Kompozycja utworu

Dramat Stanisława Wyspiańskiego składa się z trzech aktów, przy czym zwyczajowo pierwszy nazywany jest
realistycznym, gdyż opiera się na przedstawieniu fragmentów rozmów gości weselnych, drugi – fantastycznym,
bo pojawiają się w nim „niespodziewani” goście, zjawy, trzeci – realistyczno-fantastycznym, ponieważ mówi o
przygotowaniach do zrywu narodowego, ale w ostatniej scenie pojawia się chochoł, który wciąga gości w
somnambuliczny taniec.

Czas i miejsce akcji

O tym bardzo dokładnie mówi sam Wyspiański w didaskaliach poprzedzających akcję właściwą aktu I. Akcja
rozgrywa się w noc listopadową w 1900 roku w chłopskiej chacie, która składała się z dwóch izb. Pierwsza
przeznaczona była do tańca, w drugiej natomiast stały zastawione stoły i przeznaczona była do odpoczynku.

Bohaterowie – relacje między chłopami a inteligencją

Relacje między chłopami a inteligencją są jednym z naczelnych tematów tego utworu. Stanisław Wyspiański
pokazuje, jak różnice społeczne, wzajemne animozje, niechęć doprowadzają do klęski. Zainteresowanie
inteligencji chłopami jest jedynie pozorne. Wskazuje na to rozmowa Radczyni z Kliminą. Ta pierwsza nie ma
pojęcia o pracy na roli, dlatego ośmiesza się, pytając w listopadzie, czy chłopi już posiali. Inteligencja nie zdaje
sobie również sprawy ze znaczenia chłopów, nie ma najmniejszego zamiaru dopuszczać go do spraw
narodowych. Taki lekceważący stosunek pokazuje rozmowa Dziennikarza z Czepcem. Chłop interesuje się
polityką, chce porozmawiać, Dziennikarz natomiast nie uznaje takiego partnera do rozmowy, prawdopodobnie
uważa go za niedouczonego, głupiego, który i tak nie zrozumie. Zjawy natomiast odnoszą się do historii. Ani
inteligencja nie chce się tak naprawdę bratać z chłopstwem ani chłopstwo z inteligencją. Branicki mówi o dumie
bycia szlachcicem, o tym, że szlachta nie powinna w ogóle rozmawiać z chłopami, a co dopiero wchodzić z
chłopstwem w związki małżeńskie. Szela natomiast przypomina, że chłopi od setek lat byli warstwą społeczną
najbardziej uciskaną, gnębioną. Dlatego też nie warto ufać inteligentom, słuchać ich. Należy bronić swego.
Inteligencja w dramacie nie rozumie także, że stanowi siłę przewodnią narodu, bo chłopi potrzebują
przywódców. Gospodarz, inteligent, który mieszka na wsi i dobrze się tam czuje, ma grupę przyjaciół i rodzinę,
mógłby być właśnie takim łącznikiem między tymi warstwami społecznymi. Jednak ignoruje on szansę, jaką dał
mu Wernyhora, nie rozumie istoty sprawy, nie wie, w jakim jest momencie historycznym i co może zrobić.

Symboliczne postaci

 Widmo – pod tą postacią kryje się Ludwik de Laveaux. Był chyba pierwszym malarzem, który
zainteresował się wsią bronowicką. Przyjechał do Bronowic, gdy miał zaledwie 21 lat, ale i za sobą
pobyt w Monachium i Paryżu. Bardzo szybko zakochał się w Marii Mikołajczykównie, z którą się
zaręczył. Do ślubu jednak nie doszło, ponieważ Ludwik wyjechał do Paryża i tam pozostał aż do
śmierci, czyli do roku 1894. Widmo jest symbolem niespełnionej miłości romantycznej. Ukazuje się
Marysi i mówi o dawnym szczęściu, wspólnych chwilach. Marysia natomiast jest pełna obaw – z jednej
strony cieszy się z powodu wizyty kochanka, a z drugiej, boi się go. To symbol miłości romantycznej.
 Stańczyk – znany z obrazu Jana Matejki, ostatni błazen Jagiellonów, symbol mądrości. Stańczyk
pojawia się Dziennikarzowi. Stańczyk jest niejako również symbolem dawnej świetności Polski, a
zarazem pewnego konserwatyzmu. Jest głosem sumienia Dziennikarza, który przyznaje się do
bezczynności, wygłaszania pewnych deklaracji, z których nic nie wynika. Dziennikarz ma poczucie
niemocy, może braku wiary w sukces narodowowyzwoleńczy, mimo iż należy do inteligencji i ma
świadomość, że spoczywa na nim obowiązek przewodzenia narodowi. Wyspiański, wprowadzając
widmo Stańczyka, pokazuje słabość obozu konserwatywnego.
 Rycerz – tu jest to Zawisza Czarny, którego widzi Poeta. Odniesienie do Kazimierza Przerwy-
Tetmajera jest bardzo wyraźne – był on autorem dramatu Zawisza Czarny. Poeta jest typowym
dekadentem, ma poczucie słabości, niewiary w sens czegokolwiek, a jednocześnie pragnie wielkich
czynów. Zawisza jest symbolem honorowej walki z otwartą przyłbicą, walki wręcz, marzenia o latach
świetności i zwycięstwa. Gdy jednak podnosi przyłbicę, widać tylko czarną „dziurę”, pustkę. Świadczy
to o kompletnym nieprzygotowaniu Poety do podjęcia jakiegokolwiek czynu. Wszystko, co może
deklarować Poeta, jest puste, bo nie ma pokrycia w czynach.
  Hetman – chodzi o autentyczną postać, hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego. Jest to jeden z
najbardziej negatywnych bohaterów polskiej historii. Najpierw wsławił się tłumieniem konfederacji
barskiej, był przeciwnikiem reform Sejmu Czteroletniego, a potem został współtwórcą Targowicy. W
Weselu jest oczywiście symbolem zdrady narodowej. Pokazuje się Panu Młodemu, któremu usiłuje
wytłumaczyć, iż popełnił błąd, żeniąc się z chłopką, gdyż w ten sposób zdradził swój stan społeczny.
Hetman dowodzi, że bratanie się z ludem jest pozorne. Wyspiański pokazał, że w dalszym ciągu istnieją
ogromne różnice społeczne, Polacy nie są ludźmi solidarnymi, a na dodatek gdzieś głęboko mają
zakorzenioną zdradę narodową, do której są zdolni.
 Upiór – to Jakub Szela, przywódca rabacji chłopskiej w Galicji w 1846 roku. Rabacja skierowana była
przeciwko szlachcie i właścicielom majątków pańszczyźnianych. W praktyce wyglądało to tak, że Szela
z grupą chłopów napadał dwory szlacheckie, mordował i kradł. Szela ukazuje się Dziadowi, któremu
uświadamia, że historia współżycia szlachty i chłopów jest jak historia głębokich ran. Szela jest
przeciwnikiem bratania się ze szlachtą, jest symbolem odwiecznej „wojny”, którą toczą te warstwy
społeczne.
 Wernyhora – to tylko częściowo autentyczna postać, ponieważ trudno dziś ocenić z całą pewnością, że
ten kozacki dziad z lirą, wieszcz, jasnowidz, wędrowiec naprawdę istniał. Być może był autorem
proroctwa (tzw. Proroctwo Wernyhory), które mówiło o rozbiorach Polski. Wernyhorę widzi
Gospodarz. Dziad z lirą wręcza mu złoty róg i nakazuje podnieść lud do czynu
narodowowyzwoleńczego. Gospodarz jednak zasypia po jakimś czasie i z marzeń Wernyhory nic nie
wychodzi.

Symboliczne rzeczy

 Złoty róg Wernyhory – stanowi najważniejszy symbol w całym utworze, symbol walki, i czynu
narodowowyzwoleńczego, ma poruszyć lud do powstania, na jego dźwięk wszyscy powinni ruszyć do
walki. Jednak Gospodarz nie docenia tego, co chce zrobić dla Polski Wernyhora. Pijany i zmęczony
zabawą oddaje róg Jaśkowi, który gubi go, schylając się po czapkę z piórem. Tak więc szansa na
odzyskanie wolności została utracona, a marzenie o pojednaniu chłopów i inteligencji nie spełni się.
 Czapka z piórem – krakowska czapka Jaśka. Z całą pewnością jest symbolem przywiązania do rzeczy
błahych, mało istotnych, nieważnych. Poza tym Jasiek jest bardzo młody, nie wie, że schylając się po
czapkę, traci coś bardzo cennego i wartościowego. Wydaje się również, że Jasiek przedkłada prywatę
nad misję, zadanie, które ma wykonać. Kompletnie nie zdaje sobie sprawy z tego, do czego został
powołany, jest niedojrzały emocjonalnie i politycznie, brak mu odpowiedzialności.
 Złota podkowa – oczywiście jest symbolem szczęścia, ale Wernyhora ją gubi. Znajduje podkowę
Gospodyni, która również, nie mając żadnej świadomości narodowej, wkłada ją do skrzyni, bo może
kiedyś się przyda. Zgubienie mającej przynieść szczęście podkowy świadczy o przesądzonym z góry
niepowodzeniu. Być może jednak kiedyś Gospodyni podkowę wyjmie i wtedy nastąpi pojednanie
warstw społecznych, a także odrodzenie Polski.
 Kaduceusz – Stańczyk daje go Dziennikarzowi. W mitologii greckiej kaduceusz był atrybutem
Hermesa, którą miał on łagodzić spory i godzić wrogów. Zazwyczaj kaduceusz był przedstawiany jako
kij opleciony parą węży. Tu jest laską błazeńską, symbolem przywództwa narodowego. Stańczyk
wręcza kaduceusz z ironią, ponieważ Dziennikarz ze swoją niewiarą w czyn i dystansem do chłopów
absolutnie się na dowódcę nie nadaje.
 Monety – towarzyszą hetmanowi Branickiemu i są symbolem sprzedawania ojczyzny, pazerności,
nieliczenia się z niczym i kierowania się prywatą.
 Krwawa koszula – ma ją na sobie Jakub Szela. To symbol krwawych walk klasowych, bratobójczej
walki.
 Sznur – oczywiście jest symbolem zniewolenia.
 Dzwon Zygmunta – przypomina o latach świetności Polski.
 Kosy – przypomina czasy bitwy kosynierów pod Racławicami oraz to, że chłopi stanowią ogromną siłę
fizyczną, chcą walczyć, ale potrzebują kogoś, kto nimi pokieruje. Rolę tę powinna przyjąć na siebie
inteligencja.

 
Znaczenie ostatniej sceny

Ostatnia scena przedstawia chochoła, który gra na patykach, a goście weselni zaczynają tańczyć w takt jego
lunatycznej, usypiającej muzyki. Chochoł to słomiana otulina krzewu róży, którą używa się w celu ochrony
rośliny przed mrozem i innymi niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Chochoł jako osoba fantastyczna
dramatu przychodzi najpierw do Isi. Ta jednak go wyrzuca, odpędza. Zgodnie z wierzeniami ludowymi
obrażenie chochoła mogło doprowadzić do tego, że ten będzie stroił sobie żarty z gości. Takim właśnie żartem
ma być drugie pojawienie się chochoła, który rzuca jakiś czar na weselników, usypiając ich. Taniec ten jest
oczywiście wyrazem niemocy i zniewolenia całego narodu, całego podzielonego wciąż klasowo społeczeństwa,
bo nie jest ono w stanie zebrać się do walki, zjednoczyć się, zrobić coś dla kraju.

Wesele jako dramat patriotyczny

Nie bez powodu Młoda Polska nazywana jest neoromantyzmem. Dlatego też w Weselu wyeksponowaną mamy tematykę
patriotyczną, narodową, powstańczą. Klęski Polaków Wyspiański tłumaczy tym, iż są oni niegotowi do jakiegokolwiek
czynu, zbyt wiele ich różni, a zbyt mało łączy.

„Wesele” wyprzedza epokę, zapowiada zjawiska typowe dla sztuki kolejnej połowy XX wieku, ale to dzięki poruszeniu
tematów niezwykle istotnych dla nas, Polaków, dzieło to niewątpliwie można nazwać dramatem narodowym.

Na weselu Pana Młodego, którego pierwowzorem był poeta Lucjan Rydel, i Panny Młodej, której za wzór posłużyła chłopka
Jadwiga Mikołajczykówna, zebrały się wszystkie klasy społeczne ówczesnej Polski. Sytuacja ta była więc idealną okazją dla
autora do konfrontacji dwóch grup społecznych: chłopów i inteligencji. Autor dokonał ich wnikliwej psychoanalizy.
Wykorzystując dodatkowo symbolikę i zjawy, ukazał prawdę o narodzie polskim. Najdotkliwiej skrytykowana została
inteligencja, m.in. przez wzgląd na (uważaną za współprzyczynę upadku sojuszu stanowego) jej chłopomanię –
powierzchowne zainteresowanie chłopami i wsią. Inteligenci z zachwytem obserwowali obyczaje, zachowania, ubiór
chłopów, podziwiali wiejską przyrodę, prostotę, siłę fizyczną. Jednak zainteresowanie to jest fałszywe, na co Wyspiański
zwraca uwagę, pokazując, iż jest to jedynie sezonowa moda. „Panowie z miasta” niewiele wiedzą o chłopach, o trudach ich
życia, traktują ich raczej z pogardą. Wieś stanowi dla nich jedynie źródło inspiracji. Czują się ważniejsi od chłopów, nie
dostrzegają budzącej się w owej klasie społecznej świadomości narodowej. Kierują się stereotypami, pochodzącymi z
literatury i sztuki poprzedniego wieku. Uleganie schematom rzutuje na stosunki międzyludzkie, uniemożliwiając racjonalne
działanie, co doskonale widoczne jest w „Weselu”. Chłopi, którzy zostali potraktowani przez autora łagodniej, są chętni do
walki. W końcu czują się Polakami. Owa grupa społeczna stanowi wielką, niewykorzystaną siłę, bez której nie powiedzie się
żadne powstanie. Oczywiście autor dramatu daleki jest od chłopomanii i trzeźwo patrzy na obie grupy społeczne, bez
stereotypów i mityzacji. Rzeczowo ocenia chłopów, widząc zarówno ich zalety, jak i wady. Chłopi są porywczy, skłonni do
pijaństwa, chętnie oddający się w ręce kogoś, kto chce przewodzić. Są pełni słomianego zapału, gotowi do zrywu bez
wcześniejszego przygotowania, niesamodzielni i niedojrzali obywatelsko. Stąd też potrzebują kogoś, kto będzie im
przewodniczył i pozwoli w pełni wykorzystać swój potencjał.

Pojawia się zatem niezwykle ważny problem, aktualny od zarania dziejów: problematyka władzy i przewodnictwa.
Wyspiański odważnie dokonuje oceny, kto powinien stanąć na czele, w tym wypadku, zrywu narodowowyzwoleńczego i w
jego mniemaniu jest to inteligencja. Ta jednak, przerażona gotowością ludu do walki, nie czuje się i nie jest dojrzała, by
przewodniczyć jakiemukolwiek zrywowi. Inteligencji nie potrafią urzeczywistnić marzeń o sojuszu narodowym. Dramaturg
zatem obnaża rzeczywisty stan stosunków chłopsko-inteligenckich. Obie grupy są nieufne wobec siebie, nie potrafią się
porozumieć. Inteligenci, którzy to powinni przewodniczyć narodowi, są niedojrzali, bierni i wykazują się brakiem zdolności
organizatorskich i wolą walki. Wyspiański dokonuje oceny narodu polskiego, który przez wzgląd na posiadanie wyłącznie
takiej inteligencji, nie jest gotowy do walki o niepodległość

Wymowa „Wesela” jest zatem niezwykle pesymistyczna. Oprócz krytycznej charakterystyki grup społecznych,
uzmysławia nam fiasko idei powstania. Nie tylko sojusz chłopów z inteligencją okazuje się złudzeniem, ale i
wizja wywalczenia wolności. Polskie społeczeństwo, zapatrzone w przeszłość, cechujące się marazmem, apatią,
ulegające stereotypom i wadom nie jest w stanie zjednoczyć się i stanąć do walki o niepodległość. Polacy nie
czują się dość silni, by zrealizować romantyczne, wyzwoleńcze wizje. Zadowalają się więc namiastką
niepodległości w postaci ograniczonej autonomii. Niezwykle wymowna jest ostatnia scena utworu, w której to
chocholi taniec jest symbolem marazmu polskiego społeczeństwa. Wszyscy jakby w półśnie, w stanie
letargicznym, oczekują sygnału, znaku. Jednak szansa na odzyskanie niepodległości jest stracona.
Zatem nie tylko przez nowatorską budowę dramatu zasługuje on na szczególną uwagę. Dla nas, Polaków,
stanowi dramat narodowy, gdyż porusza niezwykle ważne kwestie dla naszego narodu. Krytykuje, zwraca
uwagę na błędy, ukazuje wiele nadal aktualnych problemów i wad. Powinniśmy zatem, czytając „Wesele”, mieć
nie tylko na względzie przeszłość i czasy, kiedy utwór był pisany czy do których nawiązuje, ale także naszą
przyszłość. Przyszłość już niepodległej Polski.

Z buntu wobec zastanej konwencji literackiej i niezgody na rzeczywistość rodzą się genialne dzieła. Jednakże
nawet takie utwory łamiące dotychczasowe schematy muszą nawiązywać do dalszej lub bliższej tradycji. Takimi
dziełami są „Dziady A. Mickiewicza i „Wesele” S.W.Wyspiańskiego.
Utwory te otwierają możliwości wielorakich interpretacji ,
jak również są wypełnione przemyśleniami autorów.

Polski dramat romantyczny nie wyrósł z tradycji dramatycznej poprzednich epok. Cechuje go fascynujący
rozmach kompozycyjny , niebagatelna tematyka , bogactwo nieporównywalnw z dramatur-gią ówczesnej
Europy. Jednym z czołowych osiągnięć tego rodzaju literackiego są”Dziady” A.Mickiewicza.
Dzieli się je na „Dziady” wileńsko-kowjeńskie cz. II i IV oraz
„Dziady” drezdeńskie cz.III . Ich główną , łatwo zauważalną cechę stanowi luźność kompozycyjna , tak między
poszczególnymi częściami jak i w strukturze cz.III. Pomiędzy cz. II dziejącą się w kaplicy podczas
sparopogańskiego obrzędu , kiedy to Guślarz przywołuje duch y zmarłych i Widmo , a cz.IV z akcją
rozgrywającą się na plebani , nie ma ścisłego powiązania.
Jednak postać Pustelnika-Gustawa ,który szuka pociechy duchowej u księdza pozwala wysnuć wniosek , że jest
to Widmo
z cz.II i nieszczęśliwy kochanek , popełniający samobójstwo z powodu wielkiej niespełnionej miłości
poprzedzającej cz.II.
Nawiązaniem do cz.II są słowa Więźnia zapisane na ścianie celi,
a oznajmiające śmierć Gustawa- bohatera liryczne-go , który samowolnie przeobraził się w bohatera
tragicznego-Konrada reprezentującego uciśniony naród i powołanego do spełnienia dziejowej misji
patriotycznej.

Część II składa się z „Prologu”, dziewięciu scen zawartych w akcie I oraz cyklu epickiego pt.”Ustęp”
zamkniętego wierszem „Do przyjaciół Moskali”. Rolę dramaturgicznej klamry , spinającej wszystkie części ,
spełnia wspomniana już uroczy-stość „dziadów”, która w scenie IX łączy się z chrześcijańskim świętem
Zaduszek,
odbywającym się na cmentarzu.

Cechą wyodrębniającą dzieło Mickiewicza od europejskiego

dramatu romantycznego jest jego narodowość. Ojczyzna, naród, wyzwolenie to słowa-klucze. Życie jednostki i
społeczeństwa
związane jest niepodzielnie więzem spraw narodo-wych.
Cały utwór wypełniony jest problematyką patrio-tyczną.
Rzeczywistość w dramacie oparta na niedawnych wydarzeniach oraz szereg aluzji splatają się ze scenami
fantastycznymi.
Dramat cechuje również ukazanie ludowej sprawie-dliwości.
Zły pan nie doczeka się zbawienia , ponieważ doprowadził do śmierci głodowej matki i dziecka , a to uważane
było za zbrodnię najcięższą , za czyn haniebny.
Doktor , który doprowadził do próby samobójczej młodego skazańca Rollisona zostaje skazany na śmierć przez
porażenie piorunem. Niebegatelną rolę odgrywają widzenia księdza Piotra , Ewy , Senatora. Dzięki nim możemy
poznać charakter bohaterów , ich psychikę która jest skrzętnie kamuflowana w pozostałych wersach dramatu.
W „Dziadach” pojawiają się motywy chrześci-jańskie takie jak:egzorcyzmy ks. Piotra odprawiane nad
zdemoralizowanym Konradem , proroctwa , wierzenia:

„Jak baldachim rozpięta księga tajemni-cza

Nad jego głową ostania lice.
Podnóżem jego są trzy stolice.
Trzy końce świata drżą , gdy on woła:
I słyszę z nieba głosy jak gromy:
To namiestnik wolności na ziemi widomy!”

Załamanie klasycznej struktury dramatu w „Dziadach” to nie tylko zanegowanie trzech jedności:miejsca , czasu i
akcji , ale także połączenie różnych gatunków literackich. Sąsiadują tu ze sobą sceny dramatyczne , fragmenty
liryczne (spowiedź Gustawa )
epickie ( „Ustęp”).Pozatym występują elementy komediowe i satyryczne zauważalne w charaktery-styce elity
rządzącej w Królestwie Polskim .

Władysław Stanisław Wyspiański jest dramatur-giem okresu Młodej Polski. Uważany jest za jednego z
najwybitniejszych młodopolskich poetów kontynuujących tradyce romantyczne.
Fascynacja do modernistycznych prądów europej-skich sprawiła ,
że Wyspiański stworzył dramat wnoszący do literatury polskiej
nowy , niespotykany styl. Takim dramatem narodo-wym stało się „Wesele”- do dziś grane na scenach polskich
teatrów.

Kompozycja dramatu została dokładnie przemy-ślana .

Wyspiański jak nikt przed nim zwrócił szczególną uwagę na elementy opisowe. Cały wystrój brono-wickiej
chaty to symbol polskiego społeczeństwa. Rozmieszczone w niej przedmioty odnoszą się do poszczególnych
warstw społ.: wieniec dożynkowy,
wstążki , pióra - to wieś polska ; biurko zarzucone papierami - to
inteligencja ; szable dubeltówki - to szlachta.
Znaczącą rolę odgrywają obrazy - postaci na nich przedstawione wezmą udział w akcji dramatu ( Wernychora
ukazuje się Gospodarzowi ). Wyspiań-ski podobnie jak Mickiewicz w „Dziadach” złamał trzy zasady jedności.
Przyczynił się do tego niewątpliwie ślub Lucjana Rydla z córką chłopa i ich wesele w bronowickiej chacie. Ślub
i wesele rozszerzają miejsce i czas akcji.

W akcie I autor zawarł poglądy oraz mental-ność chłopstwa i mieszczaństwa. Czepiec interesuje się wielką
polityką , próbuje się dowiedzieć czegoś dowiedzieć od Dziennikarza , który w rozmowie z chłopem czuje
znaczną przewagę i kwituje wypowiedź Czepca następującymi słowami: „Ja myślę , że na waszej parafii świat
dla was aż dosyć szeroki”.
Podobnie zachowuje się Radczyni w rozmowie z Kliminą
obstając przy tym aby każdy pilnował swojego interesu.
Zachowanie obojga inteligentów świadczy nie o ich wyższości
ale o ich bezkresnej głupocie przyczyniającej się do pogorszenia sytuacji wspólnej ojczyzny.

Akt I kończy dialog Poety z Rachellą , która zaprasza wszystkie dziwy na wesel , a Panna Młoda woła chochoła
z ogrodu. W tym momencie autor rozwija wątek fantastyczny.
Chochoł - postać tak naprawdę nieistniejąca - jest pierwszoplanową postacią utworu i siłą , powołującą do życia
inne zjawy.
Na weselu pojawiają się: Widmo, narzeczonego Marysi , Stańczyka
Dziennikarzowi Rycerz z dramatu„Zawisza Czarny”, Poecie Hetman,
przedstawiciel arystokracji Panu Młodemu , Upiór (Jakub Szela)
Dziadowi , Wernychora Gospodarzowi. Fantastyczne postaci w dramacie zaistniały jaki żywe , nacecho-wane
ludzkimi właściwościami osoby. Dzięki temu zatarły się granice między światem pozaziemskim a rzeczywistym.
W utworze występuje wiele rekwizytów ( złoty róg , złota podkowa , koń ognisty) które kojarzą się z
rzeczywistością , choć
tak naprawdę z nią nic wspólnego nie mają.

„Dziady” i „Wesele” były znaczącymi dziełami swych epok. Ich wspólną cech jest otwarta kompozycja. Myślę ,
że można je nazwać dramatami narodowymi , gdyż tematem przewodnim w obu tych utworach stała się chęć
odzyskania upragnionej niepodległości. Obydwa dramaty surowo traktują przeszłość i stawiają pytania o
przyszłość. Pytania na które musimy sobie sami odpowiedzieć. Obydwa utwory zostały napisane przez artystów
łamiących dotychczas panujące prawa
literackie , więc powstały z buntu wobec tradycji.