เฉ

แบบฝกหัดรายว�ชาเพิ่มเติม ลย

ม.6 เล่ม 1
คณิตศาสตร์
ตามผลการเร�ยนรู กลุมสาระการเร�ยนรูคณิตศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

กนกวลี อุษณกรกุล จ�นดา อยูเปนสุข

นพรัตน วันแกว ดร.อำพล ธรรมเจร�ญ
รณชัย มาเจร�ญทรัพย สายสุณี สุทธ�จักษ
ไอศุร�ย สุดประเสร�ฐ วุฒิชัย ศร�วสุธากุล
 แบบฝึกหัดรายวิชาเพิ่มเติม

คณิตศาสตร ์
6 1
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่

ตามผลการเรียนรู้
เล่ม

กลุม ้ ณิตศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)

่ สาระการเรียนรูค
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน
้ พืน
้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ฉบับ
เฉลย

ผู้เรียบเรียง ผู้ตรวจ บรรณาธิการ

นางกนกวลี อุษณกรกุล นางสาวทองดี กุลแกวสวางวงศ นางสาวจันทรเพ็ญ ชุมคช
นางจินดา อยูเปนสุข นางสาวสินี สดากร
นางนพรัตน วันแกว
รศ. ดร.อําพล ธรรมเจริญ
นายรณชัย มาเจริญทรัพย
นางสาวสายสุณี สุทธิจักษ
นายไอศุริย สุดประเสริฐ
นายวุฒิชัย ศรีวสุธากุล

พิมพครั้งที่ 2
สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ
รหัสสินคา 3646004
 คาแนะนาในการใชสอ

แบบฝกหดรายวชาเพมเตม คณตศาสตร ม.6 เลม 1 จดทาขน

สาหรบใชประกอบการเรยนการสอน ชนมธยมศกษาปท 6 โดยดาเนนการจดทาใหสอดคลองตาม
ผลการเรยนรในสาระการเรยนรเพมเตม กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร (ฉบบปรบปรง พ ศ
2560) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทกประการ สงเสรม
ทกษะทจาเปนสาหรบการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอใหผเรยนรเทาทนการเปลยนแปลงของระบบ
เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสภาพแวดลอม สามารถแขงขนและอยรวมกบประชาคมโลกได

องคประกอบตาง ๆ ในแตละหนวยการเรยนร

1 Math n Real L fe
ผลการเรยนร
หน่วยการเรียนรู้ที่ Math คณิตศาสตร์ในชีวิตจริง
in Real Life
ล�าำดับและอนุกรม
ลํ
• ระบุไดด้วา่ ลํลำาดับที่กําำ หนดให
หนดให้เปป็นลํลำาดับลูเ่ ขข้าหรือลูอ่ อก
ผลกำรเรียนรู้
ผลการเรี
นราปล่อยเงินกู้ 35,000 บาท ให
นราปล
ดอกเบี้ยแบบทบต
แบบทบต้นทุกเดือน โดยแต
ให้กับคน 2 คน ซึ่งคิดอัตราดอกเบี้ย 3.6% ตต่อปปี โดยคิด
โดยแต่ละคนมีเงื่อนไขในการชํ
นไขในการชำาระหนี้ ดังนี้ ชอม ยงความรคณตศาสตร
สอดคลองกบ นอหา
• หาผลบวก n พจน์ พจนแรกของอนุกรมเลขคณิตและอนุกรมเรขาคณิต คนแรก ชํชำาระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกสิ้นเดือน
• หาผลบวกอนุกรมอนันตต์ คนที่สอง ชํชำาระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกตต้นเดือน

ไป ช นชวตจรง
• เข
เข้าใจและนํ
ใจและนำาความรูเ้ กี่ยวกับลํลำาดับและอนุกรมไปใช รมไปใช้ ให
ให้หาว
าว่า ในเวลา 2 ปปี ใครชํ
ใครชำาระหนี้พรร้อมดอกเบี้ยมากกว
มากกว่ากันเท
เท่าไร

1.1 ลํลำา�ดับ (Sequence) แนวคิด จากโจทย นราปลอยเงินกู 35,000 บาท ซึ่งคิดอัตราดอกเบี้ย 3.6% ตอป
........................................................................................................................................................................................................................................

นหนวยการ รยนร
โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
1. ความหมายของลํ
ความหมายของล�าดับ จะไดวา ในเวลา 1 ป นราคิดดอกเบี้ยทั้งหมด 12 งวด จะได i = 12 = 0.003 3.6%
........................................................................................................................................................................................................................................
พิจารณาคนแรก พิจารณาคนที่สอง
........................................................................................................................................................................................................................................
ล�ลําำดับ (sequence) คือ ฟฟังกก์ชันที่มีโดเมนเป
ดเมนเป็นเซต { 1, 2, 3, …, n } หรือมีโดเมนเป็
ดเมนเปนเซตของจ�
เซตของจํำานวนเต็มบวก
ลํล�าำดับจํจ�าำกัด (finite sequence) คือ ฟฟังกก์ชันที่มีโดเมนเป
ดเมนเป็นเซต { 1, 2, 3, …, n } ชําระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกสิ้นเดือน ชําระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกตนเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................

ลํล�าำดับอนันตต์ (infinite sequence) คือ ฟฟังกก์ชันที่มีโดเมนเป

ดเมนเป็นเซตของจํ
เซตของจ�าำนวนเต็มบวก จะได A = 1,000, i = 12 = 0.003 3.6% จะได A = 1,000, i = 12 = 0.003 3.6%
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ ฉบับ และ n = 2 × 12 = 24 และ n = 2 × 12 = 24
เฉลย เฉลย ........................................................................................................................................................................................................................................

สรปเนอหา
โดยทั่วไป การเขียนลำ
นลําดับจะเขียนเฉพาะสมาชิกของเรนจ์ของเรนจเรียงกันไป และใช้
และใชตัวอักษร a เขียนเสนเวลาแสดงเงินรวมทั้งหมด เขียนเสนเวลาแสดงเงินรวมทั้งหมด
........................................................................................................................................................................................................................................
แทนสมาชิกหรือพจน์
พจนของลำ
องลําดับ ดังนี้ เมื่อสิ้นปที่ 2 ได ดังนี้ เมื่อสิ้นปที่ 2 ได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
a1, a2, a3, …, an เป เป็นลํลำาดับจํจำากัด 0 1 2 ... 23 24 0 1 2 ... 23 24
........................................................................................................................................................................................................................................
1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
a1, a2, a3, …, an, … เป
เป็นลํลำาดับอนันตต์ 1,000(1.003) 1,000(1.003)
........................................................................................................................................................................................................................................

Un t Test
⋮ ⋮
1,000(1.003)2322
เรียก a1 วว่า พจน
พจน์ที่ 1 ของลํ
ของลำาดับ 1,000(1.003)22
1,000(1.003)23
1,000(1.003)24
........................................................................................................................................................................................................................................
1,000(1.003)
a2 วว่า พจน
พจน์ที่ 2 ของลํ
ของลำาดับ จะได FVA24 = 1,000 + 1,000(1.003) จะได FVA24 = 1,000(1.003) + 1,000(1.003) 2

สรปสาระสาคญของแตละหวขอ
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 วว่า พจน
พจน์ที่ 3 ของลํ
ของลำาดับ + 1,000(1.003) + … 2
+ … + 1,000(1.003) 24
........................................................................................................................................................................................................................................

1
แบบทดสอบหน่วยการเรียนรู้ที่
+ 1,000(1.003)23
Unit Test
⋮ จะเห็นวา หนี้รวมทั้งหมดเมื่อสิ้นปที่ 2
........................................................................................................................................................................................................................................
an วว่า พจน
พจน์ที่ n ของลํ
ของล�าดับหรือพจน
พจน์ทั่วไปของลํ
ไปของล�าดับ จะเห็นวา หนี้รวมทั้งหมดเมื่อสิ้นปที่ 2 เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มีพจนแรก คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
คะแนนที่ได คะแนนเต็ม
เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มีพจนแรก คือ 1,000 1,000(1.003)

ฉบบ
20

ประ มนความร
........................................................................................................................................................................................................................................
ตัวอย
อย่างลํ
งล�าดับจํจ�ากัด ตัวอย
อย่างลํ
งล�าดับอนันตต์ ตอนที่ 1 เลือกคําตอบที่ถูกที่สุด
และมีอัตราสวนรวม คือ 1.003 และมีอัตราสวนรวม คือ 1.003
........................................................................................................................................................................................................................................
• 5, 5, 5, ..., 5 • 5, 5, 5, 5, ... ดังนั้น FVA24 = 1,000 [ 0.003 ] (1.003)24 - 1
1. กําหนด an = 3n(-n - 3)n - 1 ขอใดไมถูกตอง (1.003) - 1
ดังนั้น FVA24 = 1,000(1.003) [ 0.003 ]
24
........................................................................................................................................................................................................................................
• 1, 4, 7, 13, 16, 19 • 1, 4, 7, ..., 3n - 2, ... ≈ 24,846.51 ≈ 24,921.05

เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................
• 81, 27, 9, 3, 1, 13, 19 • 81, 27, 9, 3, ..., n1- 5, ... ดังนั้น ในเวลา 2 ป คนที่สอง ชําระหนี้พรอมดอกเบี้ยมากกวาคนแรกอยู
1. a2 = -30 2. a3 = 324 3. a4 = 4,116 4. a5 = 61,440
3 ........................................................................................................................................................................................................................................
• 12, 16, 121 , 201 , 301 , ..., n(n 1+ 1) • 12, 16, 121 , ..., n(n 1+ 1), ... 24,921.05 - 24,846.51 = 74.54 บาท 2. ขอใดคือพจนที่ 10 ของลําดับ -26, -12, 2, 16, 30, …

ความ ขา จ
........................................................................................................................................................................................................................................

2 46 1. a10 = 86 2. a10 = 100 3. a10 = 114 4. a10 = 128

โดยความสัมพันธธ์ระหว
ะหว่างมูลคค่าปปัจจุบันกับมูลคค่าอนาคต เป
เป็นดังนี้
3. ขอใดคือพจนที่ทั่วไปของลําดับ 2a - 5b3, 3a - 6b3, 4a - 7b3, 5a - 8b3, …
FV = PV(1 + i)n หรือ PV = FV(1 + i)-n 1. an = (1 + n)a - (4 + n)b3 2. an = (1 - n)a - (4 + n)b3
เมื่อ FV แทนมูลค่คาอนาคต (future value) 3. an = (1 + n)a - (4 - n)b3 4. an = (1 - n)a - (4 - n)b3

Exercise 1.3 A
PV แทนมูลคค่าปปัจจุบัน (present value)
i แทนอัตราดอกเบี้ยตต่องวด (periodic interest rate)
n แทนจํ
แทนจำานวนงวดเวลา (number of periods)
แนวขอสอบ
4. จํานวนที่อยูระหวาง -15 ถึง 1,024 ที่ 4 หารลงตัวมีกี่จํานวน
1. 257 จํานวน 2. 258 จํานวน 3. 259 จํานวน
5. กําหนด x + 14, x - 46, x + 74, … เปนลําดับเรขาคณิต ขอใดคือพจนทั่วไปของลําดับนี้
1. an = 5(2n) 2. an = 5(-2)n 3. an = 10(2n) 4. an = -10(-2)n
4. 260 จํานวน ฉบับ
เฉลย
ของผ รยนประจา
แสดงวิธีหาคํ
าค�าตอบ
ธนาคารเปนจำจํานวนเงิน 65,000 กํกำบาท
1) สิตาฝากเงินกับธนาคารเป็
โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบต้
แบบทบตนทุกปีป เมื่อเวลาผ่
าหนดซึง่ aธนาคารให
แนวคิ3 ดปีป จากโจทย
เวลาผานไป
n เป็เปนลํลำาดับอตัเลขคณิ
ธนาคารให้
สิตาจะมีเaงิnนเปทั้งนหมดเท่
ราดอกเบี ตที่ nย้ lim
ลําดับเลขคณิ
หมดเท
→∞

าไร ต
แนวข้อสอบ
an - a1
3% ตต่nอปปี = 36 ถถ้า a20 + a15 = 1,250 ให ให้หาค าค่าของ a200
............................................................................................................................................................................................................................................

ดดอกเบีจะได an = นa1ทุก+ป(n - 1)d

จากโจทย ธนาคารใหอัตราดอกเบี้ย 3% ตอป โดยคิ............................................................................................................................................................................................................................................
้ยแบบทบต
........................................................................................................................................................................................................................................
ขอสอบทออกบอย
6. ขอใดเปนลําดับลูเขา
1. an = (43)
n
n

3. an = 7 n- 4
6 +5
n-1
2. an = 25n
4. an = sin n2π
+1
16n + 4 หนวยการ รยนร
an - a1 a1ฉบั+บ(n - 1)d - a1 7. ขอใดเปนลําดับลูออก

นการสอบแขงขน
3 งวด พิจารณา n = เฉลย n
จะไดวา ในเวลา 3 ป ธนาคารใหดอกเบี้ยทั้งหมด ............................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
n 2 n+1
3 = n (n - 1)d
และอัตราดอกเบี้ยแตละงวดเทากับ 3% จะได P =............................................................................................................................................................................................................................................
65,000, i = 100 = 0.03 และ n = 3 1. an = - 2n1 2. an = - (58) 3. an = 3n6n -+ 12 4. an = 4n + 2
........................................................................................................................................................................................................................................
an - a1 5
จากสูตร A = P(1 + i) n
จะได lim n = n→ (n - 1)d
lim∞ n = 36 3n - n22 + 4
→∞ ( 2n + 5 9n - 6)
........................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................
n→∞ 8. ขอใดคือคาของ nlim
จะได A = 65,000(1 + 0.03) ≈ 71,027.26 3
lim n - 1 = 36
n→∞ ( n )d
........................................................................................................................................................................................................................................ แบบทดสอบ พิสูจน์ นศักยภาพ ยภำพ

Challeng ng Test
1. 25 2. 103
............................................................................................................................................................................................................................................

Challenging Test
ดังนั้น สิตาจะมีเงินประมาณ 71,027.26 บาท ............................................................................................................................................................................................................................................ 18 3. 0 4. หาคาไมได คะแนนที่ไดด้ คะแนนเต็ม
(1 - 0)d = 36
........................................................................................................................................................................................................................................ 20

ตาง ๆ
n
1 Σ - ) 3k
→∞ n k=1(2
2) กวินกูเ้ งินจากธนาคารมาจํ
จากธนาคารมาจำานวนหนึ่ง ซึ่งธนาคารคิ ดอัตราดอกเบี้ย 5.5% ตต่อปปี โดยคิ d ด= 36
............................................................................................................................................................................................................................................
9. ขอใดคือคาของ nlim 4n
ดอกเบี้ยแบบทบต
แบบทบต้นทุกปปี เมื่อเวลาผ ปปี จึงครบกํ ครบกำ จะไดาหนดชํหนดชำาระหนี้ โดยกวินจะต a20 อง= a1 + (20 - 1)(36)
เวลาผ่านไป 5 ............................................................................................................................................................................................................................................
จะต้ 1. 138 2. 1.38 กํกำาหนด a, b และ 3. c2 เป 4. 0่ 1a, 1b, 1c เป
เป็นจํจำานวนจริง โดยที เป็นลํลำาดับเลขคณิตและ 6a, 7b, 8c
E x e r c i s e 1.3 A

ชํชำาระเงินทั้งหมด 225,000 บาท ให ให้หาจํ

าจำานวนเงิ นที่กวินกูจ้ ากธนาคาร a20 = a1 + 684
............................................................................................................................................................................................................................................ เป็นลํลำาดับเรขาคณิต แล
เป แล้ว ac + ac มีคา่ เท
เท่าไร 47
ฉบับ
จากโจทย ธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ย 5.5% ตอป โดยคิ ดดอกเบี และ้ยแบบทบตนทุกป a15 = a1 + (15 - 1)(36)
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย 1. 25 2. 49

ปนแบบทดสอบ พอ ห
............................................................................................................................................................................................................................................
12 12
จะไดวา ในเวลา 5 ป ธนาคารคิดดอกเบี้ยทั้งหมด 5............................................................................................................................................................................................................................................
งวด และอัตราดอกเบี้ยแตละงวดเทากับa5.5% 15 = a1 + 504
........................................................................................................................................................................................................................................
3. 121 12 4. 16912
จะได FV = 225,000, i = 100 = 0.055 5.5 และ nจากโจทย =5 a20 + a15 = 1,250
........................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................
n3 - 3n )
2
→∞ ( n3 + 3n - 6
จากสูตร PV = FV(1 + i)-n 2. ขข้อใดคือคค่าของ nlim
จะได (a1 + 684) + (a1 + 504) = 1,250
........................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................ n -2
จะได PV = 225,000(1 + 0.055)-5 ≈............................................................................................................................................................................................................................................
17,2155.23 2a1 + 1,188 = 1,250
........................................................................................................................................................................................................................................ 1. 0 2. 1

ผ รยนพสจนศกยภาพ
ดังนั้น กวินกูเงินจากธนาคารประมาณ 17,2155.23............................................................................................................................................................................................................................................
บาท 2a = 1,250 - 1,188
........................................................................................................................................................................................................................................
1
3. 2 4. หาค
หาค่าไม
ไม่ไดด้
2a1 41 = 62
............................................................................................................................................................................................................................................ 3. กํกำาหนด an = 1k [1 + (2 + 2) + (3 + 3 + 3) + ... + (n + n + ... + n)]
n n พจน
พจน์
a1 = 31
............................................................................................................................................................................................................................................
และ k เปเป็นคค่าคงตัวที่ทําำ ให
ให้ nlim a = d โดยที่ d > 0 แล
→∞ n
แล้ว 18d - k มีคา่ เท
เท่าไร
จะได a200 = 31 + (200 - 1)(36)
............................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย 1. 1 2. 2
= 31 + 7,164

และ ตรยมความพรอม
............................................................................................................................................................................................................................................

= 7,195
3. 3 4. 4
............................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a200 มีคาเทากับ 7,195

............................................................................................................................................................................................................................................ พจน์แรกของอนุกรม 1(2 + 3) + 22(4 + 3) + 32(6 + 3) + …
4. ถ้ถา Sn คือผลบวก n พจน
............................................................................................................................................................................................................................................ ขข้อใดคือคค่าของ S20 - S14
1. 71,210 2. 71,454
19 3. 71,630 4. 71,715
5. ขข้อใดคือผลบวกของอนุกรม 1 + 35 + 52 + 73 + 94 + ...
1. 158
5 5 5
2. 178
พอ ชสอบจรง
Exerc se
3. 198 4. 218

Financial

ประ มนความรความ ขา จ Literacy 50

วางแผนการขายอย่างไรให
วางแผนการขายอย งไรให้ ไดด้กําำ ไรสูงสุด
ศิลาเป
าเปิดโรงงานผลิตผลไม
ผลไม้กระป
ระป๋อง เขาพบว
เขาพบว่า ปทผี่ า่ นมาโรงงาน เนื้อหา : การวางแผนและ
การจัดการทางการเงิน
ของเขาขายผลไมกระป
ของเขาขายผลไม้ ระป๋องได
งได้จาํำ นวนมากกว
นวนมากกว่าปกอ่ น แต แต่กาํำ ไร

ของผ รยน นแตละหวขอ

บริบท : การทํ
การทำางาน
กลับลดลง กระบวนการ : รวบรวมข
รวบรวมข้อมูลและ
วิเคราะห
คราะห์ขอ้ มูล
ในบริบททางการเงิน

F nanc al L teracy
ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

บรณาการความรทางคณตศาสตร
ฉบับ
ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง
เฉลย

ปน จทยทตอง ชทกษะทาง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

กบความรทางการ งนไป ช นชวตจรง

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

คณตศาสตรหลาย ๆ ดาน นการหาคาตอบ ศิลาพบว ในการขายจำานวน x กระป

าพบว่า ในการผลิตมีตน้ ทุนในการขายจํ
C(x) = 1,000 + 40x
กระป๋อง เปเป็น

เมื่อ C(x) แทน ตต้นทุนในการผลิต x กระป กระป๋อง

2y x 8
ความสัมพันธธ์ของจํ
องจำานวนที่ลูกคค้าซื้อ คือ ถถ้าซื้อมากขึ้นจะทํ ให้ราคาขายลดลง4เป
จะทำาให เป็น
แบบทดสอบ B(x) = 100 - 0.01xประจําภาคเรียน
6) Σ
∞
1 log 2n เมื่อ B(x) แทน ราคาต
ราคาต่อหน
หน่วยเมื่อผลิตและจํ
และจำาหนหน่าย x กระป
กระป๋อง คะแนนที่ไดด้ คะแนนเต็ม
n=1 n 2 คํค�าชี้แจง เลือกคํ
กคำาตอบที่ถูกที่สุด 137 50
30
........................................................................................................................................................................................................................................
2
........................................................................................................................................................................................................................................ หนดลำาดับ an = n n- 1 + 6 ขข้อใดต
1. กำกําหนดลํ ใดต่อไปนี้ไมม่ถูกตต้อง

แบบทดสอบประจาภาคเรยน
........................................................................................................................................................................................................................................ 1. a3 = 10 12 2. a5 = 12 14 3. a8 = 14 16 4. a9 = 16 18
........................................................................................................................................................................................................................................
2. ข้ขอใดต พจน์ทั่วไปของ 3, 6, 2 3, 2 6, ...
ใดต่อไปนี้เปป็นพจน
........................................................................................................................................................................................................................................ 1 1
1. an = (3 • 2n - 1)2 2. an = (3 • 2n + 1)2
........................................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................... 1 1
3. an = (2 • 3n - 1)2 4. an = (2 • 3n + 1)2

HINT
........................................................................................................................................................................................................................................

ประ มนความรความ ขา จ
........................................................................................................................................................................................................................................ 3. ขข้อใดเป
ใดเป็นลํลำาดับลูเ่ ขข้า
n n
........................................................................................................................................................................................................................................ 1. an = 6(-1)n + 1 2. an = (118 ) 3. an = 26n
5 4. an = 2 2
n +9
........................................................................................................................................................................................................................................
4. ข้ขอใดเป
ใดเป็นลํลำาดับลูอ่ อก
2
........................................................................................................................................................................................................................................
1. an = 6n 2. an = 5n
5 7n2 + 9 ฉบับ

ของผ รยนประจาภาค รยน

........................................................................................................................................................................................................................................

ทคนคตาง ๆ
3. an = 2n 4. an = 2 3 n เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................
3 2
........................................................................................................................................................................................................................................
5. ถถ้า an = 6n - 7n3 + n แล แล้ว nlim a เท
→∞ n
เท่ากับเท
เท่าไร
........................................................................................................................................................................................................................................ n
1. 6 2. -7 3. 1 4. หาค
หาค่าไม
ไม่ไดด้
........................................................................................................................................................................................................................................
6. ค่คาของ x ในข ให้ 6x + 6, 8x - 2, x2 - 1 เป
ในข้อใดที่ทําำ ให เป็น 3 พจน
พจน์เรียงกันในลํ
ในลำาดับเลขคณิต

ทชแนะวธการ
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................ 1. 1 และ 9 2. 2 และ 10

........................................................................................................................................................................................................................................ 3. 3 และ 11 4. 4 และ 12
E x e r c i s e 1.2 C

........................................................................................................................................................................................................................................ 7. จำจํานวนเต็ม 5 จํจำานวนเรียงกันเป

เป็นลํลำาดับเรขาคณิต มีผลบวกของพจน
ลบวกของพจน์ที่ 1, 3 และ 5 เท
เท่ากับ
........................................................................................................................................................................................................................................ 273 และมีผลคูณของพจนของพจน์ที่ 2 และ 4 เท เท่ากับ 256 พิจารณาข
ารณาข้อความต
ความต่อไปนี้
HINT

แก จทยทางคณตศาสตร (1) ถถ้า r > 0 แล

แล้ว ผลบวก 6 พจน พจน์แรกของลํ
รกของลำาดับนี้เทท่ากับ 1,365
........................................................................................................................................................................................................................................
สมบัติของลอการิทึม
........................................................................................................................................................................................................................................
ก� า หนด a และ M เป็ น (2) ถถ้า r < 0 แล
แล้ว ผลบวก 6 พจน พจน์แรกของลํ
รกของลำาดับนี้เทท่ากับ -819
จ�านวนจริงบวก โดยที่ a ≠ 1
........................................................................................................................................................................................................................................
1. ขข้อ (1) ถูก และข
และข้อ (2) ถูก 2. ขข้อ (1) ถูก และข
และข้อ (2) ผิด
และ k เป็นจ�านวนจริง จะได้วา่
........................................................................................................................................................................................................................................
log Mk = k log Mk 3. ขข้อ (1) ผิด และข
และข้อ (2) ถูก 4. ขข้อ (1) ผิด และข
และข้อ (2) ผิด
a a
........................................................................................................................................................................................................................................

139
37
 สารบัญ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2
ลําดับและอนุกรม 2 แคลคูลัสเบื้องต้น 52
1.1 ลําดับ 2 2.1 ลิมิตของฟงกชัน 52
1.2 อนุกรม 20 2.2 ความตอเนื่องของฟงกชัน 68
1.3 การนําความรูเกี่ยวกับลําดับ 40 2.3 ความชันของเสนโคง 77
และอนุกรมไปใชในการแกปญหา 2.4 อนุพันธของฟงกชัน 82
มูลคาของเงินและคารายงวด 2.5 การหาอนุพันธของฟงกชันพีชคณิต 87
Math in Real Life คณิตศาสตร์ในชีวิตจริง 46 โดยใชสูตร
Unit Test แบบทดสอบหน่วยการเรียนรู้ที่ 1 47 2.6 อนุพันธของฟงกชันประกอบ 94
Challenging Test แบบทดสอบพิสูจน์ศักยภาพ 50 2.7 อนุพันธอันดับสูง 98
2.8 การประยุกตของอนุพันธ 103
2.9 ปฏิยานุพันธของฟงกชัน 114 ฉบับ
2.10 ปริพันธ ไมจํากัดเขต 116 เฉลย
2.11 ปริพันธจํากัดเขต 122
2.12 พื้นที่ปดลอมดวยเสนโคง 125
Math in Real Life คณิตศาสตร์ในชีวิตจริง 130

Unit Test แบบทดสอบหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 131

Challenging Test แบบทดสอบพิสูจน์ศักยภาพ 135

Financial Literacy 137

แบบทดสอบประจําภาคเรียน 139
 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1
ลําดับและอนุกรม
ผลการเรียนรู้
• ระบุไดวาลําดับที่กําหนดใหเปนลําดับลูเขาหรือลูออก
• หาผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเลขคณิตและอนุกรมเรขาคณิต
• หาผลบวกอนุกรมอนันต
• เขาใจและนําความรูเกี่ยวกับลําดับและอนุกรมไปใช

1.1 ลําดับ (Sequence)

1. ความหมายของลําดับ
ลําดับ (sequence) คือ ฟงกชันที่มีโดเมนเปนเซต { 1, 2, 3, …, n } หรือมีโดเมนเปนเซตของจํานวนเต็มบวก
ลําดับจํากัด (finite sequence) คือ ฟงกชันที่มีโดเมนเปนเซต { 1, 2, 3, …, n }
ลําดับอนันต (infinite sequence) คือ ฟงกชันที่มีโดเมนเปนเซตของจํานวนเต็มบวก
ฉบับ
เฉลย
โดยทั่วไป การเขียนลําดับจะเขียนเฉพาะสมาชิกของเรนจเรียงกันไป และใชตัวอักษร a
แทนสมาชิกหรือพจนของลําดับ ดังนี้
a1, a2, a3, …, an เปนลําดับจํากัด
a1, a2, a3, …, an, … เปนลําดับอนันต
เรียก a1 วา พจนที่ 1 ของลําดับ
a2 วา พจนที่ 2 ของลําดับ
a3 วา พจนที่ 3 ของลําดับ
⋮

an วา พจนที่ n ของลําดับหรือพจนทั่วไปของลําดับ

ตัวอยางลําดับจํากัด ตัวอยางลําดับอนันต
• 5, 5, 5, ..., 5 • 5, 5, 5, 5, ...
• 1, 4, 7, 13, 16, 19 • 1, 4, 7, ..., 3n - 2, ...
• 81, 27, 9, 3, 1, 13, 19 • 81, 27, 9, 3, ..., n1- 5, ...
3
• 1, 1, 1 , 1 , 1 , ..., 1 • 1, 1, 1 , ..., 1 , ...
2 6 12 20 30 n(n + 1) 2 6 12 n(n + 1)
2
 2. การเขียนแสดงลําดับ
1) การเขียนแสดงลําดับโดยเขียนแจกแจงพจนของลําดับ
การเขียนแสดงลําดับโดยเขียนแจกแจงพจนจะทําใหเกิดความชัดเจนวา แตละพจน
มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นหรือลดลงแบบใดแบบหนึ่ง หรือมีการเพิ่มขึ้นหรือลดลงโดยมีกฎเกณฑ
แนนอน
ในกรณีทลี่ าํ ดับทีพ่ จิ ารณาเปนลําดับจํากัดและมีพจนไมมาก จะเขียนแสดงลําดับโดย
เขียนพจนทั้งหมดของลําดับ เชน ลําดับ 3, 6, 9, 12, 15, 18
แตในกรณีที่ลําดับที่พิจารณาเปนลําดับจํากัดและมีจํานวนพจนมาก จะเขียนเพียง
พจนแรก ๆ และใช (...) เพื่อละพจนกลาง ๆ ไว แลวเขียนพจนสุดทายกํากับ เชน ลําดับ 5, 10,
15, ..., 200
และในกรณีทเี่ ปนลําดับอนันต จะเขียนเพียงพจนแรก ๆ และใช (...) เพือ่ ละพจนตอ ๆ ไป
โดยที่เขาใจตรงกันวามีพจนใดบางในลําดับ เชน ลําดับ 5, 7, 9, 11, 13, ...
2) การเขียนแสดงลําดับโดยใชพจนทั่วไปของลําดับ
สําหรับลําดับที่ความสัมพันธในแตละพจนมีความซับซอน จะไมนิยมเขียนแบบ
แจกแจงพจน แตจะเขียนลําดับโดยใชพจนทวั่ ไปเพือ่ ใหเกิดความชัดเจนวาแตละพจนเปนจํานวนใด ฉบับ
เฉลย
เชน
ลําดับ 4, 8, 12, 16, 20 เขียนแทนดวย an = 4n เมื่อ n∊{ 1, 2, 3, 4, 5 }
ลําดับ 1, 2, 4, …, 2n - 1, … เขียนแทนดวย an = 2n - 1 เมื่อ n∊{ 1, 2, 3, … }
3) การเขียนแสดงลําดับโดยใชความสัมพันธเวียนเกิด (recurrence relation)
ความสัมพันธเวียนเกิด หมายถึง สมการทีแ่ สดงความสัมพันธระหวางพจนถดั ไปกับ
พจนกอนหนา โดยมีการกําหนดพจนเริ่มตนจํานวนหนึ่ง เชน
(1) กําหนด a1 = 3 และ an = 3an - 1 - 10 เมือ่ n ≥ 2
(2) กําหนด a1 = 1, a2 = 1 และ an = an - 1 + an - 2 เมื่อ n ≥ 3
ความสัมพันธของลําดับในขอ (2) เรียกวา ลําดับฟโบนัชชี (Fibonacci sequence)
4) การเขียนแสดงลําดับโดยบอกเงื่อนไขหรือสมบัติของลําดับ
สําหรับลําดับทีไ่ มทราบพจนทวั่ ไปของลําดับและไมทราบความสัมพันธเวียนเกิดของ
ลําดับ สามารถเขียนแสดงลําดับโดยบอกเงื่อนไขหรือสมบัติของลําดับได เชน
ลําดับ 2, 4, 6, 8, … คือ ลําดับ an เมื่อ an เปนจํานวนคูบวกตัวที่ n
ลําดับ -1, -3, -5, -7, … คือ ลําดับ an เมื่อ an เปนจํานวนคี่ลบตัวที่ n
ลําดับ 2, 3, 6, 18, … คือ ลําดับ an เมื่อ an เปนจํานวนที่เกิดจากการคูณของ
จํานวนสองจํานวนที่อยูลําดับกอนหนา เมื่อ n ≥ 3
3
 Exercise 1.1 A
1. ใหหา 5 พจนแรกของลําดับที่มีพจนทั่วไปในแตละขอตอไปนี้
1) an = 2n2 - 3n
เนื่องจาก 5 พจนแรกของลําดับไดมาจากการแทน n ดวย 1, 2, 3, 4 และ 5
........................................................................................................................................................................................................................................
ในลําดับ an = 2n2 - 3n จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 = 2(12) - 3(1) = -1 a4 = 2(42) - 3(4) = 20
........................................................................................................................................................................................................................................
a2 = 2(22) - 3(2) = 2 a5 = 2(52) - 3(5) = 35
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = 2(32) - 3(3) = 9
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ -1, 2, 9, 20, 35
........................................................................................................................................................................................................................................

2) an = 5(-1)n + n
เนื่องจาก 5 พจนแรกของลําดับไดมาจากการแทน n ดวย 1, 2, 3, 4 และ 5
........................................................................................................................................................................................................................................
ในลําดับ an = 5(-1)n + n จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 = 5(-1)1 + 1 = -4 a4 = 5(-1)4 + 4 = 9
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ
a2 = 5(-1)2 + 2 = 7 a5 = 5(-1)5 + 5 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย a3 = 5(-1)3 + 3 = -2
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ -4, 7, -2, 9, 0
........................................................................................................................................................................................................................................

3) an = n(n + 1)n - 1
เนื่องจาก 5 พจนแรกของลําดับไดมาจากการแทน n ดวย 1, 2, 3, 4 และ 5
........................................................................................................................................................................................................................................
ในลําดับ an = n(n + 1)n - 1 จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 = 1(1 + 1)1 - 1 = 1 a4 = 4(4 + 1)4 - 1 = 500
........................................................................................................................................................................................................................................
a2 = 2(2 + 1)2 - 1 = 6 a5 = 5(5 + 1)5 - 1 = 6,480
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = 3(3 + 1)3 - 1 = 48
E x e r c i s e 1.1 A

........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 1, 6, 48, 500, 6,480
........................................................................................................................................................................................................................................

4) an = 3n n+ 5
เนื่องจาก 5 พจนแรกของลําดับไดมาจากการแทน n ดวย 1, 2, 3, 4 และ 5
........................................................................................................................................................................................................................................
ในลําดับ an = 3n n+ 5 จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 = 3(1)1+ 5 = 18 a4 = 3(4)4+ 5 = 174
........................................................................................................................................................................................................................................
a2 = 3(2)2+ 5 = 112 a5 = 3(5)5+ 5 = 14
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = 3(3)3+ 5 = 143
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 18, 112 , 143 , 174 , 14
........................................................................................................................................................................................................................................
4
 5) an = 5n4 + 5
เนื่องจาก 5 พจนแรกของลําดับไดมาจากการแทน n ดวย 1, 2, 3, 4 และ 5
........................................................................................................................................................................................................................................
ในลําดับ an = 5n4 + 5 จะได
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
a = 5(1)4 + 5 = 410 a = 5(4)4 + 5 = 54
........................................................................................................................................................................................................................................
1 4
........................................................................................................................................................................................................................................
a = 5(2)4 + 5 = 415 a = 5(5)4 + 5 = 430
........................................................................................................................................................................................................................................
2 5
........................................................................................................................................................................................................................................
a = 5(3)4 + 5 = 25
........................................................................................................................................................................................................................................
3
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 410, 415, 25 , 54, 430
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
2. ใหหา 5 พจนแรกของลําดับ an ตามความสัมพันธเวียนเกิดในแตละขอตอไปนี้ เฉลย
1) กําหนด a1 = 7 และ an = an - 1 + 4 เมื่อ n ≥ 2
จาก a = a + 4 และ a = 7
........................................................................................................................................................................................................................................
n n-1 1
จะได a2 = a2 - 1 + 4 = a1 + 4 = 7 + 4 = 11
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = a3 - 1 + 4 = a2 + 4 = 11 + 4 = 15
........................................................................................................................................................................................................................................
a4 = a4 - 1 + 4 = a3 + 4 = 15 + 4 = 19
........................................................................................................................................................................................................................................
a5 = a5 - 1 + 4 = a4 + 4 = 19 + 4 = 23
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.1 A

ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 7, 11, 15, 19, 23

........................................................................................................................................................................................................................................

2) กําหนด a1 = 4 และ an = an - 1 + 2n - 1 เมื่อ n ≥ 2

จาก a = a + 2n - 1 และ a = 4
........................................................................................................................................................................................................................................
n n-1 1
จะได a2 = a2 - 1 + 22 - 1 = a1 + 2 = 4 + 2 = 6
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = a3 - 1 + 23 - 1 = a2 + 4 = 6 + 4 = 10
........................................................................................................................................................................................................................................
a4 = a4 - 1 + 24 - 1 = a3 + 8 = 10 + 8 = 18
........................................................................................................................................................................................................................................
a5 = a5 - 1 + 25 - 1 = a4 + 16 = 18 + 16 = 34
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 4, 6, 10, 18, 34
........................................................................................................................................................................................................................................

5
 3) กําหนด a1 = 1 และ an = 22 - an - 1 เมื่อ n ≥ 2
จาก a = 22 - an - 1 และ a = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1
จะได a2 = 22 - a2 - 1 = 22 - a1 = 22 - 1 = 21 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = 22 - a3 - 1 = 22 - a2 = 22 - 2 = 20 = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
a4 = 22 - a4 - 1 = 22 - a3 = 22 - 1 = 21 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................
a5 = 22 - a5 - 1 = 22 - a4 = 22 - 2 = 20 = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 1, 2, 1, 2, 1
........................................................................................................................................................................................................................................

4) กําหนด a1 = 1, a2 = 2 และ an = an - 1 + 2an - 2 เมื่อ n ≥ 3

จาก a = a + 2a , a = 1 และ a = 2
........................................................................................................................................................................................................................................
n n-1 n-2 1 2
จะได a3 = a3 - 1 + 2a3 - 2 = a2 + 2a1 = 2 + 2(1) = 4
........................................................................................................................................................................................................................................
a4 = a4 - 1 + 2a4 - 2 = a3 + 2a2 = 4 + 2(2) = 8
........................................................................................................................................................................................................................................
a5 = a5 - 1 + 2a5 - 2 = a4 + 2a3 = 8 + 2(4) = 16
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 1, 2, 4, 8, 16
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

5) กําหนด a1 = 6, a2 = 4 และ an = ann- 2 เมื่อ n ≥ 3

ฉบับ
เฉลย
a n-2
จาก a = n , a = 6 และ a = 4
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1 2
a a
จะได a3 = 33- 2 = 31 = 63 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
a a
........................................................................................................................................................................................................................................
a4 = 44- 2 = 42 = 44 = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
a a
a5 = 55- 2 = 53 = 25 = 0.4
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 5 พจนแรกของลําดับนี้ คือ 6, 4, 2, 1, 0.4
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.1 A

3. กําหนด an = an - 1 + 4 และ bn = 2n + 1 เมื่อ a1 = 1 และ n = 2, 3, 4, …

+
ใหหาผลลัพธของ a2 b a5 + b2
5
จาก a = a + 4, a = 1
n n-1 1 จาก b = 2n + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
n
จะได a2 = a2 - 1 + 4 = a1 + 4 = 1 + 4 = 5 จะได b2 = 2(2) + 1 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 = a3 - 1 + 4 = a2 + 4 = 5 + 4 = 9 b5 = 2(5) + 1 = 11
........................................................................................................................................................................................................................................
a4 = a4 - 1 + 4 = a3 + 4 = 9 + 4 = 13
........................................................................................................................................................................................................................................
a5 = a5 - 1 + 4 = a4 + 4 = 13 + 4 = 17
........................................................................................................................................................................................................................................
a +a
ดังนั้น 2 b 5 + b2 = 5 +1117 + 5 = 7
........................................................................................................................................................................................................................................
5
6
 4. กําหนด an = 1 - 10n-2 - 7n-1 และ bn = 1 - 2n-2 - 9n-1 เมื่อ n ≥ 1
ใหหา n ที่ทําให ab3 • ab4 • ab5 • ...
• • • •a
... • b = -16
n
a3 • a4 • a5 • ... • a3 n 4 a35 • a4 • n a5 • • an
จาก b • b • b • ... • b = (b ) (b ) (b ) ... (b )
........................................................................................................................................................................................................................................
3 4 5 n 3 4 5 n
........................................................................................................................................................................................................................................
a -2 -1 2 2
พิจารณา b = 1 - 10n - 7n n = n - 7n - 10
n
-1 • 2
........................................................................................................................................................................................................................................
-2 2
n 1 - 2n - 9n n n - 9n - 2
กําหนด kn = n2 - 7n - 10 จะได kn - 1 = (n - 1)2 - 7(n - 1) - 10 = n2 - 9n - 2
........................................................................................................................................................................................................................................
a k
ดังนั้น bn = k n
........................................................................................................................................................................................................................................
n n-1
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.1 A

a a a a k k k k
จะได (b3) (b4) (b5) (bn) (k2) (k3) (k4) (kn - 1)
...
3 • 4 • 5 • • n
= ... 3 • 4 • 5 • • n
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
k 2 2
= kn = n - 7n - 10 = n - 7n - 10
........................................................................................................................................................................................................................................
2
2 2 - 7(2) - 10 -20
........................................................................................................................................................................................................................................
a a a ... a
3• 4• 5• • n
2
เนื่องจาก b b b ... b = -16 จะได n - 7n - 10 = -16
........................................................................................................................................................................................................................................
• • • •
3 4 52 n -20 ฉบับ
n - 7n - 330 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
(n - 22)(n + 15) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
n = -15, 22 เนื่องจาก n ≥ 1 จะได n = 22
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 • a4 • a5 • ... • an
ดังนั้น n = 22 ทําให b • b • b • ... • b = -16
........................................................................................................................................................................................................................................
3 4 5 n
3. ลําดับเลขคณิต (Arithmetic Sequence)
ลําดับเลขคณิต (arithmetic sequence) คือ ลําดับซึ่งมีผลตางที่ไดจากการนําพจนที่ n + 1 ลบดวย
พจนที่ n เปนคาคงตัวที่เทากัน สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก n และเรียกคาคงตัวที่เปนผลตางนี้วา ผลตางรวม
(common difference)

สูตรการหาพจนที่ n หรือพจนทั่วไปของลําดับเลขคณิต คือ

an = a1 + (n - 1)d
เมื่อ a1 คือ พจนที่ 1 ของลําดับเลขคณิต
d คือ ผลตางรวมของลําดับเลขคณิต ซึง่ d = an + 1 - an สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก n
n คือ ลําดับที่ n ของลําดับเลขคณิต
และ an คือ พจนที่ n หรือพจนทั่วไปของลําดับเลขคณิต
7
 Exercise 1.1 B
1. ใหหาวาลําดับที่กําหนดใหในแตละขอตอไปนี้เปนลําดับเลขคณิตหรือไม
1) 11, 13, 16, 20, 25, ...
ลําดับที่เปนลําดับเลขคณิตตองมีผลตางรวม d = a - a ซึ่งเปนผลตางของ 2 พจนใด ๆ
........................................................................................................................................................................................................................................
n+1 n
ที่อยูติดกัน
........................................................................................................................................................................................................................................
หาคา a2 - a1, a3 - a2, a4 - a3 และ a5 - a4
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อแทน a1 = 11, a2 = 13, a3 = 16, a4 = 20 และ a5 = 25
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได a2 - a1 = 13 - 11 = 2 a4 - a3 = 20 - 16 = 4
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 - a2 = 16 - 13 = 3 a5 - a4 = 25 - 20 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ลําดับ 11, 13, 16, 20, 25, ... ไมเปนลําดับเลขคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................

2) 4, 6.25, 8.5, 10.75, 13, ...

ลําดับที่เปนลําดับเลขคณิตตองมีผลตางรวม d = a - a ซึ่งเปนผลตางของ 2 พจนใด ๆ
........................................................................................................................................................................................................................................
n+1 n

ฉบับ
ที่อยูติดกัน
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย หาคา a2 - a1, a3 - a2, a4 - a3 และ a5 - a4
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อแทน a1 = 4, a2 = 6.25, a3 = 8.5, a4 = 10.75 และ a5 = 13
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได a2 - a1 = 6.25 - 4 = 2.25 a4 - a3 = 10.75 - 8.5 = 2.25
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 - a2 = 8.5 - 6.25 = 2.25 a5 - a4 = 13 - 10.75 = 2.25
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ลําดับ 4, 6.25, 8.5, 10.75, 13, ... เปนลําดับเลขคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 2 2 2
3) 1 +x x , 1 +x2x , 1 +x3x , 1 +x4x , 1 +x5x , ... โดยที่ x 0
ลําดับที่เปนลําดับเลขคณิตตองมีผลตางรวม d = a - a ซึ่งเปนผลตางของ 2 พจนใด ๆ
E x e r c i s e 1.1 B

........................................................................................................................................................................................................................................
n+1 n
ที่อยูติดกัน
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................

หาคา a - a , a - a , a - a และ a - a
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
2 1 3 2 4 3 5 4
2 2 2 2 2
เมื่อแทน a1 = 1 +x x , a2 = 1 +x2x , a3 = 1 +x3x , a4 = 1 +x4x และ a5 = 1 +x5x
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 2 2
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได a2 - a1 = 1 +x2x - 1 +x x = x a4 - a3 = 1 +x4x - 1 +x3x = x
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 2 2
a3 - a2 = 1 +x3x - 1 +x2x = x a5 - a4 = 1 +x5x - 1 +x4x = x
........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 2 2 2
งนั้น ลําดับ 1 +x x , 1 +x2x , 1 +x3x , 1 +x4x , 1 +x5x , ... โดยที่ x 0 เปนลําดับเลขคณิต
ดั........................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................

8
 2. หาพจนที่ n ของลําดับเลขคณิตในแตละขอตอไปนี้
1) 6, 11, 16, 21, 26, ...
จาก a = 6 และ a = 11 จะได d = 11 - 6 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
และจาก an = a1 + (n - 1)d จะได an = 6 + (n - 1)(5)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 6 + 5n - 5
........................................................................................................................................................................................................................................
= 5n + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 5n + 1
........................................................................................................................................................................................................................................

2) 7, 223, 233, 8, 253, ...

จาก a2 = 223 และ a3 = 233 จะได d = 233 - 223 = 13
........................................................................................................................................................................................................................................
และจาก a = a + (n - 1)d จะได
n 1 a = 7 + (n - 1)(13)
........................................................................................................................................................................................................................................
n
= 7 + 13 n - 13
........................................................................................................................................................................................................................................
= 13 n + 203
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 13 n + 203
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
3) a - 2b2, 2a - 3b2, 3a - 4b2, 4a - 5b2, 5a - 6b2, ... โดยที่ a, b∊R - { 0 } เฉลย
จาก a = a - 2b2 และ a = 2a - 3b2 จะได d = (2a - 3b2) - (a - 2b2) = a - b2
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
และจาก an = a1 + (n - 1)d จะได an = (a - 2b2) + (n - 1)(a - b2)
........................................................................................................................................................................................................................................
= a - 2b2 + na - a - nb2 + b2
........................................................................................................................................................................................................................................
= na - (n + 1)b2
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = na - (n + 1)b2
........................................................................................................................................................................................................................................

3. กําหนดลําดับเลขคณิตทีม่ พี จนแรกเทากับ 65 และผลตางรวมเทากับ -12 ใหหาพจนที่ 16

E x e r c i s e 1.1 B

จากโจทย a = 65, d = -12 และ n = 16

........................................................................................................................................................................................................................................
1
และจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได a16 = 65 + (16 - 1)(-12)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 65 - 180
........................................................................................................................................................................................................................................
= -115
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนที่ 16 ของลําดับนี้เทากับ -115
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

9
 4. กําหนดลําดับเลขคณิต -15, -23, -31, -39, -47, … ใหตรวจสอบวา -383 เปนจํานวน
ที่อยูในลําดับนี้หรือไม
จากโจทย a = -15 และ a = -23 จะได d = -23 - (-15) = -8
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
สมมติให -383 เปนจํานวนที่อยูในลําดับนี้ และจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได -383 = -15 + (n - 1)(-8)
........................................................................................................................................................................................................................................
-383 = -15 - 8n + 8
........................................................................................................................................................................................................................................
8n = 376
........................................................................................................................................................................................................................................
n = 47
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น -383 เปนจํานวนที่อยูในลําดับนี้ เนื่องจาก a47 = -383
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

5. กําหนด 2 พจนแรกของลําดับเลขคณิต คือ -96 และ -82 ใหตรวจสอบวา 12,138

เปนจํานวนที่อยูในลําดับนี้หรือไม
จากโจทย a = -96 และ a = -82 จะได d = -82 - (-96) = 14
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
ฉบับ
สมมติให 12,138 เปนจํานวนที่อยูในลําดับนี้ และจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย จะได 12,138 = -96 + (n - 1)(14)
........................................................................................................................................................................................................................................
12,138 = -96 + 14n - 14
........................................................................................................................................................................................................................................
14n = 12,248
........................................................................................................................................................................................................................................
n = 12,248 14 = 874 7
6
........................................................................................................................................................................................................................................
เนื่องจาก n ไมเปนจํานวนเต็มบวก
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 12,138 ไมอยูในลําดับเลขคณิตนี้
........................................................................................................................................................................................................................................

6. จํานวนเต็มที่อยูระหวาง -42 ถึง 1,225 ซึ่งหารดวย 12 ลงตัว มีทั้งหมดกี่จํานวน

E x e r c i s e 1.1 B

จํานวนเต็มจํานวนแรกที่อยูระหวาง -42 ถึง 1,225 ซึ่งหารดวย 12 ลงตัว คือ -36

........................................................................................................................................................................................................................................
และจํานวนเต็มจํานวนสุดทายที่อยูระหวาง -42 ถึง 1,225 ซึ่งหารดวย 12 ลงตัว คือ 1,224
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อนําจํานวนเต็มซึ่งหารดวย 12 ลงตัว มาเขียนเรียงเปนลําดับจากนอยไปมาก
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได -36, -24, -12, …, 1,224 เปนลําดับเลขคณิตที่มีผลตางรวมเทากับ 12
........................................................................................................................................................................................................................................
จาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได 1,224 = -36 + (n - 1)(12) 12n = 1,272
........................................................................................................................................................................................................................................
1,224 = -36 + 12n - 12 n = 106
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น จํานวนเต็มที่อยูระหวาง -42 ถึง 1,225 ซึ่งหารดวย 12 ลงตัว มีทั้งหมด 106 จํานวน
........................................................................................................................................................................................................................................

10
 7. กําหนด x, x + 5, 2x - 5, … เปนลําดับเลขคณิต ใหหาคาของ x และพจนทั่วไป
ของลําดับนี้
1 x 2 x
จาก a = , a = + 5, a = 2 - 5 และ d = a - a x
........................................................................................................................................................................................................................................
3 n+1 n
จะได a2 - a1 = a3 - a2
........................................................................................................................................................................................................................................
(x + 5) - x = (2x - 5) - (x + 5)
........................................................................................................................................................................................................................................
5 = x - 10
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.1 B

x = 15
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น คาของ x เทากับ 15
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อแทน x = 15 ในลําดับเลขคณิตนี้ จะได ลําดับเลขคณิต คือ 15, 20, 25, …
........................................................................................................................................................................................................................................
นั่นคือ a1 = 15 และ d = 20 - 15 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
จาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได an = 15 + (n - 1)(5) = 15 + 5n - 5 = 5n + 10
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 5n + 10
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย

4. ลําดับเรขาคณิต (Geometric Sequence)

ลําดับเรขาคณิต (geometric sequence) คือ ลําดับซึ่งมีอัตราสวนของพจนที่ n + 1 ตอพจนที่ n เปนคาคงตัว
ที่เทากัน สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก n และเรียกคาคงตัวที่เปนอัตราสวนนี้วา อัตราสวนรวม (common ratio)

สูตรการหาพจนที่ n หรือพจนทั่วไปของลําดับเรขาคณิต คือ

an = a1rn - 1
เมื่อ a1 คือ พจนที่ 1 ของลําดับเรขาคณิต
r คือ อัตราสวนรวมของลําดับเรขาคณิต
ซึง่ r = ana+ 1 สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก n
n
n คือ ลําดับที่ n ของลําดับเรขาคณิต
และ an คือ พจนที่ n หรือพจนทั่วไปของลําดับเรขาคณิต
11
 Exercise 1.1 C
1. ใหแสดงวาลําดับที่กําหนดใหในแตละขอตอไปนี้เปนลําดับเรขาคณิตหรือไม
1) -2, 5, 9, 10, 15, ...
a
ลําดับที่เปนลําดับเรขาคณิตตองมีอัตราสวนรวม r = na+ 1 ซึ่งเปนอัตราสวนของ 2 พจนใด ๆ
........................................................................................................................................................................................................................................
n
ที........................................................................................................................................................................................................................................
่อยูติดกัน
a a a a
หาคา a2, a3, a4 และ a5
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2 3 4
เมื อ
่ แทน a = -2, a 2 5, a3 = 9, a4 = 10 และ a5 = 15
=
........................................................................................................................................................................................................................................
1
a2 5 a4 10
จะได a = -2 a = 9
........................................................................................................................................................................................................................................
1 3
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 9 a5 3
a2 = 5 a4 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
a a a a
เนื่องจาก a2 a3 a4 a5 จะไดวา ลําดับนี้ไมมีอัตราสวนรวมกัน
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2 3 4
ฉบับ งนั้น ลําดับ -2, 5, 9, 10, 15, … ไมเปนลําดับเรขาคณิต
ดั........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................

2) 1 , 1 , a + 1 , (a + 1)2, (a + 1)3, ... โดยที่ a∊R - { -1, 1 }

a2 - 1 a - 1 a - 1 a - 1 a - 1
a
ลําดับที่เปนลําดับเรขาคณิตตองมีอัตราสวนรวม r = na+ 1 ซึ่งเปนอัตราสวนของ 2 พจนใด ๆ
........................................................................................................................................................................................................................................
n
ที่อยูติดกัน
........................................................................................................................................................................................................................................
a a a a
หาคา a2, a3, a4 และ a5
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2 3 4 2 3
เมื่อแทน a1 = 2 1 , a2 = a 1- 1 , a3 = aa +- 11, a4 = (aa +- 1)1 และ a5 = (aa +- 1)1
........................................................................................................................................................................................................................................
a -1
E x e r c i s e 1.1 C

2
........................................................................................................................................................................................................................................
a2 1 a4 (a + 1)
จะได a-1 a-1
a1 = 2 1 = a + 1 a3 = a + 1 = a + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
a -1 a - 13
........................................................................................................................................................................................................................................
a3 a + 1 a5 (a + 1)
a - 1 a -1
a2 = 1 = a + 1 a4 = (a + 1)2 = a + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
a-1 a-1
........................................................................................................................................................................................................................................
2 3
ดังนั้น ลําดับ 2 1 , a 1- 1 , aa +- 11, (aa +- 1)1 , (aa +- 1)1 , … โดยที่ a∊R - { -1, 1 }
........................................................................................................................................................................................................................................
a -1
เป น ลํ า ดั บเรขาคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................

12
 2. ใหหาพจนทั่วไปของลําดับเรขาคณิตในแตละขอตอไปนี้
1) -7, 1, - 17, 491 , - 343
1 , ...
1
จากโจทย a = -7 และ a = 1 จะได r = - 7
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
และจาก an = a1rn - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
n-1
จะได an = -7(- 17) = (-7)2 - n
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = (-7)2 - n
........................................................................................................................................................................................................................................

2) 45.35, 136.05, 408.15, 1,224.45, 3,673.35, ...

จากโจทย a = 45.35 และ a = 136.05 จะได r = 136.05 45.35 = 3
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
และจาก an = a1rn - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได an = 45.35(3)n - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 45.35(3)n - 1
........................................................................................................................................................................................................................................

3) ab3, a2b2, a3b, a4, a5b-1, ... โดยที่ a และ b∊R - { 0 }

2 2
จากโจทย a = ab3 และ a = a2b2 จะได r = a b = ab
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2 3
ab ฉบับ
และจาก an = a1rn - 1
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
n-1
จะได an = ab3(ab) = anb4 - n
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = anb4 - n

........................................................................................................................................................................................................................................

3. กําหนดลําดับเรขาคณิตที่มีพจนแรกเทากับ 36 และอัตราสวนรวมเทากับ -4 ใหตรวจสอบ

วา -2,304 เปนจํานวนทีอ่ ยูใ นลําดับเรขาคณิตหรือไม ถาอยูจ ะเปนพจนทเี่ ทาไรของลําดับนี้
จากโจทย a = 36 และ r = -4
........................................................................................................................................................................................................................................
1
สมมติให -2,304 เปนจํานวนที่อยูในลําดับนี้ และจาก an = a1rn - 1
E x e r c i s e 1.1 C

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได -2,304 = 36(-4)n - 1

........................................................................................................................................................................................................................................

-64 = (-4)n - 1
........................................................................................................................................................................................................................................

-64 = (-4)n(-4)-1
........................................................................................................................................................................................................................................

(-4)4 = (-4)n
........................................................................................................................................................................................................................................

n =4
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น -2,304 เปนจํานวนที่อยูในลําดับเรขาคณิตนี้ และเปนพจนที่ 4 ของลําดับ

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

13
 4. กําหนด x + 9, x + 17, x + 33, … เปนลําดับเรขาคณิต ใหหาคาของ x และพจนทั่วไป
ของลําดับนี้
a
จากโจทย a = + 9, a = + 17, a = + 33 และ r = na+ 1
1 x 2 x 3 x
........................................................................................................................................................................................................................................
a2 a3 2 n
จะได = x + 34 x + 289 = x2 + 42x + 297
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 a2
x + 17 = x + 33 8x = -8
........................................................................................................................................................................................................................................
x+9 x + 17
(x + 17)(x + 17) = (x + 33)(x + 9) x = -1
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อแทน x = -1 ในลําดับเรขาคณิตนี้ จะได ลําดับเรขาคณิต คือ 8, 16, 32, …
........................................................................................................................................................................................................................................
และมีอัตราสวนรวม r = 168 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................
จาก an = a1rn - 1 จะได an = 8(2)n - 1 = 2n + 2
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น x มีคาเทากับ -1 และพจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 2n + 2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

5. มณีฝากเงิน 15,000 บาท กับธนาคารแหงหนึง่ ทีใ่ หอตั ราดอกเบีย้ 5% ตอป โดยคิดดอกเบีย้

ฉบับ
แบบทบตน ใหหาจํานวนเงินในบัญชีของมณีหลังจากคิดดอกเบี้ยเมื่อสิ้นปที่ n
เฉลย เนื่องจากมณีฝากเงินกับธนาคาร 15,000 บาท และมีอัตราดอกเบี้ย 5% ตอป
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น มณีไดรับดอกเบี้ยเมื่อสิ้นปที่ 1 เทากับ 0.05(15,000) บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
เขียนแสดงจํานวนเงินในบัญชีหลังจากคิดดอกเบี้ยเมื่อสิ้นปที่ 1, 2, 3, …, n ได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 1 มีจํานวนเงินในบัญชีเทากับ 15,000 + 0.05(15,000)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 15,000(1 + 0.05) = 15,000(1.05) บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 2 มีจํานวนเงินในบัญชีเทากับ 15,000(1.05) + 0.05[15,000(1.05)]
........................................................................................................................................................................................................................................
= 15,000(1.05)(1 + 0.05) = 15,000(1.05)2 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.1 C

สิ้นปที่ 3 มีจํานวนเงินในบัญชีเทากับ 15,000(1.05)2 + 0.05[15,000(1.05)2]

........................................................................................................................................................................................................................................
= 15,000(1.05)2(1 + 0.05) = 15,000(1.05)3 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
⋮
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ n มีจํานวนเงินในบัญชีเทากับ 15,000(1.05)n - 1 + 0.05[15,000(1.05)n - 1]
........................................................................................................................................................................................................................................
= 15,000(1.05)n - 1(1 + 0.05)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 15,000(1.05)n บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น จํานวนเงินในบัญชีเมื่อสิ้นปที่ n เทากับ 15,000(1.05)n บาท ซึ่งเปนพจนที่ n ของลําดับ
........................................................................................................................................................................................................................................
เรขาคณิตที่มีพจนแรกเทากับ 15,000 และมีอัตราสวนรวมเทากับ 1.05
........................................................................................................................................................................................................................................

14
 6. บริษทั เจริญทัศนประกันภัยรถยนต กําหนดเบีย้ ประกันรถยนตสว นบุคคล ดังตารางตอไปนี้
เบี้ยประกันสุทธิ/ป รถที่มีเครื่องยนตไมเกิน 2,000 ซีซี รถที่มีเครื่องยนตเกิน 2,000 ซีซี
ปแรก 33,000 บาท 51,000 บาท
ปตอไป ราคาลดลง 20% ราคาลดลง 25%
หมายเหตุ ในกรณีที่ลูกคาไมมีการเรียกรองชดเชยความเสียหายใด ๆ บริษัทจะลดคาเบี้ยประกันตาม
เปอรเซ็นตที่ระบุของราคาเบี้ยประกันปกอนหนา
ถามารีซื้อเบี้ยประกันรถยนตประเภทรถที่มีเครื่องยนตไมเกิน 2,000 ซีซี สวนกัลยาซื้อ
เบี้ยประกันรถยนตประเภทรถที่มีเครื่องยนตเกิน 2,000 ซีซี ถาทั้งสองไมมีการเรียกรอง
ชดเชยความเสียหายใด ๆ เลย ตัง้ แตจา ยเบีย้ ประกัน มารีจะตองจายคาเบีย้ ประกันในปที่ 5
มากกวาหรือนอยกวากัลยาเทาไร
เนื่องจากปแรกมารีตองจายเงินคาเบี้ยประกัน 33,000 บาท และไดสวนลด 20% ในปตอไป
........................................................................................................................................................................................................................................
เขียนแสดงจํานวนเงินที่มารีตองจายเมื่อสิ้นปที่ 1, 2, 3, 4 และ 5 ได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 1 ตองจายเงินจํานวน 33,000 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
สิ้นปที่ 2 ตองจายเงินจํานวน 33,000 - 33,000(0.20) = 33,000(0.80) บาท
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
สิ้นปที่ 3 ตองจายเงินจํานวน 33,000(0.80) - 0.20[33,000(0.80)]
........................................................................................................................................................................................................................................
= 33,000(0.80)[1 - 0.20] = 33,000(0.80)2 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
⋮
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 5 ตองจายเงินจํานวน 33,000(0.80)5 - 1 = 33,000(0.80)4 = 13,516.80 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
เนื่องจากปแรกกัลยาตองจายเงินคาเบี้ยประกัน 51,000 บาท และไดสวนลด 25% ในปตอไป
........................................................................................................................................................................................................................................
เขียนแสดงจํานวนเงินที่กัลยาตองจายเมื่อสิ้นปที่ 1, 2, 3, 4 และ 5 ได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 1 ตองจายเงินจํานวน 51,000 บาท
E x e r c i s e 1.1 C

........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 2 ตองจายเงินจํานวน 51,000 - 51,000(0.25) = 51,000(0.75) บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 3 ตองจายเงินจํานวน 51,000(0.75) - 0.25[51,000(0.75)]
........................................................................................................................................................................................................................................
= 51,000(0.75)[1 - 0.25] = 51,000(0.75)2 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
⋮
........................................................................................................................................................................................................................................
สิ้นปที่ 5 ตองจายเงินจํานวน 51,000(0.75)5 - 1 = 51,000(0.75)4 16,136.72 บาท ≈
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ในปที่ 5 มารีตองจายคาเบี้ยประกันนอยกวากัลยาอยูประมาณ
........................................................................................................................................................................................................................................
16,136.72 - 13,516.80 = 2,619.92 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................

15
 5. ลิมิตของลําดับ (Limit of Sequence)
การพิจารณาลิมิตของลําดับ เมื่อ an เปนลําดับอนันต และ L เปนจํานวนจริงใด ๆ
ถา nlim a = L แลวเรียก an วา ลําดับลูเขา (convergent sequence)
→∞ n
ถา nlim a หาคาไมได แลวเรียก an วา ลําดับลูออก (divergent sequence)
→∞ n

ทฤษฎีบท 1
กําหนด r เปนจํานวนจริงบวกใด ๆ
จะไดวา nlim 1 = 0 และ lim nr หาคาไมได
→∞ nr n→∞
ทฤษฎีบท 2
กําหนด r เปนจํานวนจริงใด ๆ ทีไ่ มเทากับศูนย
ถา  r  < 1 แลว nlim
→∞
rn = 0
ถา  r  > 1 แลว nlim
→∞
rn หาคาไมได
ทฤษฎีบท 3
ฉบับ กําหนด an, bn, tn เปนลําดับของจํานวนจริง A, B เปนจํานวนจริง และ c เปนคาคงตัว
เฉลย
ใด ๆ โดยที่ nlim a = A และ nlim
→∞ n
b = B จะไดวา
→∞ n

1. ถา tn = c แลว nlim t = nlim

→∞ n →∞
c=c
2. nlim ca = cnlim
→∞ n →∞ n
a = cA
3. nlim (a + bn) = nlim
→∞ n
a + nlim
→∞ n
b =A+B
→∞ n

4. nlim (a - bn) = nlim

→∞ n
a - nlim
→∞ n
b =A-B
→∞ n

5. nlim (a • b ) = nlim
→∞ n n
a • lim b = AB
→∞ n n→∞ n
an = nlim a A
→∞ ( b )
→∞ n
6. ถา bn 0 ทุก ๆ จํานวนเต็มบวก n และ B 0 แลว nlim lim b = B
n n→∞ n
ทฤษฎีบท 4
กําหนด an เปนลําดับของจํานวนจริงที่มากกวาหรือเทากับ 0
L เปนจํานวนจริงใด ๆ และ m เปนจํานวนเต็มที่มากกวาหรือเทากับ 2
ถา nlim a = L แลว nlim m a = lim a = m L
→∞ n →∞ n m n→∞ n

16
 Exercise 1.1 D
1. ตรวจสอบลําดับในแตละขอตอไปนี้วาเปนลําดับลูเขาหรือลําดับลูออก
1) an = n 8n+ 3
lim 8n = lim 8n
→∞ n + 3
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ n 1 + 3
n n
( n)
........................................................................................................................................................................................................................................
= nlim 8 = nlim →∞
8
→∞ 1 + 3
........................................................................................................................................................................................................................................
n lim 1 + 3n)
n→∞ (
........................................................................................................................................................................................................................................
= 1 +8 0 = 8
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น an = n 8n+ 3 เปนลําดับลูเขาและมีลิมิตเทากับ 8
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
3
2) an = 12n
3n2 + 6n - 22 n3(3n + 62 - 23)
พิจารณา nlim 3n + 6n - 2 = nlim n n
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ 12n3 →∞ 12n3 ฉบับ
3+ 6 - 2
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
n n2 n3 = 1 lim 3 + 6 - 2
= nlim 12 n→∞ (n n2 n3)
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ 12
= 121 (0 + 0 + 0) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
3
นั่นคือ nlim 12n หาคาไมได HINT
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ 3n2 + 6n - 2

1 = 0 áÅŒÇ
........................................................................................................................................................................................................................................
¶ŒÒ nlim →∞ an
3
ดังนั้น an = 2 12n เปนลําดับลูออก
........................................................................................................................................................................................................................................
3n + 6n - 2 lim a ËÒ¤‹ÒäÁ‹ä´Œ
n→∞ n
3-n n-1
3) an = 4 + 5
E x e r c i s e 1.1 D

n
5 -4 3-n n-1 3 • -n n • -1
lim 4 +5 = lim 4 4 +5 5
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ 5 - 4 n →∞ n
n 5 -4
n
........................................................................................................................................................................................................................................

n 3 3
4 + 1 lim 4 + 1 3
5 ( 4n n + 15) n4n 5 n→∞ ( n n 5 )
........................................................................................................................................................................................................................................
= nlim 5 4 = lim 5 = 54
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ 5n 1 - 4 n→∞ 4 1 - 4n)
( 5 n ) 1- n
5 n
lim
→ ∞ ( 5
0 + 15 1
........................................................................................................................................................................................................................................
= 1-0 =5
........................................................................................................................................................................................................................................
3 - n n - 1
ดังนั้น an = 4 n + 5 เปนลําดับลูเขาและมีลิมิตเทากับ 15
........................................................................................................................................................................................................................................
5 -4
17
 2. หาพจนทั่วไปของลําดับในแตละขอตอไปนี้ และตรวจสอบวาเปนลําดับลูเขาหรือลําดับ
ลูออก
1) 2, 7, 12, 17, ...
จาก a = 2 และ a = 7 จะได d = 7 - 2 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
และจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได an = 2 + (n - 1)(5)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 2 + 5n - 5 = 5n - 3
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 5n - 3

........................................................................................................................................................................................................................................

จาก nlim 1 = 0 นั่นคือ lim (5n - 3) หาคาไมได

→∞ 5n - 3
........................................................................................................................................................................................................................................
n→∞
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 5n - 3 เปนลําดับลูออก
........................................................................................................................................................................................................................................

2) 686, 98, 14, 2, ...

จาก a = 686 และ a = 98 จะได r = 686 98 = 1
1 2 7
........................................................................................................................................................................................................................................

และจาก an = a1r n - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ n-1
เฉลย จะได an = 686(17) = 686 = 4,802
........................................................................................................................................................................................................................................
n - 1 n
7 7
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 4,802
........................................................................................................................................................................................................................................
1 n 7n
4,802
→∞ ( 7 )
จะได nlim = 4,802 nlim = 4,802 • 0 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ 7n
ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = 4,802 เปนลําดับลูเขาและมีลิมิตเทากับ 0
........................................................................................................................................................................................................................................
7n
........................................................................................................................................................................................................................................

3) π, 54π, 32π, 74π, ...

จาก a = และ a = 54 จะได d = 54 - = 4 π π π π
E x e r c i s e 1.1 D

1 π
........................................................................................................................................................................................................................................
2
และจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได an = π + (n - 1)( π4 )
........................................................................................................................................................................................................................................

= π(1 + n 4- 1 ) = π(n +4 3)
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = π(n +4 3)

........................................................................................................................................................................................................................................

จาก nlim 1 = 0 นั่นคือ lim π(n + 3) หาคาไมได

→∞ π n + 3 4
........................................................................................................................................................................................................................................
( 4 ) n→∞
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พจนทั่วไปของลําดับนี้ คือ an = π(n +4 3) เปนลําดับลูออก

........................................................................................................................................................................................................................................

18
 แนวข้อสอบ
กําหนด an เปนลําดับเลขคณิตที่ nlim an - a1 = 36 ถา a + a = 1,250 ใหหาคาของ a
→∞ n 20 15 200
แนวคิด จากโจทย a เปนลําดับเลขคณิต
............................................................................................................................................................................................................................................
n
จะได an = a1 + (n - 1)d
............................................................................................................................................................................................................................................
an - a1 a1 + (n - 1)d - a1
พิจารณา n = n
............................................................................................................................................................................................................................................

= n (n - 1)d
............................................................................................................................................................................................................................................
an - a1 (n - 1)d = 36
จะได lim
n→∞ n = nlim →∞ n
............................................................................................................................................................................................................................................

lim n - 1 d = 36
n→∞ ( n )
............................................................................................................................................................................................................................................

(1 - 0)d = 36
............................................................................................................................................................................................................................................

d = 36
............................................................................................................................................................................................................................................

จะได a20 = a1 + (20 - 1)(36)

............................................................................................................................................................................................................................................

a20 = a1 + 684
............................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
และ a15 = a1 + (15 - 1)(36)
............................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
a15 = a1 + 504
............................................................................................................................................................................................................................................

จากโจทย a20 + a15 = 1,250

............................................................................................................................................................................................................................................

จะได (a1 + 684) + (a1 + 504) = 1,250

............................................................................................................................................................................................................................................

2a1 + 1,188 = 1,250

............................................................................................................................................................................................................................................

2a1 = 1,250 - 1,188

............................................................................................................................................................................................................................................

2a1 = 62
............................................................................................................................................................................................................................................

a1 = 31
............................................................................................................................................................................................................................................

จะได a200 = 31 + (200 - 1)(36)

............................................................................................................................................................................................................................................

= 31 + 7,164
............................................................................................................................................................................................................................................

= 7,195
............................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a200 มีคาเทากับ 7,195

............................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................................................................

19
 1.2 อนุกรม (Series)
กําหนด an เปนลําดับของจํานวนจริง แลวนิพจนทแี่ สดงในรูป a1 + a2 + a3 + ... + an + ... เรียกวา อนุกรม

ถา a1, a2, a3, ..., an เปนลําดับจํากัด แลว a1 + a2 + a3 + ... + an เรียกวา อนุกรมจํากัด
(finite series)
ถา a1, a2, a3, ..., an, ... เปนลําดับอนันต แลว a1 + a2 + a3 + ... + an + ... เรียกวา
อนุกรมอนันต (infinite series)
1. สัญลักษณแทนการบวก
กําหนด a1 + a2 + a3 + … + an + … เปนอนุกรมอนันต
ให S1 = a1
S2 = a1 + a2
S3 = a1 + a2 + a3
⋮
ฉบับ Sn = a1 + a2 + a3 + … + an
เฉลย เรียก Sn วา ผลบวกยอย (partial sum) n พจนแรกของอนุกรม เมื่อ n เปนจํานวนเต็มบวก

• สมบัติของสัญลักษณแทนการบวก Σ
n
1. Σi=1 c = nc เมื่อ c เปนคาคงตัว
n n
2. Σi=1 cai = c Σi=1 ai เมื่อ c เปนคาคงตัว
n n n
3. Σi=1 (ai + bi) = Σi=1 ai + Σi=1 bi
n n n
4. Σi=1 (ai - bi) = Σi=1 ai - Σi=1 bi
n n n
• การหาผลบวก n พจนแรกในรูป Σi=1 i, Σi=1 i2 และ Σi=1 i3
1. Σi=1 i = n(n 2+ 1)
n

2. Σi=1 i2 = n(n + 1)(2n + 1)

n
6
2 n 2
3. Σi=1 i3 = [ n(n 2+ 1) ] = (Σi=1 i)
n

20
 Exercise 1.2 A
1. ใหเขียนสัญลักษณแทนการบวกในแตละขอตอไปนี้ในรูปการบวก
8
1) Σi=1 6i = 6 + 12 + 18 + 24 + 30 + 36 + 42 + 48
....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................
7
2) Σ (2n
n=1
- 6) = -4 + (-2) + 0 + 2 + 4 + 6 + 8
....................................................................................................................................................................................
= -4 - 2 + 0 + 2 + 4 + 6 + 8
....................................................................................................................................................................................

∞
3) Σ
i=1
(i = 2•3 + 3•4 + 4•5 + …
+ 1)(i + 2) ....................................................................................................................................................................................
= 6 + 12 + 20 + …
....................................................................................................................................................................................

∞
4) Σ n(n + 2)n = 1 3+2 4 +3 5 +4 6 +…
• • 2 • 3 • 4
....................................................................................................................................................................................
n=1
= 3 + 32 + 375 + 5,184 + …
....................................................................................................................................................................................

5)
∞
Σ k = 14 + 25 + 36 + …
....................................................................................................................................................................................
k=1 k+3 ฉบับ
....................................................................................................................................................................................
เฉลย
2. ใหเขียนจํานวนที่อยูในรูปการบวกในแตละขอตอไปนี้ โดยใชสัญลักษณแทนการบวก Σ
1) 6 + 12 + 18 + ... + 396
จาก 6 + 12 + 18 + … + 396 เปนอนุกรมของลําดับ 6, 12, 18, …, 396
........................................................................................................................................................................................................................................
ซึ่งเปนลําดับเลขคณิตที่มีพจนทั่วไป คือ 6n
........................................................................................................................................................................................................................................
66
ดังนั้น 6 + 12 + 18 + … + 396 = n=1 Σ 6n
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 A

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) 2 • 5 + 4 • 25 + 6 • 125 + ... + 12 • 15,625

จาก 2 5 + 4 25 + 6 125 + … + 12 15,625 เปนอนุกรมของลําดับที่อยูในรูปการคูณของ
• • • •
........................................................................................................................................................................................................................................
จํานวนนับสองจํานวน
........................................................................................................................................................................................................................................
โดยมีจํานวนแรก คือ 2, 4, 6, …, 12 ซึ่งเปนลําดับเลขคณิตที่มีพจนทั่วไป คือ 2n
........................................................................................................................................................................................................................................
จํานวนที่สอง คือ 5, 25, 125, …, 15,625 ซึ่งเปนลําดับเรขาคณิตที่มีพจนทั่วไป คือ 5n
........................................................................................................................................................................................................................................
6
ดังนั้น 2 • 5 + 4 • 25 + 6 • 125 + … + 12 • 15,625 = n=1 Σ (2n)(5n)
........................................................................................................................................................................................................................................

21
 3) 4 + 4 • 7 + 4 • 72 + … + 4 • 725
• 2
จาก 4 + 4 7 + 4 7 + … + 4 7 เปนอนุกรมของลําดับที่อยูในรูปการคูณของจํานวนนับ
• • 25
........................................................................................................................................................................................................................................

สองจํานวน
........................................................................................................................................................................................................................................

โดยมีจํานวนแรก คือ 4
........................................................................................................................................................................................................................................

จํานวนที่สอง คือ 1, 7, 72, …, 725 ซึ่งเปนลําดับเรขาคณิตที่มีพจนทั่วไป คือ 7n - 1

........................................................................................................................................................................................................................................
26 26
ดังนั้น 4 + 4 • 7 + 4 • 72 + … + 4 • 725 = n=1 Σ 4 • 7n - 1 = 4 n=1 Σ 7n - 1
........................................................................................................................................................................................................................................

4) 22 + 53 + 84 + ... + 208
จาก 2 + 5 + 8 + … + 20 เปนอนุกรมของลําดับที่มีตัวเศษของลําดับ คือ 2, 5, 8, …, 20
........................................................................................................................................................................................................................................
2 3 4 8
่งเปนลําดับเลขคณิตที่มีพจนทั่วไป คือ 3n - 1 และตัวสวนของลําดับ คือ 2, 3, 4, …, 8
ซึ........................................................................................................................................................................................................................................
ซึ่งเปนลําดับที่มีพจนทั่วไป คือ n + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
7
ดังนั้น 2 + 5 + 8 + … + 20 = n=1 Σ 3n - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
2 3 4 8 n+1
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ 5) 13 + 14 + 15 + ... + 1k
เฉลย จาก 13 + 14 + 15 + … + 1k เปนอนุกรมของลําดับที่มีตัวเศษของลําดับ คือ 1 และมีตัวสวนของ
........................................................................................................................................................................................................................................

ลําดับ คือ 3, 4, 5, …, k ซึ่งเปนลําดับเลขคณิตที่มีพจนทั่วไป คือ n + 2

........................................................................................................................................................................................................................................
k-2 1
ดังนั้น 13 + 14 + 15 + … + 1k = n=1 Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
n+2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

3. ใหหาผลบวกในแตละขอตอไปนี้
E x e r c i s e 1.2 A

n
1) Σi=1 (2i2 - 5i + 8)
n 2 n 2 n n
Σ (2i - 5i + 8) = 2 i - 5 i + 8 Σ Σ Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
i=1 i=1 i=1 i=1
= 2 [n(n + 1)(2n 6
+ 1) - 5 n(n + 1) + 8n
] [ 2 ]
........................................................................................................................................................................................................................................

= 2n(n + 1)(2n + 1) - 15n(n + 1) + 48n

3 2
6
........................................................................................................................................................................................................................................

= 4n - 9n6 + 35n
........................................................................................................................................................................................................................................
n 3 2
ดังนั้น Σi=1 (2i2 - 5i + 8) = 4n - 9n6 + 35n
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

22
 n
2) Σ (k
k=1
+ 6)2
n 2 n
Σ (k + 6) = (k + 12k + 36) Σ 2
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1 k=1
n 2 n n
Σ
= k + 12 k + 36 Σ Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1 k=1 k=1
= n(n + 1)(2n 6
+ 1) + 12 n(n + 1) + 36n
[ 2 ]
........................................................................................................................................................................................................................................

= n(n + 1)(2n + 1) + 36n(n + 1) + 216n

3 2
6
........................................................................................................................................................................................................................................

= 2n + 39n6 + 253n
........................................................................................................................................................................................................................................
n 3 2
ดังนั้น k=1 Σ (k + 6)2 = 2n + 39n + 253n
........................................................................................................................................................................................................................................
6
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
20
3) Σ (k
k=1
+ 1)(k - 4)
n n 2
เนื่องจาก Σ
k=1
(k + 1)(k - 4) = (k - 3k - 4) Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1
n 2 n n
Σ
= k -3 k- 4 Σ Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1 k=1 k=1
= n(n + 1)(2n 6
+ 1) - 3 n(n + 1) - 4n
[ 2 ]
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
20 20(20 + 1)[2(20) + 1] 20(20 + 1) เฉลย
จะได Σ (k + 1)(k - 4) = 6 - 3 [ 2 ] - 4(20)
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1
20(21)(41) 20(21)
= 6 - 3 [ 2 ] - 80
........................................................................................................................................................................................................................................

= 2,160
........................................................................................................................................................................................................................................
20
ดังนั้น k=1 Σ (k + 1)(k - 4) = 2,160
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
10
4) Σ k(k
k=1
+ 3)(k - 5)
n n 3 2
เนื่องจาก Σ k(k + 3)(k - 5) = (k - 2k - 15k) Σ
E x e r c i s e 1.2 A

........................................................................................................................................................................................................................................
k=1 k=1
n n n
Σ 3
= k - 2 k - 15 k Σ 2 Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1 k=1 k=1
2
= [n(n 2+ 1)] - 2 [n(n + 1)(2n 6
+ 1) - 15 n(n + 1)
] [ 2 ]
........................................................................................................................................................................................................................................
2
Σ k(k + 3)(k - 5) = [10(102 + 1)] - 2 [ 10(10 + 1)[2(10) + 1]
10
จะได 6 ]
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1
- 15 [ 2 ] 10(10 + 1)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 552 - 2(385) - 15(55) = 1,430

........................................................................................................................................................................................................................................
10
ดังนั้น k=1 Σ k(k + 3)(k - 5) = 1,430
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

23
 24
Σ (a + n3) = 30,000 เมื่อ a เปนคาคงตัว ใหหาคาของ a
4. กําหนด n=1
24 3 24 24 3
จาก Σ
n=1
(a + n ) = a + n Σ Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
n=1 n=1
2
= 24a + [ 24(242 + 1) ]
........................................................................................................................................................................................................................................

= 24a + 90,000
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 24a + 90,000 = 30,000

........................................................................................................................................................................................................................................

24a = 30,000 - 90,000

........................................................................................................................................................................................................................................

24a = -60,000
........................................................................................................................................................................................................................................

a = -2,500
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาของ a เทากับ -2,500

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ ........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
15
Σ ( 1 - 1 ) = a โดยที่ a และ b เปนจํานวนเต็มบวก และมี ห.ร.ม. เทากับ 1
5. ถา n=3 n-2 n+1 b
ใหหาคาของ a - b
15
จาก (n 1- 2 - n +1 1) = (3 1- 2 - 3 +1 1) + (4 1- 2 - 4 +1 1) + (5 1- 2 - 5 +1 1)
Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
n=3
+ ... + ( 15 1- 2 - 15 1+ 1 )
........................................................................................................................................................................................................................................

= (1 - 14) + (12 - 15) + (13 - 16) + (14 - 17) + ... + (131 - 161 )
........................................................................................................................................................................................................................................

= (1 + 12 + 13 + 14 + ... + 131 ) - (14 + 15 + 16 + 17 + ... + 161 )

E x e r c i s e 1.2 A

........................................................................................................................................................................................................................................

= 1 + 12 + 13 - 141 - 151 - 161

........................................................................................................................................................................................................................................

= 2,743 1,680 เปนเศษสวนอยางตํ่า

........................................................................................................................................................................................................................................
15 1 1 a
Σ(
เนื่องจาก n=3 n - 2 - n + 1) = b
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา a = 2,743 และ b = 1,680

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a - b = 2,743 - 1,680 = 1,063

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

24
2. อนุกรมเลขคณิตและอนุกรมเรขาคณิต
(Arithmetic Series and Geometric Series)
1) การหาผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเลขคณิต
ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเลขคณิต สามารถหาไดจากสูตร
Sn = 2n (a1 + an) เมื่อทราบคา n, a1 และ an

หรือ Sn = 2n [2a1 + (n - 1)d] เมื่อทราบคา n, a1 และ d

กรณีที่ไมทราบคา n ของอนุกรมเลขคณิต สามารถหาคา n ไดจากสูตร

an = a1 + (n - 1)d
เมื่อ a1 คือ พจนที่ 1 ของอนุกรมเลขคณิต
an คือ พจนที่ n ของอนุกรมเลขคณิต
ฉบับ
d คือ ผลตางรวมของอนุกรมเลขคณิต เฉลย
n คือ จํานวนพจนของอนุกรมเลขคณิต
และ Sn คือ ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเลขคณิต
2) การหาผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิต
ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิต สามารถหาไดจากสูตร
n)
Sn = 1 - r หรือ Sn = a11 -- arnr โดยที่ r 1
a1(1 - r

เมื่อ a1 คือ พจนที่ 1 ของอนุกรมเรขาคณิต

an คือ พจนที่ n ของอนุกรมเรขาคณิต
r คือ อัตราสวนรวมของอนุกรมเรขาคณิต
n คือ จํานวนพจนของอนุกรมเรขาคณิต
และ Sn คือ ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิต

25
 Exercise 1.2 B
1. ใหหาผลบวก n พจนแรกของอนุกรมในแตละขอตอไปนี้
1) 9 + 45 + 81 + ...
เนื่องจาก 9 + 45 + 81 + … เปนอนุกรมเลขคณิตที่มี a = 9 และ d = 36
........................................................................................................................................................................................................................................
1
และจาก Sn = 2n [2a1 + (n - 1)d]
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได Sn = 2n [2(9) + (n - 1)(36)]
........................................................................................................................................................................................................................................
= 2n (18 + 36n - 36)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 18n2 - 9n
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเลขคณิตนี้ คือ 18n2 - 9n
........................................................................................................................................................................................................................................

2) 7 + 49 + 343 + ...
เนื่องจาก 7 + 49 + 343 + … เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a = 7 และ r = 7
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1
a (1 - r )
และจาก Sn = 1 1 - r
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ n n
เฉลย จะได S = 7(11 -- 77 ) = 7(1 -6- 7 ) = 76 (7n - 1)
........................................................................................................................................................................................................................................
n
ดังนั้น ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิตนี้ คือ 76 (7n - 1)
........................................................................................................................................................................................................................................

3) 4 - 2 + 1 - ...
เนื่องจาก 4 + (-2) + 1 + … เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a = 4 และ r = - 12
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1
a (1 - r )
และจาก Sn = 1 1 - r
........................................................................................................................................................................................................................................
n n
4 [1 - (- 12) ] 8 [1 - (- 12) ]
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได Sn = =
1 - (- 12)
........................................................................................................................................................................................................................................
3
E x e r c i s e 1.2 B

n
8 [1 - (- 12) ]
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิตนี้ คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
3
4) 34 + 94 + 274 + ...
เนื่องจาก 34 + 94 + 274 + … เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a = 34 และ r = 3
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1
a (1 - r )
และจาก Sn = 1 1 - r
........................................................................................................................................................................................................................................

3 (1 - 3 )
........................................................................................................................................................................................................................................
n
n
จะได Sn = 4 1 - 3 = 3(1 -8- 3 ) = 38 (3n - 1)
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ผลบวก n พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิตนี้ คือ 38 (3n - 1)
........................................................................................................................................................................................................................................

26
 2. ใหหาผลบวกของอนุกรมในแตละขอตอไปนี้
1) 2 + 8 + 14 + ... + 248
เนื่องจาก 2 + 8 + 14 + … + 248 เปนอนุกรมเลขคณิตที่มี a = 2, d = 6 และ a = 248
........................................................................................................................................................................................................................................
1 n
หาจํานวนพจนจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 248 = 2 + (n - 1)(6)

........................................................................................................................................................................................................................................

248 = 2 + 6n - 6
........................................................................................................................................................................................................................................

6n = 252
........................................................................................................................................................................................................................................

n = 42
........................................................................................................................................................................................................................................

หาผลบวก 42 พจนแรกจาก Sn = 2n (a1 + an)

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S42 = 422 (2 + 248)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 21(250)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 5,250
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของอนุกรมเลขคณิตนี้ คือ 5,250

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
2) 148 + 136 + 124 + ... - 416
เนื่องจาก 148 + 136 + 124 + … + (-416) เปนอนุกรมเลขคณิตที่มี a = 148, d = -12
........................................................................................................................................................................................................................................
1
และ an = -416
........................................................................................................................................................................................................................................

หาจํานวนพจนจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได -416 = 148 + (n - 1)(-12)

........................................................................................................................................................................................................................................

-416 = 148 - 12n + 12

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 B

12n = 576
........................................................................................................................................................................................................................................

n = 48
........................................................................................................................................................................................................................................

หาผลบวก 48 พจนแรกจาก Sn = 2n (a1 + an)

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S48 = 482 [148 + (-416)]

........................................................................................................................................................................................................................................

= 24(-268)
........................................................................................................................................................................................................................................

= -6,432
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของอนุกรมเลขคณิตนี้ คือ -6,432

........................................................................................................................................................................................................................................

27
 3) 2 • 5 + 22 • 52 + 23 • 53 + ... + 26 • 56
2• 2 3• 3 6• 6
เนื่องจาก 2 5 + 2 5 + 2 5 + … + 2 5 เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a = 2 5 = 10
• •
........................................................................................................................................................................................................................................
1
r = 2 • 5 = 10 และ an = 26 • 56 = 106
........................................................................................................................................................................................................................................

หาจํานวนพจนจาก an = a1rn - 1
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 106 = 10 • 10n - 1

........................................................................................................................................................................................................................................

n-1 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................

n =6
........................................................................................................................................................................................................................................
a1(1 - rn)
หาผลบวก 6 พจนแรก จาก Sn = 1 - r
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S6 = 10(1 - 106)

1 - 10
........................................................................................................................................................................................................................................

= 1,111,110
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของอนุกรมเรขาคณิตนี้ คือ 1,111,110

........................................................................................................................................................................................................................................

4) 23 - 49 + 278 - ... - 59,049

1,024
ฉบับ
เฉลย เนื่องจาก 23 - 49 + 278 - ... - 59,049 1,024 เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a = 2, r = - 2
........................................................................................................................................................................................................................................
1 3 3
1,024 2 10
และ an = - 59,049 = - 10
........................................................................................................................................................................................................................................
3
หาจํ า นวนพจน จ าก an = a1rn - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
10 n-1
จะได - 210 = 23 • (- 23)
........................................................................................................................................................................................................................................
39 n-1
( 3) = (- 23)
- 2
........................................................................................................................................................................................................................................

n-1 = 9
........................................................................................................................................................................................................................................

n = 10
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 B

a1(1 - rn)
หาผลบวก 10 พจน แ รก จาก S =
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1-r
10 10
........................................................................................................................................................................................................................................
2 [1 - (- 2) ] 2 [1 - (2) ]
จะได S10 = 3 3 = 3
1 - (- 3) 2
........................................................................................................................................................................................................................................
5
........................................................................................................................................................................................................................................

= 23,210
........................................................................................................................................................................................................................................
59,049
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของอนุกรมเรขาคณิตนี้ คือ 23,210

........................................................................................................................................................................................................................................
59,049
28
 3. กําหนดอนุกรม 12(1 + 2) + 22(2 + 2) + 32(3 + 2) + … ใหหา S56 - S33
n 2
จากโจทย จะได S = k (k + 2) Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
n k=1
56 2 33 2
จะได S - S = k (k + 2) - [k (k + 2)] Σ Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
56 33 k=1 k=1
56 3 2 33 3 2
S - S = (k + 2k ) - (k + 2k )
56 33 Σ
k=1
Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1
56 3 56 2 33 3 33 2
= ( k +2 k)-( k +2 k)
Σ Σ Σ Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1 k=1 k=1 k=1
2
= [[56(562 + 1)] + 2 [56(56 + 1)[2(56) 6
+ 1]]]
........................................................................................................................................................................................................................................
2
- [[33(332 + 1)] + 2 [ 33(33 + 1)[2(33) 6
+ 1] ]]
........................................................................................................................................................................................................................................

= (2,547,216 + 120,232) - (314,721 + 25,058)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 2,667,448 - 339,779 = 2,327,669

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น S56 - S33 มีคาเทากับ 2,327,669

........................................................................................................................................................................................................................................

4. ใหหาผลบวกของจํานวนเต็มตั้งแต 100 ถึง 999 ที่หารดวย 4 ลงตัว

จากโจทย พิจารณาจํานวนเต็มตั้งแต 100 ถึง 999 ที่หารดวย 4 ลงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย
จะได จํานวนเต็มจํานวนแรก คือ 100 และจํานวนเต็มจํานวนสุดทาย คือ 996
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของจํานวนเต็มตั้งแต 100 ถึง 999 ที่หารดวย 4 ลงตัว

........................................................................................................................................................................................................................................

เทากับ 100 + 104 + 108 + … + 996

........................................................................................................................................................................................................................................

ซึ่งเปนอนุกรมเลขคณิตที่มี a1 = 100, d = 4 และ an = 996

........................................................................................................................................................................................................................................

หาจํานวนพจนจาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 996 = 100 + (n - 1)(4)

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 B

996 = 100 + 4n - 4
........................................................................................................................................................................................................................................

n = 225
........................................................................................................................................................................................................................................

จาก Sn = 2n (a1 + an)

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S225 = 225 2 (100 + 996)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 225 2 (1,096)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 123,300
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของจํานวนเต็มตั้งแต 100 ถึง 999 ที่หารดวย 4 ลงตัว คือ 123,300

........................................................................................................................................................................................................................................

29
 5. ลําดับเลขคณิตมีผลบวกของ 3 พจนแรกเทากับ 72 และมีผลคูณของ 3 พจนแรกเทากับ
13,224 ใหหาคาของ S6
ใหลําดับเลขคณิตนี้มี a = a - d, a = a และ a = a + d
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2 3
จะไดผลบวกของ 3 พจนแรก คือ (a - d) + a + (a + d) = 72
........................................................................................................................................................................................................................................

3a = 72
........................................................................................................................................................................................................................................

a = 24
........................................................................................................................................................................................................................................

และผลคูณของ 3 พจนแรกเทากับ (a - d)(a)(a + d) = 13,224

........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อแทน a = 24 จะได (24 - d)(24)(24 + d) = 13,224

........................................................................................................................................................................................................................................

242 - d2 = 13,224
........................................................................................................................................................................................................................................
24
576 - d = 551 2
........................................................................................................................................................................................................................................

d2 = 25
........................................................................................................................................................................................................................................

d = -5, 5
........................................................................................................................................................................................................................................

ถา d = -5 จะได ลําดับเลขคณิตนี้ คือ 29, 24, 19, …

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย จาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได a6 = 29 + (6 - 1)(-5)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 4
........................................................................................................................................................................................................................................

จาก Sn = 2n (a1 + an)

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S6 = 62 (29 + 4)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 99
........................................................................................................................................................................................................................................

และถา d = 5 จะได ลําดับเลขคณิตนี้ คือ 19, 24, 29, …

E x e r c i s e 1.2 B

........................................................................................................................................................................................................................................

จาก an = a1 + (n - 1)d
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได a6 = 19 + (6 - 1)(5)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 44
........................................................................................................................................................................................................................................

จาก Sn = 2n (a1 + an)

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S6 = 62 (19 + 44)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 189
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ถา d = -5 จะได S6 = 99 และถา d = 5 จะได S6 = 189

........................................................................................................................................................................................................................................

30
 6. ถาผลบวก 5 พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิตหนึ่งมีคาเทากับ 651
8 และพจนที่ 5 มีคาเปน
1 เทาของพจนที่ 3 ใหหา S
4 n-1 1
8
จาก a = a r และ a = 4 a
........................................................................................................................................................................................................................................
n 1 5 3
จะได a1r5 - 1 = 14 a1r3 - 1
........................................................................................................................................................................................................................................
a1r4 = 14 a1r2
........................................................................................................................................................................................................................................
r2 = 14
........................................................................................................................................................................................................................................
r = - 12, 12
........................................................................................................................................................................................................................................
และจากผลบวก 5 พจนแรกของอนุกรมเรขาคณิตหนึ่งมีคาเทากับ 651
........................................................................................................................................................................................................................................
8
5
a1 [1 - (- 12) ]
........................................................................................................................................................................................................................................
1
ถา r = - 2 จะได S5 = จาก a1 = 1,302 11 และ r = - 2
1
1 - (- 12)
........................................................................................................................................................................................................................................

a ( 1 + 1) 1,302 [1 - (- 1)8]
........................................................................................................................................................................................................................................
651 = 1 32
1 จะได S8 = 11 1
2
........................................................................................................................................................................................................................................
8 1+2 1 - (- 2)
33 a 1,302 (255)
........................................................................................................................................................................................................................................
651
8 = 3
32 1
S8 = 11 3 256
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
2 2 เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 = 651 8 × 11
16 = 1,302(255)(2)
11(256)(3)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 11 1,302 = 704 55,335
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ถา r = - 12 แลว S8 = 55,335
........................................................................................................................................................................................................................................
704
a 1 - ( 1)5]
........................................................................................................................................................................................................................................
[
ถา r = 12 จะได S5 = 1 12 จาก a1 = 42 และ r = 12
........................................................................................................................................................................................................................................
1 - (2)
E x e r c i s e 1.2 B

a ( 1 - 1) 42 [ 1 - ( 1)8]
........................................................................................................................................................................................................................................
651 = 1 32 จะได S8 = 2
8 1-2 1 1-2 1
........................................................................................................................................................................................................................................

31 a 42(255
........................................................................................................................................................................................................................................
651 = 32 1
S = 256)
1 1
........................................................................................................................................................................................................................................
8 8
2 2
........................................................................................................................................................................................................................................
a1 = 651 8 × 31
16 = 42(255)(2) 256
........................................................................................................................................................................................................................................
= 42 = 64 5,355
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ถา r = 12 แลว S8 = 5,355
........................................................................................................................................................................................................................................
64
31
 7. พีทและริษาซอมวิ่งเพื่อเตรียมตัวในการแขงขันวิ่งมาราธอน โดยวันแรกพีทวิ่งไดระยะทาง
2 กิโลเมตร วันทีส่ องวิง่ ได 4 กิโลเมตร และวันทีส่ ามวิง่ ได 6 กิโลเมตร เปนเชนนีไ้ ปเรือ่ ย ๆ
สวนริษาวันแรกวิ่งไดระยะทาง 18 กิโลเมตร วันที่สองวิ่งได 17 กิโลเมตร และวันที่สาม
วิ่งได 16 กิโลเมตร เปนเชนนี้ไปเรื่อย ๆ ถาทั้งสองใชเวลาในการซอมวิ่ง 10 วัน พีทจะวิ่ง
ไดระยะทางรวมมากหรือนอยกวาริษาและเปนจํานวนกี่กิโลเมตร
จากโจทย ระยะทาง (กิโลเมตร) ที่พีทวิ่งตอวัน คือ 2, 4, 6, …
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได ผลรวมของระยะทางที่พีทวิ่ง คือ 2 + 4 + 6 + …

........................................................................................................................................................................................................................................

เปนอนุกรมเลขคณิตที่มี a1 = 2 และ d = 2
........................................................................................................................................................................................................................................

และจาก Sn = 2n [2a1 + (n - 1)d]

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S10 = 102 [2(2) + (10 - 1)(2)]

........................................................................................................................................................................................................................................

= 110
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ในเวลา 10 วัน พีทจะวิ่งไดระยะทางรวม 110 กิโลเมตร

........................................................................................................................................................................................................................................

จากโจทย ระยะทาง (กิโลเมตร) ที่ริษาวิ่งตอวัน คือ 18, 17, 16, …

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย จะได ผลรวมของระยะทางที่ริษาวิ่ง คือ 18 + 17 + 16 + …
........................................................................................................................................................................................................................................

เปนอนุกรมเลขคณิตที่มี a1 = 18 และ d = -1
........................................................................................................................................................................................................................................

และจาก Sn = 2n [2a1 + (n - 1)d]

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได S10 = 102 [2(18) + (10 - 1)(-1)]

........................................................................................................................................................................................................................................

= 135
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ในเวลา 10 วัน ริษาจะวิ่งไดระยะทางรวม 135 กิโลเมตร

........................................................................................................................................................................................................................................

นั่นคือ ในการซอมวิ่ง 10 วัน พีทจะวิ่งไดระยะทางรวมนอยกวาริษาอยู 135 - 110 = 25 กิโลเมตร

E x e r c i s e 1.2 B

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

32
 3. ผลบวกของอนุกรมอนันต
1) อนุกรมอนันตที่เปนnอนุกรมเรขาคณิต
จาก Sn = a1(11 -- rr ) เมื่อ r 1 ถา n มีคาเพิ่มขึ้นไปเรื่อย ๆ ไมมีที่สิ้นสุด อนุกรม
เรขาคณิตจะเปนอนุกรมอนันต และมีผลบวกของอนุกรมเปลี่ยนแปลงไปตามคาของ rn ซึ่งแยก
พิจารณาผลบวกเปน 2 กรณี ดังนี้
กรณี 1  r  > 1
ถา  r  > 1 แลวอนุกรมเรขาคณิตเปนอนุกรมลูออก
กรณี 2  r  < 1
ถา  r  < 1 แลวอนุกรมเรขาคณิตเปนอนุกรมลูเขา ซึ่งมีผลบวกของอนุกรมอนันต
เทากับ 1 a-1 r เขียนแทนดวย nlim →∞ n
S = 1 a-1 r

2) การหาผลบวกของอนุกรมโดยใชผลบวกยอยของอนุกรม
ฉบับ
∞ เฉลย
กําหนดอนุกรมอนันต n=1Σ an และ S1, S2, S3, …, Sn, … เปนลําดับของผลบวกยอยของอนุกรมนี้
∞
ถาลําดับ Sn เปนลําดับลูเขา โดยที่ nlim
→∞ n
Σ an เปนอนุกรม
S = S เมื่อ S เปนจํานวนจริง แลวกลาววา อนุกรม n=1
ลูเขา (convergent series) และเรียก S วา ผลบวกของอนุกรม ถาลําดับ Sn เปนลําดับลูออก โดยที่ nlim S
→∞ n
∞
หาคาไมได แลวกลาววา อนุกรม n=1Σ an เปนอนุกรมลูออก (divergent series)

3) อนุกรมอนันตรูปแบบอื่น ๆ
สําหรับอนุกรมรูปแบบอื่น ๆ ที่เขียนในรูปของ Σ บางอนุกรมไมสามารถนําสมบัติ
ของ Σ มาใชได จึงตองนําความรูพื้นฐานในเรื่องอื่นมาชวยเพื่อจัดรูปพจนทั่วไปของอนุกรมให
สะดวกในการหาผลบวกมากยิ่งขึ้น

33
 Exercise 1.2 C
1. ตรวจสอบอนุกรมในแตละขอตอไปนี้วาเปนอนุกรมลูเขาหรืออนุกรมลูออก ถาเปนอนุกรม
ลูเขาใหหาผลบวกของอนุกรม
n-2
1) 45 + 1 + 54 + ... + (54) + ...
n-2
เนื่องจาก 45 + 1 + 54 + … + (54) + …
........................................................................................................................................................................................................................................
เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a1 = 45 และ r = 54
........................................................................................................................................................................................................................................
เนื่องจาก  r  =  54  = 54 > 1 จะไดวา nlim S หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ n
........................................................................................................................................................................................................................................
n-2
ดังนั้น อนุกรม 45 + 1 + 54 + … + (54) + … เปนอนุกรมลูออก
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

n-1
2) 16 + 121 + 241 + ... + 16 (12) + ...
n-1
เนื่องจาก 16 + 121 + 241 + ... + 16 (12) + ... เปนอนุกรมเรขาคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ a1
เฉลย ที่มี a1 = 16 และ r = 12 ซึ่ง  r  < 1 และจาก nlim →∞
S n = 1 - r เมื่อ  r  < 1
........................................................................................................................................................................................................................................

1 1
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได lim S = 6 = 61 = 13
n→∞ n 1-2 2 1
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
n-1
ดังนั้น อนุกรม 16 + 121 + 241 + ... + 16 (12) + ... เปนอนุกรมลูเขา
........................................................................................................................................................................................................................................
และมีผลบวกของอนุกรมเทากับ 13
........................................................................................................................................................................................................................................

12 + ... + 3 (2)n - 1 + ...

3) 37 + 356 + 175
E x e r c i s e 1.2 C

75
เนื่องจาก 37 + 356 + 175 12 + ... + 3 (2)n - 1 + ... เปนอนุกรมเรขาคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................
75 a1
ที ม
่ ี a = 3 และ r = 2 ซึ ง
่ r 1 และจาก lim S =
  <
1 - r เมื่อ  r  < 1
........................................................................................................................................................................................................................................
1 7 5 n→∞ n

3 3
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได lim S = 7 = 73 = 57
n→∞ n 1-5 5 2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น อนุกรม 37 + 356 + 175 12 + ... + 3 (2)n - 1 + ... เปนอนุกรมลูเขา
........................................................................................................................................................................................................................................
75
และมีผลบวกของอนุกรมเทากับ 7 5
........................................................................................................................................................................................................................................

34
 4) 62• 8 + 72• 9 + 8 •210 + ... + (n + 5)(n
2
+ 7) + ...
เนื่องจาก (n + 5)(n 2
+ 7) เปนพจนทั่วไปซึ่งอยูในรูปเศษสวนที่มีตัวสวนอยูในรูปการคูณ
........................................................................................................................................................................................................................................

ของจํานวนสองจํานวน จึงเขียนในรูปการบวกของเศษสวน 2 เศษสวน ดังนี้

........................................................................................................................................................................................................................................

กําหนด (k + 5)(k 2 A B
+ 7) = k + 5 + k + 7 เมื่อ A และ B เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อคูณ (k + 5)(k + 7) ทั้งสองขางของสมการ

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 2 = A(k + 7) + B(k + 5)

........................................................................................................................................................................................................................................

หาคาของ A และ B โดยเลือกแทนคาของ k ที่ทําให A หรือ B จํานวนใดจํานวนหนึ่งเทากับ 0

........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อแทน k ดวย -5 จะได 2 = 2A - 0

........................................................................................................................................................................................................................................

A =1
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อแทน k ดวย -7 จะได 2 = 0 - 2B

........................................................................................................................................................................................................................................

B = -1
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น (k + 5)(k 2 1 1
+ 7) = k + 5 - k + 7
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
n ฉบับ
2 1 1 1 1 1 1 1 1 เฉลย
นั่นคือ Σ
(k + 5)(k + 7) = (6 - 8) + (7 - 9) + (8 - 10) + … + (n + 5 - n + 7)
........................................................................................................................................................................................................................................
k=1
= 16 + 17 - n +1 6 - n +1 7
........................................................................................................................................................................................................................................
n 2
เนื่องจาก k=1 Σ
(k + 5)(k + 7) เปนการหาผลบวกตั ้งแตพจนที่ 1 ถึงพจนที่ n จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
n
Sn = k=1 Σ 2
........................................................................................................................................................................................................................................
(k + 5)(k + 7)
= 16 + 17 - n +1 6 - n +1 7
........................................................................................................................................................................................................................................
1+1- 1 - 1 )
→∞ (6
และ lim S = nlim
........................................................................................................................................................................................................................................
n→∞ n 7 n+6 n+7
= 6 + 7 - 0 - 0 = 13
1 1
........................................................................................................................................................................................................................................
42
E x e r c i s e 1.2 C

2 2
ดังนั้น อนุกรม 6 • 8 + 7 • 9 + 8 • 10 + … + (n + 5)(n + 7) + … เปนอนุกรมลูเขา2 2
........................................................................................................................................................................................................................................

และมีผลบวกของอนุกรมเทากับ 13
........................................................................................................................................................................................................................................
42
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

35
 Σ 5n - 4
∞
5) n=1 n - 14
Σ 5nn -- 14 = 1 + 6 + 112 + … + 5kk -- 14 + …
∞
จากอนุกรม n=1
........................................................................................................................................................................................................................................
4 4
4 4
เปนอนุกรมที่มีตัวเศษเปนลําดับเลขคณิตและมีตัวสวนเปนลําดับเรขาคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................
การจัดรูปตองนําสวนกลับของอัตราสวนรวมของลําดับเรขาคณิตซึ่งเทากับ 14 มาคูณ ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
จาก Sk = 1 + 64 + 112 + … + 5kk -- 14 .....➀
........................................................................................................................................................................................................................................
4 4
นํา 14 มาคูณสมการ ➀
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได 1 S = 1 • 1 + 6 + 11 + … + 5k - 9 + 5k - 4 .....➁
........................................................................................................................................................................................................................................
4 k 4 42 43 4k - 1 4k
........................................................................................................................................................................................................................................
➀ ➁ 3 S = 1 + 5 + 5 + … + 5 - 5k - 4
นํา - จะได ( 4 4 4 ) 4
........................................................................................................................................................................................................................................
4 k 2 k-1 k
........................................................................................................................................................................................................................................
3 S = 1 - 5k - 4 + 5 1 + 1 + … + 1
k ( 4 ) (4 4 k 2 4 )
........................................................................................................................................................................................................................................
4 k-1

1 [1 - (1)k - 1]
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ
เฉลย
3 S = 1 - 5k - 4 + 5 4
( 4k ) [ 1 - 14
4
]
........................................................................................................................................................................................................................................
4 k
........................................................................................................................................................................................................................................
3 S = 1 - 5k - 4 + 5 [1 - (1)k - 1]
( 4k ) 3 4
........................................................................................................................................................................................................................................
4 k
........................................................................................................................................................................................................................................
k-1
S = 43 (1 - 5k - 4 ) + 209 [1 - (14) ]
........................................................................................................................................................................................................................................
k k
4
........................................................................................................................................................................................................................................
4 1 - 5k - 4 + lim 20 [1 - (1)k - 1]
→∞ 3 ( 4 ) →∞ 9
นั่นคือ k
lim
→∞
S = lim
........................................................................................................................................................................................................................................
k k 4 k k
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 C

= 43 (1 - 0) + 209 (1 - 0)
........................................................................................................................................................................................................................................
= 329
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น อนุกรม 5n - 4 เปนอนุกรมลูเขา และมีผลบวกของอนุกรมเทากับ 329
∞
Σ
........................................................................................................................................................................................................................................
n=1 n - 1
4
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

36
 6)
∞
Σ 1n log 2n
n=1 2
จากอนุกรม
∞
Σ 1 log 2n = 1 log 2 + 1 log 22 + 1 log 23 + … + 1 log 2k + …
........................................................................................................................................................................................................................................
n=1 n 2 2 4 8 2 k
1 2 3 … k
= log 2 + log 2 + log 2 + + k log 2 + …
........................................................................................................................................................................................................................................
2 4 8 2
= (12 + 24 + 38 + … + kk + …) log 2
........................................................................................................................................................................................................................................
2
เป น อนุ ก รมที ม
่ ต
ี ว
ั เศษเป น ลํ า ดั บ เลขคณิ ต และมี ต ว
ั ส ว นเป นลําดับเรขาคณิต
........................................................................................................................................................................................................................................
การจัดรูปตองนําสวนกลับของอัตราสวนรวมของลําดับเรขาคณิตซึ่งเทากับ 12 มาคูณ ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
Sk = 12 + 24 + 38 + … + kk .....➀
........................................................................................................................................................................................................................................
2
นํา 12 มาคูณสมการ ➀
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได 1S = 1 + 2 + 3 + … + k .....➁
........................................................................................................................................................................................................................................
2 k 4 8 16 2k + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
นํา ➀ ➁ - จะได 12 S = (12 + 14 + 18 + … + 1 ) - k
........................................................................................................................................................................................................................................
k k k+1
2 2
1 [1 - (1)k]
........................................................................................................................................................................................................................................
1S = 2 2 - k
1-2 1
........................................................................................................................................................................................................................................
2 k 2k + 1 ฉบับ
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
1 S = 1 - ( 1 )k - k
........................................................................................................................................................................................................................................
2 k 2 2k + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
k
S = 2 - 2(12) - 2k
........................................................................................................................................................................................................................................
k k+1
2
........................................................................................................................................................................................................................................
k
นั่นคือ lim S = lim 2 - 2 lim (12) - 2 lim k
........................................................................................................................................................................................................................................
k→∞ k k→∞ k→∞ k→∞ k + 1 2
= 2 - 2(0) - 2(0)
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 C

= 2
........................................................................................................................................................................................................................................
แทน 12 + 24 + 38 + … ดวย 2
........................................................................................................................................................................................................................................
จะไดวา n=1 Σ 1n log 2n = 2 log 2
∞
HINT
........................................................................................................................................................................................................................................
2 ∞1 n
ดังนั้น อนุกรม n=1 Σ n log 2 เปนอนุกรมลูเขา ÊÁºÑµÔ¢Í§ÅÍ¡ÒÃÔ·ÖÁ
........................................................................................................................................................................................................................................
2 ¡í Ò Ë¹´ a áÅÐ M ໚ ¹
และมีผลบวกของอนุกรมเทากับ 2 log 2 ¨íҹǹ¨ÃÔ§ºÇ¡ â´Â·Õè a 1
........................................................................................................................................................................................................................................

áÅÐ k ໚¹¨íҹǹ¨ÃÔ§ ¨Ðä´ŒÇÒ‹

........................................................................................................................................................................................................................................
k = k log Mk
log a M a
........................................................................................................................................................................................................................................

37
 • •
2. เขียนทศนิยมซํ้า 8.3448 ในรูปเศษสวน
• •
จากโจทย 8.3448 เปนทศนิยมซํ้า เขียนใหอยูในรูปอนุกรมอนันตได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................

8.3448 = 8.3 + 0.0448 + 0.0000448 + 0.0000000448 + …

• •
........................................................................................................................................................................................................................................

= 83 448 448 448

10 + 104 + 107 + 1010 + …
........................................................................................................................................................................................................................................

จะเห็นวา 4484 + 4487 + 44810 + … เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a1 = 4484 และ r = 1 3

........................................................................................................................................................................................................................................
10 10 10 10 10
ทํ า ให ไ ด ว า
 อนุ ก รมนี เ
้ ป น อนุ ก รมเรขาคณิ ต ที ม
่ ี  r  < 1
........................................................................................................................................................................................................................................
a1
และจาก nlim →∞
S n = 1 - r เมื่อ  r  < 1
........................................................................................................................................................................................................................................

448
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได lim S = 104 = 224

1 - 1 3 4,995
........................................................................................................................................................................................................................................
n→∞ n
10
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของ 4484 + 4487 + 44810 + … คือ 4,995 224

........................................................................................................................................................................................................................................
10 10 10
และ 8.3448 = 83 • •
224 16,673
10 + 4,995 = 1,998
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ นั่นคือ เขียนทศนิยมซํ้า 8.3448 ใหอยูในรูปเศษสวนไดเปน 16,673 • •

........................................................................................................................................................................................................................................
1,998
เฉลย
• •
3. เขียนทศนิยมซํ้า 6.27251 ในรูปเศษสวน
• •
จากโจทย 6.27251 เปนทศนิยมซํ้า เขียนใหอยูในรูปอนุกรมอนันตได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................

6.27251 = 6.27 + 0.00251 + 0.00000251 + 0.00000000251 + …

• •
........................................................................................................................................................................................................................................

= 6272 + 2515 + 2518 + 25111 + …

........................................................................................................................................................................................................................................
10 10 10 10
จะเห็ น ว า 251 + 251 + 251 + … เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี a1 = 2515 และ r = 1 3
........................................................................................................................................................................................................................................
105 108 1011 10 10
ทําใหไดวา อนุกรมนี้เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มี  r  < 1
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.2 C

a1
และจาก nlim S = 1 - r เมื่อ  r  < 1
........................................................................................................................................................................................................................................
→∞ n

251
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได lim S = 105 = 251

1 - 1 3 99,900
........................................................................................................................................................................................................................................
n→∞ n
10
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลบวกของ 2515 + 2518 + 25111 + … คือ 99,900 251

........................................................................................................................................................................................................................................
10 10 10
และ 6.27251 • •
= 627 + 99,900 251 = 626,624 = 156,656
........................................................................................................................................................................................................................................
10 2 99,900 24,975
นั่นคือ เขียนทศนิยมซํ้า 6.27251 ใหอยูในรูปเศษสวนไดเปน 156,656 • •
........................................................................................................................................................................................................................................
24,975
38
 4. รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปหนึ่ง มีความยาวดานเทากับ a หนวย สรางรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปใหม
โดยลากเสนเชื่อมจุดกึ่งกลางดานของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปแรก ถาสรางรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
เชนนี้ตอไปเรื่อย ๆ อยางไมมีที่สิ้นสุด ใหหาผลรวมของความยาวรอบรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
ทั้งหมดที่เกิดขึ้น a
2
a
a 2
2
a

a
a 2 a
2 2 2 2
a
จากโจทย ความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสดานนอกเทากับ 4a หนวย
........................................................................................................................................................................................................................................

หาความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปถัดไปโดยใชทฤษฎีบทพีทาโกรัส
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 2
ความยาวดานของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปที่สองเทากับ (2a) + (2a) = a2 = a
........................................................................................................................................................................................................................................
2 ฉบับ
ดังนั้น ความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปที่สองเทากับ หนวย 4a
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
2
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 2
ความยาวดานของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปที่สามเทากับ ( a ) + ( a ) = a4 = 2a = a
........................................................................................................................................................................................................................................2
2 2 2 2 ( 2)
ดังนั้น ความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปที่สามเทากับ 2 หนวย 4a
........................................................................................................................................................................................................................................
( 2)
ความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปตอ ๆ ไป จะมีลักษณะเชนนี้ไปเรื่อย ๆ และผลรวมของ
........................................................................................................................................................................................................................................

ความยาวรอบรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสทั้งหมดที่เกิดขึ้นโดยที่ r = 1 ทําใหไดวา
........................................................................................................................................................................................................................................
2
4a
จะได lim S = 4a + + 4a + ... = 4a ( 12 + ( 12)2 + ...)
1 +
E x e r c i s e 1.2 C

........................................................................................................................................................................................................................................
n→∞ n 2 ( 2)2
........................................................................................................................................................................................................................................
1 = 4a 2
= 4a
( 1- 1 )
........................................................................................................................................................................................................................................
2
2-1
........................................................................................................................................................................................................................................

= 4a(2 + 2) หนวย
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ผลรวมของความยาวรอบรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสทั้งหมดเทากับ 4a(2 + 2) หนวย

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

39
 1.3 การนําความรูเกี่ยวกับลําดับและอนุกรมไปใช
ในการแกปญหามูลคาของเงินและคารายงวด
1. ดอกเบี้ยทบตน (Compound Interest)
ดอกเบี้ยทบตน คือ ดอกเบี้ยที่กําหนดใหมีการนําเอาดอกเบี้ยที่เกิดขึ้นในแตละครั้งที่มี
การคิดดอกเบี้ยไปรวมกับเงินตน เพื่อนํามาเปนเงินตนของงวดถัดไป จึงกลาวไดวา เงินตนในงวด
ถัดไปเปนเงินรวมเมื่อสิ้นสุดการคิดดอกเบี้ยในแตละครั้ง โดยสามารถคํานวณไดจากสูตร
A = P(1 + i)n
เมื่อ A แทนเงินรวมทั้งหมด (total amount)
P แทนเงินตน (principle)
i แทนอัตราดอกเบี้ยตองวด (periodic interest rate)
n แทนจํานวนงวดที่คิดดอกเบี้ยทบตน (number of periods)
ฉบับ
2. มูลคาของเงิน (Value of Money)
เฉลย เมื่อเวลาเปลี่ยน คาของเงินจะมีการเปลี่ยนแปลง อาจมีคามากขึ้นหรือลดลง ซึ่งจะ
เรียกวา มูลคาของเงิน มี 2 ประเภท คือ มูลคาปจจุบัน (present value) และมูลคาอนาคต
(future value)
มูลคาของเงิน ณ เวลาใด ๆ จะแสดงไดดว ยเสนเวลา ซึง่ บนเสนเวลาประกอบดวยตัวเลข
ดานบนที่แสดงถึงจุดสิ้นสุดของเวลาที่เกี่ยวของ เชน เวลา 0 หมายถึง ปจจุบัน เวลา 1 หมายถึง
เวลา 1 งวด นับจากปจจุบัน โดยทั่วไปงวดเวลาจะเปนป เดือน หรือวัน เชน ถางวดเวลาเปนป
จะไดวา เวลา 1 หมายถึง สิน้ ปที่ 1 นับจากปจจุบนั หรือตนปที่ 2 และตัวเลขดานลางแสดงถึงมูลคา
ของเงินที่เกิดขึ้น ณ เวลานั้น เชน ฝากเงิน 100 บาท ทุก ๆ สิ้นป สามารถเขียนเสนเวลาได ดังรูป
สิ้นปที่ 0 หรือตนปที่ 1
สิ้นปที่ 1 หรือตนปที่ 2
สิ้นปที่ 2 หรือตนปที่ 3 สิ้นปที่ n
0 1 2 3 4 ... n
เวลา
100 100 100 100 100 ... 100

40
 โดยความสัมพันธระหวางมูลคาปจจุบันกับมูลคาอนาคต เปนดังนี้
FV = PV(1 + i)n หรือ PV = FV(1 + i)-n
เมื่อ FV แทนมูลคาอนาคต (future value)
PV แทนมูลคาปจจุบัน (present value)
i แทนอัตราดอกเบี้ยตองวด (periodic interest rate)
n แทนจํานวนงวดเวลา (number of periods)

Exercise 1.3 A
แสดงวิธีหาคําตอบ
1) สิตาฝากเงินกับธนาคารเปนจํานวนเงิน 65,000 บาท ซึง่ ธนาคารใหอตั ราดอกเบีย้ 3% ตอป
โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกป เมื่อเวลาผานไป 3 ป สิตาจะมีเงินทั้งหมดเทาไร
จากโจทย ธนาคารใหอัตราดอกเบี้ย 3% ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกป
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
จะไดวา ในเวลา 3 ป ธนาคารใหดอกเบี้ยทั้งหมด 3 งวด
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
และอัตราดอกเบี้ยแตละงวดเทากับ 3% จะได P = 65,000, i = 100 3 = 0.03 และ n = 3
........................................................................................................................................................................................................................................

จากสูตร A = P(1 + i)n

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได A = 65,000(1 + 0.03)3 ≈ 71,027.26

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สิตาจะมีเงินประมาณ 71,027.26 บาท

........................................................................................................................................................................................................................................

2) กวินกูเงินจากธนาคารมาจํานวนหนึ่ง ซึ่งธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ย 5.5% ตอป โดยคิด

ดอกเบี้ยแบบทบตนทุกป เมื่อเวลาผานไป 5 ป จึงครบกําหนดชําระหนี้ โดยกวินจะตอง
E x e r c i s e 1.3 A

ชําระเงินทั้งหมด 225,000 บาท ใหหาจํานวนเงินที่กวินกูจากธนาคาร

จากโจทย ธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ย 5.5% ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกป
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา ในเวลา 5 ป ธนาคารคิดดอกเบี้ยทั้งหมด 5 งวด และอัตราดอกเบี้ยแตละงวดเทากับ 5.5%

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได FV = 225,000, i = 100 5.5 = 0.055 และ n = 5

........................................................................................................................................................................................................................................

จากสูตร PV = FV(1 + i)-n

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได PV = 225,000(1 + 0.055)-5 ≈ 17,2155.23

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น กวินกูเงินจากธนาคารประมาณ 172,155.23 บาท

........................................................................................................................................................................................................................................

41
 3) ภูมินทรฝากเงินกับธนาคารจํานวนหนึ่ง เมื่อเวลาผานไป 6 ป เขามีเงินรวมเปน 1.05 เทา
ของเงินตน ถาธนาคารคิดดอกเบีย้ แบบทบตนทุก 6 เดือน ใหหาวาธนาคารใหอตั ราดอกเบีย้
เทาไร (กําหนด 12 1.05 ≈ 1.0041)
จากโจทย ธนาคารคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุก 6 เดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะไดวา ในเวลา 1 ป ธนาคารใหดอกเบี้ยทั้งหมด 2 งวด
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ในเวลา 6 ป ธนาคารใหดอกเบี้ยทั้งหมด 6 × 2 = 12 งวด
........................................................................................................................................................................................................................................
และจากภูมินทรมีเงินรวมเปน 1.05 เทาของเงินตน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได FV = 1.05PV และ n = 12
........................................................................................................................................................................................................................................
จากสูตร FV = PV(1 + i)n 12 1.05 = 12 (1 + i)12
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได 1.05PV = PV(1 + i)12 1.0041 ≈ 1 + i
........................................................................................................................................................................................................................................
1.05 = (1 + i)12 i = 0.0041
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ยประมาณ 0.0041 × 2 × 100% = 0.82% ตอป
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ 4) มิรินทรกูเงินกับธนาคารจํานวน 456,600 บาท ซึ่งธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ย 3% ตอป

เฉลย โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุก 3 เดือน เมื่อครบกําหนดชําระหนี้มิรินทรจะตองชําระเงิน
ทั้งหมด 500,500 บาท ใหหาวามิรินทรกูเงินกับธนาคารเปนเวลากี่ป
(กําหนด log 1.0961 ≈ 0.0399 และ log 1.0075 ≈ 0.0032)
จากโจทย ธนาคารคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุก 3 เดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะไดวา ในเวลา 1 ป ธนาคารใหดอกเบี้ยทั้งหมด 123 = 4 งวด
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ในเวลา x ป ธนาคารคิดดอกเบี้ยทั้งหมด 4 × x = 4x งวด
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได PV = 456,600, FV = 500,500, i = 3% 4 = 0.0075 และ n = 4x
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 1.3 A

จากสูตร FV = PV(1 + i)n

........................................................................................................................................................................................................................................
จะได 500,500 = 456,600(1 + 0.0075)4x
........................................................................................................................................................................................................................................
1.0961 ≈ (1.0075)4x
........................................................................................................................................................................................................................................
log1.0961 = log(1.0075)4x
........................................................................................................................................................................................................................................
0.0399 ≈ 4xlog1.0075
........................................................................................................................................................................................................................................
0.0399 = 4x(0.0032)
........................................................................................................................................................................................................................................
x ≈ 3
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น มิรินทรกูเงินกับธนาคารเปนเวลาประมาณ 3 ป
........................................................................................................................................................................................................................................

42
 3. คารายงวด (Annuity)
คารายงวด หมายถึง การจายเงินหรือฝากเงินเปนงวด ๆ ติดตอกันหลายงวด โดยการ
จายเงินแตละงวดมีระยะเวลาหางเทา ๆ กัน เชน การซือ้ สินคาเงินผอน การออมเงินแบบฝากประจํา
กับธนาคาร มูลคาในอนาคตของคารายงวดสามารถแบงไดเปน 2 กรณี คือ
1) คารายงวด ณ ตอนปลายงวด (ordinary annuities) หมายถึง มูลคารวมในอนาคต
ของคารายงวด ซึ่งเทากับผลรวมของคารายงวดแตละงวดทบตนดวยดอกเบี้ยตามระยะเวลา
เขียนเสนเวลาแสดงคารายงวด ณ ตอนปลายงวดได ดังนี้
0 1 2 ... n-1 n
A A A A
A(1 + i)
⋮
A(1 + i)n - 2
A(1 + i)n - 1

2) คารายงวด ณ ตอนตนงวด (annuities due) หมายถึง มูลคารวมในอนาคตที่

เกิดขึ้น ณ ตอนตนงวด โดยแตละงวดจะเกิดขึ้นเร็วกวากรณีที่เกิด ณ ตอนปลายงวด ซึ่งมีผลทําให
ฉบับ
คารายงวดแตละงวดมีการทบตนดอกเบี้ยเพิ่มขึ้นอีก 1 งวด ทําใหมูลคารวมมีคามากกวากรณี เฉลย
ปลายงวด เขียนเสนเวลาแสดงคารายงวด ณ ตอนตนงวดได ดังนี้
0 1 2 ... n-1 n
A A A A
A(1 + i)
⋮
A(1 + i)n - 2
A(1 + i)n - 1
A(1 + i)n
สามารถคํานวณคารายงวด ณ ตอนปลายงวดและคารายงวด ณ ตอนตนงวดได ดังนี้
กําหนด FVAn แทนเงินรวมทั้งหมดเมื่อสิ้นงวดที่ n
A แทนจํานวนเงินที่ไดรับหรือจายแตละงวด
i แทนอัตราดอกเบี้ยตองวด
n แทนจํานวนงวดเวลา
• คารายงวด ณ ตอนปลายงวด • คารายงวด ณ ตอนตนงวด
n n
FVAn = A[ (1 + i)i - 1 ] FVAn = A(1 + i)[ (1 + i)i - 1 ]

43
 Exercise 1.3 B
แสดงวิธีหาคําตอบ
1) แจมใสซือ้ เตียงนอนราคา 22,000 บาท โดยผอนชําระทุกสิน้ เดือนเปนเวลา 1 ป ซึง่ มีอตั รา
ดอกเบี้ย 3% ตอป และคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน ใหหาวาแจมใสจะตองผอนชําระ
คาเตียงนอนเดือนละเทาไร
กําหนด A แทนจํานวนเงินที่แจมใสตองผอนชําระคาเตียงนอนแตละงวด
........................................................................................................................................................................................................................................
จากโจทย เตียงนอนราคา 22,000 บาท โดยผอนชําระทุกสิ้นเดือนเปนเวลา 1 ป
........................................................................................................................................................................................................................................
ซึ่งมีอัตราดอกเบี้ย 3% ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได i = 3% 12 = 0.0025 และ n = 12
........................................................................................................................................................................................................................................
เขียนเสนเวลาแสดงการผอนชําระเตียงนอนทุกสิ้นเดือนเปนเวลา 1 ปได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
0 1 2 3 ... 12
........................................................................................................................................................................................................................................
A A A A
A(1.0025)-1
........................................................................................................................................................................................................................................
A(1.0025)-2
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ A(1.0025)-3
เฉลย ⋮
........................................................................................................................................................................................................................................
A(1.0025)-12
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได ผลรวมของมูลคาปจจุบันของเงินผอนชําระเทากับ
........................................................................................................................................................................................................................................
A(1.0025)-1 + A(1.0025)-2 + A(1.0025)-3 + … + A(1.0025)-12
........................................................................................................................................................................................................................................
จะเห็นวา ผลรวมของมูลคาปจจุบันของเงินผอนชําระเปนอนุกรมเรขาคณิต 12 พจน
........................................................................................................................................................................................................................................
ที่มีพจนแรก คือ A(1.0025)-1 และมีอัตราสวนรวม คือ (1.0025)-1
........................................................................................................................................................................................................................................
-12
ดังนั้น 22,000 = A(1.0025)-1[(1.0025) -1 - 1]
........................................................................................................................................................................................................................................
(1.0025) - 1
E x e r c i s e 1.3 B

........................................................................................................................................................................................................................................
A = 22,000[(1.0025)-1 - 1]
........................................................................................................................................................................................................................................
-1 -12
(1.0025) [(1.0025) - 1]
........................................................................................................................................................................................................................................
≈ 1,863.26
........................................................................................................................................................................................................................................
นั่นคือ แจมใสตองผอนชําระคาเตียงนอนเดือนละประมาณ 1,863.26 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

44
 2) เจษฎาซื้อรถจักรยานราคา 29,000 บาท โดยเขาจายเงินดาวนจํานวน 3,000 บาท
ซึ่งผูขายคิดอัตราดอกเบี้ย 2.4% ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน และตอง
ผอนชําระทุก ๆ 3 เดือน เปนเวลา 1 ป โดย 3 งวดแรกผอนชําระงวดละ 3,000 บาท
ใหหาวาในงวดสุดทายเขาตองชําระเงินงวดละกี่บาท
กําหนด A แทนจํานวนเงินที่เจษฎาตองผอนชําระคารถจักรยานแตละงวด
........................................................................................................................................................................................................................................
จากโจทย รถจักรยานราคา 29,000 บาท จายเงินดาวนไปแลว 3,000 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
และตองผอนชําระทุก ๆ 3 เดือน เปนเวลา 1 ป โดย 3 งวดแรก ชําระงวดละ 3,000 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
ผูขายคิดอัตราดอกเบี้ย 2.4% ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะไดวา ในเวลา 1 ป ผูขายคิดดอกเบี้ยทั้งหมด 12 งวด
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได i = 2.4% 12 = 0.002
........................................................................................................................................................................................................................................
เนื่องจากเจษฎาจายเงินดาวนไปแลว 3,000 บาท จึงเหลือเงินที่ตองผอนชําระ 26,000 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................
และตองผอนชําระ 4 งวด โดย 3 งวดแรกผอนชําระงวดละ 3,000 บาท ทุก ๆ 3 เดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
และตองชําระงวดสุดทายตามวันที่ครบกําหนด
........................................................................................................................................................................................................................................
เขียนเสนเวลาแสดงการผอนชําระของเจษฎาได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
0 1 2 3 ... 6 ... 9 ... 12 เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................
26,000 3,000 3,000 3,000 A
........................................................................................................................................................................................................................................
3,000(1.002)3
........................................................................................................................................................................................................................................
3,000(1.002)6
3,000(1.002)9
........................................................................................................................................................................................................................................

26,000(1.002)12
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
จะได เงินรวมทั้งหมดที่เจษฎาตองผอนชําระเทากับ
E x e r c i s e 1.3 B

........................................................................................................................................................................................................................................
3,000(1.002)9 + 3,000(1.002)6 + 3,000(1.002)3 + A
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น 26,000(1.002)12 = 3,000(1.002)9 + 3,000(1.002)6 + 3,000(1.002)3 + A
........................................................................................................................................................................................................................................
A = 26,000(1.002)12 - 3,000(1.002)9 - 3,000(1.002)6 - 3,000(1.002)3
........................................................................................................................................................................................................................................
≈ 17,522.26
........................................................................................................................................................................................................................................
นั่นคือ เจษฎาตองผอนชําระงวดสุดทาย 17,522.26 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

45
 Math คณิตศาสตร์ในชีวิตจริง
in Real Life
นราปลอยเงินกู 35,000 บาท ใหกับคน 2 คน ซึ่งคิดอัตราดอกเบี้ย 3.6% ตอป โดยคิด
ดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน โดยแตละคนมีเงื่อนไขในการชําระหนี้ ดังนี้
คนแรก ชําระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกสิ้นเดือน
คนที่สอง ชําระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกตนเดือน
ใหหาวา ในเวลา 2 ป ใครชําระหนี้พรอมดอกเบี้ยมากกวากันเทาไร

แนวคิด จากโจทย นราปลอยเงินกู 35,000 บาท ซึ่งคิดอัตราดอกเบี้ย 3.6% ตอป

........................................................................................................................................................................................................................................
โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะไดวา ในเวลา 1 ป นราคิดดอกเบี้ยทั้งหมด 12 งวด จะได i = 3.6% 12 = 0.003
........................................................................................................................................................................................................................................
พิจารณาคนแรก พิจารณาคนที่สอง
........................................................................................................................................................................................................................................
ชําระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกสิ้นเดือน ชําระหนี้ครั้งละ 1,000 บาท ทุกตนเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................
จะได A = 1,000, i = 3.6% 12 = 0.003 จะได A = 1,000, i = 3.6% 12 = 0.003
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ และ n = 2 × 12 = 24 และ n = 2 × 12 = 24
เฉลย ........................................................................................................................................................................................................................................
เขียนเสนเวลาแสดงเงินรวมทั้งหมด เขียนเสนเวลาแสดงเงินรวมทั้งหมด
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อสิ้นปที่ 2 ได ดังนี้ เมื่อสิ้นปที่ 2 ได ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................
0 1 2 ... 23 24 0 1 2 ... 23 24
........................................................................................................................................................................................................................................
1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
1,000(1.003) 1,000(1.003)
........................................................................................................................................................................................................................................
⋮ ⋮
1,000(1.003)2223
1,000(1.003)22 1,000(1.003)24
........................................................................................................................................................................................................................................
1,000(1.003) 23
1,000(1.003)

จะได FVA = 1,000 + 1,000(1.003) จะได FVA = 1,000(1.003) + 1,000(1.003)2

........................................................................................................................................................................................................................................
24 24
+ 1,000(1.003)2 + … + … + 1,000(1.003)24
........................................................................................................................................................................................................................................
+ 1,000(1.003)23 จะเห็นวา หนี้รวมทั้งหมดเมื่อสิ้นปที่ 2
........................................................................................................................................................................................................................................
จะเห็นวา หนี้รวมทั้งหมดเมื่อสิ้นปที่ 2 เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มีพจนแรก คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
เปนอนุกรมเรขาคณิตที่มีพจนแรก คือ 1,000 1,000(1.003)
........................................................................................................................................................................................................................................
และมีอัตราสวนรวม คือ 1.003 และมีอัตราสวนรวม คือ 1.003
........................................................................................................................................................................................................................................
24
ดังนั้น FVA24 = 1,000 [(1.003) -1 (1.003)24 - 1
0.003 ] ดั ง นั น
้ FVA = 1,000(1.003) [ 0.003 ]
........................................................................................................................................................................................................................................
24
≈ 24,846.51 ≈ 24,921.05
........................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ในเวลา 2 ป คนที่สอง ชําระหนี้พรอมดอกเบี้ยมากกวาคนแรกอยู
........................................................................................................................................................................................................................................
24,921.05 - 24,846.51 = 74.54 บาท
........................................................................................................................................................................................................................................

46
 1
แบบทดสอบหน่วยการเรียนรู้ที่

Unit Test คะแนนที่ได คะแนนเต็ม

ตอนที่ 1 เลือกคําตอบที่ถูกที่สุด 20

1. กําหนด an = 3n(-n - 3)n - 1 ขอใดไมถูกตอง

1. a2 = -30 2. a3 = 324 3. a4 = 4,116 4. a5 = 61,440
2. ขอใดคือพจนที่ 10 ของลําดับ -26, -12, 2, 16, 30, …
1. a10 = 86 2. a10 = 100 3. a10 = 114 4. a10 = 128
3. ขอใดคือพจนที่ทั่วไปของลําดับ 2a - 5b3, 3a - 6b3, 4a - 7b3, 5a - 8b3, …
1. an = (1 + n)a - (4 + n)b3 2. an = (1 - n)a - (4 + n)b3
3. an = (1 + n)a - (4 - n)b3 4. an = (1 - n)a - (4 - n)b3
4. จํานวนที่อยูระหวาง -15 ถึง 1,024 ที่ 4 หารลงตัวมีกี่จํานวน
ฉบับ
1. 257 จํานวน 2. 258 จํานวน 3. 259 จํานวน 4. 260 จํานวน เฉลย
5. กําหนด x + 14, x - 46, x + 74, … เปนลําดับเรขาคณิต ขอใดคือพจนทั่วไปของลําดับนี้
1. an = 5(2n) 2. an = 5(-2)n 3. an = 10(2n) 4. an = -10(-2)n
6. ขอใดเปนลําดับลูเขา
n
1. an = (43) 2. an = 25n +1
16n + 4
n n-1
3. an = 7 n- 4 4. an = sin n2π
6 +5
7. ขอใดเปนลําดับลูออก
n 2 n+1
1. an = - 2n1 2. an = - (58) 3. an = 3n6n -+ 12 4. an = 4n + 2
5
3n - n22 + 4
→∞ ( 2n + 5 9n - 6)
8. ขอใดคือคาของ nlim
1. 25
18 2. 103 3. 0 4. หาคาไมได
9. ขอใดคือคาของ nlim 1 Σn (2 - 3k)
→∞ n k=1 4n
1. 813 2. 83 3. 2 4. 0
47
 10. ขอใดคือคาของ nlim 12 + 22 + 32 + ... + (n - 2)2
→∞ 4n3
1. 12 2. 121 3. 181 4. 241
n-1
11. ถา an = 62 แลว nlim an - 2 เทากับเทาไร
→∞ a
3n + 5 n
1. 91 1
2. 16 3. 251 4. 361
12. ขอใดคือผลบวก 12 พจนแรกของอนุกรม 2 + 94 + 52 + 114 + 3 + ...
1. 92 2. 812 3. 121
2 4. 127
2
13. ขอใดคือผลบวกของอนุกรม 8 + 64 512 4,096 32,768
11 + 121 + 1,331 + 14,641 + ...
1. 883 2. 118 3. 1 4. 0
14. ขอใดคือคา x ที่ทําใหผลบวกของอนุกรม x + x2 + x3 + x4 + x5 + … = 0.14
• •

12
1. 113 13
2. 113 14
3. 113 15
4. 113
∞ n+1 n-1
Σ 2 +n 3 และ B = n=1 1
∞
15. ถา A = n=1 Σ
4 + ... + n แลว A • B มีคาเทาไร
ฉบับ
เฉลย 4 1 + 2 + 3 +
1. 0 2. 2 3. 4 4. 6
∞
Σ arn - 1
16. ถา a + 3, a, a - 2 เปนพจนที่เรียงกันของลําดับเรขาคณิตที่มีอัตราสวนรวม r แลว n=1
มีคาเทาไร
1. 6 2. 12 3. 18 4. 24
17. มุนนิ ฝากเงินกับธนาคาร 65,000 บาท ซึง่ ธนาคารใหอตั ราดอกเบีย้ 6% ตอป โดยคิดดอกเบีย้
แบบทบตนทุกครึ่งป เมื่อเวลาผานไป 5 ป มุนินจะมีเงินรวมเทาไร
1. 87,354.56 บาท 2. 87,460.54 บาท
3. 87,844.25 บาท 4. 87,956.80 บาท
18. สารีกูเงินจากธนาคารมาจํานวนหนึ่ง ซึ่งธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ย 4% ตอป โดยคิดดอกเบี้ย
แบบทบตนทุก 3 เดือน เมื่อเวลาผานไป 2 ป จึงครบกําหนดชําระหนี้ โดยจะตองชําระเงิน
ทั้งหมด 124,000 บาท สารีจะตองจายดอกเบี้ยใหธนาคารประมาณกี่บาท
1. 9,132.24 บาท 2. 9,235.35 บาท 3. 9,396.16 บาท 4. 9,488.08 บาท
48
19. นันทซอื้ ตูเ ย็นราคา 34,000 บาท โดยผอนชําระทุกสิน้ เดือนเปนเวลา 1 ป ซึง่ มีอตั ราดอกเบีย้
2.4% ตอป โดยคิดดอกเบีย้ แบบทบตนทุกเดือน นันทตอ งผอนชําระคาตูเ ย็นเดือนละประมาณ
กี่บาท
1. 2,770.50 บาท 2. 2,870.30 บาท 3. 2,990.46 บาท 4. 3,012.25 บาท
20. ซองปบฝากเงิน 5,000 บาท ทุกตนเดือนที่ 1 และตนเดือนที่ 7 เปนเวลา 3 ป ซึ่งธนาคาร
ใหอัตราดอกเบี้ย 6% ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุกครึ่งป ถาหลังจากนี้ซองปบ
ไมไดฝากเงินเพิ่ม ในอีก 2 ปขางหนามีเงินรวมประมาณเทาไร
1. 33,321.30 บาท 2. 36,825.24 บาท
3. 37,493.30 บาท 4. 37,569.50 บาท
คะแนนที่ได คะแนนเต็ม
ตอนที่ 2 แสดงวิธีทํา 10
วัตถุหนึง่ ตกลงมาจากทีส่ งู 12 ฟุต ถาทุกครัง้ ทีว่ ตั ถุตกกระทบพืน้ จะกระดอนขึน้ เปนระยะทาง ฉบับ
เฉลย
3 ใน 4 ของความสูงที่ตกลงมา ใหหาระยะทางทั้งหมดที่วัตถุเคลื่อนที่ลงในแนวตั้ง
จากโจทย เมื่อวัตถุตกลงมากระทบพื้นครั้งแรกไดระยะทาง 12 ฟุต
..............................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อวัตถุกระดอนขึ้นครั้งแรก จะไดระยะทางลงในแนวตั้งเทากับ 34 (12) ฟุต

..............................................................................................................................................................................................................................................
2
เมื่อวัตถุกระดอนขึ้นครั้งที่สอง จะไดระยะทางลงในแนวตั้งเทากับ 34 [34 (12)] = (34 ) (12) ฟุต
..............................................................................................................................................................................................................................................
2 3
เมื่อวัตถุกระดอนขึ้นครั้งที่สาม จะไดระยะทางลงในแนวตั้งเทากับ 34 (34 ) (12) = (34 ) (12) ฟุต
..............................................................................................................................................................................................................................................

การเคลื่อนที่ของวัตถุจะมีลักษณะเชนนี้ไปเรื่อย ๆ และระยะทางทั้งหมดที่วัตถุเคลื่อนที่ลงในแนวตั้ง
..............................................................................................................................................................................................................................................

เปนผลบวกของอนุกรมอนันต โดยที่  r  < 1 ทําใหไดวา

..............................................................................................................................................................................................................................................
2
Sn = 12 + 34 (12) + (34 ) (12) + …
..............................................................................................................................................................................................................................................
2
= 12 + 34 (12)[1 + 34 + (34 ) + …]
..............................................................................................................................................................................................................................................

= 12 + 34 (12) 1 3
( )
..............................................................................................................................................................................................................................................

= 48
1-4
..............................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ระยะทางทั้งหมดที่วัตถุเคลื่อนที่ในแนวดิ่งเทากับ 48 ฟุต

..............................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

49
 แบบทดสอบ พิสูจน์ศักยภาพ

Challenging Test
คะแนนที่ได คะแนนเต็ม
20

1. กําหนด a, b และ c เปนจํานวนจริง โดยที่ 1a, 1b, 1c เปนลําดับเลขคณิตและ 6a, 7b, 8c

เปนลําดับเรขาคณิต แลว ac + ac มีคาเทาไร
1. 25
12 2. 49
12
3. 121
12 4. 169
12
3 2
n - 3n )
→∞ ( n3 + 3n - 6
2. ขอใดคือคาของ nlim
n -2
1. 0 2. 1
3. 2 4. หาคาไมได
3. กําหนด an = 1k [1 + (2 + 2) + (3 + 3 + 3) + ... + (n + n + ... + n)]
n n พจน
และ k เปนคาคงตัวที่ทําให nlim a = d โดยที่ d > 0 แลว 18d - k มีคาเทาไร
→∞ n
ฉบับ
เฉลย 1. 1 2. 2
3. 3 4. 4
4. ถา Sn คือผลบวก n พจนแรกของอนุกรม 1(2 + 3) + 22(4 + 3) + 32(6 + 3) + …
ขอใดคือคาของ S20 - S14
1. 71,210 2. 71,454
3. 71,630 4. 71,715
5. ขอใดคือผลบวกของอนุกรม 1 + 35 + 52 + 73 + 94 + ...
5 5 5
1. 158 2. 178
3. 198 4. 218

50
 6. ขอใดคือคาของ x ที่ทําให 2(3-x) + 2(3-2x) + 2(3-3x) + 2(3-4x) + … = 14
1. 1 2. 2
3. 3 4. 4
20
Σ ( 1 - 1) = a โดยที่ a และ b เปนจํานวนเต็มบวกและ ห.ร.ม. ของ a และ b
7. ถา n=4 n-3 n b
เทากับ 1 ขอใดคือคาของ a - b
1. 2,300 2. 2,309
3. 2,318 4. 2,327
8. กําหนด a1, a2, a3, …, an เปนลําดับของจํานวนจริง โดยที่ a1 = 3 และ an = 3an - 1 + 5
เมื่อ n = 2, 3, 4, … คาของ nlim an เทากับเทาไร
→∞ a
n + 3 - an + 1
1. 181 2. 211
3. 241 4. 271
ฉบับ
9. วิวาฝากเงินกับธนาคาร 120,000 บาท เมื่อเวลาผานไป 2 ป เงินในบัญชีของวิวามีอยู เฉลย
ประมาณ 124,500 บาท ถาธนาคารคิดอัตราดอกเบี้ยแบบทบตนทุกครึ่งป ธนาคารใหอัตรา
ดอกเบี้ยประมาณเทาไรตอป
1. 1.26% 2. 1.42%
3. 1.60% 4. 1.85%
10. มะลิกูเงินกับมินาจํานวน 3 ยอด โดยแตละยอดกําหนดชําระพรอมดอกเบี้ยซึ่งยอดแรก
ชําระคืน 16,000 บาท ในอีก 1 ปขางหนา ยอดที่สองตองชําระคืน 15,200 บาท ในอีก 2 ป
ขางหนา และยอดที่สามตองชําระคืน 22,000 บาท ในอีก 3 ปขางหนา ถามินาคิดอัตรา
ดอกเบีย้ 3% ตอป โดยคิดดอกเบีย้ แบบทบตนทุก 4 เดือน มะลิจา ยดอกเบีย้ ทัง้ หมดประมาณ
กี่บาท
1. 3,236 บาท 2. 3,540 บาท
3. 3,924 บาท 4. 4,252 บาท

51
 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2
แคลคูลัสเบื้องต้น
ผลการเรียนรู้
• ตรวจสอบความตอเน��องของฟงกชันที่กําหนดให
• หาอนุพันธของฟงกชันพีชคณิตที่กําหนดให และนําไปใชแกปญหา
• หาปริพันธ ไมจํากัดเขตและจํากัดเขตของฟงกชันพีชคณิตที่กําหนดให และนําไปใชแกปญหา

2.1 ลิมติ ของฟงกชนั (Limit of Functions)

1. ความหมายของลิมิต
กําหนดให f เปนฟงกชันซึ่งมีโดเมนและเรนจเปนสับเซตของเซตของจํานวนจริง ถาคาของ f(x) เขาใกล
จํานวนจริง L เพียงหนึ่งจํานวน เมื่อ x เขาใกล a แลวกลาวไดวา ลิมิตของ f(x) ที่ a เทากับ L เขียนแทน
ดวยสัญลักษณ lim
x→a
f(x) = L หรือ f(x)→L เมื่อ x→a (อานวา “f(x) เขาใกล L เมื่อ x เขาใกล a”)
ฉบับ
เฉลย

Exercise 2.1 A
1. หาลิมิตของฟงกชันตอไปนี้ โดยใชตารางแสดงคาของฟงกชันที่กําหนดให พรอมทั้งหา
คาลิมิตของฟงกชันโดยใชตาราง
2 - 11
1) xlim
→2
3 x
E x e r c i s e 2.1 A

x<2 x>2
x 1.9 1.99 1.999 1.9999 x 2.1 2.01 2.001 2.0001
f(x) -0.17 0.88 0.988 0.999 f(x) 2.23 1.120 1.012 1.001

จะพบวา xlim
→2-
3x2 - 11 ………………………………
= 1 และ lim 3x2 - 11 ………………………………
x→2+
= 1

ดังนั้น lim 3x 2 - 11 ………………………………

= 1
x→2

52
 2) xlim 1- x
→3 2
x<3 x>3
x 2.9 2.99 2.999 2.9999 x 3.1 3.01 3.001 3.0001
f(x) -0.351 -0.365 -0.366 -0.366 f(x) -0.380 -0.368 -0.366 -0.366

จะพบวา lim 1 -2 x ………………………………

x→3-
= -0.366 และ lim 1 -2 x ………………………………
x→3+
= -0.366

ดังนั้น lim 1 -2 x ………………………………

x→3
= -0.366

3) xlim x - 4
→-4

x < -4 x > -4
x -4.1 -4.01 -4.001 -4.0001 x -3.9 -3.99 -3.999 -3.9999
f(x) 0.1 0.01 0.001 0.0001 f(x) -0.1 -0.01 -0.001 -0.0001 ฉบับ
เฉลย
จะพบวา = 0
lim  x  - 4 ……………………………… และ = 0
lim  x  - 4 ………………………………
x→-4- x→-4+

ดังนั้น = 0
lim  x  - 4 ………………………………
x→-4

x - 2
4) xlim
→2 3x - 6

x<2 x>2
E x e r c i s e 2.1 A

x 1.9 1.99 1.999 1.9999 x 2.1 2.01 2.001 2.0001

f(x) -0.33 -0.33 -0.33 -0.33 f(x) 0.33 0.33 0.33 0.33
 x - 2  = -0.33  x - 2  = 0.33
จะพบวา lim
x→2 3x - 6
- ……………………………… และ lim
x→2 3x - 6
+ ………………………………

ดังนั้น lim 3xx -- 26 ………………………………

x→2
หาคาไมได

53
 x + 4 เมื่อ x ≥ 4
5) xlim f(x ) เมื อ
่ f(x ) =
→0 -(x + 4) เมือ่ x < -4
x<0 x>0
x -0.1 -0.01 -0.001 -0.0001 x 0.1 0.01 0.001 0.0001
f(x) -3.9 -3.99 -3.999 -3.9999 f(x) -4.1 -4.01 -4.001 -4.0001
จะพบวา = -4
lim f(x) ……………………………… และ = -4
lim f(x) ………………………………
x→0- x→0+
ดังนั้น = -4
lim f(x) ………………………………
x→0
x - 6 + 5 เมื่อ x ≥ 6
6) xlim f(x ) เมื อ
่ f(x ) =
→6 6 - x + 5 เมื่อ x < 6
x<6 x>6
x 5.9 5.99 5.999 5.9999 x 6.1 6.01 6.001 6.0001
f(x) 5.316 5.1 5.032 5.01 f(x) 5.316 5.1 5.032 5.01
ฉบับ = 5 = 5
เฉลย จะพบวา lim f(x) ………………………………
x→6-
และ lim f(x) …………………………….
x→6+
.. ดังนั้น = 5
lim f(x) ………………………………
x→6

2. กําหนดกราฟของฟงกชัน y = f(x) ดังแสดงในรูป

Y
5
4
3
E x e r c i s e 2.1 A

2
1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 X

จากรูป ตอบคําถามตอไปนี้
1) xlim = 1
f(x) …………………………………., xlim = 1
f(x) …………………………………., xlim = 1
f(x) ………………………………….
→-2- →-2+ →-2
2) xlim = 4
f(x) …………………………………., xlim = 2
f(x) …………………………………., xlim หาคาไมได
f(x) …………………………………
→1- →1+ →1
หาคาไมได
3) f(-2) …………………………………. = 3
, f(0) …………………………………. = 4
, f(1) …………………………………
54
 3. กําหนดกราฟของฟงกชัน y = g(x) ดังแสดงในรูป
Y
5
4
3
2
1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 X
-1

จากรูป ตอบคําถามตอไปนี้
1) xlim = 3
g(x) ………………………………., xlim = -1
g(x) ………………………………., xlim หาคาไมได
g(x) ……………………………….
→0- →0+ →0
2) xlim หาคาไมได
g(x) ………………………………., xlim = 1
g(x) ………………………………., xlim หาคาไมได
g(x) ………………………………
→2- →2+ →2
= -1
3) g(0) ………………………………. = 1
, g(2) ………………………………. = 2
, g(3) ………………………………
ฉบับ
4. กําหนดกราฟของฟงกชัน y = h(x) ดังแสดงในรูป เฉลย
Y
5
4
3
2
1
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 X
E x e r c i s e 2.1 A

จากรูป ตอบคําถามตอไปนี้
1) = 2
lim h(x) ………………………………., lim h(x) = 2
………………………………., lim h(x) = 2
……………………………….
x→-2- x→-2+ x→2
2) = 0
lim h(x) ………………………………., lim h(x) = 0
………………………………., lim h(x) = 0
……………………………….
x→0- x→0+ x→0
3) = 3
lim h(x) ………………………………., lim h(x) = 3
………………………………., lim h(x) = 3
……………………………….
x→2- x→2+ x→2
4) = 2
h(-4) ………………………………. , h(-3) = 2
………………………………., h(-2) หาคาไมได
……………………………….

= 0
h(0) ………………………………. , h(2) = 3
………………………………., h(3) = 1
……………………………….

55
 5. กําหนดให f(x) = 2x2 - 4x - 8 หาลิมิตในแตละขอตอไปนี้ โดยใชกราฟของฟงกชัน
1) xlim
→-1-
f(x) 2) xlim
→-1+
f(x) 3) xlim
→-1
f(x)
4) xlim
→2-
f(x) 5) xlim
→2+
f(x) 6) xlim
→2
f(x)
เขียนกราฟของฟงกชัน f ได ดังรูป
........................................................................................................................................................................................................................................
Y
y = f(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
2
........................................................................................................................................................................................................................................
X
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
-2
........................................................................................................................................................................................................................................
-4
........................................................................................................................................................................................................................................
-6
-8
........................................................................................................................................................................................................................................

-10
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

จากกราฟ y = f( ) จะไดวา x
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย 1) เมื่อ x เขาใกล -1 ในทางซาย (x < -1) จะไดวา คาของฟงกชัน f เขาใกล -2
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim - f(x) = -2

........................................................................................................................................................................................................................................
→-1

2) เมื่อ x เขาใกล -1 ในทางขวา (x > -1) จะไดวา คาของฟงกชัน f เขาใกล -2

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim + f(x) = -2

........................................................................................................................................................................................................................................
→-1

3) เนื่องจาก xlim - f(x) = xlim + f(x) = -2

........................................................................................................................................................................................................................................
→-1 →-1

ดังนั้น xlim f(x) = -2

........................................................................................................................................................................................................................................
→-1
E x e r c i s e 2.1 A

4) เมื่อ x เขาใกล 2 ในทางซาย (x < 2) จะไดวา คาของฟงกชัน f เขาใกล -8

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim - f(x) = -8

........................................................................................................................................................................................................................................
→2

5) เมื่อ x เขาใกล 2 ในทางขวา (x > 2) จะไดวา คาของฟงกชัน f เขาใกล -8

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim + f(x) = -8

........................................................................................................................................................................................................................................
→2

6) เนื่องจาก xlim - f(x) = lim+ f(x) = -8

........................................................................................................................................................................................................................................
→2 x→2
ดังนั้น xlim f(x) = -8
........................................................................................................................................................................................................................................
→2

........................................................................................................................................................................................................................................

56
 6. กําหนดกราฟของฟงกชัน g(x) =  x - 6  + 1 เมื่อ x ≥ 6 หาลิมิตในแตละขอ
6 - x - 2 เมื่อ x < 6
ตอไปนี้ โดยใชกราฟของฟงกชัน
1) xlim
→-3-
g(x) 2) xlim
→-3+
g(x) 3) xlim
→-3
g(x)
4) xlim
→6-
g(x) 5) xlim
→6+
g(x) 6) xlim
→6
g(x)
เขียนกราฟของฟงกชัน g ได ดังรูป
........................................................................................................................................................................................................................................
Y
........................................................................................................................................................................................................................................
5
4 y = g(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
3
........................................................................................................................................................................................................................................
2
........................................................................................................................................................................................................................................
1
........................................................................................................................................................................................................................................
X
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8
-1
........................................................................................................................................................................................................................................
-2
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
จากกราฟ y = g( ) จะไดวา x
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
1) เมื่อ x เขาใกล -3 ในทางซาย (x < -3) จะไดวา คาของฟงกชัน g เขาใกล 1
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim - g(x) = 1

........................................................................................................................................................................................................................................
→-3

2) เมื่อ x เขาใกล -3 ในทางขวา (x > -3) จะไดวา คาของฟงกชัน g เขาใกล 1

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim + g(x) = 1

........................................................................................................................................................................................................................................
→-3

3) เนื่องจาก xlim - g(x) = lim+ g(x) = 1

........................................................................................................................................................................................................................................
→-3 x→-3
E x e r c i s e 2.1 A

ดังนั้น xlim g(x) = 1

........................................................................................................................................................................................................................................
→-3

4) เมื่อ x เขาใกล 6 ในทางซาย (x < 6) จะไดวา คาของฟงกชัน g เขาใกล -2

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim - g(x) = -2

........................................................................................................................................................................................................................................
→6

5) เมื่อ x เขาใกล 6 ในทางขวา (x > 6) จะไดวา คาของฟงกชัน g เขาใกล -1

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim + g(x) = 1

........................................................................................................................................................................................................................................
→6

6) เนื่องจาก xlim - g(x) lim g(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
→6 x→6+

ดังนั้น xlim g(x) หาคาไมได

........................................................................................................................................................................................................................................
→6

57
 2. ทฤษฎีบทเกี่ยวกับลิมิต
ทฤษฎีบท 1
กําหนดให f และ g เปนฟงกชันที่มีโดเมนและเรนจเปนสับเซตของเซตของจํานวนจริง
โดยที่ xlim
→a
f(x) = L และ xlim→a
g(x) = M เมือ่ a, L และ M เปนจํานวนจริงใด ๆ จะไดวา
1. xlim
→a
c = c เมื่อ c เปนคาคงตัวใด ๆ
2. xlim
→a
x=a
3. xlim
→a
xn = an เมื่อ n∊I+
4. xlim
→a
cf(x) = c xlim
→a
f(x) = cL เมื่อ c เปนคาคงตัวใด ๆ
5. xlim
→a
[f(x) + g(x)] = xlim→a
f(x) + xlim
→a
g(x) = L + M
6. xlim
→a
[f(x) - g(x)] = xlim→a
f(x) - xlim
→a
g(x) = L - M
7. xlim
→a
[f(x) • g(x)] = xlim
→a
f(x) • xlim
→a
g(x) = L • M
ฉบับ
8. xlim f(x) = xlim f(x) L
lim g(x) = M เมื่อ M 0
→a
เฉลย →a g(x)
x→a
n = lim f(x) n = Ln เมื่อ n∊I+
9. xlim
→a
[f( x )] x→a

10. xlim n f(x) = n lim f(x) = n L เมื่อ n∊I+ - {1}, n f(x)∊R และ n L∊R
→a x→a

ทฤษฎีบท 2
ถา p(x) = cnxn + cn-1xn-1 + … + c1x + c0 เปนฟงกชันพหุนาม และ a เปนจํานวนจริง
ใด ๆ แลว
lim p(x) = p(a)
x→a

ทฤษฎีบท 3
ถา f เปนฟงกชันตรรกยะ โดยที่ f(x) = p(x)
q(x) เมื่อ p และ q เปนฟงกชันพหุนาม และ
a เปนจํานวนจริงใด ๆ ที่ q(a) 0 แลว
lim f(x) = p(a)
x→a q(a)
58
 Exercise 2.1 B
1. หาลิมิตของฟงกชันตอไปนี้ ถาลิมิตหาคาได
1) xlim
→1
(3x2 - 7x + 4) = 3 xlim1 x2 - 7 xlim1 x + xlim1 4
..............................................................................................................................................................
→ → →

= 3(12) - 7(1) + 4
..............................................................................................................................................................

= 0
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

2) xlim
→-8
(2 x2 - 4 3 x) = 2 lim 2 - 4 lim 3
x→-8
x x→-8 x
..............................................................................................................................................................

= 2 (-8)2 - 4 3 -8
..............................................................................................................................................................

= 16 + 8
..............................................................................................................................................................

= 24
..............................................................................................................................................................

8x + 9 lim (8x + 9)
3) xlim
→3 2x2 - 6
= x→3 2
..............................................................................................................................................................
lim (2x - 6)
x→3
..............................................................................................................................................................
ฉบับ
= 8(3) + 9 = 33
.............................................................................................................................................................. เฉลย
2(3 ) - 6 12 2
..............................................................................................................................................................

4) xlim 15x2 + 19x - 10 = lim (3x + 5)(5x - 2) = -10

→0 x x→0 x
..............................................................................................................................................................
0
15x2 + 19x - 10 หาคาไมได
ดั..............................................................................................................................................................
งนั้น xlim →0 x
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
2 2
lim0.5 (4x
5) x→- + 2) = lim (42x ++ 2)1
E x e r c i s e 2.1 B

2x + 1 x→-0.5 x
..............................................................................................................................................................

= x→- lim0.5 2(2x +2x1)(4 +1

x + 2)
..............................................................................................................................................................

= x→- lim0.52(4x + 2) = 2[4(-0.5) + 2]

..............................................................................................................................................................

= 2(0) = 0
..............................................................................................................................................................
2
6) xlim x - 169 = xlim (x + 13)(x - 13) = lim x + 13
..............................................................................................................................................................
→13 (x + 2)(x - 13) x→13 x + 2
→13 x2 - 11x - 26
..............................................................................................................................................................

= 1313 ++ 132 = 26
..............................................................................................................................................................
15
..............................................................................................................................................................

59
 7) xlim (5x2 - 4)3 = lim (5 2 - 4) 3
[ x→-2 x ]
..............................................................................................................................................................
→-2
= [5(-2)2 - 4]3
..............................................................................................................................................................

= 4,096
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

8) xlim x+7 = lim ( + 7) x

..............................................................................................................................................................
x→4
→4
= xlim x + xlim 7
..............................................................................................................................................................
→4 →4

= 4+7= 2+7
..............................................................................................................................................................

= 9=3
..............................................................................................................................................................

9) xlim 3 130x + 144 = 3 lim (130 + 144) x

..............................................................................................................................................................
→20 x→20

= 3 130(20) + 144
..............................................................................................................................................................

= 3 2,744
..............................................................................................................................................................

ฉบับ = 14
..............................................................................................................................................................
เฉลย
10) xlim (x 4 + 2x)(x2 - x) x4 x • x→-4 x2 x
= lim ( + 2 ) lim ( - )
..............................................................................................................................................................
x→-4
→-4
= [(-4)4 + 2(-4)][(-4)2 - (-4)]
..............................................................................................................................................................

= (256 - 8)(16 + 4)
..............................................................................................................................................................

= 4,960
..............................................................................................................................................................
2 lim (x - 5x2)
x - 5x2 = xlim x - 5 x
11) xlim 6x = xlim
x→3
..............................................................................................................................................................
→3 6x →3
→3
6x
E x e r c i s e 2.1 B

..............................................................................................................................................................

= 3 -6(3) 5(32)
..............................................................................................................................................................

= - 42 18 = - 3
7
..............................................................................................................................................................

12) xlim x - 25 = lim ( - 25 + 5 ) x • x

..............................................................................................................................................................
→25 x - 5 x-5 x+5
x→25

..............................................................................................................................................................

= lim (x - 25)( x + 5)
..............................................................................................................................................................
x→25 x - 25
= xlim ( x + 5) = 25 + 5 = 10
..............................................................................................................................................................
→25

60
 3 3
13) xlim 27x3 - 216 = lim (33x) -- 66
→2 3x - 6 x →2 x
..............................................................................................................................................................

= xlim (3x - 6)[(3x)2 + (3x)(6) + 62]

3x - 6
..............................................................................................................................................................
→2

= xlim 2
[9x + 18x + 36]
..............................................................................................................................................................
→2

= 9(22) + 18(2) + 36 = 108

..............................................................................................................................................................

sin 12x lim sin 12x

14) xlim = xlim →0
..............................................................................................................................................................
cos 6x
→0 cos 6x x→0
..............................................................................................................................................................

= cos sin 0
0
..............................................................................................................................................................

= 1=0 0
..............................................................................................................................................................

15) xlim x x เนื่องจาก lim x x = -1 และ lim x x =1

..............................................................................................................................................................
→0 x 2 x→0- 2 x→0+ 2
x x
..............................................................................................................................................................

นั่นคือ lim x x lim x x ดังนั้น lim x x หาคาไมได

..............................................................................................................................................................
x→0- 2 x→0+ 2 2
x x x→0 x
.............................................................................................................................................................. ฉบับ
เฉลย
2. หาลิมิตของฟงกชันตอไปนี้ โดยการหาลิมิตทางซายและลิมิตทางขวาของฟงกชัน
1) xlim  -x + 9 
→9
ให f( ) = - + 9 จะไดวา f( ) = -x + 9 เมื่อ x ≤ 9
x x  x
........................................................................................................................................................................................................................................
-(-x + 9) เมื่อ x > 9
จะได lim (-x + 9) = -9 + 9
........................................................................................................................................................................................................................................
x→9-

= 0
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.1 B

จะได lim (x - 9) = 9 - 9
........................................................................................................................................................................................................................................
x→9+
= 0 HINT
........................................................................................................................................................................................................................................
lim f(x) ËÒ¤‹Òä´Œ¡çµ‹ÍàÁ×èÍ
ดังนั้น xlim  -x + 9  = 0 x→a
........................................................................................................................................................................................................................................
→9
lim
x→a-
f(x) áÅÐ lim x→a+
f(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
ËÒ¤‹Òä´Œ áÅÐ
lim f(x) = lim f(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
x→a- x→a+
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

61
 9 - x
2) xlim
→9 3 - x
9- x
........................................................................................................................................................................................................................................
เมื่อ 0 ≤ x < 9
ให f( ) = 9 - จะไดวา f( ) = -
x  x x 3 x
........................................................................................................................................................................................................................................
3- x -(9 - x) เมื่อ x > 9
3- x
........................................................................................................................................................................................................................................

lim  9 - x  = xlim 9 - x • 3 + x = lim- (9 - x)(3 + x)

→9 ( 3 - x 3 + x ) x→9
จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
x→9- 3 - x -
9-x
= xlim →9
- (3 + x) = lim- 3 + lim- x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→9 x→9
= 3+3=6
........................................................................................................................................................................................................................................

lim  9 - x  = xlim -(9 - x) • 3 + x = lim+ -(9 - x)(3 + x)

→9 ( 3 - x 3 + x ) x→9
จะได
........................................................................................................................................................................................................................................
x→9+ 3 - x +
9-x
= xlim + -(3 + x) = - xlim + 3 - xlim + x
........................................................................................................................................................................................................................................
→9 →9 →9

= -3 - 3 = -6
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก xlim - f(x) lim f(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
→9 x→9+
9 - x
ดังนั้น xlim หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................
→9 3 - x
ฉบับ ........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย 2
 x - 12x + 32 
3) xlim
→8 x-8
2 x2 x - 12 + 32 เมื่อ - 12 + 32 0
........................................................................................................................................................................................................................................
x2 x >
x - 12 x + 32  x -8
ให f( ) = x x -8 จะไดวา f( ) = x
........................................................................................................................................................................................................................................
2
-(x - 12x + 32) เมื่อ x2 - 12x + 32 < 0
x-8
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
 x - 12x + 32  -(x - 12x + 32) = lim- -(x - 4)(x - 8)
จะได xlim →8
-
x-8 = xlim
........................................................................................................................................................................................................................................
→8
-
x-8 x→8 x-8
= xlim - -(x - 4)
........................................................................................................................................................................................................................................
→8
E x e r c i s e 2.1 B

= -(8 - 4) = -4
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2 - 12x + 32
 x - 12x + 32  x (x - 4)(x - 8)
จะได lim x-8 = lim = xlim
........................................................................................................................................................................................................................................
x→8+ x→8+ x-8 →8
+
x-8
= xlim + (x - 4)
........................................................................................................................................................................................................................................
→8

= 8-4=4
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก xlim - f(x) lim f(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
→8 x→8+
2
 x - 12x + 32 
ดังนั้น xlim x-8 หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................
→8

........................................................................................................................................................................................................................................

62
 3x2 + 12 เมื่อ x ≥ 2
3. กําหนดให f(x) = -x2 + 6 เมือ่ x < 0 หาคาของลิมิตตอไปนี้
x3 + x เมื่อ 0 < x < 2
1) xlim
→2
f(x)
lim f( ) = lim ( 3 + )
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2- x→2-

= 23 + 2 = 10
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f( ) = lim (3 2 + 12)

x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2+ x→2+

= 3(22) + 12 = 24
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก lim f( ) lim f( ) x x→2+ x

........................................................................................................................................................................................................................................
x→2-

ดังนั้น lim f( ) หาคาไมได x

........................................................................................................................................................................................................................................
x→2

2) xlim
→0
f(x)
lim f( ) = lim (- 2 + 6)
x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→0- x→0- ฉบับ
= 0+6=6
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
lim f( ) = lim ( 3 + )
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→0+ x→0+

= 0+0=0
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก lim f( ) lim f( ) x x→0+ x

........................................................................................................................................................................................................................................
x→0-

ดังนั้น lim f( ) หาคาไมได x

........................................................................................................................................................................................................................................
x→0

3) xlim f(x)
E x e r c i s e 2.1 B

→1
lim f( ) = lim ( 3 + )
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→1- x→1-

= 13 + 1 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f( ) = lim ( 3 + )
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→1+ x→1+

= 13 + 1 = 2
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น lim f( ) = 2 x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→1

........................................................................................................................................................................................................................................

63
 4x2 + 9x + 5 เมื่อ x ≥ 0
4. กําหนดให g(x) = 2 x + 1 หาคาของลิมิตตอไปนี้
x +5 เมื่อ x < 0
x
1) xlim
→-1+
g(x)
2
lim g( ) = lim x x+ 5
x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-1+ x→-1+

........................................................................................................................................................................................................................................
2
= (-1)(-1)+ 5
........................................................................................................................................................................................................................................

= -6
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim + g(x) เทากับ -6

........................................................................................................................................................................................................................................
→-1

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) xlim
→0+
g(x)
2
lim g( ) = lim 4x +x +9x1+ 5
x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→0+ x→0+
ฉบับ
เฉลย ........................................................................................................................................................................................................................................
2
= 4(0 ) 0+ +9(0) 1
+5
........................................................................................................................................................................................................................................

= 5
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim + g(x) เทากับ 5

........................................................................................................................................................................................................................................
→0

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

3) xlim g(x)
E x e r c i s e 2.1 B

→-5- 2
lim g( ) = lim x +x 5
x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-5- x→-5-

........................................................................................................................................................................................................................................
(-5)2 + 5
= -5
........................................................................................................................................................................................................................................

= -6
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น xlim - g(x) เทากับ -6

........................................................................................................................................................................................................................................
→-5

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

64
 18 x เมื่อ x < 4
2
5. หาลิมิตของฟงกชันตอไปนี้ เมื่อ f(x) = 2x + 15 เมือ่ x > 5
4x + 20 เมือ่ 4 < x < 5
1) xlim
→0+
f(x)
x
lim f( ) = lim (18 ) x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→0+ x→0+

= 18 0
........................................................................................................................................................................................................................................

= 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น lim f( ) = 0 x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→0+

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) xlim
→4
f(x)
x
lim f( ) = lim (18 ) x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→4- x→4-
ฉบับ
= 18 4 = 36
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
lim f( ) = lim (4 + 20)
x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→4+ x→4+

= 4(4) + 20 = 36
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น lim f( ) = 36 x
........................................................................................................................................................................................................................................
x →4

........................................................................................................................................................................................................................................

3) xlim f(x)
E x e r c i s e 2.1 B

→5
lim f( ) = lim (4 + 20)
x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→5- x→5-

= 4(5) + 20 = 40
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f( ) = lim (2 2 + 15)

x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→5+ x→5+

= 2(52) + 15 = 65
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก lim f( ) lim f( ) x x→5+ x

........................................................................................................................................................................................................................................
x→5-

ดังนั้น lim f( ) หาคาไมได x

........................................................................................................................................................................................................................................
x→5

65
 9ax2 - 4 เมื่อ x ≥ 2
6. กําหนดให f(x) = หาคาของ a ที่ทําให xlim
→2
f(x) หาคาได
x เมื่อ x < 2
เนื่องจาก lim f( ) หาคาได x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2
จะได lim f(x) = xlim + f(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2- →2

lim x = xlim 2
+ (9ax - 4)
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2- →2

2 = 9a(22) - 4
........................................................................................................................................................................................................................................

36a = 6
........................................................................................................................................................................................................................................

a = 16
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a มีคาเทากับ 16 ทําให lim f(x) หาคาได

........................................................................................................................................................................................................................................
x→2

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ ........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
12kx2 เมื่อ x ≤ 4
7. กําหนดให g(x) = หาคาของ k ที่ทําให xlim
→4
g(x) หาคาได
81x - 27k เมือ่ x > 4
เนื่องจาก lim g( ) หาคาได x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→4
จะได lim g(x) = xlim + g(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
x→4- →4

lim 12kx2 = xlim + (81x - 27k)

........................................................................................................................................................................................................................................
x→4- →4

12k(42) = 81(4) - 27k

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.1 B

192k + 27k = 324

........................................................................................................................................................................................................................................

219k = 324
........................................................................................................................................................................................................................................

k = 324
........................................................................................................................................................................................................................................
219
= 108
........................................................................................................................................................................................................................................
73
งนั้น k มีคาเทากับ 108
ดั........................................................................................................................................................................................................................................
73 ทํ า ให lim
x →4
g(x) หาคาได
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

66
 8. กําหนดให f(x) = 15x2 - 30 หาคาของ xlim f(x) - f(2)
→-2 x + 2

จาก f( ) = 15 2 - 30
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได xlim f(x) - f(2) = lim (15x2 - 30) - [15(22) - 30]

........................................................................................................................................................................................................................................
→-2 x+2 x→-2 x+2
15 x 2 - 60
= xlim
E x e r c i s e 2.1 B

........................................................................................................................................................................................................................................
→-2 x +2 2
= xlim 15( x - 4)
........................................................................................................................................................................................................................................
→-2 x+2
= xlim 15(x - 2)(x + 2)
........................................................................................................................................................................................................................................
→-2 x+2
= xlim [15(x - 2)]
........................................................................................................................................................................................................................................
→-2

= 15(-2 - 2)
........................................................................................................................................................................................................................................

= -60
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น lim f(x) +- f(2)

2 เทากับ -60
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-2 x

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ
เฉลย
แนวข้อสอบ
กําหนดให c เปนจํานวนจริงใด ๆ หาคาของ c ที่ทําให xlim →32 (
c + x - 32 ) = 25
4 - x - 16
x - 32
4 - x - 16 )
แนวคิด จาก xlim32 (c + = 25
................................................................................................................................................................................................................................................
→

จะได lim c + lim x - 32 = 25

................................................................................................................................................................................................................................................
x→32 x→32 4 - x - 16
x - 32 • + x - 16 = 25
4
→32 ( 4 - x - 16 4 + x - 16 )
c + xlim
................................................................................................................................................................................................................................................

c + xlim (x - 32)(4 + x - 16) = 25

................................................................................................................................................................................................................................................
→32 -(x - 32)
c - lim (4 + x - 16) = 25
................................................................................................................................................................................................................................................
x→32

c - (4 + 32 - 16) = 25
................................................................................................................................................................................................................................................

c - 8 = 25
................................................................................................................................................................................................................................................

c = 33
................................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น c มีคาเทากับ 33
................................................................................................................................................................................................................................................

67
 2.2 ความตอเนื่องของฟงกชัน (Continuity of Functions)
1. ความตอเนื่องที่จุด (Continuity at a Point)
กําหนด f เปนฟงกชันที่นิยามบนชวง (a, b) และ c∊(a, b) จะกลาววา f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = c
ก็ตอเมื่อ
1. f(c) หาคาได 2. lim
x→c
f(x) หาคาได 3. lim
x→c
f(x) = f(c)

ทฤษฎีบท 4
ฟงกชันพหุนาม ฟงกชันตรรกยะ ฟงกชันเลขชี้กําลัง ฟงกชันลอการิทึม ฟงกชัน
ตรีโกณมิติ และฟงกชันผกผันของฟงกชันตรีโกณมิติ เปนฟงกชันที่ตอเนื่องทุกคาของ x = a
ที่สามารถหาคาของ f(a) ได ในโดเมนของฟงกชัน f
ทฤษฎีบท 5
ถา f และ g เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a แลว
1. cf เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a เมื่อ c เปนคาคงตัวใด ๆ
2. f ± g เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a
ฉบับ
เฉลย 3. f • g เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a
4. gf เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a เมื่อ g(a) 0
5. g◦f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a เมื่อ f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = a
และ g เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = f(a)
Exercise 2.2 A
1. ใหแสดงวาฟงกชันที่กําหนดดวยกราฟตอไปนี้ เปนฟงกชันตอเนื่องหรือไมเปนฟงกชัน
ตอเนื่อง ถาไมเปนฟงกชันตอเนื่องใหบอกตําแหนงที่ไมตอเนื่อง
E x e r c i s e 2.2 A

1) Y จากกราฟ จะเห็นวา
.........................................................................................................................
4 lim f( ) = lim f( ) = 3
x x→1+ x
y = f(x) .........................................................................................................................
x→1-
3
2
ดังนั้น lim f( ) หาคาได x
.........................................................................................................................
x→1

1 นั่นคือ ฟงกชัน f ตอเนื่องที่ = 1 x

.........................................................................................................................

-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 X
.........................................................................................................................
-1
.........................................................................................................................

68
 2) Y จากกราฟ จะเห็นวา
.........................................................................................................................
4 lim f( ) = 2 และ lim f( ) = 1
x x
.........................................................................................................................
x→4- x→4+
3
y = f(x) ดังนั้น lim f( ) หาคาไมได x
.........................................................................................................................
2 x→4

1 นั่นคือ ฟงกชัน f ไมตอเนื่องที่ = 4 x

.........................................................................................................................

-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 X
.........................................................................................................................
-1
.........................................................................................................................

3) Y จากกราฟ จะเห็นวา
.........................................................................................................................
y = f(x)
4 lim f(x) = 4 และ lim f(x) = -1
x.........................................................................................................................
→-1
- x→-1+
3
2
ดังนั้น lim f( ) หาคาไมได x
.........................................................................................................................
x→-1

1 นั่นคือ ฟงกชัน f ไมตอเนื่องที่ = -1 x

.........................................................................................................................

-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 X
.........................................................................................................................
-1
......................................................................................................................... ฉบับ
เฉลย
4) Y จากกราฟ จะเห็นวา f(0) = 0
.........................................................................................................................
4 และจาก lim f( ) = 2 และ lim f( ) = 2x x
.........................................................................................................................
x→0- x→0+
3
y = f(x) ดังนั้น lim f( ) = 2 x
.........................................................................................................................
2 x→0

1 แต f(0) lim f( ) x

.........................................................................................................................
x→0

-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 X นั่นคือ ฟงกชัน f ไมตอเนื่องที่ = 0 x

.........................................................................................................................
-1
E x e r c i s e 2.2 A

.........................................................................................................................

5) Y จากกราฟ จะเห็นวา f(-4)

.........................................................................................................................
4 และ f(4) หาคาไมได
.........................................................................................................................
2 y = f(x)
นั่นคือ ฟงกชัน f ไมตอเนื่องที่ = -4 และ = 4 x x
.........................................................................................................................
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 X
-2 .........................................................................................................................
-4
.........................................................................................................................
-6
.........................................................................................................................

69
 2. ใหแสดงวาฟงกชันตอไปนี้เปนฟงกชันตอเนื่อง ณ จุดที่กําหนดใหหรือไม
1) f(x) = 4x2 - 3x + 2 ที่จุด x = 5
เนื่องจาก 1. f(5) = 4(52) - 3(5) + 2 = 87
........................................................................................................................................................................................................................................

2. xlim f(x) = xlim (4x2 - 3x + 2)

........................................................................................................................................................................................................................................
→5 →5

= 4(52) - 3(5) + 2 = 87
........................................................................................................................................................................................................................................

3. xlim f(x) = f(5)

........................................................................................................................................................................................................................................
→5

สอดคลองกับบทนิยามของฟงกชันตอเนื่องทั้ง 3 ขอ
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องที่จุด x = 5
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = 7x + 7 - 10 ที่จุด x = 6
เนื่องจาก 1. f(6) = 7(6) + 7 - 10 = -3
........................................................................................................................................................................................................................................

2. xlim f(x) = xlim ( 7x + 7 - 10)

........................................................................................................................................................................................................................................
→6 →6

ฉบับ = 7(6) + 7 - 10
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
= 49 - 10 = -3
........................................................................................................................................................................................................................................

3. xlim f(x) = f(6)

........................................................................................................................................................................................................................................
→6

สอดคลองกับบทนิยามของฟงกชันตอเนื่องทั้ง 3 ขอ
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องที่จุด x = 6
........................................................................................................................................................................................................................................

x2 - 1 เมื่อ x 1
3) f(x) = x - 1 ที่จุด x = 1
5 เมือ่ x = 1
E x e r c i s e 2.2 A

เนื่องจาก f(1) = 5
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f(x) = xlim + f(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
x→1- →1

= xlim x2 - 1 = lim (x - 1)(x + 1)

........................................................................................................................................................................................................................................
→1 x - 1 x→1 x-1
= 1+1=2
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา lim f(x) f(1)

........................................................................................................................................................................................................................................
x→1
จึงไมสอดคลองกับบทนิยามของฟงกชันตอเนื่องขอ 3.
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันไมตอเนื่องที่จุด x = 1
........................................................................................................................................................................................................................................

70
 2x2 - x - 6 เมื่อ x < 2
4) f(x) = 2x - 2 ที่จุด x = 2
5x - 9x - 2 เมื่อ x ≥ 2
x-4
เนื่องจาก lim- f(x) = lim- (2x + 3)(x - 2) x-2
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2 x→2
= xlim - (2x + 3)
........................................................................................................................................................................................................................................
→2

= 2(2) + 3 = 7
........................................................................................................................................................................................................................................

lim + f(x) = lim+

5x2 - 9x - 2
........................................................................................................................................................................................................................................
2 x-4
x→2 x→2
= 5(2 ) - 9(2) - 2
2-4
........................................................................................................................................................................................................................................

= 20 - 18 -2=0
........................................................................................................................................................................................................................................
-2
จะไดวา xlim - f(x) lim f(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
→2 x→2+
ดังนั้น xlim f(x) หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................
→2

จึงไมสอดคลองกับบทนิยามของฟงกชันตอเนื่องขอ 2.
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันไมตอเนื่องที่จุด x = 2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย
9x2 - x เมื่อ x < 3
5) f(x) = x22 เมือ่ x = 3 ที่จุด x = 3
x - 9 เมื่อ x > 3
x-3 2
เนื่องจาก lim f( ) = lim (9 - )
x→3-
x x→3-
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

= 9(32) - 3
........................................................................................................................................................................................................................................

= 78
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f( x ) = lim x2 - 9
E x e r c i s e 2.2 A

........................................................................................................................................................................................................................................
x→3 + +
x→3 x - 3
= xlim (x - 3)(x + 3)
→3
+
x-3
........................................................................................................................................................................................................................................

= xlim + (x + 3)
........................................................................................................................................................................................................................................
→3

= 3+3=6
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา xlim - f(x) lim f(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
→3 x→3+
ดังนั้น xlim f(x) หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................
→3

จึงไมสอดคลองกับบทนิยามของฟงกชันตอเนื่องขอ 2.
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันไมตอเนื่องที่จุด x = 3
........................................................................................................................................................................................................................................

71
 x2 - 196 เมื่อ x 14
3. กําหนดให f(x) = x - 14 หาคาของ k ที่ทําให f เปนฟงกชันตอเนื่อง
4k เมื่อ x = 14
ที่จุด x = 14
จากบทนิยาม f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ = 14 ก็ตอเมื่อ f(14) = lim f( ) x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→14

จะได 1. f(14) = 4k
........................................................................................................................................................................................................................................

2. xlim - f(x) = lim + f(x) = xlim

x2 - 196
........................................................................................................................................................................................................................................
→14 x→14 →14 x - 14

= xlim (x - 14)(x + 14)

........................................................................................................................................................................................................................................
x - 14
E x e r c i s e 2.2 A

→14

= xlim (x + 14)
........................................................................................................................................................................................................................................
→14

= 14 + 14 = 28
........................................................................................................................................................................................................................................

3. f(14) = xlim f(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
→14

4k = 28
........................................................................................................................................................................................................................................

k =7
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ ดังนั้น k มีคาเทากับ 7 ทําให f เปนฟงกชันตอเนื่องที่จุด x = 14
เฉลย ........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2. ความตอเนื่องบนชวง (Continuity on an Interval)

1. ฟงกชัน f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (a, b) ก็ตอเมื่อ f ตอเนื่องทุก ๆ จุดในชวง (a, b)
2. ฟงกชัน f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [a, b) ก็ตอเมื่อ
1) f เปนฟงกชันตอเนื่องทุก ๆ จุดในชวง (a, b)
2) xlim
→a+
f(x) = f(a)
3. ฟงกชัน f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (a, b] ก็ตอเมื่อ
1) f เปนฟงกชันตอเนื่องทุก ๆ จุดในชวง (a, b)
2) lim
x→b-
f(x) = f(b)
4. ฟงกชัน f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [a, b] ก็ตอเมื่อ
1) f เปนฟงกชันตอเนื่องทุก ๆ จุดในชวง (a, b)
2) xlim
→a+
f(x) = f(a)
3) xlim
→b-
f(x) = f(b)

72
 Exercise 2.2 B
1. ใหแสดงวาฟงกชันตอไปนี้เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวงใด
1) f(x) = 2 x + 1
x + 3x + 2
เนื่องจาก f( ) = x + 1 ไมนิยามที่ = -2 และ = -1
x 2 x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x + 3x + 2
จะได ว า
 f(-2) และ f(-1) หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ฟงกชัน f ไมตอเนื่องที่ x = -2 และ x = -1 แต f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง

........................................................................................................................................................................................................................................

(-∞, -2), (-2, -1) และ (-1, ∞)

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = x - x1 - 4
เนื่องจาก f( ) = x - x1 - 4 ไมนิยามที่ = 0 และ - 1 0
x x x <
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา f(x) หาคาไมได เมื่อ x < 1 ฉบับ

........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
ดังนั้น ฟงกชัน f ไมตอเนื่องที่ x < 1 แต f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [1, ∞)
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

5x + 6 เมื่อ x ≤ 6
3) f(x) = x + 6
x - 6 เมือ่ x > 6
E x e r c i s e 2.2 B

เนื่องจาก lim f( ) = lim xx +- 66

x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→6+ x→6+

= 66 +- 66
........................................................................................................................................................................................................................................

= 120 หาคาไมได
........................................................................................................................................................................................................................................

นั่นคือ xlim f(x) หาคาไมได จึงไมตอเนื่องที่ x = 6

........................................................................................................................................................................................................................................
→6

ดังนั้น ฟงกชนั f ไมตอ เนือ่ งที่ x = 6 แต f เปนฟงกชนั ตอเนือ่ งบนชวง (-∞, 6) และ (6, ∞)
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

73
 2. ใหแสดงวาฟงกชันตอไปนี้เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวงที่กําหนดให
1) f(x) = 6x3 - 4x + 1 ตอเนื่องบนชวง (-1, 10)
เนื่องจากตองการแสดงวาฟงกชัน f ตอเนื่องบนชวง (-1, 10)
........................................................................................................................................................................................................................................

จึงตองใชบทนิยามความตอเนื่องบนชวงขอ 1.
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก Df = (-1, 10) สามารถหาคาของฟงกชัน f ไดทุกคา เมื่อ x∊(-1, 10)

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f( ) = 6 3 - 4 + 1 เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (-1, 10)

x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = 3 x3 + 216 ตอเนื่องบนชวง (-8, 8)

เนื่องจากตองการแสดงวาฟงกชัน f ตอเนื่องบนชวง (-8, 8)
........................................................................................................................................................................................................................................

จึงตองใชบทนิยามความตอเนื่องบนชวงขอ 1.
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก Df = (-8, 8) สามารถหาคาของฟงกชัน f ไดทุกคา เมื่อ x∊(-8, 8)

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f( ) = x 3 3 x + 216 เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (-8, 8)

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย ........................................................................................................................................................................................................................................

3) f(x) =  x2 - 6x + 9  + 7 ตอเนื่องบนชวง [-150, 7)

เนื่องจากตองการแสดงวาฟงกชัน f ตอเนื่องบนชวง [-150, 7)
........................................................................................................................................................................................................................................

จึงตองใชบทนิยามความตอเนื่องบนชวงขอ 2.
........................................................................................................................................................................................................................................

1) เนื่องจาก Df = [-150, 7) สามารถหาคาของฟงกชัน f ไดทุกคา เมื่อ x∊[-150, 7)

........................................................................................................................................................................................................................................

และ (-150, 7) [-150, 7) ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (-150, 7)

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.2 B

2) ตองแสดงวาx→lim-150+ f(x) = f(-150)

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก f(-150) =  (-150)2 - 6(-150) + 9  + 7 = 23,416

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก x เขาใกล -150 ในทางขวา จะได  x2 - 6x + 9  = x2 - 6x + 9

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได x→lim-150+ (x2 - 6x + 9) + 7 = (-150)2 - 6(-150) + 16 = 23,416

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องทางขวาของ x = -150

........................................................................................................................................................................................................................................

จากขอ 1) และ 2) สรุปไดวา f(x) =  x2 - 6x + 9  + 7

........................................................................................................................................................................................................................................

เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [-150, 7)
........................................................................................................................................................................................................................................

74
 4) f(x) = x - 9 + 10 ตอเนื่องบนชวง (9, 20]
เนื่องจากตองการแสดงวาฟงกชัน f ตอเนื่องบนชวง (9, 20]
........................................................................................................................................................................................................................................

จึงตองใชบทนิยามความตอเนื่องบนชวงขอ 3.
........................................................................................................................................................................................................................................

1) เนื่องจาก Df = (9, 20] สามารถหาคาของฟงกชัน f ไดทุกคา เมื่อ x∊(9, 20]

........................................................................................................................................................................................................................................

และ (9, 20) (9, 20] ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (9, 20)

........................................................................................................................................................................................................................................

2) ตองแสดงวา xlim - f(x) = f(20)

........................................................................................................................................................................................................................................
→20

เนื่องจาก f(20) = 20 - 9 + 10 = 11 + 10
........................................................................................................................................................................................................................................

และ xlim - x - 9 + 10 = 20 - 9 + 10 = 11 + 10
........................................................................................................................................................................................................................................
→20

ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องทางซายของ x = 20
........................................................................................................................................................................................................................................

จากขอ 1) และ 2) สรุปไดวา f(x) = x - 9 + 10 เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (9, 20]

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

5) f(x) = 122 - x ตอเนื่องบนชวง [-6, 6]

x - 49 ฉบับ
เนื่องจากตองการแสดงวาฟงกชัน f ตอเนื่องบนชวง [-6, 6] เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................

จึงตองใชบทนิยามความตอเนื่องบนชวงขอ 4.
........................................................................................................................................................................................................................................

1) เนื่องจาก Df = [-6, 6] สามารถหาคาของฟงกชัน f ไดทุกคา เมื่อ x∊[-6, 6]

........................................................................................................................................................................................................................................

และ (-6, 6) [-6, 6] ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง (-6, 6)

........................................................................................................................................................................................................................................

2) ตองแสดงวา xlim + f(x) = f(a)

........................................................................................................................................................................................................................................
→a

เนื่องจาก f(-6) = 12 2- (-6) = - 18

........................................................................................................................................................................................................................................
(-6) - 49 13
E x e r c i s e 2.2 B

และ lim f(x) = xlim 12 - x = 12 2- (-6) = - 18

........................................................................................................................................................................................................................................
x→-6+ →-6 x2 - 49
+
(-6) - 49 13
ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องทางขวาของ x = -6
........................................................................................................................................................................................................................................

3) ตองแสดงวา xlim - f(x) = f(b)

........................................................................................................................................................................................................................................
→b

เนื่องจาก f(6) = 122 - 6 = - 136

........................................................................................................................................................................................................................................
6 - 49
และ lim f(x) = xlim 12 - x = 12 - 6 = - 6
........................................................................................................................................................................................................................................
x→6- →6 x2 - 49
-
62 - 49 13
ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องทางซายของ x = 6
........................................................................................................................................................................................................................................

จากขอ 1), 2) และ 3) สรุปไดวา f(x) = 122 - x เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [-6, 6]

........................................................................................................................................................................................................................................
x - 49
75
 -8x2 + 26x - 21 เมื่อ x > 2
3. กําหนดให f(x) = หาคาของ a ที่ทําให f เปนฟงกชัน
6a - 13 เมือ่ x ≤ 2
ตอเนื่องบน R
จากบทนิยาม f เปนฟงกชันตอเนื่องบน R ก็ตอเมื่อ f ตอเนื่องทุก ๆ จุดใน R
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = 2 ดังนั้น xlim - f(x) = f(2)

........................................................................................................................................................................................................................................
→2

x x→2+ x
นั่นคือ lim f( ) = lim f( ) = f(2)
........................................................................................................................................................................................................................................
x→2-
จาก f(2) = xlim + f(x)
........................................................................................................................................................................................................................................
→2
2
6a - 13 = xlim + (-8x + 26x - 21)
........................................................................................................................................................................................................................................
→2

6a - 13 = -8(22) + 26(2) - 21
........................................................................................................................................................................................................................................

6a = 12
........................................................................................................................................................................................................................................

a =2
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a มีคาเทากับ 2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย (x - 3)2 + 3 เมื่อ x > 3
4. กําหนดให f(x) = x3 + ax + b เมื่อ -3 ≤ x ≤ 3 หาคาของ a และ b
x+b เมื่อ x < -3
ที่ทําให f เปนฟงกชันตอเนื่องบน R
จากบทนิยาม f เปนฟงกชันตอเนื่องบน R ก็ตอเมื่อ f ตอเนื่องทุก ๆ จุดใน R
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = -3 และ x = 3

........................................................................................................................................................................................................................................

พิจารณาที่จุด x = -3 พิจารณาที่จุด x = 3
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.2 B

จะได xlim →-3

- f(x) = f(-3) จะได lim f(x) = f(3)
........................................................................................................................................................................................................................................
x→3+
lim (x + b) = (-3)3 + a(-3) + b lim [(x - 3)2 + 3] = 33 + a(3) + b
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-3- x→3+
-3 + b = -27 - 3a + b (3 - 3)2 + 3 = 27 + 3a + b
........................................................................................................................................................................................................................................

3a = -24 b = -24 - 3a .....➀

........................................................................................................................................................................................................................................

a = -8
........................................................................................................................................................................................................................................

แทนคา a = -8 ใน ➀ จะได b = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a = -8 และ b = 0 ทําให f เปนฟงกชันตอเนื่องบน R

........................................................................................................................................................................................................................................

76
 2.3 ความชันของเสนโคง (Slope of a Curve)
เสนสัมผัสเสนโคง y = f(x) ที่จุด P(x, y) ใด ๆ คือ เสนตรงที่ผานจุด P และมีความชันเทากับ
lim f(x + h)h - f(x) (ถาลิมิตหาคาได)
h→0
ความชันของเสนโคง ณ จุด P(x, y) หมายถึง ความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุด P

ในกรณีที่โจทยกําหนดสมการเสนโคง y = f(x) และจุด (x1, y1) บนเสนโคงมาให และใหหา

สมการของเสนสัมผัสเสนโคง มีขั้นตอนการทํา ดังนี้
1. หาความชัน (m) ของเสนโคงที่จุด (x1, y1) จาก hlim f(x1 + h) - f(x1)
→0 h
2. หาสมการของเสนสัมผัสเสนโคง โดยใชสูตร y - y1 = m(x - x1)
และหาสมการที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงจาก y - y1 = - m1 (x - x1)

Exercise 2.3
ฉบับ
1. หาความชันของเสนโคง ซึ่งเปนกราฟของฟงกชัน ณ จุดที่กําหนดให และหาสมการของ เฉลย
เสนสัมผัสเสนโคง ณ จุดนั้น
1) y = - 4x1 ที่จุด (1, -0.25)
ให f( ) = - 41x จะได ความชันของเสนโคงทีจ่ ดุ (1, -0.25) คือ
x
........................................................................................................................................................................................................................................
f(1 + h) - f(1) - 4(1 1+ h) - [- 4(1) 1
] - 4(1 1+ h) + 14
lim
h→0 h = hlim →0 h = hlim
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
-1 + 1 + h • 1
→0 [ 4(1 + h) h]
= hlim
........................................................................................................................................................................................................................................

= hlim 1 = 1 = 0.25
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 4(1 + h) 4(1 + 0)
E x e r c i s e 2.3

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (1, -0.25) เทากับ 0.25

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (1, -0.25) และมีความชันเทากับ 0.25 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y = m( - ) x x1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
y + 0.25 = 0.25( - 1) x
........................................................................................................................................................................................................................................

y = 0.25 - 0.5 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการของเสนสัมผัสเสนโคงที่จุด (1, -0.25) คือ y = 0.25 - 0.5 x

........................................................................................................................................................................................................................................

77
 2) y = x2 + 5x - 32 ที่จุด (0, -32)
ให f( ) = x x x 2 + 5 - 32 จะได ความชันของเสนโคงที่จุด (0, -32) คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
lim f(0 + h) - f(0) = lim [(0 + h) + 5(0 + h) - 32] - [0 + 5(0) - 32]
h h
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h→0
(h2 + 5h - 32) - (-32) h2 + 5h
= lim
h→0 h = lim
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h
= hlim h(h + 5)
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
= hlim (h + 5) = 0 + 5 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
→0

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (0, -32) เทากับ 5

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (0, -32) และมีความชันเทากับ 5 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y = m( - ) x x1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
y + 32 = 5( - 0) x
........................................................................................................................................................................................................................................

y = 5 - 32 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ ดังนั้น สมการของเสนสัมผัสเสนโคงที่จุด (0, -32) คือ y = 5 - 32 x

........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
3) y = x3 ที่จุด (-3, -27)
3
ให f( ) = x x จะได ความชันของเสนโคงที่จุด (-3, -27) คือ
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f(-3 + h) - f(-3) = lim (-3 + h)3 - (-3)3

h→0 h h →0 h
........................................................................................................................................................................................................................................
2 + (-3 + h)(-3) + (-3)2]
= lim (-3 + h + 3)[(-3 + h)
h→0
2 - 6h + 9) + (9 - 3h) + 9]
h
........................................................................................................................................................................................................................................

= hlim h[(h = lim h(h2 - 9h + 27)

h h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h→0
2 - 9h + 27) = 02 - 9(0) + 27 = 27
= hlim (h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0
E x e r c i s e 2.3

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (-3, -27) เทากับ 27

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (-3, -27) และมีความชันเทากับ 27 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y = m( - ) x x1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
y + 27 = 27( + 3) x
........................................................................................................................................................................................................................................

y = 27 + 54 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการของเสนสัมผัสเสนโคงที่จุด (-3, -27) คือ y = 27 + 54 x

........................................................................................................................................................................................................................................

78
 2. หาสมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนตรงที่สัมผัสเสนโคงตอไปนี้ ณ จุดที่กําหนดให
1) y = x +x 6 ที่จุด x = 6
ให f( ) = x +x 6 เมื่อ = 6 จะได f(6) = 6 +6 6 = 2
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

และความชันของเสนโคงที่จุด (6, 2) คือ

........................................................................................................................................................................................................................................
h + 12 - 2
(6 + h) + 6 - 6 + 6
lim f(6 + h) - f(6) = hlim 6 + h 6 = hlim h+6
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h →0 h →0 h
h + 12 - 2h - 12 • ] = lim (- 1 ) = - 1
1
→0 [
= hlim
........................................................................................................................................................................................................................................
6+h h h→0 6 + h 6
ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (6, 2) เทากับ - 16
........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (6, 2) และมีความชันเทากับ 6 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y = m( - ) x x1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
y - 2 = 6( - 6) x
........................................................................................................................................................................................................................................

y = 6 - 34 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการเสนตรงที่สอดคลองกับเงื่อนไข คือ y = 6 - 34 x

........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย
2) y = -3x2 + 4 ที่จุด x = -1
ให f( ) = -3 2 + 4 เมื่อ = -1 จะได f(-1) = -3(-1)2 + 4 = 1
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

และความชันของเสนโคงที่จุด (-1, 1) คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

lim f(-1 + h) - f(-1) = lim [-3(-1 + h)2 + 4] - [-3(-1)2 + 4]

........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h h→0
2
h
= hlim -3(h - 2h + 1) + 4 - 1 = lim -3h2 + 6h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h h→0 h
= hlim h(-3h + 6) = hlim (-3h + 6) = -3(0) + 6 = 6
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h →0
E x e r c i s e 2.3

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (-1, 1) เทากับ 6

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (-1, 1) และมีความชันเทากับ - 16 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y1 = m(x - x1)
........................................................................................................................................................................................................................................

y - 1 = - 16(x + 1)
........................................................................................................................................................................................................................................

y = - 16 x + 56
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการเสนตรงที่สอดคลองกับเงื่อนไข คือ y = - 16 x + 56

........................................................................................................................................................................................................................................

79
 3) y = x2 + 5x ที่จุด x = 3
2
ให f( ) = x x x + 5 เมื่อ = 3 จะได f(3) = 32 + 5(3) = 24
x
........................................................................................................................................................................................................................................

และความชันของเสนโคงที่จุด (3, 24) คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

lim f(3 + h) - f(3) = lim [(3 + h)2 + 5(3 + h)] - [32 + 5(3)]
h→0 h h→0
2
h
........................................................................................................................................................................................................................................

= hlim (h + 11h + 24) - 24 = lim h2 + 11h

........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h h→0 h
= hlim h(h + 11)
h = hlim (h + 11) = 0 + 11 = 11
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 →0

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (3, 24) เทากับ 11

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (3, 24) และมีความชันเทากับ - 111 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y1 = m(x - x1)
........................................................................................................................................................................................................................................

y - 24 = - 111 (x - 3)
........................................................................................................................................................................................................................................

y = - 111 x + 267
........................................................................................................................................................................................................................................
11
ฉบับ ดังนั้น สมการเสนตรงที่สอดคลองกับเงื่อนไข คือ y = - 111 x + 267
........................................................................................................................................................................................................................................
11
เฉลย
4) y = x + 9 ที่จุด x = 16
ให f( ) = x x x
+ 9 เมื่อ = 16 จะได f(16) = 16 + 9 = 13
........................................................................................................................................................................................................................................

และความชันของเสนโคงที่จุด (16, 13) คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

lim f(16 + h)h - f(16) = hlim

h→0 →0
( 16 + h + 9) - ( 16 + 9) = lim 16 + h - 4
........................................................................................................................................................................................................................................
h h→0 h
= hlim 16 + h - 4 •
16 + h + 4 = hlim h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h 16 + h + 4 → 0 h( 16 + h + 4)
= hlim 1 = 1 = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 16 + h + 4 16 + 0 + 4 8
E x e r c i s e 2.3

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (16, 13) เทากับ 18

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (16, 13) และมีความชันเทากับ -8 คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

y - y = m( - ) x x1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
y - 13 = -8( - 16) x
........................................................................................................................................................................................................................................

y = -8 + 141 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการเสนตรงที่สอดคลองกับเงื่อนไข คือ y = -8 + 141 x

........................................................................................................................................................................................................................................

80
 3. หาสมการเสนตรง y = ax + b ที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคง y = 2 x ที่จุด (2, 1)
x
x -2
x 2
ให f( ) = x - 2 จะได ความชันของเสนโคงที่จุด (2, 1) คือ
........................................................................................................................................................................................................................................

2+h - 2
........................................................................................................................................................................................................................................

lim f(2 + h) - f(2) = lim (2 + h)2 - 2 22 - 2

h→0 h h→0 h
........................................................................................................................................................................................................................................

2+h
........................................................................................................................................................................................................................................
h 2 + 4h + 2 - 1
= hlim h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0

2
2 + h - h - 4h - 2
........................................................................................................................................................................................................................................

= hlim h2 + 4h + 2
h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0

2
-h - 3h
........................................................................................................................................................................................................................................
2 + 4h + 2
= hlim h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
........................................................................................................................................................................................................................................

= lim [ -h(h + 3) 1] •
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 2
ฉบับ
h + 4h + 2 h เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................

= lim [ -(h + 3) ]
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 2
h + 4h + 2
........................................................................................................................................................................................................................................

= -(0 + 3) = - 3
........................................................................................................................................................................................................................................
2
0 + 4(0) + 2 2
ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (2, 1) เทากับ - 32
........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (2, 1) จะมีความชันเทากับ 23

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.3

แทน a = 23, x = 2 และ y = 1 ในสมการ y = ax + b

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 1 = 23 (2) + b
........................................................................................................................................................................................................................................

1 = 43 + b
........................................................................................................................................................................................................................................

b = - 13
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการเสนตรง y = 23 x - 13 ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคง y = 2 x

........................................................................................................................................................................................................................................
x -2
........................................................................................................................................................................................................................................

81
 2.4 อนุพันธของฟงกชัน (Derivative of Functions)
กําหนด y = f(x) เปนฟงกชัน และ a อยูในโดเมนของฟงกชัน f จะไดวา
อัตราการเปลีย่ นแปลงเฉลีย่ ของ y เทียบกับ x เมือ่ คาของ x เปลีย่ นจาก a เปน a + h คือ f(a + h)h - f(a)
อัตราการเปลี่ยนแปลงของ y เทียบกับ x ขณะที่ x = a คือ lim f(a + h) - f(a)
h→0 h

จากบทนิยามขางตน เรียก hlim f(x + h) - f(x) (ถาลิมิตหาคาได) วา อนุพันธของฟงกชัน f

→0 h
ที่ x ดังบทนิยาม
กําหนด y = f(x) เปนฟงกชันที่มีโดเมนและเรนจเปนสับเซตของเซตของจํานวนจริง และ
lim f(x + h) - f(x) หาคาได เรียกคาของลิมิตนี้วา อนุพันธ (derivative) ของฟงกชัน f ที่ x
h→0 h
เขียนแทนดวย f′(x) และกลาววา f มีอนุพันธ (differentiable) ที่ x

นอกจากนี้ สัญลักษณ dx dy (อานวา ดีวายบายดีเอกซ) หรือ d f(x) หรือ y′ ใชแทน

dx
ความหมายเดียวกับ f′(x)
ฉบับ ทฤษฎีบท 6
เฉลย
ถา f เปนฟงกชันและมีอนุพันธที่ a แลว f มีความตอเนื่องที่ a

Exercise 2.4
1. กําหนดให f(x) = 12x3 + 3 ใหหา
1) อัตราการเปลี่ยนแปลงเฉลี่ยของ f(x) จาก 2 ถึง 4
อัตราการเปลี่ยนแปลงเฉลี่ยของ f( ) จาก 2 ถึง 4 คือ f(a + h)h - f(a) x
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.4

3 3
= f(4)4 -- 2f(2) = [12(4 ) + 3] 2- [12(2 ) + 3]
........................................................................................................................................................................................................................................

= 771 2- 99 = 336
........................................................................................................................................................................................................................................

2) อัตราการเปลี่ยนแปลงของ f(x) ที่ x = 5

อัตราการเปลี่ยนแปลงของ f( ) ที่ = 5 คือ lim f(x + h)h - f(x) = lim f(5 + h)h - f(5)
x x
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h→0

= hlim [12(5 + h)3 + 3] - [12(53) + 3] = 12 lim (5 + h)3 - 125

→0 h h→0 h
........................................................................................................................................................................................................................................

= 12 hlim 2
(h + 15h + 75) = 12[0 + 15(0) + 75] = 900 2
........................................................................................................................................................................................................................................
→0

82
 2. หาอนุพันธของฟงกชันตอไปนี้
1) f(x) = 18
จากบทนิยาม จะได f ( ) = lim f( + h)h - f( )
′x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

= hlim 18 - 18
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
= hlim 0
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h

= lim 0
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

= 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f′(x) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = 9x + 32
จากบทนิยาม จะได f ( ) = lim f( + h)h - f( )
′x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

= hlim [9(x + h) + 32] - (9x + 32)

→0 h
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
= hlim 9 x + 9h + 32 - 9 x - 32
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
→0 h
= hlim 9h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h

= hlim 9
........................................................................................................................................................................................................................................
→0

= 9
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f′(x) = 9
........................................................................................................................................................................................................................................

3) f(x) = 8x2 - 14x - 15

จากบทนิยาม จะได f ( ) = lim f( + h)h - f( )
′x x x
E x e r c i s e 2.4

........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

= hlim [8(x + h)2 - 14(x + h) - 15] - (8x2 - 14x - 15)

→0
2 + 8h2 + 16xh - 14x - 14h - 15) - (8x2 - 14x - 15)
h
........................................................................................................................................................................................................................................

= hlim (8 x
........................................................................................................................................................................................................................................
→0
2
h
= hlim 8h + 16xh - 14h
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
= lim (8h + 16 - 14) x
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

= 16x - 14
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f′(x) = 16x - 14

........................................................................................................................................................................................................................................

83
 1
4) f(x) = 5x2 - 7
จากบทนิยาม จะได f ( ) = lim f( + h)h - f( )
′x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 1 1
= hlim [5( x + h) 2 - 7] - (5x2 - 7)
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
........................................................................................................................................................................................................................................
1 1 1 1
= hlim →0 [ 5(x + h)2 - 5x2 • 5(x + h)2 + 5x2
h 5(x + h)2 + 5x2
1 1 ]
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

= lim 25(x + h) - 25x

h→0 [
h[5(x + h)2 + 5x2]
1 1 ]
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
25
= lim h→0 [ 5(x + h)2 + 5x2
1 1 ]
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

= 25 = 5
........................................................................................................................................................................................................................................
1 1 1
5[(x + 0)2 + x2] 2x2
ฉบับ ดังนั้น f ( ) = 5 ′x
........................................................................................................................................................................................................................................
1
เฉลย 2x 2
5) f(x) = x +4 5
จากบทนิยาม จะได f ( ) = lim f( + h)h - f( )
′x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

........................................................................................................................................................................................................................................
4 - x +4 5
= hlim ( x + h) + 5
........................................................................................................................................................................................................................................
→0 h
4x + 20 - 4x - 4h - 20
........................................................................................................................................................................................................................................

= hlim (x + h + 5)(x + 5)
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.4

→0 h
........................................................................................................................................................................................................................................

= lim [(x + h +-4h5)(x + 5) 1h] •

........................................................................................................................................................................................................................................
h→0
4
→0 [ (x + h + 5)(x + 5) ]
= hlim -
........................................................................................................................................................................................................................................

= - (x + 0 +45)(x + 5)
........................................................................................................................................................................................................................................

= - 4 2
........................................................................................................................................................................................................................................
(x + 5)
ดังนั้น f (x) = - ′ 4
........................................................................................................................................................................................................................................
(x + 5)2
84
 2. หาสมการของเสนสัมผัสเสนโคง y = f(x) ที่จุด x = 5 เมื่อ f เปนฟงกชัน ซึ่ง f(5) = 21
และ f′(5) = 28
ใหเสนสัมผัสเสนโคง y = f( ) ที่จุด = 5 มีสมการ คือ y = a + b x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจากเสนสัมผัสผานจุด (5, 21) เมื่อแทน x = 5 และ y = 21 ในสมการ y = ax + b

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 21 = 5a + b .....➀
........................................................................................................................................................................................................................................

และเสนสัมผัสเสนโคง y = f(x) ที่ x = 5 มีความชันเทากับ f′(5)

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น a = f′(5) = 28 เมื่อแทนคา a = 28 ในสมการ ➀

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 21 = 5(28) + b
........................................................................................................................................................................................................................................

b = -119
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการของเสนสัมผัสเสนโคง คือ y = 28x - 119

........................................................................................................................................................................................................................................

3. กลองทรงลูกบาศกมีความยาวแตละดานเทากับ x หนวย ใหหา

1) อัตราการเปลี่ยนแปลงเฉลี่ยของพื้นที่ผิวเทียบกับความยาวดาน เมื่อขยายความยาวดาน
ฉบับ
จาก 15 หนวย เปน 20 หนวย เฉลย
เนื่องจากพื้นที่ผิวของลูกบาศก (A) สามารถคํานวณไดจากสูตร A( ) = 6 2 x x
........................................................................................................................................................................................................................................

อัตราการเปลีย่ นแปลงเฉลีย่ ของพืน้ ทีผ่ วิ เทียบกับความยาวดาน เมือ่ ขยายความยาวดานจาก 15 หนวย

........................................................................................................................................................................................................................................

เปน 20 หนวย คือ A(20) - A(15) = 6(20)2 - 6(15)2 = 210 ตารางหนวยตอหนวย

20 - 15 5
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น อัตราการเปลีย่ นแปลงเฉลีย่ ของพืน้ ทีผ่ วิ เทียบกับความยาวดาน เมือ่ ขยายความยาวดานจาก

........................................................................................................................................................................................................................................

15 หนวย เปน 20 หนวย มีคาเทากับ 210 ตารางหนวยตอหนวย

........................................................................................................................................................................................................................................

2) อัตราการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ผิวเทียบกับความยาวดาน เมื่อขยายความยาวดานได
E x e r c i s e 2.4

32 หนวย
อัตราการเปลีย่ นแปลงของพืน้ ทีผ่ วิ เทียบกับความยาวดาน เมือ่ ขยายความยาวดานได 32 หนวย คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
2 - 6(322) 2
lim A(32 + h) - A(32) = lim 6(32 + h) = 6 lim 64h + h
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h h→0 h h→0 h
= 6 lim (64 + h) = 6(64) = 384 ตารางหนวยตอหนวย
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0

ดังนั้น อัตราการเปลีย่ นแปลงของพืน้ ทีผ่ วิ เทียบกับความยาวดาน เมือ่ ขยายความยาวดานได 32 หนวย

........................................................................................................................................................................................................................................

มีคาเทากับ 384 ตารางหนวยตอหนวย

........................................................................................................................................................................................................................................

85
 4. ทรงกระบอกตันอันหนึง่ มีความสูงเทากับ h เซนติเมตร และมีรศั มีของฐานยาว r เซนติเมตร
ใหหา
1) อัตราการเปลี่ยนแปลงเฉลี่ยของปริมาตรเทียบกับความสูงของทรงกระบอก เมื่อความสูง
เพิ่มขึ้นจาก 12 เซนติเมตร เปน 22 เซนติเมตร ในขณะที่รัศมีคงที่
เนื่องจากปริมาตรของทรงกระบอก (V) สามารถคํานวณไดจากสูตร V(h) = r2h π
........................................................................................................................................................................................................................................

อัตราการเปลีย่ นแปลงเฉลีย่ ของปริมาตรเทียบกับความสูงของทรงกระบอก เมือ่ ความสูงเพิม่ ขึน้ จาก

........................................................................................................................................................................................................................................

12 เซนติเมตร เปน 22 เซนติเมตร ในขณะที่รัศมีคงที่ คือ

........................................................................................................................................................................................................................................
V(22) - V(12) = πr2(22) - πr2(12)
22 - 12 10
........................................................................................................................................................................................................................................
2
= πr ลูกบาศกเซนติเมตรตอเซนติเมตร
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น อัตราการเปลีย่ นแปลงเฉลีย่ ของปริมาตรเทียบกับความสูงของทรงกระบอก

........................................................................................................................................................................................................................................

เมือ่ ความสูงเพิม่ ขึน้ จาก 12 เซนติเมตร เปน 22 เซนติเมตร ในขณะที่รัศมีคงที่

........................................................................................................................................................................................................................................

มีคาเทากับ πr2 ลูกบาศกเซนติเมตรตอเซนติเมตร

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ ........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................

2) อัตราการเปลี่ยนแปลงของความสูงเทียบกับรัศมีของฐานทรงกระบอก เมื่อรัศมียาว
10 เซนติเมตร ในขณะที่ปริมาตรคงที่
จาก V = r2h จัดรูปใหมจะได h = V ให h = m(r) = V
π
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
π r π r
อัตราการเปลี่ยนแปลงของความสูงเทียบกับรัศมีของฐานทรงกระบอก เมื่อรัศมียาว 10 เซนติเมตร
........................................................................................................................................................................................................................................

ในขณะที่ปริมาตรคงที่ คือ V - V
........................................................................................................................................................................................................................................
m(10 + h) - m(10) π(10 + h)
2 π(102) V 102 - (10 + h)2
E x e r c i s e 2.4

lim
h→0 h = lim = lim
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0 h π h→0 102(10 + h)2h
........................................................................................................................................................................................................................................

= - V lim h(h + 20) = - V lim h + 20

........................................................................................................................................................................................................................................
π h→0 2 2 π h→0 2 2
10 (10 + h) h 10 (10 + h)
........................................................................................................................................................................................................................................

= - 500 V เซนติเมตรตอเซนติเมตร
........................................................................................................................................................................................................................................
π
ดังนั้น อัตราการเปลีย่ นแปลงของความสูงเทียบกับรัศมีของฐานทรงกระบอก เมือ่ รัศมียาว 10 เซนติเมตร
........................................................................................................................................................................................................................................

ในขณะที่ปริมาตรคงที่ มีคาเทากับ - 500 V เซนติเมตรตอเซนติเมตร

........................................................................................................................................................................................................................................
π

86
 2.5 การหาอนุพันธของฟงกชันพีชคณิตโดยใชสูตร
การหาอนุพันธของฟงกชัน คือ การหาลิมิตของอัตราการเปลี่ยนแปลงของฟงกชันจากบท
นิยาม hlim f(x + h) - f(x) เมื่อทําตามขั้นตอนโดยใชบทนิยาม บางฟงกชันอาจไมสะดวกและ
→0 h
ใชเวลามาก จึงมีสูตรในการหาอนุพันธของฟงกชันพีชคณิต ดังนี้
สูตรที่ 1) ถา f(x) = c เมื่อ c เปนคาคงตัว แลว f′(x) = 0
สูตรที่ 2) ถา f(x) = x แลว f′(x) = 1
สูตรที่ 3) ถา f(x) = xn เมื่อ n เปนจํานวนจริง แลว f′(x) = nxn - 1
สูตรที่ 4) ถาฟงกชัน f มีอนุพันธที่ x และ c เปนคาคงตัว แลว cf มีอนุพันธที่ x
และ (cf)′(x) = cf′(x)
สูตรที่ 5) ถาฟงกชนั f และ g มีอนุพนั ธที่ x แลวฟงกชนั f + g มีอนุพนั ธที่ x
และ (f + g)′(x) = f′(x) + g′(x)
สูตรที่ 6) ถาฟงกชนั f และ g มีอนุพนั ธที่ x แลวฟงกชนั f - g มีอนุพนั ธที่ x
และ (f - g)′(x) = f′(x) - g′(x)
ฉบับ
สูตรที่ 7) ถาฟงกชนั f และ g มีอนุพนั ธที่ x แลวฟงกชนั fg มีอนุพนั ธที่ x เฉลย
และ (fg)′(x) = f(x) • g′(x) + g(x) • f′(x)
สูตรที่ 8) ถาฟงกชนั f และ g มีอนุพนั ธที่ x และ g(x) 0 แลวฟงกชนั gf มีอนุพนั ธที่ x
และ (gf )′(x) = g(x) • f′(x) - f(x)
2
• g′(x)
[g(x)]

Exercise 2.5
1. หาอนุพันธของฟงกชันในแตละขอตอไปนี้ โดยใชสูตร
E x e r c i s e 2.5

1) y = 18x2 - 1 2) y = 3 x5 - 3 3 x + 22
จาก y = 18 2 - 1 x
..................................................................................................... จาก y = 3 5 - 3 3 + 22 x x
.....................................................................................................

จะได ddyx = ddx (18x2 - 1)

..................................................................................................... จะได ddyx = ddx ( 3 x5 - 3 3 x + 22)
.....................................................................................................
2 2
= 36x + 0
..................................................................................................... = 53 x3 - x- 3 + 0
.....................................................................................................
3 2
= 36 x
..................................................................................................... = 5 3x - 3 1 2
.....................................................................................................
x
..................................................................................................... .....................................................................................................

87
 3
3) y = x2(2x2 - 6x + 1) 7) y = 6x 2x+ 8x
3
จาก y = 2(2 2
x x x - 6 + 1)
..................................................................................................... จาก y = 6x 2+x 8x
.....................................................................................................

= 24-63+ 2 x x x
..................................................................................................... = 3x2 + 4
.....................................................................................................

จะได ddyx = ddx (2x4 - 6x3 + x2)

..................................................................................................... จะได ddyx = ddx (3x2 + 4)
.....................................................................................................

= 8x3 - 18x2 + 2x
..................................................................................................... = 6x + 0 = 6x
.....................................................................................................

4) y = x (-3x2 + x - 11) 8) y = ( x - 1)( x - 1)

จาก y = (-3 2 + - 11)
x x x
..................................................................................................... จาก y = ( - 1)( - 1) x x
.....................................................................................................
5 3 1 1
= -3 + - 11 x2 x2 x2
..................................................................................................... = x x2 -2 +1
.....................................................................................................
5 3 1 1
จะได ddyx = ddx (-3x2 + x2 - 11x2)
..................................................................................................... จะได ddy = ddx ( - 2 + 1) x x2
.....................................................................................................
x
3 1 1
-15
= 2 + 2 - 1 x 2 3x2 11
..................................................................................................... = 1 - x- 2 + 0
.....................................................................................................
3 + 3 x 2x2
= -15 x - 11
..................................................................................................... = 1- 1
.....................................................................................................
2 2 x x
4 3
ฉบับ
เฉลย 5) y = x - 2x 2+ x - 8 9) y = (x + 6)(2 - x)
x x4 - 2 x3 + x - 8
จาก y =
.....................................................................................................
2 จาก y = ( + 6)(2 - ) x x
.....................................................................................................
x
= x - 2x + x-1 - 8x-2
2
..................................................................................................... จะได ddyx = ddx (x + 6)(2 - x)
.....................................................................................................

จะได ddyx = ddx (x2 - 2x + x-1 - 8x-2)

..................................................................................................... = (x + 6) ddx (2 - x) + (2 - x) ddx (x + 6)
.....................................................................................................

= 2x - 2 + (-1)x-2 - (-16)x-3
..................................................................................................... = ( + 6)(-1) + (2 - )(1)
x x
.....................................................................................................

= 2 - x x -2 + 16 -3 - 2 x = -2 - 4 x
..................................................................................................... .....................................................................................................

6) y = x1 - 32 + 53 10) y = (6x3 - 6x + 6)(6x - 6)

E x e r c i s e 2.5

x 1x 3 5
จาก y = x- 2+ 3
..................................................................................................... จาก y = (6 3 - 6 + 6)(6 - 6) x x x
.....................................................................................................
x x
= x-1 - 3x-2 + 5x-3
..................................................................................................... จะได ddyx = (6x3 - 6x + 6) ddx (6x - 6)
.....................................................................................................

จะได ddyx = ddx (x-1 - 3x-2 + 5x-3)

..................................................................................................... + (6x - 6) ddx (6x3 - 6x + 6)
.....................................................................................................

= (-1)x-2 - (-6)x-3 + (-15)x-4

..................................................................................................... = (6 3 - 6 + 6)(6)
x x
.....................................................................................................

= - -2 + 6 -3 - 15
x x x -4
..................................................................................................... + (6 - 6)(18 2 - 6)
x x
.....................................................................................................

..................................................................................................... = 144 3 - 108 2 - 72 + 72

x x x
.....................................................................................................

88
 2. หาความชันของเสนสัมผัสเสนโคงตอไปนี้ตามคาของ x ที่กําหนดให
1) xy = 9 ที่ x = -3
จากสมการเสนโคง y = 9 x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได y = 9x = 9x-1 ให f(x) = 9x-1

........................................................................................................................................................................................................................................

ความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุดใด ๆ คือ f′(x) = ddx (9x-1) = -9x-2

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความชันของเสนสัมผัสเสนโคงที่ = -3 คือ -9(-3)-2 เทากับ -1 x

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = (5x + 10)(2x - 3) ที่ x = 2

x x
จากสมการเสนโคง f( ) = (5 + 10)(2 - 3) ความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุดใด ๆ คือ x
........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) = ddx (5x + 10)(2x - 3)

........................................................................................................................................................................................................................................

= (5x + 10) ddx (2x - 3) + (2x - 3) ddx (5x + 10)

........................................................................................................................................................................................................................................

= (5 + 10)(2) + (2 - 3)(5) = 20 + 5
x x x ฉบับ
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
ดังนั้น ความชันของเสนสัมผัสเสนโคงที่ = 2 คือ 20(2) + 5 เทากับ 45 x
........................................................................................................................................................................................................................................

3) f(x) = x + 4 ที่ x = 4
x-6
จากสมการเสนโคง f( ) = x + 4 ความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุดใด ๆ คือ
x
........................................................................................................................................................................................................................................
x-6
........................................................................................................................................................................................................................................
d x + 4 ( x - 6) ddx (x + 4) - (x + 4) ddx ( x - 6)
f′(x) = dx (
x - 6)
=
........................................................................................................................................................................................................................................
( x - 6)2
E x e r c i s e 2.5

........................................................................................................................................................................................................................................
( x - 6)(1) - (x + 4)( 1 )
= 2 x
......................................................................................................................................................................................................................................
( x - 6)2
2 x( x - 6) - (x + 4)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 2 x = x - 12 x - 42
........................................................................................................................................................................................................................................
( x - 6)2 2 x( x - 6)
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความชันของเสนสัมผัสเสนโคงที่ = 4 คือ 4 - 12 4 - 4 เทากับ - 38 x

........................................................................................................................................................................................................................................
2
2 4( 4 - 6)
........................................................................................................................................................................................................................................

89
 x+4 เมื่อ x > -4
3. ใหแสดงวา f(x) = เปนฟงกชันตอเนื่องที่ x = -4
x2 - 2x - 24 เมือ่ x ≤ -4
แตไมมีอนุพันธที่ x = -4
เนื่องจาก 1. f(-4) = (-4)2 - 2(-4) - 24 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

2. lim ( 2 - 2 - 24) = (-4)2 - 2(-4) - 24

x x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-4-

= 0
........................................................................................................................................................................................................................................

lim ( + 4) = -4 + 4
x
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-4+

= 0
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา lim = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-4

3. f(-4) = lim = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
x→-4

สอดคลองตามบทนิยามของฟงกชันตอเนื่องทั้ง 3 ขอ
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันตอเนื่องที่ = -4 x
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ f(-4 + h) - f(-4) [(-4 + h) + 4] - [(-4)2 - 2(-4) - 24]
เฉลย พิ จ ารณา lim h = lim h
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0+ h→0+

= hlim +1
........................................................................................................................................................................................................................................
→0

= 1
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
และ lim f(-4 + h)h - f(-4) = lim [(-4 + h) - 2(-4 + h) - h24] - [(-4) - 2(-4) - 24]
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0- h→0-
2
= lim -10h + h
h
........................................................................................................................................................................................................................................
h→0-

= -10
........................................................................................................................................................................................................................................

จะเห็นวา hlim f(-4 + h) - f(-4) หาคาไมได

h
E x e r c i s e 2.5

........................................................................................................................................................................................................................................
→0
+

ดังนั้น ฟงกชัน f ไมมีอนุพันธที่ x = -4

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

90
 4. หาสมการเสนตรงซึ่งตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคง y = x4 - 16x ที่จุด (1, -15)
4
จากสมการเสนโคง y = x - 16 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุดใด ๆ คือ

........................................................................................................................................................................................................................................
dy d 4 3
dx = dx (x - 16x) = 4x - 16
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด (1, -15) เทากับ 4(1)3 - 16 = -12

........................................................................................................................................................................................................................................

สมการของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (1, -15)

........................................................................................................................................................................................................................................

และมีความชันเทากับ 121 คือ y - y1 = m(x - x1)

........................................................................................................................................................................................................................................

y + 15 = 121 (x - 1)
........................................................................................................................................................................................................................................

y = 121 x - 181
........................................................................................................................................................................................................................................
12
ดังนั้น สมการเสนตรงที่สอดคลองกับเงื่อนไข คือ y = 121 x - 181
........................................................................................................................................................................................................................................
12
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย
5. กําหนดเสนโคง y = 4.5x2 - 2x + 2.5 หาสมการของเสนสัมผัสเสนโคง ซึ่งขนานกับ
เสนตรง y = 7x - 4
เนื่องจากเสนสัมผัสเสนโคงขนานกับเสนตรง y = 7 - 4 x
........................................................................................................................................................................................................................................

แสดงวา เสนสัมผัสเสนโคงมีความชันเทากับความชันของเสนตรง y = 7 - 4 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ซึ่งมีความชันเทากับ 7
........................................................................................................................................................................................................................................

จาก ddyx = ddx (4.5x2 - 2x + 2.5) = 9x - 2

E x e r c i s e 2.5

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น 9x - 2 = 7 จะได x = 1
........................................................................................................................................................................................................................................

แทน = 1 ในสมการ y = 4.5 2 - 2 + 2.5 จะได y = 5

x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น จุดสัมผัสเสนโคง คือ จุด (1, 5)

........................................................................................................................................................................................................................................

ใหสมการของเสนสัมผัส คือ y = 7 + b เมื่อแทน = 1 และ y = 5 จะได b = -2 x x

........................................................................................................................................................................................................................................

นั่นคือ y = 7 - 2 เปนสมการของเสนสัมผัสเสนโคง ซึ่งขนานกับเสนตรง y = 7 - 4

x x
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

91
 6. หาพิกัดของจุดบนเสนโคง y = 2x2 + 9 ที่ทําใหเสนสัมผัสเสนโคงที่จุดนี้เปนเสนตรง
ที่ผานจุด (0.5, 9)
ใหจุด ( , y ) เปนจุดบนเสนสัมผัสเสนโคง y = 2 2 + 9 และเสนสัมผัสผานจุด (0.5, 9)
x1 1 x
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจากความชันของเสนสัมผัสเสนโคงระหวางจุด 2 จุด หาไดจาก

........................................................................................................................................................................................................................................
y -y
m = x1 - x
........................................................................................................................................................................................................................................
1
จะได ความชันของเสนสัมผัสเสนโคงที่ผานจุด (x1, y1) และ (0.5, 9) คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
y -9
m = x 1- 0.5
........................................................................................................................................................................................................................................
1
และความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุดใด ๆ คือ
........................................................................................................................................................................................................................................
dy d 2
dx = dx (2x1 + 9) = 4x1
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความชันของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุด (x1, y1) เทากับ 4x1

........................................................................................................................................................................................................................................
y -9
จะไดวา x 1- 0.5 = 4x1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
ฉบับ y1 = 4x12 - 2x1 + 9
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
เนื่องจากจุด ( , y ) อยูบนเสนโคง y = 2 2 + 9
x1 1 x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะไดวา 2 2+9 = 4 2-2 +9

x1 x1 x1
........................................................................................................................................................................................................................................

2 2-2
x1 x1 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

2 ( - 1) = 0 จะได
x1 x1 x1 = 0 หรือ x1 =1
........................................................................................................................................................................................................................................

แทน x1 = 0 ในสมการ y = 2 2 + 9 จะได y = 9 x

........................................................................................................................................................................................................................................

แทน x1 = 1 ในสมการ y = 2 2 + 9 จะได y = 11 x

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.5

ดังนั้น จุดสัมผัสระหวางเสนโคงกับเสนสัมผัสเสนโคง คือ จุด (0, 9) และจุด (1, 11)

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

HINT
........................................................................................................................................................................................................................................

¤ÇÒÁªÑ¹¢Í§àÊŒ¹ÊÑÁ¼ÑÊàÊŒ¹â¤Œ§
........................................................................................................................................................................................................................................

ÃÐËÇ‹Ò§¨Ø´ 2 ¨Ø´ ËÒä´Œ¨Ò¡

........................................................................................................................................................................................................................................
y1 - y
ÊÙ µ Ã m = x -x
........................................................................................................................................................................................................................................
1

92
 7. เจษฎาปลอยนํ้าใสถังเก็บนํ้าที่มีลักษณะเปนทรงกระบอก เมื่อเวลาผานไป ณ ขณะเวลา
t (นาที) ใด ๆ ปริมาณนํ้าจะเพิ่มขึ้นเปน L(t) = 23 t3 + 152 t2 เมื่อปริมาณนํ้ามีหนวย
เปนลิตร ใหหา
1) ความเร็วเฉลี่ยของปริมาณนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้นในชวงเวลา 6 นาที ถึง 9 นาที
จาก L(t) = 23 t3 + 152 t2
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได ความเร็วเฉลี่ยของปริมาณนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้นในชวงเวลา 6 นาที ถึง 9 นาที คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
2 (9 ) + 15 (9 ) - 2 (6 ) + 15 (6 )
L(9) - L(6) [ 3
3
2 ] [3
2 3
2 ]
2
9-6 =
........................................................................................................................................................................................................................................
9-6
......................................................................................................................................................................................................................................

= (486 + 607.5)3- (144 + 270)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 226.5
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเร็วเฉลี่ยของปริมาณนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้นในชวงเวลา 6 นาที ถึง 9 นาที

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
มีคาเทากับ 226.5 ลิตรตอนาที
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
2) ความเร็วของปริมาณของนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้น ณ ขณะเวลา t ใด ๆ
เนื่องจากความเร็วของปริมาณของนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้น ณ ขณะเวลา t ใด ๆ หาไดจาก L (t) ′
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได L′(t) = dtd (23 t3 + 152 t2)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 2t2 + 15t
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเร็วของปริมาณของนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้น ณ ขณะเวลา t ใด ๆ มีคาเทากับ

........................................................................................................................................................................................................................................

2t2 + 15t ลิตรตอนาที

E x e r c i s e 2.5

........................................................................................................................................................................................................................................

3) ความเร็วของปริมาณของนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้น ณ ขณะเวลา t = 4 นาที

′ 2
จากขอ 2) จะได L (t) = 2t + 15t
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได ความเร็วของปริมาณของนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้น ณ ขณะเวลา t = 4 นาที คือ

........................................................................................................................................................................................................................................

L′(4) = 2(42) + 15(4) = 92

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเร็วของปริมาณของนํ้าในถังที่เพิ่มขึ้น ณ ขณะเวลา t = 4 นาที

........................................................................................................................................................................................................................................

มีคาเทากับ 92 ลิตรตอนาที
........................................................................................................................................................................................................................................

93
 2.6 อนุพันธของฟงกชันประกอบ
(Derivative of Composite Functions)
กฎลูกโซ (Chain rule) เปนความสัมพันธของฟงกชัน 2 ฟงกชัน ที่มีคาของฟงกชันหนึ่ง
อยูในโดเมนของอีกฟงกชันหนึ่ง ซึ่งสามารถนํามาใชหาอนุพันธของฟงกชันประกอบที่มาจากกฎ
ลูกโซได ดังสูตรที่ 9
สูตรที่ 9) ถาฟงกชัน f มีอนุพันธที่ x และฟงกชัน g มีอนุพันธที่ f(x) แลวฟงกชัน g◦f
มีอนุพันธที่ x และ (g◦f)′(x) = g′(f(x)) • f′(x)
จากสูตรที่ 9) สามารถเขียนในรูปของกฎลูกโซได ดังนี้
กําหนด y = g(u) และ u = f(x) จะไดวา dx dy = dy • du
n
du dx
และถากําหนด F(x) = [f(x)] เมื่อ n เปนจํานวนจริง ถาฟงกชัน f มีอนุพันธที่ x แลว
ฟงกชัน F มีอนุพันธที่ x และ F′(x) = n[f(x)]n - 1 • f′(x)

ฉบับ
Exercise 2.6
เฉลย
1. หาอนุพันธของฟงกชันในแตละขอตอไปนี้ โดยใชกฎลูกโซ
1) y = (6 - 14x)14
ให u = 6 - 14 และ y = u14 x
........................................................................................................................................................................................................................................

โดยกฎลูกโซ จะได ddyx = du dy • du

........................................................................................................................................................................................................................................
dx
= du (u14) • ddx (6 - 14x)
d
........................................................................................................................................................................................................................................

= 14u13(-14) = -196(6 - 14x)13

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น y′ = -196(6 - 14x)13

E x e r c i s e 2.6

........................................................................................................................................................................................................................................

2) y = (2x4 - 5x)12
ให u = 2 4 - 5 และ y = u12
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

โดยกฎลูกโซ จะได ddyx = du dy • du

........................................................................................................................................................................................................................................
dx
= du (u12) • ddx (2x4 - 5x)
d
........................................................................................................................................................................................................................................

= 12u11(8x3 - 5) = 12(8x3 - 5)(2x4 - 5x)11

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น y′ = 12(8x3 - 5)(2x4 - 5x)11

........................................................................................................................................................................................................................................

94
 3) y = 4
4 x2 + 5x - 36 1
ให u = x x2
+ 5 - 36 และ y = 4 = 4u- 4
........................................................................................................................................................................................................................................
4 u
โดยกฎลูกโซ จะได dx = du • du dy dy
........................................................................................................................................................................................................................................
dx
1
= du (4u- 4) • ddx (x2 + 5x - 36)
d
........................................................................................................................................................................................................................................

= - 4 1 5 (2x + 5)
........................................................................................................................................................................................................................................
u
= - 2x + 5
........................................................................................................................................................................................................................................
4 (x2 + 5x - 36)5
ดังนั้น y′ = - 4 2 2x + 5 5
........................................................................................................................................................................................................................................
(x + 5x - 36)
........................................................................................................................................................................................................................................

4) y = 6x + 2x
1
x
ให u = 6 + 2 และ y = u = u x 2
........................................................................................................................................................................................................................................

โดยกฎลูกโซ จะได ddyx = du dy • du

........................................................................................................................................................................................................................................
dx
1
= dud (u2) • ddx (6x + 2x)
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
1 1
เฉลย
= dud (u2) • ddx (6x + 2x2)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 1 (6 + 2 ) = 1 (6 + 1 )
........................................................................................................................................................................................................................................
2 u 2 x 2 u 2x
= 6 2 x + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2x 6x + 2x
ดังนั้น y = ′ 6 2 x + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2x 6x + 2x
5) F(x) = (x + 2)4(x + 5)5
F ( ) = ( + 2) dd ( + 5) + ( + 5) dd ( + 2)
′x x 4 xx 5 x 5 xx 4
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.6

= (x + 2)4(5)(x + 5)4 ddx (x + 5) + (x + 5)5(4)(x + 2)3 ddx (x + 2)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 5(x + 2)4(x + 5)4 + 4(x + 5)5(x + 2)3

........................................................................................................................................................................................................................................

= ( + 2)3( + 5)4[5( + 2) + 4( + 5)]

x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

= 3(3 + 10)( + 2)3( + 5)4

x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

′x
ดังนั้น F ( ) = 3(3 + 10)( + 2) ( + 5) x x 3x 4
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

95
 2. กําหนดตารางแสดงคาของ f(x), g(x), f′(x) และ g′(x) สําหรับคาของ x บางคา ดังนี้
x f(x) g(x) f′(x) g′(x)
1 5 3 2 2
3 6 4 3 4
5 4 1 9 6
จากตารางขางตน ใหหา
1) ให F(x) = f(g(x)) ใหหา F′(x)
′x
จาก F ( ) = f (g( )) g ( ) ′ x • ′x x
เมื่อ = 5 จะได F (5) = f (g(5)) g (5) ′ ′ • ′
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ x = 1 จะได F′(1) = f′(g(1)) • g′(1) = f′(1) • g′(5)

........................................................................................................................................................................................................................................

= f′(3) • g′(1) = 2•6

........................................................................................................................................................................................................................................

= 3•2 = 12
........................................................................................................................................................................................................................................

= 6
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ เมื่อ x = 3 จะได F′(3) = f′(g(3)) • g′(3)

........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
= f′(4) • g′(3)
........................................................................................................................................................................................................................................

ไมสามารถหาคา F′(3) ได

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก f′(4) หาคาไมได

........................................................................................................................................................................................................................................

2) ให G(x) = g(f(x)) ใหหา G′(x)

′x
จาก G ( ) = g (f( )) f ( ) ′ x • ′x x
เมื่อ = 5 จะได G (5) = g (f(5)) f (5) ′ ′ • ′
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ x = 1 จะได G′(1) = g′(f(1)) • f′(1) = g′(4) • f′(5)

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.6

= g′(5) • f′(1) ไมสามารถหาคา G′(5) ได

........................................................................................................................................................................................................................................

= 6•2 เนื่องจาก g′(4) หาคาไมได

........................................................................................................................................................................................................................................

= 12
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ x = 3 จะได G′(3) = g′(f(3)) • f′(3)

........................................................................................................................................................................................................................................

= g′(6) • f′(3)
........................................................................................................................................................................................................................................

ไมสามารถหาคา G′(3) ได

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก g′(6) หาคาไมได

........................................................................................................................................................................................................................................

96
 3. ให f เปนฟงกชัน ซึ่ง f(x) = 1 6 ใหหา
(4x - 7)
1) ให G(x) = f(x + 3) ใหหา G′(x)
จาก G( ) = f( + 3) x x
........................................................................................................................................................................................................................................

และจาก f(x) = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
(4x - 7)6
f(x + 3) = 1 = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
[4(x + 3) - 7]6 (4x + 5)6
จะไดวา G(x) = (4x + 5)-6
........................................................................................................................................................................................................................................

ให g(x) = 4x + 5 และจาก G′(x) = n[g(x)]n - 1 • g′(x)

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได G′(x) = -6(4x + 5)-7 ddx (4x + 5)

........................................................................................................................................................................................................................................

= -6(4x + 5)-7(4) = -24(4x + 5)-7

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น G′(x) = -24(4x + 5)-7

........................................................................................................................................................................................................................................

2) ให H(x) = f ( x +1 5 ) ใหหา H′(x)

จาก H( ) = f( x +1 5 )
x
........................................................................................................................................................................................................................................

และจาก f(x) = 1
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
(4x - 7)6 -6 เฉลย
f ( x +1 5 ) = 1 = (-7xx +- 531 )
........................................................................................................................................................................................................................................
6
[4 ( x +1 5 ) - 7]
........................................................................................................................................................................................................................................
-6
จะไดวา H(x) = (-7xx +- 531 )
........................................................................................................................................................................................................................................
-7
จะได H′(x) = -6(-7xx +- 531 ) ddx (-7xx +- 531 )
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
d d
-7 (x + 5) dx (-7x - 31) - (-7x - 31) dx (x + 5)
= -6( x + 5 ) -7 x - 31 [ ]
........................................................................................................................................................................................................................................
(x + 5)2
E x e r c i s e 2.6

........................................................................................................................................................................................................................................
-7
= -6(-7xx +- 531 ) [(x + 5)(-7) - (-7x - 31)(1) ]
........................................................................................................................................................................................................................................
2
(x + 5)
........................................................................................................................................................................................................................................
-7 -4 24( x + 5) 5
= -6 -7 x - 31
( x + 5 ) [(x + 5)2 ] (-7x - 31)7 =
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
5
ดังนั้น H ( ) = 24( + 5)
′x x
........................................................................................................................................................................................................................................
7
(-7x - 31)
........................................................................................................................................................................................................................................

97
 2.7 อนุพันธอันดับสูง (Higher Order Derivatives)
กําหนด y = f(x) จะไดวา
dny = dn f(x) หรือ f(n)(x) = dn f(x)
dxn dxn dxn
อนุพันธที่มีอันดับสูงกวาอันดับที่ 2 ของ f(x) สามารถเขียนแทนได ดังนี้
3
f‴(x) หรือ d y3 แทนอนุพันธอันดับที่ 3 ของ f(x)
dx
4
f(4)(x) หรือ d y4 แทนอนุพันธอันดับที่ 4 ของ f(x)
dx
⋮
n
f(n)(x) หรือ d yn แทนอนุพันธอันดับที่ n ของ f(x)
dx
การใชสัญลักษณแสดงอนุพันธอันดับสูง ถาเปนอนุพันธในอันดับที่ 4 ขึ้นไป จะไมนิยมใช
“ ′ ” ตามจํานวนอันดับ แตจะเขียนโดยใชตัวเลขบอกอันดับของอนุพันธ
ความรูเ รือ่ งอนุพนั ธและอนุพนั ธอนั ดับสูง สามารถนํามาประยุกตใชในเรือ่ งการเคลือ่ นทีข่ อง
ฉบับ
เฉลย วัตถุ กลาวคือ ถาระยะทาง (s) เปนฟงกชันที่สัมพันธกับเวลา t แลวอนุพันธอันดับที่ 1 คือ ds dt
d 2s
หรือ s′(t) แทนความเร็ว (v) และอนุพันธอันดับที่ 2 คือ 2 หรือ s″(t) แทนความเรง (a) หรือ
dt
อาจใชอนุพันธอันดับที่ 1 ของความเร็วแทนความเรง (a) คือ dv dt
Exercise 2.7
1. หาอนุพันธอันดับที่ 2 ของฟงกชันในแตละขอตอไปนี้
1) f(x) = 5x2 - 8x
E x e r c i s e 2.7

จาก f( ) = 5 2 - 8 x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = ddx (5x2 - 8x) = 10x - 8

........................................................................................................................................................................................................................................

f″(x) = ddx (10x - 8) = 10

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = 5x3 + 14x + 23

จาก f( ) = 5 3 + 14 + 23 x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = ddx (5x3 + 14x + 23) = 15x2 + 14

........................................................................................................................................................................................................................................

f″(x) = ddx (15x2 + 14) = 30x

........................................................................................................................................................................................................................................

98
 3) f(x) = -4x4 - 3x3 + x
1
จาก f( ) = -4 4 - 3 3 + = -4 4 - 3 3 +
x x x x x x x2
........................................................................................................................................................................................................................................
1
จะได f′(x) = ddx (-4x4 - 3x3 + x2)
........................................................................................................................................................................................................................................
1
= -16x3 - 9x2 + 12 x- 2
........................................................................................................................................................................................................................................
1
f″(x) = ddx (-16x3 - 9x2 + 12 x- 2)
........................................................................................................................................................................................................................................

= -48x2 - 18x - 1 3
........................................................................................................................................................................................................................................
4 x
4) f(x) = 1 2
(2x + 2)
จาก x
f( ) = 1 = (2 + 2)-2 x
........................................................................................................................................................................................................................................
(2x + 2) 2
จะได f′(x) = -2(2x + 2)-3ddx (2x + 2)
........................................................................................................................................................................................................................................

= -4(2 + 2)-3 x
........................................................................................................................................................................................................................................

f″(x) = -4 ddx (2x + 2)-3 = -4(-3)(2x + 2)-4 • ddx (2x + 2)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 24 4
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
(2x + 2) เฉลย
5) f(x) = x +3 4
x
จาก f( ) = x + 4 = -2 + 4 -3
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
3
x
จะได f′(x) = dx (x-2 + 4x-3) d
........................................................................................................................................................................................................................................

= -2x-3 - 12x-4
........................................................................................................................................................................................................................................

f″(x) = ddx (-2x-3 - 12x-4)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 64 + 485
E x e r c i s e 2.7

........................................................................................................................................................................................................................................
x x
6) f(x) = 23
x x
จาก x
f( ) = 3 = 3 -5 x2
........................................................................................................................................................................................................................................
2
x x 5 7
จะได f′(x) = 3 ddx (x- 2) = 3(- 52)x- 2
........................................................................................................................................................................................................................................
7
= - 152 x- 2
........................................................................................................................................................................................................................................
7 9
f″(x) = - 152 ddx (x- 2) = - 152 (- 72) x- 2
........................................................................................................................................................................................................................................

= 1059
........................................................................................................................................................................................................................................
4 x
99
 2. หาอนุพันธอันดับที่ 3 ของฟงกชันในแตละขอตอไปนี้
1) f(x) = 14x2 - 10x + 13
จาก f( ) = 14 2 - 10 + 13
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = ddx (14x2 - 10x + 13)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 28x - 10
........................................................................................................................................................................................................................................

f″(x) = ddx (28x - 10)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 28
........................................................................................................................................................................................................................................

f‴(x) = ddx (28)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 0
........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = (9 - 2x-2)(2x3 + 6)
จาก f( ) = (9 - 2 -2)(2 3 + 6) = 18 3 + 54 - 4 - 12 -2
x x x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = ddx (18x3 + 54 - 4x - 12x-2)

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย = 54x2 - 4 + 24x-3
........................................................................................................................................................................................................................................

f″(x) = ddx (54x2 - 4 + 24x-3) = 108x - 72x-4

........................................................................................................................................................................................................................................

f‴(x) = ddx (108x - 72x-4)

........................................................................................................................................................................................................................................

= 108 + 288x-5
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

3) f(x) = 3x +2
3x - 1
จาก f( ) = 33xx +- 12
x
E x e r c i s e 2.7

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
(3x - 1) ddx (3x + 2) - (3x + 2) ddx (3x - 1)
จะได f′(x) =
........................................................................................................................................................................................................................................
(3x - 1)2
= 3(3x - 1) - 3(32x + 2) = -9 2 = -9(3x - 1)-2
........................................................................................................................................................................................................................................
(3x - 1) (3x - 1)
......................................................................................................................................................................................................................................

f ( ) = -9 ddx (3 - 1) = -9(-2)(3 - 1) ddx (3 - 1) = 54(3 - 1)

″x x -2 x -3 x x -3
........................................................................................................................................................................................................................................

f‴(x) = 54 ddx (3x - 1)-3 = 54(-3)(3x - 1)-4 ddx (3x - 1) = -486(3x - 1)-4
........................................................................................................................................................................................................................................

100
 3. อชิระยิงวัตถุขึ้นไปในอากาศ โดยวัตถุเคลื่อนที่ไดระยะทาง s(t) = -2t2 - 3t + 14 เมตร
ในเวลา t วินาที ใหหา
1) ความเร็วในการเคลื่อนที่ของวัตถุขณะเวลา t ใด ๆ
จาก v = ds
........................................................................................................................................................................................................................................
dt
จะได v = dtd (-2t2 - 3t + 14) = -4t - 3
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเร็วในการเคลื่อนที่ของวัตถุขณะเวลา t ใด ๆ เทากับ -4t - 3 เมตรตอวินาที

........................................................................................................................................................................................................................................

2) ความเรงในการเคลื่อนที่ของวัตถุขณะเวลา t ใด ๆ
จาก a = dv
........................................................................................................................................................................................................................................
dt
จะได a = dtd (-4t - 3) = -4
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเรงในการเคลื่อนที่ของวัตถุขณะเวลา t ใด ๆ เทากับ -4 เมตรตอวินาที2

........................................................................................................................................................................................................................................

3) ความเร็วและความเรงในการเคลื่อนที่ของวัตถุขณะเวลา t = 3 วินาที
จากขอ 1) และขอ 2) จะได v = -4t - 3 และ a = -4
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
ดั........................................................................................................................................................................................................................................
งนั้น ในขณะ t = 3 วินาที วัตถุจะมีความเร็วเทากับ v = -4(3) - 3 = -15 เมตรตอวินาที เฉลย
และมีความเรงเทากับ -4 เมตรตอวินาที2
........................................................................................................................................................................................................................................

4. วัตถุชนิ้ หนึง่ เคลือ่ นทีไ่ ดระยะทาง s(t) = 2t3 - 6t2 + 8t - 9 เมตร ในเวลา t วินาที ในขณะที่
วัตถุมคี วามเรงเทากับ 12 เมตรตอวินาที2 วัตถุนจี้ ะมีระยะทางและความเร็วในการเคลือ่ นที่
เทาไร
จาก v = ds จะได v = dtd (2t3 - 6t2 + 8t - 9) = 6t2 - 12t + 8
........................................................................................................................................................................................................................................
dt
จาก a = dv จะได a = dtd (6t2 - 12t + 8) = 12t - 12
E x e r c i s e 2.7

........................................................................................................................................................................................................................................
dt
เนื่องจาก a = 12 จะได 12t - 12 = 12
........................................................................................................................................................................................................................................

t =2
........................................................................................................................................................................................................................................

นั่นคือ วัตถุมีความเรงเทากับ 12 เมตรตอวินาที2 ในขณะเวลา t = 2 วินาที

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ในขณะ t = 2 วินาที วัตถุจะเคลื่อนที่ได s(2) = 2(23) - 6(22) + 8(2) - 9 = -1 เมตร

........................................................................................................................................................................................................................................

และมีความเร็วเทากับ v = 6(22) - 12(2) + 8 = 8 เมตรตอวินาที

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

101
 แนวข้อสอบ
2
1. ถา f(x) = ln (25x • 34x ) แลว f′(1) - f″(1) เทากับเทาไร
1. 0 2. 5 ln 2 3. 8 ln 3 4. 5 ln 3 - 5 ln 2
2 2
แนวคิด จาก x
f( ) = ln (2 3 ) = ln 2 + ln 3 5x • 4x 5x 4x
.............................................................................................................................................................................................................................................

= (5 ln 2) + (4 ln 3) 2 x x
.............................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = 5 ln 2 ddx (x) + 4 ln 3 ddx (x2) = 5 ln 2 + (8 ln 3)x

.............................................................................................................................................................................................................................................

f′(1) = 5 ln 2 + (8 ln 3)(1) = 5 ln 2 + 8 ln 3
.............................................................................................................................................................................................................................................

และ f″(x) = ddx (5 ln 2) + (8 ln 3) ddx (x) = 8 ln 3

.............................................................................................................................................................................................................................................

f″(1) = 8 ln 3
.............................................................................................................................................................................................................................................

′ ″
จะได f (1) - f (1) = 5 ln 2 + 8 ln 3 - 8 ln 3 = 5 ln 2
.............................................................................................................................................................................................................................................

′
ดังนั้น f (1) - f (1) = 5 ln 2 ″
.............................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย 2. วัตถุชิ้นหนึ่งเคลื่อนที่ไดระยะทาง s(t) = t -2 2 - 2t2 เมตร ในเวลา t วินาที ใหหาความเร็ว
ในการเคลื่อนที่ของวัตถุในขณะที่วัตถุมีความเรงเปนศูนย
แนวคิด จาก v = ds จะได v = dtd ( t -2 4 - 2t2) = dtd [2(t - 4)-1] - dtd (2t2)
.............................................................................................................................................................................................................................................
dt
= -2(t - 4)-2 dtd (t - 4) - 4t = -2(t - 4)-2 - 4t
.............................................................................................................................................................................................................................................

จาก a = dv จะได a = dtd [-2(t - 4)-2 - 4t]

.............................................................................................................................................................................................................................................
dt
= dtd [-2(t - 4)-2] - dtd (4t) = 4(t - 4)-3 - 4
.............................................................................................................................................................................................................................................

= 4 3-4
.............................................................................................................................................................................................................................................
(t - 4)
เนื่องจาก a = 0 จะได 4 -4 = 0
.............................................................................................................................................................................................................................................
(t - 4)3
(t - 4)3 - 13 = 0
.............................................................................................................................................................................................................................................

t =5
.............................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเร็วในการเคลื่อนที่ของวัตถุในขณะที่วัตถุมีความเรงเปนศูนย
.............................................................................................................................................................................................................................................

เทากับ v = -2(5 - 4)-2 - 4(5) = -22 เมตรตอวินาที

.............................................................................................................................................................................................................................................

102
 2.8 การประยุกตของอนุพนั ธ (Applications of Derivatives)
1. ฟงกชันเพิ่มและฟงกชันลด (Increasing Functions and Decreasing Functions)
กําหนด f เปนฟงกชันที่มีโดเมนและเรนจเปนสับเซตของเซตของจํานวนจริง และ A เปนสับเซตของโดเมน
1. f เปนฟงกชันเพิ่มใน A ก็ตอเมื่อ สําหรับ x1 และ x2 ใด ๆ ใน A
ถา x1 < x2 แลว f(x1) < f(x2)
2. f เปนฟงกชันลดใน A ก็ตอเมื่อ สําหรับ x1 และ x2 ใด ๆ ใน A
ถา x1 < x2 แลว f(x1) > f(x2)

ทฤษฎีบท 7
กําหนด f เปนฟงกชันที่หาอนุพันธไดบนชวง A Df
1. ถา f′(x) < 0 สําหรับทุก x ในชวง A แลว f เปนฟงกชันลด (decreasing function)
บนชวง A
2. ถา f′(x) > 0 สําหรับทุก x ในชวง A แลว f เปนฟงกชันเพิ่ม (increasing function)
บนชวง A
ฉบับ
เฉลย
Exercise 2.8 A
1. พิจารณาวาฟงกชันที่กําหนดใหเปนฟงกชันเพิ่มหรือฟงกชันลดในชวงใด
1) f(x) = 12x + 6
จาก f( ) = 12 + 6
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = 12
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 A

ซึ่ง 12 > 0 สําหรับทุก ๆ จํานวนจริง x

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (-∞, ∞)

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = 20 - 2x2
จาก f( ) = 20 - 2 2
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = -4x

........................................................................................................................................................................................................................................

ซึ่ง -4x > 0 เมื่อ x < 0 และ -4x < 0 เมื่อ x > 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (-∞, 0) และเปนฟงกชันลดในชวง (0, ∞)

........................................................................................................................................................................................................................................

103
 3) f(x) = 8x2 - 3x + 9
x x2 x
จาก f( ) = 8 - 3 + 9 จะได f ( ) = 16 - 3 ′x x
........................................................................................................................................................................................................................................

พิจารณา f′(x) บนเสนจํานวน ดังนี้

........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) < 0 f′(x) > 0

........................................................................................................................................................................................................................................
x< 3 16
3
16 x> 3 16
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (163 , ) และ f เปนฟงกชันลดในชวง (- , 163 ) ∞ ∞

........................................................................................................................................................................................................................................

4) f(x) = 4x3 + 6x
จาก f( ) = 4 3 + 6
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = 12x2 + 6

........................................................................................................................................................................................................................................

= 6(2x2 + 1) ซึ่ง 6(2x2 + 1) > 0 สําหรับทุก ๆ จํานวนจริง x

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (-∞, ∞)

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ 5) f(x) = 9 + 9x - x3
เฉลย
x x x3
จาก f( ) = 9 + 9 - จะได f ( ) = 9 - 3 = 3( 3 - )( 3 + ) ′x x2 x x
........................................................................................................................................................................................................................................

พิจารณา f′(x) บนเสนจํานวน ดังนี้

........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) < 0 f′(x) > 0 f′(x) < 0

........................................................................................................................................................................................................................................
x<- 3 - 3 - 3<x< 3 3 x> 3
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (- 3, 3) และ f เปนฟงกชันลดในชวง (- , - 3) และ ( 3, ) ∞ ∞

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 A

3
6) f(x) = x3 - x2 - 24x
3
x x x2 x
จาก f( ) = 3 - - 24 จะได f ( ) = - 2 - 24 = ( + 4)( - 6) ′x x2 x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

พิจารณา f′(x) บนเสนจํานวน ดังนี้

........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) > 0 f′(x) < 0 f′(x) > 0

........................................................................................................................................................................................................................................
x < -4 -4 -4 < x < 6 6 x >6
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (- , -4) และ (6, ) และ f เปนฟงกชันลดในชวง (-4, 6)

∞ ∞
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

104
 7) f(x) = (4x - 16)4
จาก f( ) = (4 - 16) จะได f ( ) = 16(4 - 16)
x x 4 ′x x 3
........................................................................................................................................................................................................................................

พิจารณา f′(x) บนเสนจํานวน ดังนี้

........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) < 0 f′(x) > 0

........................................................................................................................................................................................................................................
x<4 4 x>4
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง (4, ) และ f เปนฟงกชันลดในชวง (- , -4) ∞ ∞

........................................................................................................................................................................................................................................

8) f(x) = x2 - 10
1
จาก f( ) = x x2 - 10 = ( - 10) จะได f ( ) = 2
x2 2 ′x x = x
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
2 x - 10 x - 10
พิจารณา f′(x) บนเสนจํานวน ดังนี้
........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) < 0 f′(x) หาคาไมได f′(x) > 0

........................................................................................................................................................................................................................................
x < - 10 - 10 - 10 < x < 10 10 x > 10
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เปนฟงกชันเพิ่มในชวง ( 10, ) และ f เปนฟงกชันลดในชวง (- , - 10) ∞ ∞

........................................................................................................................................................................................................................................
2 ฉบับ
2. กําหนด f(x) = x3(x2 - 16) และ A = { x∊R  f′(x) > 0 } ใหหาเซต A เฉลย
2 8 2
จาก f( ) = ( 2 - 16) = - 16
x x3 x x3 x3
........................................................................................................................................................................................................................................
8 2
จะได f′(x) = ddx (x3 - 16x3)
........................................................................................................................................................................................................................................
5 1 5 1
= 83 x3 - 16(23)x- 3 = 83 x3 - 323 x- 3
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก A = { x∊R  f(x) > 0 }

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 8 x53 - 32 x- 13 > 0

........................................................................................................................................................................................................................................
3 5 3 1
x 3 - 4 x- 3 > 0
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 A

2 7 1 2
นํา x3 คูณตลอดอสมการ จะได x3 - 4 x3 > 0 (เนื่องจาก x3 > 0 เมื่อ x 0)
........................................................................................................................................................................................................................................
1
x3(x2 - 4) > 0
........................................................................................................................................................................................................................................
1
x3(x + 2)(x - 2) > 0
........................................................................................................................................................................................................................................

พิจารณา f′(x) บนเสนจํานวน ดังนี้

........................................................................................................................................................................................................................................

f′(x) < 0 f′(x) > 0 f′(x) < 0 f′(x) > 0

........................................................................................................................................................................................................................................
x < -2 -2 -2 < x < 0 0 0 < x < 2 2 x>2
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f เซต A = (-2, 0) (2, ) ∪ ∞

........................................................................................................................................................................................................................................

105
 2. คาสูงสุดสัมพัทธและคาตํา่ สุดสัมพัทธ (Relative Maximum and Relative Minimum)
ฟงกชัน f มีคาสูงสุดสัมพัทธที่ x = c ถามีชวง (a, b) Df ซึ่ง c∊(a, b) และ f(c) ≥ f(x) สําหรับทุก x
ในชวง (a, b) เรียก f(c) วา คาสูงสุดสัมพัทธ (relative maximum) ของฟงกชัน f และ จุดสูงสุด
สัมพัทธ คือ (c, f(c))
ฟงกชัน f มีคาตํ่าสุดสัมพัทธที่ x = c ถามีชวง (a, b) Df ซึ่ง c∊(a, b) และ f(c) ≤ f(x) สําหรับทุก
x ในชวง (a, b) เรียก f(c) วา คาตํ่าสุดสัมพัทธ (relative minimum) ของฟงกชัน f และ จุดตํ่าสุด
สัมพัทธ คือ (c, f(c))

ทฤษฎีบท 8
กําหนด f เปนฟงกชันที่นิยามบนชวง (a, b) ซึ่ง c∊(a, b) ถา f(c) เปนคาสูงสุดสัมพัทธ
หรือคาตํ่าสุดสัมพัทธของฟงกชัน f และ f′(c) หาคาได แลว f′(c) = 0

กําหนด f เปนฟงกชันที่หาอนุพันธไดบนชวง (a, b) คาของ c∊(a, b) ซึ่งทําให f′(c) = 0 เรียก c

ที่สอดคลองกับสมการนี้วา คาวิกฤต (critical value) ของฟงกชัน f
ฉบับ
เฉลย ทฤษฎีบท 9
กําหนด f เปนฟงกชันที่หาอนุพันธไดบนชวง (a, b) ซึ่ง c∊(a, b) เปนคาวิกฤตของ
ฟงกชัน f
ถา f′(x) เปลี่ยนจากจํานวนบวกเปนจํานวนลบ เมื่อ x เพิ่มขึ้นรอบ ๆ c แลว f(c)
เปนคาสูงสุดสัมพัทธ
ถา f′(x) เปลี่ยนจากจํานวนลบเปนจํานวนบวก เมื่อ x เพิ่มขึ้นรอบ ๆ c แลว f(c)
เปนคาตํ่าสุดสัมพัทธ
ทฤษฎีบท 10
กําหนด f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง A ใด ๆ และ c เปนคาวิกฤตของฟงกชัน f
ซึ่ง f′(c) = 0
1. ถา f″(c) > 0 แลว f(c) เปนคาตํ่าสุดสัมพัทธ
2. ถา f″(c) < 0 แลว f(c) เปนคาสูงสุดสัมพัทธ

106
 Exercise 2.8 B
1. หาคาสูงสุดสัมพัทธและคาตํ่าสุดสัมพัทธของฟงกชันในแตละขอตอไปนี้
1) f(x) = -3x2 - 12x + 9
จาก f( ) = -3 2 - 12 + 9
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได ′x
f ( ) = -6 - 12 = -6( + 2) x x
........................................................................................................................................................................................................................................

′x
เมื่อ f ( ) = 0 จะได -6( + 2) = 0 จะได = -2 x x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของ f คือ = -2 x

........................................................................................................................................................................................................................................

หาอนุพันธอันดับที่ 2 ของฟงกชัน จะได f ( ) = -6 ″x

........................................................................................................................................................................................................................................

″
เนื่องจาก f (-2) = -6 ซึ่งนอยกวา 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมพัทธที่ = -2 ซึ่ง f(-2) = -3(-2)2 - 12(-2) + 9 = 21

x
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย
........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = x3 - 5x2 - 25x + 1

จาก f( ) =
x 3
x x - 5 2 - 25 + 1 x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได ′x
f ( ) = 3 - 10 - 25 x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................

= (3 + 5)( - 5)x x
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 B

′x
เมื่อ f ( ) = 0 จะได (3 + 5)( - 5) = 0 x x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของ f คือ x = - 53 และ x = 5

........................................................................................................................................................................................................................................

หาอนุพันธอันดับที่ 2 ของฟงกชัน จะได f″(x) = 6x - 10

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก f″(- 53) = 6(- 53) - 10 = -20 ซึ่งนอยกวา 0

........................................................................................................................................................................................................................................

และ f″(5) = 6(5) - 10 = 20 ซึ่งมากกวา 0

........................................................................................................................................................................................................................................
3 2
ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมพัทธที่ x = - 53 ซึ่ง f(- 53) = (- 53) - 5(- 53) - 25(- 53) + 1 = 652
........................................................................................................................................................................................................................................
27
3 2
และ f มีคาตํ่าสุดสัมพัทธที่ x = 5 ซึ่ง f(5) = 5 - 5(5 ) - 25(5) + 1 = -124
........................................................................................................................................................................................................................................

107
 2
2. ถา f(x) = 3x - 4 แลว f(x) จะมีคาสูงสุดสัมพัทธ เมื่อ x มีคาเทาไร
x-2 2
1 2
จาก f( ) = x - 4 = ( + 2)( - 2)( - 2)- = ( + 2)( - 2)
x x x x 3 x x 3
........................................................................................................................................................................................................................................
3 x-2 2 2
จะได f (x) = (x + 2) ddx (x - 2)3 + (x - 2)3 ddx (x + 2)
′
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
= 23 (x + 2)(x - 2)- 3 + (x - 2)3
........................................................................................................................................................................................................................................
1
= (x - 2)- 3[23 (x + 2) + (x - 2)] = 5x - 2 1
........................................................................................................................................................................................................................................
5 x - 2 3(x - 2)3
เมื อ
่ f ′( x ) = 0 จะได = 0 นั น
่ คื อ 5 x - 2 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
1
3(x - 2)3
ดังนั้น คาวิกฤตของ f คือ x = 0.4
........................................................................................................................................................................................................................................

หาอนุพันธอันดับที่ 2 ของฟงกชัน
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................
1 1
3(x - 2)3 ddx (5x - 2) - (5x - 2) ddx 3(x - 2)3
จะได f″(x) = 1
........................................................................................................................................................................................................................................
[3(x - 2)3]2
........................................................................................................................................................................................................................................
1 - 2
ฉบับ = 15(x - 2)3 - (5x - 22)(x - 2) 3
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย 9(x - 2)3
........................................................................................................................................................................................................................................
-3 2
= ( x - 2) [15(x - 2) - (5x - 2)]
........................................................................................................................................................................................................................................
2
9(x - 2)3
........................................................................................................................................................................................................................................

= 10x - 28
........................................................................................................................................................................................................................................
4
9(x - 2)3
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก f (0.4) = 10(0.4) - 28 = -24 =

″ -24
E x e r c i s e 2.8 B

ซึ่งนอยกวา 0
........................................................................................................................................................................................................................................
4 4 3
9(0.4 - 2)3 9(-1.6)3 9(-1.6) -1.6
........................................................................................................................................................................................................................................
2
ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมพัทธที่ = 0.4 ซึ่ง f(0.4) = (0.4) - 4 = -3.84x
........................................................................................................................................................................................................................................
3 3
0.4 - 2 -1.6
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

108
 3. คาสูงสุดสัมบูรณและคาตํา่ สุดสัมบูรณ (Absolute Maximum and Absolute
Minimum)

ฟงกชัน f มีคาสูงสุดสัมบูรณ ที่ x = c เมื่อ f(c) ≥ f(x) สําหรับทุก x ในโดเมนของฟงกชัน f

ฟงกชัน f มีคาตํ่าสุดสัมบูรณ ที่ x = c เมื่อ f(c) ≤ f(x) สําหรับทุก x ในโดเมนของฟงกชัน f

ขัน้ ตอนการหาคาสูงสุดสัมบูรณและคาตํา่ สุดสัมบูรณสาํ หรับฟงกชนั f ทีน่ ยิ ามบนชวง [a, b]

1. หาคาวิกฤตทั้งหมดในชวง [a, b]
2. หาคาของฟงกชัน ณ คาวิกฤตที่ไดจากขอ 1.
3. หาคาของ f(a) และ f(b)
4. เปรียบเทียบคาที่ไดจากขอ 2. และขอ 3.
• คาที่มากที่สุดจากขอ 2. และขอ 3. คือ คาสูงสุดสัมบูรณของฟงกชัน f
• คาที่นอยที่สุดจากขอ 2. และขอ 3. คือ คาตํ่าสุดสัมบูรณของฟงกชัน f

Exercise 2.8 C ฉบับ

เฉลย
1. หาคาสูงสุดสัมบูรณและคาตํ่าสุดสัมบูรณของฟงกชันในแตละขอบนชวงปดที่กําหนดให
1) f(x) = 6x2 - 9 บนชวง [-2, 3]
จาก f( ) = 6 2 - 9
x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f ( ) = 12 ′x x
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ ′x
f( ) = 0 จะได 12 = 0 x
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 C

ดังนั้น คาวิกฤตของฟงกชัน f คือ 0

........................................................................................................................................................................................................................................

หาคาของฟงกชันที่คาวิกฤตและจุดปลายชวง [-2, 3]
........................................................................................................................................................................................................................................

f(0) = 6(02) - 9 = -9
........................................................................................................................................................................................................................................

f(-2) = 6(-2)2 - 9 = 15
........................................................................................................................................................................................................................................

f(3) = 6(32) - 9 = 45
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมบูรณที่ = 3 ซึ่ง f(3) = 45 x

........................................................................................................................................................................................................................................

และ f มีคาตํ่าสุดสัมบูรณที่ = 0 ซึ่ง f(0) = -9 x

........................................................................................................................................................................................................................................

109
 2) f(x) = -15x3 + 24x บนชวง [-1, 4]
x
จาก f( ) = -15 + 24 จะได f ( ) = -45 + 24 x3 x ′x x2
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ f′(x) = 0 จะได -45x2 + 24 = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

45x2 - 24 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

3(15x2 - 8) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

x = - 15 8, 8
........................................................................................................................................................................................................................................
15
ดังนั้น คาวิกฤตของ f คือ - 15 และ 15 8 8
........................................................................................................................................................................................................................................

หาคาของฟงกชันที่คาวิกฤตและจุดปลายชวง [-1, 4]
........................................................................................................................................................................................................................................
3
f(- 158 ) = -15(- 158 ) + 24(- 158 ) = - 32 2
........................................................................................................................................................................................................................................
3 15
f ( 15) 8 = -15 ( 15) 8 + 24 ( 15) 158 = 32 2
........................................................................................................................................................................................................................................

f(-1) = -15(-1)3 + 24(-1) = -9

........................................................................................................................................................................................................................................

f(4) = -15(43) + 24(4) = -864

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมบูรณที่ x = 158 ซึ่ง f( 158 ) = 32 2
........................................................................................................................................................................................................................................
15
และ f มี ค า
 ตํ า
่ สุ ด สั ม บู ร ณ ท ่ ี x = 4 ซึ ง
่ f(4) = -864
........................................................................................................................................................................................................................................

3) f(x) = 3x4 + 4x3 - 36x2 บนชวง [-3, 3]

x x4 x3 x2
จาก f( ) = 3 + 4 - 36 จะได f ( ) = 12 + 12 - 72 ′x x3 x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ f′(x) = 0 จะได 12x3 + 12x2 - 72x = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

12x(x2 + x - 6) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 C

xx
12 ( + 3)( - 2) = 0 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของ f คือ -3, 0 และ 2

........................................................................................................................................................................................................................................

หาคาของฟงกชันที่คาวิกฤตและจุดปลายชวง [-3, 3]
........................................................................................................................................................................................................................................

f(-3) = 3(-3)4 + 4(-3)3 - 36(-3)2 = -189 f(2) = 3(24) + 4(23) - 36(22) = -64
........................................................................................................................................................................................................................................

f(0) = 3(04) + 4(03) - 36(02) = 0 f(3) = 3(34) + 4(33) - 36(32) = 27

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมบูรณที่ x = 3 ซึ่ง f(3) = 27

........................................................................................................................................................................................................................................

และ f มีคาตํ่าสุดสัมบูรณที่ x = -3 ซึ่ง f(-3) = -189

........................................................................................................................................................................................................................................

110
 4
4) f(x) = x4 + x3 - 8x2 - 48x บนชวง [-5, 5]
4
x x3 x2 x
จาก f( ) = 4 + - 8 - 48 จะได f ( ) = + 3 - 16 - 48
x ′x x3 x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ f′(x) = 0 จะได x3 + 3x2 - 16x - 48 = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

(x3 - 16x) + (3x2 - 48) = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

x(x2 - 16) + 3(x2 - 16) = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

(x + 3)(x2 - 16) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

(x + 3)(x - 4)(x + 4) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของ f คือ -4, -3 และ 4

........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.8 C

หาคาของฟงกชันที่คาวิกฤตและจุดปลายชวง [-5, 5]
........................................................................................................................................................................................................................................
4
f(-4) = (-4) 3
4 4 + (-4) - 8(-4) - 48(-4) = 64
2
........................................................................................................................................................................................................................................

f(-3) = (-3) 3
44 + (-3) - 8(-3) - 48(-3) = 65.25
2
........................................................................................................................................................................................................................................

f(4) = 44 + 43 - 8(4)2 - 48(4) = -192

........................................................................................................................................................................................................................................
4 ฉบับ
f(-5) = (-5) + (-5) 3 - 8(-5)2 - 48(-5) = 71.25
........................................................................................................................................................................................................................................
4 เฉลย
5 4
f(5) = 4 + 53 - 8(5)2 - 48(5) = -158.75
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f มีคาสูงสุดสัมบูรณที่ x = -5 ซึ่ง f(-5) = 71.25

........................................................................................................................................................................................................................................

และ f มีคาตํ่าสุดสัมบูรณที่ x = 4 ซึ่ง f(4) = -192

........................................................................................................................................................................................................................................

4. โจทยปญหาเกี่ยวกับคาสูงสุดหรือคาตํ่าสุด
ขัน้ ตอนในการแกโจทยปญ หา
1. อานโจทยใหละเอียดและวิเคราะหวาโจทยตองการหาคาสูงสุดหรือคาตํ่าสุด
2. กําหนดสิง่ นัน้ เปนตัวแปร อาจใช y หรือตัวแปรอืน่ ๆ ตามความเหมาะสม และบางครัง้
อาจวาดรูปประกอบ
3. สมมติตัวแปรอีกตัวหนึ่งที่ทําใหเกิดคาสูงสุดหรือคาตํ่าสุดตามขอ 1. และขอ 2. ซึ่ง
อาจใช x หรือตัวแปรอื่น ๆ ตามความเหมาะสม พรอมเขียนสมการแสดงความสัมพันธระหวาง
ตัวแปรทั้งหมด ใหอยูในรูป y = f(x) เมื่อ f เปนฟงกชัน
4. ใชอนุพันธอันดับที่ 1 หรืออันดับที่ 2 ของฟงกชันในการวิเคราะหหาคาสูงสุดหรือคา
ตํ่าสุด
5. เขียนคําตอบใหสอดคลองกับสิ่งที่โจทยปญหาตองการ
111
 Exercise 2.8 D
1. หาจํานวนจริงสองจํานวน ซึ่งมีผลบวกเทากับ 35 และผลคูณของจํานวนทั้งสองนี้มีคา
มากที่สุด
จากโจทย ตองการหาจํานวนจริงสองจํานวน ซึ่งมีผลคูณของจํานวนทั้งสองนี้มากที่สุด
........................................................................................................................................................................................................................................

กําหนด x แทน จํานวนจริงจํานวนหนึ่ง

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจากจํานวนจริงทั้งสองมีผลบวกเทากับ 35
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 35 - x เปนจํานวนจริงจํานวนที่สอง
........................................................................................................................................................................................................................................

กําหนด y เปนฟงกชันของผลคูณของจํานวนทั้งสองนี้
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได y(x) = x(35 - x) = 35x - x2 และ y′(x) = 35 - 2x

........................................................................................................................................................................................................................................

เมื่อ y′(x) = 0 จะได 35 - 2x = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของฟงกชัน y คือ 17.5

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก y″(x) = -2 จะได y″(17.5) = -2 ซึ่งนอยกวา 0

........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ
แสดงวา x = 17.5 ทําใหฟงกชัน y มีคามากที่สุด
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย ดังนั้น จํานวนจริงทั้งสองจํานวนนี้ คือ 17.5 และ 17.5
........................................................................................................................................................................................................................................
3
2. สินคาชนิดหนึง่ ขายราคาชิน้ ละ 24 บาท และมีตน ทุนในการผลิต x ชิน้ เทากับ 16 + 6x + 0.2x2
กําไรสูงสุดที่ไดจากการขายสินคาชนิดนี้เทากับเทาไร
x
กําหนด P( ) แทนกําไรที่ไดจากการขายสินคา ชิ้น x
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก P(x) = ราคาขาย - ทุน

........................................................................................................................................................................................................................................
3 3
จะได P(x) = 24x - (16 + 6x + 0.2x2) = 18x - 16 - 0.2x2
........................................................................................................................................................................................................................................
1 1
E x e r c i s e 2.8 D

และ P′(x) = 18 - 0.3x2 เมื่อ P′(x) = 0 จะได 18 - 0.3x2 = 0

........................................................................................................................................................................................................................................
1
x2 = 60
........................................................................................................................................................................................................................................

x = 3,600
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของฟงกชัน P คือ 3,600

........................................................................................................................................................................................................................................
1
เนื่องจาก P″(x) = -0.3(12)x- 2 = -0.3 จะได P″(3,600) = -0.3 = - 400 1 ซึ่งนอยกวา 0
........................................................................................................................................................................................................................................
2 x 2 3,600
แสดงวา x = 3,600 ทําใหฟงกชัน P มีคาสูงสุด
........................................................................................................................................................................................................................................
3
ซึ่ง P(3,600) = 18(3,600) - 16 - 0.2(3,600)2 = 21,584
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น กําไรสูงสุดที่ไดจากการขายสินคาชนิดนี้เทากับ 21,584 บาท

........................................................................................................................................................................................................................................

112
 3. การผลิตสินคาชนิดหนึ่งมีตนทุนในการผลิตเปน 0.2x + 4 + 400 x บาทตอหนวย และตอง
เสียภาษีใหภาครัฐหนวยละ 22 บาท บริษัทแหงนี้ขายสินคาราคา 400 - 2x บาทตอหนวย
ใน 1 เดือน บริษทั สามารถผลิตสินคาได x หนวย ถาสินคาทีผ่ ลิตในแตละเดือนขายไดหมด
บริษัทควรจะผลิตสินคาชนิดนี้จํานวนเทาไร และมีกําไรตอเดือนสูงที่สุดกี่บาท
x
กําหนด P( ) แทนกําไรที่ไดจากการขายสินคา หนวยตอเดือน x
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก P(x) = ราคาขาย - ทุน - ภาษี

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได P(x) = (400 - 2x)x - (0.2x + 4 + 400 x )x - 22x

........................................................................................................................................................................................................................................

= 400x - 2x2 - 0.2x2 - 4x - 400 - 22x = -2.2x2 + 374x - 400

........................................................................................................................................................................................................................................

และ P′(x) = -4.4x + 374 เมื่อ P′(x) = 0 จะได -4.4x + 374 = 0 จะได x = 85
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของฟงกชัน P คือ 85

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก P″(x) = -4.4 จะได P″(85) = -4.4 ซึ่งนอยกวา 0

........................................................................................................................................................................................................................................

แสดงวา x = 85 ทําใหฟงกชัน P มีคาสูงสุด

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น บริษัทควรจะผลิตสินคาจํานวน 85 หนวยตอเดือน จึงจะไดกําไรสูงที่สุด

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
คือ P(85) = -2.2(852) + 374(85) - 400 = 15,495 บาทตอเดือน
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
4. เซกเตอรในวงกลมหนึง่ มีรศั มียาว r หนวย โดยมีความยาวฐานโคงเทากับ
a หนวย และมีความยาวของเสนรอบรูปเทากับ 20 หนวย พืน้ ทีท่ มี่ ากทีส่ ดุ r r
ของเซกเตอรรูปนี้คือเทาไร a
จากโจทย กําหนดใหความยาวของเสนรอบรูปเทากับ 20 หนวย
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น r + r + a = 20 จะได a = 20 - 2r
........................................................................................................................................................................................................................................

ให A(r) แทนพื้นที่ของเซกเตอรของวงกลมซึ่งมีรัศมี r หนวย

E x e r c i s e 2.8 D

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได A(r) = 12 × a × r = (20 2- 2r)r = 10r - r2

........................................................................................................................................................................................................................................

และ A′(r) = 10 - 2r เมื่อ A′(r) = 0 จะได 10 - 2r = 0 จะได r = 5

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น คาวิกฤตของฟงกชัน A คือ 5

........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก A″(r) = -2 จะได A″(5) = -2 ซึ่งนอยกวา 0 HINT

........................................................................................................................................................................................................................................

แสดงวา r = 5 หนวย ทําใหฟงกชัน A มีคาสูงสุด ¾×¹é ·Õ¢è ͧૡàµÍÏǧ¡ÅÁ

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พื้นที่ที่มากที่สุดของเซกเตอรรูปนี้ ËÒä´Œ¨Ò¡ 21 × a × r

........................................................................................................................................................................................................................................
2 = 25 ตารางหนวย
àÁ×Íè a á·¹¤ÇÒÁÂÒǰҹ⤌§
คื อ 10(5) - 5 r á·¹ÃÑÈÁÕ
........................................................................................................................................................................................................................................

113
 2.9 ปฏิยานุพันธของฟงกชัน (Antiderivative of Functions)
ถา F′(x) = f(x) สําหรับทุกคาของ x ที่อยูในโดเมนของฟงกชัน f แลวฟงกชัน F เปนปฏิยานุพันธหนึ่งของ f

จากบทนิยาม จะเห็นวา เมือ่ กลาวถึงปฏิยานุพนั ธของฟงกชนั ทีก่ าํ หนดตองเปนอนุพนั ธของ

ฟงกชันใด ๆ และจะพบวา รูปทั่วไปของปฏิยานุพันธของ f(x) คือ F(x) + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
จากสูตรการหาอนุพันธ ddx (xn) = nxn - 1
จะได d ( xn ) = xn - 1
dx n
n+1
ดังนั้น ปฏิยานุพันธของ xn คือ nx + 1 + c

Exercise 2.9
ฉบับ
เฉลย 1. หาปฏิยานุพันธของฟงกชัน f ในแตละขอตอไปนี้
1) f(x) = 45
′x
จาก F ( ) = f( ) จะได F ( ) = 45 x ′x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น F(x) = 45x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว

........................................................................................................................................................................................................................................

2) f(x) = 32x
′x
จาก F ( ) = f( ) จะได F ( ) = 32 x ′x x
........................................................................................................................................................................................................................................
2
ดังนั้น F(x) = 322x + c = 16x2 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.9

3) f(x) = 9x8
′x
จาก F ( ) = f( ) จะได F ( ) = 9 x ′x x8
........................................................................................................................................................................................................................................
9
ดังนั้น F(x) = 99x + c = x9 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................

4) f(x) = 16 - 5x2
′x x
จาก F ( ) = f( ) จะได F ( ) = 16 - 5 ′x x2
........................................................................................................................................................................................................................................
3 3
ดังนั้น F(x) = 161x - 53x + c = 16x - 53x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................

114
 5 4 2
2. ใหแสดงวา F(x) = -4x5 + x2 - x2 + 9x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว เปนปฏิยานุพันธของ
f(x) = -4x4 + 2x3 - x + 9
5 4 2
จาก F( ) = -45x + x2 - x2 + 9 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
x x
........................................................................................................................................................................................................................................
5 4 2
จะได F′(x) = ddx (-45x + x2 - x2 + 9x + c)
........................................................................................................................................................................................................................................

= -4x4 + 2x3 - x + 9 = f(x)

........................................................................................................................................................................................................................................
5 4 2
ดังนั้น F(x) = -45x + x2 - x2 + 9x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว เปนปฏิยานุพันธของ
........................................................................................................................................................................................................................................

f(x) = -4x4 + 2x3 - x + 9

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

3. กําหนด f(x) = 3 x + x และ F(1) = 72 โดยที่ฟงกชัน F เปนปฏิยานุพันธของฟงกชัน f

ใหหา F(4)
1
′x
จาก F ( ) = f( ) จะได F ( ) = 3 + = 3 + x ′x x x x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................
3 2 3 2
ดังนั้น F(x) = 3 2 + x2 + c = 2x2 + x2 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
3 x
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
2
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
3 2
จะได F(1) = 2(1)2 + 12 + c = 52 + c
........................................................................................................................................................................................................................................
3 2
เนื่องจาก F(1) = 72 จะได 52 + c = 72, c = 1 และ F(4) = 2(4)2 + 42 + 1 = 16 + 8 + 1 = 25
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น F(4) เทากับ 25

........................................................................................................................................................................................................................................

4. กําหนด f(x) = -4x3 + ax2 + 2, F(1) = 1 และ F(3) = 3 โดยทีฟ่ ง กชนั F เปนปฏิยานุพนั ธ
ของฟงกชัน f ใหหาคาของ 3a
E x e r c i s e 2.9

′x
จาก F ( ) = f( ) จะได F ( ) = -4 + a + 2 x ′x x3 x2
........................................................................................................................................................................................................................................
4 3 3
ดังนั้น F(x) = -44x + a3x + 21x + c = -x4 + a3x + 2x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
3 4 + a(33)
จะได F(1) = -14 + a(1) + 2(1) + c และ F(3) = -3 3 + 2(3) - 3
a
........................................................................................................................................................................................................................................
3
เนื่องจาก F(1) = 1 จะได 3a + 1 + c = 1 เนื่องจาก F(3) = 3 จะได 26a 3 - 75 = 3
........................................................................................................................................................................................................................................

c = - 3a a =9
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได 3a = 3(9) = 27
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น 3a เทากับ 27
........................................................................................................................................................................................................................................

115
 2.10 ปริพนั ธ ไมจาํ กัดเขต (Indefinite Integrals)
กําหนดให F และ f เปนฟงกชัน ซึ่ง F′(x) = f(x) ทุก x∊Df
จะไดวา ถา c เปนคาคงที่ใด ๆ แลว F(x) + c เปนปฏิยานุพันธของฟงกชัน f
d
นั่นคือ dx[F(x) + c] = f(x)
เราจะเขียนแทน F(x) + c ดวย f(x)dx
นั่นคือ f(x)dx = F(x) + c

1. การหาปริพันธของฟงกชันโดยใชสูตรพื้นฐาน
สูตรการหาปริพันธไมจํากัดเขต
กําหนด f และ g เปนฟงกชันที่มีปริพันธ และ k, c เปนคาคงตัว
n+1
1) kdx = kx + c 2) ถา n -1 แลว xndx = nx + 1 + c
ฉบับ 3) kf(x)dx = k f(x)dx 4) [f(x) + g(x)]dx = f(x)dx + g(x)dx
เฉลย 5) [f(x) - g(x)]dx = f(x)dx - g(x)dx

Exercise 2.10 A
1. หาปริพันธแตละขอตอไปนี้ (กําหนด 1x dx = ln x + c)
1) (x + 8)dx = xdx + 8dx
......................................................................................................................................................................
2
E x e r c i s e 2.10 A

= x2 + 8 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
x
......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

3d
2) (x3 - 12x)dx = x x - 12 d xx
......................................................................................................................................................................
4 2
= x4 - 122x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
......................................................................................................................................................................
4
= x4 - 6x2 + c
......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

116
 dy เมื่อกําหนด y = f(x)dx ตอไปนี้
2. หา dx
1) y = (4x3 - 3x + 2)dx
จาก y = (4 3 - 3 + 2)d x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได y = 4 x3dx - 3 xdx + 2dx

........................................................................................................................................................................................................................................
2
= x4 - 32x + 2x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
2
เนื่องจาก ddyx = ddx (x4 - 32x + 2x + c)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 4x3 - 3x + 2
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ddyx = 4x3 - 3x + 2

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) y = (6 x - 5 3 x2 + 2)dx
1 2
จาก y = (6 - 5 3 2 + 2)d = (6 - 5 + 2)d
x x x x2 x3 x
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
จะได y = 6 x2dx - 5 x3dx + 2dx
........................................................................................................................................................................................................................................
3 5 ฉบับ
= 4x - 3x + 2x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
2 3
........................................................................................................................................................................................................................................ เฉลย
เนื่องจาก ddyx = ddx(4x2 - 3x3 + 2x + c)
3 5
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
= 6x2 - 5x3 + 2
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ddyx = 6x2 - 5x3 + 2 = 6 x - 5 3 x2 + 2

1 2
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

3) y = (3 x - 3)2dx
E x e r c i s e 2.10 A

1
จาก y = (3 - 3)2d = (9 - 18 + 9)d x x x x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................
1
จะได y = 9 xdx - 18 x2dx + 9dx
........................................................................................................................................................................................................................................
2 3
= 92x - 12x2 + 9x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
2
เนื่องจาก ddyx = ddx( 92x - 12x2 + 9x + c)
3
........................................................................................................................................................................................................................................
1
= 9x - 18x2 + 9
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ddyx = 9x - 18x2 + 9 = (3 x - 3)2

1
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

117
 dy = f(x) ตอไปนี้ กําหนด 1 dx = ln x + c
3. หา y เมื่อกําหนด dx ( x )
1) ddyx = 6x4 - 5x3 + 4x2 - 7x + 8
จาก ddy = 6 4 - 5 3 + 4 2 - 7 + 8
x x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได y = (6x4 - 5x3 + 4x2 - 7x + 8)dx

........................................................................................................................................................................................................................................

= 6 x4dx - 5 x3dx + 4 x2dx - 7 xdx + 8dx

........................................................................................................................................................................................................................................
5 4 3 2
= 65x - 54x + 43x - 72x + 8x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
5 4 3 2
ดังนั้น y = 65x - 54x + 43x - 72x + 8x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

2) ddyx = 3 2 + 2x2 - 9
2x x -2
จาก ddy = 3 + 2x - 9 = 3x2 + 2x - 9
x
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
2x x -2
ฉบับ จะได y = (3x2 + 2x - 9)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
= 32 x-2dx + 2 1x dx - 9dx
........................................................................................................................................................................................................................................

= 2(-1) 3x-1 + 2 ln x - 9x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว

........................................................................................................................................................................................................................................

= - 23x + 2 ln x - 9x + c
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น y = - 23x + 2 ln x - 9x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

3) ddyx = (5x - 5 x)(2x + x)

E x e r c i s e 2.10 A

จาก ddy = (5 - 5 )(2 + ) = 10 2 - 5 - 5

3
x x x x x x x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................
3
จะได y = (10x2 - 5x2 - 5x)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
3
= 10 x2dx - 5 x2 dx - 5 xdx
........................................................................................................................................................................................................................................
3 5 2
= 103x - 2x2 - 52x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
3 5 2
ดังนั้น y = 103x - 2x2 - 52x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

118
 2. การประยุกตของปริพันธไมจํากัดเขต
1) การประยุกตทางเรขาคณิต
ถา y = F(x) เปนฟงกชัน แลว F′(x) จะเปนความชันของเสนโคง y = F(x)
ณ จุด x ใด ๆ ดังนั้น ถากําหนดฟงกชัน F′(x) มาให แลวปริพันธของ F′(x) คือ F(x) + c
เมื่อ c เปนคาคงตัว จะเปนชุดของเสนโคง ที่แตละเสนโคงตางมีความชันเปน F′(x) ในกรณี
ที่กําหนดเงื่อนไขอื่น ๆ เพิ่มเติม จะทําใหสามารถหาเสนโคงที่ตองการจากชุดเสนโคงได
2) การประยุกตเกี่ยวกับการเคลื่อนที่
ในการเคลื่อนที่ของวัตถุ ถา s เปนระยะทาง v เปนความเร็ว a เปนความเรง และ t
เปนเวลา จะไดวา
v = ds dt และ a = dt
dv
ดังนั้น s = vdt และ v = adt

Exercise 2.10 B ฉบับ

เฉลย
1. หาสมการเสนโคง y = f(x) ที่สอดคลองกับเงื่อนไขที่กําหนดใหตอไปนี้
1) y′ = 3x - 7 ผานจุด (2, -1)
เนื่องจากความชันของเสนโคง ณ จุด ( , y) ใด ๆ คือ y = 3 - 7 x ′ x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการเสนโคงใด ๆ คือ y = (3 - 7)d x x

........................................................................................................................................................................................................................................
2
= 32x - 7x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.10 B

จากโจทย เสนโคงผานจุด (2, -1) เมื่อแทน x ดวย 2 และ y ดวย -1 ในสมการเสนโคง

........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
y = 32x - 7x + c จะได -1 = 3(22 ) - 7(2) + c
........................................................................................................................................................................................................................................

-1 = 6 - 14 + c
........................................................................................................................................................................................................................................

c = 7
........................................................................................................................................................................................................................................
2
ดังนั้น สมการเสนโคงที่ตองการ คือ y = 32x - 7x + 7
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

119
 2) y′ = 5x2 - 6x + 9 ผานจุด (0, -3)
เนื่องจากความชันของเสนโคง ณ จุด ( , y) ใด ๆ คือ y = 5 - 6 + 9 x ′ x2 x
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น สมการเสนโคงใด ๆ คือ y = (5 2 - 6 + 9)d x x x

........................................................................................................................................................................................................................................
3
= 53x - 3x2 + 9x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
........................................................................................................................................................................................................................................

จากโจทย เสนโคงผานจุด (0, -3) เมื่อแทน x ดวย 0 และ y ดวย -3 ในสมการเสนโคง

........................................................................................................................................................................................................................................
3 3
y = 53x - 3x2 + 9x + c จะได -3 = 5(03 ) - 3(02) + 9(0) + c
........................................................................................................................................................................................................................................

-3 = 0 - 0 + 0 + c
........................................................................................................................................................................................................................................

c = -3
........................................................................................................................................................................................................................................
3
ดังนั้น สมการเสนโคงที่ตองการ คือ y = 53x - 3x2 + 9x - 3
........................................................................................................................................................................................................................................

2. กําหนดให f เปนฟงกชัน ซึ่ง f(2) = -5, f′(4) = 12 และ f″(x) = 9 สําหรับทุก ๆ คา x
หาคา f(1) + f(2)
ฉบับ จาก f ( ) = 9 ″x
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย
จะได ′x
f ( ) = 9d = 9 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
x x 1
........................................................................................................................................................................................................................................
1
แทน f (4) = 12 ′ จะได 12 = 9(4) + c
........................................................................................................................................................................................................................................
1
c = -24
........................................................................................................................................................................................................................................
1
′x
ดังนั้น f ( ) = 9 - 24 x
........................................................................................................................................................................................................................................
2
จะได f( ) = (9 - 24)d = 92x - 24 + c เมื่อ c เปนคาคงตัว
x x x x 2
........................................................................................................................................................................................................................................
2
2)
E x e r c i s e 2.10 B

แทน f(2) = -5 จะได -5 = 9(2

2 - 24(2) + c
........................................................................................................................................................................................................................................

c = 25
........................................................................................................................................................................................................................................
2
2
ดังนั้น f( ) = 92x - 24 + 25
x x
........................................................................................................................................................................................................................................
2
จะได f(1) = 9(12 ) - 24(1) + 25 = 5.5
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f(1) + f(2) = 5.5 + (-5) = 0.5

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

120
 3. ถาเสนโคง y = f(x) เมื่ออัตราการเปลี่ยนแปลงของความชันที่จุด (x, y) ใด ๆ บนเสนโคง
เทากับ 6x - 25 และเสนสัมผัสเสนโคงที่จุด (5, 130) ตั้งฉากกับเสนตรง
x + 74y - 9,625 = 0 หาความชันของเสนโคงที่จุด x = -1
เนื่องจากอัตราการเปลี่ยนแปลงของความชันของเสนโคง คือ อนุพันธของความชันของเสนโคง
........................................................................................................................................................................................................................................

แตความชันของเสนโคง คือ อนุพันธของฟงกชัน

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได อัตราการเปลี่ยนแปลงของความชันของเสนโคง คือ อนุพันธอันดับที่ 2 ของฟงกชัน

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f″(x) = 6x - 25
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = (6x - 25)dx

........................................................................................................................................................................................................................................

= 3x2 - 25x + c เมื่อ c เปนคาคงตัว

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความชันของเสนโคง ณ จุด (x, y) ใด ๆ คือ f′(x) = 3x2 - 25x + c

........................................................................................................................................................................................................................................

จากโจทย เสนสัมผัสเสนโคงที่จุด (5, 130) ตั้งฉากกับเสนตรง x + 74y - 9,625 = 0

........................................................................................................................................................................................................................................

ซึ่งเสนตรง x + 74y - 9,625 = 0 คือ y = 9,625 74 - 74

x
........................................................................................................................................................................................................................................ ฉบับ
เฉลย
จะได ความชันของเสนตรงที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคง คือ
........................................................................................................................................................................................................................................

y′ = ddx(9,625 74 - 74)
x
........................................................................................................................................................................................................................................

= - 741
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได ความชันของเสนสัมผัสเสนโคงที่จุด (5, 130) เทากับ 74

........................................................................................................................................................................................................................................

แทน x ดวย 5 และ f′(5) ดวย 74 ในสมการ f′(x) = 3x2 - 25x + c จะได
........................................................................................................................................................................................................................................

f′(5) = 3(52) - 25 (5) + c

E x e r c i s e 2.10 B

........................................................................................................................................................................................................................................

74 = 75 - 2 + c
........................................................................................................................................................................................................................................

c = 1
........................................................................................................................................................................................................................................

ทําใหไดวาความชันของเสนโคงที่จุด = -1 คือ x
........................................................................................................................................................................................................................................

f′(-1) = 3(-1)2 - 25(-1) + 1

........................................................................................................................................................................................................................................

= 225
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความชันของเสนโคงที่จุด x = -1 เทากับ 225

........................................................................................................................................................................................................................................

121
 2.11 ปริพนั ธจาํ กัดเขต (Definite Integrals)
กําหนด f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [a, b] ปริพันธจํากัดเขตของฟงกชัน f จาก a ถึง b เขียนแทน
b
ดวยสัญลักษณ f(x)dx เรียก a วา ลิมิตลาง (lower limit) และเรียก b วา ลิมิตบน (upper limit)
a
ของปริพนั ธ

b
สัญลักษณ a f(x)dx ในแตละสวนมีความหมาย ดังนี้
ลิมิตบนของการหาปริพันธ ปริพันธ
b
เครื่องหมายปริพันธ
a
f(x)dx
ลิมิตลางของการหาปริพันธ
ปริพันธจํากัดเขตของ f
จาก a ถึง b

ทฤษฎีบทหลักมูลของแคลคูลัส (The Fundamental Theorem of Calculus)

ฉบับ กําหนด f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [a, b] ถา F เปนปฏิยานุพันธของฟงกชัน f แลว
เฉลย
b

a
f(x)dx = F(b) - F(a)

สมบัติของปริพันธจํากัดเขต
กําหนด f และ g เปนฟงกชันที่มีปริพันธไดบนชวง [a, b]
a
1. a f(x)dx = 0
b b
2. a kf(x)dx = k a f(x)dx เมื่อ k เปนจํานวนจริงใด ๆ
b b b
3. a [f(x) + g(x)]dx = a f(x)dx + a g(x)dx
b b b
4. a [f(x) - g(x)]dx = a f(x)dx - a g(x)dx
b a
5. a f(x)dx = - b f(x)dx
b c b
6. ถา a ≤ c ≤ b แลว a f(x)dx = a f(x)dx + c f(x)dx

122
 Exercise 2.11
1. หาคาของปริพันธจํากัดเขตในแตละขอตอไปนี้
0 1
1) -2 4x3dx 5) -1 (3x2 + 6x - 8)dx
= 40
x -2 = (3+32-8)1
x x x -1
..................................................................................................... .....................................................................................................

= 04 - (-2)4
..................................................................................................... = [13 + 3(12) - 8(1)] - [(-1)3 + 3(-1)2 - 8(-1)]
.....................................................................................................

= -16
..................................................................................................... = -14
.....................................................................................................

..................................................................................................... .....................................................................................................
4 4
2) 1 (8x - 9)dx 6) 2 (3x - 5)2dx
4
= (4x2 - 9x)14
..................................................................................................... = (9x2 - 30x + 25)dx
.....................................................................................................
2
= [4(42) - 9(4)] - [4(12) - 9(1)]
..................................................................................................... = (3 3 - 15 2 + 25 ) 4
x x x 2
.....................................................................................................

= 33
..................................................................................................... = [3(43) - 15(42) + 25(4)]
.....................................................................................................
ฉบับ
- [3(23) - 15(22) + 25(2)] = 38 เฉลย
..................................................................................................... .....................................................................................................
5 0
3) 2 (x3 - 6)dx 7) -3 x2(x + 6)dx
4 5 0
= ( x4 - 6x)2
..................................................................................................... = (x3 + 6x2)dx
.....................................................................................................
-3
4 4 4 0
= [ 54 - 6(5)] - [ 24 - 6(2)]
..................................................................................................... = ( x4 + 2x3)-3
.....................................................................................................
4
= 537
.....................................................................................................
4 0 - [(-3) 4 + 2(-3) ]
3
=.....................................................................................................
= 135
E x e r c i s e 2.11

..................................................................................................... .....................................................................................................
4
3 0
4) 1 ( 5 ) dx 8) -1 x3(x2 - 1)2dx
x3 1 0
= (5 - )d x2 x
..................................................................................................... = ( 7 - 2 5 + 3)d
x x x x
.....................................................................................................
1 -1
8 6 4 0
= (10 ) 3 x 1
..................................................................................................... = ( x8 - x3 + x4 )-1
.....................................................................................................
8 (-1)6 (-1)4
= 10 3 - 10 1
..................................................................................................... = 0 - [(-1) 8 - 3 + 4 ]
.....................................................................................................

= 10 3 - 10
..................................................................................................... = - 241
.....................................................................................................

123
 6x + 1 เมื่อ 0 ≤ x ≤ b b
2. กําหนด f(x) = ถา -2 f(x)dx = 16 แลว b มีคาเทาไร
1 เมือ่ x < 0
เนื่องจากฟงกชัน f แบงเปน 2 เงื่อนไข
........................................................................................................................................................................................................................................
b 0 b
จะได f(x)dx = f(x)dx + f(x)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
-2 -2 0
0 b
16 = 1d + (6 + 1)d x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
-2 0
16 = x-2 + (3x2 + x)0b 0
........................................................................................................................................................................................................................................

16 = [0 - (-2)] + [(3b2 + b) - 0]
........................................................................................................................................................................................................................................

3b2 + b - 14 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

(3b + 7)(b - 2) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น b = - 73 หรือ 2
........................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจาก 0 ≤ x ≤ b นั่นคือ b > 0

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น b = 2
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ 3. กําหนด f(x) = x3 + ax2 + bx + 4 เมื่อ a และ b เปนจํานวนจริง ถา f′(1) = 15 และ
เฉลย 1
55 แลว f(2) เทากับเทาไร
0
f(x)dx = 12
จาก f( ) = 3 + a 2 + b + 4
x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได f′(x) = 3x2 + 2ax + b

........................................................................................................................................................................................................................................

นั่นคือ f′(1) = 3(12) + 2a(1) + b

........................................................................................................................................................................................................................................

15 = 3 + 2a + b
........................................................................................................................................................................................................................................

12 = 2a + b .....➀
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.11

1 1
และจาก f(x)dx = (x3 + ax2 + bx + 4)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
0 0
4 3 2 1
จะได 12 = ( 4 + a3x + b2x + 4x)0 = 14 + 3a + 2b + 4
55 x
........................................................................................................................................................................................................................................

4 = 4a + 6b ..... ➁
........................................................................................................................................................................................................................................

(➀ × 2) - ➁ จะได b = -5
........................................................................................................................................................................................................................................

แทน b = -5 ใน ➀ จะได a = 172

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น f(x) = x3 + 172 x2 - 5x + 4

........................................................................................................................................................................................................................................

f(2) = 23 + 172 (2)2 - 5(2) + 4 = 36

........................................................................................................................................................................................................................................

124
 2.12 พืน้ ที่ปดลอมดวยเสนโคง
1. การหาพื้นที่ระหวางแกน X แกน Y กับเสนโคง
ทฤษฎีบท 11
เมือ่ f เปนฟงกชนั ตอเนือ่ งบนชวง [a, b] และ A เปนพืน้ ทีซ่ งึ่ ปดลอมดวยเสนโคง f กับแกน X
จาก x = a ถึง x = b
1. ถา f(xb ) ≥ 0 สําหรับทุกคาของ x ทีอ่ ยูใ นชวง [a, b] และ A เปนพืน้ ทีเ่ หนือแกน X แลว
A = a f(x)dx
2. ถา f(x)b ≤ 0 สําหรับทุกคาของ x ที่อยูในชวง [a, b] และ A เปนพื้นที่ใตแกน X แลว
A = - a f(x)dx
Y y = f(x) Y
a b
0 X

y = f(x)
0 a b X
ฉบับ
f(x) ≥ 0 f(x) ≤ 0 เฉลย

Exercise 2.12 A
หาพื้นที่ซึ่งปดลอมดวยเสนโคงกับแกน X บนชวงที่กําหนดในแตละขอตอไปนี้
1) y = x2 - 6, -2 ≤ x ≤ 2
x ≤
เนื่องจาก f( ) 0 สําหรับทุกคาของ ที่อยูในชวง [-2, 2] x
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.12 A

b
จะได พื้นที่ปดลอม A = -a f(x)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
2 2
= --2 (x2 - 6)dx = -2 (-x2 + 6)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
3 2
= (- x3 + 6x)-2
........................................................................................................................................................................................................................................
3 3
= [- 23 + 6(2)] - [- (-2) 3 + 6(-2)]
........................................................................................................................................................................................................................................

= (- 83 + 12) - (83 - 12) = 563

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พื้นที่ซึ่งปดลอมดวยเสนโคง y = 2 - 6 กับแกน จาก = -2 ถึง = 2 x X x x

........................................................................................................................................................................................................................................

เทากับ 563 ตารางหนวย

........................................................................................................................................................................................................................................

125
 2) y = x3 + 2x2 - 49x - 98, -7 ≤ x ≤ 7
3
หาพื้นที่ซึ่งปดลอมดวยเสนโคง y = x x + 2 2 - 49 - 98 กับแกน ไดจากการหาจุดที่เสนโคง
x X
........................................................................................................................................................................................................................................

ตัดแกน โดยให y = 0 จะได

X
........................................................................................................................................................................................................................................
3
0 = x x + 2 2 - 49 - 98 x
........................................................................................................................................................................................................................................

0 = ( 3 - 49 ) + (2 2 - 98)
x x x
........................................................................................................................................................................................................................................

0 = ( 2 - 49) + 2( 2 - 49)
xx x
........................................................................................................................................................................................................................................

0 = ( + 2)( 2 - 49) x x
........................................................................................................................................................................................................................................

x
0 = ( + 2)( - 7)( + 7) x x
........................................................................................................................................................................................................................................

x = -7, -2, 7
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น เสนโคงตัดแกน ที่จุด (-7, 0) จุด (-2, 0) และจุด (7, 0)

X
........................................................................................................................................................................................................................................
3
เนื่องจากมีบางสวนของเสนโคง y = x x + 2 2 - 49 - 98 อยูใตแกน จึงแบงพื้นที่ปดลอมเปน
x X
........................................................................................................................................................................................................................................

x ≥
2 ชวง ซึ่ง f( ) 0 สําหรับทุกคาของ ที่อยูในชวง [-7, -2] และ f( ) 0 สําหรับทุกคาของ x x ≤ x
........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย ที่อยูในชวง [-2, 7] จะได พื้นที่ปดลอม
........................................................................................................................................................................................................................................
-2
A = -7 f( )d x x
........................................................................................................................................................................................................................................
1
-2
= -7 ( 3 + 2 2 - 49 - 98)d
x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
4 3 2 -2
= ( x4 + 23x - 492x - 98x)-7
........................................................................................................................................................................................................................................
4 2(-2)3 49(-2)2 4 2(-7)3 49(-7)2
(-2) (-7)
= [ 4 + - - 98(-2) ] [ 4 + 3 - 2 - 98(-7)]
-
........................................................................................................................................................................................................................................
3 2
= 290 37 - (- 12 ) = 12
1,715 2,875
........................................................................................................................................................................................................................................
E x e r c i s e 2.12 A

A2 = --2 f(x)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
7
= -2 (- 3 - 2 2 + 49 + 98)d
x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
4 3 2 7
= (- x4 - 23x + 492x + 98x)-2
........................................................................................................................................................................................................................................
3 49(7)2
= [- 74 - 2(7)
4 (-2)4 - 2(-2)3 + 49(-2)2 + 98(-2)
+ 2 + 98(7) ] - [ - ]
........................................................................................................................................................................................................................................
3 4 3 2
= 12,691 12 + 3 = 4
290 4,617
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น พื้นที่ซึ่งปดลอมดวยเสนโคง y = 3 + 2 2 - 49 - 98 กับแกน เทากับ x x x X

........................................................................................................................................................................................................................................

A1 + A2 = 2,875 4,617
12 + 4 เทากับ 6 ตารางหนวย
8,363
........................................................................................................................................................................................................................................

126
 2. การหาพื้นที่ระหวางเสนโคง
กําหนด y = f1(x) และ y = f2(x) เปนฟงกชัน โดยที่ f2(x) ≥ 1 f (x) เขียนกราฟได
ดังรูป Y
y = f2(x)

A f2(x) - f1(x)
y = f1(x)

0 a b X

เมื่อ f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [a, b] และ A เปนพื้นที่ของบริเวณที่ปดลอมดวย

เสนโคง y = f1(x) และ y = f2(x) จาก x = a ถึง x = b
b
พื้นที่ปดลอม A = a [f2(x) - f1(x)]dx
ฉบับ
เฉลย
Exercise 2.12 B
1. หาพืน้ ทีข่ องบริเวณทีป่ ด ลอมดวยเสนโคงกับเสนตรง หรือเสนโคงทีก่ าํ หนดในแตละขอตอไปนี้
1) y = x2 และ y = x
จากโจทย หาจุดตัดของเสนโคง y = 2 และเสนโคง y = โดยให x x
........................................................................................................................................................................................................................................
Y
x2 = x y = f1(x) = x2
........................................................................................................................................................................................................................................
1
x2 - x 2 = 0
E x e r c i s e 2.12 B

(1, 1) y = f2(x) = x
........................................................................................................................................................................................................................................
1 3
x2(x2 - 1) = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

x = 0, 1 A
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได จุดตัด 2 จุด คือ จุด (0, 0) และจุด (1, 1) ดังรูป

........................................................................................................................................................................................................................................
0 1 X
จากรู ป f ( x ) = x 2 และ f (x) = x = x12
........................................................................................................................................................................................................................................
1 2
1 1
จะได พื้นที่ปดลอม A = 0 (x2 - x2)dx
........................................................................................................................................................................................................................................
3 3 1 3 3 3 3
=(2 3x - x3 )0 = (2 31 - 13 ) - (2 30 - 03 )
........................................................................................................................................................................................................................................

=13 ตารางหนวย
........................................................................................................................................................................................................................................

127
 2) y = x3 + 1 และ y = -x2 + 2x + 1
จากโจทย หาจุดตัดของเสนโคง y = x 3 + 1 และเสนโคง y = - 2 + 2 + 1 โดยให x x
........................................................................................................................................................................................................................................

x 3 +1 = -2+2 +1 x x
........................................................................................................................................................................................................................................
3 2
x x x + -2 = 0
........................................................................................................................................................................................................................................

( 2 + - 2) = 0
xx x
........................................................................................................................................................................................................................................

xx ( + 2)( - 1) = 0 x
........................................................................................................................................................................................................................................

x = -2, 0, 1
........................................................................................................................................................................................................................................

จะได จุดตัด 3 จุด คือ จุด (-2, -7) จุด (0, 1) และจุด (1, 2) ดังรูป
........................................................................................................................................................................................................................................
Y
........................................................................................................................................................................................................................................
(1, 2)
(0, 1)
........................................................................................................................................................................................................................................
-2 0 1 X
A
........................................................................................................................................................................................................................................

ฉบับ y = x3 + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
เฉลย y = -x2 + 2x + 1
........................................................................................................................................................................................................................................
(-2, -7)
........................................................................................................................................................................................................................................
0 1
จะได พื้นที่ปดลอม A = -2 [( 3 + 1) - (- 2 + 2 + 1)]d + 0 [(- 2 + 2 + 1) - ( 3 + 1)]d
x x x x x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
0 1
= -2 ( 3 + 2 - 2 )d + 0 (- 3 - 2 + 2 )d
x x x x x x x x
........................................................................................................................................................................................................................................
4 3 0 4 3 1
= ( x4 + x3 - x2)-2 + (- x4 - x3 + x2) 0
........................................................................................................................................................................................................................................
4 (-2)3 4 13
= [0 - ((-2)
E x e r c i s e 2.12 B

+ - (-2) 2
+ - 1
)] [( 4 - 3 + 1 ) - 0]
2
........................................................................................................................................................................................................................................
4 3
= 83 + 125
........................................................................................................................................................................................................................................

= 37 12 ตารางหนวย
........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

128
 แนวข้อสอบ
3
จากรูป พื้นที่ปดลอม A เทากับ 1,449
40 ตารางหนวย ใหหาคาของ -6 f1(x)dx
Y
9
y = f2(x) = 15 (x + 1)2 + 3 8
7
6
5
4
3
AA 2
1
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1-10 1 2 3 4 5 6 7 X
y = f1(x)
b
แนวคิด เนื่องจาก พื้นที่ปดลอม A = a [f ( ) - f ( )]d 2x 1x x
................................................................................................................................................................................................................................................
3
[(1 (x + 1) + 3) - f1(x)]dx
จะได พื น
้ ที ป
่ ด
 ล อ ม A = 2
................................................................................................................................................................................................................................................
-6 5
1,449 = 3 ( x2 + 2x + 16)dx - 3 f (x)dx ฉบับ
................................................................................................................................................................................................................................................
40 -6 5 5 5 3 -6 1 เฉลย
3 3 2
f (x)dx = (15 x + x + 16x) - 1,449
................................................................................................................................................................................................................................................
-6 1 5 5 -6 40 3
3 32 16(3)
= [15 + 5 + 5 ] - [(-6)
3 (-6)2 + 16(-6) - 1,449
15 + 5 5 ] 40
................................................................................................................................................................................................................................................

= 198 5 - 40
1,449
................................................................................................................................................................................................................................................

= 278
................................................................................................................................................................................................................................................
3
ดังนั้น -6 f1(x)dx เทากับ 278
................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................

129
 Math คณิตศาสตร์ในชีวิตจริง
in Real Life
ชาตรีทําการทดลองปลอยลูกบอลจากดาดฟาลงสูพื้นดิน ซึ่งลูกบอลเคลื่อนที่ดวยระยะทาง
s(t) = 7t2 เมตร ในเวลา t วินาที
จากสถานการณขางตน แสดงแนวคิดเพื่อตอบคําถาม
1) ระยะทางที่ลูกบอลเคลื่อนที่ไดหลังจากปลอยลูกบอลไป 4 วินาที
2) ความเร็วของลูกบอลขณะเวลา t ใด ๆ
3) ความเรงของลูกบอลขณะเวลา t ใด ๆ
4) ความเรงของลูกบอลขณะเวลา t = 5 วินาที

แนวคิด
........................................................................................................................................................................................................................................

1) จาก s(t) = 7t2

........................................................................................................................................................................................................................................

จะได s(4) = 7(42)

........................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ
เฉลย = 112
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ระยะทางที่ลูกบอลเคลื่อนที่ไดหลังจากปลอยลูกบอลไป 4 วินาที คือ 112 เมตร

........................................................................................................................................................................................................................................

2) จาก v = ds
........................................................................................................................................................................................................................................
dt
= dtd (7t2)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 14t
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเร็วของลูกบอลขณะเวลา t ใด ๆ เทากับ 14t เมตรตอวินาที

........................................................................................................................................................................................................................................

3) จาก a = dv
........................................................................................................................................................................................................................................
dt
= dtd (14t)
........................................................................................................................................................................................................................................

= 14
........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเรงของลูกบอลขณะเวลา t ใด ๆ เทากับ 14 เมตรตอวินาที2

........................................................................................................................................................................................................................................

4) จากขอ 3) จะเห็นวา ลูกบอลเคลื่อนที่ดวยความเรงคงที่ 14 เมตรตอวินาที2

........................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น ความเรงของลูกบอลขณะเวลา t = 5 วินาที เทากับ 14 เมตรตอวินาที2

........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................

130
 2
แบบทดสอบหน่วยการเรียนรู้ที่

Unit Test คะแนนที่ได คะแนนเต็ม

ตอนที่ 1 เลือกคําตอบที่ถูกที่สุด 20
1. ขอใดคือคาของ xlim 3x22 + 2x - 16
→2 x + 3x - 10

1. 1 2. 2 3. 3 4. 4
2. ให A = xlim x - 3 และ B = lim 8x3 - 1,728 ขอใดคือคาของ AB
→9 x - 9 x→6 2x - 12
1. 6 1 2. 6 3. 72 4. 432
3. ให f(x) = x2 - 4x ลิมิตในขอใดตอไปนี้หาคาไมได
1. xlim f(x) - f(1) 2. lim f(x) - f(4)
→1 x - 1 x→4 x - 4

3. xlim f(x) - f(5) 4. xlim f(x) - f(2)

→5 x-5 →3 x - 3

x - 5a เมื่อ x ≤ 2
4. ให f(x) = 3x2 + 5 เมื่อ x > 2 ขอใดคือคาของ a ที่ทําให f เปนฟงกชันตอเนื่อง ฉบับ
เฉลย
ที่ x = 2
1. -1 2. -2 3. -3 4. -4
(x - 2)2 + 1 เมื่อ x < 0
5. ให f(x) = x - b เมื่อ x > 2 ถา f เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวง [-1, 4]
x2 + ax + b เมื่อ 0 ≤ x ≤ 2
แลว f(1) เทากับเทาไร
1. 0 2. 3 3. 5 4. 9
ax2 - bx + 49 เมื่อ x ≤ 6
6. ให f(x) = x - 5 เมื่อ 6 < x ≤ 9 ขอใดคือคาของ a และ b ที่ทําให f
ax - b เมื่อ x > 9
เปนฟงกชันตอเนื่องบน R
1. a = 103 และ b = 28 2. a = 53 และ b = 27
3. a = 5 และ b = 26 4. a = 3 และ b = 25

131
 7. ให f(x) = 2x3 - 12x2 + 1 สมการเสนตรงใดที่ตั้งฉากกับเสนสัมผัสที่จุด (-2, -63)
1. x + 72y + 4,538 = 0 2. x + 72y - 4,538 = 0
3. 72x + y + 4,538 = 0 4. 72x + y - 4,538 = 0
8. จุดใดบนเสนโคง y = 4x3 - 4x2 + 2x - 9 ที่ทําใหความชันของเสนสัมผัสเทากับ 2
1. (-1, -19) 2. (0, -9) 3. (1, -7) 4. (2, 11)
9. ให P(x, y) เปนจุดบนเสนโคง y = x2 - 12x + 38 ถาเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุด P
ขนานกับเสนตรง 4x + y - 32 = 0 ขอใดคือพิกัดของจุด P
1. (4, 6) 2. (8, 6) 3. (2, 18) 4. (1, 27)
10. ให f(x) = 5x2 - 5 x แลว f′(4) มีคาเทาไร
1. 0 2. 1 3. 155 4. 150
8 70 70
3x + 6
11. ให f(x) = x - 2 แลว f‴(x) มีคาเทาไร
ฉบับ 1. x 3- 2 2. - 12 2 3. 24 3 4. - 72 4
เฉลย (x - 2) (x - 2) (x - 2)
12. ให f(x) = x x- 2 และ g(x) = 2x2 - 15 ถา F(x) = f(g(x)) และ F′(3) มีคาเทาไร
1. -8 2. -24 3. -32 4. -40
13. ให y = 6 - 6x ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง
1. y″ = - 9
6 - 6x
2. ความชันของเสนโคงที่จุด (-5, 6) คือ - 12
3. ฟงกชัน y = 6 - 6x เปนฟงกชันตอเน��องที่ x = -1
4. สมการของเสนสัมผัสเสนโคง ณ จุด (-5, 6) คือ y = - 12 x + 72
14. กําหนด f(x) = x3 - ax2 + 8x เมื่อ a เปนจํานวนจริง ถาคาวิกฤตคาหนึ่งของฟงกชัน f คือ
x = 8 แลว f เปนฟงกชันเพิ่มในชวงใด
1. (13, 8) 2. (-3, 8)
3. (-∞, 13) และ (8, ∞) 4. (-∞, -3) และ (0, 8)

132
15. กําหนดให f(x) = ax3 + bx เมือ่ a และ b เปนจํานวนจริง และ f มีคา ตํา่ สุดสัมพัทธเทากับ -2
ที่จุด x = 1 ถา g(x) = x3 + f′(x) แลวผลบวกของคาวิกฤตทั้งหมดของฟงกชัน g เทากับ
เทาไร
1. -4 2. -2 3. 3 4. 6
16. วัตถุหนึ่งเคลื่อนที่ไดระยะทาง s(t) = 4t3 - 20.5t2 + 150t เมื่อ s แทนระยะทางมีหนวย
เปนเมตร และ t แทนเวลามีหนวยเปนวินาที ขอใดคือความเรงของวัตถุขณะเวลา t ใด ๆ
1. 24t + 41 เมตรตอวินาที2 2. 24t - 41 เมตรตอวินาที2
3. -24t + 41 เมตรตอวินาที2 4. -24t - 41 เมตรตอวินาที2
17. ขอใดคือคาของ ( 14 - 23 - 12)dx เมื่อ c เปนคาคงตัว
x x
1 1
1. 3 + 2 + 12x + c 2. - 1 3 + 12 + 12x + c
3x x 3x x
3. 1 3 - 12 - 12x + c 4. - 1 3 + 12 - 12x + c
3x x 3x x ฉบับ
2
18. ขอใดคือสมการเสนโคง y = f(x) ที่มี f′(x) = 15x + 6 และผานจุด (-1, 3) เฉลย
1. y = 5x 5 3 + 6x + 14 2. y = -5x3 + 6x + 14
3. y = 5x3 - 6x + 14 4. y = 5x3 + 6x - 14
19. Y จากรูป ขอใดคือพืน้ ทีป่ ด ลอมของบริเวณทีแ่ รเงา
3 1. 2.25 ตารางหนวย
2 3 2 2. 3.50 ตารางหนวย
1 y = x + 3x - x - 3
X 3. 5.75 ตารางหนวย
-4 -3 -2 -1 0 1 2
-1 4. 7 ตารางหนวย
-2
-3

20. ขอใดคือพื้นที่ปดลอมระหวางเสนโคง y = -x2 + 8x - 12 และ y = 2x - 12

1. 30 ตารางหนวย 2. 32 ตารางหนวย
3. 34 ตารางหนวย 4. 36 ตารางหนวย

133
 คะแนนที่ได คะแนนเต็ม
ตอนที่ 2 แสดงวิธีทํา 10

นิราขับรถยนตไปตางจังหวัดเปนระยะทาง 400 กิโลเมตร โดยใชความเร็ว x กิโลเมตร

1 (3,600 + x) ลิตรตอระยะทาง 1 กิโลเมตร และ
ตอชั่วโมง โดยรถยนตคันนี้ตองใชนํ้ามัน 200 x
นํ้ามันราคาลิตรละ 27 บาท นิราตองเสียคานํ้ามันอยางนอยกี่บาทในการเดินทางครั้งนี้
ให y แทนฟงกชันของคานํ้ามันที่ตองจาย
..............................................................................................................................................................................................................................................

จะได y(x) = ระยะทาง × การเผาไหมของนํ้ามัน × ราคานํ้ามัน

..............................................................................................................................................................................................................................................

= 400 [200 1 3,600 + x × 27

( x )]
..............................................................................................................................................................................................................................................

= 54 ( x + x) 3,600
..............................................................................................................................................................................................................................................

y′(x) = 54 (- 3,600 + 1)
..............................................................................................................................................................................................................................................
x2
และ y″(x) = 388,800
..............................................................................................................................................................................................................................................
x3
หาคาวิกฤตที่ทําให y′(x) = 0
..............................................................................................................................................................................................................................................

จะได 54 (- 3,600 + 1) = 0
..............................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ x2
เฉลย 3,600 = 1
..............................................................................................................................................................................................................................................
x2
x2 = 3,600
..............................................................................................................................................................................................................................................

x = -60, 60
..............................................................................................................................................................................................................................................

เนื่องจากความเร็วเปนบวก จะได x = 60 กิโลเมตรตอชั่วโมง

..............................................................................................................................................................................................................................................

จะได y″(x) = 388,800

..............................................................................................................................................................................................................................................
603
= 1.8 ซึ่งมากกวา 0
..............................................................................................................................................................................................................................................

นั่นคือ ถาขับรถยนตดวยความเร็ว 60 กิโลเมตรตอชั่วโมง จะทําใหเสียคานํ้ามันนอยที่สุด

..............................................................................................................................................................................................................................................

ดังนั้น นิราตองเสียคานํ้ามันอยางนอย 54 (3,600 60 + 60) เทากับ 6,480 บาท

..............................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

134
แบบทดสอบ พิสูจน์ศักยภาพ

Challenging Test
คะแนนที่ได คะแนนเต็ม
20
-x3 + 3 เมื่อ x < 4
1. คา a ที่ทําให f(x) =  x - 3  เมื่อ x ≥ 4 ตอเนื่องที่ x = 4 คือเทาไร
x - 6 - a

1. 121
61 2. 123
61
3. 121 4. 123
2. ให f เปนฟงกชัน ซึ่ง f′(x) = (x + 2x)6 ถา g(x) = f(2x - 3) แลว g′(x) มีคาเทาไร
1. (2x - 3)6 2. (2x - 3)-6
(6 - 9)6
3. (6x 4. (6x - 9)-6
3. จุดใดบนเสนโคง y = 8x2 - 4x + 3 ที่ทําใหความชันของเสนสัมผัสเสนโคงเทากับ 28
1. (0, 3) 2. (1, 7)
3. (2, 27) 4. (3, 63)
ฉบับ
4. ให f(x) = 14x2 - 56x - 168 แลว f(x) มีคาตํ่าสุดหรือคาสูงสุดสัมพัทธของฟงกชันเทากับ เฉลย
เทาไร
1. คาต่ําสุดสัมพัทธ = -224
2. คาต่ําสุดสัมพัทธ = -120
3. คาสูงสุดสัมพัทธ = 224
4. คาสูงสุดสัมพัทธ = 120
5. โรงงานผลิตปากกาแหงหนึ่งผลิตปากกาไดวันละ 10,000 ถึง 15,000 ดามตอวัน ถาผลิต
ปากกาวันละ 10,000 ดาม จะไดกําไรดามละ 15 บาท แตถาผลิตไดเกิน 10,000 ดาม
ผลกําไรตอดามลดลงดามละ 0.001 บาท ตอจํานวนปากกาที่ผลิตเกิน 10,000 ดาม โรงงาน
ควรผลิตปากกาจํานวนกี่ดามตอวันเพื่อใหไดผลกําไรสูงสุด
1. 12,500 ดามตอวัน 2. 12,750 ดามตอวัน
3. 13,000 ดามตอวัน 4. 13,250 ดามตอวัน

135
 6. ขอใดคือระยะทาง s(t) ในการเคลือ่ นทีข่ องวัตถุขณะเวลา t ใด ๆ เมือ่ กําหนด a(t) = t2 - 3t + 6,
v(3) = 152 และ s(2) = 9
t4 - t3 + 3t2 - 6t + 3
1. s(t) = 12 2
t4 - t3 + 3t2 - 6t + 35
2. s(t) = 12 2
t4 + t3 - 3t2 - 6t + 35
3. s(t) = 12 2 3
t4 - t3 + 3t2 - 6t + 35
4. s(t) = 12 2 3
10
7. ขอใดคือคาของ 6  x2 - 16x + 63 dx
1. 3 2. 4
3. 43 4. 53
2 4 7 7 4
8. กําหนดให 0 f(x)dx = 4, 0 f(x)dx = 8 และ 4 f(x)dx = 7 ขอใดคือคาของ 2 f(x)dx + 2 f(x)dx
ฉบับ 1. 0 2. 4
เฉลย
3. 7 4. 15
9. กําหนดพื้นที่ซึ่งปดลอมดวยเสนโคง y = 2x กับแกน X เมื่อ 0 ≤ x ≤ 8 ถาเสนตรง
x = a แบงครึ่งพื้นที่ซึ่งปดลอมดวยเสนโคงนี้ ขอใดคือคาของ a3
1. 6 2 2. 8 2
3. 64 4. 128
10. Y พื้นที่ปดลอมระหวางเสนโคงคือเทาไร
2 y1 = (x - 1)2 - 1 1. 4 ตารางหนวย
1
2. 6 ตารางหนวย
-2 -1 0 1 2 X
-1 y2 = -2(x - 1)2 + 2 3. 8 ตารางหนวย
4. 10 ตารางหนวย

136
Financial
Literacy
วางแผนการขายอยางไรให ไดกําไรสูงสุด
ศิลาเปดโรงงานผลิตผลไมกระปอง เขาพบวา ปทผี่ า นมาโรงงาน เนื้อหา : การวางแผนและ
การจัดการทางการเงิน
ของเขาขายผลไมกระปองไดจาํ นวนมากกวาปกอ น แตกาํ ไร บริบท : การทํางาน
กลับลดลง กระบวนการ : รวบรวมขอมูลและ
วิเคราะหขอมูล
ในบริบททางการเงิน
ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ฉบับ
ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง
เฉลย

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง ผลไมกระปอง

ศิลาพบวา ในการผลิตมีตนทุนในการขายจํานวน x กระปอง เปน

C(x) = 1,000 + 40x
เมื่อ C(x) แทน ตนทุนในการผลิต x กระปอง
ความสัมพันธของจํานวนที่ลูกคาซื้อ คือ ถาซื้อมากขึ้นจะทําใหราคาขายลดลง เปน
B(x) = 100 - 0.01x
เมื่อ B(x) แทน ราคาตอหนวยเมื่อผลิตและจําหนาย x กระปอง
137
 1. กําไรสูงสุดจากการขายผลไมกระปอง และราคาตอกระปองคือเทาไร
แนวคิด ให x แทนจํานวนผลไมกระปอง กระปองที่จําหนาย x
.....................................................................................................................................................................................................................................................
P(x) แทนกําไรจากการขายผลไมกระปอง x กระปอง
.....................................................................................................................................................................................................................................................
จาก กําไร = รายได - ทุน
.....................................................................................................................................................................................................................................................
P(x) = x[B(x)] - C(x)
.....................................................................................................................................................................................................................................................
= x(100 - 0.01x) - (1,000 + 40x)
.....................................................................................................................................................................................................................................................
= -0.01x2 + 60x - 1,000
.....................................................................................................................................................................................................................................................
จะได P′(x) = -0.02x + 60
.....................................................................................................................................................................................................................................................
ให P′(x) = 0 จะได x = 3,000
.....................................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น คาวิกฤตของ P คือ 3,000 และ P″(x) = -0.02 ซึ่งนอยกวา 0
.....................................................................................................................................................................................................................................................
นั่นคือ x = 3,000 ทําให P(3,000) มีคาสูงสุด
.....................................................................................................................................................................................................................................................
จะได P(3,000) = -0.01(3,000)2 + 60(3,000) - 1,000 = 89,000 บาท
.....................................................................................................................................................................................................................................................
และราคาตอกระปองเทากับ B(3,000) = 100 - 0.01(3,000) = 70 บาท
.....................................................................................................................................................................................................................................................
ฉบับ ดังนั้น ถาขายผลไมกระปองจํานวน 3,000 กระปอง จะทําใหมีกําไรสูงสุด
เฉลย .....................................................................................................................................................................................................................................................
คือ 89,000 บาท ในราคากระปองละ 70 บาท
.....................................................................................................................................................................................................................................................

2. ศิลาควรวางแผนการขายอยางไรเพื่อไมใหขาดทุน
แนวคิด การขายไมใหขาดทุน คือ การขายที่ไดเทาทุนหรือการขายที่ไดกําไร
.....................................................................................................................................................................................................................................................
นั่นคือ P(x) ≥ 0 จะได -0.01x2 + 60x - 1,000 ≥ 0
.....................................................................................................................................................................................................................................................
หรือ x2 - 6,000x + 100,000 ≤ 0
.....................................................................................................................................................................................................................................................
2 - 4(1)(100,000)
x = 6,000 ± (-6,000)
.....................................................................................................................................................................................................................................................
2(1)
.....................................................................................................................................................................................................................................................
= 3,000 100 890 ±
.....................................................................................................................................................................................................................................................
x ≈ 16.71, 5,983.29
.....................................................................................................................................................................................................................................................
ดังนั้น ศิลาควรผลิตและขายผลไมกระปองใหได 17 ถึง 5,983 กระปอง ตอการผลิต 1 ครั้ง
.....................................................................................................................................................................................................................................................
จะทําใหไมขาดทุน และถาอยากขายใหไดกาํ ไรสูงสุด ควรผลิตและขายผลไมกระปอง
.....................................................................................................................................................................................................................................................
ครั้งละ 3,000 กระปอง
.....................................................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................................................

138
 2 x
4y 8

แบบทดสอบ ประจําภาคเรียน
คะแนนที่ได คะแนนเต็ม
คําชี้แจง เลือกคําตอบที่ถูกที่สุด 30
2
1. กําหนดลําดับ an = n n- 1 + 6 ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง
1. a3 = 10 12 2. a5 = 12 14 3. a8 = 14 16 4. a9 = 16 18
2. ขอใดตอไปนี้เปนพจนทั่วไปของ 3, 6, 2 3, 2 6, ...
1 1
1. an = (3 • 2n - 1)2 2. an = (3 • 2n + 1)2
1 1
3. an = (2 • 3n - 1)2 4. an = (2 • 3n + 1)2
3. ขอใดเปนลําดับลูเขา
n n
1. an = 6(-1)n + 1 2. an = (118 ) 3. an = 26n
5 4. an = 2 2
n +9
4. ขอใดเปนลําดับลูออก
2
1. an = 6n 2. an = 5n
5 7n2 + 9 ฉบับ
3. an = 2n 4. an = 2 3 n เฉลย
3 2
5. ถา an = 6n - 7n3 + n แลว nlim a เทากับเทาไร
→∞ n
n
1. 6 2. -7 3. 1 4. หาคาไมได
6. คาของ x ในขอใดที่ทําให 6x + 6, 8x - 2, x2 - 1 เปน 3 พจนเรียงกันในลําดับเลขคณิต
1. 1 และ 9 2. 2 และ 10
3. 3 และ 11 4. 4 และ 12
7. จํานวนเต็ม 5 จํานวนเรียงกันเปนลําดับเรขาคณิต มีผลบวกของพจนที่ 1, 3 และ 5 เทากับ
273 และมีผลคูณของพจนที่ 2 และ 4 เทากับ 256 พิจารณาขอความตอไปนี้
(1) ถา r > 0 แลว ผลบวก 6 พจนแรกของลําดับนี้เทากับ 1,365
(2) ถา r < 0 แลว ผลบวก 6 พจนแรกของลําดับนี้เทากับ -819
1. ขอ (1) ถูก และขอ (2) ถูก 2. ขอ (1) ถูก และขอ (2) ผิด
3. ขอ (1) ผิด และขอ (2) ถูก 4. ขอ (1) ผิด และขอ (2) ผิด

139
 6
Σ (k + 5)(k - 6)
8. ขอใดคือคาของ k=1
1. 32 2. -32 3. 110 4. -110
9. ขอใดคือคาของ nlim
→∞
( n2 + 3n - n2 + 3)
1. 32 2. 12 3. 1 4. หาคาไมได
10. ขอใดคือผลบวก n พจนแรกของอนุกรม 500 - 100 + 20 - 4 + ...
n n
1. Sn = -125(13 - 5 ) 2. Sn = 125(13 - 5 )
n n
1,250 [1 + (15) ] 1,250 [1 - (- 15) ]
3. Sn = 3 4. Sn = 3
11. ขอใดคือผลบวกของอนุกรม 23 + 154 + 758 + 375
16 + ...
1. 89 2. 109 3. 159 4. 209
Σ
∞
12. ขอใดคือคาของ n=1 4
(4n - 1)(4n + 3)
ฉบับ
1. 1 2. 12 3. 13 4. 14
เฉลย 13. เมทนีปลอยลูกเทนนิสทีร่ ะดับความสูง 10 ฟุต ถาทุกครัง้ ทีล่ กู เทนนิสตกกระทบพืน้ จะกระดอน
ขึน้ เปนระยะทาง 35 ของความสูงทีต่ กลงมา ระยะทางทัง้ หมดทีล่ กู เทนนิสกระดอนขึน้ จนหยุดนิง่
เทากับเทาไร
1. 15 ฟุต 2. 20 ฟุต 3. 25 ฟุต 4. 30 ฟุต
14. โปรดฝากเงินกับธนาคาร 100,000 บาท เปนเวลา 4 ป ซึ่งธนาคารใหอัตราดอกเบี้ย 2.8%
ตอป โดยคิดดอกเบี้ยแบบทบตนทุก 3 เดือน ถาโปรดตัดสินใจฝากเงินตอ โปรดตองฝากเงิน
ตออีกประมาณกี่ปเพื่อใหเงินในบัญชีเปน 2 เทาของยอดเงินที่มีอยู
(กําหนด log 1.007 ≈ 0.0030 และ log 2 ≈ 0.3010)
1. 10 ป 2. 15 ป 3. 20 ป 4. 25 ป
15. อิงอรฝากเงินกับธนาคาร 3,000 บาท ทุกวันที่ 1 มกราคม ซึ่งธนาคารใหอัตราดอกเบี้ย
1.8% ตอป โดยคิดดอกเบีย้ แบบทบตนตอป เมือ่ สิน้ ปที่ 5 อิงอรจะไดรบั ดอกเบีย้ รวมทัง้ หมด
ประมาณกี่บาท
1. 768.50 บาท 2. 796.60 บาท 3. 829.70 บาท 4. 844.80 บาท

140
16. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง
1. xlim x2 - 25 = 10 2. lim x3 - 1 = 3
→5 x - 5 x→1 x - 1
2
x + 8x - 33 = 15 x2 - 6x - 27 = 12
3. xlim
→3 x-3 4. lim
x→9 x-9
3
x2 - 8 และ B = lim x - 4 ขอใดคือคาของ B
17. ให A = xlim x→16 x - 16 A
→2 x -4
1. 1 2. 243 3. 2 5 3 4. 8
12 3 2
3
x - 36
18. ขอใดคือคา a ที่ทําให f(x) = x - 6 เมื่อ x 6 ตอเนื่องที่ x = 6
4a เมื่อ x = 6
1. 1 2. 2 3. 3 4. 4
19. f(x) = x + 36 - x2 เปนฟงกชันตอเนื่องบนชวงในขอใด
1. [-7, -4] 2. [-6, 4] 3. [4, 8) 4. (6, 9)
20. ให f(x) = 2xx +- 37 ขอใดคือคาของ f′(4)
ฉบับ
1. 4912 13
2. 49 3. 7 2 15
4. 49 เฉลย
21. ขอใดคือสมการเสนตรงซึ่งตั้งฉากกับเสนสัมผัสเสนโคง y = x5 - 12x + 4 ที่จุด (2, 12)
1. y = 681 x + 409 34 2. y = 681 x - 409
34
3. y = - 681 x + 409 34 4. y = - 681 x - 409
34
22. ขอใดคือจุด (x, y) บนเสนโคง y = 6x3 - 11x - 6 ที่มีเสนสัมผัสเสนโคงขนานกับเสนตรง
y = 7x + 8
1. จุด (-3, -135) และจุด (3, 123) 2. จุด (-2, -32) และจุด (2, 20)
3. จุด (0, -6) และจุด (1, -11) 4. จุด (-1, -1) และจุด (1, -11)
23. วัตถุชนิ้ หนึง่ เคลือ่ นทีไ่ ดระยะทาง s(t) = t -3 3 - 3t2 เมตร ในเวลา t วินาที วัตถุจะมีความเร็ว
เทาไรขณะที่ความเรงของวัตถุเปนศูนย
1. -25 เมตรตอวินาที 2. -27 เมตรตอวินาที
3. -29 เมตรตอวินาที 4. -31 เมตรตอวินาที

141
 24. พิลาสูบลมเขาลูกโปงทรงกลมลูกหนึ่ง อัตราการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ผิวเทียบกับรัศมีเมื่อ
รัศมีเทากับ 12 เซนติเมตร คือเทาไร
1. 96π ตารางเซนติเมตรตอเซนติเมตร 2. 108π ตารางเซนติเมตรตอเซนติเมตร
3. 120π ตารางเซนติเมตรตอเซนติเมตร 4. 144π ตารางเซนติเมตรตอเซนติเมตร
25. กําหนด f เปนฟงกชัน ซึ่ง f(3) = 4, f′(5) = 6 และ f″(x) = 10 สําหรับทุก ๆ คา x ขอใด
คือคาของ f(1) + f(2)
1. -85 2. 85 3. -75 4. 75
26. วัตถุหนึ่งเคลื่อนที่ดวยความเรงขณะเวลา t ใด ๆ เปน 15t2 เมตรตอวินาที2 และขณะ t = 2
มีความเร็ว 12t เมตรตอวินาที และเคลื่อนที่ไดระยะทาง 8 เมตร ระยะทางที่วัตถุจะเคลื่อนที่
ไดเมื่อเวลา t = 4 เทากับเทาไร
1. 276 เมตร 2. 372 เมตร 3. 400 เมตร 4. 436 เมตร
5
27. ขอใดคือคาของ 0  x2 + x - 20 dx
ฉบับ 1. 105 2 2. 1072 3. 109
2 4. 111
2
เฉลย 3 2
28. กําหนด f(x) = ax - x + bx - 4 เมื่อ a และ b เปนจํานวนจริง ถา f′(1) = 10 และ
2

-1
f(x)dx = 32 แลว f(3) มีคาเทาไร
1. 55 2. -55 3. -59 4. 59
29. กําหนด f(x) = x2 - 4 พิจารณาขอความตอไปนี้
4
(1) -4 f(x)dx = 323
(2) พื้นที่ปดลอมดวยเสนโคง y = f(x) กับแกน X จาก x = -4 ถึง x = 4 เทากับ
32 ตารางหนวย
3
ขอใดกลาวถูกตอง
1. ขอ (1) ถูก และขอ (2) ถูก 2. ขอ (1) ถูก และขอ (2) ผิด
3. ขอ (1) ผิด และขอ (2) ถูก 4. ขอ (1) ผิด และขอ (2) ผิด
30. ขอใดคือพื้นที่ปดลอมระหวางเสนโคง y = x3 - 3x2 และ y = -3x2 + 4x
1. 6 ตารางหนวย 2. 8 ตารางหนวย
3. 10 ตารางหนวย 4. 12 ตารางหนวย
142
 ลย แบบฝกหัดรายว�ชาเพิ่มเติม

เฉ คณิตศาสตร์

เฉลย
แบบฝกหัดรายว�ชาเพิ่มเติม
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 เลม 1

พัฒนา ทักษะกระบวนการทางคณิตศาสตร

คณิตศาสตร ม.6 เลม 1

และทักษะแหงศตวรรษที่ 21 ดวยกิจกรรมที่หลากหลาย

พัฒนา ทักษะการคิดขั้นสูงและนำไปใชไดจร�ง

พรอมดวย แนวขอสอบเขาศึกษาตอในระดับอุดมศึกษา
เพื่อใหผูเร�ยนไดฝกทำกอนสอบจร�ง
เพิ่ม แบบทดสอบประจำหนวยการเร�ยนรู ประจำภาคเร�ยน
และแบบทดสอบพิสูจนศักยภาพ เพื่อวัดความรูความเขาใจ

กนกวลี อุษณกรกุล และคณะ

ของผูเร�ยน

เพิ่ม สถานการณปญหา Financial Literacy เพื่อบูรณาการ

คณิตศาสตรกับความรูทางการเง�น

บริษท
ั อักษรเจริญทัศน์ อจท. จำกัด
142 ถนนตะนาว เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200
โทร. 0 2622 2999 (อัตโนมัติ 20 คูส
่ าย)
www.aksorn.com อักษรเจริญทัศน์ อจท.
ID Line : @aksornkrumattayom