WINA I KARA DZIADY CZ 2

Dominującym motywem w tej części “Dziadów” jest ten związany z winą oraz karą za nią. Mickiewicz za pomocą duchów przywoływanych w lu-
dowym obrzędzie przedstawia po kolei trzy grzechy, których dopuścili się ludzie na ziemi i za które cierpią wciąż po śmierci. Jako pierwsze poja-
wiają się dusze dzieci, które za życia nie posmakowały smutku i goryczy, cieszyły się radością i beztroską. Ich winą było więc, że nie poznały peł-
nego życia, ze wszystkimi jego emocjami i doświadczeniami. Kolejnym duchem jest możny pan, który za życia przyczynił się do cierpienia swoich
poddanych. Jego grzech jest tak ciężki, że nie ma dla niego wybaczenia i pomocy. Trzecią duszą jest młoda pasterka, która w trakcie swojego życia
igrała sobie z uczuciami chłopców, nie angażując się w relacje z nimi. Nie poznała więc smaku prawdziwej miłości, co okazało się być jej winą, za
którą teraz pokutuje. Jako ostatni ukazuje się upiór młodzieńca, który popełnił samobójstwo. Jest to także ciężki grzech, przez który nie może on
trafić do nieba po śmierci. W tekście Mickiewicza pokazane jest, że każda rzecz, jaką człowiek uczynił w trakcie swojego życia, po śmierci zostanie
sprawiedliwie rozliczona.

Co to jest ustęp w Dziadach?

Jest to aluzja do przybliżającego się nieuchronnie końca despotycznych rządów cara i jego tyranii. Główną funkcją ustepu jest
pokrzepienie serc w młodym pokoleniu Polaków oraz szerzenie przeświadczenia ,że naród Polski wyzwoli się spod despotycznych
rządów cara.

Mesjanizm w III części “Dziadów”

Polska jest pokazana jako męczennik narodów. Swoją męką ma zbawić inne narody od cierpień. Mesjanizm polski dostrzec można
Widzeniu księdza Piotra. Cierpienie Polaków jest przyrównane do cierpień Jezusa, co jest podkreślane za sprawą licznych paraleli.

Sc. II Wielka Improwizacja: w celi Konrada, która jest największa, zbierają się w Wigilię inni więźniowie. Tu opowiadają o swoim
aresztowaniu, losie bliskich, innych więźniów. Jan SobolewskSobolewski opowiada o zsyłce na Syberię kolejnej grupy studentów.
Wszyscy zostali oskarżeni o spisek przeciwko carowi, nikt ich nie bronił, śledztwo toczyło się w tajemnicy, zapadły bezprawne i
niesprawiedliwe wyroki. Konrad wygłasza Wielką Improwizację - wyraz prometejskiego buntu przeciw takiemu losowi Polaków. Konrad
żąda od Boga władzy nad swoim narodem, bo chce go uczynić wielkim. Posuwa się na granicę bluźnierstwa.

Motyw wolności
Motyw wolności stanowi główne zagadnienie utworu, Chodzi w nim o wolność jednostki (uwięzionej w odosobnieniu przez władzę) oraz wolność
całego narodu i kraju. Oba zagadnienia przeplatają się - uwięzienie jednostki wynika bezpośrednio ze zniewolenia kraju, w którym władzę przejął
zaborca i więzi niewygodne osoby, by nie mogły one działać na rzecz swojej ojczyzny. Wolność jest przedstawiona w dramacie jako jedna z naj-
ważniejszych wartości w życiu człowieka. Dla niej trzeba walczyć i poświęcać się, nawet jeśli sprawa zdaje się być z góry przegrana. Osoby pró-
bujące odzyskać wolność przedstawiane są jako postaci dobre i szlachetne, postępujące właściwie. Wolność jest siłą, dzięki której człowiek może
kształtować swoje życie i cieszyć się nim. Autor podkreśla jednak, że wolnym można być nie tylko fizycznie, ale też we własnym umyśle. Gdy
człowiek da się owładnąć złym ideologiom i podda się im, wtedy naprawdę kończy się jego wolność.
Motyw cierpienia
W dziele pojawia się także motyw cierpienia, które jest w stanie ocalić duszę i wolność człowieka. Autor w “Dziadach” stworzył postać Konrada-
Gustawa, który chce przyjąć na siebie cierpienie całego narodu, by uwolnić go od zniewolenia. Cierpienie także ma postać jednostkową i ogólną -
cierpią pojedynczy bohaterowie, ale boleść odczuwa też cały, zniewolony naród polski. Cierpienie upodabnia Polskę do Chrystusa, który poświę-
cił się na krzyżu, by zbawić grzechy ludzkości. Podobnie Polska dręczona jest za grzechy całego świata, które w ten sposób odpokutuje i również
ma zmartwychwstać. Mickiewicz w ten sposób nadaje sens i cel cierpieniu, które nie jest jedynie bezsensownym bólem, ale staje się zadaniem
dla całego narodu.

Motyw mesjanizmu i poświęcenia

Wspomniany już motyw poświęcenia się Polski za grzechy świata sprawia, że staje się ona krajem wyjątkowym, zamieszkanym przez naród wy-
brany. Jej cierpienie i przyjęcie go na swoje barki sprawia, że wybija się ona na tle innych narodów, jest specjalna, powierzono jej ważną misję
odkupienia przewinień innych narodów. W takim ujęciu Polska przestaje być po prostu zniewolonym krajem, a staje się Mesjaszem, kimś, kto
ocali świat, kto został wybrany do tej roli ze względu na swoją wyjątkowość. Podobnie ma to miejsce w przypadku głównego bohatera dramatu,
Konrada - on także poświęca się dla dobra ogółu, ponieważ jest kimś do tego wybranym, wyjątkowym i wyróżniającym się na tle zwyczajnych lu-
dzi.

Motyw snu
W dramacie często pojawia się motyw snu. W jego trakcie bohaterowie mają dostęp do wiedzy i wizji, które są dla nich zamknięte na jawie. Sny
ukazują także ukryte pragnienia oraz lęki bohaterów, skrywające się w świetle dnia. Sny niosą ze sobą ogromne znaczenie, które bohaterowie
muszą odpowiednio odczytać. Odsłaniają one metafizyczny porządek świata przedstawionego, ukazują ukryte symbole i często niosą ze sobą
prorocze wizje. Sny są narzędziem, dzięki któremu autor sygnalizuje bohaterom dramatu i odbiorcom rzeczy, na które nie ma miejsca w planie
rzeczywistym.

Motyw Boga
Motyw Boga pojawia się w rozmyślaniach Konrada. Bóg nie jest tu traktowany jako miłosierny, ale odległy stwórca, do którego ludzie nie mają do-
stępu. Konrad zwraca się do niego niemal jak do równego sobie, porównuje się do Boga, niemalże próbuje przejąć jego rolę. Główny bohater
utworu oskarża także Boga o nieszczęście swoje i zniewolonej Polski i prawie posuwa się do bluźnierstwa, porównując go do cara, kiedy miał on
być ojcem. Postać Boga jest tu więc w jakiś sposób kwestionowana i oskarżana, daleko jest bohaterowi Mickiewicza do pokornej miłości wobec
Boga.

Motyw samotności
Motyw samotności pojawia się przy okazji postaci Konrada. Jest on wojownikiem o wolność swojego zniewolonego kraju, musi uratować ojczyznę
i właśnie dlatego wybiera samotną ścieżkę, na której nikt nie może mu towarzyszyć. Jego wyjątkowość sprawia, że staje się odizolowany od spo-
łeczeństwa, któremu chce on służyć. Konrad poświęca się w imię wolności narodu i ojczyzny. W jego codzienności nie ma miejsca na relacje czy
związki - miłość do ojczyzny pochłania wszystko i pozostawia bohatera samotnym. Jest on geniuszem, których w społeczeństwie jest niewielu, co
także wzmaga jego alienację od innych. Ogromna odpowiedzialność, która spoczywa na barkach Konrada, także izoluje go od innych, ponieważ
nikt nie jest jej w stanie dzielić z bohaterem.