Adam Mickiewicz Dziady cz.

II
Temat: Geneza II cz. Dziadów Adama Mickiewicza

II cz. Dziadów pochodzi z początkowej fazy twórczości poety. Dramat powstawał w

latach 1820 -1821, a został wydany w 1823 roku. Jego treść wywodzi się z bardzo żywej w
romantyzmie tradycji ludowej, z pogańskiego obrzędu dziadów polegającego na
wywoływania duchów zmarłych przodków, aby żywi mogli udzielić pomocy umarłym.
Prawdopodobnie Mickiewicz jako dziecko brał udział w takim obrzędzie, a ludowe opowieści
poznał za pośrednictwem litewskiej służby. U podłoża utworu leży także mocno zakorzeniony
w świadomości ludowej problem winy i kary. Dziady są bardzo mocno związane z epoką
romantyzmu zarówno w warstwie treści jak i formy.

Temat: Nastrojowość i tajemniczość II cz. Dziadów Adama Mickiewicza.

Czas akcji – noc zaduszna przed świętem Wszystkich Świętych.

Miejsce akcji – kaplica za wsią koło cmentarza.
Bohaterowie – obrzęd jest prowadzony przez Guślarza, Starca oraz chór wieśniaków i
wieśniaczek.
Odpowiednia inscenizacja – okna szczelnie zasłonięte całunem, idealne ciemności, trumna na
środku kaplicy.
Każdy duch jest przywoływany za pomocą określonego obrzędu:
– Aniołki poprzez spalenie garści kądzieli,
– Widmo poprzez zapalenie wódki w kotle,
– Zosia poprzez zapalenie wianka ze święconych ziół.

Temat: Problem winy i kary w II cz. Dziady Adama Mickiewicza.

1. Grzech lekki reprezentują przybyłe na obrzęd duchy dzieci – rodzeństwa Rózi i Józia.
Zgrzeszyły one tym, że ich życie było tylko szczęśliwe:
Zbytkiem słodyczy na Ziemi
Jesteśmy nieszczęśliwemi

Dzieci nie miały żadnych obowiązków, ich życie polegało tylko na zabawie:
Śpiewać, skakać, wybiec w pole,
Urwać kwiatków dla Rozalki,
Oto była moja praca,
A jej praca stroić lalki.
Można powiedzieć, że były to dzieci wychowywane bezstresowo, za wszystko chwalone:
A co zrobię, wszystko caca.
Na podstawie ich historii poeta formułuje ważną prawdę życiową – aby ludzkie życie było
pełne, musi się składać zarówno z radości jak i ze smutku, zarówno z pracy jak i z
przyjemności. W przeciwnym wypadku jest to życie niepełne i brak musi zostać ukarany:
Kto nie doznał goryczy ni razu
Ten nie dozna słodyczy w niebie.

Dzieci proszą o dwa ziarnka gorczycy, otrzymują je i mogą iść do nieba.

2. Jako drugi na obrzęd dziadów przychodzi Widmo reprezentujące grzechy ciężkie.
Jest to duch złego, okrutnego pana, właściciela wsi, winnego śmierci swych poddanych.
Widmo zdaje sobie sprawę, że jego przeznaczeniem nie jest niebo, tylko piekło – wręcz chce
do niego iść, gdyż przeżywa straszne męki, błąkając się jako potępiona dusza w pewien
sposób uwięziona między życiem a śmiercią i cierpiąca z powodu głodu i pragnienia. Prosi
więc o pożywienie i picie, ale ptaki będące duszami zamordowanych przez niego ludzi, nie
pozwalają na to. Opowiadają swoją historię świadczącą przeciwko złemu panu.
Jako pierwszy odzywa się Kruk, który pod jego rządami cierpiał głód. Pewnego razu, gdy
od trzech dni nic nie jadł, zerwał kilka jabłek w sadzie pana. Został za to skazany na chłostę i
tak pobity, że w rezultacie zmarł:
Przywiązano mię do sochy,
Zbito dziesięć pęków łozy,
Każdą kość, jak z kłosa żyto,
Jak od suchych strąków grochy,
Od skóry mojej odbito!
Nie znałeś litości, panie!
Następnie swoją historię opowiada Sowa, która prosiła o udzielenie pomocy w Wigilię
Bożego Narodzenia dla siebie i swojego maleńkiego dziecka. Jej sytuacja była bardzo trudna
– mąż zmarł, stara matka leżała chora, dorosła córka służyła w dworze pana, kobieta nie miała
więc środków do życia:
Panie, daj nam zapomogę,
Bo dalej wyżyć nie mogę!
Niestety, kobieta nie uzyskała pomocy, tylko na rozkaz złego pana została brutalnie
wyrzucona i zamarzła wraz z dzieckiem:
Zbita i przeziębła srodze,
Nie mogłam znaleźć noclegu,
Zmarzłam z dziecięciem na drodze
Nie znałeś litości, panie!
Historia Widma przekazuje pod naszym adresem kolejną prawdę życiową, ludzie nie mogą
mu pomóc, bo był nieludzki:
Bo kto nie był ni razu człowiekiem
Temu człowiek nic nie pomoże.
Znaczy to, iż ludzkiego traktowania możemy oczekiwać, gdy sami jesteśmy ludzcy dla
innych.

3.Grzech średni reprezentuje duch dziewczyny – próżnej, beztroskiej Zosi.

Nie darzyła ona nikogo miłością, a co więcej, wyśmiewała chłopców, którzy ją
kochali:
Oleś za gołąbków parę
Chciał raz pocałować w usta;
Lecz i prośbę, i ofiarę
Wyśmiała dziewczyna pusta.(…)
Józio dał wstążkę pasterce,
Antoś oddał swoje serce;
Lecz i z Józia i z Antosia
 Śmieje się pierzchliwa Zosia.

Historia Zosi pozwala sformułować następującą prawdę moralną – nie wolno

żyć w oderwaniu od ziemskich spraw, w tym wypadku potępione jest
wyśmiewanie miłości, która była najważniejszym uczuciem w epoce
romantyzmu:
Kto nie dotknął ziemi ni razu ,
Ten nigdy nie może być w niebie.
Dziewczyna prosi, aby chłopcy ściągnęli ją na ziemię, żeby mogła naprawić
błędy i pobyć trochę z nimi, lecz jej prośba nie może zostać spełniona. Zosia
musi za karę błąkać się jeszcze przez dwa lata, czyli odbyć karę czyśćca, zanim
pójdzie do nieba.

Temat: II cz. Dziady jako dramat romantyczny.

Pod względem treści „Dziady” z epoką romantyzmu wiążą następujące elementy:
• LUDOWOŚĆ – była ona inspiracją dla twórców, z kultury ludowej czerpano pomysły,
w tym wypadku jest to praktykowany od wieków obrzęd dziadów, czyli zwyczaje
pogańskie połączone z religią chrześcijańską;
• PROBLEM WINY I KARY – wynika z bardzo mocno zakorzenionego w
romantyzmie poczucia sprawiedliwości, każda najdrobniejsza nawet wina musiała
zostać ukarana, jeżeli kary nie nałożyła ludzka sprawiedliwość, wtedy winowajcę
dosięgła kara wymierzona przez Boga;
• MIŁOŚĆ jako najważniejsze z uczuć – Zosia musi być ukarana, bo nie obdarzyła
nikogo uczuciem, a co najgorsze, drwiła z chłopców wyznających jej miłość;
• FANTASTYCZNOŚĆ – ona też wynika z ludowości, bo w kulturze ludowej było
dużo różnego rodzaju postaci fantastycznych, które są obecne w utworach
romantycznych, w tym wypadku są to duchy;
• TAJEMNICZOŚĆ i nastrojowość – utwory romantyczne przesycone są niezwykłym,
tajemniczym nastrojem, co wynika m.in. z występujących w nich postaci
fantastycznych oraz z odpowiedniej scenerii (noc, ciemność, odludzie, cmentarz itd.).

Pod względem formy „Dziady” z epoką romantyzmu wiążą następujące elementy:

• zerwanie z tradycyjną budową dramatu nowożytnego, czyli podziałem na akty i sceny,
• sięgnięcie do zasad budowy tragedii antycznej,
• brak logicznego uporządkowania – duchy przychodzą w kolejności, która nie wynika
ani z ciężaru grzechów, ani z wieku zmarłych, przychodzą w kolejności
przypadkowej.