Phần mở đầu

Xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính là yêu cầu cơ bản để xây dựng hệ thống quản
lý đất đai. Trong nhiều năm qua, các địa phương đã quan tâm, tổ chức triển khai ở
nhiều địa bàn. Một số tỉnh đã cơ bản xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính và đã tổ chức
quản lý, vận hành phục vụ yêu cầu khai thác sử dụng rất hiệu quả và được cập nhật
biến động thường xuyên ở các cấp tỉnh, huyện.
Tuy nhiên, nhiều địa phương còn lại việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính mới
chỉ dừng lại ở việc lập bản đồ địa chính và hồ sơ địa chính dạng số cho riêng từng xã
ở một địa bàn mà chưa được kết nối, xây dựng thành cơ sở dữ liệu địa chính hoàn
chỉnh nên chưa được khai thác sử dụng hiệu quả và không cập nhật biến động thường
xuyên. Nguyên nhân chủ yếu là do sự nhận thức về cơ sở dữ liệu địa chính chưa đầy
đủ, việc đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính ở các địa phương chưa đồng bộ và
các bước thực hiện chưa phù hợp.
Để xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính theo quy định kỹ thuật về chuẩn dữ liệu địa
chính thì hiện nay có 3 phần mềm đáp ứng các quy định đó là VILIS, ELIS và
TMVLis.
 Phần Nội dung
1. Yêu cầu đối với phần mềm xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính
Phần mềm quản trị cơ sở dữ liệu địa chính cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Bảo đảm nhập liệu, quản lý, cập nhật được thuận tiện đối với toàn bộ dữ liệu
địa chính theo quy định của BTNMT;
- Bảo đảm yêu cầu bảo mật thông tin trong việc cập nhật, chỉnh lý dữ liệu địa
chính trên nguyên tắc chỉ được thể hiện tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất và
chỉ do người được phân công thực hiện; đảm bảo việc phân cấp chặt chẽ đối với
quyền truy cập thông tin trong cơ sở dữ liệu;
- Thể hiện thông tin đất đai theo hiện trạng và dễ dàng lưu trữ được thông tin
biến động về sử dụng đất trong lịch sử;
- Thuận tiện, nhanh chóng, chính xác trong việc khai thác các thông tin đất đai
dưới các hình thức tra cứu trên mạng; trích lục bản đồ địa chính đối với từng thửa đất;
trích sao sổ địa chính, sổ mục kê đất đai đối với từng thửa đất hoặc từng chủ sử dụng
đất; tổng hợp thông tin đất đai; sao thông tin đất đai vào thiết bị nhớ;
- Đảm bảo tính tương thích với các phần mềm xây dựng cơ sở dữ liệu khác, phần
mềm ứng dụng đang được sử dụng phổ biến tại Việt Nam;
- Dễ sử dụng, phù hợp với thành lập BĐĐC.
2. Giới thiệu về ViLis
2.2.1. Hệ thống thông tin đất đai ViLis
2.2.1.1. Giới thiệu chung về phần mềm ViLis
Là một công cụ thực sự hiệu quả trong quá trình xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai
và tạo ra một môi trường mới, hiện đại cho các hoạt động của công tác quản lý đất đai.
ViLis (VietNam Land Information System) là sản phẩm của đề tài khoa học cấp nhà
nước với tên gọi “Xây dựng mô hình quản lý cơ sở dữ liệu đất đai cấp tỉnh” của Bộ
Tài Nguyên và Môi Trường
Phần mềm ViLis được xây dựng dựa trên nền tảng các thủ tục về kê khai đăng
ký, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) theo
Thông Tư 1990/TT-TCĐC ngày 30 tháng 11 năm 2001 của Tổng cục Địa chính
“Hướng dẫn đăng ký đất đai, lập HSĐC và cấp GCNQSDĐ”, nghị định thi hành luật
đất đai số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 về việc thi hành luật đất đai
và hệ thống các văn bản pháp luật hiện hành.
Phân hệ gồm 2 hệ thống chính:
- Hệ thống kê khai đăng ký và lập HSĐC.
- Hệ thống đăng ký và quản lý biến động đất đai.
Các hệ thống được xây dựng với chức năng giải quyết hầu hết các vấn đề trong
công tác quản lý đất đai hiện nay từ dữ liệu bản đồ đến HSĐC tạo sự thống nhất từ
trên xuống dưới ở các cấp quản lý.
Ngoài ra, tùy theo yêu cầu của từng địa phương, các chức năng và giao diện của
hệ thống sẽ được sửa chữa và cập nhật cho phù hợp với hoạt động quản lý và sử dụng
đất đai tại địa phương.
Theo kế hoạch phát triển phần mềm ViLIS, sau khi phát hành phiên bản phần
mềm ViLIS 1.0 (phiên bản chuẩn, chạy trên các máy đơn) và phiên bản 1.a (phiên bản
chạy trên mạng thông tin), Trung Tâm Viễn Thám Quốc Gia đã tiến hành xây dựng
phiên bản 2.0 của phần mềm ViLIS. Hiện nay ViLIS phiên bản 2.0 đang trong giai
đoạn chạy thử nghiệm, kiểm tra (beta test). Phiên bản 2.0 của ViLIS được xây dựng
dựa trên các phát triển mới nhất của công nghệ ArcGIS của hãng ESRI (Hoa Kỳ) và
công nghệ thông tin như webGIS, C#.NET, ASP.NET.
Phần mềm ViLis tạo ra một môi trường làm việc mới và hiện đại cho các mặt
của công tác quản lý nhà nước về đất đai và là công cụ khai thác thông tin đất đai cho
các mặt của công tác quản lý nhà nước về đất đai và là công cụ khai thác thông tin đất
đai phục vụ nhu cầu toàn xã hội.
2.2.1.2. Chức năng của phần mềm ViLis
ViLis là một phần mềm hệ thống thông tin đất đai đa mục tiêu, cung cấp đầy đủ
những công cụ, chức năng để thực hiện các công tác nghiệp vụ chuyên môn của công tác
quản lý đất đai. ViLis là một phần mềm bao gồm nhiều phần, mỗi phần bao gồm các
chức năng hỗ trợ một nội dung của công tác quản lý nhà nước về đất đai.
- Phần quản lý cơ sở dữ liệu đất đai: BĐĐC, HSĐC, bản đồ trực ảnh, bản vẽ kỹ
thuật…
- Phần đăng ký đất đai: quản lý hồ sơ, BĐĐC và kê khai đăng ký, in giấy chứng
nhận QSDĐ, cập nhật và quản lý biến động đất đai.
 - Phần hỗ trợ thống kê, kiểm kê đất đai, thành lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất
từ BĐĐC.
- Phần quản lý nhà ở và in giấy chứng nhận quyền sử dụng nhà ở và quyền sử
dụng đất ở.
- Phần hiển thị, tra cứu và phân phối thông tin đất đai.
- Phần quản lý các quá trình giao dịch đất đai, hồ sơ đất đai.
- Các phần của ViLis đã cung cấp các chức năng giải quyết được nhiều vấn đề
trong công tác quản lý đất đai hiện nay, tạo sự thống nhất từ trên xuống dưới ở các cấp
quản lý. ViLis liên tục được nâng cấp, cập nhật theo kịp các quy định mới trong công
tác quản lý đất đai ở Việt Nam hiện nay.

Hình 2.1: Thiết kế tổng thể chức năng phần mềm ViLis
2.2.1.3. Nền tảng công nghệ
a. Công nghệ nền
Phiên bản 2.0 của ViLIS được xây dựng dựa trên các phát triển mới nhất của
công nghệ ArcGIS của hãng ESRI (Hoa Kỳ) và công nghệ thông tin như webGIS,
.NET, ASP.NET, PHP:
- Phiên bản ViLIS 2.0 xây dựng trên môi trường .NET của Microsoft, có kiến
trúc rất mềm dẻo, linh hoạt, có thể dễ dàng mở rộng và hỗ trợ nhiều ứng dụng.
- Phiên bản ViLIS 2.0 sử dụng chuẩn Unicode cho CSDL thuộc tính, hệ tọa độ
chuẩn VN2000 cho CSDL bản đồ.
- Phiên bản ViLIS 2.0 có khả năng chạy độc lập (Desktop), chạy trên môi trường
mạng khách/chủ (Client/Server) và một số mô đun trên nền Web.
- Phiên bản ViLIS 2.0 có khả năng cho phép người sử dụng tự định nghĩa quy
trình làm việc.
- Phiên bản ViLIS 2.0 cho phép người sử dụng tự viết phần mở rộng đặc thù
(Extension) nhúng tích hợp với sản phẩm đã được phân phối.
- Phiên bản ViLIS 2.0 được cấu thành từ rất nhiều phân hệ đáp ứng được đặc thù của
các địa phương trong lĩnh vực quản lý đất đai nói riêng và lĩnh vực GIS nói chung.
b. Công nghệ CSDL:
ViLIS 2.0 sử dụng công nghệ ánh xạ cơ sở dữ liệu đối tượng tới cơ sở dữ liệu
quan hệ. Công nghệ này cho phép thay đổi hệ quản trị CSDL nền mà không ảnh
hưởng tới ứng dụng chạy trên nó. Do đó ViLIS 2.0 có khả năng chạy trên nhiều hệ
quản trị cơ sở dữ liệu khác nhau: Oracle, SQL Server, MySQL, PostgreSQL và rất phù
hợp với nhu cầu triển khai ở các địa phương trên toàn quốc.
c. Công nghệ bản đồ:
ViLIS 2.0 sử dụng công nghệ bản đồ ArcGIS Engine của hãng ESRI lập trình
trên môi trường .NET nên có khả năng triển khai trên các máy cài hệ điều hành
Windows, Linux.
ArcGIS Engine là một bộ thư viện phát triển cho phép tạo các ứng dụng độc lập.
ArcGIS Engine bao gồm tập lõi các thành phần công nghệ trong sản phẩm ArcGIS
Desktop do đó hỗ trợ đầy đủ các chức năng của một hệ thông tin địa lý.
 Giải pháp sử dụng công nghệ ArcGIS Engine kết hợp với các sản phẩm khác của
ESRI (ví dụ như: ArcSDE, ArcGIS Server, ArcPad …) tạo thành một giải pháp toàn
diện, dễ dàng triển khai, và mở rộng.
d. Công nghệ bảo mật:
Phiên bản ViLIS 2.0 có khả năng bảo mật rất cao. Các dữ liệu nhạy cảm đều
được mã hóa bằng thuật toán RSA đảm bảo tính an toàn, không để lộ thông tin. Việc
truy cập vào hệ thống được phân thành nhiều lớp kiểm tra do đó đảm bảo an ninh
mạng.
Một số các thuật toán áp dụng trong phiên bản ViLIS 2.0:
- Mật khẩu mã hóa 1 chiều (hash password)
- Sử dụng chính sách mã hóa mật khẩu của Windows Server 2003, 2005
(Password Policy).
- Sử dụng xác thực khi truy cập ViLIS Portal bằng phương pháp RSA Token.
- Riêng phiên bản ViLIS 2.0 chạy với hệ quản trị Oracle được sử dụng thêm
công nghệ mã hóa dữ liệu trong suốt (Transparent Data Encryption).
2.2.1.4. Khả năng triển khai
a. Phiên bản ViLIS 2.0 Express:
Phiên bản ViLIS 2.0 Express trên môi trường .NET sử dụng công nghệ:
- Microsoft SQL Server 2005 Express Edition: Miễn phí
- ArcGIS Engine
Ưu điểm của phiên bản ViLIS 2.0 Express:
- Quản trị CSDL rất đơn giản linh động, khả năng triển khai lớn, giá thành thấp.
- CSDL bản đồ và thuộc tính được lưu trong hệ quản trị CSDL SQL Server
Express trên máy chủ đảm bảo tính thống nhất, bảo mật và toàn vẹn dữ liệu.
- ViLIS 2.0 có khả năng kết nối, hiển thị, chỉnh sửa trực tiếp CSDL bản đồ lưu
trong SQL Express bằng công nghệ ArcGIS Engine không thông qua sản phẩm
ArcSDE do đó giảm tối đa giá thành triển khai.
- Hiển thị bản đồ nhanh, xử lý bản đồ tập trung theo mô hình Client/Server, tuân
theo chuẩn quốc tế.
Một số hạn chế:
- Phụ thuộc giới hạn của bộ Microsoft SQL Server 2005 Express: giới hạn CSDL
4Gb, chỉ hỗ trợ 1 CPU, 1 Gb RAM
 - Phụ thuộc khả năng kết nối ArcGIS Engine tới SQL Express: cho phép 3 truy
nhập đồng thời tới CSDL bản đồ trong đó chỉ cho phép 1 truy nhập có quyền chỉnh
sửa bản đồ.
Bản quyền phần mềm/thư viện kèm theo:
- ArcGIS Engine Runtime (bắt buộc)
- ArcGIS Engine 3D (tùy chọn)
- ArcGIS Engine Spatial (tùy chọn)
b. Phiên bản ViLIS 2.0 Standard
Phiên bản ViLIS 2.0 Standard chạy trên  nền các công nghệ:
- Microsoft SQL Server 2005
- ArcGIS Engine
- ArcSDE for Microsoft SQL Server
Ưu điểm của phiên bản ViLIS 2.0 Standard:
- Quản trị CSDL đơn giản, linh động, dễ triển khai, giá thành hợp lý.
- CSDL bản đồ và thuộc tính được lưu trong hệ quản trị CSDL SQL Server trên
máy chủ đảm bảo tính thống nhất, bảo mật và toàn vẹn dữ liệu.
- Kết nối CSDL bản đồ thông qua công nghệ ArcSDE của hãng ESRI đảm bảo
khả năng tác nghiệp đồng thời với khối lượng dữ liệu lớn.
- Hiển thị, cập nhật bản đồ nhanh, xử lý tập trung theo mô hình Client/Server,
tuân theo chuẩn quốc tế.
Bản quyền phần mềm/thư viện kèm theo:
- Microsoft SQL Server 2005 (bắt buộc)
- ArcGIS Engine Runtime (bắt buộc)
- ArcGIS Engine 3D (tùy chọn)
- ArcGIS Engine Spatial (tùy chọn)
c. Phiên bản ViLIS 2.0 Enterprise
Phiên bản ViLIS 2.0 Enterprise chạy trên  nền các công nghệ:
- Oracle
- ArcGIS Engine
- ArcSDE for Oracle
Ưu điểm của phiên bản ViLIS 2.0 Enterprise:
- Quản lý CSDL lớn, đa dạng, phù hợp với các đơn vị quản lý dữ liệu thông tin
địa lý (GIS) hoặc triển khai cấp quốc gia.
 - CSDL bản đồ và thuộc tính được lưu trong hệ quản trị CSDL Oracle trên máy
chủ đảm bảo tính thống nhất, bảo mật và toàn vẹn dữ liệu.
- Kết nối CSDL bản đồ thông qua công nghệ ArcSDE của hãng ESRI đảm bảo
khả năng tác nghiệp đồng thời với khối lượng dữ liệu lớn.
- Hiển thị, cập nhật bản đồ nhanh, xử lý tập trung theo mô hình Client/Server,
tuân theo chuẩn quốc tế.
- CSDL được bảo mật tốt nhất bằng thuật toán Transparent Data Encryption.
Một số hạn chế:
- Quản trị CSDL phức tạp, cần cán bộ quản trị hệ thống có trình đô cao
Bản quyền phần mềm/thư viện kèm theo:
- Oracle (bắt buộc)
- ArcGIS Engine Runtime (bắt buộc)
- ArcGIS Engine 3D (tùy chọn)
- ArcGIS Engine Spatial (tùy chọn)
2.2.1.5. Các phân hệ của phiên bản ViLIS 2.0
Phiên bản ViLIS 2.0 bao gồm các phân hệ sau:
- Phân hệ quản trị người sử dụng (ViLIS User Management)
- Phân hệ quản trị cơ sở dữ liệu (ViLIS Database Administration)
- Phân hệ quản trị danh mục (ViLIS Catalog Management)
- Phân hệ biên tập bản đồ (ViLIS Map Editor)
- Phân hệ tra cứu tìm kiếm (ViLIS Search)
- Phân hệ kê khai đăng ký QSD đất  và tài sản trên đất(ViLIS Parcel
Registration)
- Phân hệ kê khai đăng ký quyền sở hữu nhà (ViLIS House Registration)
- Phân hệ hồ sơ địa chính (ViLIS Cadastral Document)
- Phân hệ quản lý kho hồ sơ địa chính (ViLIS Cadastral Store)
- Phân hệ biểu đồ thống kê (ViLIS Statistics Diagram)
- Phân hệ trợ giúp quy hoạch và đền bù giải tỏa ( ViLIS Land Planning)
- Phân hệ trợ giúp định giá đất ( ViLIS Land Value)
- Phân hệ quản lý bản đồ trong không gian ba chiều (ViLIS Scene 3D)