7

Self-Learning Kit
Filipino
Quarter 2 - Week 1

LEONISA A. MONTES
Manunulat
Filipino –
Grade 7
Self-Learning Kit
Quarter 2 – Week 1
Ikalawang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa
anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o
tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin
ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o
trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa Self-Learning Kit na ito ay nagtataglay ng
karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa
paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Ang anomang gamit maliban sa Self-Learning Kit na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal
na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan
nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Self-Learning Kit

Manunulat: Leonisa A. Montes

Editor: Belinda G. Casona
Tagasuri: Belinda G. Casona
Tagaguhit: John Orven V. Saldaña
Tagalapat: Joel R. Capuyan
Tagapamahala: Leah P. Noveras, Ed.D., CESO VI
Leviticus M. Barazon Jr., Ph. D.
Lilia R. Ybañez
Belinda G. Casona
Reynilda G. Ramoneda
Raymond L. Ceniza
Joel R. Capuyan

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region VII Schools Division of Danao City

Office Address: Sitio Upland, National Road, Danao City, Cebu

Telephone No. (032) 262-6211
Telefax: danao.city@deped.gov.ph E-mail
Address: depeddanaocity.com

Paalaala sa Mag-aaral
 Ang Self-Learning Kit (SLK) na ito ay ginawa para malinang ang iyong kakayahan batay sa
Most Essential Learning Competencies (MELC) ng Filipino 7, Quarter 2, Week 1. Ito ay ginawa sa
simpleng paraan para madali mong maunawaan ang aralin sa linggong ito. Ito ay binubuo ng mga
sumusunod na bahagi:

Nakapaloob dito ang gawain na naglalayon na alamin ang

iyo nang mga nalalaman sa araling ito
Aking
Nalaman

Kasama rito ang mga gawain para mabalikan ang mga

nakaraang aralin at mahanda ka sa bago
Aking
Madudugtong
Nakabahagi rito ang paglalahad at pagtatalakay sa mga
Aking konsepto na kailangan mong malaman sa bagong aralin na
Malalaman ito

Kabilang dito ang mga gawain para sa pansariling

Aking
pagsasanay upang malaman ang iyong
Masusubukan
natutunan sa bagong konsepto

Aking Nakapaloob dito ang kasanayan para masukat ang iyong

Tatayahin kaalaman at pagkaintindi sa mga konseptong nalalaman

Aking
Kasama rito ang mga gawain at pagsasanay na kailangan
Karagdagang
mong gawin para lalo pang mapahusay ang iyong kaalaman
Magagawa

Susi sa Nakapaloob dito ang tamang sagot sa lahat ng mga

Pagwawasto pagsasanay

Nabahagi rito ang mga pinagkukunan sa paglikha ng Self-

Sanggunian
Learning Kit (SLK) na ito
Aralin o Alamat, Awiting Bayan, Bulong at Epiko ng
Nilalaman
Kabisayaan
 Pagpapaliwanag ng mahalagang detalye, mensahe
at kaisipan
Kasanayang Naipaliliwanag ang mahalagang detalye, mensahe at kaisipang
Pampagkatuto nais iparating ng napakinggang bulong, awiting-bayan, alamat,
bahagi ng akda, teksto tungkol sa epiko sa Kabisayaan
MELC Code F7PN-IIa-b-7

Aking Nalaman
A. Panuto: Basahing Mabuti ang bawat aytem at sagutin ang mga sumusunod
na katanungan. Titik lamang ang isulat sa Filipino notbuk at maging
matapat ka sana sa iyong pagsagot.

1. Tabi-tabi… isang halimbawa ng ating katutubong panitikang pasalindila na ang tawag ay

____________.
A. Alamat C. Bulong
B. Awiting-bayan D. Epiko

2. Ang panitikang ito ay nagsimula bilang mga tulang may sukat at tugma subalit kailanman’y
nilapatan ng himig upang maihayag nang pakanta. Ito ay tinatawag na _____________.
A. Alamat C. Bulong
B. Awiting-bayan D. Epiko

3. Anong uri ng awiting bayan ang nagpapakita ng pagdakila ng Maykapal?

A. Dalit B. Diyona C. Dung-aw D. Oyayi

4. Bakit mahalaga ang alamat sa kasalukuyan? Ang alamat ay mahalaga sa kasalukuyan

___________________.
A. upang mapanatiling buhay sa paglipas na panahon, pang-aliw at higit sa lahat ay
pinagkukunan ng mga aral.
B. sapagkat nagiging batayan ng mga tao kung saan nagmula ang isang pagkain,
lugar at mga bagay dito sa mundo.
C. dahil nagiging gabay ng mga taoupang tuklasin kung saan talaga nagmula ang
isang bagay.
D. Lahat ng
E. nabanggit

5. Alin sa mga sumusunod na epiko mula sa Bisayas ang nabuo sa kwento ng sampung
magigiting, matatapang at mararangal na datu dahil sa kanilang paglalakbay mula Borneo
patungong Panay?
A. Bantugan C. Maragtas
B. Bidasari D. Tuwaang
1
B. Panuto: Piliin ang angkop na mensahe o kaisipan at paliwanag na nais iparating
ng bawat pahayag. Isulat ang TITIK sa kuwaderno.

1. Pagaling ka amang, mahirap ang may karamdaman.

A. Takot maiwan kaya nag-alala ang anak sa kanyang magulang.
B. Mahirap ang buhay, sa panahon ngayon, bawal magkasakit.
C. Hindi pinababayaan ng anak ang magulang dahil sa lubos na pag-alala at pagmamahal.
D. Nag-alala ang anak sa gagastusin kapag nagkasakit ang ama dahil walang makukunan ng
pera.

2. Ili-Ili tulog anay, Wala diri imong nanay. Kadto tienda bakal papay. Ili-Ili tulog anay.
A. Ang pag-awit para sa sanggol ay paraan upang maging mahusay na mang-aawit
ang taga-alaga nito.
B. Ang pag-awit para sa pagpapatulog ng sanggol ay bahagi ng kulturang Bisaya na
dapat ipagmamalaki at panatilihin.
C. Aawitan talaga ng ina ang kanyang sanggol na anak para hindi malimutan ang kanyang
bosis.
D. Ipinadama ng ina ang pagmamahal sa anak sa pamamagitan ng pag-awit at matandaan
ang himig nito.

3. Si Pilemon, si Pilemon Namasol sa kadagatan.

Nakakuha, nakakuha og isdang Tambasakan
A. Isa sa mga pangunahing kabuhayan ay ang pangingisda na ipinagmalaki ng mga Bisaya.
B. Tambasakan ang nakukuha sa pangingisda at wala nang iba pa.
C. Paborito ni Pilemon ang Tambasakan kaya palagi siyang nangingisda
D. Mahilig manguha ng Tambasakan si Pilemon kaya siya ay napa-awit.

4. Paglalakbay ng sampung magigiting, matatapang at mararangal na datu upang iwan ang

malupit na Sultan.
A. Huwag magpadalos-dalos sa pagdedesisyon lalo na kung may mga ibang buhay ang
nakasalalay sa iyong magiging desisyon.
B. Masakim sa iyong nasasakupan para ikaw ay kanilang kamuhian bilang kanilang
pinuno
C. Igalang ang mga tauhan lalo na ang mga kalalakihan kasimalakiang kanilang
ambag sa pakikipaglaban
D. Maging matulungin sa iyong kapwa lalo na sa mga malupit na kasamahan.

5. Isang dalaga na labis ang pagmamahal sa isang tao. Hanggang sa kamatayan, pinatunayan niya
na wagas ang kanyang nararamdaman.
A. Wagas ang katotohanan
B. Damdamin para sa nag-iisang dalaga sa mundo.
C. Tunay na pag-ibig ang umiiral at inialay sa minamahal.
D. Kamatayan lamang ang makapag-hiwalay sa nadarama.

2
 Aking Madudugtong

Naaalala mo pa ba ang mga paksang pinag-aralan mo sa unang markahan? Ito ay tungkol sa

mga akdang pampanitikan ng Mindanao.
Kaya, muli nating balikan ang Isla ng Mindanao na tinaguriang "Lupang Pangako" o Land of
Promise. Pangalawa sa tatlong malalaking isla na bumubuo sa Pilipinas,
bihirang bisitahin ng bagyo at maliban dito ay busog sa mga likas na yaman at pangunahing
produkto, at higit sa lahat ang Mindanao ay puno ng mga makukulay na kuwento na nakakubli sa
angking ganda nito.

Halimbawa ng mga piling akdang pampanitikan ng Mindanao

Panitikan Pamagat
Kuwentong -bayan Ang Munting Ibon
Maikling Kuwento Naging Sultan si Pilandok
Mito Ang Puting Usa
Alamat Ang Alamat ng Mindanao

NAALALA MO…

Ang salitang alamat o legend sa Ingles ay mula sa salitang latin na legendus, na

nangangahulugang “upang mabasa”. Ito ay isang mahalagang bahagi ng kulturang Pilipino. Ang mga
ito ay nagsasaad kung paano nagsimula ang mga bagay-bagay. Karaniwan itong nagtataglay ng mga
kababalaghan o mga hindi pangkaraniwang pangyayari.

Elemento ng Alamat
1. Simula- ito ay bnubuo ng tauhan, tagpuan at suliranin
• Tauhan- ang mga gumaganap sa isang alamat; ang nagbibigay ng
buhay sa temang nais na iparating ng alamat.
• Tagpuan- ang bumubuo ng imahinasyon ng mga mambabasa;
nagpapakita ito hindi lamang ng lugar at panahon kung kailan
at saan naganap ang alamat kundi naglalarawan din ng
paraan ng pamumuhay o estado ng mga tauhan sa lipunan.

• Suliranin- problemang kinakaharap ng mga karakter sa kuwento ngunit

biglang papawiin ng isang masamang pangyayari.

2. Gitna – ito pinaka-inaabangang tagpo ng mga kalagayan at tagpo

• Saglit na kasiglahan sa kuwento
• Tunggalian-paghaharap o pag-aaway ng mga tauhan 0 karakter
• Kasukdulan-pinakamagandang parte o bahagi ng kuwento

3. Wakas- tinatapos nito at binubuo ang isang kuwento. Ito ang dapat na
tumatak sa bupng kuwento. Narito ang ilang bahagi nito sa alamat:
3
 • Kakalasan- unti-unting pagbuti ng kuwento o papalapit na katapusan
• Katapusan-kung saan nagtatapos ang isang kuwento

Pamilyar ba sa iyo ang awit na Dandansoy?

Mayroon ka bang naririnig na parang orasyon?
Bakit kailangan na makikipagsapalaran ang tao sa ibang lugar? Naniniwala ka na ang
ay ng tunay na pag-ibig?

Aking Malalaman

Ihanda ang sarili at sama- sama nating lakbayin at tuklasin ang

ilan sa mga halimbawa ng panitikan mula sa Kabisayaan.
.

Hali na… basahin at damdamin ang mensahe at kaisipan na nais ihatid sa mga piling panitikan
mula sa Kabisayaan na nasa ibaba.

Awiting-bayan Bulong Alamat Epiko

4
 Dandansoy, bayaan Tabi, tabi po, Rosa ang pangalan ng Maragtas ay tungkol sa
na kita alisin mo po isang dalaga na labis sampung magigiting,
Uuwi na ako sa payaw ang sakit ng ang pagmamahal sa
matatapang at mararangal
pamilya ko. kanyang asawa
Kung sakaling maulila ka na datu.
na si Mario na
sa akin, Tanawin mo Sila ay lumisan sa
mayroong
lamang ako sa payaw karamdaman. Borneo upang iwan ang
Dandansoy, kung Hanggang sa kalupitan ni Sultan
susunod ka sa akin kamatayan, Makatunao. Naghanap sila
Huwag kang pinatunayan niya na ng mga lupain upang doon
magdadala ng wagas ang kanyang
sila manirahan nang
tubig, pag-ibig.
Kung sakaling ikaw ay tahimik at mapayapa.
mauhaw Humukay ka ng
balon sa daan.

Ang mga awiting-bayan o kantahing-bayan ay mga awit ng mga Pilipinong ninuno at

hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin. Pinaksa ng mga awiting-bayan ang tungkol sa
damdamin ng tao, paglalarawan at pakikitungo sa kapaligiran, kahalagahan ng paggawa, kagandahan
ng buhay, pananalig, pagasa, pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, at paglalahad ng iba-ibang ugali at

kaugalian. Ang awiting-bayan ay isang masining na paraan ng pagpapahayag ng sariling opinyon at

saloobin. Gayundin, ito’y isang paraan ng pagpapatibay at pagpapaunlad ng sariling pagkakakilanlan.
Ang Kabisayaan ay nagtataglay ng makulay at mayamang kultura’t tradisyon na lalo pang
pinaniningning ng mga katutubong panitikan. Sa araling ito ay bibigyang-pansin at itatampok ang
mga awiting- bayang Bisaya o Visayan folksongs. Halimbawa ng mga awiting ito ay Leron, Leron
Sinta, Dalagang Pilipina, Bahay Kubo, Atin Cu Pung Singsing, Dandansoy, Manang Biday,

Paruparong Bukid at marami pang iba. Ito ay may iba’t ibang uri para sa iba’t ibang pagkakataon na
laganap sa ating bansa.

MGA URI NG AWITING BAYAN

1. Balitaw- Ito’y mga awit ng pag-ibig na ginagamit sa paghaharana
ng mga Bisaya
2. Kundiman- Ito naman ang bersiyon ng mga awit ng pag-ibig sa mga Tagalog.
Ang isa pang uri nito ay ang pananapatan o mga awiting inaawit kapag dumadalaw o
nanghaharana ang binata sa kaniyang nililiyag o nililigawan.

5
3. Dalit- Awit na panrelihiyon o himno ng pagdakila sa Maykapal
4. Diyona- awitin sa panahon ng pamamanhikan o sa kasal
5. Dung-aw- awit ng mga Ilokano para sa patay.
6. Kumintang-awit ng pakikidigma o pakikipaglaban
7. Kutang-kutang- mga awiting karaniwang inaawit sa mga lansangan
8. Soliranin- awit sa paggagaod o pamamangka
9. Maluway- awit sa sama-samang paggawa
10. Oyayi o hele- awiting panghele o pampatulog ng bata, at
tinatawag na lullaby sa Ingles
11. Pangangaluwa- awit sa araw ng mga patay ng mga tagalog
12. Sambotani- awit ng pagtatagumpay
13. Talindaw- isa pang uri …………..ng awit sa pamamangka
14. Rawitdawit - Ito ay ang awit ng mga lasing.
15. Tingad - awit sa pamamahinga mula sa maghapong pagtatrabaho.

Ang bulong ay isang matandang katawagan sa orasyon ng mga sinaunang tao sa kapuluan ng
Pilipinas. Sa kasalukuyan, ang salitang ito ay may iba nang kahulugan sa wikang Tagalog ng
Maynila, subalit nanatili pa rin ang tunay na pakahulugan nito sa ilang mga lalawigan sa
Katagalugan, Kabisayaan at Kabikulan. Isang panalangin ang bulong binuhay dahil sa pagnanais na
makamtan ang isang pangyayari o pagbabago sa hinaharap na mga pangyayari sa kapalaran.
Ang mga bulong ay isa pang yaman ng ating katutubong panitikang pasalindila. Ito ay
ginagamit pa rin ng marami nating kababayan sa pagpapasintabi kapag napaparaan sa tapat ng isang
nuno sa punso, sa kagubatan, sa tabing-ilog, at sa iba pang lugar na pinaniniwalaang tirahan ng mga
engkanto, lamang-lupa, o maligno. Binibigkas ang bulong para mabigyang-babala ang mga nilalang
na hindi nakikita” na may daraan para maiwasang sila’y maapakan o masaktan. Pinaniniwalaan
kasing kapag hindi sinasadyang nasaktan ang mga “nilalang” na ito ay maaari silang magalit,
manakit, o magdulot ng hindi maipaliwanag na karamdaman. Gumagamit din ng bulong ang mga
albularyo sa kanilang panggagamot. May bulong na binibigkas sa pagtatawas para gumaling ang
isang nausog, sumakit ang tiyan at iba pa. May bulong din para sa panggagamot sa isang taong
maaaring nakulam, namaligno, o napaglaruan ng lamang-lupa.
Sa iba’t ibang bahagi ng bansa kasama na ang Kabisayaan ay laganap pa rin ang paggamit
ng mga bulong. Ang sumusunod ay halimbawa ng bulong sa Bisaya salin sa Tagalog.

Sa Bisaya Salin sa Tagalog

Amping kanunay Ingat lagi
Tabi-tabi… Tabi-tabi…
Moagi lang mi Makikiraan lang kami
Kami pasayloon Kami’y patawarin
Kon kamo masabod namo Kung kayo’y masagi namin

Ang Epiko o Epic ay tumutukoy sa pagsalaysay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng

isang tao o mga tao laban sa mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang
6
makababalaghan. Kwento ito ng kabayanihan noong unang panahon na punung-puno ng mga kagila-
gilalas na pangyayari. Ang mga pangunahing tauhan dito ay nagtataglay ng katangiang nakahihigit sa
karaniwang tao at kadalasan siya ay buhat sa lipi ng mga diyos o diyosa

Katangian ng Epiko ay ang mga sumusunod:

• Paggamit ng mga bansag sa pagkilala sa tiyak na tao
• Mala-talata na paghahati o dibisyon sa mga serye ng kanta
• Kasaganaan ng mga imahe at metapora na makukuha sa pang araw-araw na buhay at
kalikasan (halaman, hayop, mga bagay sa kalangitan, atbp.)
• Kadalasang umiikot sa bayani, kasama ang kanyang mga sagupaan sa mga mahihiwagang
nilalang, anting-anting, at ang kanyang paghahanap sa kanyang minamahal o magulang; ito
rin ay maaaring tungkol sa panliligaw o pag-aasawa.

Basahin ang isa sa mga Epiko mula sa Kabisayaan na hinahati

Sa tatlong bahagi (pangyayari, katangian ng mga bida at ang kaugnayan
sa kasalukuyan) para madaling
maintindihan at maalaala ang kasaysayan nito.

MARAGTAS (epiko mula sa Panay, Capiz)

Isinulat sa pagitan ng mga taong 1200 – 1250
Isinalin sa wikang Hilagaynon at Kiniray-a ni Pedro Alcantara Montecarlo, 1907

Buod sa Pangyayari:

Sa epikong ito nakasaad ang paglalakbay ng sampung datung Borneo papunta sa kapatagan ng
Panay. Ang Borneo (Bisya o Bisaya) ng panahong iyon ay pinamumunuan ng isang masama at
sakim na sultan na si Sultan Makatunao.
Isang araw, napag-alaman ng isang datu na balak gawan ng masamang sultan ang kanyang asawa
kaya tinangka nilang manlaban. Nang malaman ni Datu Sumakwel (isang magaling, mabait at
matalino na datu) ang kanilang binabalak, agad itong nagdalawang isip at sumangguni kay Datu Puti
(Punong ministro ni Makatunao).
Sa kadahilang hindi nila kayang talunin ang pwersa ni Makatunao at marami lang ang mamatay,
napagdesisyonan nila na umalis at mamuhay sa ibang lugar.
Sa pamumuno ni Datu Sumakwel at Datu Puti, ang sampung datu kasama ang kanilang mga pamilya
at mga katulong ay naglayag papunta sa pulong
Aninipay(Panay). Dito ay nakilala nila ang hari na si Marikudo (isang Ati at mabuting pinuno), at
kanilang binili ang mga lupain upang kanilang gawing tirahan gamit ang gintong salakot at gintong
batya.
Agad nman itong ibinigay ng mga Ati sa Bisaya maging ang kanilang mga bahay at sila ay
naninirahan sa kabundukan. Madaling inihatid ni Datu Puti ang mga datu sa kani-kanilang lupain
upang paunlarin ito at bumalik sa Borneo para iligtas pa ang ibang Bisaya sa kamay ng malumit na
Sultan.
7
Katangian sa pagiging lider at iba pang katangian ng mga bida sa kwento:
•Pagpapahalaga sa kanilang dignidad
•Pagiging mapagmalasakit sa nasasakupan
•Pagsasaalang-alang ng buhay ng kanilang nasasakupan
•Pagiging masisiyasat at mahinahong pagtugon sa suliraning di dapat ginagamitan ng dahas

Kaugnayan ng kwento sa kasalukuyan:

Ito ay halos mabaon na sa limot ng ilan nating kababayan at nagmimistulang isang parte na lamang
ng ating kasaysayan. Ito ay dapat maibalik sa kamalayan ng bawat Pilipino dahil sumsalamin ito sa
mga malalim na kultra ng ating kababayang taga-Panay at balunlungod din ng ating bansa.
Mapupulutan ito ng mga aral na maari nating gamitin aplikasyon sa ating pang-araw-araw na buhay
at suliranin.

Lahat ng bagay ay may pinagmulan...

Lahat ng bagay ay may dahilan kung bakit sila nabuo...
Hindi tamang maging ignorante o walang malay tayo sa sarili nating pinagmulan.

Tara na basahin ang pinagmulan sa bulaklak na Rosas…

Alamat ng Rosas
Noon ay mayroong magsing-irog na naninirahan sa isang bayan na nagngangalang Rosa at
Mario. Maganda ang pag-iibigan nilang dalawa dahil wagas magpakita ng pagmamahal si Rosa.
Lalong napatunayan ang pag-ibig nila sa isa’t isa nang subukin ng isang karamdaman ang kanilang
pagsasama.
Nalaman ni Rosa na mayroong malubhang sakit si Mario ilang araw bago sila ikasal. Gaano man
kalubha ang kalagayan nito ay hindi naman napigil ang kanilang pag-iisang dibdib at natuloy ang
kanilang kasal.
Nagsama sila kahit hindi na nakikilos nang maayos si Mario at nakahiga na lamang madalas. Hindi
naman naaalis sa tabi ni Mario si Rosa. Palaging nasisilayan ni Mario ang mukha ng kaniyang
pinakamamahal kaya naman lagi itong masaya.
Isang araw ay binawian na rin ng buhay si Mario ngunit nakangiti itong pumanaw. Lahat nang
nakakita sa bangkay ni Mario ay sinabing nasaan man ito ay wagas ang kaligayahan nito. Naging
huwaran para sa marami sa kanilang bayan ang pag-iibigan
Lumipas ang mga panahon at si Rosa naman ang binawian ng buhay dahil sa hindi malamang
rason. Gayunman, nagbilin na si Rosa sa kanyang mga kakilala na ilibing siya sa tabi ng puntod ni
Mario.
Ilang araw ay may tumubong halaman at bulaklak sa puntod nina Rosa at Mario. Mapula ang
bulaklak at may tinik. Tinawag nila itong Rosas bilang pag-alala kay Rosa.

8
 Anong sagot mo?

1. Kwentong bayan na nagpapaliwanag kung paano

nagsisimula ang mga bagay-bagay.
2. Nagiiwan ng kakintalan at mensahe sa mambabasa.
3. Pangunahing tauhan sa binasang akda.
4. Bakit tinatawag na Rosas ang bulaklak?

Ngayong alam mo na ang uri ng panitikan gaya ng awiting–bayan, bulong, Alamat ng Rosas at
Epikong Maragtas na mula sa Kabisayaan, sana buo na ang iyong loob at handa ka na sa susunod na
mga gawain.

Isip-isip mga kaibigan

Ang kaisipan na nakapaloob sa isang akda ay ang ideya o konsepto na nais ipararating
ng manunulat sa mambabasa. Inilalahad ang kaisipan ng isang akda sa isang buong
pangugusap. Hindi ito tuwirang binabanggit bagkus ginagamitan ng pahiwatig ng may-akda
upang ito’y mailahad. Ang mensahe naman ay ang aral na natutuhan mo mula sa akda.

Aking Masusubukan

Awiting-bayan Bulong (Kinaray-a)

(Sebuano))
Ilaga na hangod
Maya, Maya nganong nalipay ka? Nalipay Ilaga nga gamay
ko kay ting-ani na.
Bul-a ang unto ko
Ting-ani sa pulang humay, Nga guba kag raw-ay

Pulang humay na akong kalipay. Kabay na islan mo kang bag-o.

(Mula sa panayam sa matandang

Sebuana, ina ni Ma. Nila D. Fuentebella)

9
A. Panuto: Isulat sa Filipino notbuk ang titik na tatapos o bubuo sa pahayag ng
bawat bilang.

1. Ang awit ay tungkol sa _________.

A. ani B. magsasaka C. maya D. pulang humay

2. Ang hanapbuhay na inilarawan sa awit ay __________.

A. pag-aani B. pag-aawit C. pagsasaka D. pangingisda

3. Ang damdaming nagingibabaw sa iyo habang binabasa ang bulong ay ______.

A. Nagalit B. nagbago C. nasiyahan D. natakot

4. Ang awit at bulong ay repleksyon sa ___________ ng mga taga-Bisaya.

A. kultura at tradisyon C. pagpupunyagi
B. mithiin D. pangarap

5. Ang sumusunod ay mga kaisipang nais iparating ng awiting bayan at ng bulong maliban sa isa
_______.
A. Ang awiting bayan ay sumasalamin sa buhay at Gawain ng mga magsasaka.
B. Ang bulong ay nagpapakita ng paniniwala ng mga Sebuano sa mga anito.
C. Naniniwala ang mga taga-Bisaya na dinggin ang kanilang mga kahilingan.
D. Ang panitikang Bisaya ay dala ng mga Espanyol.

B. Panuto: Suriin ang sumusunod na mga pahayag at maglagay ng (bituin)

kung Tama ang pahayag at (smiley face) kung Mali, isulat ang
salitang nagpapamali rito at palitan ng tamang salita para maging
totoo ang pahayag. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

Halimbawa:
Ang mga bata at senior citizen ay bawal magpabakuna laban sa
COVID 19.
Sagot: bawal
Ang mga bata at senior citizen ay hindi bawal magpabakuna
laban sa COVID 19.

____________________________1. Ang awiting-bayan ay kuwento batay sa

pamumuhay, tradisyon, at dayalekto ng
isang partikular na lugar sa Pilipinas.

____________________________2. Maaaring tungkol sa hiling o mga bagay na nais

makamtan ang nilalaman ng isang bulong.

____________________________3. Isang matandang katawagan sa orasyon ng

sinaunang tao ang awiting-bayan.

___________________________4. Ang Epiko ay nagmula sa salitang Griyego na “epos”

na tumutukoy sa pagsalaysay ng
pinagmulan ng lahat na bagay.
10
__________________________5. Isa sa mga katangian ng mga bida sa kwentong
Maragtas ay ang pagpapahalaga sa dignidad.

__________________________6. Rosa and tawag sa halaman na tumubo sa puntod.

__________________________7. Ang sampung datu ay mga matapang kahit iniwan

nila ang sariling bayan para sa kaligtasan ng
kasamahan.

Magaling… madali mong nabigyan ng tamang sagot ang lahat.

Good job… Ipagpatuloy mo lang yan…

Aking Tatayahin

A. Panuto: Piliin ang titik na naglalaman ng mensahe at kaisipang nais iparating

ng awiting-bayan, alamat, epiko at bulong pagkatapos ay
ipaliwanag ito. Gawin mo sa sagutang papel.

1. Ano ang kaisipang ipinahihiwatig sa ilang linya ng awiting-bayan na ito? “Si Pilemon, si
Pilemon, nangisda sa karagatan Nakahuli, nakahuli ng isdang tambasakan”
A. Malawak ang karagatan sa Kabisayaan
B. Maraming isdang tambasakan sa kabisayaan
C. Pangingisda ang libangan ng mga Taga-Bisaya
D. Pangingisda ang pangunahing hanapbuhay ng mga TagaBisaya

2. Ang mga sumusunod ay mahahalagang detalye mula sa awiting-bayan na “Si Pilemon”

Maliban sa isa. Ano ito?
A. Si Pilemon ay mangindisda
B. Ang kangyang kinita ay pinambili niya ng tuba
C. Si Pilemon ay nagnenegosyo ng tuba sa palengke
D. Sa isang munting palengke niya ipinagbili ang kanyang huli

3. Anong bulong ang bibigkasin kung mangangahoy sa gubat upang hindi mamatanda
bilang paghingi ng paumanhin?
A. Tabi, tabi po, nuno sa punso.”
B. “Tabi, tabi po apo, baka po kayo mabunggo.”
C. “Aming pinutol lamang, ang sa aming napag-utusan.”
D. “Dagang malaki, dagang maliit, heto na ang ngipin kong sira at pangit. Bigyan mo ng
bagong kapalit.

11
4. Sa kadahilanang hindi kayang talunin ang pwersa ni Makatunao at marami lang ang
mamatay, napagdesisyonan ng sampung Datu na umalis at mamuhay sa ibang lugar.
A. Maging mabuti sa iyong nasasakupan para ikaw ay kanilang mahalin bilang kanilang
pinuno.
B. Igalang ang mga kababaihan katulad ng iyong paggalang sa iyong ina, asawa at anak na
babae.
C. Huwag magpadalos-dalos sa pagdedesisyon lalo na kung may mga ibang buhay ang
nakasalalay.
D. Maging matigas sa iyong kapwa lalo na sa mga nangangailangan ng tulong.

5. Nagsama kahit hindi na nakakilos nang maayos si Mario at nakahiga na lamang. Hindi naman
umaalis sa tabi ni Mario si Rosa. Palaging nasisilayan ni Mario ang mukha ng kaniyang
pinakamamahal kaya naman lagi itong masaya.
A. Dapat tanggapin ang taong may kapansanan man o wala lalong-lalo na kung alam mong
sa taong iyon ka sasaya dahil lahat ng tao ay may karapatang magmahal at mahalin.
B. Hindi porket pangit ang naging istorya ng pag-ibig ng ibang tao, ay ganoon na rin ang
mararanasan mo.
C. Matutong mag magmahhal dahil walang magandang maidudulot ang marunong
magmahal sa kapwa.
D. Wag saktan ang damdamin ninuman dahil lang sa karamdaman.

B. Panuto: Sumulat ng sariling komposisyon ng awit batay sa karanasan

bilang mag-aaral sa New Normal.
Sundin ang Rubrik sa pagsulat ng sariling komposisyon ng awit.

PAMANTAYA INDIKADOR PUNTO MARK

N S A
Nilalaman Naipakita at naipaliwanag nang 4
maayos ang konsepto.
Kaangkupan ng Malinaw at angkop ang mensahe sa
konsepto paglalarawan ng konsepto sa nabuong 4
awit.
Orihinalidad Orihinal at napapanahon ang ideya ng 4
awit.
Pagkamalikhain Gumamit ng tamang kombinasyon ng 4
tono upang maipahayag ang nilalaman,
konsepto at mensahe.

Kabuuang Magandang pakinggan at maayos ang

presentasyon kabuuang awit. 4
KABUUAN
20

Aking Karagdagang Magagawa

12
A. Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga katanungan at isulat ang TITIK sa
iyong kuwaderno. Piliin ang angkop na sagot.

1. Sang-ayon ka ba sa ginagawa ng sampung datu sa pag-iwan ng kanilang bayan?

A. Oo, para sa kapakanan ng mga kasamahan.
B. Hindi, kasi nagging duwag ang mga magkakapatid.
C. Oo, upang maiwasan ang guloat mamuhay ng mapayapa.
D. Hindi, sapagkat wala sa katangian ng lider na umatras sa labanan.

2. Mahalaga ba ang wagas na pagmamahalan ng dalawang taong ikinasal?

A. Hindi, dahil walang nabubuhay sa wagas na pagmamahal lamang.
B. Oo, kamatayan lamang ang makapaghihiwalay nito.
C. Oo, karapatan ng dalawang taong nagmamahalan.
D. Oo, wagas ang kanilang pagmamahalan.

3. Sa palagay mo, sa anong dahilan ginagamit ang bulong?

A. Paggamot ng taong nakukulam
B. Paniniwala na mayrong maligno
C. Babala ng mga nilalang na hindi nakikita
D. Lahat na nabanggit

4. Alin sa mga sumusunod ang kaugnayan ng kwentong Maragtas sa kasalukuyan?

A. Panatilihing hanggang kasaysayan lamang ang kwento.
B. Dapat iwasan ng bawat Pilipino ang gulo lalo na sa mali-maling kwento.
C. Mapupulutan ito ng mga aral na maari nating gamiting aplikasyon sa ating pang-
araw-araw na buhay at suliranin.
D. Makikipag-ugnayan ang isa’t isa sa kasaysayan ng bawat pulo sa bansang
Pilipinas.

5. Kailan sinasabi ang bulong na ganito: “Tabi, tabi po apo, baka po kayo mabunggo.”
A. kapag ikaw ay nasa gubat habang naglalakad
B. kung ikaw ay nasa loob ng bahay habang naglalakad
C. kapag ikaw ay nasa kalye habang naglalakad
D. kung ikaw ay nasa loob ng mall habang naglalakad

B. Panuto: Tukuyin kung ano ang nais ipakahulugan ng bulong na

sinasambit. Piliin sa Hanay B ang katumbas na tugon sa hinihingi ng
Hanay A. Isulat ang titik ng napiling sagot sa sagutang papel.

Hanay A Hanay B

1. Maagi lang kami A. paggamot sa nakulam sa katawan

2. Tabi-tabi po B. paghingi ng patawad sa di nakikitang
3. Kami patawaron nilalang
4. Kon kami masalapay C. daraan sa magubat na lugar
5. Pahawa na sa iyang lawas D. pasintabi sa nuno sa punso namon
E. orasyon ng ating mga ninuno

13
 F. pagpapaalam sa di
nakikitang madaanan

Susi sa Pagwawasto

14
 AkingMasubukan
Aking Nalaman
Aking Karagdagang Magawa
A. points
A. 5 points
1. C
A. 1.
5 points
C
2. C
1. 2. B
3. B
2. D 3. A
4. 4.
3. AD
D
5. 5.
4. DC
C
5. A
B.B.105 points
1.1.Bituin
B. 5Cpoints
2.2.Bituiin
B
3.3.Fawiting-bayan:
1. A bulong
4. pinagmulan…
4.
2. D A
kabayanihan
3.5.B C
5. Bituin
4. C
6. A
5. Rosa: Rosas
7. Bituin

Sanggunian
15
Websites:
• https://tl.wikipedia.org/wiki/Awiting-bayan_sa_Pilipinas
• https://quizlet.com/421960969/awiting-bayan-sa-visayas-flash-cards/
• https://philnews.ph/2019/07/15/ano-ang-panitikan-kahulugan-ng-panitikanmga-halimbawa/
• Maragtas (Epikong Bisaya) . (n.d) Retrieved August 30,2016, fromh
ttp:/www.kapitbisig.com.ph/tagalog-version-of-epics-mga-epiko-maragtasepikong-
bisayas_603.html
• https://pinoycollection.com/epiko/
• https://www.panitikan.com.ph/alamat-ng-rosas-buod
• https://lrmdskocitydiv.wordpress.com/learning-resources/
• Google search.brainly.ph/question/151637. Elemento ng Alamat

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

DepEd – Danao City Division –Curriculum Implementation Division
Sitio Upland, National Road, Poblacion, Danao City, Cebu
Email Address: danao.city@deped.gov.ph
Website: depeddanaocity.com
Telephone No.: (032) 262 -6211

16