram siya niyat Umrah ha manga bulan Hajji', salta'
ti'musun niya ampa siya magtahallul (maghukas na) dayng ha pag-ihram niya, pag-
ubus mag-ihram na siya niyat Hajji' dayng ha tahun dayaun.
ِ -٢
.‫أَ ْن َُْ ِرَم بِالعُ ْمَرةِ َواحلَ ِّج ِم ًعا‬:‫الق َرا ُن َو ُه َو‬
2. Al-qiran: Amuna mag-ihram siya niyat Umrah (kambalun niya na) iban sin Hajji'.

ْ ِ‫ أَ ْن َُْ ِرَم ب‬:‫اد َو ُه َو‬

.ُ‫احلَ ِّج َو ْح َده‬ ُ ‫ا ِ فْ َر‬-٣
3. Al ifrad: amuna in mag –ihram siya niya Hajji' sadja.
ِ ِ ِ ِِ ِ ٍ ِ ِ
.‫ُّع‬ َ ‫ الت‬: ‫ َوأَفْضلُ َها‬،‫فَيَ ُج ْوُز ل َم ْن أ ََر َاد احلَ َّج أَ ْن َُْ ِرَم بَِواحد م ْن َهذه األَيْ َساك الثَّالَّثَة‬
ُ ‫َّمت‬
Nah maharus ha siyu-siyu in mabaya' mag-Hajji' in mag-ihram siya ha hambuuk dayng
manga tu jinisan sin Hajji yan, sagawa' in labi apdal niya: amuna in Hajji' Attamattu'.

ِ ‫ه ْدي التَّمتُّ ِع و‬
ِ ‫القر‬
:‫ان‬ َ َ َ ُ َ
Hadyut Tamattu' Iban Qiran:

.‫) أ َْو َسْب ُع بَ َقَرةٍ يَ ْذ َِبُ َها ِِف احلََرِم‬١( ‫ َشاةٌ أ َْو َسْب ُع بَ َديٍَة‬:‫ي ُه َو‬
ُ ‫اله ْد‬
َ
In "Hadyu" amuna in hambuuk kambing atawa (sab'u badanah) hambuuk unta' (sibu'
da unta' umagak iban usug) atawa (sab'u baqarah) hambuuk sapi' sumbay'un niya ha
lawm Haram (hatiniya; ha lawm daplinan sin Haram ha Makkah).

-------------------------------
ِ ‫ تُطْلَ ُق على الذك ِر و األيثى من‬:‫ ) البدية‬١ (
.‫اِإبل‬

129
 ِ ِ ِ ِ َّ ِ ِ ِ
.‫ي‬ٌ ‫س َعلَْيه َه ْد‬
َ ‫ أ ََّما املُْفرُد فَلَْي‬،‫ي‬ ُ ‫ إ َذا ََلْ يَ ُكويَا م ْن أ َْه ِل َمكةَ – ََي‬-‫مت َِ َمتِّ ُع َوالْق َرا ُن‬
ُ ‫ُ َعلَْيه َما اهلَْد‬ ُ ‫ال‬
In tau naghajji' Tamattu' atawa Qiran: apabila sila bukun tau naghuhula' ha Makkah -
wajib kanila ruwa in mag-hadyi (magsumbay' hayup bilang dam). Adapun in tau
naghajji' ifrad wayruun na paghadyi (dam) niya.

.‫ َو َسْب َعة إِ َذا َر َج َع إِ ََل أ َْهلِ ِه‬،‫ ثَالَثةَ أَيَّ ٍام ِِف احلَ ِّج‬:‫ص َام َع ْشَرَة أَيَّ ٍام‬
َ ‫ي‬
ِ
َ ‫* َم ْن ََلْ ََي ْد اهلَْد‬
Hisiyu-siyu in wala' nakabak pag-hadyi han niya magpuasa siya hangpu' adlaw; tu ha
paghajjian iban pitu bang siya makauwi' na pa ahli niya (atawa hula').

:‫َّمتُّ ِع‬ ِ
َ ‫ص َفةُ َ ِّج الت‬
Hantang sin Pag-Hajji' Tamattu'

‫ أ ََداءُ العُ ْم َرِة‬:ً‫أ ََّوال‬

Panagnaan: Pagtunay sin pag-Umrah

ِ ‫ و‬،‫ (وقَ ْد سب َق ِدراسةُ ما ي تَ علَّ ُق ِا ِ ْ ر ِام‬،‫ وي ْفرغُ ِم ْن َها‬،‫ي ْ ِرم ِالعمرةِ فِي أَ ْش ُه ِر ال ِّج‬
.)ِ‫ص َف ِة العُ ْم َرة‬ َ َ َ َ َ َ َ ََ َ ُ ََ َ َُْ ُ ُ
Mag-ihram siya niya Umrah ha manga bulan sin Hajji' salta' talusun niya, [nakauna na in
pangadjian ha parkala' sin ihram, iban sin hantang sin pag-Umrah, (bassaha mayan balik)].

ِ ‫ال الي وِم الث‬

) ‫َّام ِن (يَ ْو ُم الت َّْر ِويَِة‬ ْ َ ُ ‫ أَ ْع َم‬:‫ثانيا‬
)١(

Hikaruwa: Manga hinang ha adlaw hikawalu (kasubangan sin bulan Hajji'

pagtawagun): "Yawmut-tarwiyah" [kiyanganan in adlaw yan "Adlaw sin Tarwiyah;
karna' bunnal tuud in kaawnan sin manga maghahajji' magsaddiya sila tubig maka-inihan
kanila dahun nila lutuun harap pa Mina iban pa Arafah (hasabab sin kulang in tubig ha
masa nakauna) adapun ha masa bihayaun timaud na in tubig Alhamdulillah.]

___________________________________________________
.‫ ) يسمى هذا اليوم بيوم الِتوية ألن احلجاج كايوا يتزودون من املاء ما يكفيهم ِف مَن و عرفات ألن َل يكن ِف ذلَ الوقت ماء متيسر أما اآلن فقد كثرت املياه وهلل احلمد واملنة‬١ (

130
‫ت فِي ِمنَى‬
ُ ‫ ويَبِْي‬،‫ك َ ًّجا‬ ِ ‫في الي وِم الث‬
ُّ َ ْ‫َّام ِن ِم ْن ِذي الْ ِ َّج ِة يُ ْ ِرُم ال‬
َ ‫ لَبَّ ْي‬:‫اج ِالْ َ ِّج فَ يَ ُق ْو ُل‬ َْ
ِ ‫لَي لَةَ الي وِم الت‬
.‫َّاس ِع‬ َْ ْ
Duun ha adlaw hikawalu sin bulan Hajji' mag-ihram na in tau maghahajji' (niyat) Hajji'
mamung siya: Labbyka Hajjan", salta' humanti' siya ha Mina sin dum hikasiyam
(kasubangan sin Hajji').

ِ َّ‫ال ي وِم الت‬ ِ

) َ‫اسع (يَ ْو ُم َع َرفة‬ ْ َ ُ ‫ أَ ْع َم‬:‫ثًالثًا‬
Hikatu: Manga hinang ha adlaw hikasiyam (kasubangan sin bulan Hajji'
pagtawagun): "Yawmu Arafah" (adlaw sin Arafah).

‫ َويُ ْكثُِر‬،‫ َويَْب َقى فِْي َها بَِقيَّةَ اليَ ْوِم‬،‫س‬ ِ ‫َّم‬ ِ ِ ِ ُّ ‫َّاس ِع ََيْرج احل‬
ْ ‫اج م ْن م ََن إ ََل َعَرفَةَ بَ ْع َد طُلُ ْوِع الش‬ َ ُُ
ِ ‫ِِف الي وِم الت‬
َْ
،َ‫ َس َار إِ ََل ُمْزَدلَِفة‬،‫س‬ ‫م‬ ‫الش‬
َّ ‫ت‬ِ ‫ وإِذَا َغرب‬، ‫آن‬ ِ ‫االستِ ْغ َفا ِر وِذ ْك ِر اهللِ وقِراءةِ ال ُقر‬ ِ ‫ُّع ِاء و‬
َ ‫الد‬ ‫ن‬ ِ ‫فِي ها‬
‫م‬
ُ ْ َ َ َ ْ َََ َ ْ َ َ َْ
‫ُّع َف ِاء ِم َن‬ ِ ِِ ِ
َ ‫ َوالَ يَ ْدفَ ُع م ْن ُمْزَدل َفة قَ ْب َل ال َف ْج ِر إِالَّ لعُ ْذ ٍر كاَلض‬،‫ُصلِّ َي ال َف ْجَر‬
ِ ‫ويبِي‬
َ ُ‫ت فْي َها إِ ََل أَ ْن ي‬ُ ْ ََ
.‫ان َوَم ْن يَُرافِ ُق ُه ْم‬
ِ ‫الُصب ي‬ ِ ‫الن‬
َْ ِّ ‫ِّساء َو‬َ
Duun ha adlaw hikasiyam gumuwa' na in tau maghahajji' dayng ha Mina harap pa
Arafah puas guwa' sin mata Suga (sin mahinaat), salta' dumuun na sila limihan-lihan
(mag-ukup) ha manga nakapin adlaw ha Arafah, pataurun nila (in pag-ibadat duun)
dayng namayan ha; pagduwa'a, pag istighfar, iban pag jikir pa Allah iban pagbassa
Qur'an, (nah) apabila tumu'gum na in Suga (sin mahapun sin adlaw Arrafah yan)
humarap na siya pa Muzdalifah, salta' humanti' siya duun sampay makasambahayang pa
siya Fajr atawa Subuh, iban ayaw siya mig (gumuwa') dayng ha Muzdalifah muna, sin
waypa in Fajr malayngkan bang awn ujur ha shara' biya' na sin manga malalamma dayng
ha manga kababaihan iban manga bata'-bata' lapay na in manga nag-iiban
kanila.(Hatiniya; manjari ha manga malamma in ginhawa-baran niya biya' na sin manga
babai iban manga bata'-bata' mig dayng ha Muzdalifah ha way pa Fajr harap pa Mina).

131
Arafah / ‫عرفات‬

132
 ‫مسجد ُم ْز َدلَِفة في المشعر ال رام‬

)‫اش ِر (يَ ْوِم ال ِْع ْي ِد‬

ِ ‫ال ي وِم الع‬
َ ْ َ ُ ‫ أَ ْع َم‬:‫َراِ ًعا‬
Hika-upat: Manga hinang ha adlaw hikahangpu' (kasubangan sin Hajji'
pagtawagun): "Yawmul 'Eid" (adlaw Haylaya).

ِ ِ ِ ِ ِ ُّ ‫ ََيْرج احل‬،‫اش ِر‬ ِ ‫ِِف ي وِم الع‬

َ ‫ َوإِ َذا َو‬،‫س‬
‫ص َل‬ ْ ‫ َو قَ ْب َل أَ ْن تَطْلُ َع الش‬،ًّ‫اج م ْن ُم ْزَدل َفةَ إِ ََل م ََن بَ ْع َد أَ ْن يُ ْسفَر جدا‬
ُ ‫َّم‬ َ ُُ َ َْ
:َ‫إِ ََل ِم ََن فَ َع َل األ ُُم َور اآلتِيَة‬
Duun ha adlaw hikahangpu' (kasubangan yan), gumuwa' na in tau maghahajji' dayng ha
muzdalifah harap pa Mina puas humayag na in subangan ha di' pa gumuwa' in mata
Suga, nah apabila siya makasampay na pa Mina hinangun (niya) in manga parkala'
dumatung ini:
.ٍ‫ُصاة‬ ٍ ‫ رمي ََرةِ الع َقبة بِسب ِع ح‬-١
َ ‫ُصيَات يُ َكبِّ ُر َم َع ُك ِّل َح‬َ َ ْ َ َ َ َْ ُ ْ َ
ِّ ‫اض ِة‬
)‫(الزيَ َارة‬ َ َ‫اف ا ِِإف‬
ُ ‫ طََو‬-٤ ‫ ََْنُر اهلَْد ِي‬-٢
.ِ‫الُص َفا َواملْرَوة‬
َّ ‫ْي‬ َ ْ ‫الس ْع ُي ب‬
َ َّ -٥ .‫ض ُل‬ ِ ‫ احل ْلق أَ ِو التَّ ْق‬-٣
َ ْ‫ُصْي ُر َواحلَْل ُق أَف‬ َُ
َِ
.‫اج ِم ْن إِ ْ َرام ِه‬
ُّ َ ‫الع َقبَ ِة وال َ ل ِْق أو التَّ ْق ِ ْي ِر يَ ِ ُّل ال‬ ِ
َ ‫* َ ْع َد َرْم ِي َج ْم َرة‬
1. Pagtilu' sin Jamaratul 'Aqabah sin pitu (7) batu (sibih-sibih agad biya' da bigi hulma')
tumakbir siya "Allahu Akbar" hatiyap-tiyap tilu' niya sin hambuuk batu.
2. Pagsumbayh hadyi.
3. Pagbagung sin buhuk atawa pagpagunting salta' in pagbagung labi apdal (ha manga
usug).
4. Pagtawap Ifadhah (Tawaf Ziyarah).
5. Pagsa'i ha ut sin Safah iban Marwah.
*Pag-puas sin pagtilu' sin pitu batu ha Jamaratul 'Aqabah iban pagbagung
atawa paggunting magtahallul na maghukas in maghahajji' dayng ha pag-iram
niya.

133
 ِ ‫ال‬
‫اليوم ال دي َع َش َر‬ ُ ‫ أَ ْع َم‬:‫خامسا‬
ً
Hikalima: Manga hinang ha adlaw 11th hikahangpu' tag-isa
kasubangan sin bulan Hajji':

‫ُ يَْرِمي ُك َّل‬ ِ ‫ َعلَى التَّرتِْي‬، ‫الزو ِال‬

ْ
ِ
َ َّ ‫اج اْلَ َمَرات الثَّالَث بَ ْع َد‬ُّ َ‫ يَْرِمي احل‬،‫ِِف اليَ ْوِم احلَ ِادي َع َشَر‬
ُ‫ ُُثَّ اْلَ ْمَرة‬، ‫ اْلَ ْمَرةُ األ ُْوََل‬:‫ات ِه َي‬ ِ ِ ٍ ‫ وي َكبِّ ر مع ُكل ح‬،‫ات‬
ُ ‫ َوَهذه اْلَ َمر‬،‫ُصاة‬ َ َ ِّ َ َ ُ ُ َ َ‫ُصي‬
ٍ ‫ََرةٍ بِسب ِع ح‬
َ َ ْ َ َْ
.)‫الع َقبَ ِة‬
َ َ‫(ََْرة‬
َ : ‫ ُُثَّ اْلَ ْمَرةُ ال ُكْب َرى َوتُ َس َّمى‬، ‫الو ْسطَى‬
ُ
Duun ha adlaw hikahangpu' tag-isa (kasubangan yan), timilu' na in tau maghahajji'
sin tu Jamarat puas liyd Suga (ha waktu Juhur), ha libay taritibun (in pagtilu'), timilu'
siya ha tiyap-tiyap Jamarat sin pitu batu sibi'-sibi' salta' tumakbar siya "Allahu Akbar"
ha sakahaba' niya timilu' sin hambuuk batu, in manga Jamarat (titiluun ha taribiban
niya) amuna in: Al jamratul uwla, ampa Al jamratul Wusta, mahuli ampa Al jamratul
Kubra, panganan siya "Jamratul Aqabah".

Jamarat Sin Timpu Nakauna

‫الجمرة األولى من أعلى‬ ‫الجمرة األولى من أسفل‬

134
 HANTANG SIN JAMARAT HA BIHAYAUN

Jamarat Sin Ha Masa Bihayaun Na

ِ ِ ُ ‫ أَعم‬:‫ادسا‬
َ ِ‫ َواليَوم الثَّال‬,‫ال اليَوم الثَّانِي َع َش َر‬
‫ث َع َش َر‬ ِ
َ ْ ً ‫َس‬
Hika-unum: Manga hinang ha Adlaw 12th hikahangpu' tag-duwa
iban 13th hikahangpu' tag-tu kasubangan sin bulan Hajji':

‫اج ِمثْ َل َما فَ َع َل ِِف اليَ ْوِم احلَ ِادي َع َشَر َو‬
ُّ َ‫ يَ ْف َع ُل احل‬،‫ث َع َشَر‬ ِ ِ
َ ‫ َوِِف اليَ ْوم الثَّال‬،‫َّاِن َع َشَر‬ ِ ‫ِِف اليَ ْوِم الث‬
.‫س‬ِ ‫َّم‬ ِ
ْ ‫َّاِن َع َشَر قَ ْب َل غُُروب الش‬ ِ ‫ج ِم ْن ِم ََن ِِف اليَ ْوِم الث‬ ِّ ‫وز لِْل َح‬
ُ ‫ فَيَ ْخُر‬،‫اج أَ ْن يَتَ َع َّج َل‬ ُ ُ‫ََي‬
Duun ha adlaw hikahangpu' tag-duwa iban hikahangpu' tag-tu (kasubangan yan), in
hinangun sin maghahajji' biya' da sin nahinang niya ha adlaw hikahangpu' tag-isa, salta'
maharus na ha maghahajji' miyg magtuy mag-us-us, gumuwa' siya manaykud dayng ha
Mina duun ha hikahangpu' tag-duwa kasubangan yan ha di' pa tumu'gum in mata Suga.

135
 ‫ت فِي ِمنَى لَيَالِي أَيَّ ِام التَّ ْش ِر ِيق‬
ُ ‫المبِْي‬ ِ
َ :‫َسا ًعا‬
Hika-pitu: Paghanti' ha Mina ha manga duwman sin ayyamut-tashriyq
(dum 11th hikahangpu' tag-isa, 12th tag-duwa iban 13th tagtu
kasubangan).

ِ ‫اج أَ ْن يبِيت ِِف ِمَن لَياِل أَيَّ ِام التَّ ْش ِري ِق (وهي اليوم‬
،‫ والثاِن َع َشَر‬،‫احلادي َع َشَر‬ ِ
ُ ْ َ َ َ َ ْ َ ِّ َ‫احل‬ ْ ‫ُ َعلَى‬
ُ ‫ََي‬
.)‫عشر‬
َ ‫الث‬ َ ّ‫والث‬
Wajib ha maghahajji' in humanti' siya ha Mina ha manga dum sin manga iyadlawan sin
ayyamut-tashriyq.

ِ
))‫((منَى‬
Mina
‫’هىش‬

136
 MAGHAHAJJI NAGLILIHAN HA MINA

ُ ‫ طَ َو‬:‫ثَ ِامنًا‬
‫اف الْ َو َد ِاع‬
Hika-walu: Tawaful Wada'

ِ ‫ف ِالب ْي‬ ِ ِ ‫اج ال ُخرو‬ َ ‫إِذَا إِ َر‬

.‫الو َد ِاع‬
َ ‫اف‬َ ‫ت طََو‬ َ ‫ َو َج‬،َ‫ج م ْن َم َّكة‬
َ َ ‫ب َعلَْيه أَ ْن يَطُْو‬ َ ْ ُ ُّ َ ‫اد ال‬
Apabila bayaan na in maghahajji' gumuwa' dayng ha Makkah (ha maksud muwi' na
pa hula' niya) wajib kaniya in tumawap naa siya Tawaf wada' (tawap paminmin na).

137
 Manga Pangasubu ‫األسئلة‬

‫ُ؟‬ ِ ِ
ُ ‫ي؟ َو َعلَى َم ْن ََي‬
ُ ‫ َوَما اهلَْد‬،‫اع األَيْ َساك‬
َ ‫ اُذْ ُك ْر أَيْ َو‬-١‫س‬
1. Sabbuta in manga jinisan sin manasik (Hajji') iban unu in hadiy? Iban kansiyu
mawajib?

ِّ َ‫حرم املتَ َمتّ ُع بِاحل‬

‫اج؟‬ ٍ ‫أي‬
ًُ ًْ ‫يوم ِي‬ ِّ ‫ ِِف‬-٢‫س‬
ُ ُ
2. Ha unu adlaw mag-Ihram in maghahajji' Tamattu'?

‫َت ََيُْر ُجو َن ِمْن َها؟‬‫م‬ ‫و‬ ‫؟‬‫ة‬

َ ‫ف‬
َ‫ر‬ ‫ع‬ ِ ‫اج‬
‫ِف‬ ‫ج‬َّ ‫احل‬ ‫يقف‬ ٍ ‫أي‬
‫يوم‬ ِّ ‫ ِف‬-٣‫س‬
َ َ َ َ َ ُ ُ ُ
3. Ha unu adlaw mag-ukup in maghahajji' ha Arafah? Iban kunu sila gumuwa'
mig dayng kaniya?

‫اج بَ ْع َد ُخ ُرْوِج ِه ْم ِم ْن َعَرفَ ِة؟‬

ُ ‫ُ احلُ َّج‬
ِ
ُ ‫ إ ََل أَيْ َن يَ ْذ َه‬-٤‫س‬
4. Harap pakain in tudjuhan sin manga tau maghahajji' puas guwa' nila dayng
ha Arafah?

ِ ‫ال الَِّيت ي عملُها احل َّجاج ِِف ي وِم الع‬

‫اش ِر؟‬ ُ ‫َع َم‬
ْ ‫ َما األ‬-٥‫س‬
َ َْ ُ ُ َ َ ْ َ
5. Unu na mayan in hinang amuin subay hinangun sin manga maghahajji' ha
adlaw hikahangpu' kasubangan).

‫اج ِِف يَ ْوِم التَّ ْش ِريْ ِق؟‬

ُ ‫ال الَِّيت يَ ْع َملُ َها احلُ َّج‬
ُ ‫َع َم‬
ْ ‫ َما األ‬-٦‫س‬
5. Unu na mayan in hinang amuin subay hinangun sin manga maghahajji' ha
manga "ayyamut-tashriyq" (manga adlaw hikahangpu' tag-isa, hikahangpu' tag-
duwa iban hikahangpu' tagtu kasubangan sin bulan Hajji').

AlhamdulillaH! Natammat kuna jiyul bahasa pa bahasa

Sinug in pangadjian Fiqh ha faslul thaniy (Second semester) ha Grade Six
ha mahapun sin arba'a 7 sin Sha'ban, 1430H. Simabtan ha 29 sin July, 2009…

Salta' naubus isab siya sin hikaduwa Salak,

amuin awn na manga pattah niya, ha mahapun sin
Arba'a, ha bulan Oct. 30, 2013 simabtan ha 25 sin Dhulhijjah 1434H.

138
 PAGLALAWAGAN SIN LUUN SIN KITAB

PAGLALAWAGAN SIN PANGADJIAN-(Grade Six)

GIKAPAN

I. Panukbali sin SUCPD/Darul Ifta' Sin Sulu…………….…………………………..….. 3

II. Panukbali sin Manga Kaguruhan Sin Ma'had Moro ha Z.C……………….….... 6
III. Panukbali sin Grand Mufti sin Regional Darul Ifta’ ………………..……… 7
IV. Pamuka' Laung Sin Takbaktulan……………………….………………….…..……… 9
V. Patumtum ha guru/mastal mulliyah……….………………………….…..…….....….. 10
VI. Al-Faslul Awwal/First Semester………………….………………………..………... 11
)) ‫اال ْتِ َدائِي(( الف ل األول‬
ِ ‫س‬ ِ ‫س فِي ال َّف ال َخ ِام‬
َ ‫اج َعةُ َما ُد ِر‬
َ ‫ُم َر‬
1st. PAGBALIK SIN MANGA NAKAUNA PIYANGADJIAN HA
GRADE-FIVE (5) - FIRST SEMESTER]………………………………………………….……… 13
)) ‫اال ْتِ َدائِي(( الف ل الثاني‬
ِ ‫س‬ ِ ‫ف الْ َخ ِام‬
ِّ َّ ‫س فِي ال‬
َ ‫اج َعةُ َما ُد ِر‬
َ ‫ُم َر‬
2nd. PAGBALIK SIN MANGA NAKAUNA PIYANGADJIAN HA
GRADE-FIVE (5) - SECOND SEMESTER]……………………………………………..……….. 19
‫مع ِة‬
َ ‫ْج‬
ُ ‫ص َةُ ال‬
َ
3rd. SAMBAHAYANG JUMA'AT……………………………………………………………………….. 25
ِ ُ‫ص َة‬
‫الع ْي َديْ ِن‬ َ
4th. SAMBAHAYANG DUWA 'EID [HAYLAYA PUASA IBAN HAJJI']……………………… 26
ِ ‫ص َةُ ال ُكس‬
‫وف‬ ُ َ
5th. [SALATUL KUSUWF] SAMBAHAYANG LAHU'……………………………………………… 40
‫االستِس َق ِاء‬
ِ ‫ص ة‬
6th. [SALATUL ISTISQA'] SAMBAHAYANG PANGAYU' ULAN……………………………… 45
‫الجنَ ائُِز‬
َ
7th. [AL-JANA-IZ] PAG-AYURA HA JANAZA [ATAWA MAYAT]…………..……………… 50
َّ
ُ‫الزَكاة‬
8th. ZAKAT………………………………………………………………………………..………………. 55
‫ َزَكاةُ َ ِه ْي َم ِة األَنْ َع ِام‬: ً‫أ ََّوال‬
9th. PANAGNAAN: ZAKAT SIN MANGA HAYUP KAKAUNUN [BAHIYMATUL AN'AM,
BIYA' NA SIN UNTA', SAPI', IBAN KAMBING..]…………………………………..………….. 58
ِ ‫ِج ِم َن األ َْر‬
‫ض‬ ِ ‫ َزَكاةُ الْ َخار‬: ‫ثَانِيًا‬
HIKARUWA: ZAKAT SIN GUMUGUWA' (TUBU') DAYNG HA LUPA'
[AMUNA IN "ALHUBUB IBAN ATH-THIMAR"]……………………………………………..…. 60
ِ ‫ َزَكاةُ ال َّ َه‬: ‫ثَالِثًا‬
َّ ‫ب َو ال ِْف‬
‫ض ِة‬
10th. HIKATU: PAG-ZAKAT SIN BULAWAN IBAN PILAK………………………………….. 65
َ ‫الفطْ ِر ِم ْن َرَم‬
‫ضا َن‬ ِ ُ‫َزَكاة‬
11th. [ZAKATUL-FITR] ZAKAT PITLA' DAYNG HA RAMADHAN………………..………. 72
ِ‫الزَكاة‬
َّ ‫اج‬
ُ ‫إِ ْخ َر‬
12th. PAGPAGUWA' (ATAWA PAGTUKBAL SIN ZAKAT)…………………………………….. 75
ِ‫الزَكاة‬
َّ ‫أ َْهل‬
ُ
13th. MANGA TAU PATUT JAZAKATAN…………………………………………………..……… 75

139
AlFasluth Thaniy/SecondSemester………………………………………………………… 83

ِِ ‫ُم َر َاج َعةُ َما ُد ِر َس فِي ال َف ْ ِل الد َِّر ِاس ِّي األ ََّول‬
1st. PAGBALIK SIN MANGA NAPANGADJI' NAKAUNA HA FIRST SEMESTER……..……85
ِ ‫مراجعةُ ما ُد ِرس فِي ال َف ِل الدِّر‬
‫اس ِّي األول‬َ ْ َ َ َ َ َُ
2nd. PAGBALIK SIN MANGA NAPANGADJI' NAKAUNA HA FIRST SEMESTER………… 87
‫وم‬
ُ َّ ‫ال‬
3rd. PUASA……………………………………………………………………………………………………. 90
‫ضا َن‬ ِ ‫ِمن أَ َك ِام‬
َ ‫ص ْوم َرَم‬
َ ْ ْ
4th.DAYNG HA MANGA HUKUMAN SIN PAGPUASA HA RAMADHAN……………………..94
‫اب ال ِّ يَ ِام‬
ُ ‫آد‬
َ
5th. MANGA A-DAB (BAUTAN SIN SHARA') HA PAG-PUASA………………………………. 99
‫ام التَّطَُّو ِع‬ ِ
ُ َ‫صي‬
6th. PUASA TATAWWU' (SUNNAT)………………………………………………………………… 102

ُ‫والع ْم َرة‬
ُ ‫ال َ ُّج‬
7th. PAG-HAJJI' IBAN PAG-UMRAH………………………………………………………………… 105

ِ‫مواقيت ال ِّج والعمرة‬

َُْ َ ُ
8th. "MAWAQIYT": MANGA MIYQAT SIN HAJJI' IBAN UMRAH……………………………108

‫ا ِ ْ َر ُام‬
9th.PAG-IHRAM ………………………………………………………………………………… 112

‫ات ا ِ ْ َراِم و فِ ْديَتُ َها‬

ُ ‫َم ْ طُْوَر‬
10th. MANGA PIYANGLANGAN HA IHRAM IBAN FIDYAH NIYA……………………………115

ِ‫أ َِرَكا ُن الْ ِّج و الْعمرة‬

َُْ َ َ ْ
11th. MANGA RUKUN SIN HAJJI' IBAN UMRAH…………………………………………………117

ِ‫ص َفةَ الْعمرة‬

ِ
َُْ
12th. HANTANG SIN PAG-UMRAH……………………………………………………………………119

ِ
‫ص َفةَ الْ َ ِّج‬
13th. HANTANG SIN PAG-HAJJI'………………………………………………………………………129

140
 ‫ف رس المراجع‬
‫‪ ‬الروض مع اشيته للشيخ عبد الرَحن بن قاسم رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬سجود السهو للشيخ ُممد بن صاحل العثيمْي رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬السلسبيل في معرفة الدليل للشيخ صاحل البليهي رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬الشرح الممتِع ‪ ،‬للشيخ ُممد بن صاحل العثيمْي رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬شرح منتهى ا رادات للشيخ منُصور البهوِت رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬الكافي ‪ ،‬ملوفق لدين عبد اهلل بن أَحد بن قدامة رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬كشاف القناع ‪ ،‬للشيخ منُصور البهوِت رَحه اهلل ‪.‬‬
‫ة للشيخ ُممد بن عبد الوهاب رَحه اهلل ‪.‬‬ ‫‪ ‬آداب المشي إلى ال‬
‫‪ ‬كيفية ص ة النبي صلى الل عليه وسلم ‪ ،‬للشيخ عبد العزيز بن باز رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬المبدع في شرح المقنع ‪ ،‬للشيخ ُممد بن مفلح رَحه اهلل ‪,‬‬
‫‪ ‬الملخص الفقهي‪ ،‬للشيخ صاحل بن فوزان الفوزان حفظه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬منار السبيل للشيخ إبراهيم بن ضويان رَحه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬نيل المآرب في ته يب شرح عمدة الطالب‪ ،‬للشيخ عبد اهلل البسام حفظه اهلل ‪.‬‬
‫‪ ‬مجموع فتاوى شيخ ا س م ا ن تيمية رَحه اهلل ‪.‬‬

‫‪WALLAHU A'LAM‬‬

‫إعداد وترجمة‪:‬‬
‫عبد الرزاق بن عبد السالم آل الهاري‬
‫‪Siyaddiya iban Jiyulbahasa pa bahasa Sinug:‬‬
‫‪Abdurajak S. Alhari‬‬
‫‪Kulliyatud Da'wah wa Usuliddiin‬‬
‫‪Islamic University of Madinah‬‬
‫‪Kingdom of Saudi Arabia‬‬

‫‪141‬‬