ESP-10 Q2 forPRINT

10
TALASANAYAN SA ESP
Ikalawang Markahan
10
TALASANAYAN SA ESP
Ikalawang Markahan
Ang Talasanayan (Activity Sheet) na ito ay magkatuwang

na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa pampublikong
paaralan ng SDO Urdaneta City. Hinihikayat namin ang mga
gurong gagamit nito na magpadala ng kanilang mga puna o
mungkahi sa SDO Urdaneta City sa email address na ito:
urdaneta.city@deped.gov.ph | lrmdsdepedurdaneta@gmail.com
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Department of Education ● SDO Urdaneta City

Talasanayan sa Edukasyon sa Pagpapakatao 10
Ikalawang Markahan
2020
Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na hindi maaaring magkaroon ng

karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna
ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay
pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad.”
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o
trademark, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng
karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot
sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang
karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot
mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang paraan
nang walang pahintulot sa Kagawaran.
TALASANAYAN SA ESP 10 DEVELOPMENT TEAM

Writer/s: Mark L. Reambonanza
Evaluators/ Nida P. Masangcay Reden Damian
Reviewers: Rowena Lampad Crispina Sotto
Merry Joy B. Tabula
Illustrator/s: Mark Jay Bongolan Angelica Geronimo
Amy Agustin
Layout Artist: Jay Francis L. Honrado
Management Schools Division Superintendent Fatima R. Boado CESO VI
Team: Asst. Schools Div. Superintendent Rosario O. Cabrera
Division EPS, LRMS Joel B. Caballero EdD
EPS-In-Charge of Learning Area Edgar F. Olua PhD
Project Development Officer II—LRMS Roseanne O. Cabrera
Librarian II—LRMS Jesusa S. Agbanlog
Printed by SDO URDANETA CITY—LEARNING RESOURCES DEVELOPMENT AND

MANAGEMENT UNIT
Department of Education—Region I
Office Address: High School Drive, San Vicente West, Urdaneta City, Pangasinan
Telefax: 075-568-3054
E-mail Address: urdaneta.city@deped.gov.ph
Talaan ng Nilalaman
Unang Markahan
Aralin 1
Gawain 1: Ano sa Tingin Mo? 1
Gawain 2: Palalimin ang Pag-unawa 2
Gawain 3: Ipaliwanag ang Kaugnayan 2
Aralin 2
Gawain 1: May pananagutan ba? 3
Gawain 2: Sinadya o Di Sinadya? 4
Gawain 3: Kilos ng Tao o Makataong Kilos 4
Aralin 3
Gawain 1: Suriin Mo! 5
Gawain 2: Katwiran: Wasto o Mali? 6
Gawain 3: Ano sa Tingin Mo? 6
Aralin 4
Gawain 1: Balikan ang Nakaraan! 8
Gawain 2: Pananagutan at Mapanagutan 9
Gawain 3: Pagnilayan Mo 9
Aralin 5
Gawain 1: Mga Salitang Palaisipan 10
Gawain 2: Ipaliwanag ang Larawan 11
Gawain 3: Ilarawan Mo! 12
Aralin 6
Gawain 1: Paano? 13
Gawain 2: Ikaw Naman! 14
Gawain 3: Comic Strip: Suriin Mo! 15
Aralin 7
Gawain 1: Suriin ang Pananagutan 16
Gawain 2: Kahon mo, Puhunan mo! 17
Gawain 3: Pananagutan ng Tauhan 18
Aralin 8
Gawain 1: Negatibong Damdamin ay Puksain 19
Gawain 2: Maling Nakasanayan ay Tigilan! 20
Gawain 3: Kamangmangan ay Labanan! 20
Aralin 9
Gawain 1: Uriin at Ipaliwanag Mo! 21
Gawain 2: Tukuyin at Ipaliwanag 22
Gawain 3: Sitwasyon mo, Ipaliwanag mo 23
Aralin 10
Gawain 1: Pagtugmain Mo! 25
Gawain 2: Tukuyin Mo! 26
Gawain 3: Bingwitin Mo! 27
Aralin 11
Gawain 1: Kilos o Pasya! Wasto o Mali? 28
Gawain 2: Sitwasyon mo, Ipaliwanag mo! 29
Gawain 3: Palalimin ang Pagpapaliwanag 30
Aralin 12
Gawain 1: Balikan ang Nakaraan 31
Gawain 2: Planuhin ang Kinabukasan 32
Gawain 3: Mensahe sa Loob ng Bote 33
Aralin 13
Gawain 1: Ipaliwanag Mo 34
Gawain 2: Tukuyin Mo 35
Gawain 3: Layunin at Paraan: Wasto o Mali? 36
Aralin 14
Gawain 1: Suriin Mo 38
Gawain 2: Mabuti o Masama? 39
Gawain 3: Sino si Robin Hood? 41
Aralin 15
Gawain 1: Maria: Mabuti o Masama? 42
Gawain 2: Ikaw Naman! 43
Gawain 3: Sagutin mo! 44
Aralin 16
Gawain 1: Sakripisyo ng Isang Magulang 45
Gawain 2: Karanasan mo, Ibahagi mo 46
Gawain 3: Ibahagi ang natutuhang aral sa buhay 47
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ___________________Marka:____________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
IKALAWANG MARKAHAN
Naipaliliwanag na may pagkukusa sa makataong
Mga Kasanayang kilos kung nagmumula ito sa kalooban na
Pampagkatuto: malayang isinagawa sa pamamatnubay ng isip/
kaalaman.
Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos (Voluntariness
Paksa
of Human Act)
Tandaan Natin
Makataong kilos (human act) – ito ay isinagawa ng tao nang may kaalaman, malaya, at kusa.
May pananagutan kapag isinagawa ito.
Kilos ng tao (acts of man) – ito ay likas sa tao o ayon sa kaniyang kalikasan bilang tao at hindi
ginagamitan ng isip at kilos-loob. Walang pananagutan kapag isinagawa ito.
Pagkukusang kilos (voluntary act) – ang tao ay may kaalaman at kalayaan sa piniling kilos.
Gawain 1: Ano sa Tingin mo?

Gamit ang talahanayan, tukuyin kung ang kilos sa unang kolum ay
nagpapakita ng presensiya ng isip, kilos-loob, at kung ito ay mapanagutang
kilos. Lagyan ng tsek (/) kung ang kilos ay ginamitan ng isip, kilos-loob, at
mapanagutan, at ekis (x) naman kung hindi.
Mapanagutang
Mga Kilos at Gawain ng Tao Isip Kilos-loob
kilos
1. Pagdala ng drayber ng taxi sa
ospital sa kaniyang matandang
pasahero na inatake sa puso
2. Pagsauli ng sobrang sukli sa
tindera sa palengke.
3. Paghikab ng malakas na hindi
tinatakpan ang bibig.
4. Pagsasalita habang natutulog.
5. Pagtanggi sa isang alok ng
barkada na magpunta sa comedy
bar dahil sa maaga pa ang pasok
bukas at may report sa trabaho
kinabukasan na dapat tapusin.
6. Paghimas sa tiyan dahil sa
gutom.
7. Pagsisikap na bumuo ng mga
tanong na may mapanuring pag-iisip
sa ginagawang investigatory project.
1
8. Pagkurap ng mata.
9. Pagtuturo ng guro sa kaniyang
klase nang handa at may pagnanais
na magbahagi ng kaniyang kaka-
yahan ayon sa learning competency
ng kaniyang aralin.
10. Pagsigaw dahil sa pagkagulat sa
paputok.
Gawain 2: Palalimin ang Pag-unawa

Batay sa iyong mga sagot sa gawain 1, sagutin ang mga sumusunod na
mga tanong.
1. Aling kilos ang nagpapakita ng paggamit ng isip at kilos-loob? Ipaliwanag.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Aling kilos ang nagpapakita ng hindi paggamit ng isip at kilos-loob? Bakit?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Gawain 3: Ipaliwanag ang Kaugnayan

Gamit ang graphic organizer sa ibaba, ipaliwanag ang kaugnayan ng
makataong-kilos sa isip at kilos-loob.
2
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang
Natutukoy ang mga kilos na dapat panagutan.
Pampagkatuto:
Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos
Paksa
(Voluntariness of Human Act)
Tandaan Natin
Pananagutan (accountability) – responsibilidad o tungkulin ng isang tao.
Pagkukusa (voluntariness) – kilos na kusang-loob at hindi labag sa kalooban ng isang

tao.
Makataong kilos (act of man) – ito ay isinagawa ng tao nang may kaalaman, malaya, at
kusa. May papanagutan kapag isinagawa ito.
Gawain 1: May pananagutan ba?

Tukuyin ang mga sumusunod na kilos sa unang kolum kung dapat ba itong
panagutan o hindi. Sa ikalawang kolum, lagyan ng tsek (/) kung ang kilos
ay dapat panagutan at ekis (x) naman kung hindi. Sa ikatlong kolum,
ipaliwanag ang iyong sagot.
Dapat Panagutan (/)
Mga Kilos Pagpapaliwanag
Di Dapat Panagutan (x)
Pagkain ng mga labis na
matatamis na pagkain
Pag-inom ng tubig
Paninigarilyo
Pagliban sa klase
Pagbahin
Pagbibigay ng negatibong
komento sa social media
Paglabag sa curfew
Pagmumura
Paggawa ng
takdang-aralin
Hindi pagsusuot ng face
mask sa pampublikong
lugar
3
Gawain 2: Sinadya o Di Sinadya?
Basahin ng mabuti ang mga sumusunod na pahayag at suriin kung ang kilos
ay maituturing na kusang-loob, di kusang-loob, at walang kusang-loob. Piliin
ang KL para sa kusang-loob, DK para sa di kusang-loob, at WL para sa
walang kusang-loob. Isulat ang sagot sa patlang.
____1. Inutusan ng kapitan ng Barangay Korona ang mga tanod na magbantay tuwing
gabi upang matiyak na walang mga lumalabag sa oras ng curfew.
____2. Sinisigurado ni Aling Rosa ang pagsusuot ng face mask kapag nagpupunta siya sa
pamilihang bayan ng Urdaneta.
____3. Dahil sa takot, napilitan si Roy na ibigay ang kanyang cellphone sa holdaper.
____4. Alam ni Ding na mali ang magsinungaling ngunit sinabi niya sa naniningil ng utang
na wala ang kanyang lola sa kanilang bahay.
____5. Nabasag ni Vince ang flower base na paborito ng kanyang ina dahil sa malakas na
pagkakatulak sa kanya ng kanyang kapatid.
____6. Hindi mapigilan ni Paul ang pagkindat ng kanyang mata dahil ito ay kanyang
naging manerismo, inakala ng kausap niyang dalaga na siya ay bastos.
____7. Namahagi ng mga relief goods ang pamilya Cruz sa kanilang mga kabarangay.
____8. Napilitan ang saksi na itago ang katotohanan dahil may pagbabanta sa kanyang
buhay.
____9. Bumili ng sardinas si Mitoy sa tindahan ni Aling Nena nang mapansin niyang sobra
ang sukli na naibigay sa kanya kaya ibinalik niya ito.
____10. Tumulong si Roberto sa pagbabalot ng relief goods nang mapansin niya na
kulang ang volunteers sa kanilang barangay.
____1.
Gawain 3: Kilos ng Tao o Makataong Kilos?
Basahin ng mabuti ang mga sumusunod na pahayag at suriin kung ito ba ay
nagpapakita ng kilos ng tao o makataong kilos. Isulat sa patlang ang KT kung
ang sagot ay kilos ng tao at MK kung makataong kilos.
Pagtibok ng puso ng isang sanggol.

____2. Pagkaramdam ng sakit mula sa isang sugat.
____3. Pagkain ng labis na matatamis na mga pagkain na nakasasama sa kalusugan.
____4. Pagdalo sa kaarawan ng isang kaibigan.
____5. Pangongopya sa sagot ng kamag-aral tuwing may pagsusulit.
____6. Pagpapakopya ng sagot sa isang kaibigan dahil hindi ito nakapagbasa ng aralin bago
ang pagsusulit.
____7. Pagbahing ng isang estudyante sa oras ng klase.
____8. Pagtawa ng isang bata dahil sa pangingiliti sa kanya.
____9. Pananalangin bago matulog.
____10. Pagkurap ng mga mata dahil sa dampi ng hangin.
____11. Paghikab ng malakas ng isang matanda na hindi tinatakpan ang bibig habang may
misa.
____12. Pagsigaw dahil sa pagkagulat sa paputok.
____13. Pagsasalita habang natutulog.
____14. Pagbibigay ng negatibong komento sa social media.
____15. Paglabas ng bahay sa kasalukuyan ng Enhanced Community Quarantine (ECQ).
4
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Napatutunayan na gamit ang katwiran, sinadya
Mga Kasanayang (deliberate) at niloob ng tao ang makataong kilos;
Pampagkatuto: kaya pananagutan niya ang kawastuhan o
kamalian nito.
Paksa
of Human Act)
Tandaan Natin
Katwiran – dahilan o argumento.
Gawain 1: Suriin mo!

Basahin ng mabuti ang mga sumusunod na sitwasyon sa unang kolum. Sa
ikalawang kolum, suriin kung ang isinagawang kilos ng tauhan ay sinadya o
niloob. Lagyan ng tsek (/) kung sinadya at ekis (x) naman kung hindi. Sa
ikatlong kolum, ipaliwanag ang iyong sagot.
Sinadya (/)
Mga Sitwasyon Pagpapaliwanag
Di Sinadya (x)
1. Inutusan si Pedro ng kanyang ina na bumili ng
isang kilong bigas sa tindahan ni Aling Tina.
Dahil matanda na si Aling Tina malabo na ang
kanyang paningin. Napansin ni Pedro na sa
halip na limang piso na lang ang kanyang
sukli, sampung piso ang naibigay ni Aling
Tina. Dahil ayaw ni Pedro ang manlamang na
siya ring turo ng kanyang ina, agad na ibinalik
ni Pedro ang sobra sa kanyang sukli.
2. Naiinggit si Natalya sa kanyang mga kaibigan
sa tuwing mayroon silang bagong kagamitan.
Hindi siya mabilhan ng mga bagong gamit
ng kanyang mga magulang dahil sapat
lamang ang kinikita ng mga ito mula sa
pagsasaka para sa kanilang pang araw-araw
na gastusin at pag-aaral niya at ng kanyang
mga kapatid. Isang araw, siya lamang ang
naiwan sa kanilang silid-aralan, nakita niya na
may cellphone na naiwan ng kanyang
kamag-aral sa upuan. Kinuha niya ito at
itinago sa kanyang bag.
5
Gawain 2: Katwiran: Wasto o Mali?
Basahin ng mabuti ang mga sumusunod na sitwasyon sa unang kolum. Sa
ikalawang kolum, isulat kung ano ang katwiran ng tauhan sa kanyang
isinagawang kilos. Sa ikatlong kolum, lagyan ng tsek (/) kung wasto ang
katwiran at ekis (x) naman kung mali. Sa ikaapat na kolum, ipaliwanag ang
iyong sagot.
Katwiran ng Wasto o
Mga Sitwasyon Pagpapaliwanag
Tauhan Mali
1. Si Ana ay isang mag-aaral na nasa

ika-sampung baitang. Alam niya na
kinabukasan ay may mahabang
pagsusulit sila sa asignaturang
Matematika subalit hindi niya binasa
ang kanyang mga aralin dahil
nahihirapan siyang intindihin ang
mga ito at hindi niya paborito ang
asignaturang Matematika.
2. Si Noel ay mahilig maglaro ng Mobile

Legend kasama ang kanyang
barkada. Binilin siya ng kanyang
mga magulang na huwag ng lalabas
sa gabi dahil may pandemya at
mahigpit ang ipinatutupad na curfew
sa kanilang lugar. Gayunpaman,
dahil masaya siyang makasama ang
kanyang mga kaibigan sa paglalaro,
hindi niya inisip alintana ang curfew
at bilin ng kanyang mga magulang.
Lumabas pa rin siya kahit dis-oras
na ng gabi.
6
Gawain 3: Ano sa Tingin mo?
Suriin ang larawan at sagutin ang mga sumusunod na tanong sa ibaba.
Source: https://bit.ly/3hNeznO
1. Ano sa tingin mo ang ginagawa ng mga tao sa larawan?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Sa tingin mo? Sinasadya ba nila ang kanilang ginagawa? Bakit?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Ano sa tingin mo ang kanilang katwiran bakit nila ito ginagawa?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Sa tingin mo? Wasto ba o mali ang kanilang ginagawa?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Kaugnay sa iyong sagot sa ikaapat na tanong, ano sa tingin mo ang kanilang
pananagutan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
7
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Nakapagsusuri ng sariling kilos na dapat
Mga Kasanayang
panagutan at nakagagawa ng paraan upang
Pampagkatuto:
maging mapanagutan sa pagkilos.
Paksa
of Human Act)
Tandaan Natin
Mapanagutan (accountable) – pagiging responsable sa pagkilos.
Gawain 1: Balikan ang Nakaraan!

Gunitain ang mga pangyayari sa buhay mo kung saan may mga tao kang
nasaktan (maaaring dahil sa kapabayaan mo o dahil sa pansariling
kabutihan lang ang inisip mo). Isulat ang mga sitwasyong ito at ang
kapuwang nasaktan sa una at ikalawang kolum. Magtala sa ikatlong kolum
ng mga hakbang upang ayusin ang mga pagkakataong may nasirang
tiwala, samahan, o ugnayan sa pagitan mo at ng iyong magulang, kapatid,
kaibigan, kaklase, o kapitbahay.
Kapuwang nasaktan
Sitwasyon kung saan may Mga Hakbang upang aking
(Halimbawa: Magulang
nasaktan akong kapuwa ayusin ang mga ugnayan
at iba pa)
8
Gawain 2: Pananagutan at Mapanagutan
Sa unang kolum, isulat ang mga kilos na may pananagutan base sa iyong
gampanin sa buhay. Sa ikalawang kolum, isulat ang mga hakbang kung
paano ka magiging mapanagutan sa mga kilos na isasagawa.
Mga hakbang upang maging
Mga Kilos na may Pananagutan mapanagutan sa mga kilos na
isasagawa
Bilang anak
Nilang isang kapatid
Bilang isang mag-aaral
Bilang isang mamamayan
Gawain 3: Pagnilayan mo
Basahin at sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Bakit mahalaga na magpakita ng kapanagutan sa mga kilos na ginagawa?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Paano magiging mapanagutan ang isang tao sa kaniyang piniling kilos?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Naipaliliwanag ang bawat salik na nakaaapekto sa
Mga Kasanayang
pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kaniyang
Pampagkatuto:
kilos at pasya.
Mga Salik na Nakaaapekto sa Pananagutan ng
Paksa
Tao sa Kahihinatnan ng Kilos at Pasya
Tandaan Natin
Salik (factor) – isang bagay na nakaaapekto sa makataong kilos.
Pasiya (decision) – desisyon.
Gawain 1: Mga Salitang Palaisipan

Punan ng mga letra ang mga kahon sa palaisipan na nasa ibaba ayon sa
mga sumusunod na pahayag.
PABABA PAHALANG
1. Kawalan o kasalatan ng kaalaman na 6. Ito ay ang dikta ng bodily appetites o

dapat taglay ng tao. pagkiling sa isang bagay o kilos
(tendency).
2. Kawalan ng kaalaman sa isang bagay 7. Isang bagay na nakasanayan ng
subalit may pagkakataong itama o maraming tao sa lipunan at naging
magkaroon ng tamang kaalaman kung pang-araw-araw na ekspresyon ngunit
gagawa ng paraan upang matuklasan hindi maituturing na tama.
ito.
3. Damdaming sinadyang mapukaw at 8. Mga gawain na paulit-ulit na
inalagaan. isinasagawa at naging bahagi na ng
sistema ng buhay sa araw-araw.
4. Pagpilit sa isang taong gawin ang 9. Ang pagkabagabag ng isip ng tao na

isang bagay na labag sa kanyang humaharap sa anumang uri ng
kilos-loob at pagkukusa. pagbabanta sa kaniyang buhay.
5. Kawalan ng kaalaman na mayroon 10. Damdamin na nadarama o

siyang hindi alam na dapat niyang napupukaw kahit hindi niloob o sinadya.
malaman o walang posibleng paraan
upang malaman ang isang bagay sa
sariling kakayahan o ng iba.
10
Gawain 2: Ipaliwanag ang Larawan
Tingnan ang larawan sa unang kolum at tukuyin kung anong salik na
nakaaapekto sa makataong kilos ang inilalarawan. Sa ikalawang kolum,
isulat ang sagot. Sa ikatlong kolum, ipaliwanag ang salik.
Mga Larawan Salik Pagpapaliwanag

1.
2.
3.
11
4.
5.
Gawain 3: Ilarawan Mo!

Sa loob ng kahon, gumuhit ng larawan na nagpapakita ng salik/mga salik na
nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kaniyang kilos at
pasiya. Sa ibaba ng kahon, isulat kung anong salik o mga salik ang naipakita
sa larawan at ipaliwanag.
Pagpapaliwanag:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
12
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Nakapagsusuri ng isang sitwasyong nakaaapekto
Mga Kasanayang
sa pagkukusa sa kilos dahil sa kamangmangan,
Pampagkatuto:
masidhing damdamin, takot, kaharasan, gawi.
Paksa
Tandaan Natin
Pagkukusang kilos (voluntary act) – ang tao ay may kaalaman at kalayaan sa piniling
kilos.
Kamangmangan – tumutukoy sa kasalatan ng kaalaman na dapat taglay ng tao.
Masidhing Damdamin – ito ay ang dikta ng bodily appetites, and pagkiling sa isang
bagay o kilos (tendency) o damdamin.
Gawain 1: Paano?
Sa unang kolum, basahin at suriin ng mabuti ang mga sumusunod na
sitwasyon na nagpapakita ng kilos ng tao. Sa ikalawang kolum, isulat kung
anong salik ang nakaapekto sa kilos ng tauhan. Sa ikatlong kolum,
ipaliwanag kung paano nito naapektuhan ang kilos ng tauhan.
Salik na
Paano nakaapekto
Mga Sitwasyon nakaapekto sa
ang salik sa kilos
kilos
1. Si Linda ay hindi pumasok sa
klase dahil dumalo siya sa
kaarawan ng kanyang pinsan.
Kinabukasan, sa asignatura
nilang Ingles, sinabi ng guro na
ipasa na nila ang kanilang
takdang-aralin ngunit wala siyang
naipasa. Katwiran niya’y hindi
niya ito alam at walang nagsabi
sa kanya na mayroon silang
takdang-aralin.
2. Si Maymay at Lenlen ay matagal
nang magkaibigan at halos
kapatid na ang turing nila sa isa’t
isa. Subalit nagkaroon sila ng
malalim na alitan dahil sa isang
lalaki. Dahil sa matinding galit,
nakapagbitaw sila sa isa’t isa ng
mga masasakit na salita.
13
3. Si Ana ay mahilig magsuot ng
maiiksing kasuotan sa tuwing
lumalabas ng kanilang bahay.
Hanggang sa simbahan
nagsusuot din siya nito. Hindi niya
alintana ang mga sinasabi ng iba
dahil katwiran niya’y nasanay na
siya rito at katawan naman niya
ito kaya may karapatan siya na
isuot kung anong naisin niya.
Gawain 2: Ikaw Naman!

Gamit ang talahanayan sa ibaba, magbigay ng mga sitwasyon na
nagpapakita ng kilos ng tao. Sa ikalawang kolum, isulat kung anong salik
ang nakaapekto sa kilos ng tauhan. Sa ikatlong kolum, ipaliwanag kung
paano nito naapektuhan ang kilos ng tauhan.
Salik na
Paano nakaapekto
Mga Sitwasyon nakaapekto sa
ang salik sa kilos
kilos
14
Gawain 3: Comic Strip: Suriin mo!
Tingnan at suriing mabuti ang comic strip. Sa ibaba nito, ipaliwanag kung
anong salik na nakaaapekto sa kilos ng tao ang inilalarawan.
Minsan Pwede
Kapiraso
lang yata
lang
kahit
Walang
May kalat Eh ano
namang
na naman Naman?
katingin
eh
Pagpapaliwanag:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
15
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Napatutunayan na nakaaapekto ang
Mga Kasanayang kamangmangan, masidhing damdamin, takot,
kaharasan at ugali sa pananagutan ng tao sa
Pampagkatuto: kalalabasan ng kanyang mga pasya at kilos dahil
maaaring mawala ang pagkukusa sa kilos.
Paksa
Tao sa Kahihinatnan ng Kilos at Pasya.
Tandaan Natin
Takot (fear) – ito ay ang pagkabagabag ng isip ng tao na humaharap sa anumang uri ng
pagbabanta sa kaniyang buhay o mga mahal sa buhay.
Karahasan (violence) – ito ay ang pagkakaroon ng panlabas na puwersa upang pilitin

ang isang tao na gawin ang isang bagay na labag sa kaniyang kilos-loob at
pagkukusa.
Gawi (habits) – ito ang mga gawain na paulit-ulit na isinasagawa at naging bahagi na ng
sistema ng buhay sa araw-araw
Gawain 1: Suriin ang Pananagutan
Basahin at suriin ng mabuti ang mga sumusunod na sitwasyon. Tukuyin
ang mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao na naging dahilan
kung bakit naging mahina ang tauhan sa pagpili ng mabuting opsiyon at
hindi naging mapanagutan ang kaniyang kilos.
Sitwasyon 1. Ikaw ay laging nahuhuli sa klase dahil may mga tinatapos ka pang mga
gawaing bahay bago pumasok sa paaralan.
Salik:________________________
Pananagutan:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Sitwasyon 2. Nakasanayan mo ang mag-inat at humikab. Isang araw, nagalit ang inyong
guro dahil napalakas ang paghikab mo habang siay ay nagtuturo.
16
Salik:________________________
Pananagutan:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Sitwasyon 3. Ipinatawag ka sa barangay dahil lumabas ka ng inyong bahay na

walang face mask at lampas sa oras ng paglabas na ipinahihintulot.
Salik:________________________
Pananagutan:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 2: Kahon mo, Punan mo!

Sa loob ng bawat kahon sa ibaba, magbigay ng sitwasyon na nagpapakita
ng bawat salik na nakaaapekto sa makataong kilos.
KAMANGMANGAN MASIDHING DAMDAMIN

_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
TAKOT KARAHASAN
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
GAWI
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
17
Gawain 3: Pananagutan ng Tauhan
Isulat sa loob ng bawat kahon sa ibaba ang pananagutan ng tauhan sa mga
sitwasyong ibinigay mo sa Gawain 2.
KAMANGMANGAN MASIDHING DAMDAMIN

_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
TAKOT KARAHASAN
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
_____________________________ _____________________________
GAWI
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
18
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Nakapagsusuri ng sarili batay sa mga salik na
Mga Kasanayang nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa
kahihinatnan ng kilos at pasya at nakagagawa ng
Pampagkatuto: mga hakbang upang mahubog ang kanyang
kakayahan sa pagpapasiya
Paksa
Tandaan Natin
Pasiya – desisyon.
Kahihinatnan – tumutukoy sa magiging resulta ng anumang kilos na gagawin ng tao.
Gawain 1: Negatibong Damdamin ay Puksain!

Suriin ang sarili at isipin kung ano-anong mga negatibong damdamin ang
madalas na nangangasiwa sa iyo. Isulat ang mga ito sa unang kolum. Sa
pangalawang kolum, isulat ang mga hakbang kung paano mo
mapagtatagumpayan ang mga ito.
Mga Hakbang upang Mapagtagumpayan ang
Mga Negatibong Damdamin
mga Negatibong Damdamin.
19
Gawain 2: Maling Nakasanayan ay Tigilan!
Suriin ang sarili at isipin kung ano-anong mga maling nakasanayan o
nakagawian ang patuloy mong ginagawa. Isulat ang mga ito sa unang
kolum. Sa pangalawang kolum, isulat ang mga hakbang kung paano mo
mababago ang sarili sa mga maling nakasanayan.
Mga Maling Nakasanayan Mga hakbang upang mabago ang sarili
Gawain 3: Kamangmangan ay Labanan!

Suriin ang sarili at isipin kung ano-ano ang mga bagay na sa tingin mo ay hindi
mo alam o di kaya’y di sapat ang iyong kaalaman. Isulat ang mga ito sa unang
kolum. Sa pangalawang kolum, isulat ang mga paraan kung paano mo
mapauunlad ang iyong sarili sa mga bagay na ito.
Mga bagay na hindi alam o di
Mga paraan upang mapaunlad ang sarili
sapat ang kaalaman
20
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang Naipaliliwanag ang bawat yugto ng makataong
Pampagkatuto: kilos
Paksa Mga Yugto ng Makataong Kilos
Tandaan Natin
Yugto – hakbang, proseso.
Pagpapasiya o pagdedesisyon – ang pagpili ng isasagawang kilos batay sa isang

sitwasyon.
Gawain 1: Uriin at Ipaliwanag mo!

Uriin ang mga sumusunod na yugto ng makataong kilos sa Kolum 1 kung
sila ba ay sa isip o di kaya’y sa kilos-loob. Sa Kolum 2, isulat ang ISIP kung
ang yugto ay sa isip at KILOS-LOOB naman kung ito ay sa kilos-loob. Sa
Kolum 3, ipaliwanag ang iyong sagot.
Isip
Mga Yugto ng
o Pagpapaliwanag
Makataong Kilos
Kilos-Loob
1. Bunga
2. Pangkaisipang
kakayahan ng layunin
3. Intensiyon ng
layunin
4. Pagpili
21
5. Pagkaunawa sa
layunin
6. Paghuhusga sa
paraan
7. Praktikal na
paghuhusga sa pinili
8. Paggamit
9. Nais ng layunin
10. Utos
11. Masusing
pagsusuri ng paraan
12. Paghuhusga sa
nais makamtan
Gawain 2: Tukuyin at Ipaliwanag

Basahin at unawain ang mga sumusunod na sitwasyon. Tukuyin ang yugto ng
makataong kilos na isinagawa ng tauhan at ipaliwanag kung paano ito
naipakita.
Sitwasyon 1. Dahil patuloy parin ang Enhanced Community Quarantine (ECQ) sa

probinsya ni Aling Nena, pinili na lamang niya ang manatili sa kanilang tahanan kahit
na iniimbita siya ng kanyang kumare sa kaarawan nito.
Yugto ng Makataong Kilos:___________________________________________

Pagpapaliwanag:
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
22
Sitwasyon 2. Niyaya si Isabel ng kanyang mga kaibigan na dumalo sa isang birthday
party. Nais niya sana ang sumama ngunit naisip niya na walang maiiwan sa kanyang
limang taong gulang na bunsong kapatid.

Pagpapaliwanag:
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Sitwasyon 3. Si Drey ay nasa Baitang 10. Nalalapit na ang kanilang buwanang

pagsusulit sa Agham ngunit nahihirapan siyang intindihin ang mga aralin sa
asignaturang ito. Sa araw ng kanilang pagsusulit, inalok siya ng kodigo ng kanyang
kaibigan na si Rey ngunit naisip niyang hindi tama ang paggamit ng kodigo sa
pagsusulit dahil ito ay isang pandaraya at maaari siyang patawan ng parusa kung sila
ay mahuli ng kanilang guro.

Pagpapaliwanag:
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Sitwasyon 4. Lubos ang pagsisisi ni Art dahil hindi siya mapapabilang sa listahan ng
magtatapos ng Junior High School sa taon na ito. Madalas ang pagliban niya sa
kanyang mga klase at hindi niya ginagawa ang mga ibinibigay na takdang-aralin at
proyekto ng kanyang mga guro. Naadik din siya sa paglalaro ng online games at
naituon niya ang kanyang sarili dito.

Pagpapaliwanag:
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
23
Gawain 3: Sitwasyon mo, Ipaliwanag mo
Mag-isip ng isang sitwasyon na nagpapakita ng mga yugto ng makataong
kilos at isulat ito sa loob ng kahon. Sa ibaba nito, ipaliwanag ang mga yugto
ng makataong kilos na naipakita sa sitwasyon.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Pagpapaliwanag:
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
24
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang Natutukoy ang mga kilos at pasyang nagawa na
Pampagkatuto: umaayon sa bawat yugto ng makataong kilos.
Tandaan Natin
Kung ang isang tao ay nagsasagawa ng madaliang pagpapasiya, hindi siya nagiging
mapanagutan; bagkus nagiging pabaya siya sa anumang kalalabasan nito. Ngunit kung
daraan siya sa mga yugto ng makataong kilos, tiyak na magiging mabuti ang kalalabasan
ng kaniyang isasagawang kilos.
Gawain 1: Pagtugmain mo!

Basahin at unawain ang mga kilos o pasiya sa Kolum A at itugma ito sa
mga yugto ng makataong kilos sa Kolum B. Isulat lamang ang letra ng
iyong sagot sa patlang.
A B
Kilos o Pasya Mga Yugto ng Makataong
Kilos
____ 1. Pagiging working student, paghingi ng A. Pagkaunawa sa layunin

pinansyal na suporta sa mga kamag-anak,
pagbebenta ng mga sariling kagamitan. Ilan
ito sa mga pinag-iisipan niya upang
matustusan ang kanyang pangangailangan.
____ 2. Iniisip niya ang pinakamainam na paraan B. Nais ng layunin

upang matustusan ang kanyang
pangangailangan.
____ 3. Sa huli, naisip niya ang humingi ng C. Paghuhusga sa nais
pinansiyal na tulong sa malapit niyang mga makamtan
____ 4. Walang sapat na pera ang mga magulang D. Intensiyon ng layunin

niya upang matustusan ang gastusin sa
pribadong paaralan ngunit nag-iisip siya ng
ibang paraan upang matugunan ang
kanyang pangangailangan at makasama
ang mga kaibigan sa iisang paaralan.
25
____ 5. Tinitimbang niya kung ano ang mas mainam E. Masusing pagsusuri ng
na gawin upang matustusan ang kanyang paraan
pangangailangan.
____ 6. Ang makapag-enrol sa pribadong paaralan at F. Paghuhusga sa paraan
makasama ang mga kaibigan.
____ 7. Masaya siya dahil nakapag-enrol siya sa G. Praktikal na paghuhusga
pribadong paaralan kung saan nandoon rin sa pinili
ang kanyang mga kaibigan.
____ 8. Naging opisyal siyang estudyante sa H. Pagpili
pribadong paaralan kung saan makakasama
niya ang kanyang mga kaibigan.
____ 9. Gusto niya na mag-enrol sa pribadong paar- I. Utos
alan upang makasama ang kaniyang mga
kaibigan.
____ 10. Matagumpay siyang nakapag-enrol sa J. Paggamit
pribadong paaralan.
____ 11. Ginamit niya ang pera para makapag-enrol sa K. Pangkaisipang kakayahan
pribadong paaralan. ng layunin
____ 12. Iniisip niya kung tama o mali ang kagustuhan L. Bunga
niyang mag enrol sa pribadong paaralan.
Gawain 2: Tukuyin mo!

Basahin at unawain ang mga sitwasyon sa Kolum 1. Tukuyin ang kilos o
pasya ng tauhan at isulat ito sa Kolum 2. Sa Kolum 3, tukuyin kung anong
yugto ng makataong kilos ang ipinakita sa kilos o pasya.
Kilos o pasya ng
Mga Sitwasyon Yugto ng Makataong Kilos
tauhan
1. Matagumpay na naipasa ni
Lino ang kanilang pagsusulit
sa ESP 10.
2. Mas nagustuhan ni Greg ang
pulang sapatos dahil
paborito niya ang kulay nito.
3. Nais pasayahin ni Troy ang
kanyang mga magulang sa
pamamagitan ng pagkamit
ng matataas grado.
4. Gusto sanang bumili ni Alena
ng bagong damit para sa
kanyang sarili ngunit naisip
niya ibili na lamang ng bigas
ang kanyang pera dahil mas
kailangan nila ito.
5. Napagtanto ni Berto na hindi
tama ang magnakaw para
kumita ng pera para sa
kanyang pamilya.
26
Gawain 3: Bingwitin mo!
Basahin at unawain ang mga pahayag na nagpapakita ng kilos o pasya sa
bawat bilang sa ibaba at alamin kung anong hakbang sa moral na
pagpapasiya ang tinutukoy nito. Pumili ng sagot sa karagatan ng kaalaman
at isulat ang letra ng sagot sa patlang.
Karagatan ng Kaalaman
A. Magkalap
ng Patunay B. Isaisip ang mga
posibilidad
C. Maghanap ng D. Tingnan ang

ibang Kaalaman Kalooban
E. Umasa at mag- F. Magsagawa ng

tiwala sa tulong ng pasiya
Diyos
______1. Tinatanong mo ang iyong sarili kung bakit iyon ang pasya na iyong pinili.
______2. Binasa mo ang bibliya upang magkaroon ka ng kaliwanagan sa pagpili ng
iyong magiging pasya.
______3. Iniisip mo ang magiging epekto ng iyong pasya hindi lamang sa sarili kundi
para sa ibang tao.
______4. Iniisip mo ang personal mong nararamdaman ukol sa sitwasyon.
______5. Inaalam mo kung ano ang nangyayari sa sitwasyon at kung bakit ito
nangyayari.
______6. Ikaw ay nananalangin para magkaroon ng kalinawan ang iyong isipan.
______7. Nagpunta ka sa simbahan upang isangguni ang sitwasyon sa lingkod ng
Diyos.
______8. Iniisip mo ang mabuti o masamang kalalabasan ng iyong magiging pasya.
______9. Inaalam mo kung sino ang kasangkot sa sitwasyon at kung bakit sila
napasali.
______10. Pinapakinggan mo ang sinasabi sayo ng iyong konsensiya.
27
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Naipaliliwanag na ang bawat yugto ng makataong
Mga Kasanayang kilos ay kakikitaan ng kahalagahan ng
Pampagkatuto: deliberasyon ng isip at kilos-loob sa paggawa ng
moral na pasya at kilos.
Tandaan Natin
Moral o mabuting pagpapasiya – isang proseso kung saan malinaw na nakikilala o
nakikita ng isang tao ang pagkakaiba-iba ng mga bagay-bagay.
Kamalayan – may kaalaman ang tao sa isinagawang kilos o pasya.
Batayan – isang bagay na sumusuporta sa kilos o pasya.
Gawain 1: Kilos o Pasiya: Wasto o Mali?

Basahin at unawain ang mga sitwasyon sa Kolum 1. Tukuyin ang kilos o
pasiya na isinagawa ng tauhan at isulat ito sa Kolum 2. Sa Kolum 3, isulat
ang Oo kung ang kilos o pasya ng tauhan ay ginamitan ng isip at kilos-loob
at Hindi naman kung hindi. Sa Kolum 4, ipaliwanag ang sagot.
Ginamitan
Pagpapaliwanag kung
Kilos o ng Isip at
Mga Sitwasyon wasto o mali ang kilos
Pasiya Kilos-loob
o pasya
(oo/hindi)
1. Dahil wala ang mga magulang
ni Miya, nataranta siya at hindi
alam ang gagawin sa kapatid
niyang inaatake ng hika. Kahit
hindi sigurado, kumuha na
lang siya ng gamot sa
medicinal box at ipinainom ito
sa kapatid.
2. Napagpasiyahan ni Lino na
tumanggi sa alok ng kanyang
barkada na gumamit ng
vape o e-cigarette dahil alam
niyang may masamang
epekto ito sa katawan ng tao
at maaari din siyang maadik
sa paggamit nito.
28
3. Sumama si Anika sa
matandang dayuhan na
ipinakilala sa kanya ng
kanyang ina kapalit ng pera
na matatanggap nito
mula sa dayuhan. Wala na
ang kanyang ama at wala
ring permanenteng
trabaho ang kanyang ina.
Mayroon pa siyang
tatlong kapatid na
umaasa sa kanya.
4. High school lamang ang

natapos ni Yanyan at
siya ang nagtataguyod sa
kanyang pamilya. Gusto
niyang makaipon ng
malaking pera para
mapag-aral ang kanyang
mga kapatid. Iniisip niya
kung anong nararapat na
gawin, ang maging isang
illegal recruiter na kung
saan malaki agad ang
kikitain o ang maging isang
security guard sa isang
mall.
Gawain 2: Sitwasyon mo, Ipaliwanag mo!

Mag-isip ng isang sitwasyon na nagpapakita kung paano ginamit ng tao
ang isip at kilos-loob sa paggawa ng moral na kilos o pasya at isulat ito sa
loob ng kahon. Sa ibaba nito, ipaliwanag kung anong yugto/mga yugto ng
makataong ang naipakita sa sitwasyon.
Sitwasyon
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
29
Pagpapaliwanag:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Gawain 3: Palalimin ang Pagpapaliwanag

Basahin at unawaing mabuti ang mga sumusunod na katanungan at sagutin.
1. Bakit kailangan ng tao na maging maingat sa pagtitimbang sa kung anong dapat piliin at
kung anong kilos ang dapat gawin?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Paano nakatutulong ang mga yugto ng makataong kilos sa paggawa ng moral na pasya at
kilos ng isang tao?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
30
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Nakapagsusuri ng sariling kilos at pasya batay sa
Mga Kasanayang
mga yugto ng makataong kilos at nakagagawa ng
Pampagkatuto:
plano upang maitama ang kilos o pasya.
Tandaan Natin
Sa anumang isasagawang proseso ng pagpapasiya, mahalaga na mabigyan ito ng
sapat na panahon. Malaki ang maitutulong nito sapagkat mula rito ay mapagninilayan ang
bawat panig ng isasagawang pagpili.
Ang tao ay binigyan ng Diyos ng isip at kilos-loob para gamitin sa pagsasagawa
ng mabuting pasya at kilos na nagpapakita ng pagmamahal hindi lamang sa kapuwa
kundi lalo’t higit sa Diyos.
Gawain 1: Balikan ang Nakaraan

Sa unang hanay, isulat ang mga maling pasya na iyong isinagawa ayon sa
nakasulat sa bawat bilang. Sa pangalawang hanay, isulat kung paano mo
iwawasto ang mga maling pasya.
Mga maling pasyang naisagawa Paano ito iwawasto?
1. Sa pamilya e.g. magulang, kapatid, __________________________________

kamag-anak, etc. __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
2. Sa kaibigan __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________ __________________________________
__________________________________
31
3. Sa pag-aaral ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________
___________________________________
________________________________
___________________________________ ________________________________
4. Sa social media e.g. facebook, twitter, ________________________________

youtube etc. ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________
___________________________________
________________________________
___________________________________
5. Sa panahon ng Enhanced Community ________________________________
Quarantine (ECQ) ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________
___________________________________
________________________________
___________________________________
Gawain 2: Planuhin ang Kinabukasan

Bumuo ng tatlong plano sa pagpapasyang gagawin mo sa mga susunod
na araw. Sa Kolum 1, isulat ang mga pasyang gagawin. Sa Kolum 2,
isulat kung paano isasabalikat ang pananagutan. At sa Kolum 3, isulat
ang maaring mangyari kung sakaling hindi magiging mapanagutan sa
gagawing pasya.
Ano ang mangyayari kung hindi
Paano isasabalikat ang
Mga pasyang gagawin magiging mapanagutan sa
pananagutan?
gagawing pasya?
1.
2.
3.
32
Gawain 3: Mensahe sa Loob ng Bote
Balikan mo ang isang karanasan sa iyong buhay na labis mong pinagsisihan
dahil sa maling pasya at isulat ito at kung ano-ano ang iyong natutuhan mula
rito. Dugtungan ang mga pahayag na nasa loob ng papel.
Ang aking karanasan na hindi malilimutan ay

____________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
________________
Ang aking mga natutuhan mula rito ay
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
________________
33
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang Naipaliliwanag ng mag-aaral ang layunin, paraan at
Pampagkatuto: mga sirkumstansya ng makataong kilos
Layunin, Paraan at Sirkumstansya ng Makataong
Paksa
Kilos
Tandaan Natin
Hindi lahat ng kilos ay maituturing na makatao. Ang makataong kilos ay bunga ng
ating isip at kagustuhan na nasasalamin ang ating pagkatao. Kung ano tayo at kung ano
ang kalabasan ng ating kilos ay batay sa ating pagpapasya. Nangangahulugan ito na
hindi lahat ng ating isinasagawang kilos ay mabuti.
May mga salik na nakaaapekto sa resulta ng kilos, kung ito ay maituturing na

mabuti o masama. Ang mga salik na ito ay ang layunin, paraan, sirkumstansiya, at
kahihinatnan. Ang mga ito ang batayan sa paghuhusga kung ang kilos ay moral o hindi.
Gawain 1: Ipaliwanag mo
Bigyang kahulugan at ipaliwanag ang bawat salita sa Kolum 1. Isulat ang
iyong sagot sa Kolum 2.
Mga Salita Kahulugan at Pagpapaliwanag

Makataong Kilos
Layunin
Paraan
Sirkumstansiya
Kahihinatnan
34
Gawain 2: Tukuyin mo
Basahin ng mabuti ang bawat sitwasyon. Tukuyin ang layunin, paraan,
sirkumstansiya, at kahihinatnan sa bawat ipinakitang kilos. Isulat ang
iyong sagot sa ibaba ng bawat kahon.
1. Kasalukuyan ang pagpapatupad ng Enhanced Community Quarantine (ECQ) sa

lalawigan ng Pangasinan. Laging nagsusuot ang pamilya Asuncion ng face masks sa
tuwing sila ay lumalabas sa kanilang tahanan upang magpunta sa pamilihang bayan
ng Urdaneta
Layunin:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paraan:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Sirkumstansiya:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Kahihinatnan:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. Dahil kasalukuyan ang pagpapatupad ng Enhanced Community Quarantine (ECQ),

bumili ng makakain ang ina ni Jobert na sasapat sa kanilang pamilya sa isang linggo
dahil tuwing Lunes lamang sila maaaring magpunta sa pamilihang bayan.
Layunin:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paraan:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Sirkumstansiya:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Kahihinatnan:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
35
3. Si Trina ay isang labandera. Tuwing Sabado siya nagpupunta sa bahay ng pamilya Cruz
upang maglaba. Abala ang pamilya Cruz sa araw na iyon dahil may biglaan silang bisita.
Sa sobrang gutom, naisipan ni Trina na buksan ang ref at kumuha siya ng isang slice ng
cake at kinain ito.
Layunin:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paraan:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Sirkumstansiya:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Kahihinatnan:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Gawain 3: Layunin at Paraan: Wasto o Mali?

Kaugnay sa iyong mga sagot sa gawain 2, ipaliwanag kung wasto o mali ang
layunin ng tauhan at ang kanyang paraan upang makamit ito.
Sitwasyon 1
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Sitwasyon 2
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
36
Sitwasyon 3
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
37
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang Nakapagsusuri ng kabutihan o kasamaan ng
sariling pasya o kilos sa isang sitwasyon batay sa
Pampagkatuto: layunin, paraan at sirkumstansya nito
Paksa
Kilos
Tandaan Natin
Sa etika ni Sto. Tomas de Aquino, ang moral na kilos ay ang makataong kilos
sapagkat malayang patungo ito sa layunin na pinag-isipan. Ang papel na ginagampanan
ng isip ay humusga at mag-utos. Ang papel naman ng kilos-loob ay tumutungo sa layunin
o intensiyon ng isip. Ang panloob na kilos ay nagmumula sa isip at kilos-loob.
Samantalang ang panlabas na kilos ay ang pamamaraan na ginagamit upang
isakatuparan ang panloob na kilos. Hindi maaaring maging hiwalay ang dalawang ito
sapagkat kung masama ang panloob, magiging masama rin ang buong kilos, kahit mabuti
ang panlabas.
Gawain 1: Suriin mo
Basahin at unawain ang bawat sitwasyon sa ibaba at suriin kung mabuti o
masama ang ginawang pasya o kilos ng tauhan. Lagyan ng tsek (/) ang kolum
ng mabuting kilos kung ikaw ay naniniwala na ito ay mabuti. Lagyan ng ekis
(x) ang kolum ng masamang kilos kung naniniwala kang ito ay masama. Isulat
sa susunod na kolum ang iyong katwiran sa iyong pinili.
Mabuting Masamang
Mga Sitwasyon Paliwanag
Kilos Kilos
1. Sumali sa isang beauty

pageant si Ysa. Ang mga
kalahok ay dapat magsuot
ng environmental costume
mula sa sarili nilang
konsepto at gawa. Sa
kagustuhan niyang manalo
upang maipagmalaki siya
ng mga magulang nito,
kinopya niya ang costume
design ng kanyang
kaibigan na isa ring
kalahok.
38
2. Si Milba ay maalaga sa
kanyang mga anak.
Ibinibigay niya ang mga
pangangailangan nila tulad
ng mga damit at pagkain.
Subalit lingid sa kaalaman
ng kanyang mga anak, ang
perang ipinantutustos niya
sa pangangailan ng pamilya
ay galing sa kita bilang isang
mambubugaw.
3. Nanalo si Neil bilang

Supreme Student Govern-
ment (SSG) president sa
kanilang paaralan. Masikap
niyang ginampanan ang
kanyang responsibilidad at
tinupad ang mga ipinangako
noong siya ay
nangangampanya para sa
posisyon.
4. Si Darwin ay aktibo sa
kanilang klase. Habang
nagtuturo ang guro tungkol
sa isang paksa, bigla siyang
nagsalita at nagbigay ng
kanyang sariling opinyon.
Inisip niya na pagkakataon
upang maipamalas ang
kanyang nalalaman sa
paksa.
Gawain 2: Mabuti o Masama?

Balikan ang mga sitwasyon sa Gawain 1 at suriin ang kabutihan o
kasamaan ng naging pasya o kilos ng tauhan batay sa layunin, paraan, at
sirkumstansiya.
Pasya o Kilos ng
Layunin Paraan Sirkumstansiya
Tauhan
Sitwasyon 1
39
Sitwasyon 2
Sitwasyon 3
Sitwasyon 4
40
Gawain 3: Sino si Robin Hood?
Gamit ang talahanayan sa ibaba ng larawan, suriin ang kabutihan o
kasamaan ng kilos o pasya ni Robin Hood batay sa layunin, paraan,
sirkumstansiya, at kahihinatnan.
Si Robin Hood ay isang

bayaning tulisan sa
kuwentong-bayan ng Inglatera,
isang dalubhasang mamamana
at eskrimador (mang-eespada).
Nakikilala siya sa pagnanakaw
mula sa mayayaman at
nagbibigay tulong sa mga
mahihirap na tinutulungan ng
isang pangkat ng mga kapwa
tulisan na nakikilala bilang
kaniyang "Merry Men" (literal na
"Maliligayang mga Tauhan").
Layunin
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Paraan
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Sirkumstansiya
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Kahihinatnan
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
41
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang Napatutunayan na ang layunin, paraan at
sirkumstansya ay nagtatakda ng pagkamabuti o
Pampagkatuto: pagkamasama ng kilos ng tao.
Paksa
Kilos
Tandaan Natin
Sa bawat makataong kilos, ang kilos-loob ang tumutungo sa isang layunin. Hindi
makapaghahangad ng anuman ang isang tao kung wala itong pinakahuling layunin at ito ay
ang makapiling ang Diyos sa kabilang buhay. Kaya nararapat lamang na mapagnilayan ng
tao ang bawat layunin ng kaniyang isinasagawang kilos. Mahalaga ito upang lubos na
malaman kung paano nagiging mabuti o masama ang isang kilos.
Gawain 1: Maria: Mabuti o Masama?

Basahin at unawain ang sanaysay tungkol kay Maria sa loob ng kahon.
Gamit ang talahanayan sa ibaba ng kahon, patunayan ang kabutihan o
kasamaan ng kilos o pasiya ni Maria batay sa layunin, paraan, at
sirkumstansiya.
Si Maria ay panganay sa tatlong anak ng magsasakang sina Berting at Teresita.

Simple lang ang kanilang pamilya at isang kahig, isang tuka lamang ang kanilang
pamumuhay. Umuutang lamang ang kaniyang mga magulang sa kanilang mga
kamag-anak upang makapagsaka.
Si Maria ay magkokolehiyo na. Pangarap niyang makapagtapos sa kursong

parmasya at makahanap ng trabaho balang araw. Ito’y para matulungan niya ang
kanyang mga kapatid sa kanilang pag-aaral at mas maging maginhawa ang kanilang
pamumuhay.
Nagsusumikap siya upang makapagtapos ng pag-aaral sa kabila ng kahirapan.

Wala siyang sapat na oras upang aralin ang kanyang mga aralin pagdating niya sa
bahay dahil inaasikaso ang kanyang mga kapatid. Kaya upang makapagbasa ng
kanyang mga aralin, araw-araw siyang gumigising ng maaga.
Gumagawa din siya ng polboron bilang kanyang sideline. Ang kanyang kita mula
rito ay ipinantutustos niya sa iba niyang mga pangangailan sa kanyang pag-aaral gaya
ng mga proyekto na ibinibigay sa kanila ng kanilang mga tagapagturo.
Naniniwala si Maria na makakamit niya ang kanyang mga mithiin sa buhay sa

pamamagitan ng pagtitiyaga, pagsisikap at pananampalataya sa Diyos.
42
Kilos o Pasya ni Maria
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Layunin
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Paraan
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Sirkumstansiya
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gawain 2: Ikaw Naman!

Mag-isip ng isang sitwasyon na nagpapakita ng kilos o pasya ng isang
tauhan at isulat ito sa loob ng kahon. Gamit ang talahanayan sa ibaba ng
kahon, patunayan ang kabutihan o kasamaan ng kilos o pasiya ng tauhan
batay sa layunin, paraan, at sirkumstansiya.
Sitwasyon
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
43
Kilos o Pasya ng Tauhan
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Layunin
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Paraan
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Sirkumstansiya
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Gawain 3: Sagutin mo!

Basahin at unawaing mabuti ang mga sumusunod na katanungan at
sagutin.
1. Masasabi mo bang wasto ang kilos o pasya ng tao kung tama ang kanyang layunin
subalit mali naman ang kanyang paraan sa pagkamit nito?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
2. Paano nakadaragdag o nakababawas ng kasamaan o kabutihan ng isang kilos ang

sirkumstansiya?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
44
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Kasanayang Nakapagtataya ng kabutihan o kasamaan ng
pasya o kilos sa isang sitwasyong may dilemma
Pampagkatuto: batay sa layunin, paraan at sirkumstansya nito.
Paksa
Kilos
Tandaan Natin
Layunin – tumutukoy sa panloob na kilos kung saan nakatuon ang kilos-loob.
Paraan – tumutukoy sa panlabas na kilos na kasangkapan o paraan upang makamit ang

layunin.
Sirkumstansiya – tumutukoy sa isang kondisyon o kalagayan ng kilos na nakababawas o

nakadaragdag sa kabutihan o kasamaan ng isang kilos.
Gawain 1: Sakripisyo ng Isang Magulang

Basahin at unawain ang sanaysay sa loob ng kahon. Gamit ang
talahanayan sa ibaba ng kahon, tayahin ang kabutihan o kasamaan ng
kilos o pasiya ng tauhan batay sa layunin, paraan, at sirkumstansiya.
Si Lino ay mayroong tatlong anak. Ang panganay ay kasalukuyang nag-aaral sa

sekondarya at ang isa ay sa elementarya. Ang bunso ay hindi pa nag-aaral dahil apat na
taong gulang pa lamang ito. Katuwang lamang ang kanyang mga magulang sa pagpapalaki
sa kanyang mga anak. Dahil ang asawa niya ay namatay sa labis na hirap at pagdurugo
dahil sa pagsilang nito sa bunso nilang anak.
Walang trabaho ang mga magulang ni Lino. Tinutulungan lamang sila sa
pag-aaruga sa kaniyang mga anak subalit kung pera ang pag-uusapan ay wala silang
maitutulong.
Nakapag-aral naman si Lino sa kolehiyo ngunit hindi niya ito natapos. Sa ngayon,
nagtatrabaho siya bilang security guard sa pabrika ng mga damit. Batid niyang hindi sapat
ang kita sa kanyang trabaho para sa pang araw-araw na pangangailangan ng mga
magulang at sa pag-aaral ng kanyang mga anak, lalo na’t magkokolehiyo na ang kanyang
panganay.
Kaya pumasok sa kanyang isipan ang mangibang-bansa dahil alam niyang mas
malaki ang kikitain niya doon subalit siya ay may pag-aalinlangan dahil matanda na ang
kanyang mga magulang at may sakit pa ang kanyang ina. Nag-alala din para sa kanyang
mga anak dahil mapapalayo at hindi niya sila magagabayan. Gayonman, pinili niya ang
magsakripisyo at itinuloy ang kanyang balak.
Inalok siya ng isang illegal recruiter para mas mapadali ang pagproseso ng mga
papeles at mapaaga ang kanyang pag-alis. Tumanggi si Lino dahil alam niyang hindi tama
ang alok sa kanya. Lumapit na lamang siya sa kanyang kaibigan na kakauwi lamang galing
Taiwan upang humingi ng tulong sa kanyang plano. Sinamahan siya ng kanyang kaibigan
na magpunta sa Philippine Overseas Employment Administration (POEA) para masigurado
na tama at legal ang prosesong kanyang gagawin para makapag-abroad.
45
Kilos o Pasya ng Tauhan
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Layunin
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Paraan
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Sirkumstansiya
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Gawain 2: Karanasan mo, Ibahagi mo

Mag-isip ng isang sitwasyon mula sa iyong karanasan na may suliranin
(dilemma) at nagpapakita ng iyong isinagawang pasya at kilos. Tayahin ang
kabutihan o kasamaan nito batay sa layunin, paraan, sirkumstansiya, at
kahihinatnan nito. Isulat ang iyong sagot sa loob ng mga kahon.
Sitwasyon na nagsagawa ng pasya at kilos
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
46
Layunin
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Paraan
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Sirkumstansiya
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Kihihinatnan: mabuti o masama ba ang kilos? Bakit?

________________________________________________________________
________________________________________________________________
______ __________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Gawain 3: Ibahagi ang natutuhang aral sa buhay

Kaugnay sa ibinahagi mong karanasan sa Gawain 2, sumulat ng isang
sanaysay na nagpapakita ng iyong mga natutuhang araI sa buhay. Sa
patlang sa itaas ng kahon, isulat ang pamagat ng iyong sanaysay.
_____________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
47
SANGGUNIAN
Edukasyon sa Pagpapakatao 10, Modyul Para sa Mag-aaral, pp. 92-155,
Brizuela, Mary Jean B. et al., FEP Pinting Corporation (DepEd-IMCS) 5th Floor
Mabini Bldg., Complex, Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 2005
Written By: Mark L. Reambonanza

Position: Teacher I
School: Badipa National High School
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education – Schools Division Office of Urdaneta City

High School Drive, San Vicente West, Urdaneta City, Pangasinan 2428
Telephone Number: (075) 568-3054
Email Address: urdaneta.city@deped.gov.ph | lrmdsdepedurdaneta@gmail.com

ESP-10 Q2 forPRINT

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ESP-10 Q2 forPRINT

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

10

Ang Talasanayan (Activity Sheet) na ito ay magkatuwang

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Department of Education ● SDO Urdaneta City

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na hindi maaaring magkaroon ng

TALASANAYAN SA ESP 10 DEVELOPMENT TEAM

Printed by SDO URDANETA CITY—LEARNING RESOURCES DEVELOPMENT AND

Gawain 1: Ano sa Tingin mo?

Gawain 2: Palalimin ang Pag-unawa

1. Aling kilos ang nagpapakita ng paggamit ng isip at kilos-loob? Ipaliwanag.

2. Aling kilos ang nagpapakita ng hindi paggamit ng isip at kilos-loob? Bakit?

Gawain 3: Ipaliwanag ang Kaugnayan

Pananagutan (accountability) – responsibilidad o tungkulin ng isang tao.

Pagkukusa (voluntariness) – kilos na kusang-loob at hindi labag sa kalooban ng isang

Gawain 1: May pananagutan ba?

Pagtibok ng puso ng isang sanggol.

Pananagutan (accountability) – responsibilidad o tungkulin ng isang tao.

Gawain 1: Suriin mo!

1. Si Ana ay isang mag-aaral na nasa

2. Si Noel ay mahilig maglaro ng Mobile

1. Ano sa tingin mo ang ginagawa ng mga tao sa larawan?

Mapanagutan (accountable) – pagiging responsable sa pagkilos.

Gawain 1: Balikan ang Nakaraan!

Nilang isang kapatid

Bilang isang mag-aaral

Bilang isang mamamayan

1. Bakit mahalaga na magpakita ng kapanagutan sa mga kilos na ginagawa?

Pananagutan (accountability) – responsibilidad o tungkulin ng isang tao.

Pasiya (decision) – desisyon.

Gawain 1: Mga Salitang Palaisipan

1. Kawalan o kasalatan ng kaalaman na 6. Ito ay ang dikta ng bodily appetites o

4. Pagpilit sa isang taong gawin ang 9. Ang pagkabagabag ng isip ng tao na

5. Kawalan ng kaalaman na mayroon 10. Damdamin na nadarama o

Mga Larawan Salik Pagpapaliwanag

Gawain 3: Ilarawan Mo!

Kamangmangan – tumutukoy sa kasalatan ng kaalaman na dapat taglay ng tao.

Gawain 2: Ikaw Naman!

Karahasan (violence) – ito ay ang pagkakaroon ng panlabas na puwersa upang pilitin

Sitwasyon 3. Ipinatawag ka sa barangay dahil lumabas ka ng inyong bahay na

Gawain 2: Kahon mo, Punan mo!

KAMANGMANGAN MASIDHING DAMDAMIN

KAMANGMANGAN MASIDHING DAMDAMIN

Kahihinatnan – tumutukoy sa magiging resulta ng anumang kilos na gagawin ng tao.

Pananagutan (accountability) – responsibilidad o tungkulin ng isang tao.

Gawain 1: Negatibong Damdamin ay Puksain!

Gawain 3: Kamangmangan ay Labanan!

Yugto – hakbang, proseso.

Pagpapasiya o pagdedesisyon – ang pagpili ng isasagawang kilos batay sa isang

Gawain 1: Uriin at Ipaliwanag mo!

Gawain 2: Tukuyin at Ipaliwanag

Sitwasyon 1. Dahil patuloy parin ang Enhanced Community Quarantine (ECQ) sa

Yugto ng Makataong Kilos:___________________________________________

Yugto ng Makataong Kilos:___________________________________________

Sitwasyon 3. Si Drey ay nasa Baitang 10. Nalalapit na ang kanilang buwanang

Yugto ng Makataong Kilos:___________________________________________

Yugto ng Makataong Kilos:___________________________________________

Paksa Mga Yugto ng Makataong Kilos

Gawain 1: Pagtugmain mo!

____ 1. Pagiging working student, paghingi ng A. Pagkaunawa sa layunin

____ 2. Iniisip niya ang pinakamainam na paraan B. Nais ng layunin

____ 4. Walang sapat na pera ang mga magulang D. Intensiyon ng layunin

Gawain 2: Tukuyin mo!

C. Maghanap ng D. Tingnan ang