Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương

ĐỀ THI THỬ KỲ THI THPT QUỐC GIA 2021

SỐ 6 Môn: Ngữ văn
Trần Thùy Dương Thời gian: 120 phút, không kể thời gian phát đề
Phần I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
Biết làm sao! Chúng ta quá nhiều lời
Ngay ở chỗ lẽ ra cần nói ngắn!

Bao lần em lẳng lặng

Đủ khiến tôi bàng hoàng!

Khi phần nói lấn hết phần được sống

Lấn hết mọi điều tiềm ẩn giữa câu
Thì vạn câu thơ cũng thành rẻ rúng
Liệu còn gì vang vọng nữa trong nhau?...
(“Khoảng cách giữa lời”, 1983, Bằng Việt)
Thực hiện các câu cầu sau:
Câu 1. Nêu phương thức biểu đạt của đoạn trích.
Câu 2. Theo anh/chị, khi “quá nhiều lời” ta sẽ như thế nào?
Câu 3. Anh/chị nhận xét cách sử dụng câu cảm thán của tác giả trong đoạn
trích.
Câu 4. Anh/chị hiểu điều tác giả muốn nói qua ý thơ sau thế nào?
Khi phần nói lấn hết phần được sống
Lấn hết mọi điều tiềm ẩn giữa câu
Thì vạn câu thơ cũng thành rẻ rúng
Phần II. LÀM VĂN (7.0 điểm)
Câu 1. (2.0 điểm)
Từ nội dung đoạn trích phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn
(khoảng 200 chữ) về tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng sống.

1
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
Câu 2. (5.0 điểm)
Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám
chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một
đường chéo về phía cửa đá ấy. Bốn năm bọn thuỷ quân cửa ải nước bên bờ trái
liền xô ra cảnh níu thuyền lôi vào tập đoàn cửa tử. Ông đò vẫn nhớ mặt bọn
này, đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi
ra để mở đường tiến. Những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền. Chỉ còn vẳng
reo tiếng hò của sóng thác luồng sinh. Chúng vẫn không ngớt khiêu khích, mặc
dầu cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất
vọng thua cái thuyền đã đánh trúng vào cửa sinh nó trấn lấy. Còn một trùng
vây thứ ba nữa. Ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả. Cái luồng
sống ở chặng ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác. Cứ phóng
thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó. Thuyền vút qua cổng đá cánh mở cánh
khép. Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi
tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vào từ động lái được lượn được.
Thế là hết thác. Dòng sông vặn mình vào một cái bến cát có hang lạnh. Sóng
thác xèo xèo tan trong trí nhớ. Sông nước lại thanh bình. Đêm ấy nhà đò đốt
lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn tán về cá anh vũ cá dầm
xanh, về những cái hầm cá hang cá mùa khô nổ những tiếng to như mìn bộc
phá rồi cá túa ra đầy tràn ruộng. Cũng chả thấy ai bàn thêm một lời nào về
cuộc chiến thắng vừa qua nơi cửa ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi. Cuộc
sống của họ là ngày nào cũng chiến đấu với Sông Đà dữ dội, ngày nào cũng
giành lấy cái sống từ tay những cái thác, nên nó cũng không có gì là hồi hộp
đáng nhớ... Họ nghĩ thế, lúc ngừng chèo.
(Trích “Người lái đò sông Đà”, tập Sông Đà, Nguyễn Tuân)
Phân tích hình tượng người lái đò trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận
xét cách nhìn vẻ đẹp con người của Nguyễn Tuân sau Cách mạng.

2
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM
Phần Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 3.0
1 - Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm. 0.5
2 - Khi nói quá nhiều, sẽ làm chúng ta cảm thấy khó 0.75
chịu, phiền muộn, gây tổn thương lẫn nhau.
3 - Câu cảm thán: “Đủ khiến tôi bàng hoàng!” 0.75
+ Thể hiện sự suy tư, trăn trở của tác giả về lời nói,
cụ thể là “lời nói quá nhiều”.
+ Nhắc nhở chúng ta: Không nên nói nhiều, nên im
lặng đúng lúc và nói khi cần.
4 - Điều tác giả muốn nói qua ý thơ: 1.0
+ Con người dùng lời nói để giao tiếp, nhưng đôi khi
lại không biết điểm dừng mà “nói quá nhiều”.
+ Như vậy, vô tình ta sẽ nói lấn sang những gì lắng
động, ẩn sâu; nói lấn sang quãng thời gian của sự suy
ngẫm, thấu hiểu về lời nói đó.
II LÀM VĂN 7.0
1 Viết đoạn văn về tầm quan trọng của việc rèn kỹ 2.0
năng sống.
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn: 0.25
Thí sinh có thể trình bày theo cách diễn dịch, quy
nạp, tổng - phân - hợp, móc xích, song hành.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Tầm quan 0.25
trọng của việc rèn kỹ năng sống.
c. Triển khai vấn đề nghị luận: 1.0
Thí sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù
hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách
nhưng phải làm rõ tầm quan trọng của việc rèn kỹ
năng sống.

3
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
Có thể theo hướng: Tầm quan trọng của việc rèn kỹ
năng sống giúp chúng ta xử lý nhanh nhạy các tình
huống, hoàn cảnh bất ngờ; giúp ta nhìn nhận, đánh
giá, đưa ra giải pháp cho những khó khăn đang vướng
phải; rèn cho bản thân sự thích nghi, dễ dàng hòa
nhập với cuộc sống; hoàn thiện bản thân và đóng
góp cho cộng đồng.
d. Chính tả, ngữ pháp 0.25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo 0.25
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có
cách diễn đạt mới mẻ.
2 Phân tích hình tượng ông lái đò trong đoạn trích và 5.0
nhận xét quan điểm về con người của Nguyễn Tuân
sau Cách mạng tháng Tám.
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0.25
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được
vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0.5
Hình tượng ông lái đò trong đoạn trích (vượt thác và
sau khi vượt thác) và nhận xét quan điểm về con người
của nhà văn Nguyễn Tuân.
c. Triển khai vấn đề thành các luận điểm rõ ràng.
Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng
cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt
chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, đảm bảo yêu cầu sau:
* Giới thiệu khái quát về nhà văn Nguyễn Tuân, tập 0.5
Sông Đà, tùy bút Người lái đò sông Đà và đoạn trích
cần cảm nhận.

4
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
* Hình tượng người lái đò trong đoạn trích:
- Vẻ đẹp kì vĩ của người lái đò: 2.0
+ Trùng vi 2: Sự chủ động (nắm chặt lấy được cái
bờm sóng đúng luồng rồi, ông lái đò ghì cương lái, bám
chắc lấy luồng nước mà phóng nhanh vào cửa sinh, lái
miết một đường chèo về phía cửa đá); kinh nghiệm
của người vượt thác (nắm chắc binh pháp của thần
sông, thần Đá; thuộc quy luật phục kích của lũ đá, đứa
ông tránh, đứa ông đè, đứa ông sấn lên mà chặt đôi ra
để mở đường tiến…)
+ Trùng vi 3: Sự tài hoa của người dũng sĩ vượt thác
dữ (phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa. Thuyền
vút qua cổng đá. Vút, vút như một mũi tên tre xuyên
nhanh qua hơi nước. Thế là hết thác…)
- Vẻ đẹp của sự khiêm nhường, giản dị: không bàn về 0.5

cái chiến thắng vừa qua, chỉ thấy bàn về cá dầm xanh,
cá anh vũ; cuộc chiến vừa rồi không có gì là đáng kể,
vì đó là cuộc sống hàng ngày, “giành sự sống từ tay
con thác về tay mình…”
- Ông lái đò hiện lên với hai nét tính cách đối ngược
(kì vĩ và khiêm nhường) được thể hiện bằng giọng văn
vừa dữ dội vừa uyển chuyển, vừa mềm mại vừa độc
đáo; câu văn đậm chất tượng hình, hàng loạt các
động từ; các liên tưởng; so sánh, liệt kê; ngôn ngữ
kết hợp liên ngành.
* Nhận xét cách nhìn vẻ đẹp con người của Nguyễn 0.5
Tuân sau Cách mạng.
- Trước Cách mạng, tìm về với những nét đẹp cổ xưa.
Tuy nhiên, sau Cách mạng, Nguyễn Tuân lại là một

5
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
cây bút say mê tìm kiếm và đưa vào nghệ thuật những
nét đẹp của đời sống.
- Trước Cách mạng là những con người tài hoa
trong vẻ đẹp vang bóng. Sau Cách mạng hướng đến
con người trong vẻ đẹp thầm lặng, trong lao động,
xây dựng đất nước.
d. Chính tả, ngữ pháp 0.25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo 0.5
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có
cách diễn đạt mới mẻ.
TỔNG ĐIỂM 10.0

BÀI VIẾT THAM KHẢO

Phần I. ĐỌC HIỂU
Câu 1: Phương thức biểu đạt của đoạn trích là biểu cảm.
Câu 2: Trong cuộc sống, lời nói là một phương tiện để mọi người giao tiếp và
gắn kết với nhau. Tuy nhiên, khi “quá nhiều lời” không suy nghĩ trước khi nói sẽ
làm chúng ta cảm thấy khó chịu, phiền muộn, gây tổn thương lẫn nhau. Vì vậy
hãy biết “lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
Câu 3: Trong bài thơ “Khoảng cách giữa lời”, nhà thơ Bằng Việt đã khéo léo sử
dụng những câu cảm thán bày tỏ những suy nghĩ, trăn trở của nhà thơ về “câu
chuyện lời nói”. Lời nói chính là thứ vũ khí lợi hại, nó có thể làm chúng ta vui vẻ,
hạnh phúc nhưng cũng có thể làm chúng ta đau đớn, tuyệt vọng. Câu cảm thán
đã thể hiện những suy tư, trăn trở của nhà thơ về lời nói, qua đó nhà thơ muốn
gửi gắm tới chúng ta thông điệp: Hãy im lặng đúng lúc, hãy nói khi cần. Bởi một
lời đã nói ra không thể nào rút lại được.
Câu 4: Điều tác giả muốn nói qua ý thơ:
“Khi phần nói lấn hết phần được sống
Lấn hết mọi điều tiềm ẩn giữa câu
Thì vạn câu thơ cũng thành rẻ rúng”
6
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
Điều tác giả muốn nói trong những câu thơ trên là việc khi con người ta “nói
quá nhiều”, ta sẽ bỏ lỡ những phần được sống trong im lặng, bỏ lỡ mọi điều tiềm
ẩn giữa những câu, những chữ và cả những điều thú vị của vần thơ. Chúng ta
sinh ra để sống và trải nghiệm cuộc sống không chỉ bằng kĩ năng giao tiếp qua
lời nói mà còn cần cả kĩ năng lắng nghe, thấu hiểu và suy ngẫm. Đồng ý rằng, lời
nói là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong đời sống xã hội, nhưng khi ta nói
quá nhiều, quá mức cần thiết, ta sẽ không thể dành sự quan tâm đến ánh mắt, cử
chỉ hay tiếng lòng của đối phương, khi đó sự im lặng quý giá sẽ bị tiếng nói lấn
át, chà đạp và không thể phát huy tối đa giá trị của nó trong việc giúp con người
thấu hiểu lẫn nhau. Hãy nói chuyện như việc làm thơ, hãy coi lời nói là những
câu thơ cô đọng, hàm súc nhất. Thơ hay luôn mang cái chất “ý tại ngôn ngoại”,
và lời nói hay luôn là một lời nói cần đến sự suy ngẫm, thấu hiểu sâu sắc.
Phần II. LÀM VĂN
Câu 1. NLXH: Tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng sống.
Trong cuộc đời mỗi người phải đối diện với không ít những khó khăn hay
tình huống bất ngờ. Chính vì thế việc trang bị cho mình kỹ năng sống là một
điều cần thiết. Chính những kỹ năng sống này trở thành hành trang vững chắc
của mỗi người trong cuộc đời. Cuộc sống với những khó khăn và tương lai là điều
mà chẳng ai trong chúng ta có thể lường trước. Chúng ta dễ lúng túng, loay hoay
trong chính cục diện khó gỡ ấy. Nhưng khi ta có khả năng giải quyết vấn đề ta
có thể bình tĩnh và nhìn nhận, đưa ra giải pháp cho chính những khó khăn đang
vướng mắc. Cùng với đó, khi ta rèn luyện cho bản thân sự thích nghi với hoàn
cảnh, ta sẽ dễ dàng hòa nhập với cuộc sống ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào. Ta sẵn
sàng bỏ vào trong túi những trải nghiệm quý báu mà một hoàn cảnh ngang trái
đem lại. Hơn tất cả, mỗi chúng ta - những “cây sậy” biết tư duy và có cảm xúc,
chúng ta cũng cần học cách đối diện với những cảm xúc của mình. Trước những
áp lực, trước nỗi buồn, ta học được cách đối diện để mạnh mẽ vượt qua. Trước
yêu thương hay tình cảm chân thành, ta biết dùng điều tương tự để đối đáp. Khi
rèn luyện đủ những kỹ năng sống cần thiết, ta ngày một làm đầy những khiếm
khuyết của bản thân, để chính mình tốt nhất. Đó chính là cách mà chủ tịch vĩ

7
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
đại của dân tộc Việt Nam - Hồ Chí Minh đã làm. Bác bình tĩnh trước thời chiến,
mạnh mẽ tìm tòi đưa ra con đường cứu nước. Vị lãnh tụ ấy biến những khó khăn
nơi đất khách trở thành những tri thức quý giá cho bản thân và cả dân tộc. Hay
như các cầu thủ đá bóng nổi tiếng, trên sân họ biết xử lý những pha bóng tuyệt
hảo, để có khả năng ghi bóng cao nhất. Tuy nhiên, đứng trước người hâm mộ họ
biết cách ứng xử làm sao để bản thân thấy thoải mái nhất, và cổ động viên cũng
cảm thấy họ không vì ánh hào quang mà “kiêu ngạo” hay “làm lố”. Có lẽ chẳng
lúc nào trong cuộc đời mỗi người, những kỹ năng sống kém đi phần quan trọng.
Câu 2. Phân tích hình tượng người lái đò trong đoạn trích. Từ đó, nhận xét cách
nhìn vẻ đẹp con người của Nguyễn Tuân sau Cách mạng.
BÀI VIẾT
Phần mở
Mở bài: “Tác phẩm nghệ thuật chân chính” phải được dệt nên từ những điều
độc đáo, làm nên dấu ấn riêng của nhà văn. Nói cách khác, “nhà văn phải có
phong cách nghệ thuật, không trộn lẫn với bất kì ai” như vậy mới có thể tồn tại
trên mảnh đất văn chương khắc nghiệt. Với Nguyễn Tuân, những trang viết luôn
mạng đậm dấu ấn của “một cái tôi cá nhân” đầy chất “ngông”. Một cái “ngông”
tài hoa, uyên bác chiếm lĩnh mọi vấn đề trên “phương diện duy mĩ”. Với cách
khám phá cái đẹp mới mẻ, độc đáo, tác phẩm của Nguyễn Tuân luôn mở ra những
cách nhìn nhận đặc biệt. Và qua tùy bút “Người lái đò sông Đà”, chúng ta lại có
dịp được thấy cách khám phá vẻ đẹp con người của nhà văn Nguyễn Tuân sau
cách mạng tháng Tám, cụ thể trong đoạn trích miêu tả ông lái đò vượt thạch
trận và sau khi đã qua những con thác dữ.
Đoạn viết về tác giả, tác phẩm: Tuỳ bút “Người lái đò sông Đà” được in trong
tập tuỳ bút “Sông Đà” (1960). Tác phẩm được viết trong thời kì đất nước đang
bước vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. Đó là kết quả của
chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân đến vùng Tây Bắc xa xôi, rộng lớn. Nguyễn
Tuân đã đặt chân đến rất nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân
và đồng bào các dân tộc. Thế nhưng, chính thực tiễn xây dựng cuộc sống mới ở
vùng núi này đã đem đến cho nhà văn nguồn cảm hứng sáng tạo mới. Hơn nữa,

8
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
thể loại tùy bút cũng chính là mảnh đất màu mỡ để Nguyễn Tuân thể hiện trí tuệ
uyên bác, sự am hiểu sâu rộng cũng như phong cách, cá tính của ông. Từ đầu đến
cuối tác phẩm, mỗi đoạn văn đều giống như một thước phim sống động quay lại
chân thực vẻ đẹp của sông Đà. Trên nền thiên nhiên ấy, vẻ đẹp con người bừng
sáng cả tác phẩm. Đặc biệt, vẻ đẹp ấy được thể hiện rõ nhất ở đoạn văn miêu tả
trận “giao chiến” giữa ông lái đò với dòng sông hung bạo ở hai trùng vây và quãng
sông đoạn trung lưu.
Phần thân
1. Yêu cầu chính: Phân tích vẻ đẹp người lái đò trong đoạn trích.
Dẫn dắt vào phân tích: Sông Đà hiện lên với những nét hùng vĩ, dữ dội nhất.
Càng đi sâu vào lòng sông, người đọc mới thưởng hết được sự hùng vĩ và dữ dội
ấy. Thậm chí, sông Đà còn được ví như “kẻ thù nguy hiểm số một của con người”.
Là một người theo đuổi cái đẹp, với Nguyễn Tuân, mọi thứ được phản ánh qua
lăng kính của nhà văn đều hiện lên thật đẹp. Đặc biệt hơn, đấy là vẻ đẹp độc đáo
mới lạ mà không phải nhà văn nào cũng khám phá phát hiện ra. Ở tùy bút này
cũng vậy! Nhà văn đã quan sát chi tiết, tỉ mỉ từng khúc đoạn của dòng sông để
rồi dựng nên hình ảnh sông Đà vừa hung bạo vừa trữ tình. Trong tiếng sóng
đánh liên hồi đập vào những tảng đá ấy, con người vẫn dũng cảm chiến đấu với
con “thủy quái” để vượt thác. Hình ảnh ông đò hiện lên với những vẻ đẹp của
người lao động.
Luận điểm 1. Vẻ đẹp kì vĩ của người lái đò khi vượt trùng vi thạch trận.
Phân tích trùng vi 2: Đến với trùng vi thạch trận, ông đò được miêu tả như
một dũng sĩ dũng cảm, bản lĩnh, giàu kinh nghiệm và có tay lái ra hoa. Những
vẻ đẹp ấy càng được làm rõ hơn trong đoạn văn trên. Đối mặt với bọn thủy quân
nguy hiểm, ông đò không hề tỏ ra sợ hãi mà ngược lại, “cưỡi lên thác Sông Đà
phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”. Nhà văn đã dùng hàng loạt những câu văn
có động từ mạnh để nói lên sức mạnh của dòng sông nhưng sức mạnh ấy không
hề làm người lái đò chùn bước. Dẫu sông Đà có “dữ như hổ”, có là “thứ kẻ thù số
một” mà bất cứ ai đi ngang qua dòng sông cũng phải khiếp sợ thì ông đò vẫn một
mực vươn lên phía trước để chiến đấu với đám thủy quân quỷ quái. Tiếng thác

9
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
hùm beo “hồng hộc tế mạnh trên sông” càng làm cho không khí trận đấu thêm
căng thẳng và quyết liệt hơn. Một loạt những hành động của người lái đò được
Nguyễn Tuân liệt kê qua chi tiết: “Nắm chặt lấy được cái bờm sống đúng luồng
rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước mà phóng nhanh vào cửa sinh,
lái miết một đường chéo vào cửa đá ấy”. Những động từ mạnh: ghì, bám, nắm,
phóng, lái, miết… ấy, được nhà văn sử dụng thành công khi kết hợp cùng nhịp
văn nhanh, gấp làm cho trận đấu giữa người lái đò và bọn thủy quái hiện lên sinh
động và quyết liệt. Câu văn một lần nữa làm nổi bật lên sức mạnh của người lái
đò. Không chỉ thể hiện mình là một người dũng cảm, khỏe mạnh mà ông đò còn
tỏ ra là một tay lái ra hoa và có kinh nghiệm. Trước sự nguy hiểm mà bọn sông
Đà luôn rình rập “bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ trái liền xô ra định
níu thuyền lôi vào tập đoàn cửa tử”, ông lái đò không hề nao núng mà rất bình
tĩnh “ông đò vẫn nhớ mặt bọn này”. Dường như chính kinh nghiệm đã tạo nên
bản lĩnh và tinh thần quyết đoán của ông trong mỗi nước đi. Ông “rảo bơi chèo
lên, đè sấn lên chặt đôi đường để mở cửa tiến”. Tiếng reo hò của sóng thác như
càng làm cho cuộc chiến đấu thêm phần ác liệt. Nguyễn Tuân đã nhân hóa độc
đáo tiếng reo hò của thác “không ngớt khiêu khích mặc dầu cái thằng đá tướng
đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè”. Nếu không có tài năng, phong
cách “ngông” vốn có trong người thì làm sao Nguyễn Tuân có thể viết được những
câu văn táo bạo và đặc sắc đến thế? Câu văn vừa thể hiện được sự hung bạo, dữ
dằn của dòng sông đồng thời cũng thể hiện được vẻ đẹp tài năng của ông đò. Đối
mặt với bọn thủy quái, ông đò không những không sợ hãi mà còn dũng cảm đương
đầu và đánh cho bọn chúng “tiu nghỉu”.
Phân tích trùng vây 3: Sự nguy hiểm của trận đấu càng được đẩy lên ở trùng
vây thứ ba. Ở trùng vây này, sông Đà bố trí “ít cửa hơn” nhưng “bên phải bên trái
đều là luồng chết cả”. Dường như sông Đà đang giăng một cái bẫy thật nham
hiểm mà nếu sơ sẩy, con sông sẵn sàng vồ lấy bất cứ ai ngang qua khúc sông đó.
Bằng kinh nghiệm dạn dày, tay lái ra hoa của người dũng sĩ trong nghệ thuật
vượt thác, người lái đò cứ thế “phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó”.
Con thuyền lao nhanh “như một mũi tre xuyên nhanh qua hơi nước. Vút, vút…

10
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
Thế là hết thác”. Nhanh chóng, gọn lẹ kết thúc trận chiến dữ dội. Vậy là sau những
trùng vi thạch trận, sau bọn thủy quái nguy hiểm, ông đò đã chiến thắng.
Luận điểm 2. Vẻ đẹp khiêm nhường, giản dị của ông lái sau khi vượt thác.
Lẽ ra cái chiến thắng vừa qua phải là niềm tự hào, kiêu hãnh của người lái
đò. Nhưng không! Cuộc chiến với sông Đà kết thúc cũng chính là lúc ông đò quên
đi những chiến tích vừa qua và đi vào cuộc sống thanh bình hằng ngày “ngồi
trong hang đá đốt ống cơm lam”. Tiếng sóng đánh ầm ĩ của thác không còn, mà
thay vào đó là “những lời bàn tán về cá anh vũ cá dầm xanh”, “về những cái hầm
cá mùa khô nổ những tiếng to như mìn bộc phá”. Dường như, tiếng sóng đã bị
đánh tan ngay sau giây phút vượt thác thành công. Đối với người lái đò, đó không
phải là điều gì quá bất ngờ, hay là một cái chiến tích đáng phải kể. Bởi cuộc sống
của họ ngày nào cũng phải như thế, “ngày nào cũng giành lấy sự sống từ tay
những cái thác về tay mình” nên “không gì là đáng nhớ cả! Họ nghĩ thế. Lúc
ngừng chèo”. Thiên nhiên càng khắc nghiệt và dữ dằn bao nhiêu thì lại càng
khẳng định được sức mạnh và tài năng của con người bấy nhiêu. Người lái đò
sông Đà đã đối mặt với với thiên nhiên hung bạo một cách đầy kiên cường để tạo
nên sự sống, hình thành nên con người, tính cách và tâm hồn mình. Hình ảnh
ông đò hay cũng chính là hình ảnh đại diện cho những người lao động đang thầm
lặng cống hiến cho cuộc sống, cho quê hương, cho Tây Bắc thêm “sáng sủa và bền
vững”. Vẻ đẹp cần cù, nghiêm túc của người lao động hiện lên phản ánh đúng
tinh thần hăng say, miệt mài trong công cuộc xây dựng đất nước tiến lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta lúc bấy giờ. Chính tinh thần ấy đã góp phần dựng xây lên
đất nước phát triển như ngày hôm nay.
Đánh giá vẻ đẹp của người lái đò sông Đà: Có thể nói trong trận chiến trên
đã làm nổi bật được vẻ đẹp của người lái đò. Với kinh nghiệm dạn dày, bản lĩnh,
lòng dũng cảm và tay lái nghệ sĩ, ông đò đã vượt qua kẻ thù nguy hiểm số một
rất hung bạo và dữ dằn. Sông Đà càng giăng trận bày hàng thì với con mắt lão
luyện cùng sức khỏe, tay lái dẻo dai, ông đò đã vượt qua hết những cửa tử, tìm về
đúng cửa sinh. Nếu khi chiến đấu, ông đò hiện lên khỏe khoắn, dũng mãnh và tài
hoa bao nhiêu thì khi trở về với đời sống thường nhật, ông lại hồn hậu bấy nhiêu.

11
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
Cũng qua nhân vật người lái đò, chúng ta thấy được cách khám phá cái đẹp của
Nguyễn Tuân thật độc đáo và mới lạ. Có thể ví Nguyễn Tuân như một nhà mĩ học
bởi suốt sự nghiệp sáng tác, ông luôn theo đuổi cái đẹp. Dù cái đẹp ở từng giai
đoạn có sự xê dịch nhưng nhìn chung, cái đẹp của Nguyễn Tuân bao giờ cũng tỏa
ra một chất riêng biệt mê hoặc người đọc “Không biết chừng nào mới lại có một
nhà văn như thế... tuôn ra đầu ngọn bút đều như có đóng một dấu triện riêng".
Cái đẹp trong văn Nguyễn Tuân luôn là cái đẹp độc đáo, lạ mà ít nhà văn có thể
phát hiện ra. Có lẽ sẽ không có một nhà văn nào có thể khám phá sông Đà dưới
góc nhìn đặc sắc như của Nguyễn Tuân. Nghệ sĩ đích thực khác những người khác
ở chỗ chỉ có họ mới có thể nắm bắt được linh hồn của sự vật, con người. Cũng chỉ
có nghệ sĩ đích thực mới có khả năng quan sát, tưởng tượng ra những sự tình mới
mẻ bên trong một sự vật tưởng chừng như rất đỗi bình thường kia. Tất cả những
quan sát mới mẻ đó đã được Nguyễn Tuân kí gửi trong thước phim sống động
mang tên tùy bút “Người lái đò sông Đà”. Đặc biệt hơn, trong bức tranh thiên
nhiên hùng vĩ nhưng đầy hiểm nguy ấy, vẻ đẹp con người lao động được tỏa sáng.
Họ chiến đấu hết mình, thầm lặng và cống hiến. Quả là một con người tài năng
và nhạy cảm thì mới có thể cảm nhận được chân thực và tỉ mỉ về hành động vượt
thác của người lái đò. Hóa ra hình ảnh ông đò mà chúng ta vẫn thường hay thấy
lại có những vẻ đẹp đáng ngợi ca và trân trọng đến như thế. Con người chính là
những người đã âm thầm góp sức dựng xây hình ảnh non nước. Nguyễn Tuân
quả là người “đi tìm hạt ngọc ẩn chứa trong bề sâu tâm hồn con người”.
2. Yêu cầu phụ: Cách nhìn vẻ đẹp con người của Nguyễn Tuân sau Cách mạng.
Tập tùy bút “Người lái đò sông Đà” cũng được coi là sự lột xác trong phong
cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân. Vẫn là một Nguyễn Tuân ưa “săn tìm cái đẹp”
nhưng cái đẹp sau cách mạng tháng Tám và trước đó có những nét khác nhau.
Trước cách mạng, cái đẹp trong văn Nguyễn Tuân là cái đẹp của sự tiếc nuối
những giá trị cổ xưa bị mai một trong “Vang bóng một thời”; là một người chán
chường với thực tại, tiếc nuối quá khứ do đó ông tìm về với những nét đẹp cổ xưa.
Tác phẩm của ông vì thế được coi là “bảo tàng lưu giữ những giá trị văn hóa dân
tộc”. Tuy nhiên, sau cách mạng, Nguyễn Tuân lại là một cây bút say mê tìm kiếm

12
Kỹ năng xử lý và Luyện đề 2022 Trần Thùy Dương
và đưa vào nghệ thuật những nét đẹp của đời sống. Nguyễn Đình Thi đã có lần
khẳng định: “Cách mạng là sự đổi đời đối với Nguyễn Tuân, vì ông thấy cái có
thật bây giờ đẹp và cái đẹp bây giờ có thật trong cuộc đời”. Không còn hình ảnh
một Nguyễn Tuân mải mê tiếc nuối quá khứ mà lại là hình ảnh của Nguyễn Tuân
cần mẫn tìm kiếm nét đẹp của hiện tại. Những nét đẹp giản đơn nhưng cũng thật
độc đáo và mới lạ, ca ngợi con người mới cuộc sống mới. Nhưng cũng phải khẳng
định rằng, dù trước hay sau cách mạng thì nhà văn vẫn giữ nguyên quan điểm
đi tìm cái đẹp nghệ thuật của mình. Và trên con đường theo đuổi cái đẹp, phụng
sự cho cái đẹp, tìm kiếm cái đẹp, nhà văn Nguyễn Tuân đã cống hiến cho độc giả
biết bao giá trị nghệ thuật.
Phần kết
Đánh giá nghệ thuật: “Văn chương là chuyện của cái đẹp”. Và Nguyễn Tuân
vận dụng cái đẹp đó trong những trang văn của mình bằng cách sử dụng ngôn
từ đẹp không giống ai, quan sát sự vật một cách tinh tế, nhạy cảm hơn người đã
đưa người đọc đắm chìm trong một thế giới duy mĩ. Nguyễn Tuân “khơi những
nguồn chưa ai khơi, sáng tạo những gì chưa có” và cống hiến hết mình cho nghệ
thuật. Để thưởng thức được trọn vẹn chất tài hoa cùng những nét đẹp dưới ngòi
bút của Nguyễn Tuân, người đọc phải là người tiếp nhận tích cực, chủ động và
say sưa với những gì nhà văn viết trong tác phẩm. Vũ Ngọc Phan cũng đã từng
khẳng định “Chỉ người ưa suy xét đọc Nguyễn Tuân mới thấy thú vị, vì văn
Nguyễn Tuân không phải thứ văn để người nông nổi thưởng thức”. Do đó, tiếp
nhận tích cực, giải mã tác phẩm chính là cách mà độc giả hồi đáp quá trình lao
động miệt mài của nhà văn. Đời sống văn học từ đó mà phát triển hơn.
Kết bài: Vẻ đẹp trên trang viết Nguyễn Tuân là kết tinh của một trí tuệ uyên
bác, một con mắt quan sát tinh tế, một trái tim đầy nhiệt huyết với nghệ thuật
và một tài năng văn học thiên phú. Cái đẹp ấy, lại được chuyển tải đặc sắc dưới
ngòi bút của “nhà luyện kim ngôn từ” khiến cho tác phẩm càng lung linh chất
ngọc. Nguyễn Tuân xứng đáng được tôn vinh là “người săn tìm và sáng tạo cái
đẹp”, góp phần làm cho nền văn học dân tộc thêm giàu đẹp hơn.

13