2

Health
Una nga Markahan – Modyul 1:
Kinamatarong sang Bata sa Husto nga
Nutrisyon

REGION VI- WESTERN VISAYAS

R06_Q1_Health2H_Module 1
Health – Ikaduha nga Halintang
Alternative Delivery Mode
Una nga Markahan – Modyul 1: Kinamatarong sang Bata sa Husto nga Nutrisyon
Una nga Edisyon, 2020
Ginasaad sa kasuguan sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 nga: Indi pwede nga makapanag-iya
sang bisan ano nga ginhimo sang Gobyerno sang Pilipinas. Wala’y sapayan sini, kinahanglan anay
sang pahanugot sang ahensya ukon talatapan sang gobyerno nga nagpreparar sang sinulatan kon ini
panginpuslan ukon ibaligya. Lakip sa mahimo nga himuon sang nahanungod nga ahensya ukon
talatapan ang paghatag sang natalana nga kabayaran.

Ang mga sinulatan (istorya, seleksyon, binalaybay, ambahanon, laragway, ngalan sang produkto ukon
brand name, tatak ukon trademark, palagwaon sa telebisyon, pellikula kag iban pa) nga gin-usar sa
modyul nga ini may yara na nga copyright. Ginatinguhaan nga mausoy ang mga ini agud nga
makakuha sang pahanugot sa pag-usar sang sini nga materyales. Wala ginaangkon sang manugbalhag
kag mga awtor ang copyright sina. Ang bisan ano nga gamit luwas sa modyul nga ini ginakinahanglan
sang pahanugot halin sa matuod-tuod ukon orihinal nga awtor sang mga ini.

Wala sa ano man nga bahin sang sini nga materyales ang mahimo nga kopyahon ukon imprintahon sa
ano man nga pamaagi nga wala sing pahanugot sang departamento.

Ginbantala sang Departmento sang Edukasyon

Sekretarya: Leonor Magtolis Briones
Ikaduha Sekretarya: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat : RUBY ANN D. TIZON

Editor : ALJUN E. JOMALESA
Tagasuri : DR. ALTHEA V. LANDAR
Tagaguhit : ANNA MAE P. AUJERO
Tagalapat : JOY P. NAKAMURA, JERRY R. BAGUIOS

Tagapamahala: DR. RAMIR B. UYTICO, CESO IV

DR. PEDRO T. ESCOBARTE, JR.CESO V
NOVELYN M. VILCHEZ, PhD, CESO VI
ELENA P. GONZAGA, EdD
FEDERICO P. PILLON, JR.
EVA G. TRABADO
CARMEL JOY P. AUJERO

Nilimbag sa Republika ng Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon- Rehiyon VI

Office Address: Duran Street,Iloilo City
Telefax: (033) 336-2816 (033) 509-7653
E-mail Address: region6@deped.gov.ph

ii
 2
Health
Una nga Markahan - Modyul 1
Kinamatarong sang Bata sa Husto nga
Nutrisyon

iii
Pauna nga Mensahe
Ang Self-Learning Module (SLM) ginpangabudlayan nga ginhanda para sa aton mga
bumulutho agod mapadayon ang ila pagtuon bisan sa ila mga puluy-an. Nagaunod ini sang
nagkalainlain nga hilikuton nga magagiya sa ila nga mahangpan ang kada leksyon kag
mapasanyog ang ila ikasarang nga napasad sa kurikulum.

Kalakip sa sini nga modyul, ang mga panuytoy para sa manunudlo o tagagiya nga nagaunod
sang pahanumdom, bulig kag estratehiya nga magamit sa paggiya sa mga bumulutho.

May ara man ini mga pauna nga buluhaton agod matakus ang nahibaluan sang bumulutho sa
isa ka topiko kag sini nga paagi matul-id kon bala nagakinahanglan sia sing maid-id nga
bulig gikan sa iya manundlo ukon tagagiya. Sa katapusan nga bahin sang modyul, may ara
man pagtilaw agod matakus ang iya naman natun-an. Makita man ang mga talamdan sa
paghusto sa tuyo nga mahibal-an ang insakto nga mga sabat sa kada hilikuton. Ginalauman
nga mangin tampad ang kada isa sa paggamit sini.

Ginapahanumdom ang mga bumulutho nga halungan ang mga SLM para magamit pa sa iban
nga kahigayunan. Indi ini pagsulatan ukon markahan sa baylo magamit sang lain nga papel
sa pagsabat.

Ginapangabay ang mga bumulutho nga makig-angot sa gilayon sa ila mga manunudlo kon
nagabatyag sang kabudlayan sa paghangop sang leksyon kag paggamit sa sini nga SLM.

Sa paggamit sa sining modyul kag sa bulig sang aton mga tagapatigayon, ginapaabot nga ang
tanan nga bumulutho may matun-an bisan pa nga wala sila sa eskwelahan.
 Hibalu-a Ini

Ini nga modyul nagapokus lang sa Kaugalingon nga ikaayong

lawas.
Pagkatapos sining modyul, ginaekspektar nga ang mga bata
makahibalo sang ila diretso parte sa Nutrisyon (Article 24 sang UN
Rights of the Child) (H2N-Ia-5)

Tinguha-i Ini

Butangan sang tsek (√) kung ang laragway nagapakita sang sitwasyon
sa ensakto nga pagkaon kag ekis (x) kon indi. Isulat ini sa imo papel.

1. 2.

3. 4.

5. 6.

1
 Balikan Mo

Maglista sa papel sang lima ( 5 ) ka ehemplo sang mga pagkaon nga

dapat kaunon sang mga bata sa Ikaduha nga halintang.

Diskubreha/Tukiba

“Ang bawat bata sa ating mundo ay may pangalan, may

karapatan….” Isa ka linya halin sa kanta sang Apo Hiking Society
parte sa mga kinamatarong sang isa ka bata nga Pilipino. Gusto
ipalab-ot sang kanta nga ang tanan nga bata maski ara sa sulod sang
tyan sang Nanay may ara na sang kinamatarong kag ang ini
ginapaathag sa laye indi lang sa Pilipinas kundi sa laye sang Bansa
nga naga-isa (United Nations). Ang sin-o nga indi magapati sa laye
may nagakaigo nga pina. Isa sa kinamatarong nga nasambit amo ang
pag-angkon sang husto nga Nutrisyon base sa Artikulo 24 UN
Convention on the Rights of the Child “Ginakilala sang mga Partido
sang Estado ang kinamatarong sang bata sa kalipayan sang
pinakamataas nga malab-ot sang basehan sang ikaayong lawas kag sa
mga pasilidad para sa pagpabulong sang may sakit kag rehabilitasyon
sang ikaayong lawas nga ginasambit sa Presidential Decree 603 nga

2
mas kilala nga 1974 Child and Youth Welfare Code nga nagasambit
sang paghatag importansya sa mga kabataan sang pungsod.
Ang mga ginboto sang mga pumuluyo sang mga tawo nga lider
sang Estado nagapanikasog kag ginasigurado nga wala sang bata ang
indi makabenepisyo sa serbisyo sa ikaayong lawas.

Usisa-a Ini

Sa inyo nga papel, Isulat ang tinaga nga HUSTO kon insakto ang
ginasambit sang kada dinalan kag SALA kon indi insakto.

1. Ang sustansya nga kinahanglan sang lawas makuha naton sa tanan

nga pagkaon nga aton ginakaon.
2. Tanan nga tawo nagakinahanglan sang pareho nga nutrisyon kag
nagakalain-lain lang sa kadamuon basi sa edad, kadakuon sang lawas
kag aktibidad.
3. Ang husto nga pagkaon makabulig bato kag makalikaw sa balatian
kag impeksyon.
4. Mga manggaranon lang ang may kinamatarong nga makabenepisyo
sa husto nga nutrisyon halin sa gobyerno.
5. Ang mga lapsag nga yara sa sulod sang tyan sang iloy indi sakop
sang laye nga nagahatag proteksyon sa ikaayong lawas.

Maghanas

3
Hilikuton 1

Isulat sa inyo papel ang letra sang laragway nga nagapakita sang bata
nga may husto nga nutrisyon.

A. B.
Hilikuton 2

Gamit ang graphic organizer, Isulat ang tinaga o tinagpong nga

nagasambit sang tinaga sang nutrisyon. Sabton kag Isulat base sa
numero.

1
2

7
Nutrisyon
4
3
 6

Hilikuton 3

Isulat sa papel ang tsek ( √ ) kon ang pagkaon nga makita sa laragway masustansya

nga pagkaon kag ekis ( X ) kon indi masustansya.

1. 2. 3

4. 5. 6.

7. 8. 9. 10.

5
Tayahin 1

Direksyon: Pili-on ang husto nga sabat sa sulod sang kulong.

Pagkatapos, isulat ini sa linya sa unahan sang numero. Isulat ang

husto nga sabat sa papel.

1. Maangkon sang husto nga nutrisyon paagi sa

pagkaon sang (prutas, cotton candy, mga matambok
nga pagkaon.)

2. Likawan ang pagkaon sang (prutas, utan, sitsirya) bangud

indi ini mayo sa ikaayong lawas.

3. Ang husto nga pagkaon makabulig

(mahinay, madasig) nga pagdaku.

4. Ang husto nga nutrisyon maangkon sa pagkaon sang (diutay,

husto) nga kadamuon sang carbohydrates, protina,
bitamina kag minerals nga kinahanglanon sang aton
lawas.

Tayahin 2

Direksyon: Idrowing sa papel ang  kon ang dinalan nagapakita sang

husto nga gawi kag  kon indi.

1. Ang husto nga nutrisyon amo ang pinka importante nga element
sang pang adlaw-adlaw nga buluhaton.

2. Sa masustansiya nga pagkaon nagahalin husto nga

nutrisyon.

6
3. Sa mga organiko nga prutas kag utan lamang makuha ang
husto nga nutrisyon.

4. Ang kaalamon sang tawo makuha sa husto nga nutrisyon.

5. Makabulig ang pagkaon sang sitsirya para mangin mabaskog

ang aton lawas.

Tanda-i

UN Convention on the Rights of the Child - ang tanan nga bata may
ara kinamatarong sa ikaayong lawas kag may-ara sang insakto nga
pag-atipan sang gobyerno sa ikaayong lawas.
United Nations Convention on the Rights of the Child (UNCRC)
Artikulo 24 – May kinamatarong ang mga bata sa pinakamaayo nga
kalidad sang serbisyo para sa ikaayong lawas kag sa matinlo nga
tubig, masustansya nga pagkaon, malimpyo nga palibot para
mapabilin ang ikaayong lawas sang mga bata.

Presidential Decree 603 - Child Welfare Act mas kilala sa tawag nga
Child and Youth Welfare Code sang Pilipinas amo ang isa ka laye nga
nagasambit sa paghatag importansya sa kabataan sang aton punsod.

PD 603, Artikulo 3, Seksiyon 4 – ang kada bata may ara sang

kinamatarong nga makaangkon sang husto nga pagkaon, pamayu,
puluy-an, serbisyong medikal kag makaangkon sang tanan nga
kinahanglanon para mabuhi sang matarong.

Himu-a Ini

7
Maghimo sang isa ka semana nga hilikuton nga kinahanglan nga
dapat kaunon para makaangkon sang husto nga nutrisyon. Isulat sa isa
ka panid nga papel.
Petsa Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes

Pagtakus sa Imo Ihibalo

Isulat sa papel ang tinaga nga HUSTO kon ang dinalan nagapakita
sang husto nga paggamit sang imo kinamatarong, SALA kon indi
maayo nga buluhaton.
1. Kaunon ang ginahanda nga pagkaon sang imo nanay.
2. Mangin mapili kag maselan sa pagpili sang prutas kag utan.
3. Magkwa sang pagkaon nga masarangan kaunon.
4. Ihaboy sang pasekreto ang mga utan nga wala nauyunan.
5. Tudluan ang imo manghud nga magkaon sang
masustansya nga pagkaon.
6. Mangin ehemplo sa imo mga kaeskwela parte sa pagkaon
sang husto.
7. Ugalion nga magkaon sang isda kag mga utan.
8. Para sa pangyam-is islan sang prutas ang tsokolate.
9. Impunan ang imo dyeta sang karne para may-ara protina.

8
10. Magpasalamat sa Ginoo kag sa imo ginikanan sa ila ginhanda nga
pagkaon sa lamesa.

Dugang nga Hilikuton

Isaulo ang mga kinamatarong sang mga batang Pilipino.

Talamdan Sang Husto Nga Sabat

9
Tinguhai-Ini Balikan mo Usisa-a Ini Maghanas Pagtakus sang
Hilikuton 1 Ihibalo
A.
1. Husto
Hilikuton 2 2. Sala
Ang manunudlo 3. Husto
4. Sala
ang ma tsek
5. Husto
6. Husto
Hilikuton 3 7. Husto
1. / 8. Husto
2. X 9. Husto
3. / 10. Husto
4. x
5. /
6. /
7. /

Madamo nga
possible nga 1. Sala
sabat, 2. Sala
manunudlo ang 3. husto
1. X mang tsek 4. Sala
2. X 5. sala
3. √
4. √
5. √
6. X

10
 Sanggunian

www.0fficialgazette.gov.ph

https://www.savethechildren.org.ph/__resources/webdata/file/downlo
adables/163_Gabay_sa_Mundo_ng_mga_Karapatang_Pambata.pdf?
fbclid=IwAR3HsBEHHkn2ZkgI7HhcIcjtSPL9V2HS-
gEGrZldmgZ9o_Dz-75nSDBXnUQ

Most-Essential-Learning-Competencies-Matrix LATEST EDITION

MAPEH2 Kagamitan ng Mag-aaral: Hiligaynon pp: 266
MTB2 Kagamitan ng Mag-aaral Hiligaynon p.5
 For inquiries or feedback, please write or call:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 634-1072; 634-1054; 631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph