Professional Documents
Culture Documents
التوحيد
للصف السادس االبتدائي
At-TAWHEED
:إعداد وترجمة
عبد الرزاق بن عبد السالم الهاري الحاج
خريج كلية الدعوة وأصول الدين
بالجامعة اإلسالمية بالمدينة المنورة
Siyaddiya iban Jiyulbahasa pa bahasa Sinug hi:
Abdurajak S. Alhari
Principal, Ma'hadul Ershad Al Islamie
Sulu Islamic Library, Jolo, Sulu
Kulliyatud Da'wah wa Usuliddiin
Islamic University of Madinah
Kingdom of Saudi Arabia,
1
2
3
4
5
6
8
Pamuka' Laung Sin Tagsaddiyahan
:الحمد هلل وحده والصالة والسالم علي من ال نبي بعده وبعد
In maksud sin Allahu Ta'ala nagpapanjari ha bangsa jin iban manusiya' ha supaya makapagtag-
iypun atawa makapag-ibadat tunggal Kaniya, ubus piyara Niya in Nabi Muhammad (Sallallahu ‘Alayhi
wa Sallam) daak dayng Kaniya, ha karna' humindu' katu'-taniyu sin aturan iban hantang sin pagtag-iypun
Kaniya. ha parman sin Allahu Ta'ala:
ِ ُ﴿ َو َما َخلَ ْق ُت الْجِ َّن َو ْاْلن ْ َس ا َّْل ِل َي ْع ُبد
.56:ون ﴾ سورة اذلارايت
ِ ِ
Hatiniya: “Way maksud ku piyapanjari in Jinn iban Manusiya' buwat malayngkan ha supaya sila
magtag-iypun tunggal kaku'.”
Ampa in pag-ibadat di' taymaun sin Allahu Ta'ala malayngkan subay mapakay in duwa (2) sharat ini:
Hika-isa: Mabuntul in Aqiidah lāgi' tulus ikhlas pa Allah (Mahasutsi Mahatinggi).
Hikaruwa: Magad ha aturan shara' kiyahindu' sin Nabi Muhammad (Sallallahu ‘Alayhi wa
Sallam). Dayng ha sabab yadtu wajib siya subay ingatun sin kitaniyu manga muslim usug iban babai,
ampa siya bawgbugan marayaw, bat da mayan matayma’ sin Allahu Ta’ala in pag-ibadat taniyu Kaniya.
Nah in kitab ini, in pangadjian ilmu' ha lawm niya Tawheed. Ampa in "Tawheed" amuna in
humindu' katu' sin Aqiida bunnal iban sin ikhlas sin pag-ibadat pa Allahu Ta'ala amuin kiyahindu' sin
Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi wa Sallam).
Salta' Muqarrar ini, hipag-hihindu' ha Level Six, lāgi’ tumup daisab siya hipag-hindu' ha unu-unu
na lambang/level atawa grade diy ha hula Taniyu Lupa’Sug, miya'nahan ku in maksud niya pa bahasa
Sinug, kalu ramayan makadihil kapaiddahan ha manga kataymanghuran ku nag-hihindu' sin pamandu'
atawa shara' sin Agama Islam iban bautan niya ha manga kamasjid-masjiran iban madrasa, lapay na in
manga sila kamawmaasan (ina' iban ama’) nag-hihindu' ha manga kaanakan nila ha manga pamaybay nila,
damikkiyan labi luba’na makadihil kamumpaatan ha manga kamuriran nānununtut ilmu’ ha unu-unu na
waktu iban binay-bayan.
Pa manga kaguruhan, kaulamaan namu' mulliyah, bang awun pag-jul-bahasa ku biya’ bukun
mabuntul in yan ha supaya sadja makaabay siya ha susunan sin asal khātan arab, damikkiyan awun
manga kabtangan biyutang ku haut sin duwa Qaus ha biya' haini ( ) atawa { }, iban awun waktu
piyagkabutangan ku gilid (footnote) ha tungud’ niya bang siya biya’ kagunahan tuud, bat tumarrang ha
manga kataymanghuran māmamassa in maf-hum iban maksud niya.
Damikkiyan bang awun manga humajat pabuntulun atawa pa amuhun sibu’ da ha pagma’na iban
pag-sulat kaniya ha huruf anggalis, nah andu' kamuna in maingat magpa-amu iban magpatuman kaniya.
Atawa dahun niyu kami mag-kita’ bat da kadugangan taniyu pa in kapaidahan sin paghidjatul sin kitab
ini ha susungun insha-Allah.
Mahuli hitukbal ku in pagsarang sukur muna-muna pa Allahu Ta'ala sin tiyawfiqan Niya aku
nakaparagbus sin hinang ini, mahuli, mag-sarang sukur aku pa katan kataymanghuran ku nakapagsangsa’
ha sabab sin kiyatalus ku sin hinang ini iban kiyatalus sin pag-hidjatul kaniya, Bang mayan sila
tiyungbasan da sin Allah karayawan salta’ pangayu-un ku pa Mahasutsi Mahatinggi Allah bang mayan
Niyara papagmumpaatun in kitab ini iban sin hinang ini kaku’ iban Ahli ku mabut na pa katan
palanggungan ku ha Agama Islam dayn di ha Dunya iban ha adlaw Mahuli. A-MIIN!!!
9
" Patumtum ha Guru Mulliyah"
10
التوحيد
TAWHEED
11
12
س األ َّول
ُ الد ّْر
أَهَ ِّميَّةُ التَّ ْو ِح ْي ِد 1 -Pangadjian Panagnaan
ََوََأَنََيَعَلَكََمَنََإَذَا،ََوََأَنََيَعَلَكََمَبََاركَاَأَيَنَمَاَكَنَت،َأَسَأَلََاللََالكريَََربََالعََرشََالعَظَيمََأَنََيَتََولَكََفََالَُّنَيَاَوََاآلخََرة
.ََفَإَنََهََؤلَءََالثَلَثََعَنََوانََالسَعَادَة,ََوََإَذَاَأَذَنَبََاسَتَغَفَر،ََوََإَذَاَبَتَلَيََصَبَر،َأَعَطَيََشَكَر
Pangayuun ku pa Allahu Ta'ala Tuhan mahamulliya ha bang mayan pariharaun Niya rakaw
(Taymanghud) dayn diy ha Dunya iban ha adlaw Akhirat iban piyapagbarakat Niya in
kabuhi' mu ha unu unu sadja kaw hula' iban masa, iban bang mayan piyapanjari Niya ra
kaw dayng ha manga manusiya':
1. Apabila siya kadihilan ni'mat atawa ridzjiki magsukur pa Allahu Ta'ala,
2. Iban apabila datungan tutukasan (dayng ha Allah) magsabar,
3. Sarta' bang siya isab makahinang dusa magtuy magtawbat mangayu' ka’ampunan pa
Allahu Ta'ala, Nah bunnal tuud in tu [3] nasabbut yan amunayan in pangitaan
pakasanyangan.
ََاَعَلَمََ–َأََرشََُّكََاللََلَطَاعَتَهََ–َأَنََالَنَفَيَةََمَلَةََإَبََراهَيَمََأَنََتَعَبَََُّاللَََوحََُّهََمَلَصَاَلَهََالَُّيَنََوََبَذَلَكََأَمَرََاللََجَيَعََالنَاسََو
.خَلَقَهَمََلَا
Ingata piyandu’an kaw sin Allahu Ta'ala pa huminang sin pardaakan Niya, ha bunnal tuud in
"AL-HANIFIYYA", agama sin Ibrahim [Alayhis Salam] amuin magtag-iypun kaw tunggal pa
Allahu Ta'ala hipag tulus ikhlas mu Kaniya in katan-ammal ibadat mu ha agama Niya, iban
ha karna' da yadtu naraak sin Allahu Ta'ala in katan manusiya' iban piyaawn sila ha karna'
niya.
َمنَسورةَالذريات٥٦ََ)َآية٢.﴾ ََ﴿َ َوَما َخلَ ْق ُت ال ِْج َّن َواإلنْ َس إِالّ لِيَ ْعبُ ُد ِون:ََ)كَمَاَقَالََاللََتَعَال
Biya' na sin Kiyabayta' sin Allahu Ta'ala ha Parman Niya:
{"Iban bukun ku piyapanjari in bangsa Jinn iban manusiya' buwat malaingkan
ha supaya sadja magtag-iypun sila tunggal kaku'"}
ََكماَأنَالصلةَلَتسمىَصلةَإل،ََُّإلَمعَالت وحي
َفاعلمَأنَالعبادةَلَتسمىَعبادة ا،َفإذاَعرفتَأنَاللَخلقكَلعبادته
.َفإذاَدخَلَالشركَفَالعبادةَفسُّتَكالُّثَإذاَدخلَفَالطهارة،معَالطهارة
Nah apabila mu kiyahatihan na, ha bunnal tuud in Allah piyapanjari Niya kaw ha karna'
magtag-iypun tunggal Kaniya , Nah ingata isab bunnal tuud in pag-ibadat (atawa pagtag-
iypun) di' siya matawag (mabilang) ibadat malayngkan subay hilabay panawheed [amuin
tunggalun siya hitukbal pa Allah sadja, di' manjari pakibarun pa dugayng dayng Kaniya
], bunnal tuud biya' da hayan in pagsambahayang di' siya matawag sambahayang (ha
shara') malayngkan subay halawm kasussihan (taga-ayir). Nah apabila kalamuran sin shirk
(atawa pagsakutu) in pag-ibadat, nah maba'tal siya. Biya' sin hadas (najis atawa maka-
baba'tal) bang makasud ha kasussihan (ayir-wudhu') maba'tal da isab siya.
13
ِ ِم ْن إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
1-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
َََوََف،ََوََالَمَلَبَسََوََالَمَركَب،َََوََأَكَثَرََالنَاسََيَبَحَثََعَنََالسَعَادَةََفََامَال،ََالرضَاَوََالَمَن
َ َ*َالسَعَادَةََهَيََالشَعَورََب
.ََوسَائَلََالتََرفَيَهََوََلَكَنََالسَعَادَةََلََتَتَحَقَقََبَجََردََحَصَولََذَلَك
In kasanyangan amuna in makananam sin kug-rida' iban sin
kahanungan/kasajahitraan, iban in kamatauran sin manusiya' naglalawag sin
kasanyangan ha pag-alta' iban ha pamakay iban ha sasakatan, iban ha katan tiranan
sin hikapagbunyi-bunyi (hika-injoy niya). Sumagawa' in mattan kasanyangan di' da
dumagbus magmanyatakan ha pagdawhat sadja sin manga damikkiyan yadtu.
َ:*َالسعادةَالقةَإَّناََتصلَبثلثَخص ٍالَيمعهاَاإلْيانَباللَوَالت قربََإليهَوَهي
In kasanyangan mattan in bunnal niya mahasil siya duun ha tu (3) parkala', napun
siya sin pag-iyman pa Allahu Ta'ala iban pag-ibadat Kaniya, amuna:
.َوَالشكرَلهَعلىَنعمه،ََاإلعِتافَبفضلَاللَعليك:َََاأل ُْولَى
In panagnaan: Pagmalilla' (atawa panayma'i sin pangatayan) ha kalabbiyan
pagpabidda' sin Allahu Ta'ala kaymu, salta' iban pagsukur Kaniya duun ha manga
ni'mat Niya (kiyarihil kaymu).
.ََوَالصب رَعلىَبلئه،ََإْيانهَبقضاءَاللَوَقُّرهَوِبكمته: َُ الثَّانِيَة
In hikaruwa: Pagparatsaya niya ha manga pargantaan iban kiyahandak sin Allahu
Ta'ala iban sin hikmat Niya, salta' iban pagsabar duun ha katan tutukasan (iban
uudjian hiparatung) Niya.
.َالرجوعَالُّائمَإَلَاللَبالت وبةَوَاإلستغفارَخاصةَعنَُّارتكابََال اَذنب: َُالثَّالِثَة
In hikatu: Pagbalik tattap pa Allahu Ta'ala labay pagtawbat iban pag-istighfar
(pagpangayu' kaampunan) labi luba' na ha waktu makahinang dusa.
ََوَبَذََجآءَُمم ٌَُّصلىَاللَعليهَوسلمَوَبه،َ*َإب راهيمَعليهَالصلَةَوَالسلمَجاءَبالنيفيةَوَهيَإخلصَالعبادةَلل
.َتصلَالسعادةَالبشرية
In Nabi Ibrahim ('Alayhis Salam) dimatung nagpasampay sin agama "Al hanifiyyah"
amuna in (IHKLASUL 'IBADAT LILLAH) hatiniya: Magtulus ihilas magtag-iypun pa Allahu
Ta'ala, na amura isab yan in piyasampay (katu') sin Nabi Muhammad () salta' ha
sabab niya ra madawhat in kasanyangan sin manusiya'.
ِ ُ َ﴿ قُ ْل إِنِّي أ ُِم ْر:َ*َالعبادةَلَتكونَصحيَحةَإلَبالت وحيَُّكماَقالَسبحانه
ً ت أَ ْن أَ ْعبُ َد اهللَ ُم ْخل
ُصا لَه
َمنَسورةَالزمر١١َالدِّيْ َن ﴾َآية
In pag-ibadat di' siya umamu malayngkan subay labay panawhid (amuna in
tunggalun in pag-ibadat pa Allahu Ta'ala iban tinggalan in pagshirik Kaniya). Ha
parman sin Allahu Ta'ala: {"Pamungan O Muhammad (); bunnal tuud in Aku tuput
da in daakan kaku' (sin Allahu Ta'ala) magtag-iypun aku tunggal pa Allahu Ta'ala
tulus ihilas Kaniya in katan hinang ku ha pag-Agama"}.
14
Manga Pangasubu األسئلة
:–َاخت رَاإلجابةَالصحيحةَللجملَالتاالية١
:َ ََ–ََتققَالسعادةَب
1) Pi-a in jajawaban sahih (bunnal) ha jumla dumatung ini:
-Dumagbus mahasil in mattan kasanyangan ha sabab sin:
.َََََََََج–َاإلستغفارَوالصربَوَالشكرَلل.َََََََب–َوسائلَالِتفيه.ََأ–َامال
أ- Alta' iban pilak. ب- Manga tiranan sin pagbunyi-bunyi.
–َإذاَوقعتَفَذنبَأوَمعصيةَفماذاَتفعلَحىتَتنالَرضاَاللَتعال؟٥
5) Apabila kaw makahinang dusa atawa langgal shara', nah unu in hinangun mu
bat mu ra madawhat in ulung lasa sin Allahu Ta'ala kaymu?
15
الدرس الثاني
2 -Pangadjian Hikaruwa
َََعََرفَتََأَنََأَهَم،َََوََصَارََصَاحَبَهََمَنََالَالََُّيَنََفََالنَار،َََوََأَحَبَطََالَعَمَل،َفَإَذَاَعََرفَتََأَنََالشََركََإَذَاَخَالَطََالَعَبَادَةََأَفَسََُّهَا
َ﴿َإِ َّن اللَّ َه:َََالَذَيَقَالََاللََتَعَالََفَيَه،ََََوََهَيََالشََركََبَالل،َََلَعَلََاللََأَنََيَلَصَكََمَنََهَذَهََالشَبَكَة،َََمَعََرفَةََذَلَك،ََعَلَيَك
َ
.)١(﴾َُشاء َ َك لِ َم ْن ي
َ ِال يَ ْغ ِف ُر أَ ْن يُ ْش َر َك بِ ِه َويَ ْغ ِف ُر َما ُدو َن َذل
Nah apabila kahatihan mu na, ha bunnal tuud bang in pagsakutu (hinang shirik) makalamud ha
ibadat malarak siya, iban ba'talun in ammal iban mahinang in tau himinang hayan dayng ha manga
kumakkal siya ha Narkah. Kahatihan muna in salaggu'-laggu' kawajiban mu amuna in umingat ha
yadtu (bang unu tuud in pag iyanun Shirik), kalu ramayan lappasun kaw sin Allahu Ta'ala dayng ha
pukut sin pagsakutu pa Allahu Ta'ala” Surah An nisa' # 116
Iban dalil Parman sin Allahu Ta'ala: {"Sabunnal tuud in Allahu Ta'ala di' umampun ha tau magsasakutu ha
pag ibadat Kaniya sumagawa' ampunun Niya in unu-unu na dusa mapuas dayng ha pagsakutu, hasiyu-
siyu in kabayaan Niya ampunun [dayng ha manga iypun.”]}
ِ وَذلكََبِمع ِرفَ ِة أَرب ِع قَ و
:اع َد ذَ َك َرَها اهللُ تَ َعالَى فِي كِتَابِ ِه َ َْ ْ َ
In parkala' amuin wajib subay ingatun mu, amuna in umingat sin "Upat Atulan [4]" nasabbut sin
Allahu Ta'ala halawm sin kitab niya mahamulliya.
16
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
2-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
17
الدرس الثالث
3 -Pangadjian Hikatu
18
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
3-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
.َمنَالذينَيقولونَماَدعوناَالولياءَوتوجهناَإليهمَإلَلطلبَالقربةََوَالشفاعة-١
1. Hisiyu in manga sila nagpamung; wala' namu' piyangayuan in manga awliya' wala' kami himarap
kanila (magguna unu-unu) buwat malayngkan ha supaya sadja makapangayu' tabang (magsuluhan)
iban makasapaat kamu' pa Tuhan?
َماذاَيعتقَُّأهلَاجلاهليةَفَآلتهمَ؟-٢
2. Unu in I'tikad sin manga ahlul jahiliyyah ha manga a-liha nila?
َهلَآلةَاجلاهليةَتنفعهمَأوَتشفعَلمَعنَُّالل؟َوَماذاَ؟-٣
_____________________
3. Unu in manga a-liha sin manga ahlul jahiliyyah makamumpaat kanila atawa makasapaat kanila ha
hadarat sin Allahu Ta'ala? Iban mayta'?
.َليجعلواَلناَعنُّهَمكانةَوَمنزلة:َليقرَبوناَإلَاللَأي
اسطةَماذاَيسمى؟ منَجعلَبينهَوَبنيَاللَو
َ–ََهيَامكانةَوَامنزلة:َبة َ-١٤(
َالقر.)َآيةَثالثَمنَسورةَالزمر
4. Hisiyu-siyu in kumawa' ha antara' niya iban sin Allahu Ta'ala (wa-sita) suluhan (makapagkaigun
kaniya tumabang pa Tuhan) unu in pagtawag kaniya?
َماَالُّليلَعلىَأنَأهلَاجلاهليةَيطلبونَالشفاعةَمنَمعبوداهتمَ؟-٥
5- Unu in dalil manunjuki ha bunnal tuud in manga ahlul jahiliyyah magpangayu' sapaat dayng ha
manga susumbahun nila?
19
الدرس الرابع
4 -Pangadjian Hika-upat
أنواع الشفاعة
"MANGA JINISAN SIN PAGSAPA'AT"
20
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
4-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ََاللهم َشفع َف َنبيك َُممُّا:َ اعةُ َعنُّ َالل َيب َأن َتطلب َمنه َمباشرة َبأن َي قولَ َطالب َالشفاعة َمثل َّ َ*
َ الش َف
.صلىَاللَعليهَوسلم
In pagsapaat ha hadarat sin Allahu Ta'ala wajib siya sukatun dayng Kaniya manuy-tuyan,
biya' sin mamung in tau ma-ngangayu' sapaat: "Allahumma Shaffi' fiyya nabiyyaka
Muhammadan" hatiniya: "O Allah pasapaata kaku' in Nabi Mu hi Muhammad ()"
21
Manga Pangasubu األسئلة
.َ ابنيَأقسامَالشفاعة-١
1. Patarranga in manga bahagian sin pagsapaat?
.َعرفَالشفاعةَامنفيةَمعَذكرَالُّليل-٢
2. Ma'nahi in Sapaat niyapihan sin shara' salta' sabbuta in hambuuk dalil?
.عرفَالشفاعةَامثبتةَمعَذكرَالُّليل
َ ا-٣
3. Ma'nahi in sapaat piyatattap sin shara' salta' sabbuta
:َأكملَماَيلي-٤
4. Jukupa in manga dumatung ini:
:لَتتحققَالشفاعةَإلَبشرطنيَمها
Di' (jumatu) mattan in hakiikat sin pagsapaat ha hadarat sin Allahu Ta'ala
malayngkan labay dayng ha duwa sharat:
َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ *إذنَاللَتعالَل
Di' (jumatu) mattan in hakiikat sin pagsapaat ha hadarat sin Allahu Ta'ala
malayngkan labay dayng ha duwa sharat:
.ََ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ.َ*رضاَاللَتعالَعن
Karidaan na sin Allahu Ta'ala in tau………………………………………………………………………...
َهلَيوزَطلبَالشفاعةَمنَأصحابَالقبورَ؟َوَماذا؟-٥
5) Unu maharus in mangayu' sapaat (tabang) dayng ha manga tau miyamatay na ha
lawm sin kubul ? Iban mayta' ?
22
الدرس الخامس
5 -Pangadjian Hikalima
23
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
5-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
.*َليسَفَاإلسلمَإلهٌَمعب وٌدَإلَاللَوحُّه
Wayruun ha Agama Islam Tuhan mapatut pagtag-iypunan malayngkan amura in Allahu
Ta'ala isa-isa Niya.
.َوََنوَذلك،ََوَاجل ان،َََوَالملئكة،ََوالقمر،ََوَالشمس،ََعبادةَالصنام:َفمنه،َ*َالكفرَمتن اوعَاآللة
In pagkufur dumagbus hapagsumba sin ginisan barhala' tutuhanun (dugayng dayng ha
Allah), na awun dayng kaniya: pag-ibadat pa manga barhala', iban pa Suga iban Bulan
iban Malaikat iban Jinn iban sin sumarupa kaniya.
َ .))ٌَ*َالعابُّونَلذهَاآللةَأوَب عضهاَكف ٌارَ((َوالكفرَملةٌَواحُّة
.ولذاََلَي فرقَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلمَب يَن همَفَدعوتهَوَلَفَجهاده
In manga magsusumba ha manga (A-liha) susumbahun yan atawa magtag-iypun ha
kaibanan niya (Kuffar) manga kafir, ((In hinang kakupulan atawa tau magkukufur
hangka-Agama ra sila)), dayng hasabab yan wala' piyapagbidda' sin Rasul [] ha antara
nila (manga mushrik-nagkukufur) ha pagda'wa niya sampay papagjihad Niya [].
(Hatiniya: siyamuwa sila katan diya nag ugpang sin Rasul [] ha badar, ha uhud iban ha
dugayng dayng ha yan).
أ- Parman sin Allahu Ta'ala:{..........................................*}ال تسجدوا للشمس وال للقمر واسجدوا هلل الذي
ب- Parman sin Allahu Ta'ala:{ .....................................................*}وال يأمركم أن تتخذوا المالئكة والنبيين
24
الدرس السادس
6 -Pangadjian Hika-unum
ِ لت لِلن
َّاس اتَّ ِخ ُذونِي َوأ ُِّم َي َ َُنت قَ يسى ابْ َن َم ْريَ َم أَأ ِ َّ َ َ﴿ وإِ ْذ ق:ََق ولهَت عال:َودليلَالنَبياء
َ ال اللهُ يَا ع َ
ِ
ُت قُلْتُهُ فَ َق ْد َعل ْمتَه ُ س لِي بِ َحق إِ ْن ُك ْن َ ُك َما يَ ُكو ُن لِي أَ ْن أَق ِ إِلَ َه ْي ِن ِمن ُد
َ َون اللَّ ِه ق
َ ول َما لَْي َ َال ُس ْب َحان
.َمنَسورةَامائُّة١١٦َوب ﴾َآية ِ ُت َعالَّ ُم الْغُي َ ْك أَن َ تَ ْعلَ ُم َما فِي نَ ْف ِسي َوالَ أَ ْعلَ ُم َما فِي نَ ْف ِس
َ َّك إِن
Iban in dalil sin (pagsumba nila) ha kanabihan, parman sin Allahu Ta'ala [ha surah Al-
maida:116]“ Iban sabbuta [tum-tuma] ha waktu magparman in Allahu Ta'ala
[umiyan] kan ISA ('Alayhis Salam): O ISA anak hi MARYAM; Unu in ikaw
nakapamung kaw [nakaraak] ha manga manusiya': hinanga niyu Aku iban
Inah ku duwa susumbahun mapuas dayng ha Allahu Ta'ala? Na', in sambung
hi ISA ('Alayhis Salam), mahasussi kaw Ya Allah wayruun tuud kapatut ku
mamung (dumaak) ha manga manusiya' sin bukun kasabunnalan, bang in
kaawnan ku nakapamung kanila [sumbaha niyu aku iban Inah ku mapuas
dayng Kaimu.] Na' bunnal tuud kiya-e-ingatan Mura karna' Ikaw ra in naka-e-
ingat sin halawm pikilan ku, Iban in aku di' aku maka-ingat bang unu in ha
Ginhawa (kabayaan) mu, iban bunnal tuud Ikaw ra in Tuhan labi maka-ingat
sin katan na nakatatapuk".
ِ ِ َّ َ َِ﴿ أُولَئ:ََق ولهَت عال:َودليلَالصالني
ُ ين يَ ْدعُو َن يَ ْبتَ غُو َن إِلَى َربِّ ِه ُم ال َْوسيلَةَ* أَيُّ ُه ْم أَق َْر
ب َويَ ْر ُجو َن َ ك الذ
َ .َمنَسورةَاإلسراء٥٧ََر ْح َمتَهُ َويَ َخافُو َن َع َذابَهُ ﴾َآية
Iban in dalil sin (pagsumba nila) ha manga tau Salih atawa tau marayaw), Parman sin
Allahu Ta'ala: Ha ma'na sin tafseer niya kitab (" )التفسير الميسرSila na yadtu in
manga pagpangayuan (pagsumbahun) sila sin manga tau magsisirik daing ha
manga kanabihan iban tau marayaw iban manga malaikat hinangun limbangan
(sakutu) pa Allahu Ta'ala, maglumba'-lumba' sila pa hikasuuk nila pa Tuhan
Nagpapanjari kanila ha unu-ununa in kagausan nila hinangun daing ha manga
ammal salih, salta' iban pag-angan-angan nila ha rahmat Niya iban miyumuga'
sila ha siksa' Niya, bunnal tuud in paniksa sin Tuhan mu amuna in subay tuud
hallian sin manga eipun iban subay siya kabugaan". Surah Al Isra':57.
________________________
.*َوَالوسيلةَالقربةَوَاحملبةَيطلبونَقربَاللَوَُمبتهَفكيفَيعبُّونَمنَدونه
25
َ–َ١٩َ﴾َاآليتان ) َوَمنَا َة الثَّالِثَةَ ْاألُ ْخ َرى19( ت َوالْعُ َّزى َّ َ﴿ أَفَ َرأَيْ تُ ُم:َق ولهَت عال:ََودَلَيَلََالشجارَوالحجار
َ الال
.َمنَسورةَالنجم٢۰
Iban in dalil sin pagsumba (nila ha) manga kahuy iban batu: Parman sin Allahu Ta'ala:
{Unu kiyakitaan niyu (O manga mushrik) in manga barhala' amuin in piyagtag-
eipunan niyu: hi Allat iban Uzza iban hi Manat in hikatu niya, (1) (unu
nakamumpaat siya atawa nakamudarat siya sampay hiynang niyu limbangan
pa Allahu Ta'ala?}.
________________________
ََومناةَ–َثالثة،ََضمَلغطفان:ََوالعزةَقيل،ََاللتَرجلَكانَيلتَالسريقَللحجاجَفلماَماتَعبُّوه،ََهذهَأمساءَآلةَكانَامشركونَيعبُّوهناَفَجزيرةَالعربَقبلَاإلسلم.)1(َ
َ .الصنمنيَ–َصنمَلذيلَوَخزاعة
ََو١٩١/٢َََوَالطيالسي٢١٨/٥َََُّوَقالَحُّيثَحسنَصحيََورواهَأمح،َ٤٧٥/٤َ،ََ٢١٨۰َ)َأخرجهَالِتمذيَكتابَالفنتَبابَماَجاءَلِتكنبَسننَمنَكانَقبلكمَبرقم2(
.٢١/١٧َالطرباينَفَالكبْي
26
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
6-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
27
الدرس السابع
7 -Pangadjian Hikapitu
4-ATULAN
4-ATULANHIKA-UPAT
HIKAUPAT: :ُالرابِ َعة ِ ال َق
َّ ُاع َدة
َ ََلَنََالَ َولَنيََيَشَركَ َونََف،ََيَزمَانَنَاَأَشَََُّشَركَاَمَنََالَ َولَني
.َََوََيَلَصَ َونََفََالشََُّة،َََالرخَاء َ َأَنََمَشَرك
Bunnal tuud in manga mushrik (magsishirik) ha jaman taniyu ini labi in kansang niya dayng sin
pagsirik sin manga sila nakauna; karna' in manga sila nakauna magshirik sila pa Allahu Ta'ala
ha waktu sadja sila hakahayangan sagawa' manawheed sila bang ha waktu kasigpitan. Ampa in
magsishirik ha jaman taniyu ini, in pagshirik nila tattap hakasanyangan iban hakasigpitan.
اه ْم إِلَى البَ ِّر إ َذا ُه ْم ِِ ِ ِ ِ
ُ نج
َّ ين فَ لَ َّما َ َ﴿َفَِإ َذا َركبُو في ال ُف ْلك َد َع ُوا اهللَ ُم ْخلص:ََوََالَُّلَيَلََقَ َولَهََتَعَال
َ ين له ال ِّد
.َوَمتتَوصلىَاللَعلىَُممَُّوَآلهَوصحبهَوسلم.َمنَسورةَالعنكبوت٦٥َكونَ﴾َآية ُيُ ْش ِر
Iban in dalil parman sin Allahu Ta'ala: {Nah apabila in manga sila kuffar makasakat ha
kappal atawa lansa (ampa sila datungan alun dakula') mangayu' sila duwa'a tuput
pa Allahu Ta'ala, sah ha samantara nalappas na sila (dayng ha kamumulahan)
dimatung na pa hula' magbalik sila magshirik}.
[*Tammat na in upat atulan* wasallallahu 'ala Muhammad wa 'ala a-lihi wasahbihi wasallam.]
.ََوقَتََالشََُّةََوََيَلَجََؤَونََإَلََاللَََوحََُّه
َ َ*َمَاَيََُّلََعَلَىَفَسَادََعَبَادَةََتَلَكََاآللَةََأَنََالَذَيَنََيَعَبََُّ َونَهَاَيَتَركَ َونَهَاَف
Dayng ha manga manunjuki ha kaba'tal sin pagtag-iypun pa manga a-liha (barhala' atawa
unu-ununa susumbahun dugayng dayng ha Allah), bunnal tuud in manga sila
magsusumba kaniya tinggalan nila ra bang ha waktu na kasigpitan humarap na sila
mangayu' tunggal pa Allahu Ta'ala.
.َََالرخَاءََدَ َونََالشََُّة
َ َ*َالَذَيَيَسَتَمَرََعَلَىَضَلَلَهََحَىتََفََحَالََالشََُّةََأَشَََُّشَركَاَمَاَيَشََركََف
Amuin tau magpuruhun namayan ha hinang niya kashirikan atawa kalawngan sampay pa
kahalan masigpit labi in kalaggu' sin kashirikan niya dayng sin magsishirik ha waktu
kahayangan bukun ha kasigpitan.
.*َالَذَيَنََيَعَبََُّونََالقَبَورََفََهَذَهََالََزمَنَةََيُّعون هاَفَالرخاءَوَالشُّةَوَهذاَأَشَُّشركاَماَسبق
In manga sila magtatag-iypun mangangayu' ha (tau miyamatay na halawm) kubul ha
manga masa taniyu ini magpangayu' sila kaniya (sibu'da) ha waktu kahayangan iban
kasigpitan, in yadtu labi in laggu' sin kashirik niya pa Tuhan dayng sin manga sila
nakauna.
28
Manga Pangasubu األسئلة
َماَالفرقَبنيَمشركيَزمانناَوَامشركنيَالولنيَ؟-١
1- Unu in piyagbiddaan sin manga sila mushrik (magsishirik) ha masa ta ini iban sin
manga sila magsishirik ha masa nakauna?
َماَالربهانَعلىَفسادَعبادةَالصنامَ؟-٢
2- Unu in dalil baynat manunjuki ha kaba'talan sin pag-ibadat pa manga barhala'?
َماَالُّليلَعلىَأنَامشركنيَيلصونَفَحالَالشُّةَ؟-٣
3- Unu in dalil manunjuki sin bunnal tuud in manga magsishirik magtulus ikhlas sila
mangayu' duwa'a pa Tuhan ha waktu kasigpitan?
29
الدرس الثامن
8 -Pangadjian Hikawalu
ِّ ال
شرك و أنواعه
PAG-SHIRIK IBAN MANGA BAHAGIAN NIYA
Parman sin Allahu Ta'ala: {Sabunnal tuud in Allahu Ta'ala di' Siya umampun ha
magsasakutu (ha pag-ibadat) Kaniya sarta' ampunun Niya in unu unu na dusa
mapuas dayng ha shirik ha siyu siyu in kabayaan Niya, iban hisiyu siyu in mag-
sakutu pa Allahu Ta'ala, nah bunnal tuud nalawng na siya sin laung amad}
َ
Suratun Nisa'.
ُيل ا ْعبُ ُدواْ اللَّهَ َربِّي َوَربَّ ُك ْم إِنَّهُ َمن يُ ْش ِر ْك بِاللَّ ِه فَ َق ْد َح َّرَم اللَّهِ ِ ِ
َ يح يَا بَني إ ْس َرائ
ِ َ َ (َوق:ََوََقَ َولَهََتَعَال
ُ ال ال َْمس َ
.٧٢ََنصا ٍر ﴾َسورةَامائُّةَآية ِ علَ ِيه الْجنَّةَ ومأْواه النَّار وما لِلظَّالِ ِم
َ ين م ْن أ َ ََ ُ ُ َ ََ َ َ
Parman sin Allahu Taala: {Iban in agi hi Eisa Almasi; O kamu anak panubu' sin
Israil pag-tag iypun kamu tunggal pa Allahu Ta'ala wayruun sakutu niya amuin
tuhan susumbahun ku iban tuhan susumbahun niyu, bunnal tuud hisiyu siyu in
mag-shirik pa Allahu Ta'ala na bunnal tuud haramun kaniya in Sulga' iban in
hulaan durukan niya Narka' Jahannam sarta' wayruun na kabakan ha manga tau
mag-sishirik makahawn kanila (dayng ha kabinsanaan sin siksa' sin Narka')}.
30
َأَ ْربَ َعةُ أَنْ َو ٍاع:[َََوهَوَ ]الشََركََالَكبَر
In Shirkun Akbar Upat (4) in taud niya:
: ِالد ْع َوة
َّ ِش ْر ُك:ََالنَوَعََالَوَل
اه ْم إِلَى الْبَ ِّر إِذَا ُه ْم ِِ ِ ِ ِ
ُ ِّين فَ لَ َّما نَ َّج َ َ﴿ فَِإذَا َركبُوا في الْ ُفلْك َد َع ُوا اللَّهَ ُم ْخلص:ََوََالَُّلَيَلََقَ َولَهََتَعَال
َ ين لَهُ الد
ِ ِ
ُ َ) ليَ ْك ُف ُروا بِ َما آتَ ْي ن65( يُ ْش ِرُكو َن
.
َمنَسورةَالنكبوت٦٦َ-٦٥َن ﴾ََآية َ ف يَ ْعلَ ُمو
َ س ْو َ َاه ْم َوليَتَ َمتَّعُوا ف
.َ
31
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
8-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
32
َ.َشرٌكَأكب ر،ٍََأوَحالَشُّة،َ*َدعاءَغْيَاللَسواءٌَكانَفَحالَرخ ٍاء
In pagpangayu' pa dugayng dayng ha Allah sibu' da hakahayangan atawa ha kasigpitan,
in hukuman niya Shirkun Akbar (Shirik dakula').
33
الدرس التاسع
9 -Pangadjian hikasiyam
ِّ ال
شرك في الطاعة و في المحبة
KASHIRIK HA PAGTA'AT IBAN HA PAG-LASA
In tafseer niya amuin wayruun hagaw/sasaw niya: "Amuna in pagtaat ha manga ulama' iban
ha manga 'ubbad (kaimaman sin Yahudi atawa Nasrani) duun ha manga hinang
ma'siyat pa Tuhan - bukun (sadja) mangayu' kanila - biya' sin tiyafseran sin
Rasulullah kan Adiy Ibn Hatim ha waktu imasubu kaniya iban namayta': bukun kami
simumba kanila. Ampa siyabbut niya kan Adiy Ibn Hatim; bunnal tuud in pagtag-iypun
kanila amuna in pagtaat kanila ha hinang ma'siyat (atawa hinang langgal shara' pa
Allah).
َ_____________________
َعبادَالنصارى:َالرهبانَهم.ََهمَعلماءَاليهود:الحبار
34
:َش ْر ُك الْ َم َحبَّ ِة:ابع
ِ النوعَالر
Hika-upat: "Shirkul Mahabbah" [Kashirik ha pag-Lasa]: In dalil niya parman sin Allahu
Ta'ala:
َ:َوََالَُّلَيَلََعَلَيَهََقَ َولَهََتَعَال
آمنُواْ أَ َش ُّد ُحبًّا لِّلّ ِه َولَ ْو ِ َّ ِ ِّ ون اللَّ ِه أَن َداداً ي ِحبُّونَهم َكح ِ َّخ ُذ ِمن ُد ِ َّاس من ي ت ِ
َ ب اللَّه َوالذ
َ ين ُ ُْ ُ ْ َ َ ِ ﴿ََ َوم َن الن
َ.)٢(َ﴾ )165( اب َّ َن الْ ُق َّوةَ لِلّ ِه َج ِميعاً َوأ
ِ َن اللَّهَ َش ِدي ُد ال َْع َذ َ ين ظَلَ ُمواْ إِ ْذ يَ َرْو َن ال َْع َذ
َّ اب أ ِ َّ
َ يَ َرى الذ
َ
{Ha biya'na haini in sawa sin manga dalil iban tanda' awun pa dayng ha manga
manusiya' lumawag pa tuhan susumbahun nila dugayng dayng ha Allah pagtaatan
iban pagtag-iypunan hinangun nila limbangan hisingud nila biya' sin Allahu Ta'ala
adapun in manga bar-iyman labi in lasa nila pa Allah magtag-iypun dayng ha lasa sin
manga kuffar ha barhala' nila, karna' in manga bar-iyman tulus ikhlas in lasa iban
pagtag-iypun nila pa Allah..}
َ_____________________
.َامثالَوَنظاراَءَوَأشباها:ََمنَسورةَالبقرةَ–َأنُّادا١٦٥َ)َآية٢(
35
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
9-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ٍَ َأَتَيَتََالنَِبََصَلَىَاللََعَلَيَهََ َوسَلَمََوََفََعَنَقَيَصَلَيَبَمَنََذَه:َ*َعَنََعَُّيَبنَحاِتَرضيَاللَعنهَقال
َب
َََ((َيَاَعُّيَاطََر ََهَذَاَالَ َوثَنََمَنََعَنَقَكََ))َفَطََرحَتَهََفَانَتَهَيَتََإَلَيَهَََوهَوََيَقََرأََسََوَرةََبََراءََةٍَفَقََرأََهَذَه:ََفَقَال
َ﴾َون اللَّ ِهِ َحبارُهم ورْهبانَ ُهم أَربابا ِّمن ُد
ً َْ ْ َ ُ َ ْ َ َ ْ اآليَةََ﴿َاتَّ َخ ُذواْ أ
Dayng kan Adiy bin Hatim kiyaridaan siya sin Allah nagbayta' siya: Dimatung aku pa Nabi
sarta' awun ha liug ku cros dayng ha bulawan ampa Siya nagsabda: "O Adiy bugitan in
wathan (barhala') yan dayng ha liug mu" nah biyugit kuna siya, nah ampa aku miyadtu
Kaniya sarta' hina'bu Siya nagbabassa sin Surah bara-ah biyassa Niya in Ayat ini:
ِ ون
.31:اهلل) سورة التوبة ِ (اتَّ َخ ُذوا أَحبارُهم ور ْهبانَهم أَرباباً ِمن ُد
ْ َْ ْ ُ َ ُ َ ْ َ َ ْ
َح َّل اهللُ فَ تُ َح ِّرُم ْونَهُ َو يُ ِحلُّ ْو َن َما َ َ((َأَلَْي:َ َحىت َف رغ َمن هاَف قلتَ َإناَلَسَنَاَنَعَبََُّهَمَ َفَقَال
َ س يُ َح ِّرُم ْو َن َما أ
َََ َفَبَنيَ َالنَِبَ َصَلَىَاللَ َعَلَيَهَ َ َوسَلَمَ َأَن.َ)١(َ))َادتُ ُه ْم ِ َ َ((فَتِل:َ َح َّرم اهلل فَ تست ِحلُّونَه َ))َقَلَتَ َبَلَىَقَال
َ َْك عب ُ ْ َْ َ ُ َ َ
َ.َوََنَهَوهَمََعَنََالطَاعَةََفَتَركََوهَا،َيَوقَعَواَفَيَهََهَوََأَنَهَمََأَمََروهَمََبَالَمَعَصَيَةََفَفَعَلََوهَا
َ َهَذَاَالشََركََالَذ
Sampay naubus miyassa siya dayng kaniya, nah in agi ku bunnal tuud in kami bukun kami
simusumba kanila nah nagsabda Siya: "Unu bukun hiyaharam nila in unu-ununa
hiyahalal sin Allah ampa niyu isab haramun siya, iban hiyahalal nila in unu-ununa
hiyaram sin Allah ampa niyu isab halalun siya" nah in agi ku huun (bunnal in Kaymu)
nah ampa na Siya nagsabda: "Nah amuna yadtu in pag-tag-iypun (niyu) kanila", Nah
piyatarrang sin Nabi ha sabunnal tuud in pa pagshirik yan amuin nahinang nila (in sabab
niya) diyaak sila pa hinang ma'siyat, iyagad nila hiynang (nagma'siyat sila pa Allah), iban
liyang sila dayng ha pagtaat, nah tiynggalan nila (wala' na sila nagtaat pa Allah).
ََقال،٢١٨ََبرقم٩٢/١ََوَاخرجهَالترباينَفَامعجمالكبْيَوَاللفظَله٣۰٩٥َ)َأخرجهَالِتمذيَفَكتابَتفسْيَالقرآنََبابََ((وَمنَسورةَالتوبة))َبرقم١(
.َ٦٧/٧ََكتابَاإلْيان،شيخَاإلسلَبنَتيميةَرمحهَاللَ((وهوَحُّيثَحسن))َكماَفَُموعَالفتاوى
36
َ
ََلم َحبَّةَُهَيَ َأَصَلَ َالَعَبَادَةَ َوَ َلَذا َيَبَ َعَلَىَالَمَسَلَمَ َأَِلَ ََيَبَ َأَحََُّاَأَكَثَرَ َمَنَ َحَبَهَ َللَ ََولَ َمَثَلَ َحَبَهَ َلَهَ َوَ َإَل
َ * َا
.َََوقَعََفََالشََرك
In "Almahabbah" (paglasa) amuna in asal sin pag-ibadat, dayng ha sabab yan wajib ha hambuuk
muslim in subay siya di' lumasa ha hangkatau lumabi dayng ha paglasa niya pa Allah iban di'
kasalian in lasa niya Kaniya, karna' bang bukun bihayadtu (in kaagi ha paglasa) tantu makajubug
nasadja siya pahinang kashirikan (atawa makahinang siya sin pagshirk).
.َماَامقصودَبشركَالطاعة؟َمعَذكرَالُّليل-١
1. Unu in maksud sin pagshirik ha pagtaat? Iban sabbut kaw hambuuk dalil.
.َماَامقصودَبشركَاحملبة؟َمعَذكرَالُّليل-٢
2. Unu in maksud sin pagshirik ha paglasa? Iban sabbut kaw hambuuk dalil.
َمنَالطائفةَالِتَتعبَُّامسيََبنَمريَعليهَالصلةَوَالسلم؟َوَماَحكمَعبادهتمَهذهَ؟-٣
3. Hinda siyu in "Ta-ifah" tumpukan manusiya' amuin magsusumba kan Eisa Al masiyh anak hi Maryam
('Alayhis Salatu was-Salam)? Iban unu in hukuman sin pag-ibadat nila yan?
.َماَحكمَمنَأطاعَغْيَاللَ؟َفََتريَالللَأوََتليلَالرام-٤
4. Unu in hukuman ha siyu-siyuna in magtaat ha dugayng dayng ha Allah duun ha parkala' pagharam sin
hiyalal (sin Allah) atawa paghalal sin hiyaram (sin Allah)?
37
الدرس العاشر
10 -Pangadjian hikahangpu'
َ ََصغَ ُر (َوهَو
:َ)َالريَاء ِّ :ََالنََوعََالثَاين
ْ َالش ْر ُك األ
َح ًدا ِ ِ َ ﴿ فَمن َكا َن ي رجو لَِقاء ربِِّه فَ لْي ْعمل َعمالً صالِحا وال ي ْش ِر ْك بِ ِعب: َوََالَُّلَيَلََعَلَيَهََقَوَلَهََتَعَال
َ ادة َربِّه أَ ُ َ ً َ َ ْ َ َ َ َ ُ َْ َ
.ََ)١(
َ﴾)110(
In bahagian hikaruwa: Ash-shirkul Asghar: amuna in Arriya': (hinang pakita'-kita'): In dalil niya
parman sin Allahu Ta'ala: "Hisiyu-siyu in naghuhuwat-huwat tantu duma magbak iban sin
tuhan Tagpapanjarihan kaniya, nah subay siya mag-ammal saleh iban di' siya magshirik
hangsulag unu-unu ha pag-ibadat niya Kaniya"
َََ(الشَرَكََفََهَذَهََالَمَةََأَخَفَىَمَنََدَبَيَبََالنَمَلََعَلَىَالصَفَاةََاالسَوَدَاءََف:َوََالَُّلَيَلََعَلَيَهََقَوَلَهََصَلَىَاللََعَلَيَهََوَسَلَم
.)٢(َ)ََظَلَمَةََاللَيَل
.)٣(
َ)اء اهللُ َو فُالَن
َ َ(ما َش:ََ
َ َاسََهَذَاَالشَرَكََبَثَلََقَوَلََالرَجَلََلَصَاحَبَه ٍ فَسَرََابنََعَب
In dalil niya Sabda sin Rasulullah :
"In shirk (jumatu) ha ummat ini labi in kasipuk niya dayng sin panaw/pananap sin sin
sanam ha batu itum ha katigidluman bitu-bituhan sin dum". Salta' tiyapsiran hi Ibnu Abbas in
hinang shirik yan biya sin kabtangan sin hambuuk usug ha iban/panun niya: "Ma-sha-Allah wa
fulan": (Kiyabayaan sin Allah iban hi kuwan)
َ ِك أَ ْن أُ ْش ِر َك ب
ك َش ْيئًا َو أَنَا أَ ْعلَ ُم َ َِ(اللَّ ُه َّم إِنِّي أَعُ ْوذُ ب:َالرسَ َولََصَلَىَاللََعَلَيَهََ َوسَلَم َ ََوََكَفَ َارةََهَذَاَالشََركََقَ َول
.)٤(
َ)ب الَّ ِذي الَ أَ ْعلَ ُم َّ َوأَ ْستَ ْغ ِف َر َك ِم َن
ِ ْالذن
In kifarat sin Shirik yan Sabda sin Rasulullah : <"Allahumma inniy 'a'uwdzubika an ushrika bika
shay-an wa ana 'a'lamu wa astaghfiruka minadz-dzanbi alladziy laa 'a'lam">
_________________________
.َوَأماَهذاَالُّيثَفموقوفَعلىَابنَعباسَرضيَاللَعنه،َ٤۰٣/٤َ)َ)َأخرجهَإمامَأمحَُّعنَأِبَموسىَبلفظََ(َأيهاَالناسَاتقواَهذاَالشركَفإنهَأخفيَمنَدبيبَالنمل٢(َ...َمنَسورةَالكهف١١۰َ)َآية١(
.َ٤۰٣/٤َ)َ)َأخرجهَإمامَأمحَُّعنَأِبَموسىَبلفظَ(َاللهمَإناَنعوذَبكَمنَأنَأشركَبكَشيئاَنعلمهَوَنستغفركَماَلَنعلمه٤(َ,,,)َأخرجهَابنَقيم٣(َ
38
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
10-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ٌ َصغَ ُر ذن
.بَعظي ٌمَلَيرجَصاحبهَمنَاإلسلم ِّ َ*
ْ الش ْر ُك األ
In Ash-shirkul Asghar: dusa dakula' siya di' isab makapaguwa' kaniya dayng ha ka Islam.
39
Manga Pangasubu األسئلة
.ََواذكرَكفارته،ََمَثَلََلَلشَركََالفي-١
1. Dihili upamahan in Ash-shirkul Khafiy, iban sabbuta in hipangingiparat kaniya?.
2. Hariin dayng ha duwa ini in labi in imamu kabtangan sin hambuuk usug:
َماَالفرقََبنيَالشركََالكربَوَالشركََالصغَر؟-٣
3.Unu in piyagbiddaan sin Ash-shirkul Akbar iban Ash-shirkul Asghar?
.َاذكرَالُّليلََعلىَالشركََالصغر-٤
4. Sabbut kaw hambuuk dalil tungud pa Ash-shirkul Asghar?
40
الدرس الحادي عاشر
11 -Pangadjian hikahangpu' tag-isa
الكفر و أنواعه
PAGKUFUR IBAN SIN MANGA JINISAN NIYA
.ََكَفٌََرَأَكَبَرََوََكَفٌََرَأَصَغَر:ََوَالْ ُك ْف ُرََكَفََران
In "Alkufru" [Pagkufur] duwa kaginis siya:
1. "Kufrun Akbar" (Kufur Dakula').
2. Iban "Kufrun Asghar" (Kufur Asibi').
41
َّ ُك ْف ُر:َالنَوَعََالثَالَث
ِّ الش
:ََوَهَوَََكَفَرََالظَن، ك
) َوَما35( ال َما أَظُ ُّن أَن تَبِي َد َه ِذهِ أَبَ ًدا َ ََ﴿َ َو َد َخ َل َجنَّتَهُ َو ُه َو ظَالِم لِّنَ ْف ِس ِه ق:َوَالُّليلَقولَاللَتعال
ِ ال لَه ِ ُّ اعةَ قَائِ َمةً َولَئِن ُّرِد
ُصاحبُهُ َو ُه َو يُ َحا ِوُرهَ ُ َ َ) ق36( دت إِلَى َربِّي ألَج َد َّن َخ ْي ًرا ِّم ْن َها ُمن َقلَبًا َّ أَظُ ُّن
َ الس
) لَّ ِكنَّا ُه َو اللَّهُ َربِّي َوال أُ ْش ِر ُك بَِربِّي37( ًاك َر ُجال َ اب ثُ َّم ِمن نُّطْ َف ٍة ثُ َّم َس َّو
ٍ ك ِمن تُر
َ َ ت بِالَّ ِذي َخلَ َقَ أَ َك َف ْر
َ .َمنَسورةَالكهف٣٨َ–َ٣٥َ) ﴾اآليات38( َح ًدا َأ
َ
Bahagian hikatu: "Kufrush-Shak" (Kufur ha sabab sin pagduwa-ruwa amuna in kufur
ha pag-utub-utub atawa pag-huna'-huna'). In dalil parman sin Allahu Ta'ala:
Ma'na sin Tafseer Niya ha kitab "Attafseer Almuyassar": "Iban simud siya (in hambuuk
kafir) palawm sin hadikah (jambangan kabbun) niya, ha hal nanganganyaya siya ha
baran niya ha sabab sin pagkufur niya ha Alba'ath (pagpabuhi' magbalik sin Allah ha
manga manusiya' ha adlaw kiyamat pa kabuhi' kakkal), iban pagduwa-ruwa niya
hapagpatindug sin Kiyamat, nakahaylan kaniya in manga bungang kahuy niya, iban agi
niya: di'aku manghimunnakun mabinsana' (malanyap-mawa') in manga kabbun ini ha
salugay sin kabuhi', iban di' aku mangahagad jumatu maawun in Kiyamat, ha paruunun
tana ha jumatu siya - biya' sin piyag-daawa mu O kaw mu'min- pabalikun na aku pa
Tuhan ku, tantu kabakan kura didtu ha hadarat niya in labi pa apdal dayng ha hadikah
ini uuwian (paghulaan), ha sabab sin karamat ku iban kataas sin darajat ku ha hadarat
niya. In agi kaniya sin mu'min (bar-iyman), diya siya naghamatungan niyasihatan siya
(piyatumtum): mayta' kaw magkufur pa Allah amuin tuhan nagpapanjari kaymu dayng
ha lupa', ampa naisab dayng nutfa tubig (mani') sin duwa maas mu, ampa kaw
piyapanjari manusiya' usug ha sarayaw-rayaw umbang payaw? (duun ha pag muha-
wara (paghamatungan) ini dalil manunjuki (bang) in tuhan makagaus magpaawun ha
panagnaan sin manga makhluk piyapapanjari labi makagaus ha pagpapanjari kanila
magbalik). Sumagawa' in aku, di' aku mamung biya' sin kabtangan piyamung mu
manunjuki pa pagkufur mu, in bunnal niya, tuput da in hikapamung ku: In tuhan
maghahanughara' ni'mat (ridziki') Siya na in Allahu Ta'ala tuhan tunggal (susumbahun)
ku, salta' di' aku magsakutu ha pag-ibadat ku Kaniya hangsulag unu-un".
42
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
11-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
43
َ*َيبَعلىَالمسلمَأنََيذرَالشب هاتَوالفكارَالفاسُّةَالِتَقَُّت فسََُّعليهَإْيانهَوَتثْيَفَن فسَهَالشكوك
َوالوساوس
Wajib ha hambuuk muslim in subay siya mahalli' dayng ha manga subahat atawa manga pikilan
amuin makalalarak sin pag-iyman niya iban makapatubu' ha pangatayan niya sin pagduwa-ruwa iban
sin manga higung-hagas (atawa unu-ununa sasat kaniya, amuin masabab sin di' na siya mangahagad
sin kasabunnalan). .
ََكمَأقسامَالكفرَ؟-١
1. Pila in bahagian sin Al kufur (kakufuran)
َِبََيصلَكفرَالتكذيبَ؟-٢
2. Ha unu sabab jumatu in kufrut-takdziyb?
َاذكرَثلثةَأنواعَمنَالكفرََالكربَمعَالُّليل؟-٣
3. Sabbuta in tu bahagian (jinisan) dayng ha Al kufrul Akbar iban sabbuta in dalil niya?
َ:ََضعَخطاََتتَالكلمةَالِتَتُّلَعلىَنوعَالكفرَفَاآليةَالكرْية-٤
4. Butangi gudlis ha baba' sin hambuuk kalimah amuin manunjuki siya pa hambuuk bahagian sin
kufur nabangkil ha hambuuk ayat mulliyah ini: Parman sin Allahu Ta'ala:
.ََ)١(
ََ﴾ََ﴿َوَمنَأظلمَمَنَاف ت رىَعلىَاللَكذباَأوَكذبَبالقَلماَجآءه:َقالَتعال
44
الدرس الثاني عاشر
12 -Pangadjian hikahangpu' tag-duwa
ِ َ ُك ْف ُر ا ِإل ْع َر:ََالنَوَعََالرَابَع
:َاض
In dalil niya:
In ma'na sin Tafseer niya: (In bunnal niya hiynang sin manga munapik in pag-iyman nila
tampan iban taming dayng ha mua-khadzah iban kabinsanaan, iban tiya'gahan nila in
baran nila iban sin manga manusiya' dayng ha dan sin Allah mabuntul, sabunnal tuud
sangi'-ngi' hinang in hiynang nila), in manga kangiy'an yadtu in sabab niya in sila nag-
iyman ha lahil ampa sila nagkufur ha kabatinan, nah tiyampulan na sin Allahu Ta'ala in
manga atay nila (ha sabab sin pagkufur nila), nah in sila di' na makapaham (minig sin
hikarayaw kanila)"
ََ_______________________
.َ*طبعَيعينَختمَعلىَقلوبمَفصارتَُمجوبةَكفرهمَوَتلعبهمَبالُّين
45
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
12-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ََمثل َأن َيظهر َإنسا ٌن َاإلسلم َبلسانه َو َيصليَمع َالناس َولكن َق لبه َل,* اَلنِّ َفا ُق هو َإظهار َاإلسلم َو َإبطان َالكفر
َ .َ)َفإنهَلَت ن فعهَصلتهَوَلَإعلَنهَأنهَمسل ٌمَوَهذاَهوَ(كفرَالن فاق,ََوَي بغضَشرعه,ي ؤمنَبالل
*In "AnNifaaq" (Hinang pagmunapik); amuna in pagpatampal ha kalahilan sin ka Islam iban
pagpatapuk sin kakupulan ha kabatinan (amuin laung sin kitaniyu manga tausug: "Lansuk haguwa'
bingit halawm" hatiniya: mangdurupang iban mangangakkal), biya' upama sin magpalahil in
hambuuk manusiya' sin dila' niya (mag-uwag-uwag siya in siya muslim) sampay magpakita' siya
magad magjama'a ha manga manusiya' magsambahayang buwat malayngkan in pangatayan niya
wala' da nagpaparatsaya mattan pa Allah (gammayan) mabungsi siya ha sara' Niya, nah dayng ha
sabab yan di' da magmumpaat kaniya in pagsambahayang niya iban sin pagpahati niya ha manga
tau sin in siya muslim, amuyan in "Kufrun Nifaaq": kupur hapagkamunapik"
َ َ__ ______ ___________ ____
َ .٤٩٧١َ)َأنظرَصحيََالبخاريَفَكتابَالتفسْيَبابَسورةَ((تبتَيُّاَأِبَلب))َبرقم1(
46
Manga Pangasubu األسئلة
َ
.ََوَالُّليلَعليه,ََاإلعراض
َ َََبنيََمعىنََكفر-١
1. Patarranga in hatihan sin Kufrul 'I'radh iban sabbut kaw hambuuk dalil kaniya?
ََمعَالتامثَيل,
َ ََعرفََالنفاق
َ َ-٢
2. Ma'anahi in "Annifaq, sarta dihili siya upama?
ٍَ
َعَفيهَأبوَلبَعنُّماَدعَاَالنِبََصلىَاللَعليهَوسلمَقريشَاَإلَالتوحيََُّ؟ََماَنوعََالكفرََالذيَوق-٣
3. Unu in kajinis sin kufur nahinang hi Abu lahab ha waktu tiyaabbit sin Nabi in manga Quraysh pawn pa
tawheed (magtag-iypun tunggal pa Allah)?
َماذاَيبََعلىَامسلمََأنَيفعلََإذاَدعاهََأح ٌََُّإلَالقَ؟-٤
4. Unu in wajib hinangun sin hambuuk muslim apabila mataabbit siya hangkatau pagkahi niya pa
mamawgbug sin kasabunnalan?
َمَاَعاقبةََامنافقََ؟َوَهلََتنفعَهَصلتَهَوَصيامَهَعنَُّالل؟-٥
5. Unu in akibat (kama'tunan) kumugdan ha hambuuk munapik? Iban unu magmumpaat baha' kaniya in
sambahayang niya iban sin puasa niya ha hadarat sin Allah?
َماذاَيَسمى؟,ََإنسا ٌَنَيَظهَرَاإلسلمََبلسانَهَولكنَقلبَهَلَيؤمنََبالل-٦َ
6. Hambuuk tau piyatampal niya in ka Islam labay biyayta' sin dila' niya buwat-malayngkan in pangatayan
niya di' magpaparatsaya pa Allah, unu in pag-ngan (atawa pagtawag) kaniya?
.َََاذكرََالُّليلََعلىَكفرََالنفَاق-٧
7. Sabbut kaw hambuuk dalil manunjuki pa kufrun Nifaq (kufur ha sabab sin pagkamunapik)?
47
الدرس الثالث عاشر
13 -Pangadjian hikahangpu' tag-tu
الكفر الصغر
AL KUFRUL ASGHAR [KUFUR ASIBI']
ْ َال ُك ْف ُر األ
َ َصغَ ُرَلََيََرجََمَنََامَلَة
ََكَفَرََالنَعَمَة:َََوهَو,
"In "Kufur Asibi'" di' siya makapaguwa' (ha tau makahinang kaniya) dayng ha lingkungan sin
Agama Islam, amuna in kufrun-Ni'mah,
ِ ت
آمنَةً ُّمط َْمئِنَّةً يَأْتِ َيها ِرْزقُ َها َرغَ ًدا ِّمن ُك ِّل ْ َب اللَّهُ َمثَالً قَ ْريَةً َكان َ َ﴿َ َو:َََوالَُّلَيلََعَلَيَهََقَ َولَهََتعَال
َ ض َر
ِ َ وع وال ِ َّ ِ َّ ٍ م َك
ََمنَسورة١١٢َصنَ عُو َن ﴾ََآية ْ َْخ ْوف بِ َما َكانُواْ ي َ ِ ْج ُ اس ال ِ ْ ان فَ َك َفر
َ َت بأَنْ عُ ِم الله فَأَذَاقَ َها اللهُ لب َ َ
.َالنحل
ِ
.ََمنَسةرةَإبراهيم٣٤َ﴾آية َ ﴿ إ َّن ا ِإل
)34( نسا َن لَظَلُوم َك َّفار
"Sabunnal tuud in manusiya' sangat in panganyaya niya ha ginhawa baran niya lagi'
pagkufur (pagmungkir) niya pa Tuhan Tagpapanjarihan kaniya"
48
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
13-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ْ َ*َال ُك ْف ُر األ
ََصغَ ُر هوَالذن وبَالِتَوردتَتسميت هاَفَالكتابَوَالسنةََكفراَوَلَتصلَإلَحَُّالكفرَالَكربََمثل
.َكفرَالن عمةَواللفَبغْيَالل
In Kufur Asibi' amuna in manga dusa amuin nasabbut in pagngan kaniya ha lawm sin Kitab iban
Sunnah kufur (hatiniya: ngiyanan siya kufur) sagawa' wala' miyabut pa had sin kufur dakula' biya'
na sin pagkufur ha ni'mat iban pagsapa pa dugayng dayng ha Allah.
.َولكنهَلَيَرجَمنَاإلسلم,ََودلي ٌلَعلىَقلةَإْيانَصاحبه,َبَعظي ٌم
ٌ *َكفرَاالن عمةَذن
In pagkufur (atawa pagmungkir) ha ni'mat dusa dakula', iban tanda' sin kulang (atawa malamma)
in pag-iyman sin tag-hinangan kaniya, buwat-malayngkan di' makapaguwa' kaniya dayng ha ka
Islam.
.َ)َعرفَالكفرَالصغر١
1. Ma'anahi in "Kufur Asibi'"?
)ََهلَالكفرَالصغرَيرجَمنَاملة؟٢
2. Unu in Kufur Asibi' makapaguwa' kaniya dayng ka Islam? (hatiniya: unu baha' makabatal sin ka Islam
niya?)
ٍ )َمنَكَفرَبرسالة٣
َُممَُّصلىَاللَعليهَوسلمَهلَكفرَكفراَأكب رَأوَأصغرَ؟
3. Hisiyu-siyu in nagkufur (nanghimuting) ha Risalah atawa pag-kaRasul hi Muhammad, unu (in hukuman sin
hinang niya) nakapagkufur sin kufur dakula' atawa kufur asibi'?
49
الدرس الربع عاشر
14 -Pangadjian hikahangpu' tag-upat
.َالرسَولََصَلَىَاللََعَلَيَهََ َوسَلَم
َ ََبَغَضََبَعَضََمَاَجَاءََبَه-٤
4. Kabungsi (atawa maastul) ha manga kaibanan (pamandu') kiyapasampay sin Rasulullah
(Sallallahu 'Alayhi wa Sallam).
.َالرسَ َولََصَلَىَاللََعَلَيَهََ َوسَلَم
َ َََامَسََرةَبَانَفَاضََدَيَن-٥
5. Pagkug-kuyag hasabab sin miyaba' (atawa nahina') in Agama sin Rasulullah (Sallallahu 'Alayhi
wa Sallam).
50
:ََالعَمَلَيَََوهَوََخَسَةََأَنََو ٍاع:ََالثَاين
Hikaruwa: In Nifaaq ha kakahinang limang kajinis siya:
.ََ)َإَذَاَحََُّثَََكَذَب١(
1. Apabila siya maghimumungan (tuurun niya) mamuting (ha siyu-siyuna in dimurungug lagi'
nangangahagad paisab sin managa hilalaungan niya).
.ََ)َإَذَاَخَاصَمََفَجَر٢(
2. Apabila siya makara magjawi' (maglugat hasiyu-siyuna pagkahi niya) hinangun niya in kapajiran
(biya' na sin mamissarahan siya mangi' way hinaran salta' malling siya dayng ha kasabunnal amura
in bawbugan-dapitan niya in kabatilan).
.ََ)َإَذَاَعَاهَََُّغََُّر٣(
3. Apabila siya makara magjanji' (ha hisiyu-siyuna tuurun) balubahun niya (hatiniya; asal in niyat
niya bang maabut na in waktu sin pagtutunay sin parjanjian ha antara' nila, di' niya hitunay salta'
di' niya ra tuud isab hitunay).
.ََاَاؤمتَنََخَان
َ َ)َإَذ٤(
4. Apabila siya kapag-amanatan manghayanat siya (hatiniya: taymaun niya in unu-ununa piyag-
amanat kaniya sin pagkahi niya, sagawa' in niyat niya di' niya hitunay pa tagdapu kaniya, salta'
pag-abut sin waktu di' niya ra tuud isab hitunay).
َ.ََاَوعَََُّأَخَلَف
َ َ)َإَذ٥(
5. Apabila siya makajaji' balubahun niya (biya' na sin in niyat niya bang mabut na in waktu sin
janji' niya ha tau kiyajanjian niya di' niyara hitunay salta' pag-abut sin waktu di' niya ra tuud isab
hitunay).
51
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
14-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ٍ َألَيَصُّقَأنَآدمَخلقَمنَت ر:ََمثل,َ*َتكَذَيبَالرسولََصلىَاللَعليهَوسلمَفيماَجاءَبه
َََأوَأن,َاب
.َََنوَذَلكَفإنهَيكونَمنافقا,َُممُّاَخاِتَالنبياء
Panghimuting ha Rasulullah ha unu-ununa in kiyapasampay (atawa kiyabayta') niya, biya':
sin di' siya mangahagari ha bunnal tuud in Adam piyapanjari (sin Allah) dayng ha lupa', (iban di'
siya mangahagari) sin bunnal tuud in Muhammad kahinapusan sin manga kanabi-nabihan,
iban pa sin dugayng simibu' dayng ha yan, nah bunnal tuud (in hukuman) kaniya (ha tau di'
mangahagari yan) kafir siya lagi' munapik.
52
ََ*َإَذَاَأتىَالمسلمَعملَمنَأَعمالَالن فاقَالعمل ايَمثلَالكَذَبَوالغُّرَفإنهََلَيرجَمنَاإلسلمَلكنهَواق ٌعَف
.َإ ٍَّمَعظي ٍمَيشىَأنَيرهَذَلكَإلَالن فاقَالعتقادي
Apabila makahinang in hambuuk muslim sin hinang pagmunapik labay dayng ha kakahinang,
biya' upama sin pagputing iban pag-akkal (pag-pangbaluba-janji'), nah bunnal tuud di' da siya
makaguwa' dayng ha ka Islam, sumagawa' nakatuligi' siya pa hinang dusa dakula' makabuga'
mangdahi kaniya yadtu pa nifaq ha I'tikad (pagmunapik ha I'tikad).
.ََعُّدَأنواعَالنفاقَالعتقادي؟-٢
2. Itunga (bang pila) in manga jinisan sin Nifaq ha I'tikad (ampa sabbuta)?
.ََأوردَدليلَمنَالقرآنَيبنيَمآلَامنافقني؟-٣
3. Sabbut kaw hambuuk dalil dayng ha Qur'an magpatarrang sin (kahimut-mutan) datungan sin manga tau
munapik?
.ََاذكرَبعضَصورَالنفاق؟-٤
4. Sabbuta in kaibanan dagbus (patta') sin nifaq (hinang pagmunapik)?
.ََبنيَعلماتَالنفاقَمنَالُّيثَالشريف؟-٥
5. Patarranga in manga manga tanda' pangilahan sin hinang pagmunapik dayng ha Hadith mulliyah?
.ََاَذكرَالفرقَبنيَالنفاقَالعتقاديَوالنفاقَالعملي؟-٦
5. Patarranga in manga manga tanda' pangilahan sin hinang pagmunapik dayng ha Hadith mulliyah?
53
54
التوحيد
TAWHEED
55
56
نواقض اإلسالم الدرس األول
MANGA MAKABABA'TAL SIN KA ISLAM Pangadjian Panagnaan
: شرةُ نواقِض ِ ِ ِ
َ ض ا ِإل ْسالَم َع َ ا ْعلَ ْم أَ ّن نَ َواق
َ ََِ﴿ إِ َّن اللَّهَ الَ يَغْ ِف ُر أَن يُ ْش َر َك بِ ِه َويَغْ ِف ُر َما ُدو َن ذَل:ََقالَاللَتعال,الى ِ ِادة ِ الشر ُك فِي
ك َ ع
َ َت اهلل َ ب
َ ع ْ َّ َ:األول
ّ
ِ ِ ِ ِ َ َلِ َم ْن ي
َ .َمنَسورةَالنساء٤٨َيما ﴾َآية ً شاءُ َوَم ْن يُ ْش ِر ْك باللَّه فَ َقد افْ تَ َرى إِثْ ًما َعظ
Ingata ha bunnal tuud in manga Makababa'tal ha Islam hangpu' in taud niya:
HIKA ISA: In pag-shirik ha pag-Ibadat pa Allahu Ta'ala, (amuna in huminang in
hangkatau limbang pa Allahu Ta'ala hapag ibadat niya, in yan dayng ha manga salaggu'
laggu' hikalarak iban hikaba'tal sin pag-agama iban pagtuhan niya). Parman sin Allahu
Ta'ala: (“Sabunnal tuud in Allahu Ta'ala di' siya umampun sin pardusahan sin hangkatau
ha hisiyu siyu in huminang limbang (Pagshirik) pa Allahu Ta'ala, malayngkan ampunun
niya in katan pardusahan puas sin pagshirik ha hisiyu siyu in kabayaan niya”.) Surah
Annisa:48.
َنصا ٍر ِ ََ﴿َإِنَّه من ي ْش ِر ْك بِاللَّ ِه فَ َق ْد ح َّرم اللَّه علَ ِيه الْجنَّةَ ومأْواه النَّار وما لِلظَّالِ ِم:قالَاللَت عال
ََ﴾ َ ين م ْن أ
َ ََ ُ ُ َ ََ َ َ ُ َ َ ُ َُ
.َمنَسورةَامائُّة٧٢َآية
Parman sin Allahu Ta'ala: (Sabunnal tuud hisiyu siyu in huminang sakutu pa Allahu Ta'ala
pagtag-ipunan niya, nah sabunnal tuud haramun kaniya sin Allahu Ta'ala in pag sud niya
Surga', iban in hulaan niya Narka' (kayu). Iban in manga tau anyaya (atawa magsishirik)
wayruun na makatabang iban makahaun kanila dayng ha siksa' sin Allahu Taala). Surah
Al maida, 72.
.وَمنهَالذبََلغْيَاللَكمنَيذبََللجنَأوَللقرب
Dayng ha manga hinang pagshirik ha pag-ibadat pa Allahu Ta'ala, biya' na sin hinang sin
hisiyu-siyuna in magsumbai' (hayup) ha karna' (hipanglabut) ha Jinn atawa pangusba’i
(panglaggu') ha kubul (bat laung niya di’ mangjilaka’ atawa manaway)(1).
---------------------
(1)Hasupaya makalappas kaniya dayng ha manga unu unu na kangiy'an, atawa makatabang kanila ha unu unu na pakaradjaan. Atawa
makapa'gang kanila dayng ha manga sihir, atawa makarihil kanila kamumpaatan atawa hasupaya kaubatan in sakit nila, hasupaya
makapagbutas in hangkatau iban sin asawa niya iban na sin kaibanan. Atawa in pagsumbai' nila karna' sin tau miyamatay hasupaya
mashapaat sila ha hadarat sin Allahu Ta'ala, iban makatabang kanila ha unu unu na pakaradjaan. In yan manunjuki pa hikaba'tal sin
pag-agama sin hangkatau ha tungud hinang ibadat.
In yan nabahagi pa tu (3) parkala': 1- Mangayu' siya ha tau patay, biya' sin mamung siya: ampuna kami, iban dihili kami ulan,
atawa palayua kamu' in sakit iban na sin kaibanan.
2- Mangayu' siya ha tau buhi' haparkala' way makagaus kaniya dugayng dayng ha Allahu Ta'ala, biya' sin mangayu' siya ulan, atawa
kasalamatan dayng ha manga kangiy'an iban bala', iban na sin kaibanan.
3- Mangayu' siya ha tau gaib amuin di' makarungug sin kabtangan niya ha parkala' way makagaus kaniya dugayng dayng ha Allahu
Ta'ala. Biya' sin mamung siya ha tau gaib palappasa (hawna) aku dayng ha kangiy'an, atawa ubati in sakit ku iban sin kaibanan ha di'
siya mangayu' pa Allahu Ta'ala.
57
َ
----------------------------
(1)
Nasabbut sin Allahu Ta'ala ha kitab Niya Qur'an ha tungud pagkufur sin manga Yahudi iban Nasrani, iban Majusi, iban na sin manga
hisiyu siyu in wala' nag agama sin Agama Islam, iban sin manga sila himihinang sin kakahinang hikakufur nila pa Allahu Ta'ala.
Damikkiyan nahambuuk in manga ulama' ha hisiyu siyu in mamindahi ha panghindu' sin Agama Islam in sila kafir biya' sin manga
tumpukan nasabbut.
ِ ِ َّ ِ َ ك قَ ولُهم بِأَفْ و ِاه ِهم يِ ِ ِ ْ َود ُع َزيْ ر ابْ ُن اللَّ ِه َوقَال ِ َ وقَال))
ُين َك َف ُرواْ م ن قَ ْب ُل قَ اتَ لَ ُه ُم اللَّ ه
َ ضاه ُؤو َن قَ ْو َل ال ذ ُْ َ ُ ْ َ يح ابْ ُن اللَّه ذَل
ُ ارى ال َْمس
َ َّص
َ ت الن ُ ت الْيَ ُه َ
.30:ن سورة التوبة َ أَنَّى يُ ْؤفَ ُكو
))
Ma'ana niya: (Iban namung in manga Yahudi (jews) hi Uzayr anak sin Allah, namung in manga Nasrani (Christian) hi Isa Almasih
anak sin Allah, in damikyan yadtu in himumungan nila iban sin himumungan sin sila amuin nagkufur nakauna, dayng ha sabab yan
liya'nat sila sin Allahu Ta'ala, bang mayta' sila nalaung sin kiya-ingatan nila in sakabunnalan)
Maa'na niya: (Sabunnal tuud in sila namaratsaya pa Allahu Ta'ala, iban sin manga Yahudi iban sin manga tumpukan wayruun agama
nila, iban sin manga Nasrani iban Majusi iban sin manga sila nagshirik pa Allahu Ta'ala hukumun sila sin Allahu Ta'ala in antara' nila ha
adlaw Qiyamat, sabunnal in Allahu Ta'ala ha unu unu parkala' in siya saksi').
Laung hi Shaiekhul Islam Ibnu Taymiyyah: Hisiyu-siyu in magduwa-ruwa ha kakufuran sin manga Yahudi iban Nasrani, iban sin tau
nagsishirik sabunnal tuud in siya kafir.
58
ِ ِمنْ إِرْ َشادا
ِ ْت ال َّدر
س
1-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
ِ ِ*َمنَنَ َواق
َض ا ِإل ْسالَِم هيَالمورَالِتَإذاَف علهاَاإلنسانَبطلَإسلمهََوَأصبَََكافراَخارجاَمنَاملةَوَالعياذ
.بالل
In manga makaba'tal sin Islam amuna in manga parkala' amuin bang siya mahinang sin
manusiya' naba'tal in ka Islam niya manjari na siya (kafir) nagkukufur nakaguwa' dayng ha
Agama. (Bang mayan da) piyarihara' kitaniyu sin Allahu Ta'ala (dayng hayadtu).
ٍ َوهو َأعظم َذن،))الش ْر ُك هو َ((َتسوية َغْي َالل َبالل َفيماَهو َمن َخصائص َالل
ََوهَض ٌم،َ ب َعصي َالل َبه ِّ *
ََأو،َ َأو َملكاَمن َاملئكة،َأَن َي عبُّ َاإلنسان َمع َالل َأحُّاَغي ره َكعيسى:َومثاله،ض َلأللوهية
ٌ َوت ن ق،َ للرب وبية
.ََأوَينذرَلغْيَالل،ِيصرفَن وعاَمنَالعبادةَكمنَيذبََللجنَأوَللقرب
In (hatihan sin) "Ash-Shirk" [Hinang Pagsakutu]: amuna in "papasibuun (atawa
papasawhun) in dugayng dayng ha Allah pa Allah duun ha unu-ununa parkala'
dayng ha manga tartantu in tagkapatutan kaniya Allah". Amuna in salaggu'-laggu'
dusa ma'siyat pa Allahu Ta'ala, iban pamindahi ha Rububiyyah iban pangulangi ha
Uluhiyyah. Misalan niya: pasakutuhan sin hambuuk manusiya' in pagtag-iypun niya pa Allah
ha hangkatau dugayng dayng Kaniya, biya' kan Isa, atawa hambuuk Malaikat dayng ha
manga Malaykat, atawa hitunay in hambuuk dayng ha manga ibadat pa dugayng dayng ha
Allah, biya' sin magsumbaih siya (hipanglabut atawa hipanglaggu') ha jinn atawa ha (manga
tau miyamatay na ha lawm) kubul atawa magtungga' pa dugayng dayng ha Allah.
59
MANGA PANGASUBU: األسئلة
َوماَمعناها؟،ََكمَنواقضَاإلسلم-١
َماَحكمَمنَجعلَبينهَوَبنيَاللَواسطة؟-٢
َهلَيغفرَاللَمنَماتَعلىَالشرك؟َاذكرَالُّليلَعلىَذالكَ؟-٣
3- Unu umampun baha' in Allah ha tau miyatay ha hinang shirik? Iban sabbut
kaw hambuuk dalil manunjuki ha damikkiyan yadtu?
60
الدرس الثاني
من نواقض اإلسالم Pangadjian Hikaruwa
DAYNG HA MANGA MAKABABA'TAL SIN KA ISLAM
61
ََوالُّلَيل. َك َف َر،اهلل أَ ْو ِع َقابِ ِه
ِ اب ِ صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّم أَ ْو ثَ َو
َ َّ ش ْي ٍء ِم ْن ِديْ ِن
َ الر ُس ْوِل َ ِاستَ ْه َزأَ ب ِ َّ
ْ َم ِن:السادس
َ﴾َيمانِ ُك ْم ِ ِِ ِِ ِ ِ
َ ِ) الَ تَ ْعتَذ ُرواْ قَ ْد َك َف ْرتُم بَ ْع َد إ65( َ﴿ قُ ْل أَباللَّه َوآيَاته َوَر ُسوله ُكنتُ ْم تَ ْستَ ْه ِزُؤو َن:ق ولَاللَت عال
..)َمنَسورةَالتوبة٦٦-٦٥(َاآليتان
HIKA UNUM: Hisiyu siyu in nangudju'-ngudju'/nanggura’-gura’ ha unu unu na parkala'
(pamandu’) sin agama sin Rasulullah (amuna agama Islam), atawa ha pagtungbas
pahala' sin Allah (ha manga tau marayaw), atawa paniksa'i Niya (ha manga tau mangi’)
nagkufur na siya (pa Tuhan). Parman sin Allahu Ta'ala ha maa'na niya: "Baytai sila O
Muhammad! Unu in kaawnan nila pa Allah iban pa ayat Niya iban pa Rasul Niya
mangudju' ngudju'? Nah pamungan kanila ayaw na kamu magma-ujur sabab nagkufur
nakamu puas sin pagparatsaya niyu" (1).
.ض َي بِ ِه َك َف َر
ِ ف فَمن فَ علَهُ أَو ر
َ ْ َ ْ َ ُ ْف َوالْ َعط َّ ُالس ْح ُر َو ِم ْنه
ُ الص ْر ِّ : السابِع
َّ
HIKA PITU: In pagsihir dayng kaniya (biya' na sin) “pagpanghilas” (dihilan kahukaw bat
makapagbutas in duwa nagkakasi, biya’ sin duwa magtiyaun atawa pagpa'gang ha tau
dayng ha hinang marayaw) iban pagpakasi (pagpalut) ha duwa nagbubunsi (labay
lindangun atawa kamillahan). Na’ hisiyu siyu in himinang kaniya (hatiniya; ha hinang
sihir yan) atawa nagrida' kaniya nagkufur na siya (pa Tuhan).
----------------
(1)
In pangudju' ngudju' pa Allahu Taala hika kufur sin manusiya, nabahagi' pa duwang kabahagi':
1-Pangudju' ngudju' pa Jat sin Allahu Ta'ala iban Sipat Niya, biya' sin upama niya, papasibuun niya in Jat sin Allahu Ta'ala pa Jat sin
piyapanjari niya. Atawa sipatun niya in Allah pasipat amuin di' hikatup pa Sipat sin Allah mahasutsi.
2-Pangudju' ngudju' pa ayat sin Allah tungud pa shara' niya iban hukuman niya.
62
ِ ِمنْ إِرْ َشادَ ا
ِ ْت ال َّدر
س
2-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
َ*َمنَأمثلةَالناقضَالسادسَالستهزاءَبالقرآنَأوَبالرسولَأوَبب عضَشعائرَاإلسلمَََكالصلةٍَأوَالمر
.ََولَف وقَفَذلكََب نيَاجلادَوالازل،كهَوََنوَذلك
بالمعروفَوالن هيَعنَالمنكرَأوَبتاركَالرباَلجلَت ر
Dayng ha manga upama sin maka-ba'tal hika-unum; amuna in mangudju'-
ngudju' (atawa mamaba'maba') ha Qur'an atawa ha Rasul atawa ha kaibanan
pamandu' (atawa piyardu') sin Agama Islam biya' sin sambahayang atawa
mangdaak pa hinang marayaw iban manglangi dayng ha hinang langgal shara'
atawa mangudju'-ngudju' ha tau timitinggal sin pagganda riba ha karna' sin
paninggal niya kaniya (riba) iban pa sin sumarupa kaniya, Wayruun da piyagbiddaan
ha katan makaba'tal sin pag-Agama niya bang niya mahinang, sibu' da in kaawnan
niya langug, atawa matutuud.
----------------------
(1)
Nagsabda in Rasulullah :
َ ))ص َّدقَهُ بِ َما يَ ُق ْو ُل فَ َق ْد َك َف َر بِ َما أُنْ ِز َل َعلَى ُم َح َّم ٍد ِ
َ َ(( َم ْن أَتَى َع َّرافًا أَ ْو َكاهنًا ف
"Hisiyu siyu in madtu pa hambuuk mangingita' atawa pagjiynan karna' mangasubu (ha
parkala' gaib) ampa niya kahagarun in unu unu na in hi bayta' kaniya sin magpuputika',
nah sabunnal tuud nagkufur na siya ha (wahi) piyaturun mawn kan Muhammad ".
(hatiniya: Nanghimuting na siya ha Qur'an Iban Hadith)
63
MANGA PANGASUBU: األسئلة
َماَحكمََمَنََاعتَقَََُّأنََرأيهَأكمَلَمنَهُّيَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلم؟-1
1- Unu in hukuman sin hisiyu-siyu in mag-I'tikad bunnal tuud in panghindu' sin pikilan niya labi sampurna'
dayng sin pamandu' sin Rasul ()?
فضلَحكمَالطاغوتَعلَحكمَاللَوَرسوله؟
ََماَحكَمََمَنََ ا-٢
2- Unu in hukuman sin hisiyu-siyu tau in magpalabi ha hukuman sin Ta-ghut dayng sin hukuman sin Allah
iban sin Rasul Niya?
ٍَ َماَحكمَمنَاست هزأ-٣
.ََبشيءَمنَالَُّينََولوَكانَمَ َازحاَ؟َمعَذكرَالُّليل
3- Unu in hukuman ha hisiyu-siyu in mangudju' ha unu unu na parkala' (hukuman atawa panghindu') sin
agama Islam misan pa langug? Salta' sabbuta kaw hambuuk dalil?
َماذَاَكانََالسَحَرَكَفَرا؟-٤
4- Mayta' in kaawnan sin sihir kufur (in hukuman niya)?
إذاَأصابكَمرضَهلَيوزَلكَأنَتَعَالجَعنَُّالسحرة؟َ َوماذا؟
ٌ َ-٥
5- Apabila kaw datungan sakit unu manjari baha' kaymu magpaubat ha manga tau magsisihir? Iban
mayta'?
َ_____________________
.َهوَالتسببَفََتبيبَالرجلَأوَامراةَإلَالَزَوجَعنَطريقَالسحر:َوَالعطف،َهوَالتسببَفَمنعَشخصَمنَفعلَالْيَأوَصرفهَعنَزوجته:َ)َالصرف٣(َ
64
اإلسْ َال ِم
ِ ض ِ َب ِق َّي ُة َن َوا ِق الدرس الثالث
MANGA KAPIN DAYNG HA MANGA MAKABABA'TAL HA KA ISLAM Pangadjian hikatu
HIKA WALU: Paggapi'i ha manga tau Mushrik (atawa manga kafir) iban pagtabang manukuhi
kanila ha karna' manglunggu' (manganyaya) ha manga Muslim. Parman sin Allahu Ta'ala
ha ma'ana niya: (“Hisiyu siyu in tumabang ha manga tau Mushrik dayng kaniyu, bunnal
tuud in siya agad kanila, sabunnal tuud in Allahu Ta'ala di' siya humidayat ha manga tau
anyaya”) (1).
.صلَّى اهللُ َعلَْي ِه َو َسلَّ َم فَ ُه َو َكافِر ٍ ِ
َ و ُ َع ْن َش ِريْ َعة ُم َح َّمد
ُ الخ ُر
ُ ُسعُه ِ َّض الن
َ َاس ي
ِ
َ َ َم ِن ا ْعتَ َق َد أَ َّن بَ ْع:التَّاسع
HIKA SIYAM: Hisiyu siyu in mag-I'tikad in kaibanan manusiya' uyaya' kaniya in pagguwa'
dayng ha Shara' hi Muhammad () biya' sin kahalan hi Khader uyaya' kaniya in pagguwa’
dayng ha Shara' hi Musa (Alayhis Salam) in siya Kafir (2).
-----------------------------------------------------
َ
(1)
Laung hi Sheikh Bin Baz ha kitab niya Fatawa: "Sabunnal tuud nahambuuk in manga Ulama' ha hisiyu siyu in gumapi' ha manga tau
Kafir karna' panglungkupi ha manga Muslim iban tumabang kanila ha unu unu na ginisan pagtabang in siya Kafir. In siya timabang ha
hika lamma sin Muslimeen, sibu'da in kaawnan sin pagtabang niya pikilan, atawa pangalta', atawa baran niya, atawa ha bissara duma
suy-suy (khabar) sin manga Muslim pamanga Kafir ha hikangi' sin agama (Islam), lamud siya kanila maminsanah ha manga Muslim,
atawa magdagang lupa' ha manga Kafir maksud hika lamma sin pag-agama sin manga Muslimeen. Atawa dumihil Alta' pa manga Kafir,
atawa tumudlu' siya ha manga Kafir pa tampat sin manga Muslim atawa Mujahidin ha dan sin Allah, atawa magbaran na siya
maminsana' ha manga Muslimeen in yan Kufur makaba'tal sin ka-Islam.
(2)
Hatiniya: hisiyu siyu in mag-I'tikad/mangahagari in makajari na kaniya in di' huminang sin kawajiban, atawa Rukun sin Islam atawa
Sunnat sin Rasulullah (), atawa makajari na kaniya huminang sin Haram sabab miyabut na siya ha darajat mataas, bang siya
tuminggal sin pardaakan atawa huminang sin liyangan di' na siya magdusa, in siya Kafir.
Laung hi Sheikhul Islam Ibnu Taymiyyah (Rahimahullah) ha kitab Fatawa: Sabunnal tuud hisiyu siyu in mag-I'tikad/mangahagari (bat)
in Sambahayang bukun na Wajib ha kaibanan Ulama' dakula' atawa dayng ha manga manusiya' pini' sin Allahu Ta'ala biya' na sin
manga Saliheen iban sin manga Awliyah bukun na Wajib kanila in tumunay sin Sambahayang. Atawa di' na sila magkalagihan magad
ha kakahinang sin Rasulullah () biya' kan Kheder di' siya magkagunahan magad ha sunnat (pamandu') hi Nabi Musa (Alayhis Salam).
Hisiyu siyu in mag-I'tikad sin kakahinang yan in siya Kafir (nakapagkupul sin kupul dakula' ha) piyag-ittipakan sin katan Ulama' sin
Agama Islam.
65
َ﴿ َوَم ْن أَظْلَ ُم ِم َّمن ذُِّك َر:َوالُّليلَق ولََاللَت عال.اهلل الَ يَتَ َعلَّ ُمهُ َوالَ يَ ْع َم ُل بِ ِه
ِ اض َعن ِديْ ِن
ْ ُ َا ِإل ْع َر:العاشر
ِ
َ
َ.ََمنَسورةَالسجُّة٢٢َالم ْج ِرِم ْي َن ُم ْنتَ ِق ُم ْو َن﴾َآية ِ
ُ ض عنهآ إِنَّا م َن َّ ات َربِِّه
َ ثم أَ ْع َر ِ بِئَاي
َ
HIKA HANGPU': Panaykuri (panangkiringi) dayng ha Agama sin Allahu Ta'ala (amuna in
Agama Islam), di’ niya hatihun, iban di’ niya hinangun in manga pardaakan niya. Iban in
dalil Parman sin Allahu Ta'ala ha maa'na niya: ("Wayruun na saanya-anyaya manusiya' ha hisiyu
siyu in patumtumun sin Allah Ta'ala dayng ha Ayat niya, mahuli tumaykud siya dayng ha
Ayat yan, sabunnal tuud in kami mamaus ha hisiyu siyu in tumaykud daing ha Ayat
namu')" (1).
ََوكلهاَمنََأعظمَماَيكونَخطراَومن،َولَف رقَفَجيعَهذهَالن واقضَب نيَالاجلَواجلَُّوالائفَإلَامكره
ََن عوذَباللَمنَموجباتَغضبهََوَأليم،أكثرَماَيكونَوق وعاَف ي نبغيَللمسلمَأنََيذرهاَويافَمن هاَعلىَن فَسه
.َعقابهَوصلىَاللَعلىَخْيَخلقهَُممَ ٍَُّوآلهَوصحبهَوسلم
Wayruun da piyagbiddaan ha katan makaba'tal sin pag-agama niya bang niya mahinang,
sibu' da in kaawnan niya langug, atawa matutuud, atawa buga', buwat malayngkan amura
in tau kiyalugusan (2) bukun rida' in pangatayan niya, iban in katan yan daing ha manga
salaggu' laggu' kamumulahan, iban jimatu na siya ha kamatauran. Nah wajib ha tiyap-
tiyap Muslim in hallian niya in manga parkala' yan, iban subay siya mabuga' (jumatu)
duun ha ginhawa baran niya.
-------
(1)
In kamaksuran sin tumaykud ha Agama (Islam), hatiniya mamung siya sin Kalima "LA - ILA-HA ILLALLAH " iban umaku siya Muslim,
َ
sumagawa' di' niya taymaun in pardaakan sin Allahu Ta'ala kaniya, biya' na sin Sambahayang iban Puasa, di' siya tumunay Zakat iban
Paghadji', iban sin kaibanan kawajiban, di' siya umanib dayng ha manga hinang Haram. Damikkiyan di' niya ingatun iban pangadjiun in
manga parkala' tungud pa Agama Islam amuin wajib subay ingatun sin tiyap-tiyap Muslim.Taykuran niya in katan parkala' yan in siya
Kafir. Namung hi Ibnu Taymiyyah: Di' manjari in hambuuk Muhmin namaratsaya bunnal in pamaratsaya niya ha katihabaan sin kabuhi'
niya di' siya sumujud pa Allah, di' mamuasa, di' magjakat, di' maghadji' pa baytullahil haram, in iyan di' manjari, di' jumatu ha tau in
bihan malayngkan in pangatayan niya Munafiq,Kafir. Bunnal tuud in Allahu Ta'ala piyardu' kaniya in Sambahayang, Zakat, Puasa iban
Hadji'.
(2)
In Maksud sin "Almukrah" (kiyapugusan himinang sin kakufuran): biya' hambuuk tau muslim amuin nakapalawm lima sin manga
kafir (satru') sakali piyugus siya papamungun sin Kalima Kufur (bang niya di' agarun patayun siya), nah iyagad niya namung (limabtik)
siya sin (kalima kufur), sagawa' in pangatayan masira halawm pag-iyman mahugut (hatiniya; wala' da miyagad in pangatayan niya
nagkufur) in dalil sin miyaap siya sin Shara' ha bihayadtu in hal niya, parman sin Allahu Ta'ala: Ha ma'ana sin Tafseer niya ha "Kitab
Attafseer Al muyassar":"In bunnal niya nakahinang sin kaputingan in hisiyu-siyu in limabtik sin kalimah kufur sarta'
nagmurtad puas niya nag-iyman (namaratsaya) pa Allah, nah tantu mulka' dayng ha Allah in dumagpak kanila, buwat-
malyngkan amura (lappas dayng ha mulka' sin Allah) in hisiyu-siyu in piyugus siya lumabtik sin kalima kufur, sampay
nakalabtik siya ha karna' buga' niya dayng ha kamumulahan (dumagpak kaniya) sagawa' in pangatayan niya tattap da
gawgut ha pag-iyman, nah wayruun panusuni kaniya (hatiniya; miyaap siya sin Shara'), sumagawa' hisiyu-siyu in
nakalabtik sin kalimah kufur ha iyagaran sin pangatayan niya, nah tantu mulka' salaggu'-laggu' (in dumagpak) kanila
dayng ha Allah, iban kasiksaan dakula' kanila, in manga yadtu dayng ha sabab sin pagpalabi nila ha hapag-dunya iban
par-hiyasan niya, labi dayng hapag A-khirat iban tungbas karayawan niya, iban bunnal tuud in Allah di' himidayat ha
manga sila nagkukufur, iban di' manawpiki kanila pa kasabunnalan iban hinang kaamuhan.
66
من إرشادات الدرس
3-DAYNG HA MANGA PAMANDU' SIN PANGADJIAN
---------------------
(3) Hatiniya: In yahudi iban sin pagkahi nila yahudi nagkakasi-lasa sila hangka agama damikkiyan in nasrani
67
Manga Pangasubu: األسئلة
:ََمظاهرةَامشركنيَومعاونتهمَعلىَامسلمني-
-In tuma-ud ha manga mushrik iban tumabang kanila mamunu' atawa maminsana' ha manga muslim:
.ََََََََََََََ(َج َ)جائز.َََََََََََََََََََََََََََََ(َبَ)كفر.(َأَ)َمكروه
)(أ- Makruh ()ب- Kufur ()ج- Harus.
ٍ
:َيعةَُممَُّصلىَاللَعليهَوسلم
َاعتقادَأنَبعَُّالناسَيسعهَالروجَعنَشر-
-In mangahagad ha bunnal tuud in kaibanan manusiya' luhaya siya gumuwa' dayng ha shara' sin Agama hi Muhammad
:
.ََََََََ(َج َ)َكفر.ََََََََ(َبَ)ُمرم.َ(َأَ)َجائز
()أ- Harus ()ب- Hiyaram ()ج- Kufur.
:َمنَأعرضَأنَدينَاللَلَيتعلمهَولَيعلمَبعَفهو-
-Hisiyu-siyu in malling dayng ha Agama sin Allah di' na siya umingat iban di' na siya mamawugbug kaniya na in siya
yan:
.ََََََ(َج َ)َلَشيءَعليه.َََََ(َبَ)مشرك.(َأَ)َكافر
()أ- Kafir ()ب- Mushrik ()ج- Wayruun salla' kaniya.
َلوَمسعتَزميلكَيسخرَمنَامصلنيَأوَأهلَالتقوىَوالصل َفماَحكمَفعله؟َوباذاَتوجهه؟-٢
2-Bang kaw makarungug ha hambuuk panun mu ha pag skolan mangudju'-ngudju' ha manga magsasambahayang iban
ha manga tau nagmamabuga' pa Tuhan iban tau marayaw, nah unu in hukuman sin hinang niya yadtu? Iban unu in
hikanasihat mu kaniya?
َََاذكرَنواقضَاإلسلمَاجالَ؟-٣
3-Sabbuta in manga maka-lalarak ha Islam ha jumlahan?
-----
ََ﴿َمنَكفر:ََودليلَالعذرَباإلكراهَقولهَتعال،َالشخصَالذيَوقعَبأيُّيَكفارَفأجربوهَعلىَأنَينطقَبالكفرَفنطقَبهَلكنَقلبهَمطمئنَباإلْيان:َ)َامرادَبالمكرهَهنا٣(َ
ََ.َ)١(َ﴾َعظيم
ٌ َمنَاللَولمَعذاب
ٌ اَفعليهمَغضب
ٌ باللَبعَُّإْيانهَإلَمنَأكرهَقلبهَمطمئنَباإلْيانَولكنَمنَشر َبالكفرَصُّر
.َ)))َانتهتَرسالةَ((نواقضَاإلسلم٤(
68
ُن ْب َذة ِفي ْال َع ِق ْيدَ ِة
Maniyu'-tiyu' Aqeedah
sin
Ahlus Sunnah wa Jama'ah
69
َ الوا ِجبُ َعلَى ْالمُسْ ل ِِم لِلرَّ س ُْو ِل
صلَّى هللاُ َعلَ ْي ِه َو َسلَّ َم َ الدرس الرابع
KAWAJIBAN SIN HAMBUUK MUSLIM TUNGUD PA RASULULLAH () Pangadjian hika-upat
َّاس إِنِّي
ُ َ﴿ قُ ْل يَا أَيُّ َها الن:َقَالَت عال,َوَأنَرسالتهَعامةٌَللناسََأجعني،ًََّاإلْيانَبأنهَرسولَاللَحقا-١
ِ ُ رس
ً ول اللَّه إِلَْي ُك ْم َج ِم
.َمنَسورةَالعراف١٥٨َيعا ﴾َآية َُ
1. Pag-paratsaya ha bunnal tuud in Siya daak sin Allah mattan, iban bunnal tuud in Risalah (Agama
pamandu' piyasampay) Niya saplag pa katan manusiya'. Nagparman in Allah :
{"Pamungan [O! Muhammad ] O kamu manga bangsa manusiya' sabunnal tuud in Aku
Rasul (Daak) sin Allah mawn kaniyu katan"} Surah AL-A'raf #158.
َح ٍد ِّمن
َ َ﴿ َّما َكا َن ُم َح َّمد أَبَا أ:َقالَت عال،ََفلَنِبَب عُّه،َاإلعتقادَبأنهَسيَُّامرسلنيَوخاِتَالنبي ني-٢
ِ ِ َ َكن َّرسِ ِّرجالِ ُكم ول
َ ِّول اللَّه َو َخاتَ َم النَّبي
.َمنَسورةَالعزاب٤٠َينَ﴾ََآية ُ َْ َ
2. Al 'I'tiqadu: mangahagad gawgut sin bunnal tuud in Siya panghu' sin manga karasulan iban
kahinapusan na sin manga kanabi-nabihan, nah dayng ha sabab yan wayruun na nabi mapuas dayng
Kaniya . Nagparman in Allah :
"Bukun in kaawunan hi Muhammad hambuuk ama' sin manga kausugan dayng kaniyu
buwat-malayngkan daak Siya dayng ha Allah iban kahinapusan na sin manga kanabihan"
Surah Al ahzab:40.
خ ُذوهُ َوَما
ُ َول ف َّ َ﴿ َوَما آتَا ُك ُم:َوالُّليلَق ولَهََت عال،َواجتنابَماَن هىَعنه،َُمبتهَوَطاعتهَفيماَأمرَبه-٣
ُ الر ُس
.َمنَسورةَالشر٧َفَانْ تَ ُهواَ﴾َآية ُنَ َها ُك ْم َع ْنه
3. Lasahun Siya lagi' pagtaatan duun ha unu-ununa in diyaakan Niya iban hallian in manga
piyang-langan Niya (katu' taniyu manga ummat Niya ). Nagparman in Allah :
"Iban unu-ununa in kiyapasampay sin Rasul mawun kaniyu nah kawaa bawgbugi niyu
siya iban unu-ununa in tiya'gahan Niya kaniyu nah tinggali niyu siya" Surah Al hashr: 7.
.َ
70
ََوهيَالشَفاعةَالعظمىَالِتَي تخلىَعن هاَأَولوَالعزم،َاإلعتقادَأنهَلَي قضىَب نيَالناسَي ومَالقيامةَإلَبشفاعته-٤
ِ
كَ ا ْرفَ ْع َرأْ َس:َف ي قولَلهَالربَجلَوعل،َف يسجََُّتتَالعرشَويستأذنَفَالشفَاعة،منَالرسلَحىتَت نتهيَإليه
ََ.َش َّف ْع
َ ُ َوا ْش َف ْع ت،ط
َ َو َس ْل تُ ْع
4. Al 'I'tiqadu; mangahagad gawgut sin bunnal tuud wayruun hukuman hibutang (paghisab) ha antara'
sin manusiya' ha Adlaw Kiyamah malayngkan labay dayng ha sapaat Niya , amuna in pagtawagun:
"Shafa'atul 'Uzhma'" Pag-sapaat dakula' amuin mamuasi in manga sila "Ulul 'azmi" (1) dayng ha
manga karasulan (hawaktu mawun na kanila in manga manusiya' makaysapaat kanila dayng ha
kahalubiluhan/kabubugaan dumagpak kanila ha Adlaw yan) sampay tumubtub mawun pa Nabi , nah
sumujud Siya ha sawum sin 'Arash, iban mangayu' na Siya ijin (dayng ha Allah) sumapaat, nah
mag-parman na in Tuhan Tag-papanjarihan (ha katan) lagi' Mahatinggi: "Tungasan na in Ou Mu,
ampa Kaw sukat/pangayu' hikarihil na Kaymu in pangayu' mu, iban sapaat na Kaw hikarihil
na Kaymu in panugut sumapaat".
َ_______________________
ََومسوَأهلَالسنةَلستمساكهمَوالتباعهمَلسنةَالنِبَصلىَالل،َهمَ منَكانَعلىَمثلَماَكانَعليهَالنِبَصلىَاللَعليهَوسلمَوَأصحابه: )أهل السنة والجماعة2(
َ .ََواتبعواَماَأجعَعليهَالسلفَالصاحل،َومسوَاجلماعةَلهنمَاجتمعواَعلىَالقَوَلَيتفرقوَفَالُّين،عليهَوسلم
___________________________
(1) Ulul 'Azmi: Sila na in hinda Nabi Nuh, Ibrahiim, Musa, 'Eisa iban hi Muhammad (Salawat sin Allah iban salam duun kanila).
(2) Ahlus-Sunnah: Sila na in hisiyu-siyuna in kaawunan niya nang-gagayung-gung duun ha pamandu' biyawugbugan sin Nabi
Muhammad iban sin manga kasahabatan Niya (amuna in Qur'an Mahamulliyah iban Sunnah), kiyanganan sila nagulal "Ahlus-
Sunnah"; ha sabab sin pamawgbug nila iban panguruli nila ha Sunnah sin Nabi , damikkiyan kiyanganan sila "Al jama'ah"; ha sabab
sin bunnal tuud in sila nag-hahambuuk duun ha pamandu' kasabunnalan iban wala' sila nag-pulak-kanat ha pag-Agama, lagi' iyurul nila
iyupihan in piyag-ijma'an sin manga Salafus Salih (dayng ha manga sahabat iban taabi'iyn iban tabi'ut taabi'iyn).
71
الدرس الخامس
Pangadjian hikalima
ول
ِ ص َحا َب ِة الرَّ ُس
َ ِالوا ِجبُ ل
َ
KAWAJIBAN SIN HAMBUUK MUSLIM TUNGUD PA MANGA KASAHABATAN SIN RASULULLAH ()
ِ ِمنْ أُص
َ ُول أَهْ ِل ال ُّس َّن ِة َو ْال َج َم
:ِاعة
Dayng ha Manga Usulan (puunan) Aqeedah sin Ahlus-Sunnah wal Jama'ah:
.ول
ٌ َُّأنَالصحابَةَالكرامَََكلهمَع-١
1. Bunnal tuud in manga kasahabatan mulliyah, katan sila 'uduwl [mabuntul iban kapanghalapan].
.اق
ٌ َُمبةَأصحابَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلمَلنَُمبت همَدي ٌنَوَإَْيا ٌنَوب غضهمَكفٌرَونَف-٢
2. Pag-lasa ha manga sahabat sin Rasulullah (Lasahun sila katan), karna' bunnal tuud in pag-lasa
kanila Agama (ibadat siya) iban iyman, salta' in bungsi (pagdugal) kanila kufur iban nifaq
(kamunapikan).
.َالت رضيَعن همَوالستغفارَلَم-٣
3. Pag-pang-hiduwa'a kanila ha bang mayan sila kiyaridaan da sin Allah iban sin pag-pangayu' kanila
kaampunan pa Allahu Ta'ala.
ِ َ(خ ْي ُر الن:َ
َّاس َ ادَأن همَأفضلَالمةَوخي رهاَبشهادةَرسولَاللََصلىَاللَعليهَوسلمََفَق ولهََعليهَالصلةَوالسلمٌ َاعتق-٤
ََون هىَعَن،َوَأحب همَرسَولَاللَصلىَاللَعليهَوسلم،ََف قَُّأحب همَاللَورضيَعن همَوأث ىنَعليهمَفَكتابه،َ)١(َ)قَ ْرنِي
:ََقالَاللَت عالَيصفَحبَامؤمننيَلمنَسب قهَمَمنَإخواهنم.سبهمَوالت عرضَلمََبالذى
4. I'tiqadu; mangahagad gawgut ha bunnal tuud in sila (manga sahabat) labi apdal ummat iban
labi in dayaw nila ha sabab sin panaksi'I sin Rasulullah ha sabda Niya : "In sarayaw-rayaw
manusiya' amuna in (manga sila nakaabut) hakapanahunan Ku"
Iban sabunnal tuud kiyalasahan sila sin Allah iban kiyaridaan iban siyanglit sila ha lawum sin Kitab Niya ,
damikkiyan kiyalasahan sila sin Rasulullah , iban liya-ngan Niya in mamung-mung (manggura'-gura') kanila
iban mangharungi kanila dimihil kangiy-an.
Nagbayta' in Allah: siypat Niya in kasi-lasa sin manga bar-iyman ha hisiyu-siyuna in
naka-una nag-iyman dayng ha manga kataymanghuran nila [ha paraman Niya]:
ًُح ٍد ذَ َهبا
أ لث
ْ ِ فَِإ َّن أَح َد ُكم لَو أَنْ َف َق، ِمن أَصحابِي72ًَ(الَ تَسبُّ وا أَحدا:َوقالَرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلم
م
ُ َ ْ ْ َ َْ ْ َ ُْ
Manga Pangasubu األســــــــئلة
َ
َ َماذاَيبَامسلمَلصحابةَرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلم؟-١
1. Unu in kawajiban sin hambuuk muslim tungud pa manga sahabat sin Rasulullah ?
:الصحيح فيما يأتي
َ اختر الجواب-٢
2. Pi' kaw sin jajawaban bunnal (sahih) ha manga dumatung ini:
: * محبة أصحاب الرسول صلى اهلل عليه وسلم
In Pag-lasa ha manga kasahabatan sin Rasulullah :
]ََََََََََ[ََََََََََََ(َأَ)َأصلَمنَأصولَأهلَالسنةَواجلماعة
ٌ َََ
(A) Hambuuk usulan dayng ha manga usulan pangahagad sin Ahlus-Sunnah wal-Jama'ah.[ ]
]ََََََََََ[ََََََََََََََََََََََََََ(ب)َمنُّوبَمنَامنُّوبات
ٌ ََََ
(B) Hambuuk mandub (piyanghindayaw) dayng ha manga miyandub sin Agama. [ ]
]َََََََََ[ََََََََََََََََََََ.ََََ(َج َ)َمكروهٌَمنَامكروهات
(C) Hambuuk makruh dayng ha manga miyakruh sin Agama. [ ]
َلوَمسعتَأحُّاَيسبَأحُّاَمنَأصحابَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلم؟َفَماَحكمَفعله؟َوبَاذاَت نصحه؟-٣
3. Bang kaw makarungug ha hangkatau manusiya' mamung-mung ha hambuuk dayng ha manga sahabat
sin Rasulullah ? Nah unu in hukuman sin kakahinang niya, iban unu in hikanasihat mu kaniya? Iban unu
in panindug mu dayng kaniya?
.َاذكرَالَُّليلَمنَالكتابَوالسنةَعلىَالن هيَعنَسبَالصحابة-٤
4. Sabbut kaw hambuuk dalil dayng ha Kitab iban sin Sunnah manunjuki sin piyang-langan in mamung-
mung ha manga sahabat.
73
الدرس السادس
Pangadjian hika-unum
ِ ِمنْ أُص
ِ َُول أ
:ِهل الس ّنة و الج َماعة
Dayng ha manga usulan (puunan) Aqeedah sin Ahlus-Sunnah wal Jama'ah:
Bunnal tuud in khulafa-ur Ra-shiduun: sila in manga upat amuin dima/timanggung sin pag-nakura'
(pag-haliypa) ha manga muslim puas kawapat ha Rasulullah , sila na in hinda Abubakar Assiddiq
Abdullah bin Ustman iban hi Abu hafs Al faruuq Umar bin Al khattab, iban hi Uthman bin Affan iban hi
Alih bin Abi Talib (kiyaridaan sila katan sin Allahu Ta'ala), salta' awun manga hak/kapatut nila
duun ha manga ummat, dayng kaniya:
74
َ،َلت قُّي َرسول َالل َصلىَالل َعليه َوسلم َله َف َالصلة َعلىَجيع َالصحابة،ف ت قُّي َأِب َبك ٍر َرضي َالل َعنه
ِ ت أَبا ب ْك ٍر َخلِيالً ولَ ِكن أَ ِخي وص
َ،)١(َ)احبِي ِ ِ ُ َ(َلَو ُك ْن:َولقولهَصلَىَاللَعليهَوسلم
َ َ ْ َ ْ َ َ ُ ت ُمتَّخذاً َخل ْيالً الَتَّ َخ ْذ ْ
ََلت قُّي َأهل:َو َت قُّي َعثمان َرضيَ َالل َعنه،َلت قُّي َأِب َبك ٍر َرضي َالل َعنه َله،وت قُّي َعمر َرضي َالل َعنه
َ .َلفضلهَوَإجاعَأهلَعصرهَعليه،الشورىَلهَوت قُّيَعليَرضيَاللَعنه
Naawun in pag-pauna (pag-palabi) kan Abubakar (kiyaridaan siya sin Allah) ha sabab sin pag-pauna
kaniya sin Rasulullah ha (waktu) piyapag-imam ha sambahayang dayng ha katan sahabat, iban ha
sabab sin Hadith Niya: "Bang sadja Aku awun kapatut himihinang hambuuk khalil (kanung-
nungan) nah tantu hinangun Ku hi Abubakar kanung-nungan sumagawa' taymanghud Ku
(siya) iban sahabat ku". Riwayat hi Al bukhari'.
In pag-pauna kan Umar (kiyaridaan siya sin Allah ) ha sabab sin pag-pauna kaniya hi Abubakar
(kiyaridaan siya sin Allah ), iban in pag-pauna kan Uthman (kiyaridaan siya sin Allah) ha sabab sin
pag-pauna kaniya sin manga "Ahlus-Shuwrah", iban in pag-pauna kan Alih (kiyaridaan siya sin Allah)
ha sabab sin kabiddah niya iban pag-ijma' kaniya sin manga tau ha panahun niya.
َ(َ:َالخذَبُّيهمَمعَهُّيهَصلىَاللَعليهَوسلمَكماَأمرَالرسولَصَلَىَاللَعليهَوسلمَبذلكَفَق ولَه-٣
.َ)٢(َ)اج ِذ
ِ ضوا َعلَْي ِه بِالنَّ و
ُّ الم ْه ِديِّ ْي َن َع ِ ِ َّ الخلَ َف ِاء
ُ سنَّتِي َو ُسنَّ ِة ِ
َ َ الراشديْ َن ُ فَ َعلَْي ُك ْم ب
3. Mamawbug ha manga pamandu' nila salta' na sin pamandu' sin Rasulullah biya' na sin pang-
daaki kaniya sin Rasulullah ha sabda Niya:
"Wajib mamawgbug kamu ha sunnat ku iban ha sunnat (kakahinang) sin manga khulafa-
ur-Rashidiin Al-Mahdiyyiin (amuna in hinda: Abu Bakar As-Siddiiq, Umar Ibn Al- Khattab,
Utsman Ibn Affan iban hi Alih Ibn Abi Talib; in kaagi niyu mamawgbug) kutkuta niyu sin
manga bu'gang niyu (hatiniya: bawgbugi niyu in Sunnat sin Nabi iban Sunnat nila sin
pamawgbug mattan atawa matutuud)".Riwayat hi Abu dawud.
َ______________________
َ .٣٦٥٦َ)َأخرجهَالبخاريَفَكتابَفضائلَأصجحابَالنِبَصلىَاللَعليهَوسلمَبابَقولَالنِبَصلىَاللَعليهَوسلمَلوَكنتَمتخذاَخليلَبرقم١(
ََهذاَحُّيث:َوقالَابوَعيسى٢٦٧٦ََوالِتمذيَفَكتابَالعلمَبابَماَجاءَفَالخذَباَالسنةَواجتنابَالبُّعَبرقم٤٦٠٧َ)أخرجهَأبوَداودَفَكتابَالسنةَبرقم٢(
ََجعَناجذَوهي:َوالنواجذ.١٢٧َ،١٢٦/٤ََُّوَأمحَُّفَامسن٤٢َحسنَصحيََواللفظَلهَوبنَماجةَفَامقُّمةَبابَاتباعَسنةَالخلفاءَالراشُّينَامهُّينيَبرقم
.اسَالِتَبعَُّالنابَوهذاَمثلَفَشُّةَاإلستمساكَبالمر
ٌ الضر
75
Manga Pangasubu األســــــــئلة
َمنَاللفاءَالراشُّون؟َوماَترتيبهمَمنَحيثَالفضلية؟-١
1. Hinda siyu namayan in Alkhulafa-ur-Ra-shiduun? Iban unu in taritiban nila ha pag-kalabi kabiddaan nila?
:َأكملَالنص-٢
.َ)..........................َامهُّيني.........................َقالَصلىَاللَعليهَوسلم
2. Sampurnaa in "Nas"/Text (atawa Hadith ini): Nagsabda (in Nabi) Sallallahu 'Alayhi wa sallam: "Wajib
mamawgbug kamu ha sunnat ku iban ha sunnat (kakahinang)sin…… ....AlMahdiyyiin………).
َماَالواجبَعليناَِّتاهَاللفاءَالراشُّين؟-٣
3. Unu in kawajiban taniyu tungud pa Khulafa-ur Ra-shidiin?
َماذاَكانَأبوَبك ٍرَأفضلَالصحابةَرضيَاللَعنهم؟-٤
4. Mayta' hi Abubakar Assiddiiq in amuin labi apdal sahabat?
.َماَحكمَالخذَبُّيَاللفاءَالراشُّينَرضيَاللَعنهمَ؟َمعَذككرَالُّليل-٥
5. Unu in hukuman sin kumawa' mamawbug ha pamandu' sin manga khulafa-ur Ra-shidiin?
َلوَمسعتَأحُّاَيسبَأحُّاَمنَاللفاءَالراشُّينَرضيَاللَعنهمَفماَحكمَفعله؟َوباذاَتنصحه؟-٦
6. Bang kaw makarungug ha hangkatau manusiya' mamung-mung ha hambuuk dayng ha manga khulafa-
ur Ra-shidiin? Nah unu in hukuman sin kakahinang niya, iban unu in hikanasihat mu kaniya? Iban unu in
panindug mu dayng kaniya?
76
الدرس السابع
صلّى هللا عليه وسلم
Pangadjian hikapitu
َ ت َن ِب ِّي َنا
ِ الوا ِجبُ ل َِز ْو َجا
َ
AWAJIBAN (TANIYU) TUNGUD PA MANGA KA-ASAWAHAN SIN NABI TANIYU HI
MUHAMMAD ()
ََمن٦َم﴾َآية
ْ أ َُّم َهاتُ ُه ُ َ﴿و أَ ْزَو:
ُاجه
)١(
َ َقالَت عال، َإنَزوجاتَرسولناَصلىَاللَعليهَوسلمَأمهاتَجيعَالمؤمنني
.سورةَالحزاب
Awun manga hak/kapatut nila amuin wajib ha katan ummat in mamarihara’ kaniya,
dayng kaniya:
.َُمبتهنَوالِتضيَعنهن-١
1. [Paglasa kanila] Lasahun sila iban manghinduwa’a kanila ha bang mayan sila kiyaridaan
da sin Allah .
َ_______________________
و حفصة بنت،َعائشة بنت الصديق:َوكانَيقسمَمنهنَلثمان،َولَخلفَأنهَصلىَاللَعليهَوسلمَتوفَعنَتس ٍع:َ١١٤َص١َ)َقالَبنَقيمَاجلَوريةَرمحهَاللَفَزادَامادج١(
، وسودة بنت زمعة، وميمونة بنت الحارث، و أم حبيبة رملة بنت أبي سفيان، وصفي بنت حيي بنت أخطب، و ام سلمة هند بنت أبي ألمية، وزيينب بنت جحش،عمر
َّ صطَلِ ِقيَّة رضي اهلل
.عنهن أجمعين ْ الم
ُ وجورية بنت االرث
Hatiniya: In agi hi Ibnul Qayyim (rahimahullah) ha Kitab niya "Zaadul Ma'aad" wayruun khilaf ha bunnal tuud nawapat in
(1)
Nabi, siyam -9 in taud sin manga asawa Niya…: amuna hinda Aisha Bint Assiddiyq, Hafsa Bint Umar, Zaynab Bint
Jahsh, Ummu Salama Hind Bint Abi Umayyah, Safiyyah Bint Huyay Bin Akhtab, Ummu Habibah Ramla Bint
Abi Sufyan, Maymuna Bint Alharith, Sawdah Bint Zam'ah, Juwayriyyah Bint Alharith Almustaliqiyyah
(kiyaridaan sila katan sin Allahu Ta'ala)
77
ِ ٍ
س أ َْه َل
َ الر ْج
ِّ ب َعن ُك ُم َ َ﴿إِنَّماَ يُ ِريْ ُد اهللُ ل:َكماَقالَت عال،آتَمنَكلَسوء
َ يذه ٌ اتَمب ر ٌ ادَأن هنَمطهر ٌ َاعتق-٢
َ٣٣َم تَطْ ِه ْيراً﴾آية ِ
.منَسورةَالحزاب
َ ْ البَ ْيت َويُطَ ِّه َرُك
2. Pangahagad gawgut ha bunnal tuud in sila (mutahharaat) sussi (waytamak tawktuk) lappas dayng
ha katan kangiy'an, biya’ na sin parman sin Allah : "In bunnal niya nagwasiyat kaniyu in
Allah sin bihayadtu, ha supaya kamu kalanuan iban mapalayu' dayng ha mudarat
iban kangiy'an o kamu manga Ahlu baytin Nabi (liud-kaluwarga' sin Nabi ) iban
bat kamu masussi sin mattan kasussihan".
ََونصرته،َفهيَأولَزوجاتَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلمَوَأولَمنَآمنَبرسالته،ُّوأفضلهنَخُّيةَبنتَخويل
َ .َومن هاَجيعَأولدهَإلَإب راهيمَفإنهَمنَماريةَالقبطية،وَآزرته
َ
In labi apdal nila hi Khadijah anak hi khuwaylid, siya in panagnaan asawa dayng ha manga
kaasawahan sin Nabi , iban panagnaan nag-paratsaya ha Risalah (pagka-Rasul) Niya , iban
timabang nanukuhi Kaniya , iban dayng kaniya in katan sin manga kaanakan Niya amura in hi
Ibrahim anak Niya dayng kan Ma-riyah Al qibtiyyah.
َ
ٍ و َأماَعائشة َالصُّي قة َبنت َالصُّيق َأِب َبك ٍر َرضي َالل َعن هماَامب رأة َمن َف وق َسبع َمساو
َات َوماَن زل َعلى
ََكانتَمنَأكثرَالصحابةَعلماَوفَقهاَفَالُّينَوكاَن،رسولَصلىَاللَعليهَوسلمَالوحيَفَلافَامرأةَغْيها
.الصحابةَيسألون هاَعنَأمورَالُّين
Adapun in hi ‘A-esha Assiddiyqah anak hi Abukar (kiyaridaan sila karuwa sin Allah ) “al
mubarra-ah” (amuin nanaug in parman sin Allah ) nanglappasi kaniya (dayng ha fitna/tuhuma sin
manga munafik bat nag-hinang kunu' mangi’) dayng ha taas sin pitung lapis langit iban wayruun
wahyi timurung mawun pa Rasulullah ha lihaf sin hambuuk babai dugayng dayng kaniya, iban in
kaawunan niya dayng ha manga sataud-taud ‘ilmu iban pamaham ha shara’ sin Agama salta’ in
manga sahabat magpangaru pa sila kaniya tungud pa parkala’ aturan pag-Agama.
78
Manga Pangasubu األســــــــئلة
َماَالواجبََلزوجاتََالرسولََصلىَاللَعليهَوسلم؟-١
1. Unu in kawajiban (katu’) tungud pa manga kaasawahan sin Rasulullah?
َنوعَمنَالذى؟
ٍ َمَاَحكَمََمنََسبََزوجاتََالرسولَصلىَاللَعليهَوسلمَوَتعرضَلنَبأي-٢
2. Unu in hukuman ha siyu-siyuna tau (amu-hinang) mamung-mung (manggura'-gura') ha manga
kaasawahan sin Rasul atawa dimihil kanila sin jinisan ngi’ dayng hamanga hinang kangiy-an?
.َاذكرَبعضََصفاتََخُّيةََبنتَخَويَلَُّرضيَاللَعنها؟-٣
3. Sabbuta in kaibanan manga sipat hi Khadijah bintu Khuwaylid (kiyaridaan siya sin Allah)?
َاذكرَبعضَصفاتَعائشةَبنتَالصُّيقَرضيَاللَعنهاَوَعنَأبيها؟-٤
4 .Sabbuta in kaibanan manga sipat hi ‘A-esha bintis Assiddiyq (kiyaridaan siya iban hi ama’ niya sin Allah
)?
َلوَمسَعَتََأحُّاَيسبَإحُّىَزوجاتَالنِبَصلىَاللَعليهَوسلمَفماَحكمَفعله؟َوباذاَتنصحه؟َوماَموقفكَمنه؟-٥
5. Apabila kaw makarungug hangkatau mamung-mung ha hambuuk dayng ha manga asawa sin Nabi ,
nah unu in hukuman sin kakahinang niya? iban unu in hikanasihat mu kaniya? Iban unu in paning-dug mu
dayng kaniya?
79
الدرس الثامن
الم ْسلِ ِم ْي َن
ُ
ِ اجب ألَئِ َّم
ة ِ الو
ُ َ
Pangadjian Hikawalu
ِ ِمنْ أُص
َ ُول أَهْ ِل ال ُّس َّن ِة َو
: الج َما َع ِة
Dayng ha manga usulan (puunan) Aqeedah sin Ahlus-Sunnah wal Jama'ah:
ٍ َفإنهَلَطاعةَلمخل،َماََلَيأمرواَبعصَيةَالل،َبَرهمَوفاجرهم،ََالسمعَوَالطاعةَلئمةَامسلمني-١
ََوقَف ا
،)١(َ﴾ول وأُولى األمر م ْن ُك ْم ُ أيها الذيْ َن آمنُوا أَطيعُوا اهللَ و أَطيعُوا
َ الرس َ َ﴿يا:ََقالَت عال،معصيةَالالق
1. “As-Sam’u wat-Ta’ah” hatiniya: dumungug iban magtaat ha manga ka-imaman atawa kanakuraan
sin manga muslim, hi marayaw naka sila iban hi fajir (hi limalanggal shara’ sin Agama), ha salugay
wala’ da sila dimaraak pa mag-ma’siyat pa Allah, karna’ bunnal tuud wayruun (jiyari) pagtaat ha
piyapanjari bang in daakan pa hinang langgal shara’ pa Nagpapanjari. Nagparman in Allahu Ta’ala:
َّ فِ ْي َما أَ َح،ُاعة
إِالَّ أَ ْن،ب َوَك ِرَه َّ الم ْسلِ ِم ِ َ((علَى:َوَقالَرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلم
َ َّالس ْم ُع َوالط ُ الم ْرء
َ َ
َ َصيَ ٍة فَالَ َس ْم َع َوالَ ط
.)٢(َ))َاعة ِ ي ْؤمر بِم ْع
َ ََ ُ
Iban nag-sabda in Rasulullah : “Wajib ha hambuuk tau muslim in dumungug siya iban
magtaat (ha muslim nag-nanakura’ kanila), duun ha unu-ununa daakan (sibu’da)
kiyabayaan niya iban kiyahukawan, amura bang daakun siya pa (unu-ununa) hinang
langgal shara’, nah bang siya naraak pa hinang langgal shara’ nah wayna (jiyari kaniya)
in dumungug (haraakan) iban magad mag-taat”. kiyariwayat hi Al bukhari’ iban Muslim.
َ__________________
َ .ََمنَسورةَالنساء٥٩َ)آية١(
ََوَمسلمَفَكتابَاإلمارةَبابَوجوبَطاعةَالمراءَفَغْيَمعصية٧١٤٤) أخرجهَالبخاريَفَكتابَالحكامَبابَالسمعَوالطاعةَلإلمامَماََلَتكنَمعصيةَبرقم٢(
.ََواللفظَلهَمنَحُّيثَابنَعمرَرضيَاللَعنهما١٨٣٩َوَترْيهاَفَامعصيةَبرقم
80
.َإقامةَالجَواجلمعَواجلَهادَفَسبيلَاللَمعَهم-٢
2. “Iqamatul Hajj wal Juma’I” hatiniya: magad-umunung (mamawgbug) hapag-palindug sin ibadat
pag-Hajji’ iban pag-sambahayang Juma’at iban mag-luwas-lungsad Fi Sabiylillah kanila manga
kanakuraan’.
.َوَإثارةَالفنتَب نيَامسَلمني,َعُّمَالروجَعليهمَلماَفَذلكَمنَالفرقة-٣
3. Di’ awunun in pag-gumuwa’ (sumulang) kanila (manga kanakuraan amuin di’ na magtaat), ha karna’
in hinang yadtu dayng ha manga tikduhanan hikaawun sin pag-pulak-kanat iban hikaawun sin fitna
(kahiluhalaan) ha antara’ sin manga muslim.
ماذاَيبَعلىَامسلمنيَلويلَأمرهمَ؟-١
1. Unu in wajib ha manga muslim tungud pa manga tau nag-nanakura’ kanila (atawa nag-dara rungan sin
pakaradjaan nila)?
َماَمهمةَويلَأمرَامسلمني؟-٢
2. Unu in hinang kawajiban sin nakura’ sin manga muslim?
َماذاَلَيوزََالروجََعلىَويلَأمرََامسلمنيَوَإنَََكانَفاجرا؟-٣
3. Mayta’ di’ maharus in pag-guwa’ (sumulang) ha nag-nanakura’ ha manga muslim misan siya fajir
(nakahihinang ma'siyat)?
ٍ
.ََإذاَأمرَبعصية؟َمعَذكرَالُّليل َهلَيوزَطاعةَويلَالمر-٤
4. Unu manjari in pagtaat ha pardaakan sin nakura’ apabila siya dimaak pa (unu-ununa) hinang langgal shara’
pa Allah salta’ sabbut kaw hambuuk dalil?
81
الدرس التاسع
الص ِح ْي َح ِة ِ السن َِّة ِمن األح
ِ اد ِ
َّ يث َ َ ُّ ب ا ِإليْ َمان بِ َما َوَر َد في
ُ ُو ُج ْو
Pangadjian hika-siyam
ََكالحاديث،اإلْيان َبكل َماَورد َف َالسنة َمن َالحاديث َالصحيحة َامن قولة َعن َالرسول َصلىَالل َعليه َوسلم
َ .َوَأحوالَي ومَالقيامة،َونعيمَالقربَوعذابه،َوأشراطَالساعة،فَاإلسراءَوالمعراج
Pag-paratsaya ha katan nasabbut ha Sunnah dayng ha manga Hadith Sahih layn/bayta’ dayng ha Rasul ,
biya’na sin manga kaHadith-hadithan tungud pag Isra’ iban pag-Mi’raj, iban manga alamat sin Kiyamat, iban
kasanyangan ha lawum kubur iban siksa’ niya iban manga kahalan sin Adlaw Kiyamat.
َََّمََعودته،َصعودَالنَِبَصلىَاللَعليهَوسلمَبصحبةَجربيلَعليهََالصلةَوالسلمَإلَالسماءَالسابعة:َُ ا ِ
ُ الم ْع َر
.إلَمكةَفَتلكَاللي لة
In “pag-Mi’raj” in hatiniya: pag-sakat sin Nabi ha biyubunyugan siya sin Jebriyl (‘Alayhis Salam) harap pa
langit hika-pitu salta’ pag-balik Niya pa Makkah sin dum da yadtu.
82
ٍَ وقَُّوردَت فصيلَذلكَفَحُّيثَأنسَبنَمال
ََ(َأنَرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلم:َرضيَاللَعنهَ–َوفيه-ك
َََفاستفت,أيتَ َبالب راقَفركبه َحَىتَأتىَبيت َامقُّسَ َفُّخلَامسجُّ َوَصلىَفيهَركعتنيََّمَعرجَ َبهَإلَالسماء
ََوبَلَ َالرسول َصلىَالل،َوصعُّ َرسول َالل َصلىَالل َعليه َوسلم َوجربيل َالسموات َالسبع،َف فتَ َلما،جربيل
َ .)١(ََوفرضتَعليهَالصلواتَالمسََّمَعادَمنَلي لته،عليهَوسلمَسُّرةَامنت هى
Iban bunnal tuud nasabbut in lilayan ha yadtu ha lawum Hadith hi Anas bin Malik (kiyaridaan
siya sin Allah) nabangkil ha lawum niya: “Sabunnal tuud in Rasulullah kiyatukbalan sin
Burak nah ampa Niya siyakatan sahingga dimatung Siya pa Baytul Maqdis salta’
simud siya pa lawum Masjid ampa simambahayang duun duwang karakaat,
mahuli ampa siya piyasakat pa langit, nah nangayu’ na in Jebriyl makay-ukab, َ
nah iyukaban na kanila ruwa (in lawang langit) iban simakat na in Rasulullah َ
iban sin Jebriyl pa manga kalangit-langitan pitu, sampay dimampak in Rasul pa َ
Sidratul Muntaha, salta’ didtu piyardhu’ Kaniya in manga sambahayang lima
َ
waktu ampa Siya minuwi’ ha dum niya rayadtu”.
َ
َ
َ.*َاإلَسََراءَََوالَمَعََراجََمَنََمَعَجََزاتَهََصلىَاللَعليهَوسلمَوَمنَالدلةَعلىَصُّقَن ب وته َ
َ
In pag-Isra’ iban pag-Mi’raj dayng ha manga Mu’jizat Niya iban dayng ha manga dalil َ
manunjuki pa kabunnal sin pag-Kanabi Niya.
َ
َ
_______________________________________________________________________________________________
َ
َ
ََوَمسلمَفَكتابَاإلْيانَبابَاإلسراءَبرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلمَإل٣٢٠٧َ)أخرجهَالبخاريَفَكتابَبُّءَاللقَبابَذكرَاملئكةَصلواتَاللَعليهمَبرقم١(
َ
ََشجرة:َسُّرةَامنتهى.ََدابةٌَأبيضَطويلَفوقَالمارَودونَالبغلَيضعَحافرهَعنَُّمنتهىَطرفه:ََوالرباق.َفَحُّيثَطويل١٦٢َالسمواتَوَفرضَالصلواتَبرقم
َ
َ ََ.َينتهيَإليهاَعلمَالولنيَواآلخرينَولَيتعُّاها،عظيمةَفَالسماءَالسابعة
َ
َ
َ
َ
83
َ
َ
َ
Manga Pangasubu األســــــــئلة َ
َ
َ
:َأجبَبصََأوَخطأَمعَتصحيََالطأَفيماَيأيت-١
َ
1. Sambungi sin sahih (bunnal) ( √ ) iban khata' (Sa') ( X ) in manga dumatung ini: َ
َ
.َ*َامعراجَهوَرحلةَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلمَمنَمكةَإلَبيتَامقُّس َ
َ
In "Al Mi'raj": amuna in pag-tulak sin Rasul dayng ha Makkah harap pa Baytul Maqdis. [ ].
َ
َ
َ .*َمنَأصولَأهلَالسنةَواجلماعةَاإلْيانَبكلَماَوردَعنَرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلمَمنَأحاديثَصحيحة
َ
Dayng ha manga usulan (papagan) Aqeedah sin Ahlus-Sunnah wal Jama'ah: Pagparatsaya ha katan nabangkil
dayng ha Rasulullah dayng ha manga Hadith Sahih. [ ]. َ
َ
َ .*َاإلسراءَهوَصع َودَالنِبَصلىَاللَعليهَوسلمَبصحبةَجربيلَعليهَالصلةَوالسلمَإلَالسماءَالسابعة
In "Al Isra'" amuna in pag-sakat sin Nabi ha bunyugan sin Jebriyl ('Alayhis Salatu was-Salam) harap pa langit َ
hika-pitu. [ ]. َ
َماَمعىنَاإلسراءَوالمعراج؟-٢ َ
َ
2. Unu in hati sin "Al-Isra' iban Al Mi'raj"?
َ
َ
.اشر َذالك،ََالرسولَصلىَاللَعليهَوسلم
َ َفَاإلسََراءَََوالَمَعََراجََدَلَيَ ٌَلَعَلَىَن ب وة-٣ َ
َ
3. In Pag-Isra' iban Pag-Mi'raj hambuuk dalil manunjuki ha kapag-kaNabi sin Rasul, salassaya yadtu?
َ
َ
َمىتَفرضَتَالصلة؟َوعلمَيُّلَذالكَ؟-٤ َ
َ
4. Ka'nu napardu' in Sambahayang? Iban pa manunjuki siya?
َ
َ
َ
َ
َ
َ
84
ُنَ ِع ْي ُم ال َق ْب ِر َو َع َذابُه
الدرس العاشر
Pangadjian hikahangpu'
َ
85
َ
َولذاَيبَعلىَالمسلمَأنَي ؤمنَبعذابَالقربَونعيمهَوَأنَيستعَُّلماَب عَُّالموتَحَي نماَي ب قىَوحيُّاَفَق ربه
َ
َ .َقَُّتَركهَأهلهَوَأصحابهَولَي ن فعهَإلَعملهَالصال َ
َ َ
Dayng ha sabab yadtu wajib ha hambuuk muslim in mag-paratsaya atawa mangahagad ha siksa' kubur
َ
iban kasanyangan niya, lagi' subay siya mag-saddiya (sin ammal ibadat) lutu'un niya dahun pa puas sin
kamatay amuin hawaktu isa-isa niya ra kuman manunggalan ha lawum sin pa kubulan niya karna' َ
bunnal tuud binin na siya sin manga ahli niya iban manga lundang karabat niya iban wayruun na َ
makamumpaat (makatabang) kaniya malayngkan amuran kuman in ammal saleh niya (atawa hinang
َ
marayaw niya).
َ
َ
َ
َ
Manga Pangasubu األســــــــئلة َ
َ ََََماَامرادََبَفتنةََالقربَ؟-١ َ
1.Unu in maksud sin fitna kubur? َ
َ فَقربه؟
َ ََإذاَوضَع
َ َََبَاَْيَتحَنَالرجل-٢ َ
2.Unu in hipananya ha hambuuk tau bang siya hikabutang na palawun kubur niya? َ
َ َفَقربه؟
َ َََمَاَجوابََامؤمنَإذاَسَئَل-٣ َ
3.Un in jajawaban sin bar-iyman apabila siya tanyahun na ha lawum sin kubur niya? َ
َ ئلَفَقربه؟
َ ََماَجوابََالكافرََأوَامنافقََإذاَس-٤ َ
4.Un in jajawaban sin hambuuk kafir atawa hambuuk munafik apabila siya tanyahun na ha lawum sin kubur niya?
َ
َ حىتَينجوََمَنََعذابََالقرب؟
ََماذاَينبغَيَللمؤمنََأنَيفعلََ ا-٥
َ
5.Unu in subay hinangun sin bar-iyman hasupaya siya malappas dayng ha siksa' kubur?
ِ الدنْ يا وفِي
ِ اآلخرةِ وي ِ ت فِي ال ِ ِت اللَّهُ الَّ ِذين آمنُواْ بِالْ َقوِل الثَّاب َ
ُض ُّل اللَّه َُ َ َ َ ُّ ْحيَاة َ ْ َ َ ُ ِّ َ﴿ يُثَب: َقال َتعال-٦ َ
6.Nag-parman in Allahu Ta'ala: ha maksud sin Tafseer niya: "Patattapun (pahugutun) sin Allah in manga sila bar-iyaman َ
ha "Qawluth-tha-bit" amuna in: Shahadatu Anlaa ila-ha illah wa Anna Muhammadar-Rasulullah (hatiniya; lumapal sin
"pagnayksaksi' ha wayruun susumbahun mapatut pag-tag-iypuna malayngkan Allah iban bunnal tuud in hi Muhammad
َ
daak sin Allah) iban patattapun sila sin Allah mamawbug ha piyasampay Niya dayng ha pamandu' sin Agama Islam, ha َ
kabuhi' ha Dunya iban ha waktu kamatay nila ha kamatay sarayaw-rayaw, iban hidayatan sila pajawabun sin jajawaban
bunnal ha tatanyahan kanila sin duwa Malaikat ha lawum pa kubulan nila iban lawngun Niya ra in manga tau zhalim َ
(anyaya/magsasakutu iban nagkukufur) dayng ha kasabunnalan ha Dunya iban ha A-khirat, iban mahinang sin Allah in
unu-unu kabayaan Niya dayng na mayan ha panawfiki Niya ha manga tau taga-iyman iban panghina'i ha manga tau َ
nagkukufur iban mangliliyu-lakad ha sara' Niya lagi' takabbur", nah sabbut kaw kaibanan manga faiddah iban
pangadjian pamimintangan dayng ha Ayat ini? َ
َ
َ
َ
86
الدرس
َح َوا ِل يَ ْوِم ال ِْقيَ َام ِة ِ َ
ْ م ْن أ الحادي العشر
Pangadjian hikahangpu'
َ
DAYNG HA MANGA KAHALAN SIN ADLAW KIYAMAT tag-isa
َ
َ:َقال،ي َرضَي َالل َعنه ٍ
َمن هاَماَجاء َف َحُّيث َحذي فة َبن َأسيُّ َالغفار ا،ٌات َكثي رة ٌ *َيسبق َقيام َالساعة َعلم
َ(إِنَّ َها لَ ْن:َقال،َنذكرَالساعة:َاطلعَالنَِبَصلىَاللَعليهَوسلمَعلي ناَوَننَن تذاكرَف قالَ((َ َما تَ ْذ ُك ُرو َن))َقالوا
وع
َ ُ َوطُل،َالدابَة َّ َو،ال َ الد َج ُّ :ات فَ َذ َك َر ِم ْن َها
َّ الد َخا َن َو ٍ حتَّى تَ روا قَ ْب لَ َها َع ْشر آي-َاعة
َ َ َ َ َ الس َّ َ تَ ُق ْوَم –يَ ْعنِي
ٍ السالَم ويأْجو ُ ومأْجو ُ وثَالَثَةَ ُخس َّ سى ابْ ِن َم ْريَ َم َعلَْي ِه ِ ِ ِ ِ الشم
:وف ُ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ ُ َ َ ُ َّ الصالَةُ َو َ س م ْن م ْغ ِربِ َها َونُ ُزْو َل ع ْي ْ َّ َ
اس إِلَى ِ ك نَار تَ ْخرَ ِآخ ُر ذَل ِبو ِ ِ ِ و َخسف بِالْم ْغ ِر،َخسف بِالْم ْش ِر ِق
َ َّ ُ م َن الْيَ َم ِن تَطْ ُر ُد الن
ُُ َ ِ ب َج ِزيْ َرة الْ َع َر،ب َ ْ َ َ ْ
.)١(َ)َ َم ْح َش ِرِه ْم
Ka-unahan in Adlaw Kiyamat sin manga alamat mataud, dayng kaniya amuin nasabbut ha Hadith
biyayta' hi Hudzayfa bin Asiyd Al ghiffariy (kiyaridaan siya sin Allah) nagbayta' siya: " Dimatung َ
(gimuwa') in Nabi mawun kamu' ha hal hina'bu kami nag-tutumtum (sin pangadjian) nah
nagsabda Siya : "Unu in siyasabbut (tiyutumtum) niyu" in agi nila: nagsasabbut kami sin
(Assa'ah) Kiyamat, nagsabda Siya : "Sabunnal tuud in siya (hatiniya: Adlaw Kiyamat) di' َ
siya timindug (Jumatu) sahingga kakitaan niyu muna dayng kaniya in manga hangpu'
tanda'/alamat nah siyabbut Niya dayng kaniya: "In (Addukhan) Asu (landu' dakmul
niya sampay di' na makakita' in manusiya') iban Addajjal*, iban binatang, iban pag- َ
guwa' sin Suga dayng ha sadlupan niya iban pagnaug sin 'Eisa anak hi Maryam ('Alays
Salatu was-Salam) iban Ya'juwj iban Ma'juwj iban sin tu (3) khusuf: (in maksud niya
amuin malubuna iban malu'lu'na pabulian in gumi) jumatu siya ha subangan, iban ha
sadlupan iban ha Jazeeratul Arab salta' in ha hulihan niya amuna in kayu, gumuwa'
َ
siya dayng ha hula' Yaman tumud dumuy ha manga manusiya' harap tudju pa
Mahshar (lugal/kapunan) nila (ha Sham)".
َ
.*َفإذاَقامتَالقيامةَب عثَاللَالمواتَجي عَهمَالولنيَواآلخرين
Nah apabila timindug na in Kiyamat buhiun na sila (manusiya') sin Allahu Ta'ala katan panag- َ
naan iban kahinapusan nila.
--------------- َ
ََدخانَيأخذبأنفاسَالكفار:َ))َوالُّخانَقيل٢٩٠١((َ)َ أخرجهَامسلمَفَكتابَالفنتَواشراطَالساعةَبابَفَاآلياتَالِتَتكونَقبلَالساعةَحُّيث َرقم١(َ
َوَيصلَعلىَيُّيهَخو،َهوَرجلَكذابَكافرَيرجَفَآخرَالزمانَويُّعيَالربوبية: َالدجال.و]اخذَامؤمنَمنهَكهيئةَالزكامَويكونَقربَقيامَالساعة
َارقَكثْيةَفيغِتَبه
َ َ
ََ﴿وإذَوقعَالقول:َدابةٌ َيرجهاَاللَقربَقيامَالساعةَقالَاللَعنها:َوالُّابةَهي.َويطوفَفَالرضََّم َيقتلهَعيسىَبن َمريَعليهَالسلم،كثْيَمنَالناسَويتبعوه
َ .﴾عليهمَأخرجناَلمَدآبةََمنَالرضَتكلمهمَأنَالناسَكانواَبئاياتناَليوقنون َ
*InDajjal: hambuuk usug kafir putingan (tunggal mata) gumuwa' siya ha akhir Jaman (bang marayh na in Kiyamat) magdaawa siya
Tuhan, salta' mataud jumatu ha lima niya manga parkala' tungkilang amuin sulang hakabiyaksahan sin manusiya', mahaylan matipu in
kamatauran sin manusiya makaagad kaniya, maglibut siya sin Dunya, ubus mabunu' siya mapatay hi "Eisa anak hi Maryam –Alayhis-Salam-
.
َ
َ
87
ٍ َوي قضيَب ي ن همَكماَجاءَذلكَفَحُّيثَعبَُّاللَبنَأن ي،*ََّمََيشرَاللَالعباد
ََأنهَمسع-َسَ–رضيَاللَعنه
س
َ لَْي:ال َ َ َوَما بُ ْهماً ؟ ق: َ قُ ْلنا، ًش ُر اهللُ يَ ْوَم الْ ِقيَ َام ِة عُ َرا ًة غُ ْرالً بُ ْهماُ َ(يَ ْح:النِبَصلىَاللَعليهَوسلمَي قَول
َّ أَنَا،ك
َ َوال،الديَّا ُن ُ ِالمل
َ أَنَا:ب َ ص ْوت يَ ْس َم ُعهُ َم ْن بَعُ َد َك َما يَ ْس َمعُهُ َم ْن قَ ُر
ٍ ِاديْ ِهم ب ِ
َ ْ َ ثُ َّم يُن،َم َع ُه ْم َش ْيء
َوالَ يَ ْنبَغِي،ُصهُ ِم ْنه
َّ ُار َولَهُ ِع ْن َد أَ َح ٍد ِم ْن أَ ْه ِل الْ َجنَّ ِة َح ٌّق َحتَّى أَق ٍِ ِ
َ َّيَ ْنبَغي ألَ َحد م ْن أَ ْه ِل النَّا ِر أَ ْن يَ ْد ُخ َل الن
،َ َحتَّى اللَّط َْمة،ُصهُ ِم ْنه َّ ُألَ َح ٍد ِم ْن أَ ْه ِل الْ َجنَّ ِة أَ َّن يَ ْد ُخ َل الْ َجنَّةَ َوألَ َح ٍد ِم ْن أَ ْه ِل النَّا ِر ِع ْن َدهُ َح ٌّق َحتَّى أَق
ِ َالسيِّئ
َ.)ات ِ َ بِالْحسن:ال
َّ ات َو َ َف َوإنَّ َما نَأْتِي اللَّهَ َع َّز َو َج َّل عُ َرا ًة غُ ْرالً بُ ْهماً؟ ق
َ َك ْي: قُ ْلنَا:ال
َ َق
ََ
Ampa punun sin Allah in manga iypun, salta' hibantang Niya na kanila in hukuman ha antara'
nila, biya' na sin kiyabayta' ha Hadith hi Abdullah ibn Unays (kiyaridaan siya sin Allah) bunnal tuud
diyungug niya in Nabi nagsabda: "Punun in manga manusiya' ha Adlaw kiyamat nag-
huhubu' (wayruun pamakay) iban wayruun i-slaman iban buhman, in agi namu': unu in
hati sin "buhman"? Nagsabda Siya : wayruun hangsulag unu-unu nila (tinggal baran),
mahuli ampa sila tawagun labay ha suwara karungugan siya sin sabarang malayu' iban
sin masuuk; Anal-Malik (Akuna ini in Sultan) Anad-Dayyan (Akuna ini in Mang-
huhukum iban Tagtungbasan sin manga ammal nahinang sin manga manusiya' ha
Dunya) iban di' manjari ha hangkatau dayng ha manga tau Narka' sumud pa Narka' ha
awun kapatut niya duun ha hangkatau (pagkahi niya) dayng ha manga tau Surga'
sahingga makisas ku siya dayng kaniya (Hatiniya; dulan sin Allah kumawa' in tiyap-
tiyap tagaHak sin hak niya duun hapagkahi niya) iban di' na manjari ha hangkatau
dayng ha manga tau Surga' sumud pa Surga' ha awun kapatut niya duun ha hangkatau
(pagkahi niya) dayng ha manga tau Narka' sahingga makisas ku siya dayng kaniya
(Hatiniya; dulan sin Allah kumawa' in tiyap-tiyap tagaHak sin hak niya duun hapagkahi
niya) sampay (Al-latmah) hambuuk baga niya ha bayhu' sin pagkahi niya, nagbayta' pa
siya: in agi namu': biyadiin yadtu, sin in bunnal niya dumatung kami pa hadarat sin
Allah nag-huhubu' (way panamung) iban wayruun i-slaman iban wayruun hangsulag
unu-unu namu'? Nagsabda Siya : Bilhasanati was-say-at; labay dayng ha manga
karayawan iban manga kangiy-an".
َاتَأخذَمن
ٌ َفَإذاََلَيكنَلهَحسن،َ*َالقصاصَب نيَالعبَادَيكونَبأنَي عطىَالمظلومَمنَحسناتَالظاَل
.سيئاتَالمظلومَف وضعتَعلىَالظاَل
In hukuman Pag-kisas ha antara' sin manga iypun (sin Allah) maawun siya hilabay hikarihil ha
tau na anyaya in dayng ha manga karayawan sin tau naka-anyaya kaniya, nah bang wayruun
karayawan niya kawaun in manga kangiy-an sin tau na anyaya ampa na hibutang hipara ha tau
naka-anyaya.
---------------
ََالقاضي:َالُّيان.َغْيَمتونني:َغرل.٤٣٨ََص٢ََوالاكمَفَامستُّركَفَكتابَالتفسْيَبابَتفسْيَسورةَحمَامؤمنَج٤٩٥/٣َُّ)َرواهَاإلمامَأمح1(َ
.َالضربةَعلىَالوجه:واللطمة.َأمكنهََمنَاإلقتصاصَوالتقاضيَمنه:َأقصه.والاكمَوُازيَالناسَعلىَأعمالم
88
Manga Pangasubu األســــــــئلة
:ََأَكَمَلََماَيأيت-١
1. Sampurna in manga dumatung ini:
ٍ
ََالُّخانَوالُّجال:اَقبلهاَعشرَآياتَفذكرَحىتَترو-َ(إَّناَلنَتقومَ–يأينَألساعة:قالَرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلم
َ..........................................................................................و
َ ....................................................................................................
Nagsabda in Rasulullah :"Sabunnal tuud in siya (hatiniya: Adlaw Kiyamat) di' siya timindug
(Jumatu) sahingga kakitaan niyu muna dayng kaniya in manga hangpu' tanda'/alamat nah
siyabbut Niya dayng kaniya: "In (Addukhan) Asu (landu' dakmul niya sampay di' na makakita'
in manusiya') iban Addajjal iban…………………………………………………………………………………
َبنيََكيفَََيَشرََالناسَيومََالقيامةَ؟-٢
2. Patarranga in biya'diin in kapun ha manga manusiya' ha Adlaw Kiyamat?
َمىتَيبعثَاللَالموات؟-٣
3. Kunu buhiun sin Allah magbalik in manga tau patay?
ينَ؟ ٍ
ٌ َمىتَيُّخلََاجلنةَمنَكانَعليهََلحَُّمَظَلمَ َةٌَأوَد-٤
4. Kunu makasud pa Surga' in hisiyu-siyu na awun hak/kapatut naanyaya niya (sin pagkahi niya) atawa
awun utang sin hangkatau duun kaniya?
َأوَدينَ؟ ٍ َََمىتََيُّخلََالنارََمَنََكَانَعليه-٥
ٌلحَُّمظلمة
ٌ
5. Kunu makasud pa Narka' in hisiyu-siyu na awun hak/kapatut naanyaya niya (sin pagkahi niya) atawa
awun utang sin hangkatau duun kaniya?
َماذَاَحذرََالرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلمَمَنََالُّجالََ؟-٦
6. Mayta' nagpahalli' (namanda'i) in Rasulullah dayng ha Addajjal?
89
الدرس الثاني العشر
Pangadjian Hikahangpu'
Dayng ha manga usulan (puunan) Aqeedah sin Ahlus-Sunnah wal Jama'ah: Wayruun
pagtugila' hakatantuhan ha hangkatau dayng ha manga Ahlu Qiblah (manga muslim) bat in
siya tau Surga' atawa tau Narka' malayngkan amura in kiyasaksian siya sin Rasulullah sin
bunnal tuud bihayadtu siya, sagawa' naghuhuwat-huwat sila (manga ahlus-Sunnah) ha tau
marayaw sin karayawan (hatiniya: mura-murahan in siya tungbasan da sin Allah karayawan
sarta' makasud da pa Surga'), iban kiyahahanggawan nila in tau bardusa karagpakan siya sin
siksa'.
َ*َمن َشهُّ َله َالرسول َصلىَالل َعليه َوسلم َبأنه َمن َأهل َاجلنة َفإن ناََزم َبأنهَ َسيُّخلهاَلن َالرسول َصلى
ََوَمنَشهَُّلمَالرسولَصلىَاللَعليهَوسلمَبذَلكَالعشرةَالمبشرون،َاللَعليهَوسلمَلَي نطقَعنَالوى
:َباجلنةَوهم
، اصٍ َّبْ ُن أَبِي َوق َو َس ْع ُد،الع َّو ِام ِ وطَ ْلحةُ بْن عُب ْي ِد، و َعلِ ُّي، وعُثْما ُن، وعُمر،أَبوب ْك ٍر
َ الزبَ ْي ُر بْ ُن
ُّ َو،اهلل َ ُ َ َ َ َ َ َُ َ َُ
ِ ِ الج َّر
ُاح َرض َي اهلل َّ َو أَبُو عُبَ ْي َدةَ َع ِام ُر بْ ُن،ف ٍ الرحم ِن بن َعو
ْ ُ َ ْ َّ َو َع ْب ُد،يل ِ بن نُ َفُ عمرو
ُ بن
ٍ ٍِ
ُ َو َسع ْيد بْ ُن َزيْد
. َع ْن ُه ْم
Hisiyu-siyu in kiyasaksian siya sin Rasulullah ha bunnal tuud in siya dayng ha manga tau
Surga', nah bunnal tuud in kita subay taniyu isab tantuhun ha pangatayan in siya makasud pa
Surga', karna' bunnal tuud in Rasulullah di' siya mag-lalapal dayng ha hawa napsu Niya
(malayngkan bang Siya limapal namayta' in yadtu wahyi Kaniya dayng ha Allah ), dayng
ha manga siyaksian sila sin Rasulullah dayng ha manga isi Surga' (amuna in manga sila
natanyag) "Al 'Ashrul Mubash-sharuuna bil-Jannah": Manga 10 hangpu' sahabat
napakuyag, sin in sila isi Surga'; sila na in hinda:
90
َ:*َوقَُّشهَُّالرسولَاللَصلىَاللَعليهَوسلمَلغْيَهؤلءَالعشرةَباجلَنةَمثل
Iban bunnal tuud awun kiyasaksian sin Rasulullah dugayng dayng kanila hangpu' yadtu tau
Surga' daisab biya'na kanda:
ََ(الَسنَوالسنيَسيُّاَشبابَأهل:َف قَُّقالَصلىَاللَعليهَوسلم،س ْي ُن رضيَاللَعن هما َ والح
ُ س ُن َ *َالح
َ
َص ٍن الذيَأخب رَصلىَاللَعليهَوسلمَأنهَمنَالسَبعنيََألفاَالذينَيُّخلونَاجلَنةَبل ِ َُوع َّكا َشة،َ)١(َ)َاجلنة
َ بن م ْح
ُ ُ
ٍَ ابَولَعذ
.َ)٢(اب ٍ حس
Al-hasan iban hi Al-husayn (kiyaridaan sila karuwa sin Allah ) sabunnal tuud nagsabda Siya
: "In hi Al-hasan iban hi Al-husayn panghu' sila karuwa sin manga bata'bagu ha
Surga'" iban hi 'Ukka-shah anak hi Mihsan amuin kiyabayta' siya sin Rasulullah bunnal tuud
dayng siya ha manga (70,000) kapituwan ngaibu makasud Surga' ha wayruun na pag-hisab (pag-
pariksa') iban siksa'.
.*َالكَافَرَالَذَيَمَاتََعَلَىَالَكَفَرَبَعَََُّمسَاعَهَبَاإلسَلَمَلََشَكَأنهَمَنََأَهَلَالنَار
In hambuuk kafir amuin miyatay siya ha lawum kakufuran ha puas niya na nakarungug ha Agama
Islam wayruun pag-duwa-ruwa ha bunnal tuud in siya dayng ha manga tau Narka'.
..T a m m a t..
---------------
َ .ََحُّيثَحسنَالصحي:ََوَقالَأبوَعيسىَالِتمذي٣٧٦٨َ)َأخرجهَالِتمذيََفَكتابَامناقبَبابَمناقبَالسنَوالسنيَرقم١(َ
ََوَمسلمَفَكتابَاإلْيانَبابَالُّليلَعلىَدخولَطوائفَمن٦٥٤١َ)َأخرجهَالبخاريَفَكتابَالرقاقَبابَيُّخلَاجلنةَسبعونَألفاَبغْيَحسابَبرقم٢(
.٢١٦َامسلمنيَبغْيَحسابَولَعذابَبرقم
91
PAGLALAWAGAN SIN LUUN SIN KITAB
GIKAPAN
Panukbali sin Mufti sin Sulu iban Chairman sin SUCPD تقديم المفتي و رئيس مجلس علماء سولو 3
Panukbali sin Manga Kaguruhan sin Ma'had Moro, Z.C تقديم الساتذة في معهد مورو اإلسالمي 6
Pag-shirik iban Manga Bahagian Niya ك َو أَ ْن َوا ُع ُه ِّ ال: الدرس الثامن30
ُ ْشر
92
FASLUTH-THANIY (SECOND SEMESTER) الفصـل الدراســـي الثانـــــي في التوحيد 55
صحِيحة
َّ ث ال َ اإليمان ِب َما َو َردَ في ال ُّس َّن ِة م َِن
ِ األحادِي ِ ُ وُ جُوب:الدرس التاسع 82
Wajib in Pagparatsaya ha Katan Nabangkil ha Sunnah Dayng ha Manga Hadith
Saheeh
ٍ َعدَ ُم ْالحُ ْك ِم ألَ َح ٍد مِنْ أَهْ ِل ْال ِق ْبلَ ِة ِب َج َّن ٍة أَ ْو َن:الدرس الثاني عاشر
ار 90
Wala' (jiyari) in Pag-hukum ha Hangkatau Dayng ha Manga Ahlul Qiblah (Muslim)
Tau Surga' Siya atawa Tau Narka'
93