Τρηματοφόρα

Υπερβασίλειο Ευκάρια

• Βασίλειο Ζώα (Animalia)

• Βασίλειο Φυτά (Plantae)
• Βασίλειο Μύκητες (Fungi)
• Βασίλειο Πρώτιστα (Protista)
 Βασίλειο Πρώτιστα
• Μονοκύτταροι ευκαριοτικοί, κυρίως
υδρόβιοι οργανισμοί
• Η συστηματική τους ταξινόμηση αλλάζει
διαρκώς τα τελευταία χρόνια, και
πιθανότατα να αλλάξει σημαντικά
σύντομα
• Αυτότροφοι (φωτοσυνθετικοί και
χημειοσυνθετικοί) και ετερότροφοι
• Αναπαραγωγή με μείωση
• Εξελίχθηκαν από τα φύκη
• Εμφανίστηκαν στον Παλαιοπροτεροζωϊκό
• Κέλυφος οργανικό ή ανόργανο
• Συνήθως μικροσκοπικά, σε μεγάλους
αριθμούς και με μεγάλη ποικιλομορφία
• Εξαιρετικά χρήσιμα στη
βιοστρωματογραφία
 Βασίλειο Πρώτιστα
• Πρόσφατες εκτιμήσεις υπολογίζουν 18 φύλα (Cavalier-
Smith, 2002)
• Παραφυλετική ομάδα
• Δύο κύριες ομάδες (υποβασίλεια ή βασίλεια) που
συναντάμε ως απολιθώματα
1. Πρωτόζωα
2. Χρώμιστα, Χρωμαλβεολάτα
Στρωματογραφική εξάπλωση
 Βασίλειο Πρωτόζωα
Υποβασίλειο Σαρκομαστιγοφόρα
Υποβασίλειο Διβλεφαριδωτά
– Ανθυποβασίλειο Ριζωτά
• Φύλο Τρηματοφόρα
• Φύλο Ακτινόζωα
• Φύλο Κερκόζωα
• Ακρίταρχα
– Ανθυποβασίλειο Αυλακωτά (Excavata)
– Ανθυποβασίλειο Κυψελιδωτά (Alveolata)
 Βασίλειο Χρώμιστα
• Φύλο Χαπτόφυτα (κοκκολιθοφόρα)
• Φύλο Ωχρόφυτα (διάτομα)
• Φύλο Κρυπτόφυτα
 Φύλο Τρηματοφόρα
• Ανήκουν στα Ριζωτά
• Εμφανίστηκαν στο Κατ. Κάμβριο
• Χρήσιμα στη Βιοστρωματογραφία,
βιοζωνώσεις (ένα σύνολο στρωμάτων
στο οποίο περιέχεται και επικρατεί
ένα καθοδηγητικό απολίθωμα.)
• Σήμερα το 55% της βιομάζας των
αρκτικών νερών
• Βενθονικά και πλαγκτονικά
• Μεγάλη ποικιλία μορφών
• Η σημαντικότερη ομάδα μικροαπολιθωμάτων
• Το όνομά τους από τα διάτρητα κελύφη τους
• Κατασκευαστές ασβεστολιθικών στρωμάτων
Το ζωντανό κύτταρο
• Αποτελείται κυρίως από:
• Το εκτόπλασμα
• Το κέλυφος
• Το ενδόπλασμα από το
οποίο βγαίνουν τα
ψευδοπόδια μέσω πόρων
(τρήματα) ή στοματικών
ανοιγμάτων
 Ψευδοπόδια
Χρησιμοποιούνται:
• Για την προσκόλληση του
ζώου
• Για την πρόσληψη τροφής
• Για την κίνηση και
μετακίνηση
• Για την κατασκευή του
κελύφους
 Μορφολογία κελύφους

Γραμμές ραφής
• Το κέλυφος (ή κάψα) είναι
ενδοσκελετός
• Αποτελείται από θαλάμους και
μπορεί να είναι μονοθάλαμο ή
πολυθάλαμο
• Οι θάλαμοι χωρίζονται μεταξύ τους
΄Ανοιγμα επικοινωνίας θαλάμων
από διαφράγματα των οποίων το Διαφράγματα
ίχνος στην επιφάνεια ονομάζεται
γραμμή ραφής
• Οι πρώτοι θάλαμοι ονομάζονται
εμβρυακοί (πρωτοκόγχη, Θάλαμοι
δευτεροκόγχη κλπ) Εμβρυακοί θάλαμοι
• Το κέλυφος είναι αρχικά χιτινώδες κατασκευασμένο από τεκτίνη,
μπορεί όμως να έχουμε ορυκτοποιημένα κελύφη στη συνέχεια
• Τρεις κατηγορίες
1. Χιτινώδες (τεκτίνη)
2. Συμφυρματοπαγές (από συγκολλημένους κόκκους, η
συγκολλητική ύλη εκκρίνεται)

3. Εκκρινόμενο
 Μορφολογία κελύφους
• Εκκρινόμενο
1. Ασβεστολιθικό (τα περισσότερα)
2. Πυριτικό (σπανίζει)
3. Αραγωνιτικό (σπανίζει)
 Δομή κελύφους
1. Πορσελανώδες αδιάτρητο κέλυφος: οι
κρυσταλλοι ασβεστίου σχηματίζουν λευκό αδιαφανές
τοίχωμα, τα ψευτοπόδια εξέρχονται από στοματικό
άνοιγμα
2. Υαλώδες διάτρητο κέλυφος: οι κρύσταλλοι
ασβεστίου σχηματίζουν διαφανές κέλυφος με οπές από
τις οποίες εξέρχονται τα ψευτοπόδια
3. Μικροκοκκώδες κέλυφος:εξωτερικό αδιάτρητο
στρώμα, και εσωτερικά λεπτά ελασματοειδή
διαφράγματα που σχηματίζουν θαλάμους,
αναπτύχθηκε κατά τον Παλαιοζωϊκό
Οι κύριοι τρόποι μικροδομής του τοιχώματος των κελυφών των Τρηματοφόρων, 1. Συμφυρματοπαγές κέλυφος
με συμπαγές τοίχωμα συμ.: συμφύρματα, σ.: συνδετικό υλικό, β.σ.: χιτινώδης βάση, 2. συμφυρματοπαγές
κέλυφος με τοίχωμα κυψελώδες, κυψ.: κυψέλη διακλαδισμένη ή όχι, ανοικτή προς το εσωτερικό του κελύφους,
3. πορσελανώδες κέλυφος, 4. υαλώδες κέλυφος, ινώδες-ακτινωτό (οι πόροι δεν έχουν απεικονισθεί, 5.
υαλώδες κέλυφος, κοκκώδες (οι πόροι δεν έχουν απεικονισθεί). Στις τελευταίες εικόνες, τα βέλη δείχνουν
τους οπτικούς άξονες των μικροκρυστάλλων, β.σ.: βασικό στρώμα
 Δομή κελύφους
1 2
3

ανελασματικό μονοελασματικό πολυελασματικό διελασματικό

 Συναρμογή του
κελύφους

αγαθιστεγές
τροχοσπειροειδές
Μονόσειρο

Δισειρο Τρισειρο επιπεδοσπειροειδές

Μορφές κελύφους
 Ραχιαία Κοιλιακή
ή σπειροειδής όψη ή ομφαλική όψη

Μετωπική ή
πλάγια όψη
 Μορφολογικοί χαρακτήρες
•Ανυψωμένες
• Πρωτοκόγχη •Πεπιεσμένες
•Πεπαχυσμένες
• Θάλαμοι •Επίπεδες
•Ευθείες
• Διαφράγματα •Καμπύλες
•Μαιανδρικές
• Γραμμές ραφής •Σιγμοειδείς

• Ομφαλός
• Τρόπιδα •Ανυψωμένος (κλειστός)
•Πεπιεσμένος(ανοιχτός
• Στοματικό άνοιγμα
Μορφολογικοί χαρακτήρες
Στοματικό άνοιγμα
Ως προς το σχήμα διακρίνεται
σε:
1. απλό
2. πολλαπλό

Υπάρχει κύριο αλλά και

συμπλήρωματικά ή
δευτερεύοντα

Ως προς τη θέση του

διακρίνεται σε:
1. Τελικό
2. Βασικό
3. Ομφαλικό
4. Περιφερειακό
Διάκοσμος
Καρίνα ή τρόπιδα
 Ταξινόμηση

1500 γένη, 30.000 είδη, περισσότερα από 4.500 αρτίγονα

Τάξη, υπόταξη, υπεροικογένεια (-da, -dea, -cea)

Οικογένεια (-dae)
Υποοικογένεια (-nae)
 Ταξινόμηση
• Τάξη Allogromiida (χιτινώδες)
• Τάξη Textulariida (συμφυρματοπαγές)
• Τάξη Lagenida (μονόσειρα, ασκόμορφα)
• Τάξη Fusulinida (μικροκοκκώδες, Παλαιοζωϊκά)
• Τάξη Miliolida (πορσελανώδες)
• Τάξη Rotaliida (πολυθάλαμο, υελώδες)
• Τάξη Globigerinida (υελώδες, φυσαλιδόμορφο,
όλα τα πλανκτονικα)
Ταξινόμηση
 ΣΥΜΦΥΡΜΑΤΟΠΑΓΕΣ
ΚΕΛΥΦΟΣ

ΤΑΞΗ Textulariida

Οικογένεια Textulariidae

Γένος Textularia

Κέλυφος ελεύθερο,
συμφυρματοπαγές, ευθυτενές,
επίμηκες, δίσειρο, πεπιεσμένο
κατά το δίσειρο επίπεδο

Στοματικό άνοιγμα τοξοειδής

σχισμή στη βάση του
τελευταίου θαλάμου

Φάση νηριτική, βενθονικό

τρηματοφόρο
 ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΙΚΟ ΑΔΙΑΤΡΗΤΟ ΚΕΛΥΦΟΣ

ΤΑΞΗ Miliolida / Οικογένεια Peneroplidae

Γένος Peneroplis
Κέλυφος ασβεστολιθικό πορσελανώδες, πεπιεσμένο, επίπεδο, ριπιδοειδές. Κατά το
αρχικό στάδιο οι θάλαμοι περιελίσσονται επιπεδοσπειροειδώς και κατόπιν
τοποθετούνται χωρίς περιέλιξη

Στοματικό άνοιγμα
πολλαπλό, σειρά πόρων στη
μετωπική επιφάνεια του
τελευταίου θαλάμου

Διακόσμηση γραμμώσεις,
κάθετες στις γραμμές ραφών

Φάση νηριτική, βενθονικό

τρηματοφόρο
ΤΑΞΗ Miliolida

Οικογένεια Miliolidae

Γένος Quinqueloculina

Κέλυφος ασβεστολιθικό
πορσελανώδες, αγαθιστεγές. Οι
θάλαμοι είναι περιελιγμένοι σε 5
επίπεδα που σχηματίζουν 72º. Οι
διαδοχικοί θάλαμοι ελίσσονται σε
πέντε επίπεδα που σχηματίζουν
γωνία 144º. Εξωτερικά φαίνονται
5 θάλαμοι.

Στοματικό άνοιγμα τελικό,

κυκλικό, με απλό ή διφυή
οδόντα.

Φάση νηριτική, βενθονικό

τρηματοφόρο.
ΚΕΛΥΦΟΣ ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΙΚΟ
ΔΙΑΤΡΗΤΟ

ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Νodosariidae

Γένος Νodosaria

Κέλυφος ελεύθερο, επίμηκες,

ευθυτενές, πολυθάλαμο,
μονόσειρο. Τοίχωμα
ασβεστολιθικό διάτρητο.

Στοματικό άνοιγμα τελικό,

ακτινωτό, συχνά στο άκρο
λαιμού.

Φάση νηριτική, βενθονικό

τρηματοφορο
ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Bolivinitidae

Γένος Bolivina

Κέλυφος επίμηκες,
πεπιεσμένο, ευθυτενές,
πολυθάλαμο, δίσειρο.
Τοίχωμα ασβεστολιθικό
διάτρητο.

Στοματικό άνοιγμα
βασικό, σε σχήμα
κόμματος, στην προσοψη
του τελευταίου θαλάμου.

Φάση νηρητική, βενθονικό

τρηματοφόρο
ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Buliminidae

Γένος Bulimina

Κέλυφος επίμηκες, ευθυτενές,

πολυθάλαμο, με θαλάμους
σφαιρικούς και παχείς, τρίσειρο.
Τοίχωμα ασβεστολιθικό
διάτρητο. Εξωτερικά λείο ή
διακοσμείται από άκανθες,
ραβδώσεις κλπ.

Στοματικό άνοιγμα βασικό, σε

σχήμα κόμματος, με εσωτερική
οδοντική πλάκα.

Γραμμές ραφών πεπιεσμένες.

Φάση νηριτική, βενθονικό

τρηματοφόρο.
 ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Cibicididae

Γένος Cibicides

Κέλυφος προσκολλημένο με τη ραχιαία όψη,

επιπεδόκυρτο, τροχοσπειροειδές.

Ραχιαία όψη ανειλιγμένη, επίπεδη έως κοίλη.

Κοιλιακή όψη ενειλιγμένη, κυρτή.

Περιφέρεια του κελύφους γωνιώδης με

αδιάτρητη τρόπιδα

Στομ. Άνοιγμα λεπτή σχισμή στη βάση του

τελευταίου θαλάμου, ενδοπεριθωριακό,
εκτείνεται από την ομψαλική όψη διά της
περιφέρειας έως τη ραχιαία.

Φάση Νηριτική, βενθονικό τρηματοφόρο.

 ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Cibicididae

Γένος Hyalinea

Κέλυφος ελεύθερο, ελαφρά τροχοσπειροειδές, έως σχεδόν επιπεδοσπειροειδές

(ανειλιγμένο).
Περιφέρεια του κελύφους γωνιώδης με πλατειά αδιάτρητη τρόπιδα.
Γραμμές ραφών κυρτές, παχιές, ανυψωμένες.
Στοματικό Άνοιγμα ενδοπεριθωριακό τόξο με λεπτό χείλος, εκτείνεται και στις δύο
όψεις του κελύφους.
Φάση Νηριτική, βενθονικό τρηματοφόρο.
Στρωματογραφική Εξάπλωση: Πλειστόκαινο-σήμερα (βιοστρωματογραφικός δείκτης
Hyalinea balthica).
 ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Rotaliidae

Γένος Αmmonia

Κέλυφος ελεύθερο, αμφίκυρτο, τροχοσπειροειδές

Γραμμές ραφών πεπιεσμένες, καμπύλες

Ομφαλός με σχισμές και πώμα ή κομβίο

Στοματικό Άνοιγμα σχισμή στη βάση του τελευταίου θαλάμου

Φάση Νηριτική, βενθονικό τρηματοφόρο, προσαρμόζεται και σε

υφάλμυρα νερά
 Σχηματικό διάγραμμα του Ammonia beccarii (LINNE). Ο τελικός θάλαμος και τμήμα του
προτελευταίου θαλάμου έχουν μετακινηθεί και έτσι φαίνεται η ομφαλική πλάκα, η μετέωρη
ενδιαμεσοθαλαμοειδής οπή και το άνοιγμα μεταξύ της θαλαμικής θυρίδας και της διαφραγματικής
σχισμής.
 ΤΑΞΗ Rotaliida

Οικογένεια Elphidiidae

Γένος Elphidium

Κέλυφος ελεύθερο, αμφιπλευροσυμμετρικό, επιπεδοσπειροειδές,

ενειλιγμένο.

Γραμμές ραφών συνήθως ανυψωμένες.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα: οι γραμμές ραφών συνδέονται επιφανειακά

με ασβεστολιθικές γέφυρες.

Διακόσμηση τρόπιδα στην περιφέρεια του κελύφους.

Στοματικό Άνοιγμα απλό ή σειρά πόρων στη βάση του τελευταίου

θαλάμου.

Φάση Νηριτική, βενθονικό τρηματοφόρο, προσαρμόζεται και σε

υφάλμυρα και λιμναία νερά.