Chương 1: Những KNCB về TN

Chöông 1

NHÖÕNG KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ TRUYEÀN NHIEÄT

Truyeàn nhieät laø moät quaù
trình phöùc taïp xaûy ra ñoàng
thôøi bôûi ba daïng trao ñoåi
nhieät cô baûn: trao ñoåi nhieät
baèng daãn nhieät, ñoái löu vaø
böùc xaï.

1.1 DAÃN NHIEÄT

Daãn nhieät laø moät daïng

truyeàn nhieät naêng töø vuøng
coù nhieät ñoä cao
vuøng coù
nhieät ñoä thaáp.

Ñònh luaät cô baûn veà daãn nhieät Fourier: “Maät ñoä doøng nhieät
truyeàn qua baèng phöông thöùc daãn nhieät theo phöông qui ñònh tyû
leä thuaän vôùi dieän tích vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn vaø gradien
nhieät ñoä theo phöông aáy”.

∂T
Q x = − λF , W (1.1a)
∂x

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

Qx ∂T
hoaëc q x = = −λ , W/m2 (1.1b)
F ∂x

Với Qx - doøng nhieät truyeàn qua dieän tích F, W

qx - maät ñoä doøng nhieät, W/m2

F - dieän tích beà maët truyeàn nhieät qua, m2.

λ _ thoâng soá vaät lyù cuûa vaät lieäu ñaëc tröng cho khaû naêng
daãn nhieät cuûa vaät
heä soá daãn nhieät (HSDN)

Daáu “−” trong phöông trình: vectô gradient nhieät ñoä

ngược chiều vectô maät ñoä doøng nhieät.

HSDN phuï thuoäc vaøo aùp suaát, nhieät ñoä vaø ñöôïc xaùc ñònh
baèng thöïc nghieäm.

q
λ=
gradt , W/m.ñoä (1.2)

Töø (1.2)
HSDN veà trò soá baèng nhieät löôïng truyeàn qua 1
ñôn vò beà maët ñaúng nhieät trong 1 ñôn vò thôøi gian khi gradient
nhieät ñoä baèng 1. HSDN phuï thuoäc nhieät ñoä:

λ = λo (1 + bt ) (1.3)

λo - heä soá daãn nhieät ôû nhieät ñoä 0oC

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

b - haèng soá xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm.

1.1.1 Heä soá daãn nhieät cuûa chaát khí

HSDN ñöôïc xaùc ñònh:

1
λ= ω lc v ρ (1.4)
3

ω - toác ñoä toaøn phöông trung bình cuûa phaân töû khí

l - khoaûng ñöôøng töï do trung bình cuûa phaân töû khí

cv - nhieät dung rieâng ñaúng tích cuûa chaát khí

ρ - khoái löôïng rieâng cuûa chaát khí.

Hình 1.1 λ (t) cuûa chaát khí

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

Thông thường λ = f(T), tröø TH p quaù thaáp (< 20 mmHg)

hoặc p quaù cao (> 20.000 bar).

Khi nhieät ñoä taêng
λ taêng.

HSDN chất khí : λ = 0,006 ÷ 0,6 W/m.ñoä

HSDN cuûa hôi nöôùc vaø khí thöïc khaùc vôùi khí lyù töôûng (löïc
töông taùc giöõa caùc phaân töû phuï thuoäc vaøo aùp suaát).

Vôùi hoãn hôïp khí: HSDN xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm.

1.1.2 Heä soá daãn nhieät cuûa chaát loûng gioït

Cô caáu truyeàn nhieät naêng: söï truyeàn naêng löôïng cuûa dao
ñoäng ñaøn hoài hoãn loaïn. HSDN cuûa chaát loûng gioït:
c pρ4 3
λ=A (1.5)
µ1 3

cp - nhieät dung rieâng ñaúng aùp cuûa chaát loûng.

ρ - khoái löôïng rieâng cuûa chaát loûng.
µ - phaân töû löôïng.

Haàu heát chaát loûng coù HSDN giaûm khi nhieät ñoä taêng tröø
nöôùc vaø glixeârin.
HSDN cuûa chaát loûng gioït: λ = 0,07 ÷ 0,7W/m.ñoä.

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

1.1.3 Heä soá daãn nhieät cuûa vaät raén

1- Kim loaïi vaø hôïp kim

Söï truyeàn nhieät naêng: do caùc ñieän töû töï do, dao ñoäng cuûa
caùc nguyeân töû döôùi daïng soùng ñaøn hoài khoâng ñaùng keå. Trong
kim loaïi HSDN vaø HS daãn ñieän tyû leä thuaän vôùi nhau. Khi nhieät
ñoä taêng
söï hoãn loaïn cuûa ñieän töû töï do taêng leân
HSDN vaø
daãn ñieän trong kim loaïi
giaûm.

Hình 1.5 HSDN cuûa moät

soá kim loaïi nguyeân chaát

phuï thuoäc nhieät ñoä

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

HSDN cuûa hôïp kim taêng khi nhieät ñoä taêng.

HSDN chaát khí vaø vaät lieäu caùch nhieät taêng khi nhieät ñoä
taêng.

2- Vaät raén caùch ñieän

Thöôøng HSDN taêng khi t taêng (HSDN phuï thuoäc keát caáu,
ñoä xoáp vaø ñoä aåm cuûa vaät lieäu, khoái löôïng rieâng).

HSDN cuûa vaät lieäu xoáp phuï thuoäc raát nhieàu vaøo ñoä aåm.
HSDN của vaät lieäu aåm > HSDN của vaät lieäu khoâ vaø nöôùc.

VD: - gaïch khoâ λ = 0,35 W/m.ñoä

- nöôùc λ = 0,60 W/m.ñoä

- gaïch aåm λ = 1 W/m.ñoä

do chuyeån ñoäng mao daãn cuûa nöôùc trong vaät lieäu xoáp.
HSDN cuûa VLXD vaø VLCN: λ = 0,023 ÷ 0,25W/m.ñoä.

Vaät lieäu coù HSDN < 0,25W/m.ñoä
vaät lieäu caùch

nhieät.

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

Hệ số dẫn nhiệt của một số vật liệu ở 0 oC:

Vaät lieäu Heä soá daãn nhieät

W/ m oC Btu/h.ft.oF

Kim loaïi
Baïc 410 237

Ñoàng 385 223

Nhoâm 202 117

Niken 93 54
Saét 73 42
Theùp 1%C 43 25
Chì 35 20,3

Theùp Croâm Niken (18%Cr,8%Ni) 16,3 9,4

Vaät lieäu phi kim loaïi

Thaïch anh 41,6 24

MgCO2 4,15 2,4

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

Caåm thaïch 2,08 – 2,94 1,2 – 1,7

Sa thaïch 1,83 1,06

Kính cöûa soå 0,78 0,45

Goã thích, goã soài 0,17 0,096
Muøn cöa 0,059 0,034
Boâng thuûy tinh 0,038 0,022

Chaát loûng
Thuûy ngaân 8,21 4,74
Nöôùc 0,556 0,327
Ammoniac 0,54 0,312

Daàu boâi trôn, SAE 50 0,147 0,085

Freon 12, CCl2F2 0,073 0,042
Chaát khí
Hydro 0,175 0,101

Heli 0,141 0,081

Khoâng khí 0,024 0,0139

Hôi nöôùc (baõo hoøa) 0,0206 0,0119

Cacbonic 0,0146 0,00844

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

1.2 TRAO ÑOÅI NHIEÄT ÑOÁI LÖU

Chaát loûng chaûy qua beà maët vaät raén ( cheânh leäch nhieät ñoä
giöõa beà maët tw vaø moâi tröôøng chaát loûng tf)
giöõa beà maët vaø
chaát loûng coù trao ñoåi nhieät
quaù trình TĐN ñoái löu (hoaëc toûa
nhieät ñoái löu).

Neáu söï chuyeån dòch cuûa chaát loûng laø do nhaân taïo (nhö vôùi
bôm, quaït, maùy neùn)
TĐN ñoái löu cöôõng böùc.

Neáu söï chuyeån ñoäng cuûa chaát loûng do löïc naâng, cheânh
leäch khoái löôïng rieâng (do söï cheânh leäch veà nhieät ñoä)

TĐN ñoái löu töï nhieân.

Q = α F (t w − t f ) (1.6)

trong ñoù: Q - doøng nhieät, W

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

α - cöôøng ñoä trao ñoåi nhieät ñoái löu, W/m2.ñoä

F - dieän tích beà maët trao ñoåi nhieät, m2

tw - nhieät ñoä beà maët vaät raén, oC

tf - nhieät ñoä trung bình cuûa chaát loûng, oC

1.3 TRAO ÑOÅI NHIEÄT BÖÙC XAÏ

Hai vaät coù nhieät ñoä khaùc

nhau ñaët caùch xa nhau trong
moâi tröôøng chất khí hoặc
chaân không

TĐN böùc xaï.

Naêng löôïng BX phaùt ra cuûa vaät tyû leä vôùi nhieät ñoä tuyeät ñoái
luõy thöøa baäc 4:

(
Q = Fσ T14 − T24 ) (1.7)

σ _ haèng soá Stefan−Boltzmann

(σ = 5,6697.10-8W/m2.K4)

Doøng BX giöõa vaät xaùm coù giaù trò nhieät ñoä laø t1 vôùi dieän
tích beà maët F, heä soá phaùt xaï ε ñaët trong moät heä beà maët kheùp
CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 Chương 1: Những KNCB về TN

kín coù nhieät ñoä t2:

(
Q = εFσ T14 − T24 ) (1.8)

1.3 TRAO ÑOÅI NHIEÄT PHỨC TẠP

1.5 TOAÛ NHIEÄT KHI BIEÁN ÑOÅI PHA

1.6 THIEÁT BÒ TRAO ÑOÅI NHIEÄT

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt