Professional Documents
Culture Documents
Daorsa Memqaj
2 months ago
plakualdi
4 years ago
Joni Joni
5 years ago
Arbenita Basha , --
5 years ago
E DREJTA CIVILE
1. 1. E DREJTA CIVILE
2. 2. Përkufizimi i lendes e Drejta Civile Nocioni E drejta civile si dege e se drejtës - përfshinë
tërësinë e dispozitave ligjore me të cilat rregullohen marrëdhëniet shoqërore te karakterit pasuror. E
drejta civile si shkence juridike - përfshinë tërësinë e studimeve shkencore me te cilat studiohen
normat juridike qe i rregullojnë marrëdhëniet shoqërore te karakterit pasuror
3. 3. Objekti i studimit Objekt studimi dhe rregullimi i te drejtës civile janë marrëdhëniet shoqërore te
karakterit pasuror ose ato te cilat ne instancën e fundit marrin karakter pasuror E drejta civile nuk e
rregullon karakterin pasuror te marrëdhënieve shoqërore por aspektet ligjore (kornizat ligjore te
marrëdhënieve pasurore) Cilat marrëdhënie shoqërore janë te karakterit pasuror ? Shembull: 1.
Shitblerja e një veture, banese, toke, kontratat e kredisë etj 2. Kontratat e shërbimeve (kontrata me
avokatin, kontrata me këngëtarin, kontrata me punëtorin etj)
4. 4. Ndarja e te drejtës civile E DREJTA CIVILE NDAHET NE: E drejta civile pjesa e përgjithshme E
drejta sendore-pronësia E drejta familjare E drejta trashëgimore E drejta e detyrimeve (Kontratat) E
drejta e procedurës civile
5. 5. E drejta civile - pjesa e përgjithshme Pjesa e përgjithshme e te drejtës civile i studion dhe
përpunon nocionet themelore për te gjitha degët e se drejtës civile Ne pjesën e përgjithshme
trajtohen si bie fjala: Objekti i te drejtës civile Parimet e te drejtës civile Subjektet e te drejtës
civile Te drejtat subjektive civile Koncepti i pasurisë Punët juridike Modifikimi i punëve
juridike Anulimi i punëve juridike Shkaktimi i demit si burim i raporteve civile Ushtrimi dhe
mbrojtja e te drejtave civile .etj
6. 6. Parimet e te drejtës civile Marrëdhëniet te cilat i rregullon e drejta civile rregullohen sipas këtyre
parimeve: 1. Barabarësia e palëve 2. Iniciativa e lire e palëve dhe autonomia e vullnetit 3. Qarkullimi i
te drejtave civile 4. Sanksioni pasuror - Parimet e te drejtës civile ne çdo raport juridiko-civile
zbatohen ne mënyrë komulative
7. 7. Burimet e të drejtës civile Burimet e të drejtës civile ndahen në burime materiale dhe formale
Burimet materiale janë forca shoqërore që i krijon normat juridike të së drejtës civile Burimet formale
janë format në të cilat paraqiten normat juridike civile. Ato janë Burimet e drejtpërdrejta: A. Ligji B.
Zakoni Burimet e tërthorta: a. Praktika gjyqësore b. Shkenca juridike (doktrina juridike)
8. 8. Raporti i të drejtës civile me degët tjera të së drejtës Raporti i të drejtës civile me: Të drejtën
familjare Të drejtën trashëgimore Me të drejtën ekonomike Të drejtën private ndërkombëtare Të
drejtën administrative
9. 9. Raporti i të drejtës civile me të drejtën familjare E drejta civile dhe e drejta familjare kanë
elemente të përbashkëta por edhe dallime: Elementet e përbashkëta: Iniciativa e lirë e palëve
Barabarësia e palëve Elementet pasurore të marrëdhënieve juridike të këtyre dy degëve Dallimet:
Natyra juridike e raporteve Afatet Sanksionet
10. 10. Raporti me të drejtën trashëgimore Raportet në mesë këtyre dy degëve qëndrojnë në objektin e
rregullimit: E drejta civile i rregullon marrëdhëniet pasurore për të gjallë të subjekteve (inter vivos) E
drejta trashëgimore i rregullon raportet pasurore në rastet e vdekjes (mortis causa)
11. 11. Raporti me të drejtën ekonomike E drejta ekonomike e rregullon zhvillimin e ekonomik duke e
studiuar në këndin e perspektives ekonomike. E drejta civile me normat e veta i rregullon të raportet
ekonomike
12. 12. Raporti me të drejtën e punës E drejta e punës i rregullon raportet në mes të punëdhënësit dhe
punëtorit E drejta civile me normat e veta i rregullon raportet e karakterit pasurore të raporteve të
punës. Shembull: Paga Dëmtimet në punë Kompensimet për punën shtesë etj.
13. 13. Raporti me të drejtën private ndërkombëtare E drejta civile me normat e veta i rregullon
marrëdhëniet pasurore brenda një shteti (marrëdhëniet nacionale) E drejta private ndërkombëtare i
rregullon marrëdhëniet pasurore me element të huaj ndërkombëtar
14. 14. Raporti me të drejtën administrative E drejta administrative i rregullon raportet e qytetarëve me
administratën por edhe raportet e vetë organeve të administratës. Në të drejtën administrative vlen
parimi i subordiminit (nënshtrimit) ndërsa në të drejtën civile vlen parimi i barabarësisë (i
koordinimit) Mirëpo disa raporteve civile akti administrativ është prezumim (parakusht) për krijimin
e tyre Shembull: Receta e mjekut për medikamente Leja e ndërtimit Leja e për blerjen e
mjeteve narkotike etj.
15. 15. Subjektet e të drejtës civile Subjektet e të drejtës civile janë: Personat fizik Personat juridik
Personat fizik janë subjekte natyrore Personat juridik janë subjekte artificiale të krijuara në bazë të
ligjit
16. 16. Personat fizik Çdo person i lindur gjallë dhe që ka formën e njeriut është subjekt i të drejtës
civile Përjashtimisht edhe personi i palindur (fëmija) është subjekt i së drejtës civile në rastet e
caktuar (trashëgimia, dhuratat etj) Subjektet për të hyrë në marrëdhënie juridike civile duhet të kenë:
Zotësinë juridike dhe Zotësinë e veprimit Zotësia juridike është aftësia e e subjekteve të jenë
bartës të drejtave dhe detyrave. Zotësia juridike arrihet me të lindur Zotësia e veprimit është
aftësia e subjekteve që me deklarimin e vullnetit të krijojnë të drejta dhe detyra për vete. Zotësia e
veprimit arrihet me arritjen e moshës madhore- 18 vjet Përjashtimisht zotësia e veprimit arrihet edhe
prej moshës 16 deri 18 vet.
17. 17. Personat juridik Personat juridik janë krijesa ligjore. Personat juridik janë subjekte te se drejtës
sepse mund te hynë ne raporte juridike Personat juridike krijohen kur plotësohen këto kushte:
Struktura organizative Masa pasurore Regjistrimi ose dhenia e lejes Akti me i larte i personit
juridik është Akti i themelimit ose Statuti Personat juridike e kane zotësinë juridike dhe zotësinë e
veprimit Personat juridik ndahen ne persona juridik te se drejtës publike dhe persona juridik te se
drejtës private
18. 18. Llojet e personave juridike Personat juridik sipas disa karakteristikave ndahen: 1. Persona
juridik te se drejtës publike 2. Persona juridik te se drejtës private Personat juridik mund te jene: 1.
Institucione (universitete, institucione shëndetësore, komuna, etj) 2. Shoqata (shoqata e tregtareve,
shoqata e zejtareve, shoqatat humanitare etj) - Struktura organizative e personave juridik: 1. Kuvendi i
aksionarëve 2. Bordi i drejtoreve 3. Drejtori ekzekutiv 4. Zyrtaret - Përgjegjësia e personave juridik.
Personat juridik kane te ashtuquajturën zotësi speciale juridike dhe te veprimit - Autorizimet dhe
detyrat e personit juridik i ushtrojnë organet kompetente- përfaqësuesit e personit juridik
19. 19. Objektet e se drejtës civile Objekte te se drejtës civile janë vlerat pasurore te drejtpërdrejta ose
ato qe ne mënyre te tërthortë shndërrohen ne vlere pasurore: Objekte te se drejtës civile janë:
Sendet Veprimet e njerëzve Vlerat personale Produktet shpirtërore (krijimtaria intelektuale)
20. 20. Sendet Përkufizimi- send quajmë çdo pjese materiale te natyrës e cila ndodhet nen pushtetin e
njeriut dhe i shërben nevojave të tij. Sendet duhet te kenë vlerë ekonomike (te shndërrohen në para)
për të qenë objekt i të drejtës civile. Për të qenë objekt i së drejtës civile sendet duhet të plotësohen
dy kushte: Kushti fizik (pjesë materiale e natyrës) Kushti shoqëror (ti shërbej nevojave të
shoqërisë)
21. 21. Ndarja e sendeve Sipas disa karakteristikave sendet i ndajmë në: Sendet e thjeshta dhe të
përbëra Sendet e konsumueshme dhe të pakonsumueshme Sendet e trupshme dhe sendet e
patrupshme Sendet e luajtshme dhe të paluajtshme Sendet individuale dhe gjenerike Sendet e
zëvendësueshme dhe të pazëvendësueshme Sendet kryesore dhe akcesore Sendet tub
22. 22. Veprimet e njeriut si objekt i se drejtës civile Veprimi i njeriut mund të jetë objekt i se drejtës
civile nëse mund të shndërrohet në vlerë ekonomike: Si veprime mund të jenë: Veprimi i avokatit
Këndimi i këngëtarit Puna e punëtorit etj.
23. 23. Vlerat personale dhe produktet shpirtërore si objekte te se drejtës civile Objekete të së drejtës
civile mund të jenë edhe vlerat personale si p.sh: Integritetit trupor Reputacioni Nderi
Produktet e shpirtit njerëzor (krijimet intelektuale) janë objekte të së drejtës civile kur mund të
shprehen në vlerë ekonomike: P.sh: Librat e autorëve Krijimet artistike muzikore Krijimet
artistike teatrale etj.
24. 24. E drejta objektive dhe subjektive E drejta objektive është e tere sistemi juridike. E drejte
objektive janë normat juridike-civile Normat ndahen ne fusha dhe institute E drejte subjektive-
është e drejta te secilen subjektet e nxjerrin nga e drejta objektive: Shembull: E drejta e
trashëgimit E drejta e mbajtjes (ushqimit) E drejta e integritetit trupor E drejta e kompensimit ne
rast te dëmtimit etj. E drejta subjektive paraqitet si pushtet- ne njeren ane kemi personin e autorizuar
ne anën tjetër personin e detyruar E drejta subjektive përbëhet nga: Autorizimi dhe Kërkesa
25. 25. Raportet juridike Kuptimi i raportit juridik Raporti juridik ekziston gjithmonë ndërmjet
subjekteve lidhur me objektin e te drejtës civile E drejta subjektive është e drejta qe subjektet e
nxjerrin nga e drejta objektive(normat juridike) Raporti juridik mund te jete krijimi, ndryshimi ose
shuarja e ndonjë te drejte subjektive civile. Raportet juridike krijohen ne baze te fakteve juridike qe i
parasheh e drejta Faktet juridike mund te jene: Ngjarjet dhe Veprimet e njerëzve Veprimet e
njerëzve mund te ndahen ne veprime e lejuara dhe veprime te palejuara. Për krijimin e raporteve
juridike shpesh kërkohen disa fakte – tubi i fakteve. Supozimet Fiksionet
26. 26. Klasifikimi i te drejtave civile Ne baze te disa karakteristikave te drejtat civile ndahen ne te: Drejta
absolute Drejta relative Ndarja është e bazuar ne raportin qe ekziston ne mes te te drejte subjektive
civile dhe te drejtave te personave tjerë.
27. 27. Te drejtat absolute Karakteristikat: 1. Te drejtës se personit te autorizuar i përgjigjët detyrimi i te
gjithë personave – veprojne erga omnes 2. Numri i personave te detyruar nuk është i kufizuar 3.
Obligimi është negativ 4. Raporti i titullarit te se drejtës me personat e obliguar nuk është i
konkretizuar 5. Obligimi i përgjigjët te drejtës subjektive dhe jo autorizimeve 6. Obligimi nuk
përbehet nga dhënja e ndonjë efekti pasuror 7. Te drejtat absolute nuk parashkruhen 8. Kërkesa ne te
drejtat absolute krijohet ne momentin e shkeljes se te drejtës 9. Ne te drejtat absolute ekziston e drejta
e racionit.
28. 28. Llojet e te drejtave absolute Te drejtat absolute jane Te drejtat sendore dhe Te drejtat
personale Te drejtat sendore - janë te drejtat te cila konstituohen mbi një send te caktuar Te drejtat
personale - janë te drejtat te cilat lidhen me personin e caktuar dhe nuk barten ne personat e tjerë
29. 29. Te drejtat sendore E drejta sendore është pjese e veçante e te drejtës civile Te drejtat sendore
janë: 1. Pronësia 2. Servitutet 3. E drejta e pengut 4. Hipoteka 5. E drejta e ndërtimit 6. Barrët reale
30. 30. Te drejtat personale Te drejtat personale janë te drejta absolute Te drejtat personale janë: 1. Te
drejtat personale ne kuptimin e gjere 2. Te drejtat e personalitetit 3. Te drejtat e autorit
31. 31. Te drejtat personale Te drejtat personale janë te drejtat qe kane te bëjnë me statusin juridik te një
personi Te drejtat personale janë te drejtat nda marrëdhëniet familjare dhe te drejtat e statusit
personal Si te drejta te tilla janë: 1. Legjitimiteti i lindjes 2. Mosha madhore 3. Aftësia juridike 4.
Aftësia e veprimit 5. Aftësia e trashëgimit etj - Këto te drejta quhen edhe atribute te personit fizik
32. 32. Te drejtat e personalitetit Te drejtat e personalitetit janë ato te drejta objekt i te cilave është
personaliteti i individit Si te drejta te tilla janë: 1. Liria e lëvizjes 2. Liria e shprehjes 3. Integriteti
fizik 4. Integriteti mendore (shpirtëror) 5. Liria e përdorimit te gjuhës 6. Liria e zgjedhjes se
profesionit etj
33. 33. Te drejtat e autorit Te drejtat e autorit janë te drejta personale por qe objekt i tyre janë produktet
shpirtërore (krijimtaria intelektuale). Si te drejta te tilla janë: Veprat shkencore Veprat letrare
Piktuara Skulptura Veprat e skenografisë etj E drejta e autorit zgjate gjate gjithë jetës se autorit
dhe 15 vite pas vdekjes. Ekziston edhe grupi tjetër i te drejtave te krijimtarise intelektuale qe
realizohet ne prodhim – e drejta e çpikjes. çpikje eshte zgjedhje e re e një problemi teknik. E drejta e
çpikjes mbrohet me Patentë. Patenti zgjate 15 vite E drejta e shfrytëzimit te patentës quhet Licence
Pronësia industriale: 1. Markat tregtare(shenjat e mallit, vulat, etj)
34. 34. Te drejtat relative (detyrimet) Te drejtat relative janë to te drejta ku çdo te drejte përgjigjët
obligimi i personit përkatës. Personi qe ka te drejte ne raportin e te drejtave relative quhet Kreditor
(personi qe ka kërkesë) Personi qe ka detyre (borxh) quhet Debitor Karakteristikat: 1. Te drejtat
relative veprojnë - inter partes (kreditori – debitori) 2. Te te drejtat relative obligimi është pozitive
(duhet te kryhet ndonjë bërje) 3. Edhe kur obligimi është rezervimi ai konsiston ne mbrojtjen e ndonjë
interesi konkret për palën e autorizuar 4. Obligimi është korelativ me autorizimin 5. Obligimi është
pasuror 6. Te drejtat relative parashkruhen 7. Kërkesa sipas rregullit linde ne momentin e krijimit te
drejtës
35. 35. Personat ne raportet e detyrimeve Kreditori-personi qe ka te drejta Debitori- personi qe ka
detyrime Ne raportet e detyrimeve mund te ketë edhe me shume persona si ne anën e kreditorit ashtu
edhe ne anën e debitorit Nëse ka me shume persona re raportet e detyrimeve, detyrimi mund te jete:
I ndare dhe Solidare Përmbajtja e detyrimit është e shtuquajtura ‘’Bërje’’ – ndryshe quhet
‘’prestimi’’ Prestimi – përbëhet prej, dhënies, veprimit, mosveprimit dhe pësimit. Lende e
detyrimit është ‘’vlera ekonomike’’ e cila nëpërmjet bërjes bartet nga pasuria e debitorit ne pasurinë e
kreditorit.
36. 36. Llojet dhe burimet e detyrimeve Llojet e detyrimeve: Momentale dhe te përhershme Pozitive
dhe negative Te thjeshta dhe te përbëra Kryesore dhe aksesore-dytësore Civile dhe natyrore
Burimet e detyrimeve; Raportin e detyrimeve e sjellin këto fakte: Deklarimet e vullnetit (punët
juridike –kontratat, premtimi publik, testamenti etj) Veprimet e palejuara – shkaktimi i demit
Pasurimi i pa baze Faktet e farefisnisë – (detyrimi i ushqimit) Faktet tjera ligjore – veprimet ne
pajtim me te drejtën (detyrimi i fqiut për kompensimin e demit, kompensimi për kalimin e
domosdoshme, kompensimi për eksproprimin etj)
37. 37. Pasuria Pasuria është tërësia i te drejtave civile qe i takojnë një personi Pasurinë e përbejnë
vetëm te drejtat e karakterit pasuror Te gjitha sendet qe e përbejnë lenden pasurinë quhen-mase
pasurore Pasuria ndahet ne: Aktive dhe pasive Subjekti dhe pasuria Pasuria dhe te trashëguarit
Konfiskimi Bankrotimi - falimentimi
38. 38. Qarkullimi juridik Qarkullimi juridik është bartja e të drejtave prej në subjekti në subjektin tjetër
Qarkullimi juridik është në pajtim me parimin e të drejtës civile ‘’Qarkullimin-bartja e të drejtave
civile’’ Përmes qarkullimit juridik barten vetëm të drejtat civile pasurore Të drejtat personale nuk
mund të barten Bartja e sendit prej një subjekti në subjektin tjetër – është qarkullim ekonomik
Bartja e të drejtave është qarkullim juridik Të drejtat të cilat mund të barten janë: Të drejtat
absolute: Shembull: 1. Pronësia 2. Servituti 3. Pengu 4. Hipoteka 5. E drejta e shfrytëzimit 6. E
drejta e qesimit 7. E drejta e licencës etj Të drejtat relative (detyrimet) Shembull; kërkesa
39. 39. Elementet e qarkullimit juridik Të drejtat civile janë objekt i qarkullimit juridike. Punët
juridike (kontrata, testamenti, shprehja e njëanshme e vullnetit) – janë mjetë për qarkullimin e të
drejtave civile Kauza – është qëllimi ekonomik që dëshirojnë palët të arrijnë me punët juridike
Shembull: me bartjen e pronësisë është qëllimi ekonomik që njëra palë të fitoj pronësinë ndërsa tjetra
të marrë çmimin (shumen e të hollave) Baza juridike – qarkullimi juridik mund të bëhet vetëm kur
ka bazë juridike. Bartjen e të drejtave mund ta bëjë vetëm titullari i tyre dhe askush tjetër. Baza
juridike – iustus titullus (ose titulli juridike) është kushtë për fitimin e të drejtave civile: Si bazë mund
të jenë p.sh: Kontrata Testamenti Dhurata Parashkrimi fitues Vendimi i organeve shtetërore
etj Fitimi i një të drejte pa bazë juridike – shkakton pasurimin e pabazë. Për fitimin e disa të drejtave
kërkohet 1. baza juridike – iustus titullus –titulli dhe 2. mënyra e fitimit – modus aquirendi
Shembull: Fitimi i pronësisë mbi paluajtshmeri Kontrata e qirasë Depozita etj Fitimi i të
drejtave mund të jetë 1. derivativ 2. origjiner Bartja e të drejtave mund të jetë: translative (bartja
e plotë e të drejtës) dhe konstituive (bartja e pjesshme-krijimi i një të drejte p.sh servituti)
40. 40. Vullneti si fakt për krijimin e raporteve juridike Veprimet juridike – janë deklarime të vullnetit
të cilat palët i ndërmarrin me qëllim të krijimit të ndonjë raporti juridike. P.sh kontrata e shitblerjes
Veprimet juridike janë edhe mjete të qarkullimit juridik Deklarimi i vullnetit duhet të jetë:
Serioz dhe I mundshëm Teoria e vullnetit të brendshëm dhe Teoria e vullnetit të deklaruar
Rëndësia e aktit administrativ për krijimin e raporteve juridike Llojet e deklarimit të vullnetit: 1.
Veprimet juridike- me të cilat krijohen, dyshohen dhe shuhen raportet juridike por që nuk bartet
ndonjë vlerë ekonomike (gjendja statusore, shkëputja e kontratës, heqja dorë nga pronësia etj) 2.
veprimet juridike – me të cilat krahas krijimit ndryshimit dhe shuarjes së një raporti juridike bartet
edhe një vlerë pasurore prej në subjekti në subjektin tjetër - këto veprime quhen punët juridike.
41. 41. Afati – është rrethanë e ardhshme e sigurt nga paraqitja e të cilit varet krijimi, ndryshimi ose
shuarja e një të drejte. Afati është kalimi i kohës së caktuar. Afati mund të jetë: Prekluziv I
shtyhem dhe i shkëputshim Koha e afatit llogaritet sipas kalendarit: Llogaritja civile – me vite,
muaj dhe ditë Llogaritja astronomike- me orë, minuta. Afati mund të jetë: subjektiv dhe objektiv
42. 42. Modifikimi i punëve juridike Punët juridike mund të modifikohen përmes kushtit dhe afatit
Kushti – është rrethanë e ardhshme e pasigurt nga paraqitja ose mosparaqitja e së cilës varet, krijimi,
ndryshimi ose ndërprerja e ndonjë të drejte. Shembull: kontrata e sigurimit (paraqitja e rrezikut)
Kushti mund të jetë: Potestativ Kauzal I përzire Pozitiv dhe negativ I shtyhem (suspenziv)
dhe i shkëputshim (rrezulotiv) Urdhri – ekziston te punët bamirëse dhe dallohet nga kushti P.sh.
do të falet shtëpia nëse një person e mbanë personit e tretë për gjithë jetën.
43. 43. Deklarimi i vullnetit përmes - Përfaqësimit Nocioni- përfaqësimi është kryerje e veprimeve
juridike ne emër dhe për llogari te tjetërkujt Subjektet: Përfaqësuesi I përfaqësuari Llojet e
përfaqësimit: Ligjor dhe kontraktor Autorizimi
44. 44. Llojet e autorizimit: I përgjithshëm dhe i veçanta Tejkalimi i autorizimit (ratihabicioni)
Ndërprerja e përfaqësimit 1. Me marrëveshje 2. Me kalimin e kohës 3. Me revokim 4. Me dorëheqje 5.
Me vdekjen e subjekteve 6. Me humbjen e zotësisë se veprimit
45. 45. Ndarja e puneve juridike Ne baze te disa kritereve punët juridike ndahen ne: Kauzale dhe abstrakte
Formale dhe joformale Midis te gjallëve (inter vivos) dhe ne rast te vdekjes (mortis causa) Te
njëanshme dhe te dyanshme
46. 46. Kontratat Kontrata – është pune juridike e dyanshme Lidhja e kontratës Oferta Pranimi i
ofertës Liria e kontraktimit Llojet e kontratave Obligimi kontraktues – dhënie, veprim,
mosveprimi dhe durimi. Llojet e obligimit kontraktues (individualizuar dhe gjenerik)
47. 47. Forcimi dhe sigurimi i kontratave Forcimi : Avansi Denimi kontraktues Klauzula kasatore
Sigurimi real: Pengu Hipoteka Kaucioni Sigurimi personal: Garancia - dorëzania
48. 48. Kontratat ne favor te personit te trete dhe veprimi i kontratës midis palëve Kontrata lidhet midis
palëve dhe ka veprimi vetëm midis tyre. Ekzistojnë edhe disa raste kur kontrata mund te lidhet ne
favor te personit te trete Ne këto kontrata kemi tre subjekt-kreditori, debitori dhe shfrytëzuesi
Shembull: kontrata e sigurimit qe e lidhe prindi për fëmijën ose për gruan e vet. Veprimi i kontratës
midis palëve: Obligimi për te metat fizike dhe juridike Dëmtimi përtej gjysmës Klauzola rebus
sic stantibus Plotësimi-përmbushja e kontratës Mënyra e përmbushjes Koha e përmbushjes
Përmbushja nga debitori Përmbushja ndaj kreditorit Arritja e përmbushjes 1. Vonesa e debitorit 2.
Vonesa e kreditorit Pasojat e mosplotësimit te kontratës Ndërrimi i subjekteve 1. Cesioni i
kërkesave 2. Marrja e borxhit
49. 49. Ndërprerja e obligimit Plotësimi Falja e borxhit Dorëheqja Novacioni Barazim
Pamundësia e përmbushjes - fizike dhe juridike Konfuzioni dhe vdekja Kompenzacioni
Parashkrimi Parashkrimi shues Parashkrimi fitues Afati prekluziv
50. 50. Kontratat e veçanta Shitblerja Shkëmbimi Kontrata e dhuratës Kontrata e qirasë
Kontrata e shfrytëzimit Kontrata mbi punën Kontrata mbi veprën Kontrata mbi autorizimin
Kontratat reale 1. Huaja 2. Huapërdorja 3. Depozita 4. Dhurata Kontrata e ortakërisë Kontratat
aleatore 1. Basti 2. Bizhozi 3. Kontrata për mbajtjen e përjetshme 4. Kontrata e sigurimit
51. 51. Pavlefshmëria e punëve juridike Punët juridike jo te plota Për te qene puna juridike e
plotfuqishme duhet te plotësohen kushte e parapara me ligj për vlefshmërin e saj Kushtet për
vlefshmëri: Deklarimi i vullnetit pa te meta Objekti i lejuar Respektimi i formës Ekzistimi i
kauzës Ekzistimi i bazës juridike Dhënia e pëlqimit nga prindi ose kujdestari për disa pune
juridike. Dhënia e lejes nga organi kompetent Nëse mungon ndonjë element i punëve juridike –
disa autor i quajnë -puna juridike është jo e plote. Ne shkencën tone juridike, punët juridike jo te
plota nuk ekzistoje. Puna juridike mund te jete e vlefshme ose e pavlefshme. Ese mungon ndonjë
element pune juridike nuk ka ose mund te jete e pavlefshme.
52. 52. Punet juridike te pavlefshme Nese nuk plotesohen kushtet e parapara me ligj per krijimin e
puneve juridike, puna juridike eshte e pavlefshme Punet juridike te pavlefshme ndahen: Ne pune
te nulshme (pavlefshmeri absolute) dhe te rrezueshme (pavlefshmeri relative) Punet juridike te
nulshme jane punet juidike te cilat nuk prodhojen aspak efekte juridike dhe konsiderohet se as nuk
jane lidhur. Per pavlefshmerine absolute kujdeset edhe organi shteteror sipas detyres zysrtare edhe
atehere kur palet nuk jane te interesuare qe ta prishin punen juridike Punet juridike te rrezueshme
jane punet juridike, vlejne derisa pala e interesuar ose organi kompetent nuk e paraqet pavlefshmerine
e tyre. Palet mund ta bejne kete deklarim vetem mbrenda afatit te caktuar
53. 53. Punët juridike te nulshme Punët juridike te nulshme janë: Punët antiligjore Punët imorale
Punët fiktive Punët te simuluara Punët e lidhura ne kundërshtim me statutin e personit juridike
Punët antiligjore: P.sh punët e lidhura për objektin e ndaluar (shitja e drogës) ose punët e lidhura
kunder formës se parapare me ligj (nuk është vërtetuar nga organi kompetent) Punët imorale:
Shembull: shpërblimi për gazetarin qe ta sulmoj ndonjë person përmes gazetës. Punët fiktive, nuk
lidhet puna juridike por deklarohet se është lidhe, shembull; deklarimi i qirasë ne vend te shitblerjes
Punët e simuluar , shembull, lidhet nje pune por deklarohet pune tjetër
54. 54. Punët juridike te rrëzueshme Punët juridike te rrëzueshme janë punët qe janë lidhur me mungesa
te vullnetit Faktet qe shkaktojnë mungesat e vullnetit janë” Lajthim Mashtrim Kanosje
Dhune Punët e rrëzueshme mund te shpallen te pavlefshme me iniciativën e palëve te interesuara
brend afatit te paraparë me ligj
55. 55. Mohimi i punëve juridike (padia pauliane) Ekziston një kategori e punëve juridike me te cilat
mund te dëmtohen interesat e personave te trete Personat e interesuar mund te bëjnë mohimin e
punëve juridike me te cilat cenohen interesat e tyre Si raste tre këtilla janë: rasti kur debitori e
dëmton kreditorin me punën juridike qe e lidh me personin tjetër. Kreditori ka te drejte te kërkoj
mohimin – prishjen e punës juridike te debitorit qe e ka lidhur me personin e trete. Kushtet e
paraqitjes se padisë pauliana: 1. Qe kreditori te jete dëmtuar me punën juridike 2. Qe debitori te
jete jokoshient 3. Qe personi i trete te jete jokoshient . Kjo pune juridike qe e lidhe debitori nuk
është e pavlefshme por me ketë dëmtohen interesat e kreditorit
56. 56. Pasojat e pavlefshmërisë se punëve juridike Anulimi i punës juridike te nulshme Anulimi i
punës juridike te rrëzueshme brenda afatit te paraparë me ligj Anaulimi ex tunc (qe nga lidhja) dhe
jo ex nunc (nga momenti i anulimit) Afati I anulimit te punëve te rrëzueshme mund te jete subjektiv
dhe objektiv Shembull, për anulimin e testamenti afati subjektiv është 1 vit ndërsa afati objektiv 10
vite Është rregull se te punët tjera juridike afati për paraqitjen e padisë për anulimin e punës juridike
te jete 3 vite , përjashtim bëjnë rastet kur puna juridike e ka përmbajtjen e një vepre penale.
Konvalidimi dhe konversioni Restitucioni
57. 57. Raportet juridike nga faktet tjera Veprimet e palejueshme - Shkaktimi i demit Përgjegjësia
objektive (përgjegjësia për sendet e rrezikshme, përgjegjësia e prindit për fëmijët, përgjegjësia e
kujdestarit për te kujdesurin, përgjegjësia e personit juridike për organet e veta) Përgjegjësia
subjektive (ekzistimi i fajit) Mënyrat e kompensimit për shkaktimin e demit: kompensimi real dhe
fitimi i humbur Pasurimi i pa baze Detyrimet nga marrëdhëniet familjares Alimentacioni
(ushqimia) Ushtrimi dhe mbrojtja e te drejtave civile subjektive
ago
DaorsaMemqaj
Daorsa Memqaj
2 months ago
plakualdi
plakualdi
4 years ago
JoniJoni12
Joni Joni
5 years ago
ArbenitaBasha
Arbenita Basha , --
5 years ago
E DREJTA CIVILE
1. E DREJTA CIVILE
2. Përkufizimi i lendes e Drejta Civile Nocioni E drejta civile si dege e se drejtës - përfshinë
tërësinë e dispozitave ligjore me të cilat rregullohen marrëdhëniet shoqërore te karakterit
pasuror. E drejta civile si shkence juridike - përfshinë tërësinë e studimeve shkencore me te
cilat studiohen normat juridike qe i rregullojnë marrëdhëniet shoqërore te karakterit pasuror
3. Objekti i studimit Objekt studimi dhe rregullimi i te drejtës civile janë marrëdhëniet
shoqërore te karakterit pasuror ose ato te cilat ne instancën e fundit marrin karakter pasuror E
drejta civile nuk e rregullon karakterin pasuror te marrëdhënieve shoqërore por aspektet ligjore
(kornizat ligjore te marrëdhënieve pasurore) Cilat marrëdhënie shoqërore janë te karakterit
pasuror ? Shembull: 1. Shitblerja e një veture, banese, toke, kontratat e kredisë etj 2. Kontratat
e shërbimeve (kontrata me avokatin, kontrata me këngëtarin, kontrata me punëtorin etj)
4. Ndarja e te drejtës civile E DREJTA CIVILE NDAHET NE: E drejta civile pjesa e
përgjithshme E drejta sendore-pronësia E drejta familjare E drejta trashëgimore E drejta e
detyrimeve (Kontratat) E drejta e procedurës civile
5. E drejta civile - pjesa e përgjithshme Pjesa e përgjithshme e te drejtës civile i studion dhe
përpunon nocionet themelore për te gjitha degët e se drejtës civile Ne pjesën e përgjithshme
trajtohen si bie fjala: Objekti i te drejtës civile Parimet e te drejtës civile Subjektet e te
drejtës civile Te drejtat subjektive civile Koncepti i pasurisë Punët juridike
Modifikimi i punëve juridike Anulimi i punëve juridike Shkaktimi i demit si burim i
raporteve civile Ushtrimi dhe mbrojtja e te drejtave civile .etj
6. Parimet e te drejtës civile Marrëdhëniet te cilat i rregullon e drejta civile rregullohen sipas
këtyre parimeve: 1. Barabarësia e palëve 2. Iniciativa e lire e palëve dhe autonomia e vullnetit 3.
Qarkullimi i te drejtave civile 4. Sanksioni pasuror - Parimet e te drejtës civile ne çdo raport
juridiko-civile zbatohen ne mënyrë komulative
7. Burimet e të drejtës civile Burimet e të drejtës civile ndahen në burime materiale dhe formale
Burimet materiale janë forca shoqërore që i krijon normat juridike të së drejtës civile Burimet
formale janë format në të cilat paraqiten normat juridike civile. Ato janë Burimet e
drejtpërdrejta: A. Ligji B. Zakoni Burimet e tërthorta: a. Praktika gjyqësore b. Shkenca juridike
(doktrina juridike)
8. Raporti i të drejtës civile me degët tjera të së drejtës Raporti i të drejtës civile me: Të drejtën
familjare Të drejtën trashëgimore Me të drejtën ekonomike Të drejtën private ndërkombëtare Të
drejtën administrative
9. Raporti i të drejtës civile me të drejtën familjare E drejta civile dhe e drejta familjare kanë
elemente të përbashkëta por edhe dallime: Elementet e përbashkëta: Iniciativa e lirë e
palëve Barabarësia e palëve Elementet pasurore të marrëdhënieve juridike të këtyre dy
degëve Dallimet: Natyra juridike e raporteve Afatet Sanksionet
10. Raporti me të drejtën trashëgimore Raportet në mesë këtyre dy degëve qëndrojnë në objektin
e rregullimit: E drejta civile i rregullon marrëdhëniet pasurore për të gjallë të subjekteve (inter
vivos) E drejta trashëgimore i rregullon raportet pasurore në rastet e vdekjes (mortis causa)
11. Raporti me të drejtën ekonomike E drejta ekonomike e rregullon zhvillimin e ekonomik duke
e studiuar në këndin e perspektives ekonomike. E drejta civile me normat e veta i rregullon të
raportet ekonomike
12. Raporti me të drejtën e punës E drejta e punës i rregullon raportet në mes të punëdhënësit
dhe punëtorit E drejta civile me normat e veta i rregullon raportet e karakterit pasurore të
raporteve të punës. Shembull: Paga Dëmtimet në punë Kompensimet për punën shtesë
etj.
13. Raporti me të drejtën private ndërkombëtare E drejta civile me normat e veta i rregullon
marrëdhëniet pasurore brenda një shteti (marrëdhëniet nacionale) E drejta private ndërkombëtare
i rregullon marrëdhëniet pasurore me element të huaj ndërkombëtar
14. Raporti me të drejtën administrative E drejta administrative i rregullon raportet e
qytetarëve me administratën por edhe raportet e vetë organeve të administratës. Në të drejtën
administrative vlen parimi i subordiminit (nënshtrimit) ndërsa në të drejtën civile vlen parimi i
barabarësisë (i koordinimit) Mirëpo disa raporteve civile akti administrativ është prezumim
(parakusht) për krijimin e tyre Shembull: Receta e mjekut për medikamente Leja e
ndërtimit Leja e për blerjen e mjeteve narkotike etj.
15. Subjektet e të drejtës civile Subjektet e të drejtës civile janë: Personat fizik Personat juridik
Personat fizik janë subjekte natyrore Personat juridik janë subjekte artificiale të krijuara në bazë
të ligjit
16. Personat fizik Çdo person i lindur gjallë dhe që ka formën e njeriut është subjekt i të
drejtës civile Përjashtimisht edhe personi i palindur (fëmija) është subjekt i së drejtës civile në
rastet e caktuar (trashëgimia, dhuratat etj) Subjektet për të hyrë në marrëdhënie juridike civile
duhet të kenë: Zotësinë juridike dhe Zotësinë e veprimit Zotësia juridike është aftësia e
e subjekteve të jenë bartës të drejtave dhe detyrave. Zotësia juridike arrihet me të lindur
Zotësia e veprimit është aftësia e subjekteve që me deklarimin e vullnetit të krijojnë të drejta dhe
detyra për vete. Zotësia e veprimit arrihet me arritjen e moshës madhore- 18 vjet
Përjashtimisht zotësia e veprimit arrihet edhe prej moshës 16 deri 18 vet.
17. Personat juridik Personat juridik janë krijesa ligjore. Personat juridik janë subjekte te
se drejtës sepse mund te hynë ne raporte juridike Personat juridike krijohen kur plotësohen
këto kushte: Struktura organizative Masa pasurore Regjistrimi ose dhenia e lejes
Akti me i larte i personit juridik është Akti i themelimit ose Statuti Personat juridike e kane
zotësinë juridike dhe zotësinë e veprimit Personat juridik ndahen ne persona juridik te se
drejtës publike dhe persona juridik te se drejtës private
18. Llojet e personave juridike Personat juridik sipas disa karakteristikave ndahen: 1. Persona
juridik te se drejtës publike 2. Persona juridik te se drejtës private Personat juridik mund te
jene: 1. Institucione (universitete, institucione shëndetësore, komuna, etj) 2. Shoqata (shoqata e
tregtareve, shoqata e zejtareve, shoqatat humanitare etj) - Struktura organizative e personave
juridik: 1. Kuvendi i aksionarëve 2. Bordi i drejtoreve 3. Drejtori ekzekutiv 4. Zyrtaret -
Përgjegjësia e personave juridik. Personat juridik kane te ashtuquajturën zotësi speciale juridike
dhe te veprimit - Autorizimet dhe detyrat e personit juridik i ushtrojnë organet kompetente-
përfaqësuesit e personit juridik
19. Objektet e se drejtës civile Objekte te se drejtës civile janë vlerat pasurore te drejtpërdrejta
ose ato qe ne mënyre te tërthortë shndërrohen ne vlere pasurore: Objekte te se drejtës civile
janë: Sendet Veprimet e njerëzve Vlerat personale Produktet shpirtërore (krijimtaria
intelektuale)
20. Sendet Përkufizimi- send quajmë çdo pjese materiale te natyrës e cila ndodhet nen
pushtetin e njeriut dhe i shërben nevojave të tij. Sendet duhet te kenë vlerë ekonomike (te
shndërrohen në para) për të qenë objekt i të drejtës civile. Për të qenë objekt i së drejtës civile
sendet duhet të plotësohen dy kushte: Kushti fizik (pjesë materiale e natyrës) Kushti
shoqëror (ti shërbej nevojave të shoqërisë)
21. Ndarja e sendeve Sipas disa karakteristikave sendet i ndajmë në: Sendet e thjeshta dhe
të përbëra Sendet e konsumueshme dhe të pakonsumueshme Sendet e trupshme dhe sendet
e patrupshme Sendet e luajtshme dhe të paluajtshme Sendet individuale dhe gjenerike
Sendet e zëvendësueshme dhe të pazëvendësueshme Sendet kryesore dhe akcesore Sendet
tub
22. Veprimet e njeriut si objekt i se drejtës civile Veprimi i njeriut mund të jetë objekt i se drejtës
civile nëse mund të shndërrohet në vlerë ekonomike: Si veprime mund të jenë: Veprimi i
avokatit Këndimi i këngëtarit Puna e punëtorit etj.
23. Vlerat personale dhe produktet shpirtërore si objekte te se drejtës civile Objekete të së
drejtës civile mund të jenë edhe vlerat personale si p.sh: Integritetit trupor Reputacioni
Nderi Produktet e shpirtit njerëzor (krijimet intelektuale) janë objekte të së drejtës civile kur
mund të shprehen në vlerë ekonomike: P.sh: Librat e autorëve Krijimet artistike
muzikore Krijimet artistike teatrale etj.
24. E drejta objektive dhe subjektive E drejta objektive është e tere sistemi juridike. E
drejte objektive janë normat juridike-civile Normat ndahen ne fusha dhe institute E drejte
subjektive- është e drejta te secilen subjektet e nxjerrin nga e drejta objektive: Shembull: E
drejta e trashëgimit E drejta e mbajtjes (ushqimit) E drejta e integritetit trupor E drejta e
kompensimit ne rast te dëmtimit etj. E drejta subjektive paraqitet si pushtet- ne njeren ane
kemi personin e autorizuar ne anën tjetër personin e detyruar E drejta subjektive përbëhet nga:
Autorizimi dhe Kërkesa
25. Raportet juridike Kuptimi i raportit juridik Raporti juridik ekziston gjithmonë ndërmjet
subjekteve lidhur me objektin e te drejtës civile E drejta subjektive është e drejta qe subjektet
e nxjerrin nga e drejta objektive(normat juridike) Raporti juridik mund te jete krijimi,
ndryshimi ose shuarja e ndonjë te drejte subjektive civile. Raportet juridike krijohen ne baze
te fakteve juridike qe i parasheh e drejta Faktet juridike mund te jene: Ngjarjet dhe
Veprimet e njerëzve Veprimet e njerëzve mund te ndahen ne veprime e lejuara dhe veprime te
palejuara. Për krijimin e raporteve juridike shpesh kërkohen disa fakte – tubi i fakteve.
Supozimet Fiksionet
26. Klasifikimi i te drejtave civile Ne baze te disa karakteristikave te drejtat civile ndahen ne te:
Drejta absolute Drejta relative Ndarja është e bazuar ne raportin qe ekziston ne mes te te drejte
subjektive civile dhe te drejtave te personave tjerë.
27. Te drejtat absolute Karakteristikat: 1. Te drejtës se personit te autorizuar i përgjigjët
detyrimi i te gjithë personave – veprojne erga omnes 2. Numri i personave te detyruar nuk është i
kufizuar 3. Obligimi është negativ 4. Raporti i titullarit te se drejtës me personat e obliguar nuk
është i konkretizuar 5. Obligimi i përgjigjët te drejtës subjektive dhe jo autorizimeve 6. Obligimi
nuk përbehet nga dhënja e ndonjë efekti pasuror 7. Te drejtat absolute nuk parashkruhen 8.
Kërkesa ne te drejtat absolute krijohet ne momentin e shkeljes se te drejtës 9. Ne te drejtat
absolute ekziston e drejta e racionit.
28. Llojet e te drejtave absolute Te drejtat absolute jane Te drejtat sendore dhe Te drejtat
personale Te drejtat sendore - janë te drejtat te cila konstituohen mbi një send te caktuar Te
drejtat personale - janë te drejtat te cilat lidhen me personin e caktuar dhe nuk barten ne personat
e tjerë
29. Te drejtat sendore E drejta sendore është pjese e veçante e te drejtës civile Te drejtat
sendore janë: 1. Pronësia 2. Servitutet 3. E drejta e pengut 4. Hipoteka 5. E drejta e ndërtimit 6.
Barrët reale
30. Te drejtat personale Te drejtat personale janë te drejta absolute Te drejtat personale janë: 1.
Te drejtat personale ne kuptimin e gjere 2. Te drejtat e personalitetit 3. Te drejtat e autorit
31. Te drejtat personale Te drejtat personale janë te drejtat qe kane te bëjnë me statusin juridik
te një personi Te drejtat personale janë te drejtat nda marrëdhëniet familjare dhe te drejtat e
statusit personal Si te drejta te tilla janë: 1. Legjitimiteti i lindjes 2. Mosha madhore 3. Aftësia
juridike 4. Aftësia e veprimit 5. Aftësia e trashëgimit etj - Këto te drejta quhen edhe atribute te
personit fizik
32. Te drejtat e personalitetit Te drejtat e personalitetit janë ato te drejta objekt i te cilave
është personaliteti i individit Si te drejta te tilla janë: 1. Liria e lëvizjes 2. Liria e shprehjes 3.
Integriteti fizik 4. Integriteti mendore (shpirtëror) 5. Liria e përdorimit te gjuhës 6. Liria e
zgjedhjes se profesionit etj
33. Te drejtat e autorit Te drejtat e autorit janë te drejta personale por qe objekt i tyre janë
produktet shpirtërore (krijimtaria intelektuale). Si te drejta te tilla janë: Veprat shkencore
Veprat letrare Piktuara Skulptura Veprat e skenografisë etj E drejta e autorit
zgjate gjate gjithë jetës se autorit dhe 15 vite pas vdekjes. Ekziston edhe grupi tjetër i te
drejtave te krijimtarise intelektuale qe realizohet ne prodhim – e drejta e çpikjes. çpikje eshte
zgjedhje e re e një problemi teknik. E drejta e çpikjes mbrohet me Patentë. Patenti zgjate 15 vite
E drejta e shfrytëzimit te patentës quhet Licence Pronësia industriale: 1. Markat tregtare(shenjat
e mallit, vulat, etj)
34. Te drejtat relative (detyrimet) Te drejtat relative janë to te drejta ku çdo te drejte përgjigjët
obligimi i personit përkatës. Personi qe ka te drejte ne raportin e te drejtave relative quhet
Kreditor (personi qe ka kërkesë) Personi qe ka detyre (borxh) quhet Debitor
Karakteristikat: 1. Te drejtat relative veprojnë - inter partes (kreditori – debitori) 2. Te te drejtat
relative obligimi është pozitive (duhet te kryhet ndonjë bërje) 3. Edhe kur obligimi është
rezervimi ai konsiston ne mbrojtjen e ndonjë interesi konkret për palën e autorizuar 4. Obligimi
është korelativ me autorizimin 5. Obligimi është pasuror 6. Te drejtat relative parashkruhen 7.
Kërkesa sipas rregullit linde ne momentin e krijimit te drejtës
35. Personat ne raportet e detyrimeve Kreditori-personi qe ka te drejta Debitori- personi qe
ka detyrime Ne raportet e detyrimeve mund te ketë edhe me shume persona si ne anën e
kreditorit ashtu edhe ne anën e debitorit Nëse ka me shume persona re raportet e detyrimeve,
detyrimi mund te jete: I ndare dhe Solidare Përmbajtja e detyrimit është e shtuquajtura
‘’Bërje’’ – ndryshe quhet ‘’prestimi’’ Prestimi – përbëhet prej, dhënies, veprimit,
mosveprimit dhe pësimit. Lende e detyrimit është ‘’vlera ekonomike’’ e cila nëpërmjet bërjes
bartet nga pasuria e debitorit ne pasurinë e kreditorit.
36. Llojet dhe burimet e detyrimeve Llojet e detyrimeve: Momentale dhe te përhershme
Pozitive dhe negative Te thjeshta dhe te përbëra Kryesore dhe aksesore-dytësore Civile
dhe natyrore Burimet e detyrimeve; Raportin e detyrimeve e sjellin këto fakte:
Deklarimet e vullnetit (punët juridike –kontratat, premtimi publik, testamenti etj) Veprimet e
palejuara – shkaktimi i demit Pasurimi i pa baze Faktet e farefisnisë – (detyrimi i ushqimit)
Faktet tjera ligjore – veprimet ne pajtim me te drejtën (detyrimi i fqiut për kompensimin e
demit, kompensimi për kalimin e domosdoshme, kompensimi për eksproprimin etj)
37. Pasuria Pasuria është tërësia i te drejtave civile qe i takojnë një personi Pasurinë e
përbejnë vetëm te drejtat e karakterit pasuror Te gjitha sendet qe e përbejnë lenden pasurinë
quhen-mase pasurore Pasuria ndahet ne: Aktive dhe pasive Subjekti dhe pasuria
Pasuria dhe te trashëguarit Konfiskimi Bankrotimi - falimentimi
38. Qarkullimi juridik Qarkullimi juridik është bartja e të drejtave prej në subjekti në
subjektin tjetër Qarkullimi juridik është në pajtim me parimin e të drejtës civile
‘’Qarkullimin-bartja e të drejtave civile’’ Përmes qarkullimit juridik barten vetëm të drejtat
civile pasurore Të drejtat personale nuk mund të barten Bartja e sendit prej një subjekti në
subjektin tjetër – është qarkullim ekonomik Bartja e të drejtave është qarkullim juridik Të
drejtat të cilat mund të barten janë: Të drejtat absolute: Shembull: 1. Pronësia 2. Servituti
3. Pengu 4. Hipoteka 5. E drejta e shfrytëzimit 6. E drejta e qesimit 7. E drejta e licencës etj
Të drejtat relative (detyrimet) Shembull; kërkesa
39. Elementet e qarkullimit juridik Të drejtat civile janë objekt i qarkullimit juridike. Punët
juridike (kontrata, testamenti, shprehja e njëanshme e vullnetit) – janë mjetë për qarkullimin e të
drejtave civile Kauza – është qëllimi ekonomik që dëshirojnë palët të arrijnë me punët
juridike Shembull: me bartjen e pronësisë është qëllimi ekonomik që njëra palë të fitoj
pronësinë ndërsa tjetra të marrë çmimin (shumen e të hollave) Baza juridike – qarkullimi
juridik mund të bëhet vetëm kur ka bazë juridike. Bartjen e të drejtave mund ta bëjë vetëm
titullari i tyre dhe askush tjetër. Baza juridike – iustus titullus (ose titulli juridike) është kushtë
për fitimin e të drejtave civile: Si bazë mund të jenë p.sh: Kontrata Testamenti Dhurata
Parashkrimi fitues Vendimi i organeve shtetërore etj Fitimi i një të drejte pa bazë
juridike – shkakton pasurimin e pabazë. Për fitimin e disa të drejtave kërkohet 1. baza juridike
– iustus titullus –titulli dhe 2. mënyra e fitimit – modus aquirendi Shembull: Fitimi i
pronësisë mbi paluajtshmeri Kontrata e qirasë Depozita etj Fitimi i të drejtave mund të
jetë 1. derivativ 2. origjiner Bartja e të drejtave mund të jetë: translative (bartja e plotë e
të drejtës) dhe konstituive (bartja e pjesshme-krijimi i një të drejte p.sh servituti)
40. Vullneti si fakt për krijimin e raporteve juridike Veprimet juridike – janë deklarime të
vullnetit të cilat palët i ndërmarrin me qëllim të krijimit të ndonjë raporti juridike. P.sh
kontrata e shitblerjes Veprimet juridike janë edhe mjete të qarkullimit juridik Deklarimi i
vullnetit duhet të jetë: Serioz dhe I mundshëm Teoria e vullnetit të brendshëm dhe
Teoria e vullnetit të deklaruar Rëndësia e aktit administrativ për krijimin e raporteve juridike
Llojet e deklarimit të vullnetit: 1. Veprimet juridike- me të cilat krijohen, dyshohen dhe
shuhen raportet juridike por që nuk bartet ndonjë vlerë ekonomike (gjendja statusore, shkëputja e
kontratës, heqja dorë nga pronësia etj) 2. veprimet juridike – me të cilat krahas krijimit
ndryshimit dhe shuarjes së një raporti juridike bartet edhe një vlerë pasurore prej në subjekti në
subjektin tjetër - këto veprime quhen punët juridike.
41. Afati – është rrethanë e ardhshme e sigurt nga paraqitja e të cilit varet krijimi, ndryshimi
ose shuarja e një të drejte. Afati është kalimi i kohës së caktuar. Afati mund të jetë:
Prekluziv I shtyhem dhe i shkëputshim Koha e afatit llogaritet sipas kalendarit:
Llogaritja civile – me vite, muaj dhe ditë Llogaritja astronomike- me orë, minuta. Afati
mund të jetë: subjektiv dhe objektiv
42. Modifikimi i punëve juridike Punët juridike mund të modifikohen përmes kushtit dhe afatit
Kushti – është rrethanë e ardhshme e pasigurt nga paraqitja ose mosparaqitja e së cilës varet,
krijimi, ndryshimi ose ndërprerja e ndonjë të drejte. Shembull: kontrata e sigurimit (paraqitja
e rrezikut) Kushti mund të jetë: Potestativ Kauzal I përzire Pozitiv dhe negativ
I shtyhem (suspenziv) dhe i shkëputshim (rrezulotiv) Urdhri – ekziston te punët bamirëse dhe
dallohet nga kushti P.sh. do të falet shtëpia nëse një person e mbanë personit e tretë për gjithë
jetën.
43. Deklarimi i vullnetit përmes - Përfaqësimit Nocioni- përfaqësimi është kryerje e
veprimeve juridike ne emër dhe për llogari te tjetërkujt Subjektet: Përfaqësuesi I
përfaqësuari Llojet e përfaqësimit: Ligjor dhe kontraktor Autorizimi
44. Llojet e autorizimit: I përgjithshëm dhe i veçanta Tejkalimi i autorizimit
(ratihabicioni) Ndërprerja e përfaqësimit 1. Me marrëveshje 2. Me kalimin e kohës 3. Me
revokim 4. Me dorëheqje 5. Me vdekjen e subjekteve 6. Me humbjen e zotësisë se veprimit
45. Ndarja e puneve juridike Ne baze te disa kritereve punët juridike ndahen ne: Kauzale dhe
abstrakte Formale dhe joformale Midis te gjallëve (inter vivos) dhe ne rast te vdekjes (mortis
causa) Te njëanshme dhe te dyanshme
46. Kontratat Kontrata – është pune juridike e dyanshme Lidhja e kontratës Oferta
Pranimi i ofertës Liria e kontraktimit Llojet e kontratave Obligimi kontraktues –
dhënie, veprim, mosveprimi dhe durimi. Llojet e obligimit kontraktues (individualizuar dhe
gjenerik)
47. Forcimi dhe sigurimi i kontratave Forcimi : Avansi Denimi kontraktues Klauzula
kasatore Sigurimi real: Pengu Hipoteka Kaucioni Sigurimi personal: Garancia
- dorëzania
48. Kontratat ne favor te personit te trete dhe veprimi i kontratës midis palëve Kontrata lidhet
midis palëve dhe ka veprimi vetëm midis tyre. Ekzistojnë edhe disa raste kur kontrata mund
te lidhet ne favor te personit te trete Ne këto kontrata kemi tre subjekt-kreditori, debitori dhe
shfrytëzuesi Shembull: kontrata e sigurimit qe e lidhe prindi për fëmijën ose për gruan e vet.
Veprimi i kontratës midis palëve: Obligimi për te metat fizike dhe juridike Dëmtimi
përtej gjysmës Klauzola rebus sic stantibus Plotësimi-përmbushja e kontratës Mënyra e
përmbushjes Koha e përmbushjes Përmbushja nga debitori Përmbushja ndaj kreditorit
Arritja e përmbushjes 1. Vonesa e debitorit 2. Vonesa e kreditorit Pasojat e mosplotësimit te
kontratës Ndërrimi i subjekteve 1. Cesioni i kërkesave 2. Marrja e borxhit
49. Ndërprerja e obligimit Plotësimi Falja e borxhit Dorëheqja Novacioni
Barazim Pamundësia e përmbushjes - fizike dhe juridike Konfuzioni dhe vdekja
Kompenzacioni Parashkrimi Parashkrimi shues Parashkrimi fitues Afati prekluziv
50. Kontratat e veçanta Shitblerja Shkëmbimi Kontrata e dhuratës Kontrata e qirasë
Kontrata e shfrytëzimit Kontrata mbi punën Kontrata mbi veprën Kontrata mbi
autorizimin Kontratat reale 1. Huaja 2. Huapërdorja 3. Depozita 4. Dhurata Kontrata e
ortakërisë Kontratat aleatore 1. Basti 2. Bizhozi 3. Kontrata për mbajtjen e përjetshme 4.
Kontrata e sigurimit
51. Pavlefshmëria e punëve juridike Punët juridike jo te plota Për te qene puna juridike e
plotfuqishme duhet te plotësohen kushte e parapara me ligj për vlefshmërin e saj Kushtet për
vlefshmëri: Deklarimi i vullnetit pa te meta Objekti i lejuar Respektimi i formës
Ekzistimi i kauzës Ekzistimi i bazës juridike Dhënia e pëlqimit nga prindi ose kujdestari
për disa pune juridike. Dhënia e lejes nga organi kompetent Nëse mungon ndonjë element
i punëve juridike – disa autor i quajnë -puna juridike është jo e plote. Ne shkencën tone
juridike, punët juridike jo te plota nuk ekzistoje. Puna juridike mund te jete e vlefshme ose e
pavlefshme. Ese mungon ndonjë element pune juridike nuk ka ose mund te jete e pavlefshme.
52. Punet juridike te pavlefshme Nese nuk plotesohen kushtet e parapara me ligj per krijimin
e puneve juridike, puna juridike eshte e pavlefshme Punet juridike te pavlefshme ndahen:
Ne pune te nulshme (pavlefshmeri absolute) dhe te rrezueshme (pavlefshmeri relative) Punet
juridike te nulshme jane punet juidike te cilat nuk prodhojen aspak efekte juridike dhe
konsiderohet se as nuk jane lidhur. Per pavlefshmerine absolute kujdeset edhe organi shteteror
sipas detyres zysrtare edhe atehere kur palet nuk jane te interesuare qe ta prishin punen juridike
Punet juridike te rrezueshme jane punet juridike, vlejne derisa pala e interesuar ose organi
kompetent nuk e paraqet pavlefshmerine e tyre. Palet mund ta bejne kete deklarim vetem
mbrenda afatit te caktuar
53. Punët juridike te nulshme Punët juridike te nulshme janë: Punët antiligjore Punët
imorale Punët fiktive Punët te simuluara Punët e lidhura ne kundërshtim me statutin e
personit juridike Punët antiligjore: P.sh punët e lidhura për objektin e ndaluar (shitja e
drogës) ose punët e lidhura kunder formës se parapare me ligj (nuk është vërtetuar nga organi
kompetent) Punët imorale: Shembull: shpërblimi për gazetarin qe ta sulmoj ndonjë person
përmes gazetës. Punët fiktive, nuk lidhet puna juridike por deklarohet se është lidhe,
shembull; deklarimi i qirasë ne vend te shitblerjes Punët e simuluar , shembull, lidhet nje pune
por deklarohet pune tjetër
54. Punët juridike te rrëzueshme Punët juridike te rrëzueshme janë punët qe janë lidhur me
mungesa te vullnetit Faktet qe shkaktojnë mungesat e vullnetit janë” Lajthim Mashtrim
Kanosje Dhune Punët e rrëzueshme mund te shpallen te pavlefshme me iniciativën e
palëve te interesuara brend afatit te paraparë me ligj
55. Mohimi i punëve juridike (padia pauliane) Ekziston një kategori e punëve juridike me te
cilat mund te dëmtohen interesat e personave te trete Personat e interesuar mund te bëjnë
mohimin e punëve juridike me te cilat cenohen interesat e tyre Si raste tre këtilla janë: rasti
kur debitori e dëmton kreditorin me punën juridike qe e lidh me personin tjetër. Kreditori ka
te drejte te kërkoj mohimin – prishjen e punës juridike te debitorit qe e ka lidhur me personin e
trete. Kushtet e paraqitjes se padisë pauliana: 1. Qe kreditori te jete dëmtuar me punën
juridike 2. Qe debitori te jete jokoshient 3. Qe personi i trete te jete jokoshient . Kjo pune
juridike qe e lidhe debitori nuk është e pavlefshme por me ketë dëmtohen interesat e kreditorit
56. Pasojat e pavlefshmërisë se punëve juridike Anulimi i punës juridike te nulshme
Anulimi i punës juridike te rrëzueshme brenda afatit te paraparë me ligj Anaulimi ex tunc (qe
nga lidhja) dhe jo ex nunc (nga momenti i anulimit) Afati I anulimit te punëve te rrëzueshme
mund te jete subjektiv dhe objektiv Shembull, për anulimin e testamenti afati subjektiv është
1 vit ndërsa afati objektiv 10 vite Është rregull se te punët tjera juridike afati për paraqitjen e
padisë për anulimin e punës juridike te jete 3 vite , përjashtim bëjnë rastet kur puna juridike e ka
përmbajtjen e një vepre penale. Konvalidimi dhe konversioni Restitucioni
57. Raportet juridike nga faktet tjera Veprimet e palejueshme - Shkaktimi i demit
Përgjegjësia objektive (përgjegjësia për sendet e rrezikshme, përgjegjësia e prindit për fëmijët,
përgjegjësia e kujdestarit për te kujdesurin, përgjegjësia e personit juridike për organet e veta)
Përgjegjësia subjektive (ekzistimi i fajit) Mënyrat e kompensimit për shkaktimin e demit:
kompensimi real dhe fitimi i humbur Pasurimi i pa baze Detyrimet nga marrëdhëniet
familjares Alimentacioni (ushqimia) Ushtrimi dhe mbrojtja e te drejtave civile subjective
ago
DaorsaMemqaj
Daorsa Memqaj
2 months ago
plakualdi
plakualdi
4 years ago
JoniJoni12
Joni Joni
5 years ago
ArbenitaBasha
Arbenita Basha , --
5 years ago
E DREJTA CIVILE
1. E DREJTA CIVILE
2. Përkufizimi i lendes e Drejta Civile Nocioni E drejta civile si dege e se drejtës - përfshinë
tërësinë e dispozitave ligjore me të cilat rregullohen marrëdhëniet shoqërore te karakterit
pasuror. E drejta civile si shkence juridike - përfshinë tërësinë e studimeve shkencore me te
cilat studiohen normat juridike qe i rregullojnë marrëdhëniet shoqërore te karakterit pasuror
3. Objekti i studimit Objekt studimi dhe rregullimi i te drejtës civile janë marrëdhëniet
shoqërore te karakterit pasuror ose ato te cilat ne instancën e fundit marrin karakter pasuror E
drejta civile nuk e rregullon karakterin pasuror te marrëdhënieve shoqërore por aspektet ligjore
(kornizat ligjore te marrëdhënieve pasurore) Cilat marrëdhënie shoqërore janë te karakterit
pasuror ? Shembull: 1. Shitblerja e një veture, banese, toke, kontratat e kredisë etj 2. Kontratat
e shërbimeve (kontrata me avokatin, kontrata me këngëtarin, kontrata me punëtorin etj)
4. Ndarja e te drejtës civile E DREJTA CIVILE NDAHET NE: E drejta civile pjesa e
përgjithshme E drejta sendore-pronësia E drejta familjare E drejta trashëgimore E drejta e
detyrimeve (Kontratat) E drejta e procedurës civile
5. E drejta civile - pjesa e përgjithshme Pjesa e përgjithshme e te drejtës civile i studion dhe
përpunon nocionet themelore për te gjitha degët e se drejtës civile Ne pjesën e përgjithshme
trajtohen si bie fjala: Objekti i te drejtës civile Parimet e te drejtës civile Subjektet e te
drejtës civile Te drejtat subjektive civile Koncepti i pasurisë Punët juridike
Modifikimi i punëve juridike Anulimi i punëve juridike Shkaktimi i demit si burim i
raporteve civile Ushtrimi dhe mbrojtja e te drejtave civile .etj
6. Parimet e te drejtës civile Marrëdhëniet te cilat i rregullon e drejta civile rregullohen sipas
këtyre parimeve: 1. Barabarësia e palëve 2. Iniciativa e lire e palëve dhe autonomia e vullnetit 3.
Qarkullimi i te drejtave civile 4. Sanksioni pasuror - Parimet e te drejtës civile ne çdo raport
juridiko-civile zbatohen ne mënyrë komulative
7. Burimet e të drejtës civile Burimet e të drejtës civile ndahen në burime materiale dhe formale
Burimet materiale janë forca shoqërore që i krijon normat juridike të së drejtës civile Burimet
formale janë format në të cilat paraqiten normat juridike civile. Ato janë Burimet e
drejtpërdrejta: A. Ligji B. Zakoni Burimet e tërthorta: a. Praktika gjyqësore b. Shkenca juridike
(doktrina juridike)
8. Raporti i të drejtës civile me degët tjera të së drejtës Raporti i të drejtës civile me: Të drejtën
familjare Të drejtën trashëgimore Me të drejtën ekonomike Të drejtën private ndërkombëtare Të
drejtën administrative
9. Raporti i të drejtës civile me të drejtën familjare E drejta civile dhe e drejta familjare kanë
elemente të përbashkëta por edhe dallime: Elementet e përbashkëta: Iniciativa e lirë e
palëve Barabarësia e palëve Elementet pasurore të marrëdhënieve juridike të këtyre dy
degëve Dallimet: Natyra juridike e raporteve Afatet Sanksionet
10. Raporti me të drejtën trashëgimore Raportet në mesë këtyre dy degëve qëndrojnë në objektin
e rregullimit: E drejta civile i rregullon marrëdhëniet pasurore për të gjallë të subjekteve (inter
vivos) E drejta trashëgimore i rregullon raportet pasurore në rastet e vdekjes (mortis causa)
11. Raporti me të drejtën ekonomike E drejta ekonomike e rregullon zhvillimin e ekonomik duke
e studiuar në këndin e perspektives ekonomike. E drejta civile me normat e veta i rregullon të
raportet ekonomike
12. Raporti me të drejtën e punës E drejta e punës i rregullon raportet në mes të punëdhënësit
dhe punëtorit E drejta civile me normat e veta i rregullon raportet e karakterit pasurore të
raporteve të punës. Shembull: Paga Dëmtimet në punë Kompensimet për punën shtesë
etj.
13. Raporti me të drejtën private ndërkombëtare E drejta civile me normat e veta i rregullon
marrëdhëniet pasurore brenda një shteti (marrëdhëniet nacionale) E drejta private ndërkombëtare
i rregullon marrëdhëniet pasurore me element të huaj ndërkombëtar
14. Raporti me të drejtën administrative E drejta administrative i rregullon raportet e
qytetarëve me administratën por edhe raportet e vetë organeve të administratës. Në të drejtën
administrative vlen parimi i subordiminit (nënshtrimit) ndërsa në të drejtën civile vlen parimi i
barabarësisë (i koordinimit) Mirëpo disa raporteve civile akti administrativ është prezumim
(parakusht) për krijimin e tyre Shembull: Receta e mjekut për medikamente Leja e
ndërtimit Leja e për blerjen e mjeteve narkotike etj.
15. Subjektet e të drejtës civile Subjektet e të drejtës civile janë: Personat fizik Personat juridik
Personat fizik janë subjekte natyrore Personat juridik janë subjekte artificiale të krijuara në bazë
të ligjit
16. Personat fizik Çdo person i lindur gjallë dhe që ka formën e njeriut është subjekt i të
drejtës civile Përjashtimisht edhe personi i palindur (fëmija) është subjekt i së drejtës civile në
rastet e caktuar (trashëgimia, dhuratat etj) Subjektet për të hyrë në marrëdhënie juridike civile
duhet të kenë: Zotësinë juridike dhe Zotësinë e veprimit Zotësia juridike është aftësia e
e subjekteve të jenë bartës të drejtave dhe detyrave. Zotësia juridike arrihet me të lindur
Zotësia e veprimit është aftësia e subjekteve që me deklarimin e vullnetit të krijojnë të drejta dhe
detyra për vete. Zotësia e veprimit arrihet me arritjen e moshës madhore- 18 vjet
Përjashtimisht zotësia e veprimit arrihet edhe prej moshës 16 deri 18 vet.
17. Personat juridik Personat juridik janë krijesa ligjore. Personat juridik janë subjekte te
se drejtës sepse mund te hynë ne raporte juridike Personat juridike krijohen kur plotësohen
këto kushte: Struktura organizative Masa pasurore Regjistrimi ose dhenia e lejes
Akti me i larte i personit juridik është Akti i themelimit ose Statuti Personat juridike e kane
zotësinë juridike dhe zotësinë e veprimit Personat juridik ndahen ne persona juridik te se
drejtës publike dhe persona juridik te se drejtës private
18. Llojet e personave juridike Personat juridik sipas disa karakteristikave ndahen: 1. Persona
juridik te se drejtës publike 2. Persona juridik te se drejtës private Personat juridik mund te
jene: 1. Institucione (universitete, institucione shëndetësore, komuna, etj) 2. Shoqata (shoqata e
tregtareve, shoqata e zejtareve, shoqatat humanitare etj) - Struktura organizative e personave
juridik: 1. Kuvendi i aksionarëve 2. Bordi i drejtoreve 3. Drejtori ekzekutiv 4. Zyrtaret -
Përgjegjësia e personave juridik. Personat juridik kane te ashtuquajturën zotësi speciale juridike
dhe te veprimit - Autorizimet dhe detyrat e personit juridik i ushtrojnë organet kompetente-
përfaqësuesit e personit juridik
19. Objektet e se drejtës civile Objekte te se drejtës civile janë vlerat pasurore te drejtpërdrejta
ose ato qe ne mënyre te tërthortë shndërrohen ne vlere pasurore: Objekte te se drejtës civile
janë: Sendet Veprimet e njerëzve Vlerat personale Produktet shpirtërore (krijimtaria
intelektuale)
20. Sendet Përkufizimi- send quajmë çdo pjese materiale te natyrës e cila ndodhet nen
pushtetin e njeriut dhe i shërben nevojave të tij. Sendet duhet te kenë vlerë ekonomike (te
shndërrohen në para) për të qenë objekt i të drejtës civile. Për të qenë objekt i së drejtës civile
sendet duhet të plotësohen dy kushte: Kushti fizik (pjesë materiale e natyrës) Kushti
shoqëror (ti shërbej nevojave të shoqërisë)
21. Ndarja e sendeve Sipas disa karakteristikave sendet i ndajmë në: Sendet e thjeshta dhe
të përbëra Sendet e konsumueshme dhe të pakonsumueshme Sendet e trupshme dhe sendet
e patrupshme Sendet e luajtshme dhe të paluajtshme Sendet individuale dhe gjenerike
Sendet e zëvendësueshme dhe të pazëvendësueshme Sendet kryesore dhe akcesore Sendet
tub
22. Veprimet e njeriut si objekt i se drejtës civile Veprimi i njeriut mund të jetë objekt i se drejtës
civile nëse mund të shndërrohet në vlerë ekonomike: Si veprime mund të jenë: Veprimi i
avokatit Këndimi i këngëtarit Puna e punëtorit etj.
23. Vlerat personale dhe produktet shpirtërore si objekte te se drejtës civile Objekete të së
drejtës civile mund të jenë edhe vlerat personale si p.sh: Integritetit trupor Reputacioni
Nderi Produktet e shpirtit njerëzor (krijimet intelektuale) janë objekte të së drejtës civile kur
mund të shprehen në vlerë ekonomike: P.sh: Librat e autorëve Krijimet artistike
muzikore Krijimet artistike teatrale etj.
24. E drejta objektive dhe subjektive E drejta objektive është e tere sistemi juridike. E
drejte objektive janë normat juridike-civile Normat ndahen ne fusha dhe institute E drejte
subjektive- është e drejta te secilen subjektet e nxjerrin nga e drejta objektive: Shembull: E
drejta e trashëgimit E drejta e mbajtjes (ushqimit) E drejta e integritetit trupor E drejta e
kompensimit ne rast te dëmtimit etj. E drejta subjektive paraqitet si pushtet- ne njeren ane
kemi personin e autorizuar ne anën tjetër personin e detyruar E drejta subjektive përbëhet nga:
Autorizimi dhe Kërkesa
25. Raportet juridike Kuptimi i raportit juridik Raporti juridik ekziston gjithmonë ndërmjet
subjekteve lidhur me objektin e te drejtës civile E drejta subjektive është e drejta qe subjektet
e nxjerrin nga e drejta objektive(normat juridike) Raporti juridik mund te jete krijimi,
ndryshimi ose shuarja e ndonjë te drejte subjektive civile. Raportet juridike krijohen ne baze
te fakteve juridike qe i parasheh e drejta Faktet juridike mund te jene: Ngjarjet dhe
Veprimet e njerëzve Veprimet e njerëzve mund te ndahen ne veprime e lejuara dhe veprime te
palejuara. Për krijimin e raporteve juridike shpesh kërkohen disa fakte – tubi i fakteve.
Supozimet Fiksionet
26. Klasifikimi i te drejtave civile Ne baze te disa karakteristikave te drejtat civile ndahen ne te:
Drejta absolute Drejta relative Ndarja është e bazuar ne raportin qe ekziston ne mes te te drejte
subjektive civile dhe te drejtave te personave tjerë.
27. Te drejtat absolute Karakteristikat: 1. Te drejtës se personit te autorizuar i përgjigjët
detyrimi i te gjithë personave – veprojne erga omnes 2. Numri i personave te detyruar nuk është i
kufizuar 3. Obligimi është negativ 4. Raporti i titullarit te se drejtës me personat e obliguar nuk
është i konkretizuar 5. Obligimi i përgjigjët te drejtës subjektive dhe jo autorizimeve 6. Obligimi
nuk përbehet nga dhënja e ndonjë efekti pasuror 7. Te drejtat absolute nuk parashkruhen 8.
Kërkesa ne te drejtat absolute krijohet ne momentin e shkeljes se te drejtës 9. Ne te drejtat
absolute ekziston e drejta e racionit.
28. Llojet e te drejtave absolute Te drejtat absolute jane Te drejtat sendore dhe Te drejtat
personale Te drejtat sendore - janë te drejtat te cila konstituohen mbi një send te caktuar Te
drejtat personale - janë te drejtat te cilat lidhen me personin e caktuar dhe nuk barten ne personat
e tjerë
29. Te drejtat sendore E drejta sendore është pjese e veçante e te drejtës civile Te drejtat
sendore janë: 1. Pronësia 2. Servitutet 3. E drejta e pengut 4. Hipoteka 5. E drejta e ndërtimit 6.
Barrët reale
30. Te drejtat personale Te drejtat personale janë te drejta absolute Te drejtat personale janë: 1.
Te drejtat personale ne kuptimin e gjere 2. Te drejtat e personalitetit 3. Te drejtat e autorit
31. Te drejtat personale Te drejtat personale janë te drejtat qe kane te bëjnë me statusin juridik
te një personi Te drejtat personale janë te drejtat nda marrëdhëniet familjare dhe te drejtat e
statusit personal Si te drejta te tilla janë: 1. Legjitimiteti i lindjes 2. Mosha madhore 3. Aftësia
juridike 4. Aftësia e veprimit 5. Aftësia e trashëgimit etj - Këto te drejta quhen edhe atribute te
personit fizik
32. Te drejtat e personalitetit Te drejtat e personalitetit janë ato te drejta objekt i te cilave
është personaliteti i individit Si te drejta te tilla janë: 1. Liria e lëvizjes 2. Liria e shprehjes 3.
Integriteti fizik 4. Integriteti mendore (shpirtëror) 5. Liria e përdorimit te gjuhës 6. Liria e
zgjedhjes se profesionit etj
33. Te drejtat e autorit Te drejtat e autorit janë te drejta personale por qe objekt i tyre janë
produktet shpirtërore (krijimtaria intelektuale). Si te drejta te tilla janë: Veprat shkencore
Veprat letrare Piktuara Skulptura Veprat e skenografisë etj E drejta e autorit
zgjate gjate gjithë jetës se autorit dhe 15 vite pas vdekjes. Ekziston edhe grupi tjetër i te
drejtave te krijimtarise intelektuale qe realizohet ne prodhim – e drejta e çpikjes. çpikje eshte
zgjedhje e re e një problemi teknik. E drejta e çpikjes mbrohet me Patentë. Patenti zgjate 15 vite
E drejta e shfrytëzimit te patentës quhet Licence Pronësia industriale: 1. Markat tregtare(shenjat
e mallit, vulat, etj)
34. Te drejtat relative (detyrimet) Te drejtat relative janë to te drejta ku çdo te drejte përgjigjët
obligimi i personit përkatës. Personi qe ka te drejte ne raportin e te drejtave relative quhet
Kreditor (personi qe ka kërkesë) Personi qe ka detyre (borxh) quhet Debitor
Karakteristikat: 1. Te drejtat relative veprojnë - inter partes (kreditori – debitori) 2. Te te drejtat
relative obligimi është pozitive (duhet te kryhet ndonjë bërje) 3. Edhe kur obligimi është
rezervimi ai konsiston ne mbrojtjen e ndonjë interesi konkret për palën e autorizuar 4. Obligimi
është korelativ me autorizimin 5. Obligimi është pasuror 6. Te drejtat relative parashkruhen 7.
Kërkesa sipas rregullit linde ne momentin e krijimit te drejtës
35. Personat ne raportet e detyrimeve Kreditori-personi qe ka te drejta Debitori- personi qe
ka detyrime Ne raportet e detyrimeve mund te ketë edhe me shume persona si ne anën e
kreditorit ashtu edhe ne anën e debitorit Nëse ka me shume persona re raportet e detyrimeve,
detyrimi mund te jete: I ndare dhe Solidare Përmbajtja e detyrimit është e shtuquajtura
‘’Bërje’’ – ndryshe quhet ‘’prestimi’’ Prestimi – përbëhet prej, dhënies, veprimit,
mosveprimit dhe pësimit. Lende e detyrimit është ‘’vlera ekonomike’’ e cila nëpërmjet bërjes
bartet nga pasuria e debitorit ne pasurinë e kreditorit.
36. Llojet dhe burimet e detyrimeve Llojet e detyrimeve: Momentale dhe te përhershme
Pozitive dhe negative Te thjeshta dhe te përbëra Kryesore dhe aksesore-dytësore Civile
dhe natyrore Burimet e detyrimeve; Raportin e detyrimeve e sjellin këto fakte:
Deklarimet e vullnetit (punët juridike –kontratat, premtimi publik, testamenti etj) Veprimet e
palejuara – shkaktimi i demit Pasurimi i pa baze Faktet e farefisnisë – (detyrimi i ushqimit)
Faktet tjera ligjore – veprimet ne pajtim me te drejtën (detyrimi i fqiut për kompensimin e
demit, kompensimi për kalimin e domosdoshme, kompensimi për eksproprimin etj)
37. Pasuria Pasuria është tërësia i te drejtave civile qe i takojnë një personi Pasurinë e
përbejnë vetëm te drejtat e karakterit pasuror Te gjitha sendet qe e përbejnë lenden pasurinë
quhen-mase pasurore Pasuria ndahet ne: Aktive dhe pasive Subjekti dhe pasuria
Pasuria dhe te trashëguarit Konfiskimi Bankrotimi - falimentimi
38. Qarkullimi juridik Qarkullimi juridik është bartja e të drejtave prej në subjekti në
subjektin tjetër Qarkullimi juridik është në pajtim me parimin e të drejtës civile
‘’Qarkullimin-bartja e të drejtave civile’’ Përmes qarkullimit juridik barten vetëm të drejtat
civile pasurore Të drejtat personale nuk mund të barten Bartja e sendit prej një subjekti në
subjektin tjetër – është qarkullim ekonomik Bartja e të drejtave është qarkullim juridik Të
drejtat të cilat mund të barten janë: Të drejtat absolute: Shembull: 1. Pronësia 2. Servituti
3. Pengu 4. Hipoteka 5. E drejta e shfrytëzimit 6. E drejta e qesimit 7. E drejta e licencës etj
Të drejtat relative (detyrimet) Shembull; kërkesa
39. Elementet e qarkullimit juridik Të drejtat civile janë objekt i qarkullimit juridike. Punët
juridike (kontrata, testamenti, shprehja e njëanshme e vullnetit) – janë mjetë për qarkullimin e të
drejtave civile Kauza – është qëllimi ekonomik që dëshirojnë palët të arrijnë me punët
juridike Shembull: me bartjen e pronësisë është qëllimi ekonomik që njëra palë të fitoj
pronësinë ndërsa tjetra të marrë çmimin (shumen e të hollave) Baza juridike – qarkullimi
juridik mund të bëhet vetëm kur ka bazë juridike. Bartjen e të drejtave mund ta bëjë vetëm
titullari i tyre dhe askush tjetër. Baza juridike – iustus titullus (ose titulli juridike) është kushtë
për fitimin e të drejtave civile: Si bazë mund të jenë p.sh: Kontrata Testamenti Dhurata
Parashkrimi fitues Vendimi i organeve shtetërore etj Fitimi i një të drejte pa bazë
juridike – shkakton pasurimin e pabazë. Për fitimin e disa të drejtave kërkohet 1. baza juridike
– iustus titullus –titulli dhe 2. mënyra e fitimit – modus aquirendi Shembull: Fitimi i
pronësisë mbi paluajtshmeri Kontrata e qirasë Depozita etj Fitimi i të drejtave mund të
jetë 1. derivativ 2. origjiner Bartja e të drejtave mund të jetë: translative (bartja e plotë e
të drejtës) dhe konstituive (bartja e pjesshme-krijimi i një të drejte p.sh servituti)
40. Vullneti si fakt për krijimin e raporteve juridike Veprimet juridike – janë deklarime të
vullnetit të cilat palët i ndërmarrin me qëllim të krijimit të ndonjë raporti juridike. P.sh
kontrata e shitblerjes Veprimet juridike janë edhe mjete të qarkullimit juridik Deklarimi i
vullnetit duhet të jetë: Serioz dhe I mundshëm Teoria e vullnetit të brendshëm dhe
Teoria e vullnetit të deklaruar Rëndësia e aktit administrativ për krijimin e raporteve juridike
Llojet e deklarimit të vullnetit: 1. Veprimet juridike- me të cilat krijohen, dyshohen dhe
shuhen raportet juridike por që nuk bartet ndonjë vlerë ekonomike (gjendja statusore, shkëputja e
kontratës, heqja dorë nga pronësia etj) 2. veprimet juridike – me të cilat krahas krijimit
ndryshimit dhe shuarjes së një raporti juridike bartet edhe një vlerë pasurore prej në subjekti në
subjektin tjetër - këto veprime quhen punët juridike.
41. Afati – është rrethanë e ardhshme e sigurt nga paraqitja e të cilit varet krijimi, ndryshimi
ose shuarja e një të drejte. Afati është kalimi i kohës së caktuar. Afati mund të jetë:
Prekluziv I shtyhem dhe i shkëputshim Koha e afatit llogaritet sipas kalendarit:
Llogaritja civile – me vite, muaj dhe ditë Llogaritja astronomike- me orë, minuta. Afati
mund të jetë: subjektiv dhe objektiv
42. Modifikimi i punëve juridike Punët juridike mund të modifikohen përmes kushtit dhe afatit
Kushti – është rrethanë e ardhshme e pasigurt nga paraqitja ose mosparaqitja e së cilës varet,
krijimi, ndryshimi ose ndërprerja e ndonjë të drejte. Shembull: kontrata e sigurimit (paraqitja
e rrezikut) Kushti mund të jetë: Potestativ Kauzal I përzire Pozitiv dhe negativ
I shtyhem (suspenziv) dhe i shkëputshim (rrezulotiv) Urdhri – ekziston te punët bamirëse dhe
dallohet nga kushti P.sh. do të falet shtëpia nëse një person e mbanë personit e tretë për gjithë
jetën.
43. Deklarimi i vullnetit përmes - Përfaqësimit Nocioni- përfaqësimi është kryerje e
veprimeve juridike ne emër dhe për llogari te tjetërkujt Subjektet: Përfaqësuesi I
përfaqësuari Llojet e përfaqësimit: Ligjor dhe kontraktor Autorizimi
44. Llojet e autorizimit: I përgjithshëm dhe i veçanta Tejkalimi i autorizimit
(ratihabicioni) Ndërprerja e përfaqësimit 1. Me marrëveshje 2. Me kalimin e kohës 3. Me
revokim 4. Me dorëheqje 5. Me vdekjen e subjekteve 6. Me humbjen e zotësisë se veprimit
45. Ndarja e puneve juridike Ne baze te disa kritereve punët juridike ndahen ne: Kauzale dhe
abstrakte Formale dhe joformale Midis te gjallëve (inter vivos) dhe ne rast te vdekjes (mortis
causa) Te njëanshme dhe te dyanshme
46. Kontratat Kontrata – është pune juridike e dyanshme Lidhja e kontratës Oferta
Pranimi i ofertës Liria e kontraktimit Llojet e kontratave Obligimi kontraktues –
dhënie, veprim, mosveprimi dhe durimi. Llojet e obligimit kontraktues (individualizuar dhe
gjenerik)
47. Forcimi dhe sigurimi i kontratave Forcimi : Avansi Denimi kontraktues Klauzula
kasatore Sigurimi real: Pengu Hipoteka Kaucioni Sigurimi personal: Garancia
- dorëzania
48. Kontratat ne favor te personit te trete dhe veprimi i kontratës midis palëve Kontrata lidhet
midis palëve dhe ka veprimi vetëm midis tyre. Ekzistojnë edhe disa raste kur kontrata mund
te lidhet ne favor te personit te trete Ne këto kontrata kemi tre subjekt-kreditori, debitori dhe
shfrytëzuesi Shembull: kontrata e sigurimit qe e lidhe prindi për fëmijën ose për gruan e vet.
Veprimi i kontratës midis palëve: Obligimi për te metat fizike dhe juridike Dëmtimi
përtej gjysmës Klauzola rebus sic stantibus Plotësimi-përmbushja e kontratës Mënyra e
përmbushjes Koha e përmbushjes Përmbushja nga debitori Përmbushja ndaj kreditorit
Arritja e përmbushjes 1. Vonesa e debitorit 2. Vonesa e kreditorit Pasojat e mosplotësimit te
kontratës Ndërrimi i subjekteve 1. Cesioni i kërkesave 2. Marrja e borxhit
49. Ndërprerja e obligimit Plotësimi Falja e borxhit Dorëheqja Novacioni
Barazim Pamundësia e përmbushjes - fizike dhe juridike Konfuzioni dhe vdekja
Kompenzacioni Parashkrimi Parashkrimi shues Parashkrimi fitues Afati prekluziv
50. Kontratat e veçanta Shitblerja Shkëmbimi Kontrata e dhuratës Kontrata e qirasë
Kontrata e shfrytëzimit Kontrata mbi punën Kontrata mbi veprën Kontrata mbi
autorizimin Kontratat reale 1. Huaja 2. Huapërdorja 3. Depozita 4. Dhurata Kontrata e
ortakërisë Kontratat aleatore 1. Basti 2. Bizhozi 3. Kontrata për mbajtjen e përjetshme 4.
Kontrata e sigurimit
51. Pavlefshmëria e punëve juridike Punët juridike jo te plota Për te qene puna juridike e
plotfuqishme duhet te plotësohen kushte e parapara me ligj për vlefshmërin e saj Kushtet për
vlefshmëri: Deklarimi i vullnetit pa te meta Objekti i lejuar Respektimi i formës
Ekzistimi i kauzës Ekzistimi i bazës juridike Dhënia e pëlqimit nga prindi ose kujdestari
për disa pune juridike. Dhënia e lejes nga organi kompetent Nëse mungon ndonjë element
i punëve juridike – disa autor i quajnë -puna juridike është jo e plote. Ne shkencën tone
juridike, punët juridike jo te plota nuk ekzistoje. Puna juridike mund te jete e vlefshme ose e
pavlefshme. Ese mungon ndonjë element pune juridike nuk ka ose mund te jete e pavlefshme.
52. Punet juridike te pavlefshme Nese nuk plotesohen kushtet e parapara me ligj per krijimin
e puneve juridike, puna juridike eshte e pavlefshme Punet juridike te pavlefshme ndahen:
Ne pune te nulshme (pavlefshmeri absolute) dhe te rrezueshme (pavlefshmeri relative) Punet
juridike te nulshme jane punet juidike te cilat nuk prodhojen aspak efekte juridike dhe
konsiderohet se as nuk jane lidhur. Per pavlefshmerine absolute kujdeset edhe organi shteteror
sipas detyres zysrtare edhe atehere kur palet nuk jane te interesuare qe ta prishin punen juridike
Punet juridike te rrezueshme jane punet juridike, vlejne derisa pala e interesuar ose organi
kompetent nuk e paraqet pavlefshmerine e tyre. Palet mund ta bejne kete deklarim vetem
mbrenda afatit te caktuar
53. Punët juridike te nulshme Punët juridike te nulshme janë: Punët antiligjore Punët
imorale Punët fiktive Punët te simuluara Punët e lidhura ne kundërshtim me statutin e
personit juridike Punët antiligjore: P.sh punët e lidhura për objektin e ndaluar (shitja e
drogës) ose punët e lidhura kunder formës se parapare me ligj (nuk është vërtetuar nga organi
kompetent) Punët imorale: Shembull: shpërblimi për gazetarin qe ta sulmoj ndonjë person
përmes gazetës. Punët fiktive, nuk lidhet puna juridike por deklarohet se është lidhe,
shembull; deklarimi i qirasë ne vend te shitblerjes Punët e simuluar , shembull, lidhet nje pune
por deklarohet pune tjetër
54. Punët juridike te rrëzueshme Punët juridike te rrëzueshme janë punët qe janë lidhur me
mungesa te vullnetit Faktet qe shkaktojnë mungesat e vullnetit janë” Lajthim Mashtrim
Kanosje Dhune Punët e rrëzueshme mund te shpallen te pavlefshme me iniciativën e
palëve te interesuara brend afatit te paraparë me ligj
55. Mohimi i punëve juridike (padia pauliane) Ekziston një kategori e punëve juridike me te
cilat mund te dëmtohen interesat e personave te trete Personat e interesuar mund te bëjnë
mohimin e punëve juridike me te cilat cenohen interesat e tyre Si raste tre këtilla janë: rasti
kur debitori e dëmton kreditorin me punën juridike qe e lidh me personin tjetër. Kreditori ka
te drejte te kërkoj mohimin – prishjen e punës juridike te debitorit qe e ka lidhur me personin e
trete. Kushtet e paraqitjes se padisë pauliana: 1. Qe kreditori te jete dëmtuar me punën
juridike 2. Qe debitori te jete jokoshient 3. Qe personi i trete te jete jokoshient . Kjo pune
juridike qe e lidhe debitori nuk është e pavlefshme por me ketë dëmtohen interesat e kreditorit
56. Pasojat e pavlefshmërisë se punëve juridike Anulimi i punës juridike te nulshme
Anulimi i punës juridike te rrëzueshme brenda afatit te paraparë me ligj Anaulimi ex tunc (qe
nga lidhja) dhe jo ex nunc (nga momenti i anulimit) Afati I anulimit te punëve te rrëzueshme
mund te jete subjektiv dhe objektiv Shembull, për anulimin e testamenti afati subjektiv është
1 vit ndërsa afati objektiv 10 vite Është rregull se te punët tjera juridike afati për paraqitjen e
padisë për anulimin e punës juridike te jete 3 vite , përjashtim bëjnë rastet kur puna juridike e ka
përmbajtjen e një vepre penale. Konvalidimi dhe konversioni Restitucioni
57. Raportet juridike nga faktet tjera Veprimet e palejueshme - Shkaktimi i demit
Përgjegjësia objektive (përgjegjësia për sendet e rrezikshme, përgjegjësia e prindit për fëmijët,
përgjegjësia e kujdestarit për te kujdesurin, përgjegjësia e personit juridike për organet e veta)
Përgjegjësia subjektive (ekzistimi i fajit) Mënyrat e kompensimit për shkaktimin e demit:
kompensimi real dhe fitimi i humbur Pasurimi i pa baze Detyrimet nga marrëdhëniet
familjares Alimentacioni (ushqimia) Ushtrimi dhe mbrojtja e te drejtave civile subjektive