Batayang Kaaalaman 1

Saint Columban College

SENIOR HIGH SCHOOL DEPARTMENT
7016 Pagadian City

S T U D E N T ’ S L E A R N I N G M O D U L E

Student’s Name: ___________________________ Date: ____________________

Grade & Section:______________ Subject: Fil 13-Piling Larangan

Content Standard : Nauunawaan ang kalikasan, layunin at paraan ng pagsulat ng iba’t ibang anyo
ng sulating ginagamit sa pag-aaral sa iba’t ibang larangan (Akademik).
Performance Standard : Nakabubuo ng malikhaing portfolio ng mga orihinal na sulating
akademik ayon sa format at Teknik.
Learning Competencies: Paggamit ng mga kasanayang komunikatibo (linggwistik,
sosyolinggwistik, diskorsal at istratedyik).
Learning Content: Iba’t ibang anyo ng sulatin sa mga piling larangan.
Learning Resources:
Garcia, F. A. (2016). Filipino sa Piling Larangan (Akademik). Legaspi Village, Makati City
Philippines, Diwa Learning System Inc.
Garcia, F. A. (2017). ). Filipi no sa Piling Larangan, Sampaloc Manila, Rex Books Store Inc.
Core Values: Nabibigyang halaga ang mga kaparaanan sa paggawa ng pananaliksik.

Modyul Bilang 1.1 Panahon: 1 Linggo

Layunin: Sa katapusan ng aralin na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
1. Nabibigyang-kahulugan ang akademikong pagsulat.
2. Natatalakay ang katangian at ang layunin ng akademikong pagsulat na ginagamit sa iba’t
ibang larangan.
3. Nabibigyang halaga ang kaalaman sa akademikong pagsulat.

I. INTRODUKSYON

Panagdait sa Dios ug tanang Kabuhatan! Magandang buhay!

Kamusta kayo sa araw na ito? Sana ay nasa mabuti kayong
kalagayan upang kayo ay makagagawa ng mga aktibidad sa
modyul na ito at sa susunod pa. Mahalin at yakapin ninyo ang new
normal na pagkatuto upang ang gawain ay hindi magiging
mahirap gawin at magiging laro-laro na lamang ito kung mahal
ninyo ang inyong trabaho upang hindi kayo mabagot at mahirapan
nang sa gayun ay di’ ninyo namalayan na tapos n’yo na ang
modyul na ito. Halina‘t tayo’y magsimula na upang matuto!

Transisyon
Isa sa pinakamahalagang output ng sinumang mag-aaral ang mga gawaing nauukol sa
akademikong pagsulat. Ito ay isang masinop at sistematikong pagsulat ukol sa isang
karanasang panlipunan na maaaring maging batayan ng marami pang pag-aaral na magagamit
sa ikatataguyod ng lipunan.

1|Page
 Batayang Kaaalaman 2

PAGPAPALIWANAG:
Basahin Mo!

MGA BATAYANG KAALAMAN SA AKADEMIKONG PAGSULAT

(Kahulugan, Katangian, at Layunin sa Akademikong Pagsulat)

` Ang akademikong pagsulat ay isinasagawa sa isang akademikong institusyon kung saan

kinakailangan ang mataas na antas ng kasanayan sa pagsulat. Layunin ng akademikong pagsulat ang
magbigay ng impormasyon sa halip na manlibang.
Kung ihahambing sa personal na pagsulat, ang akademikong pagsulat ay nangangailangan ng
mas mahigpit na tuntunin sa pagbuo ng sulatin. Mayroon itong isang paksa na may magkakaugnay
na mensahe. Maayos na inihahanay ang mga pangungusap upang maging malinaw ang pagkakabuo
ng mga ideya. Ang karaniwang estruktura ng isang akademikong sulatin ay may simula, gitna, at
wakas. Ilan sa mga halimbawa ng akademikong teksto ang abstrak, bionote, talumpati, panukalang
proyekto, replektibong sanaysay, sintesis, lakbay-sanaysay, synopsis, at iba pa.
Ang pagbuo ng akademikong pagsulat ay nakadepende sa kritikal na pagbasa ng isang
indibidwal (Arrogante et al. 2007). Kinikilala sa ganitong uri ng pagsulat ang husay ng manunulat
dahil may kakayahan siyang mangalap ng mahahalagang datos, mag-organisa ng mga ideya, lohikal
mag-isip, mahusay magsuri, marunong magpahalaga sa orihinalidad ng gawa, may inobasyon at
kakayahang gumawa ng sintesis. Sa pagsulat ng sulating pang-akademiko, gumagamit ng pilimpiling
salita at isinasaalang-alang ang target na mambabasa. Mahigpit din sa paggamit ng tamang bantas at
baybay ng salita dahil ang mga sulating ito ay nakatuon sa pagbibigay ng kaalaman.

Katangian ng Akademikong Pagsulat

1. Pormal
Ang mga ganitong uri ng sulatin ay pormal at hindi ginagamitan ng mga impormal o
balbal na pananalita.

2. Obhetibo
Ang layunin ng akademikong pagsulat ay pataasin ang antas ng kaalaman ng mga mag-
aaral sa pagbasa at pagsulat sa iba’t ibang disiplina o larangan. Binibigyang-diin dito ang
impormasyong gustong ibigay at ang argumento sa mga ideya na sumusuporta sa paksa (Alejo
et al. 2005).

3. May Paninindigan
Ang akademikong pagsulat ay kailangang may paninindigan sapagkat ang nilalaman nito
ay pag-aaral o mahalagang impormasyon na dapat idinudulog at dinepensahan,
ipinapaliwanag at binibigyang-katwiran ang mahahalagang layunin, at inilalahad ang
kahalagahan ng pag-aaral.

4. May Pananagutan
Mahalagang matutuhan ang pagkilala sa mga sangguniang pinaghanguan ng mga
impormasyon. Ang pangongopya ng impormasyon o ideya ng ibang manunulat o plagiarism
ay isang kasalanang may takdang kaparusahan sa ilalim ng ating batas.

5. May Kalinawan
Dapat na maging malinaw ang pagsulat ng mga impormasyon kung kaya’t ang
pagpapahayag sa pagsulat ay direktibo at sistematiko.

Mga Layunin ng Pagsulat

1. Makapagsagawa ng wastong pangangalap ng mga impormasyon at malikhaing pagsasagawa

ng mga ulat.

2|Page
 Batayang Kaaalaman 3

Ang wastong pangangalap ng mga impormasyon at datos ay nangangailangan ng

kasanayan sa pagbabasa ng iba’t ibang sanggunian katulad ng diksiyonaryo, encyclopedia, annual
journals, almanac, atlas, magasin, academic journals, mga libro, pahayagan, at tesis at
disertasyon. Mahalaga ang paggamit ng mga ito sa kanilang matagumpay na pangangalap ng
impormasyon. Dapat ding matutuhan ang wastong pagbuo ng bibliyograpiya o listahan ng mga
ginamit na aklat at pagbanggit sa mga paglalahad ng impormasyon mula sa mga taong
kinauukulan upang maiwasan ang direktang pangongopya ng mga impormasyon o plagiarism.

2. Nagagamit ang mga kasanayan sa pagbasa sa pagsusuri ng iba’t ibang uri ng teksto na
magagamit sa mga gawain ng akademikong pagsulat.

Ang mag-aaral ay nararapat na nagtataglay ng tatlong antas ng pag-unawa sa pagbasa.

Una, ang pagkakaroon ng literal na pagpapakahulugan kung saan ang mambabasa ay nakauunawa
ng mga salita ng wikang ginamit. Pangalawa, pagbasa nang may pag-unawa. Ang mag-aaral ay
nakapagbibigay ng pagpapakahulugan gamit ang paghihinuha at komprehensiyon sa
ipinapahayag na mensahe ng awtor. Pangatlo, pagbasa nang may aplikasyon. Matapos ang
pagbasa, dapat ay naisasagawa sa isang pagkilos ang mensahe ng teksto na maaaring pagsulat o
pag-uulat.

3. Natatalakay ang paksa ng mga naisagawang pag-aaral ayon sa pananaw ng may-akda

kasabay rin ang pag-unawa ng mag-aaral bilang mambabasa.

Ang mag-aaral ay inaasahang marunong magsuri ng ibang akda na makatutulong sa

kanyang pag-aaral---kritikal sa pag-iisip, obhetibo sa pagtalakay sa paksa, organisado ang mga
ideya at kaisipan, nakatutukoy ng sanhi at bunga, nakapaghahambing, nakabubuo ng konsepto, at
nakalulutas ng suliranin para sa ikabubuti ng kanyang sulatin.

4. Nakapagsusuri at nakabubuo ng wastong konsepto mula sa tinalakay na paksa ng mga

naisagawang pag-aaral.

Ang pamanahong papel ay output ng mga mag-aaral bilang pagtupad sa pangangailangan

ng kanilang kurso. Bilang isang kritikal at mapanuring mag-aaral, kailangang makapagsagawa ng
pagsusuri sa mga naisagawa nang pag-aaral upang maging batayan ang mga ito sa pagbuo ng
sariling konsepto na magiging daan sa pagpapalawak ng pagsasanay at pagbuo ng sariling papel
pananaliksik.

5. Malinang ang kasanayan ng mga mag-aaral para makasulat ng iba’t ibang anyo ng
akademikong sulatin.

Inaasahang mapahuhusay pa ang kasanayan ng mag-aaral upang makasusulat ng iba’t

ibang sulatin sa larangan ng akademikong pagsulat.

6. Matukoy na ang Akademikong Pagsulat ay isang kurso na lumilinang sa pagiging inobatibo

ng mag-aaral sa pagkakaroon ng mataas na pagkilala sa edukasyon.

Mahalagang katangian na dapat ding taglayin ng mag-aaral sa pagsulat ang pagkakaroon

ng mataas na pagkilala sa edukasyon bilang isang paraan ng pagpapabuti sa kondisyon ng tao at
lipunan. Sa ganito, lalabas at malilinang ang pagiging inobatibo ng mag-aaral sa kanyang pagsulat
tulad ng pagiging malikhain para sa kanyang mambabasa.

7. Napahahalagahan at naiingatan ang mga nagawang sulatin sa pamamagitan ng paggawa ng

portfolio

Ang portfolio ay kalipunan ng mga sulating naisulat para sa pangangailangan ng kursong

Akademikong Pagsulat. Ang kalagayan, ayos, at dating nito ay sumasalamin sa pagpapahalaga
ng mag-aaral sa kanyang sarili.

3|Page
 Batayang Kaaalaman 4

Naunawaan na ba! Magaling! Pagkatapos napagalaman na natin ang aralin, subukan mo

nating sagutan ang mga aktibidad na nasa ibaba!

Modyul Bilang. 1.2 Panahon: 1 Linggo

Layunin: Sa katapusan ng aralin na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
1. Natatalakay ang mahahalagang proseso ng pagsulat.
2. Nakagagawa ng graphic organizer sa proseso ng pagsulat at bahagi ng teksto.
3. Nagagamit ang proseso ng pagsulat sa pagbuo ng maikling sanaysay.

I. INTRODUKSYON:

“Panagdait sa Dios ug tanang Kabuhatan! Magandang buhay!

Kamusta kayo sa araw na ito? Sana ay nasa mabuti kayong
kalagayan upang kayo ay makagagawa ng mga aktibidad sa
modyul na ito at sa susunod pa. Mahalin at yakapin ninyo ang new
normal na pagkatuto upang ang gawain ay hindi magiging
mahirap gawin at magiging laro-laro na lamang ito kung mahal
ninyo ang inyong trabaho upang hindi kayo mabagot at mahirapan
nang sa gayun ay di’ ninyo namalayan na tapos n’yo na ang
modyul na ito. Halina‘t tayo’y magsimula na upang matuto!
“

Transisyon:
Bakit maraming mag-aaral ang natatakot sumulat ng komposisyon? Sadya nga bang
mas mahirap magsulat kaysa magsalita? Kung minsan, nagsasalita ang tao nang hindi
gaanong nabibigyang- pansin ang kawastuhan sa gramatikasapagkat walang tala o
dokumentong pagbabatayan ng kanyang sinasabi kung kaya wala siyang masyadong
pananagutan dahil ito ay lumipas na. Hindi gaya ng pagsulat, isang dokumanto ang nalilikha
na nagpapatunay ng kaalaman, opinion at kahusayan sa paggamit ng wika ng manunulat.

PAGPAPALIWANAG:
Basahin Mo!
ANG PROSESO NG PAGSULAT

Malaki ang naitulong ng pagsulat sa paglinang ng damdamin at isipan ng manunulat sapagkat

naipapahayag niya ang kanyang damdamin at mithiin tungo sa maayos na pakikipag-ugnayan sa
kanyang mambabasa.
Ang pagsulat ay umiinog sa mga paksa, tema o mga tanong na binibigyang-kasagutan ng mag-
aaral sa kanyang sulatin depende sa kanyang kaligiran, interes at pananaw. Ang kabuoan ng katawan
ng sulatin ay magiging depende rin sa kung gaano kabisa bumuo ng pahayag ang manunulat na mag-
aaral at kung gaano rin kalawak ang kanyang kaalaman sa kanyang isinusulat. Ang ptosesong ito ay
mahigpit na nangangailangan ng kaalamang teknikal sa pagsulat, pamamaraan sa pagsusuri at
pananaliksik, at ideyang sarili nan ais sabihin sa mambabasa.

Ang pagbasa at ang pagsulat ay resiprokal na proseso sa pagbuo ng kahulugan, pag-aanalisa,

pagbibigay-interpretasyon at pagtatalastasan ng mga ideya. Sa mga gawaing ito, kailangan ang
karanasan, kaalaman, sariling paniniwala, at saloobin ng mga mag-aaral sapagkat tulad ng nabanggit
na sa simula ng modyul na ito, ang paksa, tema o katanungang bibigyang sagot ng manunulat ay
magmumula sa kanyang kaligiran, interes at pananaw. Ito ay sa kadahilanang ginagamit ng tao ang

4|Page
 Batayang Kaaalaman 5

kanyabng sariling kaalaman at karanasan upang maunawaan ang mga bagay sa kanyang paligid at
maipaliwanag ito sa iba.

Sa tradisyonal na pagpapakahulugan, ang pagsulat ay isang Sistema ng komunikasyong

interpersobnal na gumagamit ng simbolo at isinusulat gamit ang papel. Ito rin ay isang continuum
process ng mga gawain sa pagitan ng mekanikal o porma na aspekto ng pagsulat bilang m,asalimuot
na gawain sapagkat nangangailangan ng kasanayan (skills).

Mga Proseso sa Pagsulat

1. Bago Sumulat (Prewriting)
Sa bahaging ito, ang mga mag-aaral ay dumaan muna sa brainstorming. Dito ay Malaya
silang mag-isip at magtala ng kanilang mga kaalaman at karanasan na may kinalaman sa paksa.
Dito rin mapagpapasiyahan kung ano ang susulatin ng mag-aaral, ano ang layunin sa pagsulat at
ang estilong kanyang gagamitin.

2. Habang Sumusulat (Actual Writing)

Sa bahaging ito, naisusulat ang unang borador na ihaharap ng bawat mag-aaral sa isang
maliit na grupo upang magkaroon ng interaksiyon kung saan tatalakayin ang mga ungkahing
pagbabago o mga puna.

3. Pagkatapos Sumulat (Post-writing)

Sa bahaging ito, ginagawa ang mga pagbabago sa pamamagitan ng pagdaragdag,
pagkakaltas at paglilipat-lipat ng mga salita, pangngusap o talata. Bilang pangwakas na
hakbang, pagtutuonan na ang mga mekaniks ng sulatin tulad ng baybay (spelling), bantas, at
gramatika (grammar).

Bahagi ng Teksto
1. Panimula
Dapat bigyan ng kaukulang pansin ang panimula ng tekstong isusulat. Ang bahaging ito
ay nararapat na maging kawili-wili upang sa simula pa lamang ay mahikayat ang mambabasa na
tapusing basahin ang teksto.

2. Katawan
Sa pagsulat ng bahaging ito, matatagpuan ang wastong paglalahad ng mga detalye at
kaisipang nais ipahayag sa akda. Mahalagang magkaroon ng ugnayan at kaisahan ang mga
kaisipanng ipinahahayag upang hindi malito ang mambabasa dahil ito ang pinakamalaking
bahagi ng teksto. May tatlong hakbang para maisagawa ang panggitnang bahagi ng sulatin.

• Pagpili ng organisasyon
• Pagbabalangkas ng nilalaman
• Paghahanda sa transisyon ng talataan

3. Wakas
Dapat isaalang-alang ng manunulat ang pagsulat ng bahaging ito upang makapag-
iwan ng isang kakintalan sa isip ng mambabasa na maaaring magbigay buod sa paksang
tinatalakay o mag-iwan ng isang makabuluhang pag-iisip at repleksyon.

“Naunawaan na ba! Magaling! Pagkatapos napagalaman na natin ang aralin,

subukan mo nating sagutan ang mga aktibidad!”

5|Page
 Batayang Kaaalaman 6

Modyul Bilang. 1.3 Time Frame: 1 Linggo

Layunin: Sa katapusan ng aralin na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
1. Naiisa-isa ang mga hakbang na dapat sundin sa pagsisintesis o pagbubuod.
2. Natutukoy ang mahahalagang impormasyong pinakinggan upang makabuo ng sintesis
3. Nakasusulat ng sariling sintesis o pagbuod sa napanood na pelikula.

II. INTRODUKSYON:

“Panagdait sa Dios ug tanang Kabuhatan! Magandang buhay!

Kamusta kayo sa araw na ito? Sana ay nasa mabuti kayong
kalagayan upang kayo ay makagagawa ng mga aktibidad sa
modyul na ito at sa susunod pa. Mahalin at yakapin ninyo ang new
normal na pagkatuto upang ang gawain ay hindi magiging
mahirap gawin at magiging laro-laro na lamang ito kung mahal
ninyo ang inyong trabaho upang hindi kayo mabagot at mahirapan
nang sa gayun ay di’ ninyo namalayan na tapos n’yo na ang
modyul na ito. Halina‘t tayo’y magsimula na upang matuto!
“

Transisyon:
Isang kapaki-pakinabang na gawain ang pagbabasa at panonood. Sa pamamagitan
kasi ng mga ito, nadaragdagan ang kaalaman ng tao at lumalawak ang saklaw ng pagkatuto
di lamang sa sariling kultura, kapaligiran, at pamumuhay kundi sa mga lugar sa ibayong-
dagat at maging sa labas ng ating daigdig.

PAGPAPALIWANAG:
Basahin Mo!
PAGSULAT NG SINTESIS

Ang sintesis (synthesis) ay nagmula sa salitang Griyego na syntithenai na ang ibig sabihin sa
Ingles ay put together o combine (Harper 2016). Makikita ang prosesong to sa mga pagkakataong,
halimbawa, pag-uusap tungkol sa nabasang libro kung kailan hindi posible ang pagbanggit sa bawat
kabanata at nilalaman ng mga ito upang makuha lamang ang kahulugan, layunin, at kongklusyon ng
libro.

Madalas na nalilimitahan ng oras ang pagbabahagi ng kaalaman sa iba't ibang dahilan.

Maaaring oras sa klase, oras ng kuwentuhan, o sukat ng panahon para sa pagsulat at pagbasa ng
artikulo kung nasa anyong babasahin ang pagbibigay ng kaalaman. Sa ganitong kalagayan, makikita
ang kahalagahan na matutuhan ang paraan ng paglalagom o pagbubuod na tinatawag na pagbibigay
ng sintesis.

Sa madaling pagpapaliwanag, ang sintesis ay ang pagsasama-sama ng mga impormasyon,

mahahalagang punto, at ideya upang mabuod ang napakahabang libro, mabuo ang isang bagong
kaalaman, at maipasa ang kaalamang ito sa sandaling panahon lamang.

Narito ang ilang mga hakbang na dapat sundin sa pagsulat ng sintesis.

Basahing mabuti ang kabuoang anyo at nilalaman ng teksto. Kung hindi pa lubos na nauunawaan ay
ulit-ulitin itong basahin. Mapadadali ang pag-unawa sa teksto kung isasangkot ang lahat ng pandama
dahil maisasapuso at mailalagay nang wasto sa isipan ang mahalagang diwa ng teksto.

Isaalang-alang ang tatlong-uri ng pagsusunod-sunod ng mga detalye.

6|Page
 Batayang Kaaalaman 7

• Sekwensiyal- pagsusunod-sunod ng mga pangyayari sa isang salaysay na ginagamitan ng

mga pandamang naghuhudyat ng pagkakasunod-sunod ng una, pangalawa, pangatlo,
susunod, at iba pa.
• Kronolohikal- pagsusunod-sunod ng mga impormasyon at mahahalagang detalye ayon sa
pangyayari.
• Prosidyural- pagsusunod-sunod ng mga hakbang o proseso ng pagsasagawa.

Maaari ding isaalang-alang ang mga bahagi ng teksto: ang una, gitna, at wakas.
Gamitin din ang proseso sa pagsulat para sa maayos na anyo ng teksto at sistematikong pagsulat.

Basahin at Unawain

Basahin at unawain ang kuwento sa ibaba. Pagkatapos, ibuod ito ayon sa mga bahagi ng
teksto. Sagutan ang pagsasanay na nasa kabilang pahina.

Alamat ng Ilang-Ilang

Noong panahong bago-bago pa lamang sa lupaing ito ang mga Espanyol, sa isang pook ng
bayang Malabon ay may isang dalagang tumutugon sa pangalang Cirila, kabilang sa angkan ng mga
Gat kung kaya’t iginagalang at pinagpipitagan ng madla. Ang kanyang ganda, na ayon sa sabi’y
pinilas sa buwan, ay tinambalan pa ng isang kabaitang siyang nagbibinhi sa puso ng kanyang mga
kababayan upang pag-ukulan siya ng isang pagmamahal na wala nang makakatulad.
Sa bayang ito ay may isang binata rin naman na ang pangalan ay Carlos na kung tagurian ay
Lanubo, dahil sa kanyang mga bisig na matitigas at matitipuno; siya’y may katapangan at lakas ng
loob na kinagugulatan ng sino mang binata sa mga karatig na bayan ng Malabon.
Si Carlos at si Cirila, na ang palayaw naman ay Ilang, ay magkatipan sa pag-ibig. Ang
kanilang pagmamahalan ay walang makakatulad. Hindi nila nakikilala ang lungkot; ang kapighatian
ay kanilang hinahamak, ang luha at buntong-hininga ay hinahalakhakan lamang nila kung ang mga
ito’y sinasambit ng sinumang kakilala na nakababatid ng timyas ng kanilang pagsusuyuan. Ang pag-
iibigan ni Ilang at ni Lanubo ay hindi naman lingid sa kanilang mga magulang at ang mga ito naman
ay hindi tutol sa pag-iibigan nila.
Isang araw ay dumating sa Malabon at umahon sa dalampasigan ang Nabotas ang ilang mga
dayuhang Tsinong karaniwan na ring dumarating sa nasabing bayan. Ang Tsinong ito, hindi nalao’y
tinubuan ng pag-ibig sa dalaga, ngunit hindi siya nagpahayag ng kanyang niloob marahil ay sa
dahilang alam niya ang ugali ng mga babaeng Pilipina at ang isa pa’y nasisindak siya na baka ito’y
mabatid ni Lanubo na isang binatang lubos na kinatatakutan ng lahat ng lalaki sa bayan at sa mga
pook na karatig. Sinarili ng Tsino ang gayong pagnanais at naghintay na lamang ng isang mabuting
pagkakataon na sa ganang kanya’y siyang lalong pinakamabuting magagawa. Ang katuparan ng pag-
iibigan ni Ilang at ni Lanubo ay malapit nang dumating. Sa pagkakasundo ng dalawang panig ay
pinagkayarian ng mga magulang nila na ang kasal ay idaos sa pagliliwanag ng buwan. Noon ay
gasuklay pa lamang ito at dahil diya’y may panahon pa sila upang magawa ng bawat isa ang mga
paghahanda sa lahat ng kinakailangan. Sa gayon, si Lanubo ay nagpaalam upang tumungo sa Limay,
Bataan, upang makapanghuli ng usa na noong mga panahong yao’y isa sa mabuting handa sa
pagsasalo-salo ng magkakaibigan. Apat na matalik na katoto ng binata ang isinama at isang umaga’y
sumakay sila sa isang lunday na patungo sa bundok na mausa.
Magdalawang araw ng pagkaalis ni Lanubo, sinamantala ng Tsino ang pagkakataon at
nagpahayag ng pag-ibig kay Ilang at naghandog pa ng mga kayamanan, datapwa’t sukat isipin na ang
mga paghahandog na ito’y walang masasapit sa isang babae na di lamang sa marunong tumupad sa
pangako kundi may isang puso pang malinis at marangal kaya’t isang kabaliwan lang ang isinasagawa
ng Tsino sa pagtatapat ng pag-ibig na tiyak nang walang kasasapitan.
Ang Tsino ay hindi lamang tumanggap nga ng malaking pagkabigo kundi kinapopootan pa
ng dalaga gayong kapangahasan na sinamantala ang pag-alis ng kanyang minamahal na katipan. Sa
pagkapahiya ng Tsino ay minabuti ang umalis sa bayang yaon at huwag nang paabot pa sa pagdating
ni Lanubo, ngunit siya namang pagdating ng dalawang pangkat ng mga tulisang Tsino na siyang
sinamantala ng nasiphayo upang ang hindi niya nakuha sa mabutihan ay daanin sa masama.
Nakipagsabwatan sa kanyang mga kababayan, at isang gabing umuunos ay sinalakay nila ang tahanan
ng dalaga at matapos na itali ang mga magulang nito ay kinuha si Ilang dinala sa isang malayong

7|Page
 Batayang Kaaalaman 8

pook at doon ay pinilit ang babae na mapasang-ayon sa kanilang maitim na nais. Ngunit si Ilang ay
hindi napahinuhod ng Tsino gaano mang pananakot at pagbabanta ang kaniyang gawin. Nang inakala
na niya na siya ay sapilitang mapapasa-kamay ng Tsino ay minabuti na lamang mamatay kaysa
mawalan ng puri, at sa isang pagkalingat ng salanggapang na Tsino ay inagaw niya ang sundang nito
at sa pag-aagawan nila, sinamang-palad na natarak ang sundang sa tapat ng puso ni Ilang na
ikinamatay nito doon din.
Nang gabing iyon ay dumating ang pangkat ni Lanubo at nang mabatid ang mga nangyari ay
hinanap ang taksil na maygawa ng gayong kapalastangan, at sa gitna ng dagat na sinisiklot ng malakas
na alon ay naghamok ang mga tulisang Tsino at ang pangkat ni Lanubo, at dahil sa nagngangalit na
kapootan ng binata at ng kanyang mga kaibigan ay halos walang iniwang buhay sa pangkat ng
masasamang-loob.
Kinabukasan, ang bangkay ni Ilang na tinatangisan ng mga binata at ng bayang nagmamahal
sa dalaga ay inilibing sa tabi ng isang malaking punong-kahoy na di namumulaklak. Buhat noon,
gabi-gabi sa harap ng puntod ng kaawa-awang si Ilang, sakbibi ng walang kaparis na pagdadalamhati
ay lumuluhod si Lanubo at sa buong magdamag ay walang tinatawag kundi ang pangalan ni Ilang.
Pagkaraan ng mahabang araw, isang umaga, nagisnan na lamang ng buong bayan na si Lanubo ay
bangkay na ring malamig marahil ay upang matapos na ang kanyang pagdadalamhati. Nang inilibing
na si Lanubo sa pook ding kinalilibingan ni Ilang, ang kura na isang paring Espanyol na lubhang
nakatalos sa mga nangyari ay nagsabi sa kanyang mga kausap ng ganito:
Kaawa-awang binata! Gabi-gabi siya’y walang isinisigaw kundi Ilang…Ilang…na siyang
pangalan ng dalagang sasamahan niya ngayon sa hukay.
Isang araw, pagkaraan ng ilang panahon ng pagkakalibing ni Lanudo sa kinalilibingan ni
Ilang, ang mga tao ay ginulat ng mabangong amoy na nagbuhat sa libingan ng magsing-irog at nang
pagsadyain ng mga tao ay nagtaka sila nang gayon na lamang sapagkat ang punong-kahoy sa libingan
ng dalawa na matagal na panahong di namumulaklak ay naghandog ngayon ng mga talulot na may
bangong kahanga-hanga. Ang bulaklak na yaon ay tinawag na Ilang-ilang bilang paggunita sa
dalawang pusong nagpamalas ng lalong dalisay at tapat na pag-ibig.

“Naunawaan na ba! Magaling! Pagkatapos napagalaman na natin ang aralin,

subukan mo nating sagutan ang mga aktibidad”

Modyul Bilang. 1.4 Time Frame: 1 Linggo

Layunin: Sa katapusan ng aralin na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
1. Naiuugnay sa sarili ang talumpating nabasa/napanood.
2. Napagtitibay ang natamong kasanayan sa pagsulat ng talumpati sa pamamagitan ng
pinakinggang halimbawa
3. Nakasusulat ng isang talumpati mula sa mahalagang karanasang natutuhan.

I. INTRODUKSYON:

“Panagdait sa Dios ug tanang Kabuhatan! Magandang buhay!

Kamusta kayo sa araw na ito? Sana ay nasa mabuti kayong
kalagayan upang kayo ay makagagawa ng mga aktibidad sa
modyul na ito at sa susunod pa. Mahalin at yakapin ninyo ang new
normal na pagkatuto upang ang gawain ay hindi magiging
mahirap gawin at magiging laro-laro na lamang ito kung mahal
ninyo ang inyong trabaho upang hindi kayo mabagot at mahirapan
nang sa gayun ay di’ ninyo namalayan na tapos n’yo na ang
modyul na ito. Halina‘t tayo’y magsimula na upang matuto!
“

8|Page
 Batayang Kaaalaman 9

Transisyon
Ang talumpati ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa
pamamagitan ng pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat ng mga tao.

PAGPAPALIWANAG:
Basahin Mo!
PAGSULAT NG TALUMPATI

Ang talumpati ay sining ng pagsasalita na maaaring nanghihikayat, nangangatwiran, o

tumatalakay ng isang paksa para sa mga tagapakinig. Masusukat sa sining na ito ang katatasan, husay,
at dunong ng mananalumpati sa paggamit ng wika at katatagan ng kanyang paninindigan. Karaniwang
nagkakaiba-iba ang talumpati, batay sa paghahanda sa mga ito (Mangahis, Nuncio, & Javillo, 2008).
Sa paghahanda nito, kinakailangang tandaan na ang isang mahusay na talumpati ay dapat
nakapagbibigay-impormasyon, nakapagpapaunawa, nakapagtuturo, at nakahihikayat ng mga
konsepto at paninindigan sa mga manonood at tagapakinig.
Nais mo bang matutuhan ang pagsulat ng talumpati? Kung ganoon, dapat mong tandaan ang
sumusunod na mga gabay sa pagsulat ng talumpati.

1. Isaalang-alang ang uri ng wikang dapat mong gamitin na kaaya-aya sa mga tagapakinig.
2. Gumawa ng balangkas na dapat sundin sa isusulat na talumpati.
3. layon ang mga salita, tayutay, kasabihan, o salawikaing gagamitin sa - pagpapahayag ng mga
ideya sa talumpati.

Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagtatalumpati

1. Paghahanda

a. Talumpating Maisusulat Pa
Ihanda ang iyong sarili na makapag-isip nang mabuti sa paksa ng talumpating
iyong isusulat. Palaging isipin na mahalagang mapukaw ang interes ng mga makikinig
o manonood sa talumpati at mauunawaan nila ang punto ng pagbigkas.

b. Talumpating Hindi Maisusulat

Sa oras na malaman mo na ang punto o isyung kailangang bigyan ng talumpati,
linawan ang pag-iisip, huwag masyadong magbanggit ng maliliit na detalye bagkus ay
lagumin ang nasa isip, mahalagang magsalita nang may kabagalan upang maunawaan
ng mga nakikinig ang iyong sinasabi at makapag-isip ka rin sa proseso, at sumagot
nang tuwid dahil maaaring ang pagsagot ay may oras lamang.

2. Pagpapanatili ng Kawilihan ng Tagapakinig

Tiyaking hindi mawawala ang kawilihan o interes ng mga tagapakinig sa iyong
talumpati kung kaya't mag-isip ng mga teknik sa pagsulat pa lamang o paghahanda sa
pagbigkas nito. Maaaring may mga bahagi sa talumpati na nagkukuwento. Pukawin ang diwa
ng mga tao sa paggamit ng matatalinghagang pananalita at mga tayutay.

3. Pagpapanatili ng Kasukdulan
Dapat maihatid ng mananalumpati ang kanyang tagapakinig sa pinakamatinding
emosyon na siyang pinakamahalagang mensahe ng talumpati.

4. Pagbibigay ng Kongklusyon sa Tagapakinig

Ito ang huling bahagi ng pagsulat ng talumpati o pagbigkas nito. Sa pamamagitan ng
pagbubuod sa mahahalagang puntong tinalakay sa talumpati, magagawa mong mag-iwan ng
mahalagang mensahe o diwa sa mga tagapakinig sa iyong pagtatapos.

9|Page
 Batayang Kaaalaman 10

Iba't Ibang Uri ng Talumpati Ayon sa Paghahanda

Nabanggit na sa unang bahagi ng araling ito na karaniwang nagkakaiba-iba ang talumpati

batay sa paghahanda sa mga ito. May mga talumpating kinakailangang isulat at mayroong hindi
kailangang isulat ngunit tiyak na susubok sa kakayahan ng mananalumpati na magsaayos ng mga
kaisipan.

1. Impromptu. Ito ang uri ng talumpati na biglaan at walang ganap na paghahanda (Mangahis,
Nuncio, & Javillo 2008). Karaniwang makikita ang mga ganitong uri ng pananalumpati sa
mga job interview, ilang okasyon ng question and answer, at pagkakataon ng pagpapakilala.
Hindi posible sa uring ito ang pagsulat pa ng bibigkasing talumpati ngunit mahigpit ang
pangangailangan dito ng kahusayan sa pag-oorganisa, paglilinaw, at pagtatampok ng mga
ideyang nais palutangin na siya ring kauna-unahang kahingian sa pagsusulat.

2. Extemporaneous. Sa uring ito masusubok ang kasanayan ng mananalumpati sa paggamit ng

mga angkop na salita sa loob ng sandaling panahon bago ang pagbigkas. Kaiba sa impromptu,
ang mga isyu, konsepto, o usapang paglalaanan ng talumpati ay nasa kaalaman na ng
mananalumpati kung kaya maaari pa siyang maghanda ng kaunting marka o palatandaan
upang hindi magpaligoy-ligoy ang kanyang pagbigkas. Bukod pa rito, karaniwang inoorasan
ang pagsagot ng mananalumpati kaya kinakailangan ang malinaw na pag-iisip, bilis sa
pagbabalangkas, at husay sa pamimili ng salita: Isang karaniwang. halibawa nito ay ang
Question and Answer portion sa mga beauty pageant.

3. Isinaulong Talumpati. Ito ang uri ng talumpati na isinusulat muna at pagkatapos ay

isinasaulo ng mananalumpati (Mangahis, Nuncio, & Juvillo 2008). Masusukat dito ang husay
sa pagbabalangkas ng manunulat, kanyang pagpapaliwanag, at tibay ng kanyang mga
argumento bukod sa husay niyang bumigkas. Karaniwang makikita ang uri na ito sa mga
Valedictory Speech.

4. Pagbasa ng Papel sa Kumperensiya. Higit na mas kaunti ang alalahanin ng mananalumpati

sa uring ito dahil lubusang nabigyan ng oras ang paghahanda sa balangkas ng talumpati, ganap
na naisulat nang mahusay ang mga argumento, at inaasahang na-ensayo na ang pagbigkas.
Tanging aalalahanin na lamang ay ang bisa ng tinig at bigat ng pagbanggit sa mahahalagang
punto ng talumpati.

Basahin ang “Bisa ng kapangyarihan ng Edukasyon," isang maikling talumpati na binigkas

mula isang dinaluhang pagtatapos.

Bisa ng Kapangyarihan ng Edukasyon

Florante Garcia

Sa Pangulo ng kolehiyo, sa Dekano, sa mga guro, sa mga magulang, at sa mga

magsisipagtapos, isang masayang gabi at maligayang pagtatapos.

Isang dekada na pala ang nakalilipas, ako ay katulad n'yo rin na nakaupo diyan. Hindi ko alam
kung bakit, ang isang simpleng tao na tulad ko ang napiling tagapagsalita ninyo ngayong gabi.
Nalalaman ko na mayroon pang mga tao na nakahihigit sa akin para magsalita sa inyong harapan.
Kung kaya't ako ay lubos na nagpapasalamat sa tiwalang ipinagkaloob sa akin ng ating paaralan.
Nawa ay maibigay ko nang tapat ang mensahe na magsisilbing inspirasyon sa inyong lahat.

Alam ko na nag-uumapaw sa inyong damdamin ang kasabikan ngayong gabi na matanggap

ang katibayan ng inyong pagtatapos na pinagsumikapan nang apat na taon sa paaralang ito. Alam ko
rin na higit na nag-uumapaw ang kagalakan ng inyong magulang dahil sa wakas, natupad na nila ang
kanilang mga pangarap sa inyo - ang edukasyon na yamang hindi maaaring manakaw. Kaya't sa

10 | P a g e
 Batayang Kaaalaman 11

pagkakataong ito, maaari bang tumayo ang mga magsisipagtapos at lapitan sila upang gawaran ng
isang halik at yakap habang sinasambit ang mga salitang: Inay... Itay... Maraming Salamat Po!

Ngayon, nais ko na kayo ay makinig sa aking payak na talumpati.

Noon ay may isang bata na naulila sa edad na pitong taong gulang. Walang nanay, walang
tatay. May mga kapatid man siya ay hindi sila nagkasama-sama sa iisang bubong sapagkat
kinakailangan nilang maghiwa-hiwalay upang mabuhay sa piling ng kanilang mga nakaririwasang
mga kamag-anak at ibang tao.

Dalawa sa kanyang mga kapatid na babae ay kinuha ng kanyang mga kamag-anak at siya ay
napunta sa isang tao na hindi nila kamag-anak.

Isang Linggo pa lamang siyang namamalagi sa pamilyang nag-ampon sa kanya ay itinuro na

sa kanya ang mga gawain na dapat niyang matutuhan upang maging katulong sa bahay. Pinagsabihan
din siyang iba ang magiging pagtingin sa kanya at hindi magiging kapantay ng kanilang mga anak
sapagkat kaya lamang daw siya kinupkop ay dahil para tulungan lamang siya at dahil kailangan nila
ng makatutulong sa bahay. Sa madaling salita, siya ay naging isang alilang-kanin.
Bagama't siya ay nakapag-aaral pa rin sa pampublikong paaralang malapit sa bahay na
kanyang tinutuluyan ay hindi naman siya madalas pumasok sa paaralan dahil kung minsan ay
maraming iniuutos sa kanya na mga gawain na dapat ay agad matapos bago pumasok sa paaralan.

Matapos ang elementarya, hiniling niya sa kanyang tinutuluyan na makapaghanapubuhay siya

para makapasok sa sekundarya sa pamamagitan ng pagtitinda sa harap ng bahay pero hindi niya
pababayaan ang mga gawaing-bahay na nakaatang sa kanya.

Madaling araw pa lamang ay gising na siya upang magtungo sa palengke upang bumili ng
mga gagamitin niya sa pagtitinda ng arozcaldo at goto. Habang iniluluto niya ang kanyang mga
ititinda, siya ay naglilinis na ng bahay. Nagwawalis. Naglalampaso.

Sabay natatapos ang paglilinis ng loob ng bahay at ang pagluluto ng paninda. Ala-sais ng
umaga hanggang alas nuwebe nauubos ang kanyang paninda. Matapos mailigpit ang kanyang mga
pinaglutuan at pagtulong pa sa ilang gawain ay papasok naman siya sa sekundarya mula alas dose ng
tanghali hanggang ala-sais ng gabi. Pero, bago tuluyang umuwi ay dadaan na siya sa palengke.

Kung minsan, madalas pa siyang pinagagalitan at nasasaktan sa hindi niya malamang dahilan.
Pero wala naman siyang magagawa kundi ang magtiis at magpaubaya sa kanyang tadhana.

May pagkakataong gusto na niyang sumuko sa pakikipagsapalaran sa buhay. Parang

pakiramdam niya, wala siyang karapatan. Subalit, nag-aalab ang kanyang damdamin at naniniwala
sa bisa ng kapangyarihan ng edukasyon.

Walong taon na ganoon nang ganoon ang kanyang ginagawa. Walong taong pagtitiis ng hirap,
pagtitiyaga hanggang sa puntong magtatapos na pala siya ng kolehiyo sa kursong pagka-guro.

Tumutulo ang kanyang luha nang tanggapin niya ang kanyang medalya at sertipiko ng
pagtatapos. Luha ng kagalakan. Luha ng bagong buhay.

Nais ba ninyong makilala ang bata sa aking kuwento?

Ako ang batang inilahad ko sa kuwento.

Inilahad ko ito sa inyo upang ipaunawa na ang pagkakamit ng kaunlaran sa tulong ng bisa ng
edukasyon ay hindi mahahadlangan ng kahirapan sa buhay. Hindi mahalaga ang estado o kalagayan
mo sa buhay. Kung may determinasyon tayong makamit ang ating pangarap, magagawa natin itong
mangyari, lalo na kung sasamahan ng matibay na pananalig sa Poong Maykapal upang ang kanyang
gabay ng pagpapala ay mapasaatin.

11 | P a g e
 Batayang Kaaalaman 12

Ang diwa ng tagumpay ay nasa sa ating mga sarili. Naghuhumiyaw ang tinig ng tagumpay sa
mga taong nag-aalab ang determinasyon na hindi sumusuko sa hamon ng buhay hanggang makamit
ito.

Sa mga kabataan, huwag kayong malungkot kung hindi agad magtagumpay sa inyong
pinapangarap dahil hindi minamadali ang tagumpay. Hindi ito nakakamit sa magdamag na puyatan.
Ito ay nakakamit sa paghihintay ng panahon. Ang pagtatagumpay ay hinihinog ng karanasan at
pinapanday ng panahon. Kapag ganap ka nang matatag, kahit anupang gawin mong paraan ang
tagumpay ay parang sumusubang kanin na pumapailanlang. Ang usok ng kanin sa takip ng kaldero
ay naghuhumiyaw na kilalanin ng ibang tao ang iyong tagumpay.

At higit sa lahat, madaling makamit ang tagumpay kung ikaw ay magpopokus sa kasanayang
alam mong doon ka magaling. Pinaglalaanan ng panahon na mabuting mapaunlad pa para sa iyong
sarili. At ang diwa ng tagumpay ay mararamdaman kung may kahulugan ka para sa mga taong
kakilala mo, sa mga kaibigan mo, at higit sa lahat sa pamilya mo.

Maraming salamat po sa inyong lahat. Muli, isang magandang gabi.

“Naunawaan na ba! Magaling! Pagkatapos napagalaman na natin ang aralin,
subukan mo nating sagutan ang mga aktibidad!”

Sobrang napakagaling! Tapos na tayo sa ating

modyul. Sana ay matuto kayo at hindi kayo
nagsawa kung hindi ay napamahal sa inyo ang
pagkatuto at ang asignaturang ito. Hanggang sa
susunod na talakayan na naman! Maraming
Salamat!
Inihanda nina:
Jasell Hope Gajete-Labayo – 09092394463
Ronal Racoma – 09639789183

12 | P a g e