Aralin 10
Salik ng Maikling Kuwento
 Mga Salik ng Maikling Kuwento
1. Kapanauhan
 Iilan lamang at ang mga
pangunahing tauhan ang siyang
pinakaugat ng maselang
pangyayaring inilalahad.
2. Kaganyakan
 Ito ang salik na tinatawag ding
isang saglit na kasiglahan
sapagkat ito ang nagpapasidhi sa
damdamin at pagnanasa ng
mambabasa upang ipagpatuloy
ang pagtunghay.
3. Kabanghayan
 Ang pagkakasunod-sunod ng
mga naaayong pangyayari na
mabilis ang kaganapan at
makanya ang pagkakalahad ayon
sa istilo ng manunulat.
 Ang kabanghayan ay maaaring
bangyahin ayon sa tauhan,
tagpuan, banghay, daloy ng
isipan at katutubong kulay.
4. Tunggalian
 Ang salik na naglalarawan kung
ano ang sagabal na haharapin o
kakabakahin ng pangunahing
tauhan sa ikapupunyagi ng
kanyang layunin.
 Ito ang nagsisilbing hadlang sa
katatagumpay ng layunin ng
pangunahing tauhan na
matatagpuan, maaaring sa sarili,
sa kapwa o sa kapaligiran.
5. Saglit na Kasiglahan
 Nagpapakita sa panandaliang
pagtatagpo ng mga tauhanag
nasasangkot sa problema.
6. Kasukdulan
 Isang bahagi ngunit salik ding
matatawag, at tulad ng
nabanggit na, ito ang
pinakamasidhing bahagi dahil
dito nakasalalay ang kaalaman
ng mambabasa sa sasapitin ng
mga tauhan sa bandang hulihan.
7. Kakayahan
 Istilo ng awtor o manunulat.
8. Kahimigan
 Ang damdaming ginagamit
upang mapukaw ang kintal sa
isip ng mambabasa.
 Pagkakatulad ng Maikling Kuwento
Tulad din ng lahat, ang maikling
kuwento ay nagsimula sa pagsubok ng
Pilipino ng maiklig kuwento sa kaanyuang
sinubukang mangatha ng Pilipino ng
maikling kuwento sa kaanyuang tinawag na
dagli, isang salaysay na lantaran at walang
timping nangangaral, namumuna,
nanunudyo, kaya’y nagpapasaring.
Namalasak ito noon unang magkasunod na
dekada ng kasalukuyang siglo. Ngunit nang
sumapit ang 1920, nagkaroon ng
pagbabago. Nagkaroon ng banghay. Ang
nilalamang animo’y nagsesermon ay
nabawasan. Namayani ang
sentimentalismo. Namulaklak ang dila ng
mga manunulat. Ang kaiklian ng dagli na
parang isang lagom lamang ay humaba. At
ang mga pinapaksa nito na mga luma o dati
nang naisulat na tema tulad ng karanasan sa
pag-ibig, halimbawa’y ang Pag-ibig ni
Hernandez Peña; ng tuwirang panunuglisa,
halimbawa’y ang “Sumpain Nawa Ang Mga
Ngiping Ginto ni Lope K. Santos: ng
lantarang pangangaral, halimbawa’y Ang
Sugal; at ang mga pasingaw ng isang
pagkatha na idinudulot sa mga paraluman,
halimbawa’y ang Concha ni Lope K. Santos;
bagamat sa makabago nang pagtalakay ay
umunlad pa.
Natatag ang liwayway noong 1922,
lumaganap at naging popular sa
mambabasa ang maikling kuwento
hanggang sa 1934, ito ang mga panahong
tinawag na “ILAW AT PANITIK” sapagkat
ganap nang nahasa ang manunulat sa sining
ng maikling katha. Nagkaroon ng pagsusuri
napuna ang mga kakulangan at kalabisan sa
mga akda, nabatid ang mga kinakailangang
taglayin ng isang mahusay at masining na
maikling katha, itinuon ang diin sa tumpak
na pamamaraan lamang sa pagsulat na higit
na kaugnayan ng kaanyuan kaysa sa
nilalaman ng isang katha. Ayon kay,
Abadilla(1954) at sa pamamagitan ng
parulang ginto sa taong 1927 ni Clodualdo
Del Mundo at ng talaang bughaw taong
1932 ni Alejandro Abadilla natutuhang
piliin ang inaakalang pinkamahuhusay na
maiikling katha.
Mga Gintong Dahon Ng Panitikan ang
panahon ng Ilaw at Panitik, (1929-1934)
dahil ang kaanyuan nga ang binigyan ng
hugis bukod sa pagbabago ng kaalaman.
Bago dumating ang mga Hapon karaniwang
buhay-lungsod ang paksa, ngunit sa
pagkukubli marahil sa mga mananakop,
nahalina ang mga manunulat sa mga
paksang ayon sa buhay-lalawigan nang
malupig na ang bansa. Ang mga lantad na
pangyayari sa banghay na wika nga’y “pag
nabasa ang simula’y alam na ang wakas ay
nabago. Nagkaroon ito ng katimping
nagbibigay ng kapanabikan sa mga
mambabasa.
Nagtuloy-tuloy ang pagsusulat ng
maikling kuwento ngunit, nagkaroon din ng
mga sagabal sa pagsusulat isa sa mga ito ay
ang pagtatagisan ng paniniwala ng lupon ng
mga purista o sakdalista at ng tinatawag na
mga pangahas. Nagtagumpay ang mga
purista ang mga pangahas ay nabigong
parang suliranin ay ang kakulangan o
kadahukpan sa pananagalog ng ibang
manunulat.
Sa pagsapit ng pananakop ng mga
Hapon, na kabilang sa panahon ng
Panitikan, ay lalong gumanda ang maiikling
kuwentong tulad ng nabanggit na ang mga
dating nagsulat hinggil sa buhay ay
tumalakay ng mga tinatawag, na kuwento
ng katutubong kulay sa kuwento ng isipan,
banghay, tagpuan at tauhan, dahil
nagsililikas na sa lalawigan ang mga
maunulat. Sa karagdagang karanasang
dinanas sa kamay ng mga Hapon, lalong
naging makulay ang laman ng paglalahad.
At sa tulong na rin ng mga Hapon, ang
impluwensiya ng mga Amerikano ay
nabawasan sapagkat pumayag silang
gamitin ng mga Pilipino ang sariling wika.
 Sa kasalukuyan tinatamasa na ng mga
Pilipino ang kaganapan ng sining sa
pagsusulat ng maikling kuwento na sa
tulong ng Carlos Palanca Memorial Awards
at iba pang babasahing tumataguyod sa
ganitong mga uri ng mga akda ito’y lalong
dumagsa at kinalugdang basahin ng
karamihan.
 Sulyap Sa Mga Nilalaman ng
Maikling Kuwento
Sinasabing “utang kina Del Mundo
at Abadilla ng Panitikan, at ng sangay
ng maikling katha lalo na, ang maagang
ikinasapit nito sa kahinugan ng
kasalukuyan.” (Abadilla, 1954)
Samakatuwid, masasabi ring sa
panahong ito nagsimula ang makasining
at makabagong anyo ng maikling
kuwento na sa kasalukuyan ay
nananatiling ginagagad ng “sining at
pamamaraan sa pag-aaral,” bagamat
siyempre’y naging maunlad pa. At
upang ang panahon ngang ito ay
mapahalagahan ng husto mabuting
sinimulan dito ang Antolohiya.
At bilang pagpapahalaga at
paggalang sa mataas na katayuan ni
Deogracias A. Rosario bilang “ ama ng
maikling kuwento” , marapat lamang na
ukol sa kanya ang unang mga pahina sa
hanay ng mga akda at manunulat na
nabibilang ditto sa antolohiya. Nagdaan
pa muna sa pagdadalawang isip ang
pagpili sa kanyang akdang isasama rito
kung alin sa dalawa ang aloha ang
pinaka una niyang kathang napili sa
talaang bughaw noong 1932 o ang
walang panginoon na kinatha niya
noong 1933 ninaig itong muli sa
dahilang may pagsusuri nang ginawa
rito na makatutulong sa mga estudyante
sa kanilang pag-aaral nito makulay ang
kuwentong ito may pag-iibigan ng isang
mahirap at mayaman , may
pananamkam ng lupa ng isang
makapangyarihan ng isang
mambubukid, may pagsisikap ng isang
mangmang na gustong makapag-aral,
may paghihiganti ng isang naaapi sa
isang mga api at iba pa na tinatalakay
dito. Bukod sa romansang nababalot sa
suliraning pangkabuhayan ng lipunan at
pansekolohikal kinakulayan din ito ng
katutubong kapaligiran at kaugalian na
kapupulutang tiyak ng aliw at aral ng
mga kabataan.
Ang Suyuan Sa Tubigan, (1934)
naman ni Macario Pineda ay pinili sa
gayunding dahilang isinaalang-alang sa
katha ni D. A. Rosario ( Sangguniin:
Makabagong Pananaw sa Wika at
Paitikan nina Arenas, et. Al. 1976 pp.
259-261). Ang paghihirap sa lungsod
noong panahon ng Hapon ay nagtulak sa
mga tao kabilang na ang mga manunulat
na lumikas sa kani-kanilang lalawigan,
tulad ng isinasaad sa pamagat ng
Suyuan na ang kahulugan ay
“pagliligawan” o pag-iibigan sa tubigan
na ibig tukuyin ay “pataniman ng palay
na may tubig” ito’y isang kuwento ng
iba’t ibang uri ng pag-ibig. Tipikal ding
katutubong kulay ang kuwentong ito
sapagkat inilalarawan ng may akda ang
mga tanawin, gawain at kaugalian sa Ito ang Langob na pinamamanihan ng
kabukiran. Sa ibang pananaw, maaari materyalismo na ang mga kapitalista
ring ituring simbolikal ang kathang ito lamang ang may puwang umunlad sa
sapagkat makahulugan ang ilang ginamit lipunan at ang anumang pagpoprotesta o
na pangalan at paglalarawan pagkatao pagwewelga ng mga lalong nabubusabos na
ng mga nagsisiganap sa kuwento mahihirap sa kanilang paghingi ng kaunting
syempre, ito’y dapat iayon sa isinasaad ginhawa sa buhay ay nauuwi lamang kundi
na kapanahunan na akda na kung saan hindi man sa kasawian sa walang katuturan.
ang pamagat nang maikling kuwento ay
 Ang laing Langob ni Brigido Alba
ang suyuan sa tubigan.
(Ang Ibang Yungib ni Brigido
Ang Yungib Sa Bundok Gidday Alba) na inilalarawan ng may
(1974), ay orihinal na sinulat ni akda.
Reynaldo A. Duque sa wikang Ilokano.
Usok Ng Mapupusok Na Araw
Isinalin niya ito sa Tagalog at binilang sa
(1983) ni Ruth E. S. Mabanglo. Bukod sa
kalipunan ng kuwentong pinamagatang
panlipunan, sikolohikal din ang oryentasyon
Baggani Ubbog At Iba Pang Kuwento na
ng kuwentong ito. Dala ng mga kahiligan at
inilahok niya sa patimpalak ng Cultural
kaisipang Kolonyal ng mga Pilipino na pilit
Center of the Philippines noong 1974.
iniaangkop sa kanilang likas na silanganing
Ang kalipunan ay nagwagi ng dakilang
buhay-napapasok tuloy sila sa mga
gantimpala isa ring kuwento katutubong
sitwasyong mahirap lusutan.
kulay ito inilalarawan nito ang kaugalian
ng mga Ilokano sa paglilibing ng isang Ang tanging kapagdayo lalo’t puti ay
namatay. masalapi ay sadyang yatang nakatatak na
samga mata ng karamihan sa ating mga
Ayon kay professor Marcelino A.
kababayan mababae, malalaki kung hindi
Foronda at professor ng De La Salle ang
man pang ekonomiya ang dahilan ito’y pang
kuwentong ito ay halos mala bibliya rin
adbentura ang makakuha ng isang kano o
ng halegorya at simbolismong ginamit
Iranian na mapangasawa ay pagkakaroon ng
kahit debursyo bagyo higit na
pasaporte para makapag ibang bayan
mahalagang bigyan diin ang
ngunit kaiba ang sekolohiyang inilarawan
sekulohiyang tauhan at ang kamalayan
dito ni Ruth E. S. Mabanglo ibig ni lusing na
nito sa lipunang kanyang kinalalagyan sa
mapabilang sa Woman’s Liberation
maikling kuwento. Ito nga si Brigido Alba
Movement na ang karaniwang
ang likha niyang tauhang pinag angkin
tumataguyod na kababaihan sa Pilipinas lalo
niya ng matatag na paninindigan sa
na iyong mga taga Maynila ay iyong mga
buhay na hindi kayang mabili ng salapi o
nagtatrabaho sa malalaking opisina at may
magupo ng anumang lakas maliban sa
pinanghahawakang mataas na puwesto nais
kamatayan.
nilang ipakilala na kaya nilang pantayan ang
anumang magagawa ng isang lalaki kaya
nga ba? At kung Malaya ang pag-uusapan
hanggang saan sila maaari umabot? Ito ay
masasagot ng Usok Ng Mapupusok Na
Araw.
Buod
o Salik ng maikling kuwento:
kapanauhan, kaganyakan,
kabanghayan, tunggalian, saglit na
kasiglahan, kasukdulan, kakayahan,
at kahimigan.
o Pagkakaunlad ng Maikling Kuwento:
Tulad din ng lahat, ang maikling
kuwento ay nagsimula sa pagsubok
ng Pilipino ng maikling kuwento sa
kaanyuang sinubukang mangatha ng
Pilipino ng maikling kuwento sa
kaanyuang tinawag na dagli, isang
salaysay na lantaran at walang
timping nangangaral, namumuna,
nanunudyo, kaya’y nagpapasaring.
o Mga Gintong Dahon Ng Panitikan
ang panahon ng Ilaw at Panitik,
(1929-1934)
o Sa pagsapit ng pananakop ng mga
Hapon, na kabilang sa panahon ng
Panitikan, ay lalong gumanda ang
maiikling kuwento.
o Sulyap Sa Mga Nilalaman ng
Maikling Kuwento: Sinasabing
“utang kina Del Mundo at Abadilla
ng Panitikan, at ng sangay ng
maikling katha lalo na, ang maagang
ikinasapit nito sa kahinugan ng
kasalukuyan.” (Abadilla, 1954)
o Deogracias A. Rosario ay ang “ama
ng maikling kuwento”
o Ang Yungib Sa Bundok Gidday
(1974), ay orihinal na sinulat ni
Reynaldo A. Duque sa wikang
Ilokano
o Usok Ng Mapupusok Na Araw
(1983) ni Ruth E. S. Mabanglo na
sikolohikal ang oryentasyon ng
nilalaman.
ARALIN 11
Nobela
Totoong makulay ang takbo ng pang-araw-
araw na pamumunay at pakikipamuhay ng
tao. Sa bawat pagbabago ng panahon, mga
bagong dugo ang masiglang bumubuhay sa
iba’t -ibang uri ng akdang pampanitikan sa
anyong tuluyan. Naririyan ang maikling
kuwento, dula, sanaysay at nobela. Sa mga
ito, ang nobela, ang masasabing tunay na
salamin ng buhay pagka’t ito ang
nagtatampok ng mga karanasang malaki
ang pagkakatulad sa pang-araw-araw na
buhay ng karaniwang mambabasa. Ayon kay
Soledad Reyes:
Sa nobela, mababasa ang mga pangyayari
sa buhay ng isang kagawad ng unyon, ng
isang mamamahayag ng Taliba, ng isang
modista sa Pasay, ng isang mananayaw sa
kabaret, ng isang tindera ng mani sa
Bulakan. Alalaong baga, namamalas ng
madla ang mga hinabing pangyayari na
ginagampanan ng mga tauhang maaaring
bahagi ng kanilang aktuwal na kapaligiran
(S. Reyes, 1982.
 Kahulugan ng Nobela mga pangyayari ay ipinagbabatid sa
pamamagitan ng pagsasalaysay ng tao, ang
Ang nobela ay isang akdang pampanitikan
nakasaksi ay siyang hinihiling magsulat ng
na nagtataglay ng maraming ligaw na tagpo.
pagsasalaysay ng tao, ang nakasaksi ay
Maraming tauhan at nangangailangan ng
siyang hinihiling magsulat ng kanyang nakita
mahabang kawing ng panahon. Higit na
mayroong nagsasalaysay o nagbabalita na
kinawiwilihan ang nobela kung itoy
buong-buong inililipat sa kaalaman ng mga
ilunuturing bilang sa sa maraming
nakikinig ang kanyang nakita at nasaksihan
posibilidad na napapaloob sa malawak na
ng walang labis ni kulang. Mayoon namang
tradisyon ng pagkukuwento. Dumadaloy din
nagsasalaysay na pinahahaba ang
sa mga nobela ang mga sangkap ng
pangyayari, nadaragdagan o binabawasan,
didikatisismo o ang paniniwala na ang mga
pinatitingkad ang mga tagpo, pinalulungkot
katha ay mapagkukunan ng mga aral na
o pinapasaya.
miruugnay sa buhay ng mga mamamayan.
Layunin ng Nobela
Katuturan ng Nobela:
Nang sumilang ang Nobela bilang akdang-
o Ayon naman kay Roman
pampanitikan nagkaroon ng iba't ibang
Reyes:
Layunin ang mga nobelista sa
Ang mga nobela’y kinalalarawan naman ng pakikipagtalastasan sa mga mambabasa.
sariling pag-uugali, mga kilos at damdaming
Ang layunin ng unang nobela ay magbinhi
katutubo ng bayang pinaghanguan ng
ng mga simulain, o aral na hangad na
matiyagang sumulat: at hindi lamang
pagbuhangin ng sumulat o magdulot ng aliw
ganyan kundi gumagamot din naman sa
sa mga mambabasa sa pamamagitan ng
maraming sakit na pag-uugali, maling
magandanag paglalarawan ng mga gawi at
paniniwala at masasagawa ng kilos, na
galaw sa pamumuhay, o maglahad kaya ng
nagpapapusyaw sa dapat na magningning
isang panganib o sama na makakalasan sa
na kapurihan ng tao kung kaya nabubuhay
kadakilang-asal upang maiwasan at
(Reyes, 1908).
malayuan (Regalado, 1939)
Winika naman ni Servando de los
“ Ang nobela ay kagandahang-asal na
Angeles:
magiging puhunan- sa pamumuhay sa
Ang nobela (salitang galing sa Lalin bayang kahapis-hapis” (Peña, 1920)
Novelus) ay masasabing supling o kaugnay
Ang nobela’y may sariling aral na
ng Kasaysayan o Istorya pagka’t dito
tinatalakay, aral na maaaring panuntunan
nagmula.
ng buhay. May mga nobelang
Noong una ng Hindi pa madali ang nakapagtuturo ng kabutihang-asal,
paglimbag ng mg bunga ng panitikan ang nakapagpapaalab ng damdamin ng isang
naapi, lumulutas ng malulubhang suliraning o “ Ang nobela ay
pambayan at panlipunan at higit sa lahat, kagandahang-asal na
may aral sa mga naliligaw sa landas ng magiging puhunan-sa
mabuting kabuhayan (Galauran, 1971). pamumuhay sa bayang
kahapis-hapis” (Peña, 1920).
Buod
ARALIN 12
o Ang nobela ay isang akdang
pampanitikan na nagtataglay Uri ng Nobela
ng maraming ligaw na tagpo.
Bagamat hinahangad ng nobela ang
Maraming tauhan at
magbigay-kasiyahan, mapapansin pa rin na
nangangailangan ng
kapag ang nobela ay itinuturing na nobelang
mahabang kawing ng
historikal, ang layunin ng nobalista ay hindi
panahon.
lamang mag-ulat tungkol sa naganap na
o Katuturan ng Nobela: Ayon
pangyayari kundi ang magturo sa mga
naman kay Roman Reyes
mambabasa ng mabubuting kaugalian na
“Ang mga nobela’y
makapagpapaunlad ng isipan. Samantala,
kinalalarawan naman ng
kapag mga nobela ng pag-ibig at buhay-
sariling pag-uugali, mga kilos
pamilya ang binabasa, mapapansing ang
at damdaming katutubo ng
tinatalakay ay ang baha-bahaging karanasan
bayang pinaghanguan ng
sa buhay ng iilang tauhan. Samakatuwid
matiyagang sumulat”
malinaw dito ang intensiyong magkuwento
o Winika naman ni Servando
ng buhay-buhay na mauunawaan ng isang
de los Angeles: Ang nobela
komunidad. Sumapit naman ang panahong
(salitang galing sa Lalin
ang nobela ay nagkaroon ng pagbabago.
Novelus) ay masasabing
Bumalikwas ito sa kinaugaliang materyal at
supling o kaugnay ng
anyo. Yumabong ang mga nobelang
Kasaysayan o Istorya pagka’t
domestiko at mga temang popular. Ang
dito nagmula.
dalawang mahahalagang tema ay ang pag-
o Layunin ng Nobela: Ang
ibig sa bayan na may impluwensiyang
layunin ng unang nobela ay
realismong sosyal, at ang pag-ibig sa babae
magbinhi ng mga simulain, o
na pinaksa sa mga akdaing pinainog sa mga
aral na hangad na
ugnayang pampamilya.
pagbuhangin ng sumulat o
magdulot ng aliw sa mga Uri ng Nobela
mambabasa. At ang nobela’y
may sariling aral na 1. Nobela ng Tauhan
tinatalakay, aral na maaaring
panuntunan ng buhay.
  nangingibabaw ay ang mga
pangangailanagn, kalagayan
at hangarin ng mga tauhan.
2. Nobelang Makabanghay
 ang pagkakabalangkas ng
mga pangyayari ang siyang
pinalulutang sa nobela.
3. Nobela ng Kasaysayan
 ang bigat ng kuwento’y nasa
kasaysayan o nakaraan.
4. Nobela ng romansa
 tumutukoy sa pag-iibigan.
5. Nobelang Masining
 ang binibigyang-diin ay ang
mahusay na pagkakahanay
ng mga pangyayari at
paglalarawan ng pagkatao ng
mga tauhan.
 Gayundin ito’y umaantig sa
damdamin ng mga
mambabasa.
6. Nobela ng Layunin
 ang bigat ay nasa layunin at
simulating mahahalaga sa buhay ng
tao.
Balangkas ng Nobela
1. Linear o kumbensyonal
 kung ito ay may kaayusang Simula-
Gitna-Wakas.
 Ito ang karaniwang nakagawian ng
mga pilipinong manunulat. Sa
balangkas na ito, kapag nabasa mo
na ang simula kadalasang ang wakas
ay madali mo ng mahulaan.
2. Circular o paikut-ikot
 Kung napag-iiba-iba ang kaayusan ng
mga bahagi nito.
 Halimbawa, Gitna-simula-wakas o
kaya’y, Wakas-simula-gitna o iba
pang ayos. Sa kaayusang ito kung
hindi gaanong bihasa ang
mambabasa, malilito sya sapagkat
hindi niya malalaman kung saan ang
umpisa at dulo ng pangyayari.
Katangian ng Nobela
1. Maliwanag at maayos na pagsulat ng
mga tagpo at kaisipan.
2. Pagsaalang-alang sa kailangang
kaasalan.
3. Kawili-wili at pumupukaw ng
damdamin.
4. Pumupuna sa lahat ng larangan sa
buhay at sa mga aspeto ng lipunan tulad ng
gobyerno at relihiyon.
5. Malikhain at may dapat maging
maguni-guning paglalahad.
6. Tumutukoy sa iisang ibig na
mangyari ang balangkas ng mga pangyayari.
Pagkakaunlad ng Nobela
Ayon kay Iñigo Ed. Regalado
 Ang nobela ay isang akdang
pampanitikan na likha ng guniguni
na naglalarawan ng buhay na
pinaganda ng tunay o maaaring
tunay na pangyayari.
 Na ang layunin ay magbigay aliw sa
mga mambabasa sa pamamagitan
ng kanais-nais na pagganap ng mga
kaugalian at gawi ng pamumuhay o
dili kaya’y paglalantad ng panganib o
salungat sa kabutihan upang ito’y
maiwasan.
o Winika naman ni Lope K. Santos
 Nang ako’y pumasok sa
larangan ng panulat, wala
akong nalalaman sa sining ng
pagsusulat ng nobela. Ni
hindi ko maaninaw o mawari
ang kaibahan ng nobela sa
kuwento tungkol sa tao at sa
buhay nito. Ang nalalaman
ko lamang noon, lahat ito’y
tinatawag na kasaysayan.
Inuuri noon ang
kathambuhay ayon sa haba
ng kuwento. Pag maikli at
payak ang kuwento, ito’y
“Maikling kuwento” at pag
mahaba ang kuwento,
tinatawag na “Mahabang
kuwento.” Ganito ang
pagkakaunawa namin noon
sa tinatawag na nobela
ngayon. Ang nobela noon ay
yaong kathambuhay pagkat
ito’y isang katha lamang at
hindi salaysay ng tunay o
maaaring tunay na
pangyayari (Mejares, 1983).
Karagdagan pa sa mga pahayag ni Regalado,
ayon sa kanya ang mga katangian ng nobela
ay tugmang-tugma sa mga katangian ng
isang awit. Ang kaibahan nga lamang ay sa
patula isinulat ang mga awit samantala sa
tuluyang anyo ang nobela. Samakatuwid,
masasabing ang nobela ay isinilang na
noong panahon ng mga awit.
Ganito ang pahayag ng mga manunulat sa
iba’t ibang wikain. Tulad ng pahayag ni
Edna Manlapaz, isang manunulat na
Kapampangan. Wala silang tiyak na
katawagan sa mga akdang pampanitikan na
nasa tuluyang anyo. Nobela man o maikling
kuwento ay tinatawag nilang lapay (tale).
Maging ang “Cebuano Periodicals,” walang
tiyak na katawagan para sa nobela.
Nagkakapalit-palit sa gamit ang mga
salitang suliganon (kuwento), kaasyoan
(pagsasalaysay, kasaysayan ), nobela o
novela, sugilanong seryal o sugilanong
sumpay-sumpay (serialızed stories) at
sugilambong (nobela sa ngayon) para sa
mga mahahabang kuwento (Mojares, 1983).
Ang ganitong pahayag tungkol sa nobela ay
hindi lamang buhat sa mga manunulat ng
nobelang tagalog. Ganito rin ang pahayag
ng mga manunulat sa ibat-ibang wikain.
Mga Nobelang Noong Panahon Ng Mga
Awit:
• Batay sa mga pahayag at napansing
nabanggit sa simula, masasabing ang nobela
ay matagal ng naisilang noong pang
panahon ng mga awit. Tulad ng Florante at
Laura ni Balagtas. Nagbinhi rin sa palitan ng
salita Urbana at Felisa- Modesto de Castro
at ng salin sa tagalog mula sa Griyegong
Barlaan at Josaphat. Kaya lamang
nagsimulang umusad at mabuhay ang
nobela ng sumapit na ang panahon ni Rizal.
Ang unang nobela ay Ninay- Pedro A.
Paterno. Nagsimulang namulaklak ang
landas ng nobela noong ika-20 taon. Ang
Noli Me Tangere at El Filibusterismo- Jose
Rizal ang waring nagbukas ng landas upang
maisakatuparan ang layuning pagbabago
para sa lipunan ng Pilipinas sa pamamagitan
ng panitik. Bagamat matatagpuan din ang
ganitong hangarin sa mga likha ni Balagtas.
Ngunit sa panahon ni Rizal naging mainit at
masigla ang pagpapahayag ng mga layuning
pagbabago. Ang Noli at El Fili ni Rizal ang
nagbigay sigla sa kamalayang Pilipino na
hanggang ngayon ay hindi maaaring ipag
walang bahala. Alalaong baga, masasabing
si Dr. Jose Rizal ang karapat-dapat na
tawaging ama ng nobelang Pilipino.
Bagamat hindi sa sariling wika ang mga ito.
Samakatwid ang pagsulong ng nobelang
Pilipino ay hindi matatawag na biglaan
sapagkat ipinagbigay alam nito ang kanyang
pagdating. Ang nakakabigla ay ang mabilis
na pagbugso ng mga malikhaing gawain.
Sunod-sunod ang paglimbag ng mga
nobelang tagalog. Inilathala ni Gabriel
Beato Francisco sa pahayagang “Ang
Kapatid ng Bayan” noong ika-12 ng Agusto
hanggang ika-8 ng Setyembre 1899. “Ang
Kanyang Cababalaghan” ni P. Bravo.
Sinundan ito ng mga dugtong-dugtong na
nobela tulad ng Salawahang Pag-ibig- Lope
K. Santos 1900, Unang Bulaklak- Valeriano
Hernandez Peña 1900, Rosa at Valerio-
Valeriano Hernandez Peña 1901. Di
nagtagal lumaganap ang na rin ang
nobelang Kapampangan na Lidia
(Kapampangan)- Juan Crisostomo Soto ay
inilathala. Pagkatapos, noong 1909
inilathala rin ang nobelang Ilokanong Biag Ti
Maysa A Lakay Wenno Nakaamames A
Bales (Ilokano)- Mariano N. Gaerlan.
Ang unang nobelang Bisaya naman ay ang
mga sumusunod sa Cebuano: Wala’y Igsoon
(Cebuano)- Angel M. Magahum 1912.
Benjamen (Hiligaynon)- Angel M.
Magahum sa Hiligaynon 1907.
Mga Pahayagan:
Malaking tulong ang nagawa ng pagtatayo
ng sariling palimbagan at katutubong
peryodikal sa mabilis na pagsulong ng
nobela. Lumaganap na rin ang katutubong
pamamahayag pagkat naglabasan na ang
mga pahayagang:
1. Ang Kapatid ng Bayan- P.H. Poblete
1899
2. Ang Kaliwanagan- Lope K. Santos
1900
3. Muling Pagsilang- Lope K. Santos
(1901)
4. Ang Suga (1901)- Cebu
5. Ang Camatuoran (1902)-Cebu
6. Ang kagubu t (1900)-Iloilo
7. Kadapig sang Banwa- Iloilo (1905)
8. La Lucha-Vigan (1909)
9. Banaag at Sikat- Lope K. Santos
10. Nena at Neneng – V. H. Pena--unang
nobelang isinaaklat.
 11. Luha at Pag-ibig – Roman Reyes
12. Ang Bunga ng Nalantang Bulaklak-
Patricio Mariano
Mga Unang Nobelista:
Ang kawing ng ugnayan ng nobela at
pamamahayag ay nalinaw pagkat
karamihan sa mga unamg nobelista ay mga
mamahayag din tulad nila:
1. G. B. Francisco
2. I. Ed. Regalado
3. Juan Abad
4. L.K.Santos
5. Jose N. Sevilla
Mga Unang Nobelang kakikitaan mg
mga Ugat ng Tradisyon:
Sa paggagaygay ng kasaysayan ng nobelang
tagalog, masasabing ang,
1. Salawahang Pag-ibig ni L.K.Santos-
unang nobelang nailathala.
2. Pagsintang Naluoy ni Modesto
Santiago
3. Unang Bulaklak ni V.H.Pena
Ang mga unang nobelang kakikitaan ng mga
ugat hg tradisyon. Sa 3 nabanggit, sinabi ni
Regalado ng ang salawahing pag-ibig.
Datapwat may pagpapatunay naman na ang
Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez
Pena ang unang nobelang isinaaklat.
BUOD
o Uri ng nobela: nobela ng tauhan,
nobelang mkabanghay, nobela ng
kasaysayan, nobela ng romansa,
nobelang masining, at nobela ng
layunin.
o Balangkas ng Nobela: Linear o
kumbensyonal at Circular o paikut-
ikot.
o Katangian ng Nobela: Maliwanag at
maayos na pagsulat ng mga tagpo at
kaisipan, pagsaalang-alang sa
kailangang kaasalan, kawili-wili at
pumupukaw ng damdamin,
pumupuna sa lahat ng larangan sa
buhay at sa mga aspeto ng lipunan
tulad ng gobyerno at relihiyon,
malikhain at may dapat maging
maguni-guning paglalahad, at
tumutukoy sa iisang ibig na
mangyari ang balangkas ng mga
pangyayari.
o Pagkakaunlad ng Nobela: Ayon kay
Iñigo Ed. Regalado, “Ang nobela ay
isang akdang pampanitikan na likha
ng guniguni na naglalarawan ng
buhay na pinaganda ng tunay o
maaaring tunay na pangyayari”.
o Winika ni Lope K. Santos: Nang ako’y
pumasok sa larangan ng panulat,
o wala akong nalalaman sa sining ng
pagsusulat ng nobela.
o
o Edna Manlapaz, isang manunulat na
Kapampangan. Wala silang tiyak na
katawagan sa mga akdang
pampanitikan na nasa tuluyang
anyo.
o Ang mga nobelang noong panahon
ng mga awit, mga pahayagan at mga
unang nobelista, at mga unang
nobelang kakikitaan mg mga ugat ng
tradisyon ay mahalaga sa
kasaysayan ng panitikan.
o