Văn nghị luận xã hội là gì?

Bàn về một vấn đề, một hiện tượng đời sống, các tư tưởng hay một tác phẩm văn học bằng việc đưa ra các luận điểm, luận
chứng, luận cứ để lập luận và chứng minh cho vấn đề nêu ra được sáng tỏ người ta gọi đó là văn nghị luận.

cách làm bài văn nghị luận xã hội

Một bài văn nghị luận có tính thuyết phục phải đưa ra đầy đủ các luận điểm, luận cứ và có ví dụ minh chứng cho luận điểm đã
nêu. Văn nghị luận chia thành nghị luận xã hội và nghị luận văn học.Nghị luận xã hội là một thể loại văn học bàn về các vấn
đề trong xã hội, chính trị, đạo đức và đời sống. Các đề tài của văn nghị luận xã hội hết sức phong phú, nó bao gồm các vấn đề
về tư tưởng, đao lý, các sự việc, hiện tượng tốt- xấu, tích cực- tiêu cực trong cuộc sống thường ngày, đặc biệt là các vấn đề
mang tính cấp bách, thời sự như các vấn đề về thiên nhiên, khí hậu, môi trường, các vấn đề hội nhập, toàn cầu hóa. Điều này
có nghĩa là ngoại trừ các bài nghị luận văn học ( thể loại văn học với đối tượng là các tác phẩm văn học và các tác giả) thì các
thể loại văn bản viết khác đều có khả năng là dạng văn nghị luận xã hội, chính trị.

Nghị luận xã hội có hai dạng bài đó là: Nghị luận về tư tưởng đạo lý và nghị luận về một hiện tượng đời sống.

Đặc điểm văn nghị luận xã hội

Khi nhắc tới một bài văn nghị luận là ta nhắc tới tính thuyết phục và chặt chẽ trong hệ thống các luận điểm, luận cứ và cách
lập luận hay các ví dụ để chứng minh cho luận điểm đã nêu ra.

– Luận điểm là những quan điểm được nêu ra để bảo vệ cho vấn đề cần chứng minh. Luận điểm bao gồm ý kiến, tư tưởng
của người viết, người nói nhưng vẫn phải đảm bảo tính khách quan, chân thực. Luận cứ thường trả lời cho câu hỏi Tại sao?
Như thế nào? cộng với luận điểm đã nêu.

– Luận cứ: để làm sáng tỏ cho luận điểm được nêu ra thì hệ thống các luận cứ là những lý lẽ, dẫn chứng cụ thể để bảo vệ cho
luận điểm đó. Lý lẽ phải rõ ràng, dẫn chứng phải xác thực, tiêu biểu để thuyết phục được dễ dàng hơn.

– Cách lập luận là trình tự lập luận của người viết bằng hệ thống luận điểm, luận cứ và các dẫn chứng cụ thể tạo thành một
chỉnh thể thống nhất. Cách lập luận phải chặt chẽ, xuyên suốt một vấn đề, không được lập luận hời hợt làm tăng tính mâu
thuẫn trong hệ thống các luận điểm.

Cấu trúc bài văn nghị luận xã hội

Mở bài: Đặt vấn đề cần chứng minh bằng cách giới thiệu về tầm quan trọng cũng như tính cấp thiết của vấn đề

Thân bài: Chứng minh vấn đề nêu ra bằng hệ thống các luận điểm và luận cứ khách quan, chính xác.

+ Luận điểm 1: Các luận cứ và dẫn chứng làm sáng tỏ luận điểm 1

+ Luận điểm 2: Các luận cứ và dẫn chứng làm sáng tỏ luận điểm 2

+ Luận điểm 3: Các luận cứ và dẫn chứng làm sáng tỏ luận điểm 3

…Luận điểm n

Kết bài:

– Khẳng định lại tính đúng đắn của vấn đề hay tầm quan trọng của vấn đề

– Mở rộng: Nêu ra bài học và đánh giá (Nếu có)

Các phương pháp luận:

Một bài văn nghị luận đòi hỏi phải kết hợp chặt chẽ các phương pháp luận để tăng tính thuyết phục cho vấn đề cần chứng
minh. Thường thì người ta sẽ sử dụng các phương pháp luận sau đây:

– Phương pháp giới thiệu: Đây là phương pháp hay sử dụng để giới thiệu khái quát về vấn đề được nêu ra hay các luận điểm
để chứng minh cho vấn đề.
– Phương pháp giải thích: Giải thích các từ, câu, nghĩa đen, nghĩa bóng (đối với bài nghị luận về nhận định); nêu ra các
nguyên nhân, lý do dẫn đến vấn đề cấp thiết (đối với bài nghị luận về hiện tượng đời sống)

– Phương pháp phân tích: tiến hành phân tích các mặt của vấn đề bằng cách đưa ra luận điểm và các luận cứ làm sáng tỏ
cho luận điểm. Đây là phương pháp chủ yếu trong một bài văn nghị luận.

– Phương pháp chứng minh: Chứng minh tính đúng đắn của vấn đề bằng các luận điểm và luận cứ. Đặc biệt là phải nêu ra
được các dẫn chứng cụ thể. Phương pháp này hay sử dụng trong các bài nghị luận về một tư tưởng đạo lý.

– Phương pháp so sánh: so sánh các hiện tượng tương ứng hoặc cùng hiện tượng nhưng ở các quốc gia khác nhau (NL về
hiện tượng, đời sống), so sánh với các tác phẩm cùng đề tài (NL về tác phẩm văn học) để thấy rõ tính đúng đắn và hợp lý của
vấn đề.

– Phương pháp tổng hợp: tổng hợp lại tất cả các lý lẽ đã nêu ra hay nói cách khác từ từ cái riêng đã phân tích đi đến cái
chung. Phương pháp sử dụng đế kết đoạn, kết thúc vấn đề trong bài.

Một số cách làm các bài văn nghị luận xã hội

1. Nghị luận về một hiện tượng đời sống
1.1: Cơ sở về kiểu bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống

-Lối sống của học sinh bắt đầu từ nhận thức về từng sự việc trong đời sống hàng ngày như: một vụ cãi lộn, một vụ đánh nhau,
nói tục chửi bậy, thói ăn quà vặt, xả rác bừa bãi,… các sự việc hiện tượng như thế học sinh nhìn thấy hàng ngày ở xung quanh
chúng ta nhưng chúng ta ít có dịp suy nghĩ, phân tích, đánh giá về mặt đúng sai, lợi- hại, tốt- xấu. Kiểu bài này từ một hiện
thực trong đời sống để chúng ta viết thành văn nghị luận nêu lên những nhận xét, đánh giá của bản thân về sự vật, hiện
tượng.

1.2: Khái niệm, đặc điểm, yêu cầu của kiểu bài

-Khái niệm: là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội, vấn đề đó đáng khen, đáng chê hay vấn đề đáng suy
nghĩ.

-Đặc điểm: Xuất phát từ một sự việc, hiện tượng có thật trong đời sống hàng ngày mà chúng ta nhìn thấy, nghe thấy hoặc
tham gia rồi mới rút ra nhận xét, đánh giá mang tính khái quát.

-Yêu cầu: Trong quá trình phân tích phải chỉ ra những vấn đề có thật, không nói quá

1.3: Cách làm bài văn nghị luận: 4 bước

1.4: Bố cục của bài

Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện tượng cần bàn luận( nêu luận điểm tổng quát)

Thân bài: – Gợi tên sự việc, hiện tượng cần bàn luận ( giải thích)

-Chỉ ra biểu hiện cụ thể của sự vật, hiện tượng cần bàn luận

-Chỉ ra nguyên nhân của sự việc, hiện tượng

-Chỉ ra mặt lợi, mặt hại, tốt- xấu của sự việc, hiện tượng

-Biện pháp khắc phục và bày tỏ ý kiến cá nhân

Kết bài: Khẳng định lại vấn đề cần bàn luận, liên hệ bản thân.

2. Nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lý

Là bàn luận về các tư tưởng, đạo lý trong cuộc sống bao gồm cả tư tưởng, đạo lý tốt hoặc xấu.

Cách làm:
NL về tư tưởng đạo lý tốt:

MB: Giới thiệu về tư tưởng tốt và khẳng định tính đúng đắn của vấn đề

TB: – Giải thích (nếu có)

– Chứng minh tính đúng đắn của vấn đề: Nêu lên các luận điểm và luận cứ,

+ Trả lời câu hỏi: tại sao + luận điểm

+ Dẫn chứng cho mỗi luận cứ

– Phê phán một số bộ phận đi ngược lại đạo lý và đưa ra lời khuyên.

– Mở rộng: nêu mặt trái của vấn đề để nhìn nhận một cách toàn diện hơn

KB: – Khẳng định lại tính đúng đắn của vấn đề

– Đánh giá và nêu bài học (nếu có)

NL về tư tưởng, đạo lý xấu

MB: Giới thiệu tư tưởng đạo lý xấu, đưa ra quan điểm phản bác tư tưởng

TB: – Giải thích (nếu có)

– Phân tích mặt hại của tư tưởng: đưa ra các luận điểm , luận cứ và dẫn chứng

– Phê phán những người đang theo tu tưởng này và đưa ra lời khuyên

– Mở rộng: Đặt ở khía cạnh khác tư tưởng có xấu hay không?

KB: – Khẳng định lại quan điểm sai lệch của vấn đề

 Đánh giá và đưa ra bài học (nếu có)