พงศาวดารเมือง

ชื่อเรื่อง พงสาวดานเมือง

ลิ งค์ต้นฉบับ http://www.laomanuscripts.net/lo/texts/7400#3

รายละเอียด มปจ / อักษรลาวโบราณ / ๑๐๒ หน้า / วัดปา่ ไผ่ บ้านเชียงม่วน

เมืองหลวงพระบาง

เนื้ อหาสรุป

ปริวรรต ตัง้ แต่หน้า ๘๙ - ๑๐๒ คือเริม่ ตัง้ แต่ รัชกาลเจ้าอินทโสม จนสุดเรื่องที "เจ้านัน
ยกกาลังมาตัง้ ท่งนากลาง เท้ารอดปีเปิกสัน เมืองแตกด้วยมีลกู คดไขประตูเวียงเอาแล".
อนึ่ง ปี ศกั ราชทีป่ รากฏยังมีความสับสนไม่แน่นอนอยู่ ควรได้รบั การตรวจสอบ
๘๙
… เมือ่ นัน้ เจ้าอินโสมก่เสวย / สีสมบัดก่นานนัก ยามนัน้ จักเถิงแก่นิจจทา ก่เปนกาน
ลาบากนักหนา คาว ๑ ร้อนนัก คาว ๑ หนาวนักแล ก่บล่ ะบวนไปหัน้ แล แต่นนั ้ เจ้า /
โชติกกุมมาน ลูกกกเจ้าอินทโสมนังเมื ่ องแทนบ่นานท่ใดเจ้าวงจึงมายาด เจ้าโชก่บห่ นา
ลวดวางเมืองให้เจ้าวงเสวย เอานางกองเปนเท / วี อายุเจ้าได้ ๖๐ ได้เสวยราช ๑๖ ปี บ่
ละบวนไปในปีเมิงมด อายุทงั ้ มวลได้ ๖๖ มาเถิงปีเปิกสัน เจ้านันมาตีเมืองหลวงแตก มา
เถิงปีรวงไค้ สักกลาดได้ ๑๑๕๓ ตัว เจ้านู
๙๐
ทธองน้องเจ้าโชได้เสวยสีสมบัด นานได้ ๒๘ นับแต่ชาติได้ ๘๒ นิจะกาเดือนยี่ แรม ๒
ค่าวัน ๗ สักราชได้ ๑๑๕๔ ตัว ปีกดั เหม้า แต่นนั ้ เจ้ามังทาตูลาดราชะ บุตรเจ้านู /
ดเสวยสีสมบัดแทนพ่อ ในปี เมิงเป้า เดือน ๖ เพงวัน ๔ เจ้าเกิดปีรบั มด ๔๘ อยู่ เสด ๑๙
อยู่ ๖ เสด ๖ อยูเ่ สคูน ๒ อยูก่ ละกด ๓ อยูด่ นู ๗ อยูป่ จิกะ / ฤกษ์ ๙ ตัว สังกลาดได้
๑๖๗ ตัว ใหย่มาได้ ๔๒ ได้เสวยราชในเมิงเปล้า สัก ราชได้ ๑๑๗๘ ตัว นานได้ ๒๐ ปี
เถิงปีรวายสัน เดือน ๔ ออกค่า ๑ มือ้ กดเร้า วัน ๖ / ยามพาดลันมื ่ อ้ ค่าหมดบาดค้อน
เจ้าก่เข้าสูส่ วันนะคตยามนัน้ ทีห่ อคาหนองบัว หัน้ แล ตัง้ แต่ชาติมาได้ ๖๒ แต่นนั ้ มาเจ้า
ขุยขอยไพ่ รลงันเจ้าในหอคาแต่
๙๑
เดือน ๔ มารอดเดือนยี่ ทานประพาดมนเทียนขาหลวงเชินท้องตาเชินพระราชสี
สองสบับ กับคุมเอาสิง่ ของหลวงพระราชทานขึน้ มาปลงสบ จึงมาเถิง น วัน เดือนยี่ ขึน้
/ ๑๕ ค่า มีเงินปีก ๖ ชัง่ ผ้าไต ๖๐ ไต ผ้าขาวเทด ๖๐ พับ ร่มกระดาษ ๖๐๐ คัน รอง
ท้าว ๖๐ คูข่ องเจ้าคูนหัวลมา มีผา้ รามะติกบี ผักเทียม / ๑๐ พับ สนีทน่ ้ี ของหลวง
พระราชทานขึน้ มานัน้ เปนพมหาบังชกูน ผ้าไต ๑๕ ผ้าชบง ๑๖๗ ผืน เปนบังชกูน ร่ม
๖๐ เปนบังชกูน รองทาว / ๖๐ บูชาพระสัทธัมมเทสนา ๑๕ ได้เดือน ๖ ออก ๙ ค่า แร
บูรมสบลงหอคา ใส่รถลากไปบันจุเสียในนาหัวของ งันอยูห่ นั ้ ทาบุนให้ทานมากนัก
เดือนออก ๑๑ ค่า เพลาเทีย่ ง
๙๒
กลางคืนถวายพระเพลิง บละบวนไปทัง้ รถเหล้มนัน้ แล ในปีเมิงเร้าสังกลาดได้ ๑๙๙ ตัว
แล ส่วนว่าเจ้ามังทาตูลาด ปางนัน้ เจ้าเสวยสีสมบัดปี เมิงเป้า อยูม่ าเถิงปีกด / สีสงั กลาด
ได้ ๑๑๘๑ ตัว เจ้าเวียงบัวได้แต่งให้หมืน่ เรือคา กับปลมชายนาเอา เรือคามาถวาย ๒
เลมหัน้ แล อยูม่ าเถิงปีรวงไส้ เจ้าเวียง / จันพัดเอาช้างตัว ๑ สูง ๗ สอกกับเขมอาพอน
ให้หมักพูมนิ เปนทูตา เอาขึน้ มา ทาขวันให้แก่เจ้าเมืองหลวงปางนัน้ แล อยูม่ าเถิงปีเต่า /
ซงานัน้ เจ้ากะสัดเมืองเชียงใหม่ซ้าเอาช้างมังคละตัว ๑ สูง ๗ สอกปลายกา ให้พระยา
พานและพระยาทัง้ หลายนามาทามังคละถวายสิทธิพระพรเจ้าเมืองหลวง ในสักราช
๑๑๘๖
๙๓
ตัวนัน้ แล ปางเจ้ามังทาตูลาด เสวยสีสมบัดปางนัน้ ก่บม่ ขี า้ เสิกสัตรูมา เบียดเบียนได้
จักแพงขอยไพ่ก่สขุ กเสิม อยูส่ างสีนกินทานมากนักแล เจ้ามังทาตู / ราชเกิดมาในปีรบั
มด สังกาดได้ ๑๑๖ ตัว เจ้าใหย่มาได้ ๔๒ ได้เสวยสีสมบัดใน ล้านช้าง ในปี เมิงเป้าสัง
กลาดได้ ๑๑๗๘ ตัว เดือน ๖ /เพงวัน ๔ เจ้าเสวยราชได้ ๒๐ ปีรวายสันสังกลาดได้
๑๑๙๘ ตัว เดือน ๖ ออก ค่า ๑ มือ้ กัดเปล้าวัน ๓ ประมาณพาดลันมือ้ ค่า เจ้าก่บล่ ะบวน
เสียใน / หอคาข้างหนองบัวนัน้ แล ขอยไพ่ทงั ้ หลายเฝ้างันในหอคานานได้ ๑๐ เดือน จึง
เอารถเล่มประเสิด ด้วยแก้วและคาประดับนัน้ ใส่หบี เจ้าแห่รถไปหลอในนาหัวของ ทีน่ นั ้
๙๔
ในเดือน ๖ ออก ๑๑ ค่า ลวดเผาทัง้ รถเหล้มนัน้ หัน้ แล นับแต่ชาติมาได้ ๖๒ เจ้า มีลกู ได้
๕ อง อง ๑ เจ้าสุกกเสิม อง ๑ เจ้าจันทกุมมาน อง ๑ เจ้าโพ อง ๑ เจ้า / อูนคา อง ๑
เจ้าคาบัว พ้อยมีลกู ยิง ๓ อง ๑ ชื่อเจ้านางสูพนั นะบูดสดี ผู้ ๑ ชื่อ เจ้ายอดคา ผู้ ๑ ชื่อ
เจ้านางคาฟองหัน้ แล อยูม่ าเถิงปีกดั ไค้ / สังกลาดได้ ๑๒๐๑ ตัว เจ้าสุกกะเสิมองพี่ ขึน้
เปนเจ้าล้านช้างแทนพระปิตา ใน เดือน ๙ ออก ๓ ค่า วัน ๓ มือ้ เปิกเสด ยามกองแลง
เจ้าเส / วยสีสมบัดในเมืองล้านช้างปางนัน้ ก่สาลิทธิมากนักแล ส่วนเจ้าโพองน้องนัน้
เวลากาท่านมีลวดเปนบ้าเสีย เจ้า...(ไม่ชดั )...นัน้ ก่ขน้ึ เปนเจ้าราชวงหัน้
๙๕
แล สักราชได้ ๑๒๑๖ ตัว ปีกดเสด เดือน ๑๐ แรม ๒ ค่า วัน ? ๒ ยาม ยาม แถใกล้เทีย่ ง
กางวัน เจ้าสุกกะเสิมก่บระบวนในหอไชเชียงแมนข้างคกเรือหัน้ แล เสนาอา / มาดขอย
ไพ่เฝ้าแหนแปงปมนใส่เจ้าไว้นานได้ ปี ปาย ๗ เดือน สังกลาดได้ ๑๒๑๔ ตัว ปีรวงไค้
เดือน ๔ ขึน้ ๖ ค่า ได้บนั จุเจ้ากับดอนซายคกเรือห / หัน้ แล เจ้าเสวยสีสมบัดได้ ๑๒ ปี
นันชาติเจ้าได้ ๑๕๓ เจ้าก่บละบวนไปในปี นัน้ แล สักราชได้ ๑๒๕๒ ๑๕ ตัว ปี เต่าไจ้
เจ้าองจันได้ขน้ึ เสวยสีสม / บัดแทนพีอ่ า้ ยในล้านช้างร่มขาวหัน้ แล ส่วนเจ้าอุ่นคาองน้อง
ก่ได้ขน้ึ เปนเจ้า อุปราชหัน้ แล ส่วนเจ้าบัวคาองน้อง ก่ได้ขน้ึ เปนราชวงและเจ้าก่ได้เสวย
สีสมบัด พร้อมกันกับทัง้
๙๖
๓ หัน้ แล เจ้าองจันได้เสวยสีสมบัดนานได้ ๑๘ ปีเจ้าก่บระบวนไป ในหอคาข้าง หนอง
บัวหัน้ แล ทีน่ ้ีมาจักจาเช่นกะสัดเสวยเมืองจักปนั พาวก่อน พระไชองแว ลูก เจ้าชูพู
หลานเจ้า / อุปปโยวลาชได้เสวยเวียงจัน กิงกิสเสวยเมืองหลวงหลานเจ้าสุรยิ ะทา
มิกราช แต่ นัน้ พระไชองแว มีลกู ชื่อเจ้าองหลวง เจ้าองหลวงมีลกู เชื่อเจ้าอง / บูน ก่ได้
เสวยเมืองชุองแล เจ้าองบูนนัน้ จังเอานางลู
่ มพูหนองบัวแม่นหลานเจ้าเอกเมืองพาน
หมอคัง อันโตนสวาดนาทีก่ วิ่ บางกอกเมืองข / ขวาปางนัน้ ละเจ้าไว้ อินทโสมจึงหนีไป
อยูล่ มู พูปางนัน้ ลูกนางลูมพูนนั ้ จึงมีเจ้าอินเจ้าอานุ เจ้าองบูนจุตไิ ปแล้ว เจ้าอินนัน้ นังก่
่ บุนก่มาก กับได้สร้างวัดจอมเพด / หลัง ๑ ค้าพระสาสนาพระพุทธิเจ้าแล แดนแต่นนั ้ มา
หากลูกเจ้าองบูนนัน้ แล เจ้านันบ่ชอบหนีไปอยูก่ งู เทพ
๙๗
พมหานคอนพูน้ แล เจ้าอินขึน้ มานังแทน่ เจ้าอินจุตไิ ปเจ้าอานุเสวยเมืองแทน นานได้
๒๔ มาเถิงปีเมิงไค้ ก่ปดจากล้นเกล้าล้นขะหม่อมหนีไปเพิง่ แกว แกวพัดเอา / มาส่ง
เวียงจันเปนแต่เวลากาเจ้าอานู พละกาลังพายใต้ละวัง ...เสียงเสียในปีกดั เปล้า สังกาด
ได้ ๑๑๙๑ ตัวนัน้ แล เจ้าอนุคาได้เ / เสวยราชสีสมบัดในเมืองล้านช้างแทนพีอ่ า้ ยในปีก่า
เร้า สักราด ๑๒๖๕ เจ้าก่ม ี ลูกชาย ๕ อง องพีช่ ่อื เจ้าคาสุก องน้องชื่อเจ้า / สีสพุ นั อง
น้องนัน้ ชื่อเจ้าคาเหงา องน้องชื่อเจ้าคาปาน องน้องชื่อเจ้าสมไส เจ้า คาสุกองพีน่ นั ้ เจ้า
อูบพิเสกขึน้ เปนเจ้าราชวง อยูต่ ่อมาเถิงปีเมิงไค้
๙๘
สักราช ๑๒๔๙ เกิดจุนลาจล ห้อไทไลหลังมา เจ้าอุปราชเถิงแก่กาไป สมเดจ พระเจ้า
มหาชีวติ ก่ บายลงไปเพิง่ พระเจ้ากรุงสยาม ก่กลวดดูสนทนาปึ กสาพระเจ้าล้า / นช้างร่ม
ขาว ก่ชวดสยาแก่แล้ว จึงอูบ พิเสกตึม่ ยดขึน้ เปนพระเจ้าจางวาง เจ้าลาดชะวงองลูกผูพ้ ่ี
นัน้ พระเจ้ากรุงสยามก่ / อุบพิเสกตื่มยด ขึน้ เปนสมเดจพระเจ้าล้านช้างร่มขาว ว่าการ
แทนพระปิตตา ในปีเจ้าสีสพุ นั องน้องอุบพิเสกขึน้ เปนเจ้าราชวง / เจ้าคาเหงาองน้องนัน้
เจ้าก่ให้วา่ การกรมมคลัง เจ้าคาปานองน้องนัน้ เจ้าก่ให้วา่ การ เจ้าเสวยสรสมบัดนานได้
๒๓ ปีรบั มดสักราช ๑๒๕๗ เดือนเจียงแรม ๑๓ ค่า
๙๙
เจ้าก่เข้าสูส่ วันนะคดมือ้ นัน้ แล นับชาติเจ้าได้ ๘๐ ก่บละบวนไปในปีนนั ้ แล ข่อยไพ่เฝ้า
งันในหอคานานได้ ๔ เดือน จึงเอารถเหล้มประเสิด อันประดับด้วยแก้วแ / และคาใส่หบี
แรรถไปหลอทีท่ ง่ ทาดสีทามหายโสก ในเดือน ๔ แรมค่า ๑ วัน ๒ เจ้านัน้ ก่ได้กระทา
เจ้าคาสุกองพีเ่ สวยราชสีสมบัด แทนพระปิตตานานได้ ๖๖ ปี เมือปีก่าไส้ / สังกลาดได้
๑๒๕๕ ตัว เดือน๑๐ ขึน้ ๑๕ ค่า พระเจ้ากูงสยาม เกิดจูนลาจนกับฝาหลังเสดก่ ่ ได้วาง
แผ่นดินเมืองล้านช้าง ให้ขน้ึ อยูก่ บั ก่เวินแมนฝาลังเสดปีนนั ้ แ
๑๐๐
ล แดนแต่นนั ้ มา ฝาหลังก่
่ เปี่ยนแปงทาเนียมใหม่ เจ้านายก่บใ่ ห้มบี ่าวมีไพ่ ข้าราชการก่
บ่ให้มหี ลาม ทาดในเรือนก่ถอดออกมาเปนไทแล้วก่เกบ / เงินค่าตัวคนละ ๒ หมัน กับ
ขอวานแรงราชดอนกะทากานแผ่นดินคนละ ๒๐ วัน ช้านาเอาเงิน อีก ๒๐ หมัน วัดวา
สาสนาลางแห่งฝหลัง่ / ก่มา้ งเอาเรดบ้านเรดเรือน ของฝหลังตางหาก
่ ลางแห่งก่ยงั แล
สังกาด ๑๑๗ ตัว ปี เมิงเป้าส้างทาดสีทามะหายโสก ก่โลมออกดานละ / วา ให้สงู ขึน้ ตึม่
๕ วา สังกลาด ๑๑๘๙ ตัว ปีเมิงไค้ เจ้าอานุไปยุทธกาวังกอก ถอยคืนมา ไทย่าเวียงจัน
แตก เดือน ๖ แรม ๒ ค่า เดือน ๖ แรม ๒ ค่าเมือง พวนกลับมาขึน้ อยูก่ บั เมืองหลวง ก่
แม่นปี

๑๐๑
เดียวนัน้ แล จาแต่เมืองพวนแลสบแอด เชียงค้อไปขึน้ เวียงจันปีก่าเร้า ลาดับมา ได้ ๓๗
ปีจงึ มาขึน้ กับเมืองหลวง ไผอยากรูใ้ ห้เบิง่ พินอยายังจักกว้างแล สังกลาด ๑๙๒๔ ปี /
เต่าเสด ได้นางโยทิยามาถวายพระไช ชื่อว่านางแก้วฟ้า สักราช ๑๙๒๕ ปีก่า ไค้ ไปสล
องทาดหนองหาน รับนางแก้วฟ้าเมืองโยทิยา ผู / ลูน สังกลาด ๑๙๓๓ ตัวปีรวงมดพระ
ไชเจ้าไปเสียเมืองลามมลักองกาน พหน่อเมืองลูกพระไชเกิดปี นนั ้ สังกลาด ๑๙๔๖ ตัวปี
กาบสัน พยาทัง้ ๔ เ / เอาลูกพระไชผูช้ ่อื ว่าพระหน่อเมือง มายังเวียงจัน สังกลาด
๒๓๑๙ ตัว ปีเมิง เป้า เดือน ๖ แรม ๑๐ ค่า วัน ๕ มือ้ รวายสียามตูดช้ายกางคืน ช้างลี

๑๐๒
เข้าเมืองปีนนั ้ แล สังกลาด ๒๓๓๕ ตัวปีก่าไส้ ม่าน ๔ โป ๔ ทับ เชียงรายลง มาเอาชา
งดอกพินบาดฝาเหลือมลวดหนี ปีนนั ้ แล สังกลาด ๒๓ / ๓๘ ตัวปีรวายสันเดือน ๔ แรม
๓ ค่า วัน ๓ พระบาทฟ้าเหลือมมาแต่งเอาเมือง ลวดนังเมื ่ องปี นนั ้ แล สังกลาด ๑๓๔๙
ตัวปีเมิงมดเดือน / ๓ แรมค่า ๑ วัน ๖ เจ้านันยกกาลังมาตัง้ ท่งนากลาง เท้ารอดปีเปิก
สัน เมืองแตกด้วยมีลกู คดไขประตูเวียงเอาแล