Filipino Bilang

Larangan At
Filipino Sa Iba’t
Ibang Disiplina
 Jose Rizal
Filipino  Kahibla ng pagsasabansa hindi
lamang ang paglaya sa
anumang opresyon kundi lalo’t
higit ang pag-unawa sa sarili
(self-understanding) at sariling “Sa atin
pagtatakda (self-definition) manggagáling
Bilang • ang ating
Self- loob ng lipunan at
kalinangan Pilpino
ikagagalíng;
 Nagpahayag ng kung ano ang sa atin din
magmumula
dapat na maging tunguhin ng
ang ating
mga pag-aaral tungkol sa
Larangan Pilipinas: pag-aaral nating mga
ikasasamâ.”
–Jose Rizal
Pilipino tungkol sa atin at para
sa atin.
 Aniya, ang pag-aaral sa Pilipinas ay
dapat maging “isang pag-aaral…ng
kaniyang mga anak sa konteksto ng
kaniyang kaisahan at identidad” (“a
study of Filipinas by her sons in view of

Jose her unity and identity”) 

Itinatag ang “Pilipinolohiya” sa UP

Rizal Dalubhasaan ng Agham Panlipunan at

Pilosopiya (DAPP o CSSP) bilang isang
eskuwela ng kaisipan at programang
doktoradong nagpunyaging bumalikwas
mula sa masyadong tuon sa kanluraning
modelo, paradigma, kaisipan, at
metodolohiya ng noo’y “maka-
Amerikanong Philippine Studies” (Covar,
“Pagtatataya”).
 Pilipinisasyon
Jose Nakatuon ito sa Pilipino bilang
paksa, Filipino bilang wika ng
Rizal pananaliksik at talastasang
akademiko, at higit sa lahat,
may saysay o kabuluhan para
sa mga Pilipino.
 Virgilio Enriquez
Filipino  Isa si Virgilio Enriquez sa
mga nanguna sa paggamit
ng sariling wika bilang
midyum ng pagtuturo sa
pamantasan noong 1965.
Bilang Siya ay kilala sa paglinang
Sikolohiyang
ng Sikolohiyang Pilipino-Ito
Pilipino.
ay para mas higit na
mauunawaan ng isang
Pilipino ang kanyang sarili
Larangan upang sa gayon ay
mapaunlad niya ang
kanyang buhay.
 Mga Pagsubok na Hinaharap ng Wikang
Filipino Filipno bilang Isang Larangan
 Ayon kay Enriquez (1985), nagsimula ang “mis-
edukasyon” ng mga Pilipinong sikolohista nang
yakapin ng mga ito ang pagtuturo ng sikolohiya
sa wikang Ingles sa pangunguna ng mga iskolar
Bilang na galing sa Estados Unidos.
 Ganito rin ang naging pananaw ni
Lagmay(1984). Dagdag pa niya, ang
paglaganap ng Kanluraning kaisipan sa
sikolohiya ay bunsod na rin ng popularidad ng
sikolohiya bilang isang kurso para sa mga nag-
Larangan aaral ng edukasyon, pagnenegosyo at agham
panlipunan.
 Ayon kay Tinio, may dalawang dahilan
Mga kung bakit iniiwasan ang paggamit ng
Pagsubok wikang Filipino ay dahil sa mga sumusunod:
 Kakulangan ng tiwala ng mga Pilipino sa
na wikang Filipino bilang wikang
Hinaharap intelektuwal;
ng Wikang  at ang pangambang maiwan sa
Filipno kanluraning pag-iisip kung titiwalag
nang tuluyan sa wikang Ingles.
bilang
Ayon sa sanaysay ni Arao (2010),
Isang
Larangan  “ Ang wikang Filipino raw ay pangkubeta na
lang”.
  Nasabi niya ang pahayag na ito dahil
Mga kadalasan ay hindi na nagagamit ang
Pagsubok wikang Filipino para sa intelektuwal na
diskurso. Hindi maikakaila ang
na katotohanan ng pahayag na ito dahil
Hinaharap noon pa lang ay mababa na ang tingin
ng Wikang natin sa wikang Filipino.
 Isa sa malaking salik nito ay nang
Filipno
isakatuparan ang Kautusang
bilang Tagapagpaganap Blg. 210 noong taong
Isang 2003, na nagpatatag sa wikang Ingles
Larangan bilang midyum sa sistemang pang-
edukasyon.
 Intelektwalisasyon ng
Filipino Wika
 Proseso upang ang isang wika ay
maitaas at mailagay sa antas ng
Bilang intelektwalisado.

Intelektwalisadong Wika
Larangan  Masasabing wika na maituturing na
wika ng karunungan.
 Tatlong Uri ng Larangan ng
Ilang
Wika
Suliranin
Ang Bahagi o Papel ng
Tungkol sa
Wikang Ingles sa
Intelektwal Intelektwalisasyon ng Wikang
isasyon Ng Filipino
Filipino
 Tatlong Uri ng
Ilang Larangan
Di Mahalagang ng Wika
Larangan ng Wika
Suliranin ( Non-ControllingDomain of
Tungkol sa Language)
Maaring di nakasulat at maaring
Intelektwal gamitin sa kahit anong wika.
isasyon Ng
Halimbawa:
Filipino
Ang larangan ng tahanan at ng lingua
franca
 Tatlong Uri ng
Ilang Larangan
Medyo ng
Mahalagang Wikang
Larangan
Suliranin Wika
Tungkol sa ( Semi-ControllingDomain of
Language)
Intelektwal Ang pagsusulat ay hindi sapilitan.
isasyon Ng
Halimbawa:
Filipino
Ang larangan ng relihiyon at ang
libangan (entertainment).
 Tatlong Uri ng
Ilang Larangan
Mahalagang ng Wika
Larangan ng Wika
Suliranin ( ControllingDomain of Language)
Tungkol sa Nangangailangan ng mabuti at
Intelektwal wastong pagsulat.
isasyon Ng Halimbawa:
Filipino Larangan ng edukasyon, literatura,
pamahalaan, hukuman at iba pa.
 Ang Bahagi o Papel ng Wikang Ingles
Ilang sa Intelektwalisasyon ng Wikang
Suliranin Filipino
 Hanggang ngayon, hindi pa
Tungkol masasabi na ang wikang Pilipino ay
sa isang intelektuwal na wika. Para
magiging mas intelektuwal ang
Intelektw wikang Pilipino, kailangan gamitin
alisasyon ito sa larangan ng akademya at sa
antas ng eskuwelang gradwado.
Ng Hindi ito nangyayari ngayon dahil
Filipino ang wikang Ingles ang tanging
ginagamit sa larangang ito kaya ang
wikang Ingles ay umuunlad habang
ang wikang Pilipino ay nananatili sa
 Ang Bahagi o Papel ng Wikang Ingles
Ilang sa Intelektwalisasyon ng Wikang
Suliranin Filipino
 Upang maging intelektwalisado ang
Tungkol wika, ito ay may kahingian na gamitin
sa ito bilang midyum ng pagtuturo at
pagkatuto sa lahat ng antas ng pag-
Intelektw aaral, sa iba’t ibang displina, lalung-lalo
na sa agham, matematika, teknolohiya,
alisasyon humanidades at sining.
Ng  Ayon kay Constatino, nagkukulang ang
mga Pilipino ng tinatawag na
Filipino ‘intellectual tradition’ at ito ang sanhi
kung bakit ‘walang karanasang
intelektuwal sa kahulugan at layunin’ at
kung bakit hindi napapansin ang mga
 Ilang May limang dahilan ng pagkawala
ng tradisyong ito:
Suliranin 1) dahil ang mga kontribusyon ng
Tungkol ating kababayan sa mundo ng
sa kaisipan ay hindi nabibigyang
pansin at importansya sa ating
Intelektw kasalukuyang akademya,
alisasyon 2) ang pagtangkilik sa ‘mababaw na
kaisipan’ na mula sa mga salita ng
Ng may-akda ay ang “mga pelikula o
Filipino palabas sa telebisyon na simpleng
mga pormula ang ginagamit sa
paglutas ng mga problemang
 Ilang 3) ang pagpapalaganap ng
miseducation ng mga tinatawag
Suliranin niyang ‘mental technicians’  na
Tungkol bunga ng pagkabiktima sa ‘kolonyal
sa na kamalayan’,
4) ang pangangalaga sa status quo
Intelektw na nagpapalaganap ng anti-
alisasyon intellectualism, na naglalayong
pigilan ang pag-usbong ng
Ng progresibong pag-iisip na kayang
Filipino magpabago at “magluwal ng
bagong kamalayan”, at
5) “ang pagtanggap at pagkaalipin
Filipino “Ang mahabang
kasaysayan ng
Bilang paggamit ng
Ingles ay di
Larangan nagbunga ng
kaunlaran.”
 Wikang Filipino Sa FILIPIN
Inhinyeriya
Ayon sa isang pananaliksik ni Salazar, hindi O SA
maikakaila na wala o kakaunti pa ring gumagamit
ng wikang Filpino sa pagtuturo sa kolehiyo ng IBA’T
inhinyeriya. Masasabi rin na wala pang karanasan
ang kolehiyo hinggil sa paggamit ng Filipino sa IBANG
mga asignatura sa inhinyeriya.
Sa kurso ng mga diskursyon, ang mga
DISIPLI
terminolohiyang pang-inhinyeriya ay karaniwang NA
Ingles pa rin ang ginagamit.
 Wikang Filipino Sa FILIPIN
Inhinyeriya
Ilang mga salita sa Inhinyeriya: O SA
• Adiabatic-adyabatik IBA’T
• Chemical reaction- Reaksyong Kemikal IBANG
• Combustion- Kombustyon
DISIPLI
• Engine- Makina
• Enthalpy-Entalpi
NA
• Equilibrium-Ekwilibriyum
• Pressure-Presyon o Presyur
Wikang Filipino Sa Agham at Teknolohiya
FILIPIN
Ang pagtuturo sa wikang Ingles ay
nagsimula noong naging kolonya ng
O SA
Estados Unidos ang Pilipinas. Nagsimula IBA’T
itong magbago noong inilunsad ang
“Bilingual Education Policy” taong 1974.
IBANG
Hinihinkayat nito na gawing wika sa DISIPLI
pagtuturo ang Filipino sa mga klasrum at
bigyan ng mainam na kakayahan ang mga
NA
estudyante sa parehong Ingles at Filipino.
Ninanais rin nito na maging isang wika para
sa matalisik na diskurso ang Filipino.
Wikang Filipino Sa Matematika
Ayon sa isang pananaliksik, mahalaga ang
FILIPIN
pagbibigay ng pagkakataon sa mga O SA
magaaral na magamit ang wikang Ingles at
Filipino sa kanilang pagkatuto. Kung
IBA’T
pagtutuunan ng pansin ang asignaturang IBANG
Matematika, higit na nakatutulong sa pag-
unawa ng mga konsepto at pagsagot ng
DISIPLI
pasalitang suliranin ang pagpoproseso ng NA
mga mag-aaral gamit ang pormula o
solusyong natutuhan nila sa pagtalakay ng
guro. Sa kanilang pagpoproseso, kailangang
Wikang Filipino Sa Matematika
Nabanggit ni Acelajado (1996) na walang FILIPIN
anumang naging pag-aaral na O SA
makapagsasabi at makapagpapatunay na
dapat ay Ingles ang gamiting midyum sa IBA’T
Matematika at wala pang matibay na na IBANG
magpapatunay na ang Ingles, bilang
midyum, ay magpapabago sa antas ng DISIPLI
pagkatuto ng mga magaaral. Pinatunayan
din sa artikulo ni Acelajado (1996) na sa
NA
mga pagkakataong nahihirapan ang mga
mag-aaral na maunawaan ang aralin sa
Matematika na itinuturo sa wikang Ingles,
Wikang Filipino Sa Matematika
FILIPIN
Mula sa ibinigay na rekomendasyon sa O SA
isinagawang pananaliksik sa Pamantasang
De La Salle, nabanggit pa rin ni Acelajado
IBA’T
(1996) sa dyornal na Malay na gamitin ang IBANG
parehong wika, Filipino at Ingles, sa
pagtuturo ng mga aralin sa Pangkolehiyong DISIPLI
Algebra dahil nakitang mas mataas ang NA
antas ng pagkatuto ng mga magaaral.
Ang wikang Filipino ay wika ng:
• Pagkakaunawaan
FILIPIN
• Pagkakaisa O SA
• Bumubuo sa Liping Pilipino
Ang wika ay kabuhol ng kultura. IBA’T
Nagsimula sa mga hiram na salita. Ang IBANG
paggamit ng Filipino sa iba’t ibang disiplina
ng pag - aaral ay makatutulong ng malaki DISIPLI
sa pagpapaunlad ng naturang wika. Bahagi NA
ng anumang gawaing pantao ang wika.
Kaya marapat lamang na matuto tayong
magpahalaga sa sariling wika.
Ayon kay Clarence Batan, propesor sa
sosyolohiya sa UST at may-akda sa librong
FILIPIN
“Batong Bahay: Naratibo ng kahirapan at O SA
tagumpay ng isang pamilyang Pilipino,” ang
kahalagahan ng paggamit ng lokal na wika IBA’T
hindi lamang sa lente ng sosyolohiya kundi
pati na rin sa ibang larangan ng IBANG
pananaliksik:
 . “Ang kaluluwa ng pananaliksik ay wika;
DISIPLI
kung ang ginamit na wika ng pananaliksik NA
ay banyaga, nawawala ang tunay na
espiritu ng katotohanan dahil sa isip
lamang ang tinatalima, nawawala at
nagwawala ang kaluluwang katutubo.”
Ang paggamit ng lokal na wika sa mga
FILIPIN
saliksik ay nagsisilbing paraan upang lubos O SA
pang maintindihan ng nakararami ang mga
pag-aaral. IBA’T
Sa sanaysay naman ni Dr. Florentino H.
Hornedo, “Ang Wikang Filipino Tungo sa
IBANG
Intelektwalisasyon,” higit nating DISIPLI
mababanaag ang doble-karang paggamit
sa wikang Filipino. Ayon sa kanya, NA
dumadaan ang mga kabihasnan sa
dalawang antas ng pag-unlad ng pag-iisip.
Para sa pagpapahayag ng damdamin,
ninanasa, o hangarin, ang Vital Thought o FILIPIN
Diwang Buhay ang umiiral. Ngunit sa antas
ng pagpapahayag ng mapanimbang na pag- O SA
iisip o pagmumuni (dulot ng mapanuring
kamalayan), umiiral ang Reflective
IBA’T
Thought o Diwang Malay. Kung gayon, IBANG
magkakatotoo lamang ang
intelektwalisasyon ng ating wika, kung DISIPLI
itataas natin ito sa antas ng Diwang Malay.
At magagawa lamang ito sa pamamagitan NA
ng puspusang paggamit nito sa mga
larangang intelektwal tulad ng pagtuturo sa
antas tersiyaryo at eskwelahang gradwado,
Paalal
a! !
“Ang
marunong!!
hindi

magmahal sa
sariling wika, daig
Aclan, Sarah
Christine A.
Asilo, Engella
Ysabelle G.