Bronnen van nietigheid en vernietigbaarheid

- Wilsontbreken
o Er is van meet af aan geen rechtsgeldige overeenkomst tot stand gekomen
o Nietigheid of vernietigbaarheid ( art. 3:34 lid 2 Bw)
- Wilsgebreken
o De overeenkomst is gebrekkig tot stand gekomen
o Vernietigbaarheid (art. 3:44 BW en 6:228)
- Handelingsonbekwaamheid en -onbevoegdheid
o Door wie is de overeenkomst aangegaan?
- De overeenkomst voldoet niet aan de vormvoorschriften
- hetgeen partijen zijn overeengekomen is in de strijd met de wet, openbare orde of goede
zeden (inhoud)

Vorm en inhoud van de overeenkomst

- vorm van de overeenkomst

o uitgangspunt: vormvrijheid (art. 3:37 BW)
o wettelijk voorgeschreven vorm (art. 3:39 Bw)
o sanctie: nietigheid
- inhoud en strekking van de overeenkomst
o uitgangspunt: contractsvrijheid
o art. 3:40 lid 1 BW
 goede zeden
 openbare orde
o art. 3:40 lid 2 BW
 wettelijke bepalingen
o sanctie: nietigheid

uitleg van de overeenkomst

- noodzaak?
o De in een overeenkomst opgenomen tekst is onduidelijk
o Een in de overeenkomst opgenomen bepaling is voor meerdere uitleg vatbaar (HR
bunde/erckens)
o Partijen menen dat, hoewel de tekst duidelijk is, zij iets anders bedoeld hebben;
o De overeenkomst kan meerdere rechtsgevolgen meebrengen (agv wet, gewoonte,
redelijkheid en billijkheid)

Welk handvatten biedt het recht?

- Burgerlijk wetboek
o Art. 3:40
o 6:231 jo 6:238 lid 2, tweede zin (contra proferentem regel)
o Parlementaire geschiedenis (PG), memorie van toelichting (MvT)
o Jurisprudentie, m.n. haviltex-arrest

Wilsvertrouwensleer & uitleg

 - Wilsvertrouwensleer en totstandkoming
o Art. 3:33 en 35 BW
- Wilsvertrouwensleer en de inhoud van de overeenkomst
o HR bunde/ erckens: ‘’als partijen die een overeenkomst wensen te sluiten daarin een
voor misverstand vatbare uitdrukking gebruiken hangt het antwoord op de vraag of
een overeenkomst tot stand is gekomen af van wat beide partijen over en weer
hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen overeenkomstig de zin
die zij daarin in de gegeven omstandigheden rederlijkwijze mochten toekennen,
hebben afgeleid’’
o Uitleg als verlengde van de wilsvertrouwensleer
o Gerechtvaardigd vertrouwen centraal (art. 3:11 en 35 BW)
o HR haviltex (oase geen piepschuim!)
 HR: ‘’Een zuivere taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract is
onvoldoende om de verhoudingen van partijen te bepalen en een leemte
aan te vullen. Het komt aan op de zin die partijen in de gegeven
omstandigheden redelijkerwijs over en weer aan deze bepalingen mochten
toekennen en wat zij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten’’
 Noemt men de over en weer formule

Relevante omstandigheden bij uitleg

- Maartschappelijke kring waartoe partijen behoren

- Rechtskennis die van partijen kan worden verwacht
- Deskundig advies dat partijen hebben gehad bij totstandkoming
- Mate van gedetailleerdheid van de overeenkomst
- Gedrag van partijen

 Uitgangspunt: partijbedoeling prefereert boven de letterlijke tekst

o Bevestiging denk lijn in Hr Lundiform/mexx
 Derden die geen partij zijn bij de overeenkomst?
o HR pensioenfonds DSM/ fox

De rol van redelijkheid en billijkheid bij uitleg

- Wat als er een leemte is in de overeenkomst

- Art. 6:248 BW
o Wet
 Regelend en dwingend recht
o Gewoonte
o Redelijkheid en billijkheid
- Overeenkomst is de belangrijkste bron van verbintenissen
- Ook wet gewoonte en redelijkheid en billijkheid
o Onderscheid regelend/aanvullend en dwingend recht
- Redelijkheid en billijkheid is een open norm, gericht op rekening houden met elkaars
gerechtvaardigde belangen
o Grondslag: HR baris/riezenkamp
o Heeft een dubbele werking
 Aanvullende (lid 1)
 Beperkende werking (lid 2)
o Terughoudende toepassing lid 2 (‘onaanvaardbaar’)
 HR Gerard/vijverberg