Teoria i piramida potrzeb ludzkich według Maslowa

„Gospodarka w takim samy stopniu zależy od ekonomistów, jak pogoda od meteorologów”

- George Herbert Welles
 
Ekonomia jest nauką społeczną badającą w jaki sposób ludzie radzą sobie z brakiem
nieograniczonej dostępności dóbr, jak rozwiązują dotkliwy problem alokacji ograniczonych
zasobów w celu zaspokojenia konkurencyjnych potrzeb. Z założenia chodzi o to, aby tymi
samymi zasobami zaspokoić tyle, ile jest w danej sytuacji możliwe. Z drugiej strony
ekonomia to nauka o procesach gospodarczych, która stara się wykrywać i opisywać
prawidłowości rządzące tymi procesami (prawidłowości ekonomiczne). James Tobin,
stwierdził, że gdyby miał jednym słowem określić, czym zajmuje się ekonomia, to
powiedziałby, że: bodźcami.

W wyznaczaniu i hierarchizowaniu potrzeb ekonomii przychodzi z pomocą psychologia i

model hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa, która porządkuje je od najbardziej
podstawowych (wynikających z funkcji życiowych), do potrzeb wyższego poziomu, które
aktywizują się dopiero po zaspokojeniu niższych.
Potrzeby warunkują nasze życie. Poprzez potrzeby kształtujemy sposób naszego życia,
systemy wartości, relacje z innymi ludźmi. Na ogół potrzebę ludzką określa się jako  -
wynikające ze stanu braku - pożądanie czegoś niezbędnego do zapewnienia warunków
rozwoju i funkcjonowania człowieka To pożądanie może dotyczyć przedmiotów
materialnych, pewnych stanów emocjonalnych, wyników jakiegoś działania oraz określonych
stosunków między ludźmi. Można stwierdzić, że potrzeba oznacza uświadomiony brak
czegoś.

Zastanówmy się jakie miejsce w hierarchii potrzeb człowieka może odgrywać turystyka i
edukacja?
Aby odpowiedzieć na zadanie pytanie, warto posłużyć się znaną z literatury piramidą potrzeb
stworzoną przez amerykańskiego psychologa A.H. Maslowa. Przyjął on założenie, że
potrzeba niższa w hierarchii
(i jednocześnie ważniejsza) to ta, której całkowite lub częściowe zaspokojenie jest
koniecznym warunkiem pojawienia się innej potrzeby, wyższej w hierarchii i o stosunkowo
mniejszym znaczeniu dla człowieka. Maslow wyróżnia kilka grup potrzeb, które ustawić
możemy w tzw. piramidę.
Piramida potrzeb Maslowa

piramida potrzeb jest najczęściej przywoływana koncepcją wyjaśniającą mechanizm działania systemu
motywacji człowieka. Potrzeby ludzi są przedmiotem innej teorii pomagającej opisać rzeczywistość
stanowiącą tło dla procesu motywowania: teorii Abrahama Maslowa (rys.1). Stwierdził on, iż ludzkie
potrzeby są zaspokajane stopniowo. Innymi słowy, człowiek stawia przed sobą większe cele i ma większe
aspiracje, jeśli zaspokoi najpierw swoje podstawowe pragnienia.

Rysunek1. Piramida potrzeb ludzkich według Maslowa

  

Najbardziej podstawowe potrzeby mają charakter fizjologiczny: jedzenie, picie, ogrzewanie, schronienie i
odpoczynek. Aby zdobyć wymienione rzeczy, należy zarabiać pewną minimalną ilość pieniędzy. Następną
potrzebą, jaką odczuwamy, jest potrzeba bezpieczeństwa, od gwarancji zatrudnienia (co jest w dzisiejszych
czasach trudniejsze do spełnienia niż dawniej) do ochrony zdrowia (coraz bardziej rozpowszechniona jest
oferowana przez pracodawcę prywatna opieka zdrowotna).

Oprócz tego Maslow wymienił potrzeby społeczne, te związane z kontaktem z innymi ludźmi. Środowisko
pracy jest przykładem środowiska społecznego. Dla niektórych znajomi z pracy stanowią większość osób, z
którymi kontaktują się oni w trakcie swojego życia. Kolejny, wyższy poziom obejmuje potrzebę uznania w
obrębie organizacji i wśród ludzi tworzących środowisko pracy. Należy w tym miejscu wymienić także
potrzebę pewności siebie, samospełnienia oraz optymistycznego spoglądania w przyszłość, dzięki czemu
uświadamiamy sobie swój potencjał oraz jesteśmy po prostu szczęśliwi.

W teorii Maslowa najistotniejsza jest hierarchiczna natura potrzeb. Teoria mówi, całkowicie sensownie, iż
motywowanie ludzi jest skuteczne jedynie przy uwzględnieniu tejże hierarchii. Potrzeby tworzą układ
hierarchiczny (patrz piramida Maslowa), przy czym zachowanie człowieka jest motywowane przez
niezaspokojone potrzeby. Zaspokojenie potrzeb w pierwszej kolejności niższego rzędu, jest warunkiem
zaspokajania kolejnych potrzeb - wyższego rzędu. Działania motywacyjne są skazane na niepowodzenie,
jeśli zaspokaja się pewien poziom potrzeb, ignorując poziom hierarchicznie niższy. Jeśli Twojego
pracownika nie stać na zaspokojenie podstawowych potrzeb, nie ma sensu przekonywać go, że powinien być
zadowolony.

Teoria piramidy potrzeb nie prezentuje takiego ujęcia całego procesu, które mógłbyś wykorzystać do
zaplanowania motywacji w Twoim przedsiębiorstwie, lecz pokazuje jeden z jego najważniejszych elementów.
W tabeli 2.1 zawarto bardziej szczegółowy opis hierarchii potrzeb.

       Rysunek 2.  Drabina potrzeb

 Samorealizacja (jak odbierasz siebie i jak jesteś odbierany).

 Potrzeby egoistyczne (jak inni zwracają na Ciebie uwagę i co sam robisz).
 Potrzeby społeczne (przyjaciele i kontakty międzyludzkie).
 Bezpieczeństwo (np. gwarancja zatrudnienia).
 Potrzeby fizjologiczne (pożywienie, schronienie itp.).

W miarę poruszania się w górę drabiny przechodzimy od kwestii podstawowych do bardziej wyrafinowanych,
kończąc na zadowoleniu z samorealizacji. Naszym celem jest zbadanie, w jaki sposób środowisko pracy
wpływa na opisane potrzeby. W warunkach większej niż dawniej niepewności zatrudnienia ważniejsze stały
się inne formy zapewnienia bezpieczeństwa. Oprócz tego potrzeba działania oraz interakcji z innymi wpływa
na postrzeganie przez ludzi pracy grupowej i innych aspektów organizacyjnych nowoczesnych
przedsiębiorstw. W ostatnich czasach także nowe technologie mogą zmieniać ludzkie postawy. Dla jasności
wywodu podajmy tutaj przykład. Systemy komputerowe używane przez pracowników call center zmieniają
naturę kontaktów międzyludzkich; bezpośrednie kontakty z klientami są eliminowane, zaś kontakty ze
współpracownikami zminimalizowane dla większej wydajności. Motywacja w takich warunkach nie jest
niemożliwa, jednakże w pewien sposób zmieniają się jej aspekty.

Teoria motywacji Maslowa w relacjach międzyludzkich

Maslow opiera swoją teorię motywacji na osiągnięciach szkoły stosunków społecznych Eltona Mayo. Szkoła
ta reprezentowała kierunek stosunków międzyludzkich, dlatego też Abraham Maslow w swojej teorii
koncentruje uwagę na człowieku. Zdaniem Maslowa zachowanie się człowieka wynika z jego dążenia do
zaspokojenia potrzeb, a nie chwilowych stanów emocjonalnych. Zakłada on, że człowiek ma określony
zespół potrzeb, które zaspokajać powinien w określonej kolejności. Mechanizmem sterującym ludzkimi
zachowaniami według Maslowa są potrzeby, pojmowane jako brak czegoś, wywołujący jednocześnie
dążenie do zaspokojenia tego braku. Potrzeby te tworzą układ hierarchiczny, który Maslow obrazuje w
postaci piramidy.
Potrzeby niedoboru dzielą się na kilka kategorii, poczynając od najbardziej pierwotnych fizjologicznych
(związanych z pięcioma elementami: powietrzem, pokarmem, wodą, snem i rozmnażaniem). Są one nie
zawsze jednoznaczne - głód może sygnalizować brak pożywienia lub uczucie niepokoju np. z braku
pieniędzy.

Potrzeby fizjologiczne – to podstawowe potrzeby przetrwania, zaspokojenia głodu, wody, tlenu, snu czy
biologicznego funkcjonowania człowieka. Potrzeby te zaspokajane są w organizacji poprzez zapewnienie
odpowiedniego poziomu płac oraz środowiska pracy.

Potrzeby bezpieczeństwa – to potrzeby środowiska psychicznego i emocjonalnego. Obejmują one między

innymi takie elementy, jak zapewnienie sobie bezpieczeństwa czy życia wolnego od trosk materialnych, jak
również potrzeba stabilności, ochrony, porządku, sprawiedliwości czy wyeliminowania zagrożeń. W
organizacji zaspokojenie tych potrzeb następuje między innymi w momencie ciągłości zatrudnienia,
odpowiedniego programu świadczeń socjalnych czy emerytalnych. Zaspokojenie potrzeb bezpieczeństwa
pozwala na rozwinięcie potrzeby miłości i przynależności, których deprywacja wywołuje chęć odnajdywania
ludzi i sytuacji zaspokajających tę potrzebę lub konieczność zmodyfikowania otoczenia pod kątem
oczekiwanego zaspokojenia.

Potrzeby afiliacji – to potrzeby odnoszące się do relacji człowieka z otoczeniem. Są to potrzeby

nawiązywania bliskich kontaktów z ludźmi. Obejmują między innymi potrzebę miłości, przyjaźni,
przywiązania, akceptacji. Potrzeby te w większości zaspokajane są przez rodzinę i najbliższych znajomych,
jednakże również środowisko organizacyjne może odgrywać w ich zaspokojeniu dożą rolę. Przyjaźnie w
pracy czy poczucie przynależności pozytywnie wpływa na efektywność pracy ludzi. Niezaspokojenie potrzeb
z tego poziomu może doprowadzić do zamknięcia się w sobie czy samotności, co niekorzystnie odbije się na
funkcjonowaniu człowieka oraz jego efektywności.
Potrzeby szacunku i uznania – to potrzeby zyskania uznania we własnych oczach i oczach innych ludzi.
Potrzeba szacunku może być deprywowana przez niską ocenę naszego zachowania wystawioną przez innych,
zajmowanie mało satysfakcjonującej pozycji społecznej, niedostatek sił, prestiżu i sukcesu.
Na tym poziomie nie wystarczają uczucia bliskich, ważne jest, aby inni dostrzegali nasz profesjonalizm i
doceniali go. Potrzeby te mogą być zaspokojone w organizacji między innymi poprzez publiczne pochwały ze
strony kierownictwa, uznanie w zespole. Również ambitne i interesujące zadania delegowane przez
kierownictwo mogą być elementami zaspokajającymi potrzeby tego poziomu.

Potrzeby samorealizacji – to potrzeby wynikające z dążenia jednostki do zajmowania się tym, do czego
czuje powołanie - do zaspokajania własnych ambicji. Zaspokajać najwyższą potrzebę samoaktualizacji
oznacza zaspokajać potrzebę nabywania wiedzy, zrozumienia świata, poszukiwania doznań estetycznych.
To potrzeby związane z pełnym wykorzystaniem własnego potencjału i osiąganiem celów, które przynoszą
satysfakcję. Potrzeby te dają nam możliwość ciągłego indywidualnego doskonalenia. Są to potrzeby, które
nigdy nie będą w 100% zaspokojone. Wynika to z faktu, iż ambicje ludzkie nie mają granic. Zaspokajając
jedną potrzebę, ciągle pojawiają się kolejne stanowiące o rozwoju jednostki. Potrzeby tego poziomu
zaspokajane są w głównej mierze przez działania indywidualne. W środowisku organizacji przyczynić się
może do tego możliwość uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji czy zdobywania nowych
umiejętności, co z kolei może być źródłem poczucia przez pracownika otwartej drogi do awansu.

Prawo homeostazy i wzmocnienia motywacji

O zachowaniu człowieka w głównej mierze decydują potrzeby niższego rzędu. Jeżeli nie są one
zaspokojone, dominują nad pozostałymi potrzebami, spychając je na dalszy plan. Opisuje to szczegółowo
prawo homeostazy, na którym Maslow opiera swoją teorię. Prawo to mówi o dążeniu człowieka do
równowagi potrzeb niższego rzędu. Jeżeli potrzeby te nie zostaną zaspokojone, to człowiek traci równowagę
organizmu. Równowagę przywraca dopiero zaspokojenie tych potrzeb. One stanowią dla niego źródło
motywacji. Jeżeli potrzeba niższego rzędu zostanie zaspokojona, to przestaje ona być motywatorem.
Z kolei motywator do zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu określa prawo wzmocnienia.
Człowiek zaspokajając te potrzeby odczuwa przyjemność, dlatego też będzie dążył do jeszcze lepszego
zaspokojenia ich.

Z biegiem czasu Maslow rozszerzył swoją teorię o podział na potrzeby dwóch typów:
- potrzeby typu D (deficiency) - potrzeby niższego rzędu
- potrzeby typu B (being)  - potrzeby wyższego rzędu tzw. „metapotrzeby”

Jak podaje Jerzy Kulczycki, „pierwsze służą uzupełnianiu naturalnych braków powstających w wyniku
działalności człowieka, drugie zaś jego rozwojowi i doskonaleniu.

Zaspokojenie potrzeb D prowadzi do redukcji napięcia motywacyjnego- niezaspokojenie do schorzeń.

Zaspokojenie potrzeb B, zwanych też przez Masłowa „metapotrzebami”, wzbogaca osobowość, ale bywa
źródłem wzrostu napięcia. Niezaspokojenie potrzeb B prowadzi natomiast do "metachorób” (depresja,
nerwice egzystencjalne), bądź do „metapatologii” (apatia, alienacja, cynizm) .”

Koncepcja ta zdobyła znaczną popularność, ponieważ w prosty sposób opisuje mechanizm generowania
potrzeb i dynamikę ich rozwoju.

Teoria Maslowa wywarła ogromny wpływ na późniejsze badania z zakresu tematu motywacji. Krytycy
zarzucają Maslowowi uproszczone podejście: nie wszyscy ludzie - ich zdaniem zaspokajają potrzeby w
podanej kolejności. Uważają również, że niektóre czynniki mogą zaspokajać wiele potrzeb - na przykład
pieniądze, które mogą być też przez niektórych traktowane jako wskaźnik personalnej wartości. Kwestią do
zastanowienia się jest również kolejność występowania poszczególnych potrzeb. Nie zawsze u wszystkich
pracowników występuje pięć poziomów potrzeb, a jeśli już występują, to nie zawsze przyjmują hierarchię
zaproponowaną przez Maslowa.

„ - Co to jest: dwustu bankierów na dnie morza?

   - Dobry początek.”

Zastosowanie teorii Maslowa w edukacji

wniosek, że pierwszą i najbardziej oczywistą dziedziną, w której teoria Maslowa można znaleźć praktyczne
zastosowanie jest edukacja. Podstawowe potrzeby dziecka zaspokajane są przez rodziców, dostarczających
substancji niezbędnych do życia, dbających o zdrowie dziecka, tworzących bezpieczne i trwałe otoczenie.
Rodzice są także źródłem pierwotnych wzorców aktywności, których celem jest zaspokajanie poszczególnych
potrzeb. Nauka samodzielnego zaspokajania potrzeb przebiega u dziecka najczęściej w drodze obserwacji
zachowań dorosłych, ich naśladowania i modelowania. Dzięki temu dziecko zna i przejawia zachowania
prowadzące do zdobycia szacunku otoczenia, zanim jeszcze faktycznie zacznie odczuwać potrzebę szacunku.
W miarę upływu czasu zaczyna te zachowania i ich efekty internalizować, przekształcając je w rzeczywistą
potrzebę. Kolejne schematy czynności zaspokajających potrzeby powstają w drodze aprobaty społecznej.
Społeczeństwo to główny "twórca" potrzeb i metod ich zaspokajania, w tym tak zwanych potrzeb
przymusowych takich, jak obowiązek kształcenia się. Ich zaspokajanie jest wymuszone przez otoczenie i
skutecznie zapewnia akceptację społeczną i uspołecznienie.

Koncepcja edukacji humanistycznej odwołuje się do teorii potrzeb i samoaktualizacji Maslowa, będących
podstawowymi założeniami psychologii humanistycznej. Proponuje ona podmiotowe podejście zarówno do
ucznia, jak i nauczyciela. Maslow zakłada, że każdy człowiek jest wyposażony z niezbywalne atrybuty: w
wolność, odpowiedzialność, wybór i umiejętność przekraczania własnych ograniczeń. Ostatni z
wymienionych jest najmocniej związany z rozwojem człowieka. Posiadanie tych atrybutów sprawia, że
niemożliwe staje się narzucenie człowiekowi zachowań niezgodnych z jego potrzebami. Stąd wniosek, że
oddziaływania wychowawcze nie mogą przyjąć form przymusu, narzuconego obowiązku; powinny być
zachętą do poznawania siebie i wyboru celów odpowiadających wzbudzonym potrzebom. Należy stworzyć
dziecku warunki umożliwiające samodzielne zaspokojenie podstawowych potrzeb, a także identyfikację i
rozwój potrzeb wyższego rzędu. W ten sposób stymulowany jest rozwój potencjalnych umiejętności dziecka.
Pobudzanie potencjału jednostki wiąże się z koniecznością rozpoznania, zaakceptowania i koordynowania
poprzez programy edukacyjne potrzeb dziecka.

System szkolnictwa powinien mieć na uwadze równoległe z realizowaniem programu nauczania,

kształtowanie się istoty społecznej. Szkoła powinna pomagać w rozwoju osobowości aktywnie rozwijającej
się, twórczej, odnajdującej się w nowych rolach społecznych, samodzielnej i otwartej. Takiej, która będzie
umiała zaakceptować własną autonomię, zmiany zachodzące w niej samej i w środowisku; osobę stale
rozwijającą się. Ważnym efektem takiego procesu wychowawczego jest zdolność do podejmowania
inteligentnych, adekwatnych decyzji, do brania odpowiedzialności za własne zachowanie, do krytycznej
oceny sytuacji, do elastycznego dostosowania się do nowej sytuacji, do kreatywnego wykorzystywania
nabytej wiedzy, do współpracy i realizacji własnych celów. Ogólnie rzecz biorąc, efektem procesu
humanistycznej edukacji jest osoba idealna.

Zastosowanie teorii Maslowa u poważnie chorych pacjntów

Podobne podejście do jednostki możemy zaobserwować w pracy z chorymi, zwłaszcza tymi, którzy cierpią na
różnorakie zaburzenia psychiczne. Każda choroba jest zaburzeniem stanu równowagi psychosomatycznej,
wpływa negatywnie na wiele obszarów życia. Modyfikuje także rodzaj odczuwanych potrzeb i ich pozycję w
hierarchii. Najsilniejsza jest potrzeba bezpieczeństwa, gdyż sytuację chorobową postrzegamy jako silnie
zagrażającą różnym dziedzinom naszego życia, sprzyjającą wystąpieniu zaburzeń psychosomatycznych,
kłopotów finansowych, destabilizacji rodziny. Choroba deprywuje potrzeby społeczne - potrzebę szacunku i
przynależności, przestajemy wierzyć w szczerość uczuć naszych bliskich. Nasze możliwości samoaktualizacji
zostają ograniczone, co wywołuje silne uczucie frustracji. Aby walka z chorobą była skuteczna, zadaniem
każdego lekarza i terapeuty jest nawiązanie kontaktu z chorym, przez poznawanie i manifestowanie
zrozumienia dla zmian zachodzących w sposobie percepcji rzeczywistości i życiu pacjenta. Działania
pozwalające na uporządkowanie pozycji potrzeb pacjenta, przywrócenie im właściwych proporcji i
umożliwienie ich zaspokojenia, sprzyja zwiększeniu porozumienia między lekarzem a pacjentem, buduje
wzajemne zaufanie i zapewnia współdziałanie (w najgorszym wypadku brak aktywności odwrotnej) w
zwalczaniu choroby w ramach zaleceń lekarza.

Dzieci to szczególny przypadek. Oddzielone na czas leczenia od rodziny, zostają pozbawione oznak troski i
miłości, ogranicza się ich swobodę, muszą zrezygnować z własnych nawyków i preferencji. Ze wzbudzonymi
negatywnymi doznaniami takimi, jak lęk, frustracja, gniew, niepokój, stres, dziecko najczęściej nie potrafi
sobie radzić lub stara się rozwinąć błędne strategie radzenia sobie takie, jak płacz, agresja, apatia, izolowanie
się od rówieśników. Sytuację pogarsza fakt, że najczęściej dziecko nie potrafi ani określić ani zwerbalizować
swoich potrzeb, co podkopuje motywację do walki z chorobą i obniża nastrój. Z tego powodu najistotniejsze
jest wytworzenie ciepłej, mocnej więzi emocjonalnej między nim a lekarzem. Trzeba okazywać mu pełne
wsparcie i zaspokoić potrzebę bezpieczeństwa przez wysłuchiwanie każdego pytania, rozwiewanie każdej
wątpliwości. To pomoże dziecku zaakceptować nową, nieznaną sytuację.

Marketing a piramida potrzeb Maslowa

Piramida potrzeb Maslowa w tym ujęciu to system motywów, pobudzających ludzi do podejmowania
określonej aktywności. Będąc młodym menedżerem powinieneś sprawnie rozpoznawać i wykorzystywać
potrzeby swoich pracowników. Silnym motywem jest potrzeba osiągnięć, pokonywania trudności,
przekraczania osobistych ograniczeń, prowadząca do zaspokojenia potrzeby szacunku. Często gratyfikacja
niematerialna, w postaci satysfakcji, sukcesu zawodowego jest dla pracownika ważniejsza niż nagroda
pieniężna, czy rzeczowa. Jeżeli chcemy nakłonić nasz zespół do realizacji trudnego zadania, powinniśmy
odwołać się do osobistych marzeń, pomysłów i potrzeby ich urzeczywistnienia. Taka technika wywierania
wpływu będzie skuteczna, pod warunkiem, że nasi pracownicy bez trudu zaspokajają swoje potrzeby niższego
rzędu. Dlatego ta metoda najczęściej sprawdza się jako technika motywująca osoby wykształcone, zamożne, o
wysokiej pozycji społecznej, zajmujące stanowiska kierownicze.
Pracownicy niższego szczebla, bardziej dbający o podstawowe potrzeby, nie będą na nią podatni. Zwłaszcza
w sytuacji niedostatecznego zaspokojenia ich potrzeb podstawowych, która budzi w nich brak zaufania i
przywiązania do firmy (syndrom TNS - "to nie moja sprawa"). Prośba o zaangażowanie się w projekt dla
dobra przedsiębiorstwa zadziała tylko wtedy, gdy pierwotne potrzeby zostaną zaspokojone. Widzimy więc,
jak bardzo teoria potrzeb Maslowa wpływa na wiedzę z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi.

Handel i reklama a piramida potrzeb Maslowa

Przydaje się również osobom pracującym w przemyśle reklamowym. Ich sukces zależy od wyborów
dokonywanych przez konsumentów, którzy mogą kupić ich produkt lub podobny, oferowany przez
konkurencję. Dlaczego człowiek kupuje? Aby przy pomocy nabytych dóbr zaspokoić swoje potrzeby:
kupujemy jedzenie i napoje, żeby zaspokoić głód i pragnienie; kupujemy odzież, żeby chronić organizm przed
wyziębieniem; odkurzacz, żeby utrzymać nasze najbliższe otoczenie w czystości; drzewa owocowe, żeby
zdobyć pożywienie i mieć przyjemność z obcowania z pięknem. Wszyscy mamy swoje potrzeby, które
niezaspokojone motywują nas do działania, a po zaspokojeniu tracą tę moc - wtedy zaczynamy odczuwać
kolejne. Na to tylko czekają reklamodawcy i twórcy reklam, niestrudzenie kreujący nasze nowe, pilne,
rzekome potrzeby. Przy czym, w tworzeniu nowych potrzeb najczęściej odwołują się do podstawy piramidy
Maslowa. Reklamy leków apelują do silnej potrzeby bezpieczeństwa, naszego i naszych bliskich. Reklamy
bielizny z podtekstem erotycznym zachęcają do podniesienia własnych notowań na społecznym rynku - do
zwiększenia własnej atrakcyjności, skuteczności i szans na prokreację. Odniesienia nie muszą być jawne i
oczywiste - mogą przybrać postać gry słów, naprowadzającej na skojarzenia z daną potrzebą. Świadomość
istnienia mechanizmów motywacyjnych opartych na piramidzie potrzeb jest jednakże bronią obosieczną.
Pracownicy różnych gałęzi przemysłu mają do dyspozycji niepowtarzalne narzędzie kreowania popytu. Ale
zapominają, że wyedukowany konsument będzie w stanie skutecznie odeprzeć ich atak.

Podsumowanie

Okazuje się, że prawie wszystkie codzienne czynności mogą być sposobem na zaspokojenie danej potrzeby
lub potrzeb. Na przykład chodzenie do pracy przyczynia się do zaspokojenia potrzeb z kilku poziomów
jednocześnie - aktywność zawodowa jest poniekąd źródłem pożywienia, odzieży, dachu nad głową, więc
bierze udział w zaspokojeniu potrzeb fizjologicznych i bezpieczeństwa, jako czynnik ustalający regularny tryb
życia, zapewniający stabilność finansowa, podnoszący poczucie własnej wartości (sukcesy zawodowe).

Nie zdajemy sobie sprawy, że co krok ulegamy potrzebie zaspokajania pragnień. Jednakże, powinniśmy starać
się je poznać, aby mieć większą kontrolę nad własnym życiem i procesem naszego samorozwoju.

Wykowanj test osobowości >>

Źródło:
- R. Łazarek, Ekonomika turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2004, s.28.
- L. Kozioł, A. Piechnik-Kurdziel, J. Kopeć, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi w firmie, Teoria i praktyka,
Wydawnictwo „Biblioteczka Pracownicza”, Warszawa 2000
- Internetowe zasoby miesięcznika „Płaca”, nr 1/2001, www.placa.pl/motyw4.html
- A. Gick, M. Tarczyńska, Motywowanie pracowników, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
1999
- Jerzy Kulczycki, Wyzwania psychologii humanistycznej, Konspekt, Pismo Akademii Pedagogicznej w
Krakowie, nr 18, wiosna 2004
- http://www.solarisconsulting.pl