ใบงานที่ 2.1.

1
เรื่อง สรุปพุทธประวัติ ผจญมาร ปฐมเทศนา
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ………ชื ป ไร
2/4 ่อ......................................................................
ด.ญ. ฐ เลขที.่ ...................
20
อาจ

ตัวชี้วัด ส 1.1 ม. 2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติ หรือประวัติของศาสดาที่ตนนับถือตามกาหนด

ม. 2/6 วิเ คราะห์ แ ละประพฤติ ต นตามแบบอย่ า งการด าเนิ น ชี วิ ต และ
ข้อ คิ ด จากประวั ติ สาวก ชาดก เรื่ องเล่ า และศาสนิก ชนตั ว อย่ า งตามที่
กาหนด
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถสรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติเรื่องการผจญมาร การตรัสรู้และการแสดง
ธรรมสั่งสอนได้
2. นักเรียนสามารถนาคุณธรรมจากการศึกษาพุทธประวัติไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนได้

คาชี้แจง ให้นักเรียนเรียงลาดับเหตุการณ์ก่อน – หลังเกี่ยวกับพุทธประวัติให้ถูกต้อง

1 2 3

i.
พญามารนามวสสัตตี ทรงระลึกชาติหนหลัง สอนธรรมจักรกัปปวัตนสูตร
ปรากฏตัวพร้อมเสนามาร แก่ปัญจวัคคียท์ ้งั 5

4 5 6
ลอยถาดใน ค้นพบทางสายกลาง พราหมณ์โสตถิยะ
แม่น้ าเนรัญชรา มัชฌิมาปฏิปทา ถวายหญ้ากุสะ 8 กา

7 8 9
เจ้าชายสิ ทธัตถะทรงนัง่ พระแม่ธรณี เกิดการรู้แจ้ง
สมาธิที่โคนต้นศรี มหาโพธิ์ บีบมวยผม อริ ยสัจ 4

10
ทรงแสดง “อนันตตลักขณสู ตร”
ว่าด้วยเรื่ องไตรลักษณ์

เรียงลาดับเหตุการณ์
5 4 6 7 1 8 2 9 3 10
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ณั
ก็
ภ็
ส็
 ใบงานที่ 2.1.2
เรื่อง วิเคราะห์พุทธประวัติ ผจญมาร ปฐมเทศนา
น
ฐปน
2/4 ่อ............................................................................
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ …….……ชื อาจ เลขที.่ ...............
20

ตัวชี้วัด ส 1.1 ม. 2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติ หรือประวัติของศาสดาที่ตนนับถือตามกาหนด

ม. 2/6 วิเ คราะห์ แ ละประพฤติ ต นตามแบบอย่ า งการด าเนิ น ชี วิต และ
ข้อ คิ ด จากประวั ติ สาวก ชาดก เรื่ องเล่ า และศาสนิก ชนตั ว อย่ า งตามที่
กาหนด
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถสรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติเรื่องการผจญมาร การตรัสรู้และการแสดง
ธรรมสั่งสอนได้
2. นักเรียนสามารถนาคุณธรรมจากการศึกษาพุทธประวัติไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนได้
คาชี้แจง ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เหตุการณ์ในพุทธประวัติตอนผจญมาร
และบันทึกผลการวิเคราะห์ลงในตาราง
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ผลการวิเคราะห์พุทธประวัติ
น เ
มาร อ ดขวาง
มา ตส การ
พระ ทธเ า เป ยบเส อน เลส
พญามารนามวสวัตตีปรากฏตัว ............................................................................................................
ของ

พร้อมเหล่าเสนามาร ............................................................................................................
............................................................................................................
พระแม่ธรณีผุดขึ้นจากพื้นดิน แ ธร เป ยบ เ น บาร
พระ ดการ บ เลส
............................................................................................................
ความ มา

ปรากฏตัวบีบมวยผม มีกระแสน้า ............................................................................................................

หลากท่วมทับพญามาร ............................................................................................................
เพราะ ยาไ ไ ใ บรร
การ การ ง นไป ง สมา ง อ เ น
พระพุทธเจ้าทรงเลิกบาเพ็ญทุก ............................................................................................................
เ น า ตน ธรรม

กรกิริยา และค้นพบทางสายใหม่ ............................................................................................................

ทาง สาย กลาง แทน

ซึ่งเรียกว่า“มัชฌิมาปฏิปทา” ............................................................................................................
มารมี 5 ประเภท อภิสังขารมาร อ มา ระ• ใ เ ด ชา ชรา ดขวางไ ใ ห ด จาก งขาร ก
............................................................................................................
งขาร เทว ตก มา ระ• คอย งใ
กิเลสมาร ขันธมาร เทวปุตตมาร เลส มาร ะ
• เ น ว ด และ ดขวาง ความ คน อ ใน วง
............................................................................................................พะวง แ ง กาม ข
มัจจุมาร หา
ธ มา ระ สภาพ จ ย ป งแ ง เ น ใน บ หาร
............................................................................................................
น ภาระ การ ว มา ระอ ความ ตาย ดโอกาส
ไ ใ า ความ
ไ องการใ พระ ทธเ า ต ส
เสนามารร้องบอกให้พรพุทธเจ้า ............................................................................................................
เพราะ

ลุกออกจากอาสนะที่ปูลาดจากที่ ............................................................................................................
พราหมณ์โสตถิยะ ถวายหญ้า ............................................................................................................
กุสะ 8 กา
ขั
นั้
ก็
ริ
ณั
กิ
ก็
กิ
กั
จั
ดีที่
กิ
ทำตุ
ว่
ทำ
นั่
หั
จึ
นั
ภิสั
ถื
ซึ่
ขั
ทุ
สั
รั้
ปุ
กิ
กำ
ตั
ดีผู้
ขั
ห่
ปั
ขั
สุ
ที่ตั
จุ
บั
ดี
ท่
ต้
กิ
ป็
ป็
พื่
ห็
ป็
ป็
ยู่
ม่
ห่
ม่
ม่
ด้
รุ
ริ
ม่
ม่
ลุ
ริ
รั
รั
ห้
ห้
ห้
ห้
ห้
ห้
รี
จั
รี
ติ
จั
ข์
มี
ธิ
พุ
ลุ
พุ
รู้
รู้
ต่
ณี
มื
จ้
จ้
 ใบงานที่ 2.1.3
เรื่อง การตรัสรู้และแสดงปฐมเทศนา
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ……….……ชื
204 ด.ญ. ฐ ป ละ น
่อ...........................................................................เลขที
.่ .............
20
อาจ จาร

ตัวชี้วัด ส 1.1 ม. 2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติ หรือประวัติของศาสดาที่ตนนับถือตามกาหนด

ม. 2/6 วิเ คราะห์ แ ละประพฤติ ต นตามแบบอย่ า งการด าเนิ น ชี วิต และ
ข้อ คิ ด จากประวั ติ สาวก ชาดก เรื่ องเล่ า และศาสนิก ชนตั ว อย่ า งตามที่
กาหนด
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถสรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติเรื่องการผจญมาร การตรัสรู้และการแสดง
ธรรมสั่งสอนได้
2. นักเรียนสามารถนาคุณธรรมจากการศึกษาพุทธประวัติไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนได้
คาชี้แจง นักเรียนร่วมกันสรุปและวิเคราะห์ภาพ และนาผลการปฏิบัติ คุณธรรมของ เจ้าชาย
สิทธัตถะไปเป็นแนวทางในการดาเนินชีวิต

ภาพที่ 1
1. ภาพที่ 1 นักเรียนคิดว่าเจ้าชายสิทธัตถะปฏิบัติตนอย่างไร
การปฏิบัติตน
าน ควบ ม ส ใ น ไ ห นไหว อ เลส เ า
................................................................................................................................................................
ของ ตน มา

................................................................................................................................................................
ผลที่เกิดขึ้น
สามารถ เอา ชนะ เลส ง ปวง (
................................................................................................................................................................
มาร มา
ผจญ)
................................................................................................................................................................
ณั
ท่
ก็
ริ
มั
ที่
ทั้
กิ
ที่
กิ
ต่
ข้
ติ
ภ็
ม่
วั่
ห้
คุ
 ภาพที่ 2
2. ภาพที่ 2 นักเรียนคิดว่าเจ้าชายสิทธัตถะปฏิบัติตนอย่างไร
การปฏิบัติตน
โปรด ญจ ด ณ า ปตนมฤคทาย น ทรง แสดง ปฐมเทศนา มม ก ปป ตตน ตร
................................................................................................................................................................
" "

................................................................................................................................................................
ผลที่เกิดขึ้น
ใ เห า ญจ ด บรร ใ พระ ตนต ย ประการ
................................................................................................................................................................
ธรรม ขอ บวช และ ครบ 3

................................................................................................................................................................
3. นักเรียนคิดว่าถ้าเป็นนักเรียนจะเลือกปฏิบัติตนในภาพใด เพราะเหตุใด
- นักเรียนเลือกปฏิบัติ ✓ ภาพ 1 ภาพ 2
- เหตุผลในการเลือกปฏิบัติ เพราะ
เ อ ไ ส สมา อ เห การ างๆ ไ น ม
................................................................................................................................................................
จะ

................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
- คุณธรรมที่นามาปฏิบัติ
ส ( ว น พ อม) ตใ น
................................................................................................................................................................
ความ คอย
ควบ ม คง

................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

-------------------------------------------
คี
วั
ปั
ป่
ธั
ทำ
คี
วั
ปั
ที่
ทำ
มี
มี
ต่
ต่
ตื่
กั
รู้ตั
จิ
มั
พื่
ติ
ติ
ร้
ม่
ด้
ย์
ย์
ห้
ห้
ล่
ห้
ตุ
อิ
ตู
รั
ลุ
จั
คุ
ธิ
สิ
กั
ณ์
รั
วั
สู
วั
 ใบงานที่ 2.2.1
เรื่อง พุทธสาวกและพุทธสาวิกา
อ
ด.ญ. ฐ
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ………ชื ป
204 ่อ....................................................................
จะ
ล เลขที่................
20

ตัวชี้วัด ส 1.1 ม. 2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติ หรือประวัติของศาสดาที่ตนนับถือตามกาหนด

ม. 2/6 วิเคราะห์และประพฤติตนตามแบบอย่างการดาเนินชีวิต และข้อคิดจาก
ประวัติสาวก ชาดก เรื่องเล่า และศาสนิกชนตัวอย่างตามที่กาหนด
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถสรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติเรื่องการผจญมาร การตรัสรู้และการแสดง
ธรรมสั่งสอนได้
2. นักเรียนสามารถนาคุณธรรมจากการศึกษาพุทธประวัติไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนได้

คาให้นักเรียนศึกษาให้นักเรียนศึกษาเวปไชค์ประกอบจากสื่อ Canva หน่วยที่ 2 เรื่อง

พุทธสาวก พุทธสาวิกาและชาวพุทธตัวอย่าง แล้วปฏิบัติกิจกรรมตามที่กาหนดดังนี้

ศึกษา....วิเคราะห์ประวัติ
พุทธสาวกและพุทธ
แนวทางปฏิบัติ สาวิกา
1. ให้ประธานกลุ่มจับสลากเลือกเรื่องเพื่อศึกษาค้นคว้า และวิเคราะห์ประวัติพุทธสาวกและ
พุทธสาวิกากลุ่มละ 1 เรื่อง ดังนี้

กลุ่มที่
ประวัติพุทธสาวก พุทธสาวิกา
1. พระสารีบุตร
2. พระโมคคัลลานะ
3. พระเจ้าพิมพิสาร
4. นางขุชชุตตรา
5. พระพระมหาธรรมราชาที่ 1
6. สมเด็จพระสมณะเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
ณั
ริ
กุ
ก่
นิ
ภิ
ส็
 2. สมาชิกภายในกลุ่มแต่ละกลุ่มจับคู่เล่าประวัติพระพุทธสาวกหรือพุทธสาวิกาที่ศึกษาโดย
ใช้เวลา 10 นาที ตามลาดับขั้นตอนดังนี้
ขั้นที่ 1 สมาชิกหมายเลข 1 จับคู่หมายเลข 2
สมาชิกหมายเลข 3 จับคู่หมายเลข 4
โดยให้หมายเลข 1,3 เป็นผู้เล่าและหมายเลข 2,4 เป็นผู้ฟัง
ขั้นที่ 2 เปลี่ยนผู้เล่าและผู้ฟังโดยสมาชิกหมายเลข 2,4 เป็นผู้เล่าหมายเลข 1,3 เป็นผู้ฟัง
ขั้นที่ 3 ให้แต่ละคนผลัดกันเล่าให้สมาชิกภายในกลุ่มฟัง โดยเริ่มจากสมาชิกหมายเลข 1,2
3,4 ตามลาดับ
3. จากนั้นรวมกลุ่มช่วยกันร่วมคิด.......ร่วมอภิปราย..........แสดงความคิดเห็น วิเคราะห์ตาม
ประเด็นที่กาหนด
กลุ่มที่ ..........ศึกษาและวิเคราะห์ประวัติเรื่อง.......................

1. พุทธสาวก พุทธสาวิกา มีสาเหตุหรือแรงจูงใจอะไรที่ทาให้หันมานับถือหรือบวชใน

พระพุทธศาสนา

2. ผลงานเด่นๆ ทางพระพุทธศาสนา พุทธสาวิกา มีอะไรบ้าง

ะ
3 พุทธสาวก พุทธสาวิกาได้รับการยกย่องจากพระพุทธเจ้าเป็นผู้เลิศ (เอตทัคคะ) ทางด้านใด
เพราะเหตุใด

4. คุณธรรมของพุทธสาวกหรือพุทธสาวิกา มีคุณธรรมอย่างไรบ้างที่ควรนาไปเป็น
แบบอย่าง

5. นักเรียนคิดว่าจะนาคุณธรรมเหล่านั้นมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวันได้อย่างไร
และเกิดประโยชน์ต่อนักเรียนอย่างไร
 ใบงานที่ 2.3.1
เรื่อง มิตตวินทุกชาดก
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ………ชื่อ...................................................................... เลขที.่ ..............
ตัวชี้วัด ส 1.1 ม. 2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติ หรือประวัติของศาสดาที่ตนนับถือตามกาหนด
ม. 2/6 วิเ คราะห์ แ ละประพฤติ ต นตามแบบอย่ า งการด าเนิ น ชี วิต และ
ข้อ คิ ด จากประวั ติ สาวก ชาดก เรื่ องเล่ า และศาสนิก ชนตั ว อย่ า งตามที่
กาหนด
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถสรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติเรื่องการผจญมาร การตรัสรู้และการแสดงธรรมสั่ง
สอนได้
2. นักเรียนสามารถนาคุณธรรมจากการศึกษาพุทธประวัติไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนได้

กิจกรรมที่ 1
คาชี้แจง นักเรียนศึกษาชาดก เรื่อง มิตตวินทุกชาดก แล้วร่วมกันตอบประเด็นคาถามต่อไปนี้
มิตตวินทุกชาดก
ชาดก
เพราะ ก ปห ง า
…................................................................
ยาก

เพราะเหตุใดพระพุทธเจ้า
....................................................................
จึงตรัสเล่าเรื่ อง “มิตตวินทุกชาดก”
....................................................................
หลักธรรมใดบ้างที่นกั เรี ยนนามาใช้
เพราะเหตุใดชายหนุ่มจึงไม่ บาปกรรม าย พกา
…................................................................
เพราะ

จึงจับได้กาลกิณีถึง 3 ครั้ง ....................................................................

....................................................................
พอใจใน ง ตน
ก
อ าง วย
…...............................................................
ความ

จากการศึกษา มิตตวินทุกชาดก งใจ อ ต จ ต ไ าย

...................................................................
และ

นักเรี ยนได้ขอ้ คิดหรื อ

พกา
...................................................................
คติธรรมอะไรบ้าง
...................................................................
เ นกง กรเ นดอก ว
..…..............................................................
นักเรี ยนร่ วมกันคิดสานวน ..................................................................
คาพังเพยหรื อสุภาษิต ที่มี ..................................................................
ความสัมพันธ์สอดคล้องกับ ..................................................................

“มิตตวินทุกชาดก” ..................................................................
..................................................................
......
มีภิ
รู
ที่ทำ
ที่ว่
บุ
มีทำทุ
ที่
สิ่
ซื่
ตั้
ด้
ทำ
บุ
ห็
ย่
ม่
นึ่
ร้
ร้
สั
ษุ
รี
รี
ย์
จั
สุ
ริ
ป็
บั
 กิจกรรมที่ 2

คาชี้แจง ให้นักเรียนจับคู่แล้วร่วมกันเขียนข้อคิดและคติธรรมที่ได้จากการศึกษามิตตวินทุกชาดกและ
ราโชวาทชาดก
พร้อมทั้งแนวทางการปฏิบัติตนและผลที่เกิดขึ้น

มิตตวินทุกชาดก

มิตตวินทุกชาดก

ข้อคิดและคติธรรม แนวทางการปฏิบัติตน ผลที่เกิดขึ้น

ไ โลภ
……………………….
มาก พอ ใน ง
………………………. ตน ต่อตนเอง…………….ข ความ

………………………. ไ ละโมบโลภ
………………………. มาก ใน ใ ต
……………………….
กา

………………………. โดย ง ไใ
……………………….
เฉพาะ ……………………….
………………………. ……………………….
ของ ตน ……………………….
………………………. ส
……………………….
ตลอด เวลา งคม อ
ต่อสังคม…………….
………………………. ………………………. วม น อ าง สงบ ข
……………………….
………………………. ………………………. ……………………….
………………………. ………………………. ……………………….
………………………. ………………………. ……………………….
สุ
มีมี
ที่
สิ่
ชี
ที่
สิ่
มี
สั
กั
ร่
ม่
ติ
ยู่
ม่
ม่
ย่
วิ
ช่
ช้
สุ
 ใบงานที่ 2.3.2
เรื่อง ราโชวาทชาดก
204ด.ญ. ฐ
ป น จการ
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ………ชื่อ........................................................................
วง
เลขที.่ ..............
20

ตัวชี้วัด ส 1.1 ม. 2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติ หรือประวัติของศาสดาที่ตนนับถือตามกาหนด

ม. 2/6 วิเ คราะห์ แ ละประพฤติ ต นตามแบบอย่ า งการด าเนิ น ชี วิต และ
ข้อ คิ ด จากประวั ติ สาวก ชาดก เรื่ องเล่ า และศาสนิก ชนตั ว อย่ า งตามที่
กาหนด
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถสรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติเรื่องการผจญมาร การตรัสรู้และการแสดง
ธรรมสั่งสอนได้
2. นักเรียนสามารถนาคุณธรรมจากการศึกษาพุทธประวัติไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนได้

กิจกรรมที่ 1 ราโชวาทชาดก
คาชี้แจง นักเรียนจับคู่ร่วมกันศึกษาชาดก เรื่อง มิตตวินทุกชาดก แล้วร่วมกันตอบประเด็น
คาถามต่อไปนี้

เพราะ จะ เ อง
สอน ความ เ น
…..................................................................
เพราะเหตุใดพระพุทธเจ้า
......................................................................
จึงตรัสเล่าเรื่ อง “ราโชวาทชาดก
..................................................................
ชาดก”หลักธรรมใดบ้างที่นกั เรี ยน
นอ บ ราช เ นธรรม ห อไ
เ ธรรม
เพราะเหตุใดผลไม้จึงมีรส …................................................................
การ ครอง

หวานหอม หรื อเปรี้ ยวฝาด ....................................................................

ของ พระราชา

....................................................................
ไ เน เ น เ น วอ าง
…...............................................................
หาก จง

จากการศึกษา “ราโชวาทชาดก”
...................................................................
ของ ตาม

นักเรี ยนได้ขอ้ คิดหรื อ

...................................................................
คติธรรมอะไรบ้าง
...................................................................
างเ าห า
..…..............................................................
นักเรี ยนร่ วมกันคิดสานวน คา
..................................................................
พังเพยหรื อสุภาษิต ที่มี
..................................................................
ความสัมพันธ์สอดคล้องกับ ..................................................................
“ราโชวาทชาดก” ..................................................................
..................................................................
......
ณั
กิ
ริ
ผุ้นำที่ดีขึ้
กั
ที่
ผู้นำที่ดี
ผู้นำก็
ตั
ช้
ผุ้
ที่ดี
ป็
ป็
รื่
ป็
ป็
ป็
ยู่
ม่
รื
ด้
ภ็
ป็
ย่
ย์
ส์
ท้
น­
น้
 กิจกรรมที่ 2
ชี้แจง ให้นักเรียนจับคู่แล้วร่วมกันนาข้อคิดและคติธรรมที่ได้จากการศึกษาราโชวาทชาดก
พร้อมทั้งแนวทางการปฏิบัติตนและผลที่เกิดขึน้

ราโชวาทชาดก

ราโชวาทชาดก

ข้อคิดและคติธรรม แนวทางการปฏิบัติตน ผลที่เกิดขึ้น

……………………….อง ประพฤ ว
ๆ
ใ เน
………………………. ต่อตนเอง…………….
ข

ข
ม ความ

ว เ น แบบอ าง
………………………. า
……………………….
เคารพ เน
และ แบบ ก บ ดชอบ
……………………….
ความ

และ เ น ง
………………………. ของ อ าง อ
………………………. าง
คน รอบ เน
……………………….
ภาวะ ความ

ตาม ไ
………………………. ………………………. ……………………….
………………………. ………………………. ต่อสังคม…………….
งคม สงบ ข

………………………. ………………………. า บอ
……………………….
………………………. ………………………. ……………………….
………………………. ………………………. ……………………….
………………………. ………………………. ……………………….
ผู้นำที่ดีต้
ดี
ทำตั
ตั
สุ
ที่
รั
ฝึ
ที่ดีน่
ที่พึ
ผู้นำผู้
มี
ข้
ที่ดีต่
ที่ดีสั
นั
มีผู้นำที่ดีน่
ป็
ป็
ป็
ป็
ป็
ย่
ด้
ห้
ผิ
ถื
สุ
ย่
ติ