lawa” sapagkat karaniwan silang
Aralin 1
Kuwentong-Bayan ng
Meranao:
Ang Munting Ibon
Ang Mindanao ay pumapangalawa sa
pinakamalaking pulo sa Pilipinas. Ito
ay matatagpuan sa katimugang
bahagi ng kapuluan. Ang naninirahan
sa Mindanao ay binubuo ng
labintatlong (13) pangkat ng Moro,
dalawampu’t isang (21) pangkat ng
Lumad at ang ikatlo at ikaapat na
pangkat ay binubuo ng mga
mandarayuhan mula sa Luzon at
Visayas.
Para mas kapana-panabik ang ating
paglalakbay babasahin natin ang
ilang akdang pampanitikan ng
Mindanao tulad ng kuwentong-
bayan, pabula, epiko, maikling
kwento, at dula.
Mëranao- ang salitang ito ay
nangangahulugang “tao sa tabi ng
Tinatawag na Mëranao ang mga
nakatira sa lawa ng Lanao.
Kuwentong-Bayan- ang mga
salaysay hinggil sa mga likhang isip
lamang. Lumaganap at nagpasalin-
salin ang mga ito sa iba’t ibang
henerasyon sa pamamagitan ng
pasalindila (paraan ng
pagkukuwentong pasalita).
Paghihinuha- ito ay pagbibigay ng
inyong sariling haka-haka o opinyon
tungkol sa isang bagay o sitwasyong
naganap.
Ang Pilipinas ay isang multilinggwal
at multikultural na bansa. Binubuo ng
mahigit 180 na mga wika na may
kani-kaniyang kultura, tradisyon at
relihiyon. Mga katangian na
natatangi sa iba. Dulot ng pananakop
ng mga Kastila naging sentro ng
Kristiyanismo ang Pilipinas ng Asya
ngunit nanatili ang malaking bahagi
ng Mindanao sa relihiyong Islam. Isa
sa mga ipinagmamalaki ng mga
lahing Pilipino na mayroon sa
pinakamayamang kultura at makulay
ay ang mamamayang Mëranao.
taong nakatira sa Marawi. Tinatawag
siyang “Summer capital of the
South” dahil ang kinalalagyan nito ay
nasa taas ng kalamigan ng kaniyang
klima. Ang Maranao ay mga taong
nakatira sa tabi ng dagat kay
tinatawag silang “People of the
Lake” o “Tao sa Ragat”. Ang
kanilang ikinabubuhay ay
pangingisda at pagsasaka. Ang lahat
na sinusunod nilang kaugalian ay
batay sa kanilang turo sa relihiyong
Islam.
Ang mga Mëranao ay unang
naninirahan sa kabundukan pero ang
impluwensiya nito ngayon ay
kumalat na hanggang sa mga tao sa
baybaying lugar.
Sa mga malalaking pangkat ng mga
Muslim sa Mindanao, ang mga ito
ang pinakahuling naging Islam.
Magkaiba man ang paniniwala ngunit
pinagbubuklod sa pagiging Pilipino
na may iisang lahi.
Ang kwentong-bayan ay bahagi ng
ating katutubong panitikang
nagsimula bago pa man dumating
ang mga Kastila. Ito’y lumaganap at
nagpasalin-salin sa iba’t ibang
henerasyon sa paraang pasalindila o
pasalita. Kaaniwang maglalahad ng
kaugalian at tradisyon ng lugar kung
saan ito nagsimula at lumaganap.
Ang Meranao ay mga Muslim na
naninirahanan sa Lanao na nasa
kapaligiran ng lawa ng Lanao. Sila
ang pinakapopular at pinakamalaking
tribo ng mga Muslim. Tinatayang
aabot sa 90% ang bilang ng mga ito
na naninirahan sa Lanao Del Sur.
Ang ibang natira ay matatagpuan
Lanao Del Sur sa bahagi ng Lanao
Del Norte, Cotabato, at Bukidnon.
Ang sentro ng pangangalakal,
pangkultura, at iba pang edukasyon
ng mga Meranao ay sa Lungsod ng
Marawi o dating tinatawag na
Dansalan. Ito ay kabisera ng Lanao
Del Sur.
Ang mga Meranao ang pinakahuling
naging Islam. May iilang pamilya ay
naninirahan sa iisang bubong. Isang
tipikal na tirahan ng mga Meranao
ang bahay na walang dibisyon sa
gitna. Sa bawat higaan ng bahay ay
may isang pamilyang sumasakop sa
likuran ng tirahan ay isang kusinang
para sa lahat ng pamilyang nasasakop
ng bahay.
Ang kanilang ikinabubuhay ay
pangingisda at pagsasaka. Lahat ng
sinusunod nilang kaugalian ay batay
sa kanilang turo sa relihiyong Islam.
Aralin 2
Kuwentong-Bayan
Bago pa man dumating sa Pilipinas
ang mga Espanyol, ang Pilipinas ay
mayroon ng mayamang panitikan. Sa
panahong iyon karaniwang
binibigkas ang panitikan o
ipinapasang salimbibig sa halip na
nakasulat. Kabilang sa mga
panitikang nabanggit ay ang
kuwentong bayan o poklor na
kadalasang sumasalamin sa kultura
ng lugar na pinagmulan nito.
Isa sa may pinakamayamang
panitikan ay ang Isla ng Mindanao,
ang ikalawang pinakamalaking pulo
sa Pilipinas na matatagpuan sa
katimogang bahagi ng kapuluan.
Bukod tanging pook heograpikal sa
Pilipinas na tirahan para sa
karamihan ng mga Moro o Muslim sa
bansa.
Kilala ang Mindanao sa kanilang
makulay at masining na sining,
kultura at tradisyon. Sakop ng
kanilang kultura ang pagbuburda,
pag-uukit at paghahabi. Ang
sarimanok naman ay napakahalagang
simbolo sa kanilang literatura. Ito ay
sumasagisag sa pagkakaibigan at
pagkakasundo. Sila ay naniniwala sa
pagiging matapang at determinado sa
buhay. Malakas ang kanilang
kumpiyansa sa sarili at ito ay
kanilang isinasabuhay upang
magiging matatag sa laban ng buhay
araw-araw. Sa kabila ng
modernisasyon ng buhay
napapanatilihing buhay ng taga-
Mindanao ang mga kulturang
kanilang kinagisnan. Patunay lamang
ito na sadyang pinapahalagan ng mga
mamamayan ang lahi at kulturang
kinalakhan.
Patunay
May mga pahayag na ginagamit sa
pagpapatunay ng katotohanan ng
isang bagay. Makatutulong ang mga
pahayag na ito upang tayo ay
makapagpatunay at ang ating
paliwanag ay magiging katanggap-
tanggap o kapani- paniwala sa mga
tagapakinig. Karaniwang ang mga
pahayag na ito ay dinurugtungan na
rin ng datos o ebidensiya na lalo pang
makapagpapatunay sa katotohanan
ng inilalahad.
May dokumentaryong ebidensiya-
ang mga ebidensiyang magpapatunay
na maaaring nakasulat, larawan o
video.
Kapani- paniwala – ipinakikita ng
salitang ito na ang mga ebidensiya,
patunay at kalakip na ebidensiya ay
kapani paniwala at maaring
makapagpatunay.
Taglay ang matibay na
kongklusyon- isang katunayang
pinalalakas ng ebidensiya, pruweba,
o impormasyon na totoo ang
pinatutunayan.
Nagpapahiwatig – hindi direktang
makikita, maririnig, o mahihipo ang
ebidensiya subalit sa pamamagitan ng
pahiwatig ay masasalamin ang
katotohanan.
Nagpapakita – salitang nagsasaad na
ang isang bagay na pinatutunayan ay
totoo.
Pinatutunayan ng mga detalye –
makikita mula sa mga detalye ang
patunay sa isang pahayag.
Mahalagang masuri ang mga detalye
para makita ang katotohanan sa
pahayag.
Nagpapatunay/ katunayan –
salitang nagsasabi o nagsasaad ng
pananalig o paniniwala sa
ipinahahayag.
Aralin 3:
Paghihinuha sa Kalalabasan ng
mga Pangyayari Batay sa Akda
Ang Paghihinuha- ay tinatawag na
inferencing sa wikang Ingles. Ito ay
tumutukoy sa kakayahan na tukuyin
ang isang bagay na hindi pa alam
batay sa ilang clues o pahiwatig.
Ito rin ay ang pagbuo sa palagay sa
mga mamababasa o tagapakinig sa
pahiwatig o implikasyon na ibinigay
ng manunulat o tagapagsalita.
Ang paghihinuha sa maaaring
kalalabasan ng pangyayari ay ang
pagbibigay ng iyong sariling
opinyon. Pananaw o haka-haka kung
ano ang posibleng mangyayari sa
susunod batay sa ibinigay na
pangyayari.
Mahalaga ang paghihinuha sa iyong
pang-araw-araw na buhay sapagkat
maaari kang maging handa sa
anumang mangyari.
 kasi
Aralin 4 naging sanhi nito
Bunga – ay ang resulta, kinalabasan
Pagpapaliwanag sa Sanhi at o dulot ng pangyayari. Ito ang epekto
Bunga ng kadahilanan ng pangyayari.
Ang maayos na pag-uugnayan ng Narito ang mga pang-ugnay na
mga salita, parirala at pangungusap nagpapakita ng bunga o resulta.
ay mahalagang sangkap para sa
kaya / kaya naman
malinaw, lohikal, at mabisang
paglalahad. Sa pamamagitan ng dahil dito
paggamit ng iba’t ibang pang-ugnay bunga nito
ay higit na nabibigyang-diinang
layunin sa pagpapahayag. tuloy

Isa na rito ay ang pagbibigay ng

sanhi at bunga.
Sanhi – ay tumutukoy sa pinagmulan
o dahilan ng isang pangyayari. Ito ay
nagsasabi ng mga kadahilanan ng
mga pangyayari.
Narito ang mga pang-ugnay na
nagpapakita ng sanhi o dahilan.
sapagkat / pagkat
dahil / dahilan sa
palibhasa