STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent pomoćnih glagola

a. AVERE

io HO noi ABBIAMO
tu HAI voi AVETE
lui HA loro HANNO
lei HA
Lei HA Loro HANNO

b. ESSERE

io SONO noi SIAMO

tu SEI voi SIETE
lui È loro SONO
lei È
Lei È Loro HANNO

1
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent pravilnih glagola I., II. i III. konjugacije

Glagolske kategorije načina, vremena, lica i broja zajednički se nazivaju konjugacijom:

sadašnjost prošlost budućnost

imperfekt
perfekt futur I.
indikativ prezent aorist
pluskvamperfekt futur II.
pred-aorist
imperfekt
konjunktiv prezent perfekt
pluskvamperfekt
kondicional prezent perfekt
imperativ prezent futur
infinitiv prezent perfekt
particip prezent perfekt
gerund prezent perfekt

Postoje tri glagolske konjugacije:

 prva, koja obuhvaća glagole kojima infinitiv završava na –ARE (contare, guardare,
lodare, …)
 druga, koja obuhvaća glagole kojima infinitiv završava na –ERE (credere, leggere,
temere, …)
 treća, koja obuhvaća glagole kojima infinitiv završava na –IRE (agire, ferire, sentire,
…)

2
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent označava činjenicu, radnju, odnosno način koji se odvijaju u trenutku u kojem se
govori pa je stoga vrijeme istodobnosti. Često se upotrebljava za izražavanje pravilnosti
kojom se odvijaju određene radnje. Prezent, nadalje, označava i ono što se uvijek odvija,
odnosno bezvremensku istinu, a u poslovicama i aforizmima označava trajnu vrijednost neke
tvrdnje. Tzv. historijski prezent služi kako bi se aktualizirali povijesni događaji, odnosno
činjenice.
Prezent pravilnih glagola (dakle, onih glagola koji u svim svojim oblicima čuva nepromijenjeni
korijen na koji se dodaju pravilni nastavci) tvori se tako da se od infinitiva glagola odbije
infinitivni nastavak i na infinitivnu osnovu dodaju sljedeći nastavci:

a. prva konjugacija: AM-ARE

io am- O noi am- IAMO

tu am- I voi am- ATE
lui am- loro am-
lei am- A ANO
Lei am- Loro am-

b. druga konjugacija: TEM-ERE

io tem- O noi tem- IAMO

tu tem- I voi tem- ETE
lui tem- loro tem-
lei tem- E ONO
Lei tem- Loro tem-

c. treća konjugacija: SERV-IRE

io serv- O noi serv- IAMO

tu serv- I voi serv- ITE
lui serv- loro serv-
lei serv- E ONO
Lei serv- Loro serv-

Kod mnogih glagola treće konjugacije (npr. agire, capire, finire, ammonire, obbedire, percepire,
scolpire, sparire, unire itd.) između korijena i nastavka dolazi umetak –isc–, i to u sva tri lica
jednine te u trećem licu množine:
d. treća konjugacija s umetkom –isc–: UN-IRE

io un-isc- O noi un- IAMO

tu un-isc- I voi un- ITE
lui un-isc- loro un-isc-
lei un-isc- E ONO
Lei un-isc- Loro un-isc-

3
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Osobne zamjenice u funkciji subjekta

Osobne zamjenice u prvom i drugom licu imaju ulogu «indikativne» imenice te predstavljaju
onoga tko govori, odnosno onoga kojemu se govori, dok zamjenica u trećem licu ili označava
onoga o kojemu se govori ili zamjenjuje neku imenicu.
Sve osobne zamjenice imaju jedninu i množinu; jednake su za oba roda u prvom i drugom
licu, dok se u trećem licu mijenjaju ovisno o rodu.

jednina množina
prvo lice IO NOI
drugo lice TU VOI
muški rod LUI
treće lice LORO
ženski rod LEI

Osobne zamjenice u funkciji subjekta općenito bivaju izostavljene kada glagolski oblik koji
slijedi onemogućava nesigurnost u tumačenju. Obvezna je, međutim, upotreba osobnih
zamjenica kada se subjekt želi posebno istaknuti te kada glagolski oblik koji slijedi može
izazvati sumnju u lice subjekta.

4
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Određeni član

Sam za sebe, član ne znači ništa, odnosno nema autonomnu vrijednost, no njegova je uloga
ipak vrlo važna budući da mu je osnovna karakteristika aktualizacija imenice.
Određeni član označava nešto što je definirano, odnosno što nam je već poznato. Određeni
član se upotrebljava i za naznačivanje neke kategorije, tipa ili vrste kao i za izražavanje
nečeg apstraktnog; upotrebljava se i za označavanje nečega što je jedinstveno.
Oblici određenog člana su:
 IL → I
se upotrebljava ispred imenica muškog roda koje započinju suglasnikom;
 LO → GLI
se upotrebljava ispred imenica muškog roda koje započinju tzv. «nečistim s» (s iza
kojega dolazi suglasnik), z, x, pn, ps, gn, sc, i;
 L' → GLI
se upotrebljava ispred imenica muškog roda koje započinju samoglasnikom;
 LA → LE
se upotrebljava ispred imenica ženskog roda koje započinju suglasnikom;
 L' → LE
se upotrebljava ispred imenica ženskog roda koje započinju samoglasnikom.

MUŠKI ROD ŽENSKI ROD

JEDNINA MNOŽINA JEDNINA MNOŽINA

ISPRED SUGLASNIKA IL I LA
LE
ISPRED SAMOGLASNIKA L’ L’
GLI
ISPRED “NEČISTOG S”, Z, X, PN, LO
PS, GN, SC, I

5
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Jednina i množina imenica i pridjeva

U odnosu na broj, imenice imaju dva oblika: jedninu i množinu. Jedninom se označava samo
jedno živo biće ili samo jedna stvar, a množinom više živih bića ili stvari.
Množina imenica tvori se tako da imenice ženskog roda na –a dobivaju nastavak –e; imenice
muškog roda na –a te imenice oba roda na –o i –e dobivaju nastavak –i:

jednina množina
imenice ženskog roda na A E
imenice muškog roda na A
imenice muškog i ženskog roda na O I
imenice muškog i ženskog roda na E

Unutar ove opće sheme ima, međutim, mnogo posebnih slučajeva. Radi lakšeg prikaza,
imenice običavamo razvrstati u tri skupine, ovisno o nastavku u jednini, i to na imenice koje
završavaju s –a, one koje završavaju s –o i one koje završavaju s –e:
 imenice koje u jednini završavaju s –a, u množini završavaju s –i ako su muškog,
odnosno s –e ako su ženskog roda;
 imenice koje u jednini završavaju s –o, u množini završavaju s –i;
 imenice koje u jednini završavaju s –e, u množini završavaju s –i.

Kako i unutar ove podjele ima vrlo mnogo posebnih slučajeva, tvorbu množine imenica
najbolje je prikazati shematski:

 muški rod
O→I il biglietto → i biglietti lo sforzo → gli sforzi
CO → CHI il bosco → i boschi il parco → i parchi
GO → GHI il lago → i laghi l’albergo → gli alberghi
E→I il lavoratore → i lavoratori l’intellettuale → gli intellettuali
IO (nenaglašeno) → I il maschio → i maschi l’esempio → gli esempi
IO (naglašeno) → II lo zio → gli zii il pendio → i pendii
A→I il poeta → i poeti il problema → i problemi

 ŽENSKI ROD
A→E la camera → le camere la strada → le strade
CA → CHE la barca → le barche la banca → le banche
GA → GHE la riga → le righe la bottega → le botteghe
E→I la notte → le notti la parete → le pareti
IA → IE la storia → le storie la poesia → le poesie

6
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

 NEPROMJENJIVE (koje imaju isti oblik za jedninu i množinu)

naglašene na zadnjem slogu: la città → le città il tassì → i tassì
jednosložne: il re → i re il tè → i tè
koje završavaju suglasnikom: il film → i film lo sport → gli sport
koje završavaju s –i: l’analisi → le analisi il brindisi → i brindisi
koje završavaju s –ie: la specie → le specie la serie → le serie
(ali: la moglie → le mogli la superficie → le superfici)
skraćenice: il cinema → i cinema la foto → le foto

 DEFEKTIVNE (imenice koje nemaju jedninu ili množinu)

a) većinom imaju samo jedninu:
većina apstraktnih: il coraggio; la pazienza; …
neke zbirne: la plebe; la roba;…
nazivi kemijskih elemenata i metala: l'ossigeno; l'alluminio; …
nazivi nekih praznika: il Natale; la Pasqua; …
koje označavaju stvari jedinstvene u prirodi: l'equatore; l'universo; …
neki nazivi prehrambenih proizvoda: il latte, il miele; …
i još neke: il sangue; la fame; …
b) većinom imaju samo množinu:
koje označavaju predmete sastavljene od više dijelova: i calzoni; le forbici; …
koje označavaju mnoštvo stvari ili radnji: gli spiccioli; le dimissioni; …
koje su već u latinskom izgubile množinu: le ferie; le nozze; …

 S DVOSTRUKOM JEDNINOM
forestiero/e → forestieri; nocchiero/e → nocchieri; arma/e → armi; …

 S DVOSTRUKOM MNOŽINOM
il braccio → bracci naslon, le braccia ruke; il gesto → i gesti pokreti, le gesta pothvati; …

 S DVOSTRUKOM JEDNINOM I MNOŽINOM

l'orecchio / l'orecchia → gli orecchi / le orecchie; …

 SLOŽENE
imenica + imenica = mijenja se samo prvi dio: la banconota → le banconote
imenica + pridjev = mijenjaju se oba dijela: la cassaforte → le casseforti
pridjev + imenica = mijenja se samo drugi dio: il mezzogiorno → i mezzogiorni
glagol + imenica:
- ako je imenica u množini, ne mijenja se: il cavatappi → i cavatappi
- ako je imenica u jednini muškog roda, mijenja se drugi dio: il passaporto → i passaporti
- ako je imenica u jednini ženskog roda, ne mijenja se: il cacciavite → i cacciavite

7
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Pokazni i pridjevi i zamjenice

Pokazni pridjevi (questo, codesto i quello) određuju osobu ili stvar ovisno o udaljenosti u
prostoru, vremenu i razgovoru. Uvijek dolaze ispred imenice, a ispred njih nikada ne dolazi
član.

jednina množina
muški rod ženski rod muški rod ženski rod
QUESTO QUESTA QUESTI QUESTE
CODESTO CODESTA CODESTI CODESTE
QUELLO, QUEL QUELLA QUEGLI, QUEI QUELLE

Upotreba svakog od ovih pridjeva točno je definirana:

 questo označava osobu ili stvar koja se nalazi blizu onoga tko govori;
 codesto označava osobu ili stvar koja se nalazi blizu onoga tko sluša;
 quello označava osobu ili stvar koja se nalazi daleko i od onoga tko govori i od onoga
tko sluša.

Neke pokazne zamjenice imaju iste oblike kao i pokazni pridjevi, dok se neke posve razlikuju
i ni u kom slučaju ne mogu biti upotrijebljene kao pridjevi:

jednina množina
muški rod ženski rod muški rod ženski rod
QUESTI --- --- ---
QUEGLI --- --- ---
COSTUI COSTEI COSTORO COSTORO
COLUI COLEI COLORO COLORO
CIÒ --- --- ---

 questi, quegli – upotrebljavaju se samo u muškom rodu jednine u funkciji subjekta, i to

questi za osobu koja se nalazi u blizini, a quegli za osobu koja se nalazi u daljini;
 costui, costei, costoro, colui, colei, coloro – označavaju samo osobe i to ponajviše s
negativnim prizvukom, a mogu se upotrebljavati u funkciji subjekta ili objekta;
 ciò – ima neutralnu vrijednost, a može se upotrebljavati u funkciji subjekta ili objekta.

8
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Neodređeni član

Neodređeni član označava neku opću, nedefiniranu stvar koja nam još nije poznata; njegova
je uloga da u razgovor uvede neku imenicu o kojoj ranije nije bilo govora.
Oblici neodređenog člana su:
 UN
se upotrebljava ispred imenica muškog roda koje započinju suglasnikom ili
samoglasnikom
 UNO
se upotrebljava ispred imenica muškog roda koje započinju tzv. «nečistim s» (s iza
kojega dolazi suglasnik), z, x, pn, ps, gn, sc, i;
 UNA
se upotrebljava ispred imenica ženskog roda koje započinju suglasnikom;
 UN'
se upotrebljava ispred imenica ženskog roda koje započinju samoglasnikom.

JEDNINA MNOŽINA

MUŠKI ROD ŽENSKI ROD

ISPRED SUGLASNIKA UN UNA

ISPRED SAMOGLASNIKA UN’
ISPRED “NEČISTOG S”, Z, X, PN, UNO
PS, GN, SC, I

Neodređeni član nema oblika za množinu, već se zamjenjuje oblicima partitivnog člana koji u
tom slučaju znače «nekoliko».

9
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Upotreba člana

Član se redovito upotrebljava ispred svih imenica. Postoje, međutim, određeni slučajevi o
kojima je potrebno naglasiti sljedeće:
 geografski nazivi
Imena gradova i malih otoka (Capri, Corfù, Malta, Rodi…) upotrebljavaju se bez člana,
osim kada se uz njih nalazi neki atribut ili dodatak.
Isto tako, nazivi sljedeći gradova obvezno dolaze s članom: L'Aquila, La Spezia, L'Aia,
L'Avana, Il Cairo, La Mecca.
Ispred naziva planina, rijeka i jezera obvezno se upotrebljava član, kao i ispred naziva
velikih otoka (la Sicilia, la Sardegna, la Corsica, l'Elba…), pokrajina, država i
kontinenata.
 vlastita imena osoba
U pravilu, ispred vlastitih imena osoba ne dolazi član. Međutim, kada se
upotrebljavaju u prenesenom značenju (Si sta rappresentando l'Otello.), član se
upotrebljava, kao i kada dolaze uz neku drugu imenicu ili pridjev (l'imperatore Augusto;
l'astuto Ulisse).
Član se upotrebljava i uz prezimena ženskih osoba (la Duse; la Deledda), kao i uz
prezimena u množini (gli Sforza; i Visconti).
Ispred nekih prezimena slavnih osoba član se upotrebljava (l'Alighieri; il Tasso), a
ispred nekih ne (Pirandello; Verdi).
Član se izostavlja u priložnim izrazima; u izrazima koji imaju vrijednost opisnih pridjeva; u
nekim slučajevima, s priložnim oznakama mjesta; ispred imenica koje s glagolom čine
jedinstveni izraz; u izrazima u kojima jedna imenica integrira značenje druge; u nekim
modalnim izrazima; u poslovicama; u naslovima knjiga ili poglavlja.

10
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Strukture «c'è» i «ci sono»

Posebna struktura s glagolom essere (c'è s imenicom u jednini i ci sono s imenicom u množini)
označava prisutnost ili postojanje nekoga ili nečega, odnosno znači «biti prisutan», «nalaziti
se»:

c'è + imenica u jednini ci sono + imenica u množini

C'è il dottore. Ci sono i turisti.
C'è una torta. Ci sono tre panini.

Strukture c'è i ci sono mogu značiti i «održavati se»: Il mercoledì c'è il mercato.

Kako se ove strukture ne bi pogrešno upotrijebile umjesto oblika glagola essere (è i sono),
dovoljno je zapamtiti da se ovi oblici glagola essere upotrebljavaju kada se subjekt nalazi
ispred predikata, a strukture ce i ci sono kada se predikat nalazi ispred subjekta:

C'è un concerto in piazza. Il concerto è in piazza.

11
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent glagola «andare, bere, conoscere, dare, dire, fare, leggere, potere, sapere»

ANDARE BERE CONOSCERE DARE DIRE FARE LEGGERE POTERE SAPERE

io vado bevo conosco do dico faccio leggpo posso so

tu vai bevi conosci dai dici fai leggi puoi sai

lui va beve conosce da' dice fa legge può sa

noi andiamo beviamo conosciamo diamo diciamo facciamo leggiamo possiamo sappiamo

voi andate bevete conoscete date dite fate leggete potete sapete

loro vanno bevono conoscono danno dicono fanno leggono possono sanno

12
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Glavni i redni brojevi od 1 do 20

0 zero
1 uno primo, a 11 undici undicesimo, a
2 due secondo, a 12 dodici dodicesimo, a
3 tre terzo, a 13 tredici tredicesimo, a
4 quattro quarto, a 14 quattordici quattordicesimo, a
5 cinque quinto, a 15 quindici quindicesimo, a
6 sei sesto, a 16 sedici sedicesimo, a
7 sette settimo, a 17 diciassette diciassettesimo, a
8 otto ottavo, a 18 diciotto diciottesimo, a
9 nove nono, a 19 diciannove diciannovesimo, a
1 dieci decimo, a 20 venti ventesimo, a
0

13
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Posvojni pridjevi

Posvojni pridjevi označavaju osobu kojoj pripada neka određena stvar:

jednina množina
muški rod ženski rod muški rod ženski rod
1. lice jednine MIO MIA MIEI MIE

2. lice jednine TUO TUA TUOI TUE

3. lice jednine SUO SUA SUOI SUE

1. lice množine NOSTRO NOSTRA NOSTRI NOSTRE

2. lice množine VOSTRO VOSTRA VOSTRI VOSTRE

3. lice množine LORO LORO LORO LORO

Posvojni pridjevi se u rodu i broju se slažu s imenicom na koju se odnose, dakle s

posjedovanom stvari, a ne s osobom posjednika. Međutim, u trećem licu množine mora se
voditi računa i o posjedniku pa se tako, kada je posjednik samo jedan, upotrebljava oblik suoi
za muški, odnosno sue za ženski rod, a ako je više posjednika, za oba roda se upotrebljava
oblik loro.
Posvojni pridjev obično dolazi ispred imenice na koju se odnosi, no u uzvičnim rečenicama
(Signori miei!), u nekim prijedložnim izrazima (per colpa sua) i kada ga želimo posebice
istaknuti (Questa è casa mia.) dolazi iza imenice.
Posvojni pridjev se obično upotrebljava s odgovarajućim određenim članom, osim ako se
odnosi na imenice koje označavaju rodbinske nazive. Ipak, član se upotrebljava i s
rodbinskim nazivima, i to kada je rodbinski naziv u množini; kada uz imenicu dolazi pridjev;
sa složenim imenicama; s umanjenicama; s posvojnim pridjevom loro i s imenicama od milja.

14
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent povratnih glagola

Povratni su oni glagoli kojima su subjekt i objekt isti, odnosno kod kojih se činjenica izražena
glagolom «vraća» na sami subjekt (Io mi lavo. Tu ti pettini. Luciano si veste.). Objekt povratnog
glagola uvijek je osobna zamjenica mi, ti, si, ci, vi ili si.
Konjugacija povratnih glagola, infinitiv kojih završava na –RSI, istovjetna je konjugaciji ne-
povratnih glagola, s tim da ispred povratnih glagola dolaze navedene zamjenice:

lavare lavarsi
io lavo MI lavo
tu lavi TI lavi
lui lava SI lava
noi laviamo CI laviamo
voi lavate VI lavate
loro lavano SI lavano

15
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Pridjevi kojima se označavaju boje

Boje označavaju osobinu nekog predmeta, to jest, opisuju ga te se, kao i svi ostali opisni
pridjevi, slažu u rodu i broju s imenicom na koju se odnose.
Pridjevi kojima se označavaju boje obično dolaze nakon imenice na koju se odnose (Indosso
una camicia gialla e dei pantaloni verdi.).
Većina pridjeva kojima se označavaju boje završavaju na –o (s četiri nastavka, po dva za
jedninu i množinu, ovisno o rodu), neki završavaju na –e (dakle, sa samo dva nastavka, od
kojih jedan za jedninu, a drugi za množinu), a neki su nepromjenjivi.

a. pridjevi na –o: bianco/a; nero/a; rosso/a; giallo/a; azzurro/a

b. pridjevi na –e: verde; arancione; marrone; celeste
c. nepromjenjivi pridjevi: rosa; viola; blu

Kada se ispred pridjeva kojim se označava boja nalazi određeni član za muški rod, pridjev
označava naziv boje (Il viola porta sfortuna.).
Za izražavanje tonova boja, općenito se upotrebljavaju pridjevi chiaro i scuro koji dolaze iza
naziva boje i uvijek su u muškom rodu (rosa chiaro; rosa scuro).

16
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Imperativ

Imperativ ima dva vremena, prezent i futur; ni u jednom ne postoji prvo lice jednine. Sva lica
imperativa prezenta, odnosno futura jednaka su odgovarajućim licima prezenta, odnosno
futura drugih načina, a samo se kod glagola prve konjugacije drugo lice jednine imperativa
prezenta razlikuje od drugog lica jednine ostalih vremena. Drugo lice jednine imperativa
prezenta u niječnom obliku izražava se infinitivom prezenta ispred kojega dolazi negacija
non.

a. prva konjugacija: AM-ARE

am- ----- io am- IAMO noi

am- A tu am- ATE voi
am- lui am- loro
am- I lei INO
am- Lei am- Loro

b. druga konjugacija: TEM-ERE

tem- ----- io tem- IAMO noi

tem- I tu tem- ETE voi
tem- lui tem- loro
tem- A lei ANO
tem- Lei tem- Loro

c. treća konjugacija: SERV-IRE

serv- ----- io serv- IAMO noi

serv- I tu serv- ITE voi
serv- lui serv- loro
serv- A lei ANO
serv- Lei serv- Loro

17
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Partitivni član

Prijedlog di združen s određenim članom (dakle, oblici del, dello, della, dell', dei, degli, delle)
upotrebljava se i kao partitivni član i u tom slučaju označava neki dio, odnosno neodređenu
količinu. Partitivni član se stoga upotrebljava uz imenice koje ne označavaju pojedini
predmet, već imaju zbirno značenje.
Kada se upotrebljava u jednini, partitivni član znači «malo, nešto», a kada se upotrebljava u
množini, zamjenjuje nepostojeće oblike množine neodređenog člana i znači «nekoliko».

18
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Izricanje posvojnosti prijedlogom «di»

Prijedlozi su nepromjenjive riječi kojima se spajaju dijelovi rečenice ili dvije i više rečenica.
Najčešće se upotrebljava prijedlog di koji u najvećem broju slučajeva označava povezanost,
odnosno odnos između dvaju dijelova rečenice. Ovaj prijedlog može izražavati:
 pripadnost (Questo è il libro di Pietro.);
 vrijeme (Di giorno guido volentieri, di notte no.);
 podrijetlo (Francesco è di Roma.);
 materijal (È una maglietta di cottone.);
 argument (Parla sempre di calcio.).

19
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent glagola na «-iare»

Glagoli koji završavaju s –iare gube –i– iz glagolske osnove ako nastavak počinje s –e– ili –i–.
Ukoliko je, međutim, –i– iz iz osnove naglašeno, ne gubi se:

iniziare sciare
io inizio scio
tu inizi scii
lui inizia scia
noi iniziamo sciamo
voi iniziate sciate
loro iniziano sciano

20
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Modalni glagoli

Postoje tri modalna glagola: dovere, volere i potere. Ovi glagoli služe kao «potpora» drugim
glagolima, odnosno pobliže označavaju infinitiv koji im slijedi:

Devo finire questo lavoro. Non posso aiutare. Rita vuole dormire.
(potreba) (mogućnost) (želja)

Prezent ovih glagola je nepravilan:

dovere potere volere

io devo posso voglio
tu devi puoi vuoi
lui deve può vuole
noi dobbiamo possiamo vogliamo
voi dovete potete volete
loro devono possono vogliono

Modalni glagoli potere i dovere imaju više značenja:

 potere (moći) znači «imati dozvolu» ili «biti u stanju»:

Posso fare una telefonata? Può riprendere a lavorare.

 dovere označava «nametnutu obvezu» ili «moralnu obvezu»:

Devo lavare i piatti. Dobbiamo dirlo anche a lei.

 u kombinaciji s negacijom non, glagol dovere može izražavati ideju «ne postoji obveza
izvršenja» ili ideju «nije dobro nešto napraviti»:

Oggi non devo lavorare. Non devi mangiare tanti dolci!

21
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Tvorba i upotreba perfekta

Perfekt (passato prossimo) je složeno glagolsko vrijeme indikativa. Tvori se od prezenta

pomoćnog glagola avere ili essere i participa prošlog glavnog glagola.
Particip prošli tvori se tako da se od infinitiva glagola odbaci infinitivni nastavak –are, -ere ili –
ire te se dodaju nastavci –ato (za glagole prve konjugacije), –uto (za glagole druge
konjugacije) ili –ito (za glagole treće konjugacije), uz napomenu da glagoli koji završavaju
nastavcima –arre, –orre i –urre tvore particip prošli na –atto, –osto i –otto:

parlare → parlato
credere → creduto
uscire → uscito
Perfekt označava radnju ili činjenicu koja se dogodila u prošlosti, a osnovne su mu funkcije
izražavanje radnje od čijeg završetka nije prošlo mnogo vremena i koja je na neki način
vezana uz sadašnjost (Stamattina ho fatto la colazione.) te izražavanje radnje koja je završila
prije mnogo vremena, no čije se posljedice osjećaju u sadašnjosti (Mio padre ha comnciato a
risparmiare da giovane per comprare questa casa.).

a. Prefekt s pomoćnim glagolom avere

Pomoćni glagol avere zahtijevaju svi prijelazni i neki neprijelazni glagoli.

Particip prošli glagola koji se konjugiraju s pomoćnim glagolom avere ne mijenja se (Ho
mangiato una mela.). Ipak, ukoliko se kao objekt upotrebljavaju zamjenice u akuzativu lo, la, li,
le, obvezno je slaganje participa (Ho mangiato la mela. – L'ho mangiata.).

b. Prefekt s pomoćnim glagolom essere

Pomoćni glagol essere zahtijevaju neprijelazni glagoli koji označavaju kretanje, postojanje i
promjenu stanja (najčešći su essere, andare, stare, rimanere, venire, arrivare, tornare, diventare,
nascere i morire). Iznimke od ovog pravila su glagoli camminare, girare, nuotare, passeggiare,
sciare i viaggiare koji tviore perfekt s pomoćnim glagolom avere.
Pomoćni glagol essere zahtijevaju, nadalje, povratni i bezlični glagoli te glagoli piacere, costare
i durare.
Particip prošli glagola koji se konjugiraju s pomoćnim glagolom essere slaže se sa subjektom
u rodu i broju:

Matteo è arrivato. Marta è arrivata.

Michele e Matteo sono arrivati. Franca e Marta sono arrivate.

22
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Izricanje količine s «molto, poco, tanto, troppo»

Neodređeni pridjevi molto, poco, tanto i troppo dolaze uz imenicu kada se želi iznijeti manje ili
više neprecizna ideja o kvaliteti ili količini:
 molto označava značajnu količinu (Ha molto denaro.);
 poco označava beznačajnu količinu (C'è poco pane.);
 tanto snažnije od molto izražava ideju velike količine (Abbiamo sprecato tanto tempo.);
 troppo označava pretjerivanje, odnosno obilje (Non mangiare troppi dolci.).

23
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Padežni prijedlozi

Imenice u talijanskom jeziku ne mijenjaju nastavke u padežima, nego u svim padežima

zadržavaju nastavak nominativa. Imenica mijenja nastavak samo kada prelazi iz jednine u
množinu, ali ni to ne uvijek. Da bi se, međutim, označio odnos koji se označuje padežnim
nastavcima, u talijanskom se jeziku pred imenice stavljaju neki prijedlozi. Prema shemi
latinske deklinacije, prijedlozi se raspoređuju na sljedeći način:

1. Nominativ (il nominativo) stoji bez prijedloga;

2. Genitiv (il genitivo) se tvori pomoću prijedloga DI;
3. Dativ (il dativo) se tvori pomoću prijedloga A;
4. Akuzativ (l'accusativo) je po obliku jednak nominativu, ali se od njega razlikuje po
mjestu što ga zauzima u rečenici, budući da kao objekt (il complemento oggetto) stoji
iza glagolskog predikata (il predicato verbale): Il figlio ama il padre. ≠ Il padre ama il
figlio.
5. Vokativ (il vocativo) je jednak nominativu, ali nikada pred sobom nema član;
6. Ablativ (l'ablativo; objedinjuje lokativ /il locativo/ i instrumental /lo strumentale/) se tvori
pomoću prijedloga DA.

Navedeni se prijedlozi, kada se nađu uz određeni član, sažimaju u nove oblike i tako nastaju
padežni prijedlozi (le preposizioni articolate):

IL LO L' LA I GLI LE
DI del dello dell' della dei degli delle
A al allo all' alla ai agli alle
DA dal dallo dall' dalla dai dagli dalle
IN nel nello nell' nella nei negli nelle
SU sul sullo sull' sulla sui sugli sulle

24
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

a. Deklinacija imenica muškog roda

jednina množina
Nominativ il libro lo stato l'albero i libri gli stati gli alberi
Genitiv del libro dello stato dell'albero dei libri degli stati degli alberi
Dativ al libro allo stato all'albero ai libri agli stati agli alberi
Akuzativ il libro lo stato l'albero i libri gli stati gli alberi
Vokativ libro stato albero libri stati alberi
Ablativ dal libro dallo stato dall'albero dai libri dagli stati dagli alberi

b. Deklinacija imenica ženskog roda

jednina množina
Nominativ la lezione l'isola le lezioni le isole
Genitiv della lezione dell'isola delle lezioni delle isole
Dativ alla lezione all'isola alle lezioni alle isole
Akuzativ la lezione l'isola le lezioni le isole
Vokativ lezione isola lezioni isole
Ablativ dalla lezione dall'isola dalle lezioni dalle isole

25
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Promjena značenja glagola ovisno o pomoćnom glagolu

Glagoli koji mogu biti i prijelazni i neprijelazni (poput cominciare, finire, cambiare, scendere,
salire, passare itd.) tvore perfekt s pomoćnim glagolom avere kada se upotrebljavaju u
prijelaznom značenju (Finalmente ho finito quel lavoro.), a s pomoćnim glagolom essere kada
se upotrebljavaju u neprijelaznom značenju (Lo spettacolo è finito a mezzanotte.).
Glagoli vivere, nevicare, piovere, grandinare itd. mogu se konjugirati s oba pomoćna glagola
(Questa notte ha/è piovuto.).
Pomoćni glagol avere upotrebljava se s modalnim glagolima dovere, potere i volere kada
infinitiv glagola koji dolazi poslije modalnog glagola zahtijeva upotrebu pomoćnog glagola
avere (Ho voluto mangiare a casa.), dok se pomoćni glagol essere s modalnim glagolima
upotrebljava kada infinitiv glagola koji dolazi poslije modalnog glagola zahtijeva upotrebu
pomoćnog glagola essere (Sono voluto andare a casa.).

26
 STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Perfekt povratnih glagola

Povratni su oni glagoli kojima su subjekt i objekt isti, odnosno kod kojih se činjenica izražena
glagolom «vraća» na sami subjekt (Io mi lavo. Tu ti pettini. Luciano si veste.). Objekt povratnog
glagola uvijek je osobna zamjenica mi, ti, si, ci, vi ili si.
Konjugacija povratnih glagola, infinitiv kojih završava na –RSI, istovjetna je konjugaciji ne-
povratnih glagola, s tim da ispred povratnih glagola dolaze navedene zamjenice. Treba
svakako zapamtiti da se svi povratni glagoli konjugiraju s pomoćnim glagolom essere te da se
njihov particip stoga uvijek slaže sa subjektom u rodu i broju:

lavare lavarsi
io ho lavato mi sono lavato/a
tu hai lavato ti sei lavato/a
lui ha lavato se è lavato/a
noi abbiamo lavato ci siamo lavati
voi avete lavato vi siete lavati
loro hanno lavato si sono lavati

27