Professional Documents
Culture Documents
Komfil Reviewer
Komfil Reviewer
ARALIN 1:
ANG PAGTAGUYOD NG WIKANG PAMBANSA SA MAS MATAAS NA ANTAS NG EDUKASYON AT
LAGPAS PA.
SULYAP SA KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
Ayon kina Dayag at del Rosario (2016), kung babalikan ang kasaysayan, hindi naging madali ang
pagpili ng Wikang Pambansa. Dahil ang Pilipinas ay bansang pulo-pulo na nangangahulugang
maraming Wika ang umiiral, naging mainit na paksang tinalakay noong 1934 Kumbensyong
Konstitusyunal ang pagpiling Wikang Pambansa.
Noong Nobyembre 13, 1936, pinagtibay ng Pambansang Asemblea ang Batas Komonwelt Blg.
184 na may pamagat na “Isang Batas ng Surian ng Wikang Pambansa at Nagtatakda ng mga
Kapangyarihan at Tungkulin Nito”.
Taong 1987, ayon sa Saligang Batas 1987 aypinagtibay ng Komisyong Konstitusyunal na binuo ni
dating Pangulong Cory Aquino ang implementasyon sa paggamit ng Wikang Filipino. Nakasaad
sa Artikulo XIV, Seksiyon 6-9 ang probisyon na nagsasabing:
“Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito dapat payabungin at
pagyamanin sa salig na umiiral na mga Wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika”.
BE CIRCULAR NO. 71, s. 1939 – Ipinag-utos nag noo’y Kalihim Jorge Bacobo ng
Paturuang Bayan na gamitin ang mga katutubong dayalekto bilang mga pantulong na
wikang panturo sa primary simula taong panuruan 1939-1940.
• Aklat
• Artikulo
• Dokumento
• Internet entry
• Pahayagan
• Pananaliksik
Bukod sa mga nabanggit, mainam din na paghanguan ng impormasyon ang mga papel na
binasa o nailimbag sa mga kilalang lathalain o journal ng mga Unibersidad.
• Daluyan
• Lagda
• Daloy
• Hasaan
• Layag
• Malay
Kategorya ng Pagproseso ng Impormasyon
Maaaring sa pamamagitan ng pandinig (aural), pampaningin (visual) at pagkilos (kinesthetic).
Ang mga estiong ito ay makakatulong nang malaki sa pag-unawa ng impormasyon
Pampaningin (visual)
pamamagitan ng mahusay na pagpapakahulugan o interpretasyon sa mga bagay na kanilang
nakikita. Ang hugis kulay, bilang, bigat at gaan, ayos at ang pagkakabuo ng mga bagay ay ang
basehan ng kanilang pag-unawa o pagbuo ng bagong kaalaman.
Pagkilos (kinesthetic)
pamamagitan ng pagkilos o paggawa ng isang bagay na pisikal. Nakauunawa ang mga
indibidwal sa ganitong proseso sa pamamagitan ng mga demonstrasyon, eksibit, pag-aaral ng
kaso at mga kongkretong aplikasyon.
1. Pagtukoy (Defining)
2. Paghahanap (Locating)
3. Pagpili ( electing)
4.Pagtatala at Pagsasaayos (Recording and
Organizing)
5. Paglalahad/Pagbabahagi (Presenting)
6. Pagtatasa (Assessing)
tinatawag na information age. Ga-iglap ng bilis ang pagdami at/o pagbabahagi ng impormasyon
dahil sa maunlad na teknolohiya. Ang mga impormasyon ay dapat na masubaybayan upang
makasabay sa mga kaalamang napapanahon. Sabi nga sa wikang Ingles, “The more you read,
the more you know, the more you know the smarter you grow, the stronger your voice when
speaking your mind and making your choice”. Katotohanan ang pahayag na ito. Sa nakalipas na
panahon, maraming mga indibidwal ang nagtatagumpay dahil sa paggamit ng mahuhusay
na impormasyon.
• Pagbasa ng Impormasyon
• Kahulugan ng Pagbasa
• Kahalagahan ng Pagbasa
• Pananaliksik ng Impormasyon
• Layunin sa Pananaliksik ng Impormasyon
•
Mga dapat tandaan sa Pagsasaliksik ng Impormasyon
1. Maging mapagmatyag sa buong kapaligiran. Itala ang mga detalyeng kailangan.
2. Tukuyin ang nakikitang magiging suliranin o tinatayang balakid sa paksang nais saliksikin.
3. Ilahad ang posibleng solusyon ng suliraning nais bigyan ng solusyon.
4. Magplano ng isang maayos na pamamaraan para masolusyunan ang nasabing suliranin.
5. Kumilos o gumawa nang naaayon sa plano at pamamaraang nabanggit. Magtala ng mga
datos o mahahalagang impormasyon at suriing mabuti ang bawat detalye ng impormasyon at
lapatan ng angkop na gamit pang-estatistika para sa interpretasyon nito.
6. sabihin o ilahad ang resulta. Ulitin ang pamamaraan nang maraming beses. Kung
kinakailangan, ilahad muli ang pangkalahatang resulta para masagutan ang mga tanong o
matugunan ang mga suliranin o balakid.
7. Ipahayag ang mga bagong impormasyon o epektibong solusyon ng nasabing suliranin para sa
mga mambabasa.
8. Laging banggitin ang pinanggalingan ng impormasyon kung ang pagtalakay ng awtor ay
gagamitin (sourcingand citations).
ARALIN 3
“PAGBUBUOD AT PAG-UUGNAY-UGNAY NG MGA IMPORMASYON”
• Lagom
presentasyon sa pagbuo ng isang maikling balangkas ng mga mahahalagang
impormasyon na nakapaloob sa isang pananaliksik
• Sintesis
Mapagsama-sama ang iba't ibang bahagi upang makabuo ng isang bagong anyo ng
kaalaman - ang paglilipat ng buong kahulugan ng teksto mula sa orihinal na wika.
• Abstrak
tumutukoy sa isang talatang nagbubuod ng kabuuan ng isang natapos na pag-aaral. Ito
ay kabuuang nilalaman ng papel, nandirito ang pangunahing kaisipan ng bawat kabanata sa
pananaliksik.
• Paglalahad ng Suliranin
ang suliraning nais bigyan ng mahalagang pokus sa suliranin. Dito rin nakikita ang mga
suliranin sa pamamagitan ng anyong patanong.
• Pamamaraan ng Pananaliksik
• Natuklasan
bahaging ito makikita ang kinalabasan ng pag-aaral, pagsusuri, at ang interprasyon
nito. Bahagi rin ng diskusyon ang iba’t ibang pamamaraan ng presentasyon ng dato gaya ng chart,
talahanayan, at dayagram.
• Konklusyon
nagpapahayag ng sintesis, ebalwasyon, o paghatol ng mananaliksik sa mga
impormasyon at datos na kanyang nakalap na maaaring sumuporta o hindi sa kanyang pahayag ng
tesis o thesis statement na nakasaad sa introduksiyon.
• Rekomendasyon
naglalayong lutasin ang mga suliraning natuklasan sa imbestigasyon. Huwag
magrekomenda ng mga solusyon sa anumang suliraning hindi naman natuklasan o natalakay sa
pag-aaral. Maaaring maging ideal - kailangang angba/at isa ay maging praktikal-
naisasaga/a-nakakamit- makatotohanan at makatarungan.
SINTESIS – tinitingnan mabuti ang kabuuan at dinadaysek ang mga integral na bahagi ng
component ng isang kabuuan upang makalikha ng mga panibagong ideya.
ARALIN 4
MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON SA FILIPINO
KAHULUGAN NG KOMUNIKASYON
komunikasyon ay hango sa salitang Latin na “communicare”, na
nangangahulugang “magbahagi” o “magbigay”.
SITWASYONG PANGWIKA
Sapagkat patuloy na umunlad at nagbago ang mundo, nagbabago rin ang paggamit ng wika sa
iba’t ibang sitwasyon.
Filipino ang karaniwang ginagamit na wika bilang midyum sa telebisyon sa bansa. Sa mga
local channel, karaniwang palabas ay gumagamit ng wikang Filipino. Sinasabing ang
telebisyon ang pinakamakapangyarihan media sa kasalukuyan dahil sa dami ng mamamayang
nakaaabot nito (Dayag at Del Rosario, 2016).
Ingles ang nangungunang wika na ginagamit sa social media at internet. Sa kasalukuyan, halos
lahat ng tao sa mundo ay gumagamit ng social media o nakaka-access sa internet. Isa sa social
media sa pinakaepisyenteng paraan sa pagpapadala ng mensahe sa mga malalayong
lugar at mahal sa buhay. Kabilang sa mga popular na social media account na ginagamit ay
Facebook, Twitter at Instagram na halos kayang ipadala o magpost ng larawan, dokumentaryo,
video at mga impormasyon.
Karaniwang nagaganap ang code switching bilang lengguwahe sa social media. Ang “code
switching” ay paggamit ng magkaibang wika sa loob ng isang pahayag. Madalas nagaganap
ito sa salitang pagpapahayag (Carpio at Castillo, et al., 2012).
SITWASYONG PANGWIKA SA TEXT
Ang text message o txt ay pagpapadala ng mensahe o Short Messaging System (SMS)
gamit ang Mobile/cellular phones na madalas gamitin sa pakikipagtalastasan sa kasalukuyan.
Dahil ang teknolohiya ay patuloy na nagbabago at bahagi ito ng kultura, malaki ang
impluwensiya nito sa wika partikular sa paraan ng pagsusulat ng tao.
pagpapaikli ng salita ay isang paraan para makatipid ng oras at dami ng tina-type na letra na
limitado lamang sa text.
Filipino ng Text Messaging. Halimbawa na lamang “k” mula sa pinaikling “okay” o kaya naman
ay “nand2” o “d2” sa halip na “nandito” o “dito”.
KATEGORYA NG KOMUNIKASYON
INTRAPERSONAL NA KOMUNIKASYON
Ito ay komunikasyong nagaganap sa sarili lamang. Kabilang dito ang personal na pagmumuni-
muni, pagsasaulo ng mga ideya, pag-aanalisa o kaya naman ay pagsusulat para sa sarili lamang.
INTERPERSONAL NA KOMUNIKASYON
ARALIN 5 –
MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON SA FILIPINO
TSISMISAN
Noong ikalabindalawang siglo, ang salitang gossip o tsismis sa Tagalog ay hango sa sinaunang
Ingles na kung saan ang pinagmulan ng salitang ito ay “God-sibbs”.
Ang God-sibbs ay tumutukoy sa mga ninong at ninang na pinag-uusapan ang mga nangyari sa
binyag o kahit anong okasyon ng kamag-anak.
PAGBABAHAY-BAHAY
Ang Pagbabahay-bahay ay isang gawaing panlipunan. Tuon nito ang pagkikipagusap sa mga
mamamayanan sa kanilang mga bahay. Karaniwan ,may mga isyu sa baranggay na nais ipahatid
ng ilang piling opisyal ay nagtutungo sa mga kabahayan ng isang baranggay upang maipagbigay
alam ng isyu o mga isyu. Sa pamamagitan ng pagbabahay bahay ang mga mamamayanan ay
nakakakuha ng impormasyon hingil sa mga gawain at layuning nais isa katuparan sa lugar.
PULONG-BAYAN
Usaping politikal ang karaniwang paksa ng pulong-bayan. Ito ay pang layuning pambaranggay at
pambayan. Kinibibilangan nito ang mga namumuno sa mga baranggay o bayan kasama ang mga
mamamayanan upang pag usapan ang mga layunin,proyekto o batas na gusting isa katapuran
sa lugar. Higit itong pormal kapag ang mga opisyal ng baranggay o iba pang opisyales na sama
sama sa pagpupulong upang may isa katuparan sa kanilang bayan o lugar o may nais sabihin sa
kanilang mamamayanan sa paraang pagsasalita.
TALAKAYAN
Ang talakayan o debate dayalogo ay isinasagawa kung kailan magkaroon ng bagay na hindi
mapagkaunawaan at nangangailangan ng paglilinaw ng magkatunggali sa layunin upang
mangingibabaw ang katotohanan,kaya nararapat na ayusin ang mga salita,linawin ang mga
katibayan,iwasan ang mga agam-agam sa salita o pananaw at paniniwala.
KOMUNIKASYONG BERBAL
Halimbawa: kumpas ng kamay, galaw ng braso, taas ng kilay, iba-ibang uri ng pagtingin at
pagtitig at iba pa. paraan ng pakikipag-komunikasyon kung saan ang ginagamit na paraan ay
mga sensyales o galaw ng katawan para magbahagi ng impormasyon
A.CHRONEMICS
ito ay paggamit ng oras bilang mensahe sa komunikasyon.
B. PROXEMICS
ito ay paggamit ng distansya o espasyo sa sarili sa ibang tao.
C.KINESICS
Ito ay tinatawag ding body language. Ito ay komunikasyong gumagamit ng katawan bilang
mensahe.
D.HAPTICS
Ito ay tumutukoy sa paggamit ng sense of touch kapag nagpapahatid ng mensahe.
E. ICONICS
Ito ay paggamit ng simbolo bilang isang mensahe sa pagpapahayag ng komunikasyon.
F. COLORICS
Ito ay komunikasyong ginagamitan ng kulay sa pagpapahayag ng mensahe.
G. PARALANGUAGE
ito ay komunikasyong batay sa paraan ng pagbigkas ng pahayag. May pagkakataong
sumasang-ayon tayo sa kausap pero pagtanggi ang tono ng pagkasagot.
H. OCULESICS
tumutukoy ito sa paggamit ng mata sa pagpapahayag ng mensahe. May kahulugan
ang panliliit ng mata, panlaki at kahit pagkindat.
I.OLFACTORICS
komunikasyong gumagamit ng pang-amoy sa pagpaparating ng mensahe.
J. PICTICS
Ito ay ekspresyon ng mukha sa pagpapahayag ng mensahe.
K. VOCALICS
Paggamit ng tunog sa pagpapahayag ng mensahe.
Ang ekspresyong lokal ay ang likas at ordinaryong wika na naiiba sa anyo at gamit sa lohika at
iba pang uri ng pilosopiya. Ito ay mga parirala o pangungusap na ginagamit ng mga tao sa
pagpapahayag ng damdamin o pakikipag-usap na ang kahulugan ay hindi ang literal na
kahulugan ng bawat salita at hindi maiintindihan ng mga ibang taong hindi bihasa sa
lenggwahe. Ito rin ang nagbibigay ng kaibahan sa ibang wika.