Bosna-Hersek Vakfiyeleri (4. Cilt)

BOSNA-HERSEK
VAKFİYELERİ
4. CİLT
Bosna-Hersek Vakfiyeleri
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI- 121

Vakıflar Genel Müdürlüğü Adına

Dr. Adnan ERTEM
Yayın Koordinatörü
Rifat TÜRKER
Yayın Sorumlusu
Adnan TÜZEN
Genel Yayın Yönetmeni

Mehmet KURTOĞLU
Proje Koordinatörleri ve Editörler

Mevlüt Çam - Doç. Dr. Rahman Ademi
Tercüme, Transkribe, Tashih

Mevlüt Çam
Faruk Yavuz
Rıdvan Enes Akçatepe
Hilal Aydemir
Saliha Sıvacıoğlu
Beyhan Hacıömeroğlu
İsmail Aykan
İngilizce Özetler
İnci Ayça Apak
Özgen Özcan
Cansel Altıok
Beyhan Hacıömeroğlu
II
Boşnakça Çeviriler
Amir Pasiç
Doç. Dr. Rahman Ademi
Metin Tashih
Faruk Yavuz
Hasan Demirtaş
Sertifika No: 16651
ISBN
TK ISBN NO : 978-975-19-6604-9
Cilt-4 ISBN : 978-975-19-6609-4
Dizgi
Yakup Yamaçlı
Baskı
Sözcü Yayıncılık
Zübeyde Hanım Mah. 628. Sk.
Çakırlar İşh. No:26/47
Tel: 0(312) 384 33 09
Adres
Vakıflar Genel Müdürlüğü
Kültür ve Tescil Daire Başkanlığı
Atatürk Bulvarı No: 10
Ulus Ankara
Tlf: 0 312- 509 60 00 Fax : 0 312 324 47 22
e-mail: vakiflaryayin@yahoo.com
www.vgm.gov.tr
ANKARA 2016
III
İçindekiler
İÇİNDEKİLER
IV. CİLT
Sazin
Ala Agiç Hasan Efendi ve Kardeşi Süleyman Ağa Vakfı....................................................................... 1459
Srebreniçe
Rüstembegoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı.................................................................................. 1463
Rüstembegoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı.................................................................................. 1465
el-Hâc Süleyman Ağa bin Şeyh Osman Ağa Vakfı................................................................................. 1467
Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç, Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç
Hacı Abdi Ağa Vakfı............................................................................................................................... 1470
Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç
Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa Vakfı........................... 1478
Stolaç
Kapı Ağası Mustafa ibn Mahmud Vakfı................................................................................................. 1483
el-Hâc Mehmed bin Mahmud Vakfı....................................................................................................... 1491
el-Hâc Ali bin Hasan Vakfı..................................................................................................................... 1494
Hüseyin Bey bin İsmail Kaptan Vakfı.................................................................................................... 1496
Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin Vakfı............................................................................................................. 1498
Zakiçoğlu Yamak Mustafa Vakfı............................................................................................................. 1500
Fatma binti Salih Bey Vakfı.................................................................................................................... 1502
Zülfikar bin Rıdvan Bey Vakfı................................................................................................................ 1504
Doroz Molla Ahmed bin Hacı Halil Vakfı.............................................................................................. 1506
Hersek Mutasarrıfı Ali Galib Paşa Vakfı................................................................................................ 1508
Osman Ağa bin İsmail Vakfı................................................................................................................... 1511
Osman Ağa bin İsmail Sarızâde ve Akrabaları Vakfı.............................................................................. 1513
Behmenzâde el-Hâc Süleyman Efendi bin el-Hâc İbrahim Vakfı........................................................... 1515
Toçazâde Ahmed bin İbrahim Vakfı........................................................................................................ 1518
Tuluzâde Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Vakfı...................................................................................... 1521
Yemişzâde el-Hâc Hasan bin el-Hâc Osman Ağa Vakfı......................................................................... 1524
Ömer bin Mustafa Vakfi.......................................................................................................................... 1526
V
Paşo ibn Hacı Mustafa Vakfı................................................................................................................... 1527

Ümmügülsüm Hatun binti Osman Ağa Vakfı......................................................................................... 1529
Şariç Ali bin Mustafa Vakfı..................................................................................................................... 1531
Şariç Ali Ağa bin Mustafa Vakfı............................................................................................................. 1533
Şariç Ali bin Mustafa Vakfı..................................................................................................................... 1535
Teşne
Salih Efendi bin Molla Hasan Kariç Vakfı............................................................................................. 1539
Ahmed Ağazâde Hacı Şeriçoğlu Vakfı................................................................................................... 1541
Mahmud Mesud Efendi bin Hafız Ali Rıza Vakfı................................................................................... 1542
Ali bin Mehmed Molla Bekiroviç Vakfı................................................................................................. 1544
Debreli Rüstem Ağa bin Molla Mehmed Molla Aliç Vakfı.................................................................... 1546
Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Hâfız Bey Vakfı............................................................................ 1548
Takiç Atıf bin Mustafa Vakfı................................................................................................................... 1550
Nafiç Mustafa Vakfı................................................................................................................................ 1552
Aliye Hanım binti Ferhad Bey Köklagiç Vakfı....................................................................................... 1554
Travnik
Yusuf Ağa bin Hasan Vakfı..................................................................................................................... 1559
Bosna Valisi Korçalı Mehmed Paşa Vakfı.............................................................................................. 1562
Abdi Paşa Kethüdası Süleyman Ağa Vakfı............................................................................................. 1565
Abdi Paşa Kethüdası Süleyman Ağa Vakfı............................................................................................. 1567
Kamil Ahmed Paşa Vakfı........................................................................................................................ 1569
Bosna Valisi Mehmed Paşa Vakfı........................................................................................................... 1573
Muhsinzâde Mehmed (Muhammed) Paşa Vakfı..................................................................................... 1583
Sadrazam Muhsinzâde Mehmed Paşa bin Abdullah Paşa Vakfı............................................................. 1585
Mehmed Paşa Kethüdası Dergâh-ı Âli Kapıcıbaşlarından Ruhi Süleyman Ağa Vakfı........................... 1592
Rumeli Kadılarından Haraccızâde Mehmed Efendi bin Ömer Vakfı..................................................... 1594
Bosna Valisi Ali Namık Paşa Vakfı......................................................................................................... 1597
Hasan Paşazâde Hacı Ali Bey bin Mehmed Bey Vakfı........................................................................... 1600
Numan Kadızâde İbrahim Hilmi bin Numan Efendi Mustafa Vakfı...................................................... 1606
Şehdan Agiç Hacı Mustafa Ağa bin Şehdan Ağa Vakfı.......................................................................... 1608
Koçiç Hacı Begoviç el-Hâc Salih Niyazi Vakfı...................................................................................... 1611
Yusuf Ağa bin Hasan Ağa Vakfı.............................................................................................................. 1613
Travnik Müftüsü Hacı Muhammed Derviş Efendi bin Mustafa Vakfı................................................... 1616
VI
İçindekiler
Cume binti Seyfiç Seyfo Vakfı................................................................................................................ 1618

İsmail Kadızâde Hacı Muhammed Refet Efendi bin İsmail Efendi Vakfı.............................................. 1620
Trebin
Bezdilü Hacı Ali Vakfı.............................................................................................................................1625
Perlifiç Salih Ağa bin Ali Vakfı................................................................................................................1628
Resuliçzâde Abdurrahman Bey ve Arkadaşları Vakfı............................................................................. 1630
Tuzla
Osman Efendi bin Süleyman Vakfı......................................................................................................... 1635
Ömer Bey Vakfı...................................................................................................................................... 1637
Hacı Mehmed Pasiç Vakfı....................................................................................................................... 1638
Hacı Mehmedoviç Hüseyin Ağa bin Hacı Mehmed Vakfı...................................................................... 1639
Hacı Efendiç Muhammed Haşim Ağa Vakfı........................................................................................... 1641
Fatma Zeliha Gradašćević Vakfı............................................................................................................. 1644
Açariç, Kovaçoviç Hacı Süleyman Ağa bin Salih Vakfı......................................................................... 1645
Açariç, Kovaçoviç Hacı Süleyman Ağa bin Salih Vakfı......................................................................... 1647
Ahmed Neyoviç Viz bin Osman Vakfı.................................................................................................... 1649
Tahire Hanım binti Osman bin Mahmud Paşa Vakfı.............................................................................. 1651
Muykanoviç Abdulmümin bin Muyo Vakfı............................................................................................ 1655
Dadiç Ömer bin Hasan Vakfı.................................................................................................................. 1657
Palavriç Osman bin Ömer Vakfı............................................................................................................. 1659
Nure binti Odabaşiç Derviş Ağa Vakfı.................................................................................................... 1661
Kalabaç Köle ve Havva ve Hociç Hanım binti Başiç Ahmed Vakfı....................................................... 1663
İsmaiç Adem bin Hacı Abdullah Vakfı................................................................................................... 1665
Hacı Naile Hanım binti Murat Begoviç Hacı Davut Bey Vakfı.............................................................. 1667
Zlata binti Baberiç Mustafa Vakfı........................................................................................................... 1670
Dervişoviç Yejbiriç Hüseyin bin Derviş Vakfı........................................................................................ 1672
Zarife binti Odabasiç Mahmud Ağa Vakfı.............................................................................................. 1674
Husanoviç Ahmed bin Mustafa Vakfı..................................................................................................... 1676
Dervişeviç Ahmed bin İbrahim Vakfı..................................................................................................... 1678
Kuşlogiç Osman bin Hacı Hasan Vakfı.................................................................................................. 1680
Cankiye binti Mahmud Ağa Vakfı.......................................................................................................... 1682
Muykanoviç Ömer bin Osman Vakfı...................................................................................................... 1684
Abdulkahir bin Mehmed Başiç Vakfı..................................................................................................... 1686
Zaimoviç Hacı Ahmed Bey Vakfı........................................................................................................... 1688
Muyaga bin Muyaga Vakfı...................................................................................................................... 1690
Abdulkadir bin Mehmedpaşiç Vakfı....................................................................................................... 1691
Ayşe Hanım binti Haşim Vakfı............................................................................................................... 1692
Ramiç Emin bin Halko Vakfı.................................................................................................................. 1693
VII
Vakıf-ı Bâlâ ve Vakıf-ı Zîr

Bosnevî el-Hâc Mustafa Ağa bin Ahmed Ağa Vakfı.............................................................................. 1697
Lapoluzâde Salih Rızai Efendi Vakfı...................................................................................................... 1700
Meysere Hanım binti Hacı Aliç Mustafa Bey Vakfı............................................................................... 1702
Gafiç Naim bin Derviş Vakfı................................................................................................................... 1704
Tarto İdris Ağa bin Salih Vakfı............................................................................................................... 1706
Doziç Abdullah bin İbrahim Efendi Vakfı.............................................................................................. 1708
Hacı Begoviç Süleyman Bey ve Arkadaşları Vakfı................................................................................ 1710
Çolak Mustafa bin Mustafa Vakfı........................................................................................................... 1712
Molla Ağa bin Hacı İbrahim Ağa Vakfı.................................................................................................. 1714
İbrahim bin Muhammed Bayrakdaroviç Vakfı....................................................................................... 1716
Dizdareviç İbrahim Efendi Vakfı............................................................................................................ 1717
Visoko
Hacı Salih Ağa bin Mustafa Vakfı.......................................................................................................... 1721
Hacı Mürüvvet Mahallesi Camii Vakfı................................................................................................... 1724
Seyyid Mustafa Paşa bin Seyyid Ömer Tahir Bey Vakfı........................................................................ 1726
Ernebzâde Ali Bey bin Abdi Bey Vakfı.................................................................................................. 1730
Numan Agiç eş-Şeyh el-Hâc Hafız Hüsnü Efendi bin İbrahim Vakfı.................................................... 1733
Mustafa Ağa bin Hacı Mehanoviç Vakfı................................................................................................. 1735
Oruç Hacı Abdullah Ağa bin el-Hâc Hasan Vakfı.................................................................................. 1738
Kaziç Hacı Salih Ağa bin Mustafa Vakfı................................................................................................ 1740
Travnik Kadısı Hacı Hafız Hüsnü (Hüseyin) Efendi Vakfı.................................................................... 1742
Abdokiç Hacı Osman bin Mustafa Vakfı................................................................................................ 1744
Vişegrad
İskender ve Ahmed Bey ibneyn Hürrem Paşa Vakfı............................................................................... 1749
Sokollu Şehid Mehmed Paşa bin Sinan Bey Vakfı................................................................................. 1751
Vişegrad Musalla Vakfı........................................................................................................................... 1802
Yayça
Saray-ı Amire Ağası el-Hâc Mustafa Vakfı............................................................................................ 1805
Darüssaade Ağası el-Hâc Mustafa Vakfı................................................................................................. 1807
Darüssaâde Ağası, el-Hâc Mustafa Ağa bin Mehmed Vakfı................................................................... 1812
Darüssaâde Ağası el-Hâc Mustafa Ağa Vakfı......................................................................................... 1820
el-Hâc Abdurrahim Sipahi bin Abdurrahman Vakfı................................................................................ 1825
Ahmed Said bin Derviş Süleyman Vakfı................................................................................................ 1827
Ahmed Said Bey Efendi bin Derviş Süleyman Bey Efendi Vakfı.......................................................... 1830
Acemzâde Hacı Mehmed Efendi Vakfı................................................................................................... 1831
Araboviç Palavra Hacı Mehmed Vakfı................................................................................................... 1835
Serrâczâde Dervişe Hanım Vakfı............................................................................................................ 1836
VIII
İçindekiler
Zeniçe
Molla Fehim bin Osman Efendi Vakfı.................................................................................................... 1839
Hafız Mehmed Efendi bin Hasan Efendi Vakfı...................................................................................... 1841
Tarabarzâde Hacı Salih Ağa bin Salih Vakfı........................................................................................... 1843
Dudu binti Boro Salih Vakfı................................................................................................................... 1845
Hamidiç Mustafa bin Abdi Vakfı............................................................................................................ 1846
Yashagiç Arif Vakfı................................................................................................................................. 1847
Hacı Mahmud bin Mustafa Vakfı............................................................................................................ 1848
Sultan Ahmet Camisi Vakfı..................................................................................................................... 1850
Hüsamoviç Hacı Şefki Ağa bin Şefki Vakfı............................................................................................ 1851
Ahmed Reşid bin Mehmed Şabo Vakfı .................................................................................................. 1853
IX
Sazin
Cazin
Ala Agiç Hasan Efendi ve Kardeşi Süleyman Ağa Vakfı
Ala Agiç Hasan Efendi ve Kardeşi Süleyman Ağa Vakfı
Sazin Kasabası’ndan Ala Agiç Hasan Efendi ve Kardeşi Süleyman’ın geliri kasabaʻda bulunan
medresenin bakım ve onarımınsa sarf edilmek üzere belediye binası yakınında bulunan iki yüz metre
arsa ile 16 hisseli bir evin kendilerine ait olan on dört hisselerini vakfetmeleri.
It is the waqfiya of Ala Agiç Hasan Efendi and his brother Süleyman from Town of Cazin that they
endowed 200 meters parcel of land nearby the municipality building and 14 share belong to them of a
16-shared house to be spent for the maintanance and repair of the madrasa in the town.
Ovo je vakufnama Alagić Hasana i njegovog brata Sulejmana iz Cazina, koji su uvakufili zemljišnu
parcelu od 200 kvadratnih metara blizu općinske zgrade i 14 dionica koje im pripadaju od kuće sa 16
dionica, za troškove održavanja gradske džamije.
27 Cemaziyelahir 1307 / 18 Şubat 1890

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 1, Sayfa: 61, Sıra: 284
Hamd-i cemîl-i mevfûr ve şükr-i cezîl-i gayr-i mahsûr ol vâkıf-ı hafâyâ-i zemâir ve kâşif-i habâyâ-yı
serâir olan cenâb-ı mevcûdât-ı mümkinât ve münşî-i kâffe-i masnû‘ât teʻâlâ şânuhu ani’ş-şebîhi ve’l-
mesîl ve tekaddese zâtuhu ani’n-nazîri ve ta‘dîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârigâh-ı mukaddesine
sezâver ve vâcibü’l-iktizâdır ki envâʻ-i benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile birle inşâ ve
ihtirâ‘ idüb dünyâyı mezraʻa-i âhiret ve ulâyı zerî‘a-i âkibet eyledi ve salavât-ı tayyibât ve tahiyyât-ı
hâlisât ol sultân-ı cumhûr-ı enbiyâ ve unvân-ı mensûr-ı asfiyâ mazhar-i feyz-i hakâyık hâfız-ı esrâr-ı
dekâik imâm-ı ka‘be-i kuds ve hümâm-i medîne-i üns sadr-ı suffe-i safâ Muhammedini’l-Mustafa
salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-ı münevverlerine olsun
ki vücûd-ı şerîfi sebeb-i îcâd-ı kevn u mekân ve bâʻis-i hılkat-i ins u cân oldu ve tahiyyât-ı bekâya ve
teslîmât-i mâlâ-nihâye âl ve evlâd-ı kerem ve ashâb-ı zevî’l-ihtirâmına olsun ki her biri sırât-ı mustakî-
me necm-i hüdâ ve felek-i ihtidâde şems-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhîm ecma‘în.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb oldur ki tahakkuk-ı özr-i şer‘îye binâen zikr-i
âtî husus-ı hüccet-i mahsûsun kalem-i şer‘-i kadîme tahrîr ve tescîl bi’l-iltimâs bu fakîr-i enîka Sazin
Kasabası’nda vâkiʻ tüccâr ve eşrâf-ı mu‘teberânından Ala Agiç Hasan Efendi ve birâderi Süleyman
Ağa benân el-Hâc Ömer Ağa sâkin oldukları hânelerine varub hâtime-i kitâbda keşîde-i semt-i sutûr
kılınan müslimîn huzûrlarında akd-i meclis-i şer‘-i nebevî itdikde mûmâ ileyh Ala Agiç Hasan Efendi
ve Süleyman Ağa meclis-i ma‘kûd-ı mezkûrda vakf-ı âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm emr-i vakf
ve’t-tekmîl mütevellî nasb ve taʻyîn eyledikleri Toramanzâde Süleyman Efendi ibn el-Hâc Mustafa
Ağa mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î itdiklerinden vakf-ı âti’l-beyânın sudûru-
na değin silk-i milkimizde münsecim ve şîrâze-i tasarrufumuzda muntazam olan emlâkımızdan kasa-
ba-i mezbûrda vâkiʻ taraf-ı şarkdan Badiç Beşer ve garbden tarîk-i âmm ve yemînden mûmâ ileyhümâ
Hasan Efendi ve Süleyman Ağa’nın hâneleri ve şimalden belediyenin hânesi ile mahdûd bi-hesâb-ı
terbî‘i iki yüz metro mülk arsamızı ve arsa-i mezkûre üzere mebnî fevkânî dört oda ve bir matbah ve
tahtânî üç odayı muhtevî bir bâb mülk menzilhânemizden on altı sehmden on dört sehmimizi mülkü-
1459
müzden ihrâc ile vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs itdik şöyle şart ve
taʻyîn eyledik ki:
Zikr olunan menzilhâne hasbemâ cerâ’l-âde icâre-i mu‘tâde ile âhere îcâr oluna hâsıl olan icâreden
kasaba-i mezbûrede bulunan medrese-i şerîfenin taʻmîr ve termîmine sarf oluna ve yine hâsıl olan
ücretin yekûnundan yüzde on hidmetine mukâbil mütevellî-i mûmâ ileyhe virile ve fazla kalur ise onu
on bir hesâbı üzere alâ-vechi’l-h[el]âl istirbâh ve istiğlâl oluna ve asl-ı mâla zamm ve ilhâk oluna ve
dahi mâlı vakf-ı mezbûr zâyi‘ olmak ihtimâli olan kimesneden ahz olunub ol makûle kimesneler ile
mu‘âmele olunmaya ve dahi rehn-i kavî ve kefîl-i melî ve vakf-ı hâcetde ikisinin biri olmadıkça viril-
meyüb ve vakf-ı mezbûrun beher sene maʻrifet-i şer‘-i şerîf ile muhâsebe virile bi-emrillâhi teʻâlâ mü-
tevellî-i mûmâ ileyh vefât ider ise mütevellî nasb ve taʻyîn olunmak Sazin Kazâsı’na icrâ-yı ahkâm-i
dîn-i mübîn ve izâ-yı iʻlâm-ı şer‘-i metîn iden kadıefendilerin re’y-i münîr ve tedbîr-i mütetebbirlerine
müfevvez ola didikleri taʻyîn ve tahsîs-i şurût ve kuyûd ve tenbîh ve tenfîz-i ukûd birle hatm-i kelâm
ve istîfâ-i merâm itdiklerinden sonra ebniye-i mahdûde-i mezkûreden on altı sehmden on dört sehmi
ifrâz olunub fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyhe teslîm-i encâm ol dahi vakfiyyet üzere
bi’t-tevliye tesellüm ve kabûl idüb sâir evkâf-ı mütevelliyân-ı eslâf gibi tasarruf-ı tâmm ve riʻâyet-i
merâm-ı şurût ve kuyûda sarf-ı ihtirâm eyledi didikde gıbbe’t-tasdîkü’ş-şer‘î emr-i vakf tamâm ve hâl
teslîm-i encâm bulmuş iken vâkıfân-ı mûmâ ileyhâ Ala Agiç Hasan Efendi ve Süleyman Ağa semt-i
vifakdan cânib-i hilâfa sülûk ile vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve mütevellî-i mûmâ ileyh ile husûmet ve
nizâ‘a şürû‘ itdiklerinde vakf-ı akar mefhar-i eimme-i kibâr olan imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı akdem
sirâcü’l-milleti ve’d-dîn üstâdü’l-müctehidîn Ebî Hanife Numan ibn Sabit el-Kûfi cûziye bi’l-hayr ve
Kûfi hazretlerinin mezheb-i hatîr ve re’y-i münîrlerinde sahîh ve lâkin gayr-ı lâzım binâen alâ-zâlik
vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve zikr-i mürûr iden menzilhâne-i mezbûreyi ke’l-evvel mülkümüze istirdâd
ideriz didiklerinde mütevellî-i mûmâ ileyh-i sühân-sâz cevâb-ı bâ-savâba âğâz idüb gerçi inde’l-İmâ-
mü’l-Azam hâl bast ve tafsîl olunan minvâl üzere idüğüne cây-i eşkâl değildir lâkin ârif-i samedânî
Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmam Rabbânî Mu-
hammed bin Hasan eş-Şeybânî indinde teslîm ile’l-mütevellî ve te’yîd-i zikr ile vakf sahîh ve lâzım
ve sıhhat lüzûmu müstelzim olduğundan redd ve teslîmden imtinâʻ iderim deyu hâkim-i muvakki‘-i
sadr-ı kitâb vakafahullâhu teʻâlâ sebîl-i savâb efendi hazretleri huzûrunda müterâfi‘an ve her biri mü-
btegâsınca fasl u hasme râgıbân olduklarında hükm-i mûmâ ileyh lâzele’l-hakk câriyen beyne yedeyhi
hazretleri dahi bu bâbda teemmül-i lâik ve tefekkür-i fâik itdikde temhîd-i kavâ‘id-i hayrı evlâ ve
teşyîd-i mebânî-i vakfı ahrâ görmekle tarafeynin kelâmına nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer
idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve mürâ‘iyyen bi-cemî‘i mâlâ-büdde min-fi’l-
hükm-i bi’l-evkâf alâ-kavli men yerâhu mine’l-eimmeti’l-müctehidîn rıdvanullâhi teʻâlâ aleyhim ec-
ma‘în vakf-ı mezbûrun evvelâ sıhhatine sâniyen lüzûmuna ve şurût-ı merkûmenin cevâzına vâkıfân-ı
mûmâ ileyhimâ huzûrlarında hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmeğin vâkiʻ hâli bu fakîr
mahallinde ketb ve tahrîr itdikde fî-mâ ba‘d vakf-ı mezbûr hükm-i mezkûr ile sahîh ve lâzım ve habs
sarîh ve mütehattim olmağla naks ve tahvîl muhâl ve fesh ve tebdîli mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men
beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm
ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fî-yevmi seb‘a ışrîn min-Cemâ-
ziyelâhir li-sene seb‘a ve selâse mie ve elf.
Fî 7 Şubat sene 1890
ed-Dâ‘î Nâib-i Kazâ-i Sazin Veys Naili
1460
Srebreniçe
Srebrenica
Rüstem Begoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı
Rüstembegoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı
Srebreniçe sakinlerinden Rüstem Begoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey’in gelirinden Srebreniçe’ye bağlı
Çarşı, Hacı İskender, Kızıldere, Petroviç ve Bratunaç Köyü camilerinin aydınlatmasına harcanmak
üzere bir ev vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Rüstem Begoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey, inhabitant of Srebreniçe. According
to the waqfiyye a house is endowed in order to provide lumination of the mosques in Çarşu, Hacı
İskender, Kızıldere, Petroviç and Bratunac village of Srebreniçe.
Ovo je vakufnama Rustembegović Abdi Bega sina Mustafe bega, nastanjenog u Srebrenici. Prema
vakufnami uvakufljena je kuća kako bi se obezbijedila rasvjeta za džamije u Čaršiji, Hadži Iskender,
Kizildere, Petroviću i Bratunac selu kod Srebrenice.
8 Şevval 1310 / 25 Nisan 1893

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 2, Sayfa: 270-271, Sıra: 582
Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası sükkânından Rüstem Begoviç Abdi Bey bin mütevef-
fâ Mustafa Bey nâm kimesne kazâ-i mezbûre mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı
âti’z-zikri li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Srebreniçe Kasabası sükkânından Şeyh
Ömeroviç Salih Efendi bin müteveffâ Şeyh Ömer mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve
iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb müstakillen ve bilâ-müşterek mâlik ve mutasarrıf olduğum Srebreniçe Kazâ-
sı Nefs-i Srebreniçe Kasabası hudûdunda ve tahrîr-i akâr dâiresinde 224 numrolu hülâsa varakasın-
da 106/1 adedi altında mukayyed bulunan terbîʻan 600 metroyu hâvî beyne ahâlî ve’l-cîrân ma‘lû-
mu’l-hudûd ve maʻa-arsa ve havlu 224 numrolu hânemi Srebreniçe Kasabası’nda kâin Çarşu ve Hacı
İskender ve Kızıldere ve Patroviç ve Ratonaç Karyesi’ndeki cevâmiʻ-i şerîflerinin her sene bayram ve
Ramazân ve sâir leyâlî-i mübârekede her sene altışar kandîl îkâd eylemek üzere batnen baʻde batnin ve
karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûrum ve evlâd-ı zükûrumun evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i müebbed
ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim ve şöyle şart itdim ki:
Hayâtı lâbis ve nefs-i nefse bedenimizde enîse oldukca kendim mutasarrıf olub baʻde vefâtî batnen
baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûrum evlâd-ı zükûrumun evlâd-ı zükûru mutasarrıf
ve anların miyânında erşed ve aslahı mütevellî ola deyu taʻyîn-i şurût ile maʻa-arsa ve havlu hâ-
ne-i mezkûreyi vakf ve habs eylediğimizden sonra fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyh Salih
Efendi’ye teslîm ol dahi sâir mütevellîyân gibi vakfiyyet üzere tesellüm ve ahz ve kabûl ve bürheten
mine’z-zamân tasarruf eyledi didiklerinde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î emr-i vakf ve hâl teslîm-i encâm
bulmuşiken vâkıf-ı mûmâ ileyh semt-i vifâkdân cânib-i şikâka sülûk ile vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve
mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi ile husûmet ve nizâ‘a şurû‘ ile vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve
hümâm-ı efham Ebû Hanîfeti’l-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ve
İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında vâkıf menâfi‘-i vakfı nefsine şart ile vakf
bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve maʻa-arsa ve havlu hâne-i mezkûreyi mülküme istir-
dâd iderim diyecek mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi bast olunan min-
1463
vâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî haz-
retleri katında vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i
muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduk-
larında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve
lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım oldu cerâ zâlike fi’l-yevmi’s-sâmin
min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene aşer ve selâse-mie ve elf fî 16 Kânûnusânî sene 1902.
Nâib Şehiç
1464
Rüstem Begoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı
Rüstembegoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı
Srebreniçe sakinlerinden Rüstem Begoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey’in gelirinden Pratonaç Camisi’nin
ve cami avlusundaki çeşmenin tamirine harcanmak üzere bir ev vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Rüstem Begoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey, inhabitant of Srebreniçe. According to
the waqfiyye a house is endowed in order to repair Pratonaç Mosque and the fountain in the courtyard
of the mosque.
Ovo je vakufnama Rustembegović Abdi Bega sina Mustafe Bega, nastanjenog u Srebrenici. Prema
vakufnami uvakufljena je kuća kako bi se platio popravak džamije i česme u dvorištu džamije Bratunac.
8 Şevval 1310 / 25 Nisan 1893

Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası sükkânından Rüstem Begoviç Abdi Bey bin müte-
veffâ Mustafa Bey nâm kimesne kazâ-i mezbûr mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı
âti’z-zikri li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği kasaba-i mezbûre sükkânından Şeyh Öme-
roviç Salih Efendi bin Şeyh Ömer mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i
mer‘î idüb müstakillen ve bilâ-müşterek mâlik ve mutasarrıf olduğum Srebreniçe Kazâsı’nda Suha
Karyesi’nde vâkiʻ ve 4 numrolu hülâsa varakasında 678 adedi altında mukayyed bulunan terbîʻan 320
metroyu hâvî beyne ahâlî ve’l-cîrân ma‘lûmü’l-hudûd ve maʻa arsa havlu 4 numrolu bir bâb hânemin
kazâ-i mezbûrede Pratonaç Câmiʻ-i Şerîfi’nin taʻmîrâtına ve oradaki çeşme suyunun taʻmîrâtına her
sene kırk sekiz kron meblağı iʻtâ eylemek üzere batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı
zükûrum ve evlâd-ı zükûrumun evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled
ile vakf ve habs eyledim ve şöyle şart eyledim ki: hayâtı lâbis ve nefs ve nefîsem bedenimizde enîse
oldukça kendim mutasarrıf ve mütevellî olub baʻde vefâtî batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin
evlâd-ı zükûrum ve evlâd-ı zükûrumun evlâd-ı zükûru mutasarrıf ve anların meyânında erşed ve asla-
hı mütevellî ola deyu taʻyîn-i şartile maʻa arsa ve havlu hâne-i mezkûreyi vakf ve habs itdiğimizden
sonra fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi’ye teslîm ol dahi sâir mütevellîyân
gibi vakfiyyet üzere tesellüm ve ahz ve kabûl ve bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didiklerinde
gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî emr-i vakf tamâm ve hâl teslîm-i encâm bulmuşiken vâkıf-ı mûmâ ileyh semt-i
vifâkdân cânib-i şikâka sülûk ile vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi ile
husûmet ve nizâ‘a şurû‘ile vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanîfetü’l-Kûfî Haz-
retleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî
Hazretleri katında vâkıf menâfi‘-i vakfı nefsine şartile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan
rücûʻ ve maʻa arsa ve havlu hâne-i mezkûru mülküme istirdâd iderim diyecek mütevellî-i mûmâ ileyh
Salih Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi [hâl] bast olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâ-
kin arif-i samedânî Ebû Yûsuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında teslîm-i ile’l-mütevellî ol-
mağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı
kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i
1465
mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmak-
dan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-e‘immeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna
hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım oldu. Cerâ zâlike fi’l-yevmi’s-sâmin min-şehri
Şevvâli’l-Mükerrem li-sene aşer ve selâse mie ve elf fî 16 Kânûnusânî sene 1902.
Nâib Şehiç
1466
el-Hâc Süleyman Ağa bin Şeyh Osman Ağa Vakfı
Srebreniça’da Hacı Süleyman Ağa bin Şeyh Osman’ın geliri, Çarşı, Petroviçe, İskender, Kızıldere
camileri ve medresenin görevli giderleri ve sair masrafları ile Çarşı’daki suyollarının tamirine sarf
edilmek üzere beş dükkân, değirmen ve altı adet evin yarı hissesini vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Hacı Süleyman Ağa bin Şeyh Osman, inhabitant of Srebrenika. According to the
waqfiyye 5 shops, a mill and half stake of 6 houses are endowed in order to be used for the needs of
Çarşı Mosque, Petroviçe Mosque, İskender Mosque, Kızıldere Mosque ve Madrasah and repair the
water channels in the souk.
Ovo je vakufnama Hadži Sulejman Age sina Šejh Osmana, nastanjenog u Srebrenici. Prema vakufnami
uvakufljeno je 5 dućana, mlin i 6 kuća, koji bi se koristili za potrebe Čaršijske džamije, Petroviće
džamije, Iskender džamije, Kizildere džamije i Medrese i da se poprave kanali za vodu u čaršiji.
Tarihsiz
Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 2, Sayfa: 272-273, Sıra: 584.
Hâzihi vasiyyetu el-Hâc Süleyman Ağa bin el-Hâc Şeyh Osman Ağa an-Kasabai Srebreniçe
Eʻûzu bi’llâhi mine’ş-şeytani’r-racîm Bi’smi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm.
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ellezî vaffakanî hâzihi’l-vesâyâ kable en ekûen min-ashâbi’l-kubûr
ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedini’llezî evheynâ bi’s-salâti ve’z-zekâti ve’s-savmi
ve’l-hâc ve sâiri’l-ibâdât ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-alemîn bi-vasiyyeti harci emvâlihim fî-sebîli’l-
lâhi alâ-vifki’ş-şerîʻati’ş-şâʻîn li-iskâti mâ-aleyhim mine’l-farîdi ve’l-vucûbât ve alâ-men tebiʻahum
min[e’l]-mü’minîne ve’l-mü’minât ilâ-yevme yestezıllu’l-meru fî-zılli’s-sadakât.
Emmâ baʻd çünki dünyâ-yı denî bir mahall-i bî-bekâ olduğundan cemîʻ mahlûkât küllü men aleyha fân
nass-ı celîlü’ş-şân-ı katʻiyyu’l-burhân olmağla herkes küllü nefsin zâikatu’l-mevt cânibinden şerbet-i
memâtı nûş idüb bu dâr-ı fenâdan sarây-ı bekâya tebdîl-i mekân eyleyeceği emr-i mukarrer ve bî-kâl u
kîl olub mü’min ve mü’mine ve muvahhid-i kâmile lâyık ve lâzım ve evlâ olan bu dersi melekü’l-mevt
dakk-ı bâb-ı hayât ve ifâde-i memât eylemeden ve şiddet-i sekerâtü’l-mevt akl ve şuʻûr almadan ve
lisân-ı tasarrufuna âciz ve nâ-tuvân olmadan mukaddem atyeb-i mâlından bir mikdâr vasiyyet eyleyüb
ve vasiyyet-nâme yazmak ve dil-hâh üzere tastîr ve asdıkâsı mahzarında kırâat ve mazmûnuna işhâd
ve tenfîz eyleye vâsiyy-i muhtârına tevcîh ve emr ile ümîd ve ricâ olunur ki Hüdâ-yı zü’l-celâl ve
tekaddes hazretleri Habîb-i Ekrem hürmetine afv ve mağfiret idüb mağfûrîn zümresinden olduğu hâl-
de nakl-i âhiret eyleye ve muhbir-i sâdıkınca ehâdîs-i şerîfe ve ahbâr-ı münîfe vârid olub “men mâte
alâ-vasiyyetin mâte alâ-sebîlin ve sünnetin ve mâte alâ-tukayyin ve şehâdetin ve mâte meğfuren leh”
el-hadîs ve dahi bir hadîs-i şerîf-i nebevîde vârid olub “men mâte bi-gayri vasiyyetin lem yu’zen lehu
fi’l-berzahi bi’l-kelâm ve yetekellemu’l-emvâte ve huve sâkit” el-hadîs zekerehu Sâhibu Rûhi’l-Beyân
[fî]-Tefsîri Sûreti Yâsîn fî-kavlihi teʻâlâ ve hüve asdaka’l-kâ’iline lâ-yestatîʻûne tavsiyeten ilh. dahi
nice hadîs-i şerîflerde vârid olub vasiyyet lâzım ve lâbüddür belki vâcib bir amel-i hayr olduğuna
binâen mağfiret-i Rabb-i Rahîm’e eşedd-i ihtiyâc ile muhtâc olan abd-i zelîl ve hakîr-i kesîrü’z-zünûb
1467
ve’l-hatâyâ el-Hâc Süleyman Ağa ibn el-Hâc Şeyh Osman Ağa ibn İbrahim nâm zâtın vasiyyetidir ki
vâsiyy-i muhtârım oğlum Hasan Ağa nâm kimesne cemîʻ mâlımdan üç bin guruş ıskât-ı salât ve sâir
vâcibât devre mübâşeret ideler vâsiyy-i muhtârım ve nâzırım devr umûruna vâkıf ve dânâ ve ârif ehl-i
tamaʻ olmayan ulemâ-i izâmdan birkaç zât-ı fakîr bulalar vech-i şerʻî ve merhûm ve mağfûrun leh
Birgivî Risâle hükmi üzere bir tehâ yere şu ıskât-ı salavâtı ve sâir vesâyâtı devr ideler baʻdehu bedel-i
hacc-ı şerîfim içün bir âlim ve menâsik-i hacc-ı şerife ziyâdesiyle âşinâ ve haccın kâffe-i umûruna ârif
ve sâʻî olan bir zâtı bulub derûn-ı vasiyyet-nâmede muharrer olduğu üzere sekiz bin guruş bedel-i hâcc
içün virile ve iʻtâk-ı rakabe içün altı yüz yetmiş guruş ve sâir vasiyyet-nâmede münderic olan ber-ve-
ch-i mukarrerât her bir umûr ve husûsunu alâ-vech yerine getüreler vâsiyy-i muhtârım ve nâzırımı ricâ
iderim ki merhûm Birgivî Muhammed Efendi’nin risâlesi mûcebince amel ideler ve işbu vesâyâmı
ve evkâf ve merbûtâtımı alâ-vechi’ş-şerʻi’ş-şerîf ve kemâ yenbağî yerine getürmeğe saʻy ve gayret
ve dikkat ideler bidʻatlerden ve hilâf-ı şerʻ-i şerîf iʻmâlinden vasiyyet ve emrime muhâlif ve mugâ-
yir harekâtdan hazer ve mucânebet ideler ve Allâhü aʻlem ve ahkem ve’l-hamdu li’llâhi ale’t-tevfîki
ve’stağfiru’llâhe min-kulli taksîreti ve leküm ve ecmaʻîn ve’l-mü’mine ve’l-mü’minâti ve’l-müslimi-
ne ve’l-müslimâti ve salla’llâhu alâ-Resûlinâ ve şefîʻi zunûbenâ ve tabîbi kulûbinâ seyyidinâ Muham-
medin ve âlihi ve sahbihi ecmaʻîn ve’l-hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemin.
Ve fî-hadîsin “inne’llâhe tasaddake aleykum bi-sülüsi emvâlikum fi-âhiri aʻmârikum ziyâdeten lekum
fi-aʻmâlikum tadaʻûnehâ haysu şi’tum”.
Ve fî-hadîsin “izâ mâte’l-insânu inkataʻa amelehu anhu illâ min-selâsin sadakatin câriyyetin ev ilmin
yentefaʻu bihi ev veledin sâlihin yedʻû leh”.
3000 İskât-ı salât ve sâir vucûbât
8000 Bedel-i hâcc içün
670 İʻtâk-ı rakabe içün
44 Hafr-i kabrim içün münâsibdir
40 Tâbût ve teneşir içün
11754
90 Çuhâ zerʻ 3x30
100 Leyle-i evvelîde hatm, Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân kırâat
66 Yedi gün ve kırk gün günde birer Yâsîn-i Şerîfe tilâvet
20 Su dökenler ve sâir hidmetde muʻâvenet idenlere
12030
Kabrim ve daha iki kabrin etrâfı kârgîr taştan ma’mul dîvâr ve nişân taşdan tahta-i muh-
1200
kem i’mâli
Kabrim etrâfı kârgîr olarak ihâtası vasiyyete duhûli müşkildir verese rızâlarına menûtdur binâen aleyh
bin iki yüz guruşdan tenzîli enseb görünüyor.
Halîlem el-Hâc Abide Hanım ile ale’l-iştirâk evkâf ve merbûtâtımız ve her bir vakfımızın yine rabt
olunduğu;
Srebreniçe Çarşusu’nda vâkiʻ iki bâb dükkân ile kezâlik iki bâb odası ve bir ekmek furûnun icâre-i
seneviyesi çarşusunda vâkiʻ suyun taʻmîrâtına vakf ve rabt eyledim.
Defʻa Srebreniçe Çarşusu’nda yolun üst tarafında lede’l-ahâlî ve’l-cîrân maʻlûmu’l-hudûd ve’l-müş-
temilât iki bâb dükkân ile iki bâb odanın icâre-i seneviyesi Çarşu ve İskender ve Kızıldere cevâmiʻ-i
1468
şerîflerin şehr-i Ramazân ve sâir leyâlî-i mübârekede îkâd olunacak kanâdîl-i zeytûn ve sâir masârı-
fiyçün vakf ve rabt eyledim.
Konağım kurbunda kezâlik lede’l-ahâlî ve’l-cîrân maʻlûmu’l-hudûd iki bâb dükkânın icâresi, cevâ-
miʻ-i erbaʻa mukavvâ:
İskender Câmiʻ-i Şerîf, 1 aded mukavvâ, 1,5 kıyye yağ
Çarşu Câmiʻ-i Şerîf, 2 aded mukavvâ, beheri 2 kıyye yağ
Petroviçe Câmiʻ-i Şerîf, 1 mukavvâ, 1,5 kıyye yağ
Kızıldere Câmiʻ-i Şerîf, 1 mukavvâ, 1,5 kıyye yağ
Boriç Karyesi altında vâkiʻ bir bâb değirmen icâresinden 200 guruş, beher sene iki yüz guruş Çarşu
Câmiʻ-i Şerîfi’n imâmet hidmetine mukâbil vakf ve rabt eyledim.
Leskoviç Karyesi’nde ve Karaloviç Karyesi’nde vâkiʻ bir mikdâr arâzînin icâresinden Çarşu Câmiʻ-i
Şerîfin müezzinlik hidmetine 200 guruş beher sene.
Nefs-i Boriç Karyesi ismiyle maʻrûf köyde altı hâne nısf hissemi Srebreniçe’de vâkiʻ medresede mü-
derris ve muʻallim-i sıbyânlık hidmet mukâbelesine vakf ve rabt eyledim.
Srebreniçe’de vâkiʻ bir bâb dükkânın icâresinden yirmişer guruş İskender Câmiʻ-i Şerîfin müezzinlik
hidmet mukâbelesine vakf ve rabt eyledim.
Defʻa Srebreniçe Çarşusu’nda bir bâb dükkân icâresinden senevî yirmişer guruş Kızıldere Câmiʻ-i
Şerîfin müezzinlik hidmetine vakf ve rabt eyledim.
1469
Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç, Hacı Hasan Ağa
ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa Vakfı
Srebreniçe sakinlerinden Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç, Hacı Hasan Ağa ve
Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa’nın gelirinden Hacı Hasan Vakfı’na ait suyollarının tamirine
harcanmak üzere bir ev vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa and Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa,
sons of Hacı Süleyman Ağa, inhabitant of Srebreniçe. According to the waqfiyye a house is endowed
in order to repair the water channels belongs to Waqf of Hacı Hasan.
Ovo je vakufnama Hadži Sulejmanagić Hadži Hasan Age i Hadži Sulejmanagić Hadži Abdi Age,
sinova Hadži Sulejman Age, nastanjenih u Srebrenici. Prema vakufnami uvakufljena je kuća kako bi
se popravili kanali za vodu koji pripadaju Hadži Hasanovom vakufu.
8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Vakfiyye Sûreti
Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe sükkânından Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Sü-
leyman Agiç Hacı Abdi Ağa benân-ı müteveffâ Hacı Süleyman Ağa nâm kimesneler kazâ-i mezbûr
mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’z-zikri li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn
eyledikleri kasaba-i mezbûre sükkânından Şeyh Ömeroviç Salih Efendi bin Şeyh Ömer mahzar ve
muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı mer‘î eylediler ki nısfiyet üzere mâlik ve mutasarrıf
olduğumuz Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası hudûdunda vâkiʻ ve tahrîr-i akâr dâiresinin
232 numrolu hülâsa varakasında 27/1 adedi altında mukayyed bulunan terbi‘ân 55 metroyu hâvî bey-
ne’l-ahâlî ve’l-cîrân ma‘lûmu’l-hudûd ma‘a 232 numrolu bir bâb hâne-i müşterekun fîhâmızı Srebre-
niçe Kasabası’nda Eski Konak nezdinde Hacı Hasan Vakfı suyolu taʻmîrâtı içün beher sene kırk kron
meblağı i‘tâ eylemek üzere batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûr ve evlâd-ı zükû-
rumuz evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledik ve
şöyle şart eyledik ki:
Hayâtı lâbis ve nefsi nefîsemiz bedenimizde enîse oldukca vakf-ı mezkûra mutasarrıf ve mütevellî
olub baʻde vefâtinâ evlâd-ı zükûr ve evlâd-ı zükûrumuz evlâd-ı zükûruna mutasarrıf ve anların meyâ-
nında erşed ve aslahı mütevellî ola deyu taʻyîn-i şart ile ma‘a-arsa hâne-i mezkûru vakf ve habs it-
diğimizden sonra fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi’ye teslîm ol dahi sâir
mütevellîyân gibi vakfiyyet üzere tesellüm ve ahz ve kabûl ve bürheten mine’z-zamân tasarruf eyle-
di didiklerinde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î emr-i vakf tamâm ve hâl teslîm-i encâm bulmuşiken vâkıfân-ı
merkûmân vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi ile husûmet ve nizâ‘a
şurû‘ ile vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanîfeti’l-Kûfi hazretleri katında menzile-i
âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında vâkıf
1470
Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç, Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa Vakfı
menâfi‘-i vakfı nefsine şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve ma‘a-arsa hâne-i
mezkûru mülkümüze istirdâd ideriz diyecek mütevellî-i merkûm Salih Efendi cevâba tasaddî idüb
eğerçi bast olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr
bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şey-
bânî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve
teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsın-
ca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin
edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf
vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu cerâ
zâlike fi’l-yevmi’s-sâmin min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene tis‘a aşer ve selâse-mie ve elf fî 19
Kânûnusânî sene 1902.
Nâib Şehiç
1471
Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa
Srebreniçe sakinlerinden Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı
Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa ’nın gelirinden Srebreniçe’ye bağlı Çarşı, İskender, Kızıldere ve
Petroviç camilerine mum alınmasına harcanmak üzere bir dükkân vakfiyesidir.
sons of Hacı Süleyman Ağa, inhabitant of Srebreniçe. According to the waqfiyye a shop is endowed in
order to buy candles for Çarşı, İskender, Kızıldere and Petroviç mosques.
sinova Hadži Sulejman Age, nastanjenih u Srebrenici. Prema vakufnami uvakufljen je dućan kako bi
se kupili svijeće za Čaršijsku, Iskender, Kizildere i Petrović džamije.
8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası sükkânından Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve
Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa benân-ı müteveffâ Hacı Süleyman Ağa nâm kimesneler kazâ-i
mezbûr mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’z-zikr li-ecli’t-tescîl nasb ve taʻyîn
eyledikleri Srebreniçe Kasabası sükkânından Şeyh Ömeroviç Salih Efendi bin Şeyh Ömer mahzarın-
da ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î eylediler ki nısfiyet üzere mâlik ve
mutasarrıf olduğumuz Srebreniçe Kasabası hudûdu dâhilinde vâkiʻ tahrîr-i akâr dâiresinin 226 num-
rolu hülâsa varakasında 47/1 adedi altında mukayyed ve terbî‘ân 175 metroyu hâvî beyne ahâlî ve’l-
cîrân ma‘lûmu’l-hudûd ma‘a arsa 226 numrolu bir bâb hânemizin taraf-ı şimâlîsinde vâkiʻ terbî‘ân 24
metroyu hâvî tahtânî ma‘a arsa bir bâb dükkân-ı müşterekun fîhâmızı Srebreniçe Kasabası’nda kâin
Çarşu Câmiʻ-i Şerîfi’nde ikişer okkadan iki aded mukavvâyı ve Hacı İskender ve Kızıldere ve Petroviç
cevâmi’-i şerîflerinin her bir senede ikişer okkadan birer mukavvâyı îkâd eylemek üzere batnen baʻde
batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûr ve evlâd-ı zükûrumuzun evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i
müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledik şöyle şart eyledik ki hayâtı lâbis ve nefs-i
nefîsemiz bedenimizde enîse oldukça vakf-ı mezkûra kendimiz mutasarrıf ve mütevellî olub baʻde
vefâtinâ batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûrumuz ve evlâd-ı zükûrumuz ev-
lâd-ı zükûrumuzun evlâd-ı zükûru mutasarrıf ve anların meyânında erşed ve aslahı mütevellî ola deyu
taʻyîn-i şurût ile ma‘a arsa dükkân-ı mezkûru vakf ve habs itdiğimizden sonra fârigan ani’ş-şevâgil
mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi’ye teslîm ol dahi sâir mütevellîyân gibi vakfiyyet üzere tesellüm
ve ahz ve kabûl ve bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didiklerinde gıbbe tasdîku’ş-şer‘î emr-i vakf
tamâm ve hâl teslîm-i encâm bulmuş iken vâkıfân-ı merkûmân semt-i vifâkdan cânib-i şikâka sülûk ile
vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi ile husûmet ve nizâ‘a şurû’ile vakf-
ı‘akâr imâm-ı a‘zâm ve hümâm-ı efham Ebû Hanîfeti’l-Kûfî Hazretleri katında menzile-i âriyyetde
1472
Hacı SüleymanAğa oğlu Hacı SüleymanAgiç Hacı HasanAğa ve Hacı SüleymanAgiç HacıAbdiAğa Vakfı
olmağla rücûʻ meşrûʻve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî Hazretleri katında vakf-ı menâ-
fi‘i vakfı nefsine şartıyla vakıf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve ma‘a-arsa dükkân-ı
mezkûru mülkümüze istirdâd ideriz diyicek, mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi cevâba tasaddî idüb
eğerçi [hâl] bast olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin arif-i samedânî Ebû Yûsuf eş-
şehîr bi’l-İmâmi’s-Sânî hazretleri katında vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî
Hazretleri katında teslîm-i ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve
teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsın-
ca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbega’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin
vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu cerâ
zâlike fi’l-yevmi’s-sâmin min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene tis‘a aşer ve selâse-mie ve elf fî 19
Kânûnusânî 1902.
Nâib Şehiç
1473
Srebreniçe Hacı İskender Mahallesi sakinlerinden Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç Hacı
Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa’nın gelirinden Srebreniçe’ye bağlı Çarşı, İskender,
Kızıldere ve Petroviç camilerinin müezzinlerine maaş olarak verilmek üzere bir dükkân vakfiyesidir.
sons of Hacı Süleyman Ağa, inhabitant of Srebreniçe, Hacı İskender Quarter. According to the
waqfiyye a shop is endowed in order to pay the salary to the muezzin of Çarşı, İskender, Kızıldere and
Petroviç mosques.
sinova Hadži Sulejman age, nastanjenih Srebrenici u Hadži Iskender mahali. Prema vakufnami
uvakufljen je dućan kako bi se isplatile plate za mujezine u čaršijskoj, Iskender, Kizildere i Petroviç
džamijama.
8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası mahallâtından Hacı İskender Mahallesi sükkânından
Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa benân-ı müteveffâ Hacı
Süleyman Ağa bi’l-asâle kazâ mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’z-zikri li-ec-
li’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eyledikleri kasaba-i mezbûre sükkânından Şeyh Ömeroviç Salih
Efendi bin Şeyh Ömer mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î eylediler
ki nısfiyyet üzere mâlik ve mutasarrıf olduğumuz Srebreniçe Kasabası hudûdunda vâkiʻ 229 numrolu
tahrîr-i akâr dâiresinin hülâsa varakasında 619/1 adedi altında mukayyed yirmi metroyu hâvî beyne
ahâlî ve’l-cîrân ma‘lûmu’l-hudûd ma‘a-arsa ve 229 numrolu bir bâb dükkân-ı müşterekun fihâmızı her
senede Srebreniçe Kasabası’nda kâin Çarşu Câmiʻ-i Şerîfi’nin müezzini içün sekiz kron ve İskender
ve Kızıldere ve Petroviç mahallelerinin cevâmiʻ-i şerîflerinin müezzinlerine dörder kron meblağı i‘tâ
eylemek üzere batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûrumuz ve evlâd-ı zükûrumuzun
evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledik ve şöyle
şart eyledik ki:
Hayâtı lâbis ve nefs-i nefisemiz bedenimizde enîse oldukca vakf-ı mezkûra kendimiz mutasarrıf ve
mütevellî olub baʻde vefâtinâ batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûrumuz ve ev-
lâd-ı zükûrumuzun evlâd-ı zükûru mutasarrıf ve anların meyânında erşed ve aslahı mütevellî olalar
deyu taʻyîn-i şurût ile ma‘a-arsa dükkân-ı mezkûru vakf itdiğimizden sonra fârigan ani’ş-şevâgil mü-
tevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi’ye teslîm ol dahi vakfiyyet üzere sâir mütevellîyân gibi tesellüm ve
ahz ve kabûl ve bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledikleri didiklerinde gıbbe tasdîku’ş-şer‘î emr-i
vakf tamâm ve hâl teslîm-i encâm bulmuşiken vâkıfân-ı merkûmân semt-i vifâkdan cânib-i şikâka
1474
sülûk ile vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi ile husûmet ve nizâ‘a şurû‘
ile vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanîfeti’l-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriy-
yetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ve Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında v[â]kıf menâfi‘-i
vakfı nefsine şurût ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ma‘a-arsa dükkân-ı mezkûru
mülkümüze istirdâd ideriz diyecek mütevellî-i merkûm Salih Efendi cevâba tasaddî idüb egerçi bast
olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-
sânî hazretleri katında vâkıf vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri
katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden
imtinâʻ ile hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u
hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin edille-
sine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne eimmeti’l-eslâf vakf-ı
mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu cerâ zâlike
fi’l-yevmi’s-sâmin min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene tis‘a ve selâse-mie ve elf fî 18 Kânûnusânî
sene 1902.
Nâib Şehiç
1475
Srebreniçe sakinlerinden Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı
Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa ’nın gelirinden Srebreniçe’ye bağlı Çarşı Camisi imamına maaş olarak
verilmek üzere bir değirmen vakfiyesidir.
sons of Hacı Süleyman Ağa, inhabitant of Srebreniçe. According to the waqfiyye a mill is endowed in
order to pay the salary to the imam of Çarşu mosque.
sinova Hadži Sulejman Age, nastanjenih u Srebrenici. Prema vakufnami uvakufljen je mlin kako bi se
isplatile plate za imama Čaršijske džamije.
8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası sükkânından Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve
Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa benân-ı müteveffâ Hacı Süleyman Ağa nâm kimesneler kazâ-i
mezbûr mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’z-zikri li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve
taʻyîn eyledikleri Srebreniçe Kasabası sükkânından Şeyh Ömeroviç Salih Efendi bin müteveffâ Şeyh
Ömer mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î eylediler ki nısfiyyet üze-
re mâlik ve mutasarrıf Srebreniçe Kasabası’nda Zagon Karyesi hudûdunda vâkiʻ ve tahrîr-i akâr dâi-
resinin 25 numrolu hülâsa varakasında 2/217 adedi altında mukayyed yirmi metroyu hâvî beyne ahâlî
ve’l-cîrân ma‘lûmu’l-hudûd ma‘a-arsa 25 numrolı bir bâb âsiyâbı her sene Srebreniçe Çarşu Câmiʻ-i
Şerîfi’nin imâmet cihetine otuz kron meblağı i‘tâ eylemek üzere batnen baʻde batnin ve karnen baʻde
karnin evlâd-ı zükûr ve evlâd-ı zükûrumuz evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i
muhalled ile vakf ve habs eyledik ve şöyle şart eylediler ki:
Hayâtı lâbis ve nefs-i nefîsemiz bedenimizde enîse oldukca vakf-ı mezkûra kendimiz mutasarrıf ve
mütevellî olub ve baʻde vefâtinâ batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûr ve ev-
lâd-ı zükûrumuz zükûresi mutasarrıf ve anların meyânında erşed ve aslahı mütevellî ola deyu taʻyîn-i
şurût ile ma‘a-arsa âsiyâb-ı mezkûru vakf ve habs itdiğimizden sonra fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i
mûmâ ileyh Salih Efendi’ye teslîm ol dahi sâir mütevellîyân gibi vakfiyyet üzere tesellüm ve ahz ve
kabûl ve bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didiklerinde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î emr-i vakf tamâm
ve hâl teslîm-i encâm bulmuşiken vâkıfân-ı mûmâ ileyh semt-i vifâkdan cânib-i şikâka sülûk ile vakf-ı
mezkûrdan rücû‘ ve mütevellî-i merkûm Salih Efendi ile husûmet ve nizâ‘a şurû‘ ile vakf-ı akâr
imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanîfeti’l-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla
rücû‘ meşrû‘ ve Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘
meşrû‘ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında vâkıf menâfi‘-i vakfı nefsine
1476
şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve ma‘a-arsa âsiyâb-ı mezkûru mülkümüze
istirdâd ederiz diyecek mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi bast olunan
minvâl olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretle-
ri katında vâkıf vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i
muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduk-
larında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve
lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu cerâ zâlike mine’l-yevmi’s-sâ-
min min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene tis‘a aşer ve selâse-mie ve elf fî 19 Kânûnusânî sene 1902.
Nâib Şehiç
1477
Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç

Hacı Abdi Ağa Vakfı
Srebreniçe Hacı İskender Mahallesi sakinlerinden Hacı Süleyman Ağa oğlu Hacı Süleyman Agiç Hacı
Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa’nın gelirinden Srebreniçe’ye bağlı Çarşı, İskender,
Kızıldere and Petroviç camilerine her yıl zeytinyağı sağlanmasına aydınlatmasına harcanmak üzere
bir ev vakfiyesidir.
sons of Hacı Süleyman Ağa, inhabitant of Srebreniçe, Hacı İskender Quarter. According to the
waqfiyye a house is endowed in order to buy olive oil for the mosques in Çarşı, İskender, Kızıldere and
Petroviç in Srebreniçe.
sinova Hadži Sulejman Age, stanovnika Srebrenice, iz Hadži Iskenderove mahale. Prema vakufnami
uvakufljena je kuća kako bi se kupilo maslinovo ulje za džamije u Čaršiji, Hadži Iskender, Kizildere i
Petroviću kod Srebrenice.
8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreniçe Kasabası mahallâtından Hacı İskender Mahallesi sükkânından
Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa benân-ı müteveffâ Hacı
Süleyman Ağa nâm kimesneler kazâ-i mezbûr mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı
âti’z-zikri li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eyledikleri kasaba-i mezkûre sükkânından Şeyh
Ömeroviç Salih Efendi bin Şeyh Ömer mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i
mer‘î eylediler ki nısfiyyet üzere mâlik ve mutasarrıf olduğumuz Srebreniçe Kazâsı Nefs-i Srebreni-
çe Kasabası hudûdunda vâkiʻ ve tahrîr-i akâr dâiresinin 218 numrolı hülâsa varakasında 57/1 adedi
altında mukayyed terbîʻan 60 metroyu hâvî beyne’l-ahâlî ve’l-cîrân ma‘lûmu’l-hudûd maʻa-arsa 218
numrolu bir bâb hâne-i müşterekun fihâmızı Srebreniçe Kasabası’nda kâin Çarşu ve İskender ve Kı-
zıldere ve Petroviç cevâmiʻ-i şerîflerinin beher senede yedi buçukşar kıyye zeytûn bâğı ki cem‘an otuz
kıyye zeytûn iʻtâ eylemek üzere batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûr ve evlâd-ı
zükûrumuz evlâd-ı zükûruna vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyle-
dik ve şöyle şart eyledik ki:
Hayâtı lâbis ve nefs-i nefîsemiz bedenimizde enîse oldukca vakf-ı mezkûra kendimiz mutasarrıf ve
mütevellî olub baʻde vefâtinâ batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin evlâd-ı zükûr ve evlâd-ı
zükûrumuz evlâdı mutasarrıf ve anların meyânında erşed ve aslahı mütevellî ola deyu taʻyîn-i şurût
ile ma‘a-arsa ve hâne-i mezkûru vakf ve habs eylediğimizden sonra fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i
mûmâ ileyh Salih Efendi’ye teslîm ol dahi sâir mütevellîyân gibi vakfiyyet üzere tesellüm ve ahz ve
kabûl ve bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didiklerinde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î emr-i vakf tamâm
1478
Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç Hacı Abdi Ağa Vakfı
ve hâl teslîm-i encâm bulmuşiken vâkıfân-ı merkûmân semt-i vifâkdan cânib-i şikâka sülûk ile vakf-ı
mezkûrdan rücû‘ ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Efendi ile husûmet ve nizâ‘a şurû‘ ile vakf-ı akâr
imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanîfeti’l-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla
rücû‘ meşrû‘ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretlerinde katında vâkıf menâfi‘-i vakfı
nefsine şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ maʻa-arsa hâne-i mezkûru mülkü-
müze istirdâd ideriz diyecek mütevellî-i merkûm Salih Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi bast olunan
minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî
hazretleri katında vâkıf vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında
teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile
hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân
olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve
mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun
sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu cerâ zâlike fi’l-yev-
mi’s-sâmin min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene tisʻa aşer ve selâse-mie ve elf fî 19 Kânûnusânî sene
1902.
Nâib Şehiç
1479
Stolaç
Stolac
Kapı Ağası Mustafa ibn Mahmud Vakfı
Mahmud oğlu Mustafa Ağa’nın İstanbul sur içinde bir ev, iki dükkân, on odayı, Üsküdar’da dükkânları
ve 900.000 (800.000 dirhemiyle İstanbul’da uygun görülecek bir yerde medrese yapılacaktır) dirhem
nakit parayı Bosna’ya bağlı Nevesin kazası Libone nahiyesinde yaptırdığı cami ve mektebin bakım
onarımı ve görevli giderleri için vakfetmesi.
It is the waqfiyya of Mustafa Aga son of Mahmud that he endows a house, two shops, ten rooms,
other shops in Üskudar, İstanbul and 900000 dirhem cash money for the repairments payments of the
attendants and the other expenses of the mosque which constructed by himself in Libone, Nevesel.
Ovo je vakfija mustafa age sina Mahmuda koji je u unutar tvrđave u Istanbulu uvakufio kuću, dva
dućana, 10 soba i na Uskudaru dućane i 900 000 dirhema (800 000 dirhema namjenio za izgradnju
medrese u Istanbulu). Prihod od nekretnina i ostatak novca namjenio za održavanje za održavanje
džamije i mekteba koje je dao sagraditi u Ljubinju kod Nevesinja.
Evâil-i Şaban 1015 / 2-11 Aralık 1606

Topkapı Sarayı Defter: 6965
Kendisiyle sözün kastedildiği en beliğ kelam, her işin başında söylenilen en bereketli zikir, tüm sırlar
ile gizli ahvalin vâkıfı Melikil-Müte’al olan Allah’a hamd ile başlar Azamet ve Celal sahibine sena
eylerim. Her hâl ve meâl de hamd ve şükür onadır. Dünya ve ahirette azamet, kudret ve şiddetli azap
sahibidir. Cemalinin güzelliğini mülahaza eden nazarlar onu noksan sıfatlardan tenzih etti. Celalinin
perdelerine fikir ellerinin ulaşmasından yüce oldu. Dilediğini yapar ve irade eylediğine hükmeder,
hükmünün takipçisi olamaz. O övülen Hakîm’dir. Nebilerin ve resullerin sonuncusu; mahlûkata en
doğru hidayet yolunu gösteren, Seyyid-i Celil, Resul-i Cemil gurre ve tahcil sahibi, Tevrat ve İncil’de
yazılı, ümmi nebi, kesin delillerle gönderilen Seyyidimiz Muhammed’e, parlak mucizelerle destek-
lenen, tüm ümmetlere beşîr ve nezîr olarak gönderilen, Allah’a, izni ile Sirac ve Münir olarak davet
eden, ufukların her tarafını aydınlatana, seçilmiş âline, ebrar olan ashabına ve ihsan ile onlara diriliş
ve mizan gününe kadar tabi olanlara, karanlık ve aydınlıklar ardı ardına geldiği sürece salat ve selam
getiririm.
O Hayy’dir, Kayyum’dır her şey onun emri ile kaim’dir.
Bi-sıhhati ma fihâ mine’l-vakfi ve’l-luzûmi hakemtu bi-hakkin fi’l-husûsi ve fi’l-umûmi vâkıfen alâ
mevâkıfi’l-hilâfi’l-ma‘lûm beyne eimmetinâ ellezîne hum fi-semâi’d-dîn ke’n-nücûmi suhhat alâ ravza-
tihim suhube’r-rahmeti ve’r-rıdvâni mine’l-Hayyi’l-Kayyûm fe-sâre vakfen sahîhan lâzime’l-mantûki
ve’l-mefhûmi ketebehü’l-fakîri ilâ Rabbihi’l-müstağferu min zenbihi Esad ibni’l-merhûm Sadeddin
es‘adehumâ Rabbuhumâ yevme’l-cezâ’i bi-eymeni kitâbin merkûm ve bellagahumâ ilâ eşrefi merûm
Kâdiyen bi’l-Asâkiri’l-mansûre fî-diyâri’r-Rum dâmet bi-bekâi zılâli celâli hâmîhâ me’mûneten min
en yerâ fîhâ mazlûmun meşhûneten bi-âsâri adâletihi ebede’l-âbâdi tedûmu.
1483
Meseleye gelince; dünyanın bela ve musibet evi, felaket yeri, esasının fani, elbisesinin çürük, sağla-
mının hasta olduğu, nimetinin daim olmadığı, akıl ve hilm sahiplerine zahir ve yine akıl ve idrak sa-
hiplerine aşikârdır. Dünya, Cennet derecelerine ulaştırmaya vesile olur. Cehennem derekelerinden de
uzaklaştırır. Dünyada bir hayır işini yerine getiren, ahirette Allah katında onu karşılığını büyük bir ecir
olarak bulur. Celal sahibinin emr u fermanı olan sözünde zikrettiği gibi: “Kendiniz için önden ne gibi
bir hayır gönderirseniz, onu daha hayırlı ve karşılığı daha büyük olarak Allah’ın yanında bulursunuz.”
[Kur’an-ı Kerim, Müzzemmil Suresi, Ayet 20] Gözlerin dikildiği güne iman edene ve nurlar arasında
koşarak sırattan geçmek isteyene, ömrünün sayfaları dürülmeden önce ve uzak yolculuk için nefsine
hayırdan bir azık hazırlayarak kıyametin korkularının ahvalini idrak etmesi laik ve vaciptir.
Allah Teala dolayısıyla “Allah’ın sana verdiği şeylerde ahiret yurdunu ara.” [Kasas Suresi, Ayet 77]
ayet-i kerimesini, kullarını kıymetli sevaplara nail olmaları için mürşit kılmıştır. Allah (celle cela-
luhu ve amme alel-âlemîne birrehu ve nevalehu/ Celal ve azameti yüce, birru ihsanu tüm alemleri
ihata etti.) bu dinin mecelle ve vesika sahibini şerefli kılsın. Hayrat ve hasenata mazhar olan, meber-
rat ve sadakata mübdi’, na’im cennetlerindeki devamlı ecrin talibi, cehennemin derekelerindeki elim
azaptan kaçan, cena-ı âli-i cemil, sahib-i kadr-i celil, cud ve sehavet menba’ı, lütuf ve ihsan madeni,
mukarreb-i hazret-i sultaniyye, mutemed-i devlet-i hakaniyye, Melik-i Mabud’un bilgileriyle ihata
edilmiş olan Mustafa Ağa ibn Mahmud, Kapıağası diye bilinen Babu’s-Saadeti’s-Sultaniyye zabıtı
(Allah tevfikini arttırsın ve takvayı azığı ve refiki kılsın.), Rahman-ı Müste’an olan Rabbi’nin rıza-
sını umarak hayrat-ı hisan sahibi zincirine katılmak istedi. Vekil olarak atadığı kişi aşağıda gelecek
olan vakfı ikrar, tesbil, tebit, tescil ve ondan gerektiğinde geri dönmek için hazır bulundu. O vekil,
emsal ve akranının medar-ı iftiharı, Bevvab-ı Sultanî Ali Bey bin Piri, meclis-i şer’-i şerif-i garra ve
mahfel-i tarika-i münife-i semha’ya geldi. Allah Teala’nın salat ve selamı sabah – akşam şariin üzeri-
ne olsun. Vekaleti fahrul-müderrisin Mevlana Hüsameddin bin Hacı İsa el-Karamanî ve akranlarının
övüncü Davud Bey ibn Abdullah el-Bevvab es-Sultani’nin şahadetleri ile sabittir. Söz konusu vekâleti
hasebiyle anılan müvekkili’nin (Allah Teâla kendisine nimetler ihsan buyursun.), en güzel azim, en
mükemmel niyet ve en güçlü irade ile mübarek hayırlar ve güzel binalar inşa ettiğini ikrar ve itiraf etti.
el-Melik olan İlah’ın rızasını kazanmak için çok güzel sanatsal bedileri ve muhtelif üstün güzellikleri
ihtiva eden binası yüksek, kubbesi sağlam, mabed-i münif olan bir Cami-i Şerif inşa etti. Allah Teala
için takva üzere binasını tesis etti. Melik-i Kadir’in işaret ettiği şu kavli üzerine: “Allah’ın mescitlerini
ancak Allah’a ve ahiret gününe iman eden imar eder.” [Tevbe Suresi 18] ve Sünnetin Şari’inin haber
verdiğini talep ederek; “Kim Allah Teala için bir mescid bina ederse; Allah Teala da ona cennette bir
ev bina eder.” Söz konusu cami’yi, Rumeli tarafında, Nevesel kazası nahiyelerinden, Levbene diye
bilinen nahiyede, (Ebediyete kadar fitnelerden korunsun.) her an ve vakit cemaat-i müslimin’in namaz
kılmaları ve ibadet etmeleri için bina etti. Cami-i Şerif ve mabed-i latifin yanında, mümin çocukla-
rına kitab-ı mübini talim ve telkin için hüsn-i latif ve bina-i ra’ik-i münif bir mektep bina etti. Cami
ve mektebin sınırları: Herkes tarafından bilindiğinden tahdit ve tavsiften müstağnidir ve her ikisini
müstahak olanlara vakfetti. Bu şekilde yıllarca devam etti. Sonra, şanı yüce ve mekanı yüksek olan
vâkıf, cami, mektep ve diğer vakıfların ihtiyaçları için aşağıda detayı gelecek olan, mülk-i sahihinde
münselik, sımt-ı hakkı sarihinde münharit olan emlakını, bu evkaf kendisinden sadır oluncaya kadar,
vafi niyet ve kamil azimle vakıf ve habs etti.
Vâkıfın mevkufatı şunlardır:
1484
İstanbul mahallelerinden Kızıltaş Mahallesi’nde bulunan dahiliye ve hâriciyeyi ihtiva eden evin tama-
mı. Dahiliyede: Üst katta üç oda, alt katta bir oda, bir mutfak, kiler diye bilinen bir oda, bir sofa, bir su
kuyusu ve kenifi ihtiva eder. hâriciyede; üstte ve altta birer oda, bir ahır ve bir kenifi muhtevidir. Evin
sınırları: Bir taraftan Ahmed Çavuş, Mahmud Çelebi, Ayşe Hatun merhumun evladı, diğer taraftan
Davut Çelebi oğulları Osman Çelebi ve Ahmed, Süleyman, Nakkaşoğlu Ali Çelebi, Piyade Mehmed
Bey ibn Abdullah’ın mülkleri ve umumi yolla sınırlıdır.
İstanbul kapılarından Edirne Kapısı’nın cami yakınında, Kilise Mahallesi’nde bulunan ev ile eve biti-
şik iki dükkanın tamamı. Bu evin tamamı; üst katta iki oda, alt katta bir oda, ahır ve tuvalet ile meyveli
ağaçlarla çevrilidir. Evin sınırları: merhum Vezir merhum Ahmed Paşa Vakfı ile zımmi Dimitri veled-i
Yani ve iki taraftan umumi yolla sınırlıdır.
Mahmiye-i merkume mahallelerinden Hoca Ali Balat Mahallesinde bulunan bir birine bitişik on oda-
nın tamamı. Sınırları: Burunsuz Çavuşbaşı diye bilinen merhum Mustafa Ağa Vakfı, Mehmed Çavuş
ibn Sadi Çavuş mülkü ve iki taraftan umumi yolda son bulur.
Medine-i Üsküdar mahallelerinden Tembel Mahallesi’nde bulunan dükkanların tamamı ki sınırları,
vâkıfa izafetle tahditten müstağnidir.
Bu akarların tüm eklenti, merasim ve merafıkları, zikredilsin veya zikredilmesin, yazılsın veya yazıl-
masın vakıftır.
Yine vakıf kurucusunun vakfettiği şeylerden birisi de; diğer mallardan ayırdığı en nefis, Hakani Darp-
hanesinde dökülen tüm zamanlarda geçerli yüz seksen bin Osmani gümüş parasıdır. Paranın yarısı
‘tekiden lil-asıl’ ve ‘tavzihen lil-küll’ dokuz yüz bin dirhemdir.
Adı geçen vâkıf; anılan akarların örf ve adet üzere kiralanmasını; Allah Tala’nın kendisine fazıl ve
ihsanıyla verdiği vakfa ait gelir ve nemaların, vakıf mütevellisinin elinde tutulmasını; sonra azaltma
ve israf yapmadan aşağıda gelen masraflara sarf edilmesini;
Vâkıf, (Allah sa’y-i meşkurunu kabul buyursun.), anılan meblağ ve nakdin iki yüz bin gümüş dir-
hem’inin şer’i helal, ‘nehc-i savab-ı mer’i/geçerli doğru üslup’, ‘rehn-i kavi ve kefil-i meli/güçlü rehin
ve mal kefaleti’ ile gallelendirilmesini ve istirbahını;
Vakfın mahsulatını ve müstegallattan gallelerini toplayan ‘salah sıyanetiyle/iyi ahlaklı ve huyu ile’
bilinen istikamet ve diyanetle mevsuf bir emin ‘cabi’nin adı geçen nahiyede atanmasını ve ücretinin
günlük beş dirhem olmasını;
Şöyle ki; her zaman, her on dirhemin öşrünü/onda birini ziyadesiz ve noksansız olarak istirbah edil-
mesini;
Anılan meblağın rıbhından hasıl olanın cabi eliyle adı geçen cami ve mektebin ihtiyaçlarına harcan-
masını, şart koştu.
Cami-i şerif ve ma’bed-i latife, belde ve şehirlerde mutat üzere Cuma ve Bayram günlerinde hitabette
bulunan zühd ve salah sahibi, rüşd ve felah’la maruf, bir hatibin atanmasını ve günlük ücretinin dört
dirhem olmasını; anılan camiye namazın rükünlerini ve vaciplerini, sünnetlerini, müstahaplarını bilen
salih, dindar, takva sahibi, mütedeyyin bir imamın hazır olan erkek ve kadın Müslümanlara beş vakit
farz namazları ile diğer cemaatle kılınan namazları ifa etmek üzere bir imam atanmasını ve günlük
1485
ücretinin altı dirhem olmasını; ezan ve namaz vakitlerini bilen, makamı ve sesi güzel iki müezzin
atanmasını, bunlardan her birinin minare üzerinde munavebe yoluyla abdestli olarak ezan okumasını,
her birinin günlük ücretinin dörder dirhem olmasını; yine anılan iki müezzinden her birine, camide bir
araya gelerek, Melik, Mu’in Allah Teala’nın kelamından, sabah namazından sonra, sevabını vâkıf’ın
anne ve babasının ruhuna (Allah onu mahşer günü korkularından korusun.) hediye etmek üzere birer
cüz okumaları için ziyade ve noksansız iki dirhem verilmesini; cami-i şerifin mahfelinde her Cuma
günü iki müezzin ile cami mu’arrifi’nin teenni ve tertil üzere Tenzil-i Celil’den bir aşır okumalarını ve
bunlardan her birinin günlük ücretinin birer dirhem olmasını; mu’arrif, kıraatı bitirmesinin akabinde,
devr-i şerif ikame eder, tarifden kendisine tayin edileni en güzel bir şekilde eda eder ve Aliyyul-Azim
Allah’a hamd edip ümmi, kerem sahibi olan Nebi’ye salat ve selam getirmesini, dönemindeki sultanın
ve vâkıfın ruhuna dua etmesini, karşılığında günlük iki dirhem,
Caminin temizlik ve süpürme gibi ihtiyaçlarını yerine getiren, kandillerine yakan, açma ve kapama
ihtiyacı zamanlarında cami kapısını açıp kapayan, bir kayyım’ın atanmasını ve günlük iki dirhem,
Hasır ve diğer mühim ihtiyaçları için günlük bir dirhem; yağ mumu ve cami mihrabının iki tarafına
konulan kandillerin her biri onar okka olmak üzere iki bal mumunun her sene Berat Gecesi’nde ve
diğer gecelerde yakılması için günlük iki dirhem,
Caminin avlusunda abdest için konulan ve kuyudan su çekip musluğu dolduran kişiye günlük bir dir-
hem verilmesini; her yıl kuyunun tamiri ve temizliği; kovası, ipi ve diğer zaruri ihtiyaçları için yıllık
iki yüz dirhem verilmesini;
Mektepte Kur’an ve tecvid ehlinden Furkan-ı Mecid’i bilen Müslüman çocuklarına Kitab-ı Mübin’i
talim ve telkin eden bir muallimin atanmasını ve günlük ücretinin dört dirhem olmasını;
Ders tekrarı yaptıran, Kur’an’ı itkan etmeye teşvik eden, çocukların bir biriyle oynamalarını engel-
leyen, belirtilen üslup üzere güvenilir bir halife/ asistanın atanmasını ve ücretinin günlük iki dirhem
olmasını;
Kamıştan yapılan hasır ve diğer ihtiyaçları olan ibrikler ve odun için her sene üç yüz dirhem ekmel bir
şekilde verilmesini;
Her sene Ramazan ayının son on gününde mekteb-i hatirde eğitim gören öğrencilerin her birine özel-
likle onlardan yetim ve fakir olanlara, bayram günü insanlar arasında inkisardan korunmak için ku-
maştan dikilmiş bir abanın verilmesini, şart koştu.
Sonra vâkıf (aliyyuş-şan), Allah Tala ona lütuf ve ihsanla muamele eylesin, şöyle şart koştu:
Kostantiniyye-i mahmiyye’de (Allah onu afet ve belalardan korusun.), uygun bir yerde
mütevelli ve nazırın görüşüyle vakfiyenin başında yazılan mevkuf meblağdan sekiz yüz bin dirhemle
Daru’l-Hadis denilen, gayet sağlam ve tesisi çok güzel, binası kireç ve taştan, küçük sekiz odayı kap-
sayan, güçlü olması için kubbelerle örtülü bir medresenin yapılmasını;
Bahis konusu meblağı istirbah etmek için açıklanan üslub, âdet ve örf üzere mutad-ı sahiha ile mua-
mele olunmasını, geri kalanın ‘rehn-i kavi ve kefil-i zi-samit ve natık/ güçlü ipotek ve kişinin kefaleti’
ile, vakfa gelir getirecek faydalı akar mevcut oluncaya [elde edilinceye] kadar, bu değişimde israf ve
tebzire kaçmadan istirbah edilmesini;
1486
Allah Teala’nın vermiş olduğu galle rızkından ‘içoğlanları’ diye tabir edilen otuz erkeğin her birine
günlük fazla ve eksik olmadan ikişer dirhem verilmesini; bu otuz kişiden on beşi Baltacılar diye tabir
edilen Yenisaray adıyla anılan Darussultaniyye vel-makarrul-hakaniyye’de oturanlardır. Diğer on beşi,
Atmeydanı diye meşhur yere yakın İbrahim Paşa Sarayı diye bilinen Sultani menzilinde oturanlardır.
Bunların her biri hangi vakitte olursa olsun toplu halde tertil ve teenni üslubu üzere Tenzil-i Celil’den
birer cüz okuyup sevabını şanı yüce olan vâkıf’ın ruhuna hibe ve hediye olunmasını; her ne vakit
hitamı misk-i fayih bir hatim yaptıkları zaman selef-i salihin örf ve âdeti üzere dua yapmalarını; onlar-
dan, cüzleri aralarında dağıtan ve toplayan; gelmeyenlere nokta koyan; görevine müdavim olan birine
günlük bir dirhem verilmesini;
Darul-Cedideti’s-Sultaniyye’de sakin, Baltacılar, aynı zamanda Baltacılar Kethudası adıyla maruf iki
gılman zabıta iki dirhem verilmesini; Kethudası diye anılan oturanlara, Baltacılar adıyla bilinen zabı-
tıl-gılmanlara ikişer dirhem verilmesini; Sarayağası diye bilinen İçoğlanları adıyla ifade edilen İbra-
him Paşa Sarayı adıyla mamruf Darus-Sultaniyye’de oturan zabıt gılmanlara nazır olan kişiye günlük
beş dirhem verilmesini; onlara, perişan bir halde olmaları halinde, ihmalden kaçınmaları için nazır ve
nasıh bir kişinin atanmasını;
Her iki senede bir, senenin başında, vakfın gelirinden sekiz bin dirhemin, Beytullahi’l- Haramı hac
etmek ve Ravzatu’n-Nebiyy (aleyhis-selam)’ı ziyaret etmek için; haccı şerifin menasikini bilen şer’-i
latifin razı olduğu salih, mütedeyyin, müteverri’ bir şahsa hac etmesi ve sevabını vâkıfın ruhuna hediye
etmesi karşılığında verilmesini; (Allah Teala sa’yi meşkurunu kabul eylesin.)
Vâkıfın (Efadellahu Teala sicale ni’amihi aleyh/ Allah Teala üzerine nimetlerini bolca yağdırsın.) ken-
di nefs-i nefisesi için Ebu Eyyubi’l-Ensari şehrinde yaptırdığı türbede hizmet edecek ‘türbedar’ adıyla
bilinen bir türbedar’ın atanmasını ve günlük iki dirhem verilmesini;
Vakfın gelirinden mahmiye-i merkumede Nöbethane yakınında Karakedi Mahallesi’nde bulunan evin
kapısının önündeki vâkıfın bina ve inşa ettirdiği iki su yolu ile bu iki su yolunun yanı sıra Karamürsel
kasabasında yaptırdığı su yolunun, tehir edilmeden, büyük zarar oluşmasına fırsat vermeden bakım ve
onarımının ‘neccar/marangoz’ ile ‘haccar/taşçı’ olan iki kişi tarafından yapılmasını ve karşılığında
her birine günlük iki dirhem verilmesini;
Üsküdar’da bulunan mezkur dükkanın elde edilen gelirinden, vâkıfın köyde yaptırdığı köprünün ihti-
yaçları ile ve bu köprünün yanındaki yolun onarımı için sarf edilmesini;
Vakfın tevliyetini yaşadığı sürece azatlı kölelerinden olan Ali bin Abdullah’a, vefatından sonra va-
kıfların ahvalini bilen ve emanet şartlarını anlayan, hıyanetten kendini koruyan, kamil akıl ve doğru
fikir sahibi, vakıflar için gayret gösteren, mebani ve mevkufatın durumlarına muttali olup, mahsulatını
arttıracak bir mütevelli atanmasını ve günlük ücretinin yirmi dirhem olmasını, bu yirmi dirhemden
on beş dirhemin nukud vakfının tevliyeti karşılığında, geri kalan beş dirhemi de akarların tevliyeti
karşılığında olmasını;
Hesap ilminde dirayetli, hesap kanunları ile katiplerin üsluplarına arif, az veya çok, iğneden ipliğe ne
varsa giren ve çıkanları tuttuğu deftere yazan bir katibin atanmasını ve hizmeti karşılığında günlük
beş dirhem verilmesini;
Emanet ve istikamet üzere hizmet eden, taksir ve sekametten sakınan, evkaf işlerinde güzel gayret
gösteren, sabah akşam vakfın ihtiyaçları hususunda ciddiyetle çalışan, zikredilen sıfatlarla muttasıf,
1487
güvenilir iki cabinin atanmasını ve her birinin ücretlerinin günlük beş dirhem olmasını, şart koştu.
Bu şartları detaylı anlatıp zevabitleri takrir ettirdikten sonra vâkıf;
Darul-Hadis’in binası tamamlandığı zaman, zor ilimleri anlatmaya muktedir; fıkıh, hadis ve tefsir
ilimlerinden, gizlenmiş perdeler arkasındaki meseleleri tedris ve tenkire kadir; malum ve mutad gün-
lerde bu ilimlerin tedrisine müdavim olan bir şeyh, âlim, müteverri’, müteşerri’, taki birisinin atanma-
sını ve günlük ücretinin on beş dirhem olmasını; istidatlı yedi erkek öğrencinin anılan ilimlere mutat
üzere müdavimlerini; meri vecih üzere derslere devam etmelerini; şeri özür olmaksızın dersleri terk
etmemelerini; her birinin ücretlerinin günlük üçer dirhem olmasını; kapı hizmetinin ifası için ‘bevvab/
kapıcı’ atanmasını; gece karanlık çöktüğü zaman kapıyı kapatmasını; sabah, güneş doğduğu zaman
kapıyı açmasını; tathir ve tanzifinde ciddiyetle çalışmasını; etrafını ve tuvaletini temizlemesini; gün-
lük ücretinin iki dirhem olmasını, şart altına aldı.
Söz konusu bütün evkafın ve yazılı hayratın nezaretini; şartlarındaki taklili, zevabıtındaki teksir ve
tebdili; tağyir, azil, nasb, ibka ve bunun dışındaki diğer şeri işleri, uygulamada razı olunan ahvali,
hepsini tekrar tekrar ruh-i enisi devam ettiği sürece nefs-i nefise’sine; dünya menfaatlerinden olan ihti-
yacı yerine getirdikten ve daru’l-ukba’ya doğru yöneldikten sonra, tüm vakıflarının nezaretini, günlük
beş dirhem ile Südde-i Seniyye-i Hakaniyye’de Babussadeti’s-Sultaniyye’de zabıt olana, şart koştu.
Derkenar: Sonra vakıf kurucusu (Allah Teala ecir ve sevabını kat kat artırsın.); yazılan beş dirhemi
arttırdı ve nezaret ücreti kamilen on dirhem oldu. (Hayrat-ı ‘âcilesi’nin muvaffakiyeti daim olsun;
ucûr-i êcilesi korunsun.)
Nâzır’ın, mütevelli’nin muamelat, icarat, tamir, meremmat, nukudun murabahası, akitlerin yenilen-
mesi ve her yılın başında vakıfların, eksiksiz irad ve masraflarının muhasebesine nezaret etmesini,
gallenin teksirinde ve mahsulatın tevfirinde mütevelliye yardımcı ve destekçi olmasını;
Vâkıf, vakfın zevaidi, muhasebe defterleri ile diğer hüccet ve temessüklerinin, nâzırın yanına konulan
sandıkta muhafaza edilmesini; (Allah Teala lutfunu üzerine bolca ihsan buyursun.)
Mütevelli’nin, hizmetlerini daima ikame etmeleri, emrettiklerini sürekli yapmaları için vakıf görevli-
lerine nasihat etmesini; görevlilerden birisinin muayyen hizmetinde kusur etmesi halinde, ona tenbih
ve nasihatin yenilenmesini; üzerinde nasihatin bir tesiri tezahür etmezse, mukarrer ücretinin düşürül-
mesi ile korkutulmasını; bu korkutmanın üzerinde yine herhangi bir tesirin yapmaması halinde ücret
eksiltilir; yine onun üzerinde bir eser görünmezse, yerine başka bir şahsın atanmasını;
Vakfın elde edilen zevaidi’nin, detaylı olarak belirtilen akarların tamirine harcanmasını, yeterli olma-
ması halinde tamir ve meremmetin, diğer önemli masrafların önüne alınmasını;
Kararlaştırılan üslup üzere, günlerin ve zamanların, yılların ve ayların geçmesiyle şartların riayetinde
teazzür olursa; vakf-ı sahih-i şer’i ve şart-ı sarih-i mer’i olarak vakfın tüm mahsulünün, Müslüman-
ların kadın-erkek fakir ve miskinlere sarf edilmesini, şart koştu.
Vekil müşarun ileyh ikrar ettikten, bu zevabitlerin kaffesini ikmal ettikten sonra vâkıf (Allah sa’y-i
meşkurunu kabul buyrulsun.) Tüm bu vakıfları yed-i keriminden çıkardı. Eskiden kendisine ait mül-
kiyetinden çıkardı ve vakıflarına mütevelli olarak atadığı kişiye teslim etti. O mütevelli mefharus-sa-
lihin, eş-Şeyh Ahmed bin Muharrem’dir. Sahih-i şer’i olarak teslim etti. Mütevelli de ondan vakıfları
sarih-i mer’i olarak teslim aldı. Kabul gören kanunlar üzere diğer mütevellilerin tasarruf ettiği gibi
1488
uzun zamandan beri şer’i vakfiyenin üslubuna göre tarikat-ı şeri’at-ı garraya muvafık ikrar-ı sahih-i
şer’i ve itiraf-ı sarih-i mer’i olarak tasarruf ettiğini, menahic-i millet-i beyza üzere cari olarak itiraf-ı
sarih-i mer’i olarak, yazılan tüm işlerin, anılan mütevelli tarafından doğruluğunun tasdiklendiğini ik-
rar ve itiraf etti. Her iki taraftan söz tamamlanınca, durum bu hale gelince, anılan vekil, mevla, fazıl-ı
Rabbani, nahrir-i kamil-i Samedani, hibrul-allame, sadul-fehhame, alemul-ilmi vel-ula, menazil-i fazıl
vet-tuka, sultanul-ulemain-neharir, burhanul-fuzelail-meşahir, allametul-âlim, bu vakfiyenin başında
imzası bulunan kadı (Allah Teala kendisine saadet-i dareyni ve hüsn-i me’abı kolaylaştırsın.) huzu-
runda, üç imamın ictihadına göre (aleyhimul-gufran) nukud vakfının batıl olduğunu mütevelliye iddia
etti. Vekil, mütevelliye teslim ettiği üç aylık dört yüz elli dirhem Osmanlı gümüş parasını mütevelliden
tekrar teslim etmesini istedi. Mütevelli ona nukud vakfının İmam-ı Ensari (aleyhi rahmetul-Meli-
kil-Bari)’nin İmam Züfer Humam-ı muzaffer aleyhi rahmetu Rabbihil-ekber’den ettiği rivayete göre
sahih olduğunu mukabele etti. Her ne kadar aldığı ecri misilden fazla olsa da vâkıfın şartı üzere aldığı
ücreti geri vermeyeceğini ifade etti. Adı geçen kadı (Allah Teala zahiri ve batini nimetleri üzerine
ihsan buyursun.) nukud vakfının ve nukud vakfından çıkan şartların sıhhatine, mütevellinin zimme-
tinin beratine, ecr-i misilden fazla aldığı meblağın tazminine, hükmetti. Davalı vekil, nukud vakfının
İmam-ı Züfer katında sahih olsa da, lakin onun en meşhur re’yine göre gayrı lazım olduğunu iddia etti.
Vakıf akarları, cumhur imamlarına göre sahih olsa da imam-ı azam, hümam-ı efham, siracul-ümme,
muktedel-e’imme, sultan-ı serirul-ictihad, es-siracul-vehhac li-kaffetil-ibad, Ebu Hanife el-Kufî (cu-
ziye bil-hayri ve kûfi)’ye göre gayrı lazımdır.
Söz konusu iki vakfından dönüp eskisi gibi mülküne dönmesini istedi. Mütevelli ise buna karşı çıktı.
Anılan imama göre vakfın sıhhati, lüzum sıfatından âri ise de, hakimin hükmü bilinen re’yine göredir.
Kastedilen lüzumu onun yanında ifade etmedi. Lakin, İmameyni Hümameyn, sadreyni kumakameyn,
es-semeyni en-neyyireyn vel-bedreynil-münireyn Ebu Yusuf Yakub bin ibrahim el-imam es-sani ve
el-imam Muhammed bin Hasan eş-Şeybanî katlarında (aleyhima ellutfur-Rabbani vel-mennus-Sub-
hani) katında ifade etti. Nasıl olur da vakıf sahih ve lazım olmadı. Halbuki hakimin ictihad ederek
verdiği hüküm herkesin yanında icma orak geçerlidir. Bozmaya kabil değildir. Herkesin bunu im-
zalayıp yürürlüğe koyması gerekir. Özellikle vakfın sıhhati hususu, her iki imamın ictihadına göre
vakfın akarları mütevelliye teslim edildikten sonra vakıf sahihtir. Akar vakfında olduğu gibi lüzumdan
mufarakat etmez. Mütevellinin davası tamamlandı. Hakimin iki imamın görüşü üzere lazım olduğuna
hükmetmesini talep etti. Hakim (Sanehullahu amme aleyh.) vakıf tarafının evla ve sıhhat ve lüzumu-
nun delilini görünce ve her iki tarafın delillerini tetkik ettikten sonra nukud vakfı ile akarın sıhhat ve
lüzumuna husus ve umumuna sahih-i şer’i ve kaza-i mer’i olarak hükmetti. Böylece vakıf, müseccel
olarak lazım, habs-i müebbed olarak lazib oldu. Allah’ın mahlukatından ahiret gününe ve heybetine
inanan, bu vakfın ibtal ve tebdiline, nesih ve tahviline asla gayret göstermesin. “Artık kim bunu (ölü-
nün bu vasıyyetini) işitdikden sonra onu tebdil ederse her halde vebali onu değişdirenlerin üzerinedir.
Şübhesiz ki Allah hakkıyle işidici, kemâliyle bilicidir.” [Bakara Suresi, Ayet 181] Vâkıfın ecir ve
sevabı Hayy ve Kayyum olan Allah Teala’ya aittir.
İşbu vakfiye 1015 yılının Şaban-ı Mu’azzam’ın başlarında düzenlenip yazılmıştır.
Şahitler: Umdetü’l-havâssi ve’l-mukarrabîn Osman Ağa ibn Abdulmuin ser-Hazîn-i Enderun, Fah-
ru’l-havâssi ve’l-mukarrabîn sâhibü’l-izzi ve’t-temkîn Mehmed Ağa Ağa-yı Kiler, Üsvetü as-
1489
hâbu’l-mecdi ve’l-ikbâl Mustafa Ağa ibn Abdulmüteal Ağa-yı Saray-ı Âmire, Fahru’l-akrân Osman
Ağa ibn Abdullah Kethüdâ-yı Saray-ı Cedîd, Zübdetü’l-A‘yân Gazanfer Ağa ibn Abdulmennan an
Gılman-ı Bab-ı Hâssa, Zahrü’l-A‘yân Mahmud ibn Abdulhannan, Fahru’l-akrân Davud Ağa ibn Ab-
düşşekur min Gılmân-ı Bâb-ı Hâssa, Zahru’l-A‘yân Ömer Ağa ibn Abdulgafur min Gılmân-ı Bâb-ı
Hâssa, Mefharu’l-emsâl Yusuf Ağa ibn Abdurrahim min Gılmân-ı Bâb-ı Hâssa, Fahru’l-akrân Ali
Ağa ibn Abdurrauf an Gılmân-ı Bâb-ı Hâssa, Zahru’l-A‘yân Muhammed Ağa ibn Abdurrahman min
Gılmân-ı Bâb-ı Hâssa, Fahru’l-Küttâb İsmail Çelebi ibn Muhammed Kâtib-i Kilârî, Fahru’l-emâsil
ve’l-akrân İsmail Çavuş ibn Muhammed el-Kâidi’s-Sultânî, Mevlana Hüseyin Çelebi, Mevlana İsmail
Çelebi ibn İbrahim eş-şehîr bi-Dede, Fahru’l-akrân Mustafa Ağa el-Mütevellî.
1490
el-Hâc Mehmed bin Mahmud Vakfı
Stolac (İstolça) Kasabası’ndan Hacı Mahmut oğlu Mehmet’in 170.000 akçe nakit parasını, onu on
bir buçuk hesabı üzere (%15) nemalandırılarak, elde edilen geliri Stolaç’ta yaptırdığı caminin görevli
giderlerine ve hatim okuyan hafızlara sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Hacı Mahmut oğlu (son ) Mehmet from the town of Stolaç that he endows the
income of 170.000 akçe cash money, the money being accumulated over %15, for the expenditures
of the attendants of the mosque he made built in Stolaç and for the Hafızs (who memorized the whole
Qur’an) who reads hatim.
Ovo je vakufnama Mehmeta, sina Hadži Mahmutovog, iz Stoca koji je uvakufio prihode od 170.000
akči novčanog iznosa, koji je uročen na 15%, prihode koristiti za troškove za uposlenike džamije koje
je sagradio u Stocu te za hafize koji uče hatme.
Cemaziyelevvel 1147 / Ekim 1734

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi V-295961
Mâ-hurrire fihi mine’l-vakfi ve şerâ’itihi alâ-vechi’s-savâb sahha indi hâliyen ani’l-irtiyâb ve hakem-
tü bi-sıhhatihi ve lüzûmihi âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-ulemâi’l-eşrâf ve murâ‘iyen limâ yecîbu
riʻâyetuhu fi’l-hükmi bi’l-evkâf ve ene’l-fakîr ileyhi azze şânuhu el-Kâdî bi-Kazâ-i İstolca afâ anhu.
Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm
Hamden leke Allahümme yâ-dâyime’l-bekâi ente’llezî tüveffiku li’l-hayri mimmen teşâ’ ve’s-salâtu
ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedini’l-hâdî ilâ-sebîli’s-sevâ’i ve alâ-âlihi ve ashâbihi’llezîne se-
lekû mesâlike’l-beyzâ’i ve ekâmû kavâyimi’ş-şerî‘ati’l-garrâ.
Ve ba‘d sebeb-i tahrîr-i vakfiyye-i şer‘iyye ve mûceb-i tastîr-i vesîka-i mer‘iyye oldur ki Nefs-i İstolca
Kasabası sükkânından olub işbu sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât ve tâlibü’l-meberrât ve’s-sadakât kıdve-
tü huccâc-ı zevi’l-intihâc el-Hâc Mehmed ibn el-Hâc Mahmud edâma’llahu teʻâlâ ömrehu ve aslaha
fi’d-dâreyni hâlehu ve mâlehu cenâb-ı Hakk ve Feyyâz-ı mutlak cellet azametuhu ve allet kudretuhu
hazretlerinin ihsân eylediği ni‘am-ı cezîle ve minen-i cemîlesîn kemâl-i tenebbüh üzere mülâhaza
kıldıkda ahsin kemâ ahsena’llâhu ileyk beşâretini hemdem ve men câe bi’l-hasenâti felehû aşru em-
sâlihâ işâretini cerâhetine merhem idüb meclis-i şer‘-i nebevîde ve mahfel-i dîn-i Mustafavî’de vakf-ı
âtî’z-zikre li-ecli’t-tescîl ve li-külli emrin dakîk ve celîl mütevellî nasb eylediği fahru’l-akrân Süley-
man Bey ibn Osman Ağa nâm kimesnenin mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î kı-
lub bundan akdem pederim merkûm el-Hâc Mahmud’un îrâs eylediği atyeb-i mâlından ve enfes-i
menâlinden yüz yetmiş bin nakd-i râyic-i fil-vakt akçe ifrâz ve sâir emvâlinden mümtâz kılub hasbeten
li’llâh ve haseneten li-rûh-i resûlu’llâhi vakf ve habs idüb mütevellî-i merkûm yedine teslîm ve ikbâz
itdikden sonra şöyle şart eyledim ki meblağ-ı mezbûru vakf-ı merkûmun mütevellîsi yediyle senevî
her on akçesi on bir ve bir rıb‘ hesâbı üzere akvâl ve ef‘âl-i sâdık ve ehl-i zâyi‘ ve ehl-i pazara ve yer-
lerinde mukîm ve mu‘âmelelerinde müstakîm olub edâya kudreti ve kazâya mikneti olan kimesnelere
1491
virilüb alâ-vechi’l-helâl istirbâh ve istiğlâl eyleye rehn-i kavî ve kefîl-i melî ile virile deyu şart eyledi
ve vâkıf-ı müşârun ileyh en‘ama’llâhu ihsânehu aleyh şöyle şart eyledi ki mürg-ı rûh gülşen-i bî-bekâ-
da mekân ve dünyâda âşiyân itdikçe cihet-i tevliyet ve cibâyet on akçe vazîfe ile nefs-i nefîsine meşrût
ola ve bâki nemâ ve gılâldan tebdîl ve tağyîr ve taklîl ve teksir ve nakz ve ziyâda masârıfı merraten
baʻde uhrâ alâ-mâ-râh evvelî ve âhirî yedinde ola her emrinde münferid ve murâdında müstebid olub
kimesne mâni‘ olmaya şart eyledi ve baʻde vefâtihi cihet-i tevliyet ve cibâyet evlâdına ve evlâd-ı ev-
lâdına meşrût ola el-iyâzu bi’llâh inkırâz vâkiʻ olursa re’y-i hâkime menût ola ve vâkıf-ı merkûm te-
kabbela’llâhu hayrâtehu şöyle şart eyledi ki kasaba-i mezkûrede el-Hâc Ali binâ eylediği câmi‘-i şerîf-
de her kim imâm olur ise her sene ikişer hatm-i şerîfelerin kırâat idüb sevâbın ol bülbül-i bâğ-ı belâgat
ve andelîb-i gülzâr-ı fezâhat ol-ta’vûs-ı hadîka-i rahmet ve ol hatîb-i münîr-i şefâ‘at peygamberimiz
Muhammed Mustafa salla’llâhu aleyhi ve sellem’in rûh-ı mutahharalarına ve cemî‘an enbiyâ ve evliyâ
ve âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı izâm ve aşere-i mübeşşerenin rûh-ı seniyyelerine sâhibu’l-hayr olan
merkûm el-Hâc Mehmed’in rûhuna Kur’ân hîbe ve ihdâ ettikden sonra kırâatı mukâbelesinde senevî
dokuz yüz elli akçe vazîfeye meşrûtiyet üzere mutasarrıf ola ve dahi kasaba-i mezkûrede merhûm ve
mağfûrun-leh Sultan Selim Han Hazretleri binâ eylediği Câmi‘-i Şerîfi’nde her kim müezzin olursa
her rûz baʻde salâti’l-fecr üçer İhlâs-ı Şerîf tilâvet idüb sevâbın hâtem-i divân-ı nübüvvet ve şefî‘-i
usât-ı ümmet peygamberimiz Muhammed Mustafa salla’llâhu aleyhi ve sellem’in rûh-ı şerîfine hîbe
ve ihdâ eyleye ve kezâlik ve her rûz baʻde salâti’l-asr üçer İhlâs-ı Şerîf tilâvet idüb sevâbın vâkıf-ı
merkûmun babası el-Hâc Mahmud rûhuna ihdâ eyledikden sonra mukâbelesinde ve senevî iki bin üç
yüz kırk akçe vazîfeye meşrûtiyet üzere mutasarrıf ola ve müezzin-i merkûm her kim olursa ve kırâte
dahi kâdir her rûz birer Yâsîn-i Şerîf kırâat idüb sevâbın merkûm el-Hâc Mahmud’un rûhuna ve ihdâ
itdikden sonra mukâbelesinde senevî bin altı yüz akçe vazîfeye meşrûtiyet üzere mutasarrıf ola ve eğer
kırâata kâdir olmasa vâkıfın evlâdından her kim kırâata kâdir olursa vazîfe-i mezkûre ile kırâat eyleye
evlâdından kimesne kırâata kâdir olmasa câmi‘-i mezkûrede her kim imam olursa vazîfe-i mezkûre ile
kırâat idüb mutasarrıf ola ve her ne zaman kırâata kâdir olub müezzin mevcûd bulunur ise ona meşrû-
tası ola deyu şart eyledi ve dahi câmi‘-i mezkûrede her kim imâm olursa her rûz ikişer Yâsîn-i Şerîf
tilâvet idüb birisinin sevâbını vâlidesi Saliha bin rûhuna ihdâ eyleye ve birisinin sevâbını ammisi el-
Hâc Ahmed rûhuna ihdâ eyleye ve dahi imâm-ı merkûm her sene ikişer hatm-i şerîflerin tilâvet idüb
bir hatmin sevâbını mersûme Saliha Kadın rûhuna ve hatm-i sâniyenin sevâbını merkûm vâkıfın am-
misi el-Hâc Ahmed’e ihdâ ettikden sonra mukâbelesinde senevî üç bin iki yüz akçe vazîfeye meşrûti-
yet üzere mutasarrıf ola ve vâkıf-ı merkûm dahi hayatta oldukça her rûz ikişer Yâsîn-i Şerîf ve her sene
ikişer hatm-i şerîflerin tilâvet etmek üzere şart idüb Yâsîn ve hatm-i evvelinin sevâbını ammisi oğlu
el-Hâc Hasan rûhuna hibe ve ihdâ ve Yâsîn ve hatm-i sânîlerin sevâbın diğer ammisi oğlu Hüseyin
Çelebi rûhuna hîbe mukâbelesinde senevî üç bin iki yüz akçe vazîfe şart ve taʻyîn eyledi ve baʻde
vefâtihi kırâat-ı merkûm evlâdına ve evlâd-ı evlâdına batnen baʻde batnin karnen baʻde karnin meşrû-
tası ola el-iyâzu bi’llâhi an kahri’l-Feyyâz inkirâz vâkiʻ olursa vâkıf-ı merkûmun akrabâsından her
kim bulunub kırâate kâdir olursa anlara meşrûta ola her kim bulunub kırâata kâdir olur ise onlara
meşrûtesi ola ve kasaba-i merkûme sâkinlerinden Çukadar Hüseyin Çelebi her İsneyn ve Cum‘a gece-
lerinde dört Yâsîn-i Şerîf tilâvet idüb ve her sene dahi dört hatm-i şerîfelerin kırâat idüb Yâsîn ve
hatm-i evvelinin sevâbını vâkıfın ceddi Mehmed Çelebi rûhuna ihdâ eyleye ve bir Yâsîn ve hatm-i
sâniyenin sevâbını merkûm Mehmed Çelebi’nin zevcesi Fatma Kadın ve evlâdları rûhuna ihdâ eyleye
ve bir Yâsîn ve hatm-i sâlisenin sevâbını vâkıfın ammisi el-Hâc Ahmed’in zevcesi Saime Kadın ve
evlâdları rûhuna hibe ve ihdâ eyleye ve bir Yâsîn ve hatm-i râbi‘anın sevâbını vâkıfın hemşiresi Ayşe
Kadın rûhuna hibe ve ihdâ ettikden sonra senevî iki bin sekiz yüz seksen akçe vazîfeye meşrûtiyet
1492
üzere mutasarrıf ola baʻde vefâtihi Konşu dimekle ma‘rûf Hüseyin Sipahi’nin oğulları Hasan ve Dur-
muş’a meşrûtası ola ve baʻde vefâtihimâ evlâdlarına ve evlâd-ı evlâdlarına dahi meşrûtası ola ve
merkûm Hasan ve karındaşı Durmuş dahi her birisi her sene birer hatm-i şerîflerin tilâvet idüb sevâbın
vâkıfın ammisi oğlu merkûm el-Hâc Hasan’ın zevcesi Saime ve Reyhan’a ve kızı Fatma ve kız karın-
daşı Hatice Kadın ruhlarına hîbe ve ihdâ ettiklerinden sonra her birisi dört yüz akçe vazîfeye meşrûti-
yet üzere mutasarrıf olalar ve kezâlik dahi her isneyn ve Cum‘a gecelerinde her birisi ikişer Yâsîn-i
Şerîf tilâvet idüb minvâl-i meşrûh üzere mersûme Saime ve Reyhan ve Fatma ve Hatice Kadın ruhla-
rına hîbe ve ihdâ ettiklerinden sonra her birisi altı yüz kırkar akçe vazîfeye meşrûtiyet üzere mutasarrıf
olalar baʻde vefâtihimâ evlâdlarına ve evlâd-ı evlâdlarına meşrûtası ola ve kasaba-i merkûmede sâne-
ha’llâhu teʻâlâ ani’l-afât ve’l-ekdârda olan merkûm el-Hâc Ali’nin Câmi‘i’nde her kim imâm olursa
zikr olunan iki hatme ile dahi bir hatm-i şerîfe tilâvet idüb sevâbın sâhibu’l-hayr merkûm el-Hâc
Mehmed’in kız karındaşları Havva ve Safiye Kadın ruhlarına hîbe ve ihdâ ettikden sonra mukâbele-
sinde dokuz yüz altmış akçe vazîfeye meşrûtiyet üzere mutasarrıf ola baʻde vefâtihâ evlâdına ve ev-
lâd-ı evlâdına batnan baʻde batnin meşrûtası ola ve kasaba-i merkûmede icrâ-i ahkâm-ı dîn ve ihyâ-i
şer‘-i mübîn hâkimü’l-vakt efendi hazretleri berâet-i imzâ-i defter-i izmâm senevî üç yüz akçe şart ve
taʻyîn eyledi zikr olunan vazîfe-horân ve kasaba-i merkûme ahâlîsi bi-esrihim vakfıma hasbî nâzır
olalar deyüb şefâ‘at-i Resûlu’llahdan istimdâd ideler dedikde emr-i vakf tamâm ve hâl tesbîl-i encâm
bulunmuş iken vâkıf-ı merkûm inân-ı vifâkdan semt-i şikâka sârıf olub vakfından rücû‘ ve mukad-
demâtıyla nizâ‘a şurû‘ idüb vakf-ı nukûd ve ona müteferri‘ olan şurût ve kuyûd eimme-i Hanefiy-
ye’nin hıyâr ve müctehidînin kavl-i muhtâr üzere nâtık olmağla mütevellî-i mezbûrdan meblağ-ı
mezkûru mülküme istirdâd ederim deyu son kelâm ve da‘vâ-i hisâm idüb mütevellî-i merkûmdan
cevâb taleb olundukda hâline mülâyim cevâba tasaddi idüb vakf-ı nukûd ve zımnında beyân olunan
şurût ve kuyûd eğer ki ulemâ-i a‘lâm ve ecille-i kirâm aleyhim rahmetü’l-Melikü’l-Allâm katlarında
câiz değildir lâkin eimme-i Hanefiyyeden Hazret-i İmâm Züfer aleyhi ve rahmetü’l-melikü’l-ekberden
Hazret-i İmâm Ensârî aleyhi rahmetü’l-Bârî rivâyeti üzere vakf-ı nukûd ona müteferri‘ olan şurût ve
kuyûd ve sahîh ve meşrû‘dur deyüb husûsan baʻde’t-teslîm-i ilâ-yedi’l-mütevellî vakf lâzım kâbilin-
den olmağla meblağ-ı merkûmun vakfiyetine ve şurût-ı mezkûrun sıhhatine ve zımnında ki kuyûdun
meşrû‘iyetine hükm-i şer‘î taleb ederin diyecek cânib-i vakf evlâ görülüb imâm-ı mezkûrun rivâyeti
üzere meblağ-ı merkûmun ve vakfiyetine ve şurût ve kuyûdun meşru‘iyyetine hükm-i sahîh-i şer‘î
birle hükm olundu fe-sâre vakfen sahîhen lâzımen ve habsen sarîhan mer‘iyyen ve dâyimen Fe-men
beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve
ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm innehû hüve’l-birru’r-Rahîm cerâ zâlike ve hurrire
fi-Cemâziye’l-evvel li-sene seb‘a ve erba‘în ve mietin ve elf baʻde hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Fahru’l-akrân Kapudan İsmail Ağa ibn Osman Bey, fahru’l-akrân Ali Bey ibn Ahmed
Bey, el-Hâc Mustafa bin Hasan Hoca, Ayaz Kethüda ibn Halil Kethüda, Hasan bin Şaban, fahru’l-eş-
bâh Hacı Selimzâde Mehmed Ağa ve birâdereş Mustafa Bey ve el-Hâc Salih, Fahru’l-akrân Jeveli İb-
rahim Ağa, fahru’l-akrân Kırpi Mehmed Ağa, fahru’l-eşbâh Temim el-Hâc Mehmed, Câbizâde Molla
Hüseyin Çelebi, Milovazâde Ahmed Efendi, Suhtegân Muhtarı İbrahim Efendi, fahru’l-ulemâ Mostar
Müftisi Ali Efendi sâbıkan, Müftizâde Suhte Molla Mustafa Çelebi, Beşlizâde İsmail Çelebi.
1493
el-Hâc Ali bin Hasan Vakfı
Aslen Stolaç’lı olup Kahire’de yaşayan Ali bin Hasan’ın terekesi 1630 kuruştan Bergova Nehri Köprüsü
yanında 1170 kuruşla bir cami ve mektep yaptırması ve arta kalan 460 kuruşun nemalandırılarak
geliri, cami görevli ücretlerine, ışıklandırma ve sergi giderlerine sarf olunmak üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Ulema Ali bin Hasan who is originally from Stolaç but settled in Egypt that
he endows 1170 kurush out of his inheritance 1630 kurush to be built a mosque and a primary school
near Bergova River Bridge and 460 kurush to be accumulated and the income to be spend for the
expenditures of the attendants, lightening and exhibition.
Ovo je vakufnama Alija sina Hasana, koji je rodom iz Stoca ali naseljenog u Egiptu da je uvakufio
1170 groša iz svojeg nasljedstva od 1630 groša za izgradnju džamije i mekteba a ostatak od 460 groša
da se da u zajam i prihodi da se namjene uposlenicima džamije i njenoj rasvjeti.
Şevval 1148 / Şubat 1736

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi A-3140
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Kerîm ve’s-salât alâ-Muhammedini’n-nebiyyi’l-meb‘ûsi alâ-halkın azîm

ve alâ-âlihi’l-kirâmi ve ashâbihi’l-‘izâm rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i vakfiye-i şer‘iyye ve mûcib-i tastîr-i vesîka-i mer‘iyye oldur ki an-asl Bos-
na diyârında vâkiʻ Hersek Sancağı’nda İstolça (Stolac) Kasabası’ndan iken Kâhire-i Mısr’da tavattun
ve mecâlis-i ulemâdan müstefîd olmağın bekâ-i uhrâyı ve fenâ-yı dünyâyı ilme’l-yakîn ma‘lûm idinüb
fî-sebîli’llâh infâka sa‘y iden fahrü’l-huccâci’l-müslimîn sâhibü’l-hayrât ve râgıbu’l-meberrât el-Hâc
Ali bin Hasan nâm kimesne men benâ li’llâhi mesciden fi’d-dünyâ bena’llâhu lehu beyten fi’l-cenneti
haber-i sâdık-ı nebevîye imtisâlen cümle tasarrufâtı nâfize olduğu hâlde atyeb-i mekâsibden bin altı
yüz otuz kuruş ifrâz ve vasiyy-i muhtâr ihtiyâr eylediği İstolça Kasabası ahâlîsinden fahrü’l-huccâc
Sâlih nâm kimesneye teslîm ve nefsi İstolça Kasabası’nda Hammâm Mahallesi’nde cisr kurbunda
leb-i Nehr-i Bergova’da bir câmi‘-i latîf ve bir mekteb-i şerîf mâl-ı merkûmdan binâ olunub bakiyye
kalan akçe vezâyif-i mürtezika içün ve iktizâ iden taʻmîr ve mûm ve kanâdîl ve hasır içün vech-i şer‘î
üzre vakf olunub istirbâh oluna diye vasiyyet eyledikden sonra henüz câmi‘-i şerîf tamâm olmadan vâ-
kıf-ı merkûm cezâhu’llâhü’l-Meliki’-ş-Şekûr dâr-ı dünyâdan dâr-ı bekâya irtihâl ve vasiyy-i merkûm
câmi‘-i şerîf-i merkûmu ve mekteb-i latîf-i mezbûru baʻde’l-itmâm meclis-i şer‘a hâzır olub bu vesâ-
yeti bi-mâ hüve nehci’ş-şer‘î baʻde’s-sübût vakf-ı âti’z-zikre li-ecli’t-tescîl ve li-külli emrin dakîk ve
celîl mütevellî nasb eylediği Murtaza Efendi bin el-Hâc İsmail nâm kimesnenin mahzarında bi’t-ta-
vi’s-sâf İkrâr ve iʻtirâf eylediği nukûd-ı merkûmdan fürâdâ defter-i maʻmûlün bihâ mûcibince câmi‘-i
şerîf-i merkûm ile mekteb-i latîf-i mezbûrun binâsında ve iktizâ iden umûruna bin yüz yetmiş kuruş
sarf olunub bâkiye-i kalan dört yüz altmış kuruş vesâyetim hasebiyle mütevellî-i merkûma teslîm idüb
şöyle şart eyledim ki her on akçesi senevî müvevellî yediyle on bir akçe ve rub‘ akçe vech-i helâl
üzere mu‘âmeleleri dürüst olan tüccâr tâ’ifesinden kimesnelere istirbâh olunub rehn-i kavî ve kefîl-i
1494
el-Hâc Ali bin Hasan Vakfı
melî yâhûd ikisinden birisi olmayınca akçe verilmeye hâsıl olan ribh-i helâlden yevmî üç akçe cihet-i
tevliyet olub merkûm Hacı Salih’in oğlu İsmail Çelebi’ye meşrût ola baʻde vefâtihi hâkimü’l-vakt
efendiye müfevvez ola ve cihet-i imâmet yevmî on akçe ve berây-ı hitâbet yevmî akçe meşrûta ola
ciheteyn-i merkûmeteyn hâlâ imâm ve hatîb olan Monla Hasan Çelebi’ye meşrûta ola baʻde vefâtihi
hâkimü’l-vakt efendiye müfevvez ola ciheteyn-i merkûmeteyn beher hâl tefrîk itmeden müstahik-
ka tevcîh ile ve berây-i te’zîn müezzin-i evvel İbrahim Çelebi’ye yevmî altı akçe ve müezzin-i sânî
mezkûr İsmail Çelebi’ye dahi yevmî altı akçe meşrûtaları ola baʻde vefâtihimâ hâkimü’l-vakt efendiye
tefevvüz ve ferrâş ve kayyım olana yevmî üç akçe vazîfe meşrûta ola ve mûm ve kandîl için yevmî
üç akçe mütevellî yediyle sarf oluna ve senevî taʻmîr ve hasıra dört yüz seksen akçe sarf oluna işbu
cümle şerâyit-i vakfı ber-vech-i merkûm üzere beyân ve takrîr idüb mütevellî-i merkûma dahi mâl-ı
merkûmu teslîm ve sâir mütevellîler gibi tasarruf eyledi deyu ikrâr ve mütevellî-i merkûm dahi ikrâ-
rını baʻde’t-tasdîk vasiyy-i merkûm el-Hâc Salih tarîk-i vifâktan semt-i şikâka udûl ve vakf-ı nukûd
eimme-i müctehidînin ikdâmı hazret-i imâm–ı azam-ı hümâm Ebû Hanîfe rahimehu’llâh hazretlerinin
indinde câiz olmadığından nukûd-ı merkûmun istirdâdını taleb iderim didikte mütevellî-i merkûm
dahi makâmına mülâyim cevâb eylediği vakf-ı nukûd eimme-i müctehidînden hazret-i İmâm-ı Züfer
aleyhi rahmetü’l-Melikü’l-ekber hazretlerinin indinde câiz olub ale’l-husûs baʻde’t-teslîmi ile’l-mü-
tevellî imâmeyn-i hümâmeyn ındlerinde dahi lüzûmı müstelzimdir mezheb-i merkûm üzere vakfın
sıhhat ve lüzûmuna hükm taleb iderim dedikde cânib-i vakf ahrâ görülüb hazret-i İmâm Züfer aleyhi
rahimehu’llâhu’l-ekber hazretlerinin mezhebi vakf-ı merkûmun evvelâ sıhhat ve cevâzına ve’l-vakfu
izâ sahha lezime diyenlerin mezhebi üzerine sâniyyen lüzûmuna hükm olundu fe-sâre vakfen sahîhan
şer‘iyyen ve habsen sarîhan mer‘iyyen bi-haysu lâ-yümelliku ve yemlikü ve lâ-yûhibu ve lâ-yûrisu ve
lâ-yecuzu tebdîlihi ve lâ-tağyîrihi Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne
yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Hayyi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurri-
re fî-Şevvâli’l-Mükerrem li-sene semân ve erba‘în ve mietin ve elfin.
1495
Hüseyin Bey bin İsmail Kaptan Vakfı
İstolça (Stolaç) ahalisinden ve Hüseyin Paşa Vakfı’nın mütevellisi olan Hüseyin Bey bin İsmail
Kaptan’ın şehirde bulunan ancak günlerin geçmesiyle harap olan Hüseyin Paşa’nın yaptırdığı
hanı yeniden genişleterek inşa etmesi ve han içinde kiraya verilecek dükkanların ve vakfettiği 1500
kuruşun gelirinin Sultan Selim Camii’nde mevlit okutulmasına, cami avlusundaki tekkenin tamirine,
inşa eylediği mektebin tamiri ve orada okuyan fukara öğrencilerin ve hocalarının giderlerine sarf
edilmesine dair vakfiye makamına kaim ilamdır.
The announcement by Huseyin Bey from Istolca (Stolac) inhabitants, son of Ismail Kaptan, and the
governor of Huseyin Pasha Waqf , replacing the deed of trust, about; the construction of enlargement
of Huseyin Pasha khan ruined in time, and to have “mevlit”- islamic memorial service- in Sultan
Selim Mosque,with the rent of the stores in the khan and the income of 1500 coins endowed, and
the repairment of dervish lodge in the courtyard, the repairment of the school and the poor students
enrolled and the expenses of the teachers.
Javna obavjest Husejin Bega iz Stoca, sina Ismail Kapetana, koji je mutevelija Husejin pašinog
vakufa, vakufskom povjerenstvu da je donešena odluka da se ponovo izgradi i proširi han kojeg je dao
sagraditi Husejin Paša a prihodi dućana u njemu i 1500 groša namjeni da se uči mevlud u džamiji
Sultan Selim, popravi tekija koja se nalazi u dvorištu džamije, popravi mekteb, a siromašnoj djeci koji
pohađaju mekteb i učiteljima mekteba podmire njihove potrebe.
30 Receb 1193 / 13 Ağustos 1779

Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 987, Sayfa: 261, Sıra:91
Hüseyin Bey’in Vakfiyyesidir

Hâzihi vakfiyyetun sahîhatun hakemtu bi-luzûmihi ve ene’l-fakîr ileyhi celle şânuhu ve teʻâlâ Halil
el-Kâdî bi-İstolca Hilâfe ufiye-anh.
Hılâl-i sutûrda olan mezâmin-i hükm-i evkâfın ve emr-i binâ-i istihkâm-ı teksîlin takrîr ve tahrîrine
bâdî olub İstolça Kasabası miyânında esvâkın ittisâlinde vâkiʻ olan merhûm ve mağfûrun leh Hüseyin
Paşa nevvera’llâhu serâhu ve ce‘ale’l-cennete mesvâhu hazretleri bundan mukaddem ihdâs ve binâ
eylediği hânın ve pîşinde esâs ördügi hucurâtın hâlâ bâ-berât-ı pâdişâhî ve emr-i şehinşâhî birle müte-
vellîsi paşa-yı müşârun ileyhin akrabâsından fahru’l-akrân Hüseyin Bey bin İsmail Kapudan makâm-ı
şer‘-i Ahmedî ve mahfil-i dîn-i Mustafavîye gelüb takrîr-i kelâm ve ta’bîr-i bast-ı merâm idüb didi ki:
Hân-ı merkûm ve hucurât-ı mersûmenin vakfiyyesi olmayub ancak şart ve tevliyeti tarafımıza meşrûta
ve icâresi taʻmîr ve termînine taʻyîn olunub lâkin icâresi ve kıstı kalîl olmağla taʻmîr ve termîmine
kifâyet ve levâzımına ihâta itmeyüb binâsı atîk olduğundan harâb ve mâ’il-i turâb ihtimâl hâk ile
yeksân olacağı ayne’l-yakîn müşâhede kasabada gayrı hân ve menzilgâh-ı ebnâ-i sebîl olmadığından
müsâfirân ve karîb ve ba‘îdden gelen garîbân ve gerek mekârî dahil olıcak mevâzi’i... idicek menzil-
gâhı olmadığın mu‘âyene olundukda vâkıf-ı merkûmun neslinden olduğumuza binâen hayır ve eseri
1496
Hüseyin Bey bin İsmail Kaptan Vakfı
muzmahil olmasun ve zikr-i cemîli tezkîr içün ve hayrâtı tecdîdi zımnında ale’l-husûs fakîr el-mer’u
yestezıllu fî-zılli sadakātihi yevme’l-kıyâme fehvâsınca tefekküren ve dahi ed-dunyâ mezraʻatu’l-â-
hire kelime-i tayyibe-i Hazret-i Hallâk ve Rezzâk ve Feyyâz ale’l-ıtlâk virdüği mâlımdan bin beş yüz
guruş ifrâz ve hân-ı merkûmun binâsına ve terfi‘ ve tekmîline vâkıf-ı mûmâ ileyhin hayrâtına zamm ve
ilhâk ve rûh-ı pür-futûh nisâr ve ihyâ eylemeğe merâmım oldukda maʻrifet-i şer‘le ve mi‘mâr ve cümle
maʻrifeti ile ve hacer ve şecer ve sâir levazımâtı hisâb ve mu‘âyene olundukda hucurât-ı merkûmenin
cidâratı muhkem binâ-yı kebîrin yemîn ve yesârında tâklar çaker binâ ile ebnâ ve cidârını terfi‘ fevkânî
altı oda ve beynlerinde yazlık ve zîrlerinde iki âhûr-ı muhkem binâ ile bünyâd ve karşularında rabt-ı
devvâb içün başdan başa sundurma ihdâs ve rükn-i hânda iki kenîf ve bîrûn-ı hânda tâk-ı merkûmun
zîrlerinde sekiz dükkân dahi binâ idüb ve baʻde’l-hitâm iʻtirâf-ı kelâmım ve mufassala-i merâmım
olub şöyle şart eyledim ki:
Hân-ı merkûmun kıstından ve dekâkîn-i mezkûrun icârelerinden hâsıl olan fahr-i âlem ve seyyid-i
veled-i benî Âdem Resûl-i Ekrem ve nebiyy-i muhterem Muhammedini’l-Mustafa salla’llâhu teʻâlâ
aleyhi ve sellem cenâbların zînet-i kehvâre-i vucûdı pertev-nümâ-yı şuhûd oldukları ahbâr-ı meser-
ret-âsârı kartaka-i olmağın medh-i Resûli müştemil olan ta‘zîmâtı her sâl-ı meymenet-karînde mev-
lûd-i şerîf âdet-i müstahsene ve uslûb-ı mergûb üzere Sultan Selim Han-ı huld-âşiyân hazretleri binâ
eylediği câmi‘-i şerîfde akd-i meclis-i mevlûd-i şerîf masârıf-ı idâresine beher sene otuz guruş ve
leyâlî-yi Ramazânda makâm-ı merkûmda kanâdîl îkâdına ve havlısında tekye taʻmîrine senevî on
guruş ve ondan başka binâ eyledüğimiz mektebde kârî olan fukarâ ve eytâm sıbyânına i‘âneten mu‘al-
limlerine ve mektebin taʻmîrine dahi senevî on beş guruş sarf ve idhâl ve sevâbını rûh-ı pür-futûhlarına
ve benim rûhuma hibe vü ihdâ oluna ve şöyle şart eyledim ki tevliyet-i merkûm mâdâm ki rûhum
kafesden tayerân idince bana ve vefâtımdan sonra evlâdıma ve evlâd-ı evlâdıma batnan baʻde batnin
baʻde’l-inkırâz el-iyâzu bi’llâh min-kahri’l-Feyyâz karındaşlarıma ale’s-seviyye ve baʻdehu evlâdla-
rı ve evlâd-ı evlâdlarına baʻde’l-inkırâz hâkimü’l-vakt efendiye mufavvaz ola her kimi münâsib ve
müstahık görürse tevliyet-i merkûm âna virile ve icâre-i merkûmeden taʻmîr ve iktizâ iden termîmine
hüccet-i tevliyetden sarf oluna vech-i meşrût üzere ilâ-mâşâ’allâhu teʻâlâ amel oluna fe-sâre vakfen
sahîhan şer‘iyyen ve habsen sarîhan mer‘iyyen bi-haysu lâ-yumleku ve lâ-yûresu lâ-yecûzu tebdîlehu
ve lâ-tağyîrehu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu alle’llezîne yubeddilûnehu
inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıf ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm zi’l-azameti ve’l-kibriyâi Rab-
bi’l-arşi’l-azîm cerâ zâlike ve hurrire fî-selhi Cumâde’l-ûlâ Fî-9 Receb sene 1193.
Şuhûdü’l-hâl: Fahru’l-akrân Arslan bin Süleyman Bey ibn Yaşar Bey, karındaşı Hasan Bey, el-Hâc
Mehmed, Yusuf Bey, Yaşar Beyzâde, Molla Mahmud,el-Hâc Mahmudzâde, Molla Salih Kato Molla
İbrahim, el-Hâc Mehmedzâde, Salih Beşe, el-Hâc Ahmed Ağa ve gayruhum.
1497
Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin Vakfı
İstolça Kasabası’ndan Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin’in Hünkâr Camii’nin aydınlatma giderleri, Recep,
Şaban ve Ramazan aylarında hatim indirilmesi için Kebir Çarşı’daki iki dükkânı vakfetmesi.
It is the waqfiye of Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin from İstolça town that he endows two shops at Kebir
Bazaar that the income to be spent for expenditures of lightening of Hünkar Mosque and reading
hatim in the months of Rejeb, Shaban and Ramazan.
Ovo je vakuf Šejha Alije sina Husejina iz Stoca. On je uvakufio dva dućana u Kebir čaršiji kako bi se
pokrili troškovi rasvjete Careve džamije i učila hatma u mjesecima Redžeb, Šaban i Ramazan.
Şevval 1227 / 8 Ekim-5 Kasım 1812

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 1, Sayfa: 65, Sıra: 167; V-272771
Mâ-fîhi mine’t-takrîr ledeyye ve vaduha ve sahha beyne yedeyye fe-hakemtü bi-sıhhatihi ve (…)
es-Seyyid Yusuf el-Kâdî bi-Kazâi İstolça maʻa Gabile hilâfe el-fakîri ileyh. Yusuf.
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’s-Settârü’l-Halîmü’l-Gaffâr ellezî ceʻale’s-sadakate’l-câriyeti sebe-
ben li’n-necâti mine’n-nâr ve vesîleten ilâ-duhûli’l-cenneti tecrî min-tahteha’l-enhâr sümme’s-sa-
lavâtu’n-nâmiât ve teslîmâtü’z-zâkiyât alâ-efdali’l-mahlûkât Muhammedini’l-Mustafa el-muhtâr ve
alâ-âlihi ve ashâbihi’l-ahyâr.
Emmâ baʻd sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şerʻî ve mûceb-i tastîr-i hitâb-ı merʻî budur ki İstolça Kasabası
mahallâtından el-Hâc Ali Mahallesi sâkinlerinden Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin nâm kimesne eskenehu’l-
lâhi teʻâlâ fî-cenneti dâri’l-karâr nass-ı kâtiʻ-i Mâ-indekum yenfadu ve mâ-inde’llâhe bâkin maʻnâ-yı
şerîfine mütefattın ve burhân-ı sâtıʻ-ı Yevme lâ-yenfaʻu mâlun ve lâ-benûn illâ men eta’llâhe bi-kalbin
selîm mazmûn-ı bedîʻü’l-beyâna müteyakkin olub “İzâ mâtebnü âdeme inkataʻa ameluhu illâ an-selâ-
se ilmin yuntefeʻu bihi ve veledin sâlihin yedʻû leh ve sadakatin câriyetin” hadîs-i şerîf-i nebevî vâkıf-ı
“Ve’l-mer’u yestezıllu bezlu sadakati” cevâhir-i elfâz-ı hazret-i seyyidü’l-ebrâr ârif olmağın tahsîl-i
maʻârif-i seniyye bâbında sarf-ı makdûr ve saʻy-i meşkûr kılub ahsin kemâ ahsena’llâhu ileyk men câe
bi’l-haseneti felehu aşru emsâlihâ nazm-ı belâgat-nizâmlarıyla derûn-ı ilhâm-meşhûnları teşvîk idüb
“es-Sadakatu fidyetu li’l-meʻâsî yevme yuhazu bi’n-nevâsî” mazmûn-ı münîfine tulûʻ ve mâl-i tayyib
ve dünyâ ve âhiretde intifâʻ murâd idüb Hünkâr Câmiʻi’nde iki mûm mukavva îkâd oluna ve sevâbla-
rını babam Hüseyin’in rûhuna hibe ve ihdâ oluna ve ceddâtımız Saime Hatun’un rûhuna hibe ve ihdâ
oluna ve mukâbelesinde senevî on guruş vazîfe mutasarrıf ola ve her senede Recebü’l-Ferd’de bir
hatme-i şerîf tilâvet ve sevâbı mersûm ceddâtımız Saime Hatun’un rûhuna hibe ve ihdâ oluna ve her
senede Şaʻbâni’l-Muʻazzam’da bir hatme-i şerîf tilâvet ve sevâbını babam merhûm Hüseyin’in rûhuna
hibe ve ihdâ oluna ve Ramazân-ı Şerîf’de iki hatme-i şerîf tilâvet ve sevâblarını rûhuma ve zevcemiz
Fatma Hatun’un rûhuna hibe ve ihdâ oluna ve senevî beher hatme-i şerîf üçer guruş min-haysu’l-mec-
mûʻ yirmi iki guruş vazîfeye mutasarrıf olalar deyu şurût ve kuyûdunu taʻyîn eyledikden sonra mûmâ
ileyh Şeyh Ali Ağa meclis-i şerʻ-i şerîf-i nebevîde ve mahfel-i kazâ-i münîf-i Mustafavî’de vakf-ı
âti’l-beyâna mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği işbu râfiʻûnu’l-kitâbü’l-müstetâb sulbî kebîr oğulları
1498
Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin Vakfı
Muharrem ve Molla Ahmed ve Molla Mehmed ve Abdullah nâm kimesnelerin mahzarlarında takrîr-i
kelâm muʻteberü’l-merâm idüb didi ki sâlifü’z-zikr taʻyîn olunan evkâtda Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân tilâ-
vet içün ve mûm mukavvaların îkâd içün atyeb-i mâlımdan ve ahsen-i menâlimden Kebîr Çarşusu’nda
iki bâb dükkânı ifrâz ve vakfiyyet üzere imtiyâz ve hâlisan li-vechi’llâhi’l-Kerîm ve taleben li-mer-
zâti’llâhi’r-Rahîm vakf ve habs-i muhalled ve işbu merkûmûn mütevellîlere teslîm idüb ol dahi kabz
ve kabûl eylediklerinden sonra şol şartile her sene dükkânı îcâr ve hâsıl olan îcâreden mûm mukav-
vaların îkâd ve hatme-i şerîfden tilâvet itdirilüb ve vakf-ı mezkûru mütevellî-i mûmâ ileyh vasiyyet
olalar evlâdlarına ve evlâd-ı evlâdlarına batnen baʻde batnin aslah ve erşedi cihet-i tevliyete mutasarrıf
olalar ve’l-iyâzu bi’llâhi teʻâlâ baʻde’l-inkırâz emânet ile maʻrûf ve istikâmet ile mevsûf olan kimesne
hâkimü’l-vakt maʻrifetiyle mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu işbu şurût ve kuyûdunu vech-i meşrûh
üzere beyân ve takrîr-i kelâm ve istîfâ-i merâm eyledikde müşârun ileyh mütevellî dahi vâkıf-ı mebrû-
ru cemîʻ kelimâtında vicâhen tasdîk ve şifâhen tahkîk eyledikden sonra hakîkat-i hâl vech-i meşrûh
üzere vakf-ı mezkûrun sıhhat-i lüzûmuna hükm olunmak bi’t-tevliye matlûbumdur didikde hâkim-i
şerîʻat-nisâb tûbâ lehu ve hüsnü meâb efendi hazretleri dahi cânib-i vakfa dîde-i inâyetleri nazar ve
mennâʻun li’l-hayr olmakdan hazer idüb eimme beynlerinde olan hilâf âlimen alâ-men yerâhu lâzı-
men vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna ve husûs umûmuna hükm-i sahîh-i şerʻî ve kazâ-i sarîh-i
merʻî idüb fesâre vakfen sahîhan şerʻiyyen ve habsen sarîhan merʻiyyen Fe-men beddelehu baʻde
mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi
ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi-şehri Şevvâli’l-Mükerrem sene sebʻa ve ışrîn ve
mieteyn ve elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
1499
Zakiçoğlu Yamak Mustafa Vakfı
İstolça Zagrad Mahallesi’nden Zakiçoğlu Yamak Mustafa’nın bir dükkan ve fırının yarım hissesini
hatim okunması ve mahalle camii müezzinine ücret verilmek üzere vakfetmesi.
This is the foundation certificate-charter of Zakiçoğlu Yamak Mustafa from Zagrad mahalle in Stolaç
that he dedicated the half share of a shop and a bakehouse that its income to be given to the person
who read a hatim yearly and to the muezzin of the mahalle mosque as a fee.
Ovo je vakufnama Zakićoğlu Jamak Mustafe iz Zagrad mahale u Stocu kojom je uvakufio pola udjela
od dućana i pekare da se prihod da osobi koja prouči godišnje jednu hatmu i za platu mujezina
džamije u mahali.
25 Şaban 1232 / 10 Temmuz 1817

Vakfnâme Sûreti
Tubbike asli’l-mahtûm
Mâ-fihi’l-vakfi ve’l-habs ve tebyîni’ş-şurûti hakemtu bi-sıhhatihi nemekahü’l-alîm el-kadîru şânuhu.
Hamd u sipâs-ı bî-pâyân ol vâkıf-ı zamâir-i insân ve vâkıf-ı esrâr-ı evliyâ-i ebrâr olan hazret-i perver-
digâr-ı Gaffâr celle celâlehu kibriyâ-i amme ihâtâti’l-inkâr dergâh-ı ehâdiyyet-i penâhına îsâr ve nisâr
olunur ve salavât-ı salât-ı zekiyyât ve teslîmât tâmmât-ı vâsıta-i silsile-i seyyidi’l-mürselîn muktedâ-yi
evvelîn ve âhirîn efdâl-i efrâd-ı beşer şefî‘-i rûz-i mahşer Muhammed Mustafa salla’llâhu teʻâlâ aley-
hi ve sellem hazretlerine ve cümle âl ve athâr ve zümre-i ashâb ve ahyârlarına ihdâ olunur ve men
tebi‘ahum ilâ-yevmi’d-dîn hamdü lehu azze’l-hâdi ve teʻâlâ eşkuru lehu amme nevâluhu ve tevâla
lâ-yakduru en-neşkure eyyâhu kemâ lâ-izâ zâlik kad kâne li-zi’l-akli muhâla.
Emmâ ba‘d “el-mer’u yestezıllu tahte zillu sadakâtihi” hadîs-i şerîf-i sahîhu’l-isnâd eser-i münîf-i
sarîhi’l-istinâdın mazmûn-ı şerîfi mülâhaza ve meknûn-ı münîfi muhâfaza ile tahsîl-i ucûr-ı meşkûreye
sa‘y-i mevfûr ve rızâ-yı Rabb-i Gaffûr olan umûr-ı mebrûre iktisâbına makdûr eyleyen işbu vakfiyye-i
ecr-i cezîli’l-unvânın tahrîrine bâdî olan İstolça Kasabası mahallâtından Zagrad Mahallesi sâkinle-
rinden Zakiç oğlu Yamak Mustafa nâm kimesne zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm meclis-i
hatîr-i lâzımü’t-tevkîrde bi’t-tav‘i’s-sâfiyât ikrâr ve bu dâr-ı gurûr aynî ibret ile nâzır olub na‘îmi
ma‘rûzu zevâlde ve mukîm-i şeref-i irtihâl olduğunu mülâhaza itmekle bi-hidâyetu’llâhi teʻâlâ nevm-i
gafletden bî-dâr olub el-mevt ke’sin külli nefsi şâribun ve’l-kabr bâl külli nefsin dâhilun mazmûn-ı
ibret-numûnunu nefs-i sergeşte tâziyâne kılub fermân-ı kazâ-ı cereyân irci‘i ilâ-Rabbik nidâsın gûş
ve hayret ve nedâmetle taraf-ı ukbâya rıhlet itmeden mukaddem zâd-i âhiret tedâriki tasavvur ider-
ken len tenalü’l-birre hatta tunfiku mimmâ tuhibbun fehvâ-yı sa‘âdet-makrûnuna hidâyet-i reh-numûn
olub “es-sadakâtu fidyetun li-meâsi yevme yu’hazu bi’n-nevâsî” maʻnâ-yı muhakkak olduğunu bile-
cek mesûbât-ı celîleden hayr-ı vakfa mülhem olub el-Hamdu li’llâhi’llezî elheme’l-hayrâ el-ilsâk ve
vakfını ilâ-tahsîli mâ-huve inda’llâhi bak ve mâ-tünfiku min-şey’in tecduhu inda’llâh ve mâ-tevfîki
1500
Zakiçoğlu Yamak Mustafa Vakfı
illâ bi’llâh kelimât-ı sa‘âdet-i sîmâ ile mütekellim ve nâtık olub silk-i milk-i sahîhimde olan mahal-
le-i mezbûrede vâkiʻ beyne’l-ahâli Alagiçoğlu’ndan iştirâ eylediğim bir bâb dükkân ve ma‘lûm olan
habbâz dükkânın nısf-ı mu‘ayyenemi atyeb-i mâl ve enfes-i menâlden ifrâz ve kemâl-i imtiyâz ile
mümtâz eylediğimden akâr ve emlâk-ı mezkûru li’lâhi’l-ahad ve taleben li-merzâti Rabbi’s-Samed
vakf-ı sahîh-i şer‘î ve habs-i sarîh-i mer‘î-i muhalled ile vakf ve habs eyledim şöyle şart eyledim ki:
Mâdâm ki andelib-i cânım kafes-i tende iken emlâk-ı mezbûr bana meşrût ola baʻde’l-vefâti zükûr
evlâdıma ve evlâd-ı evlâdıma batnen baʻde batnin ve neslen baʻde karnin meşrût ola mezkûr olan dük-
kânların gallesi hâsılâtından beher sene pederim İbrahim rûhu içün birer hatm-i şerîf tilâvet ve vâlidem
Hatice rûhu içün dahi beher sene birer hatm-i şerîf tilâvet ve kezâlik birâderim Ali rûhu içün beher
sene birer hatm-i şerîf kırâat ve sevâblarını rûhlarına ihdâ eyleyeler ve her hatm-i şerîf mukâbelesinde
beşer guruş ve ber-vech-i tasadduk i‘tâ oluna ve mahalle-i mezbûrede vâkiʻ câmi‘-i şerîfde her kim
müezzin olur ise beher sene on iki guruş vazîfe taʻyîn ve sevâbını zevcem Saliha’ya ihdâ oluna ve mü-
ezzin-i mezkûru ve gerek hatm-i şerîfelerin beher sene ber-vech-i tasadduk taʻyîn olunan beşer guruş
kendim edâ vefâtımdan sonra ve zükûr evlâdıma ve evlâd-ı evlâdıma batnen nesl tevliyet-i mezkûr
meşrûta ola baʻde’l-inkırâz re’y-i hâkim ile mahalle ahâlîsine müfevvez ola didikde vâkıf mücerred
vakaftu dimekle alâ-re’yi men yerâhu lâzım vakf sahîh ve lâzım olub min-ba‘d ibtâli adîmü’l-ihtimâl
oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe
semîʻun alîm ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayy cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-hâmis ve’l-işrîn min-şehri
Şa‘bâni’l-Mu‘azzam li-sene isnâ ve selasîn ve mieteyn ve elf 29 Mart sene 1299 kayd şod.
Şuhûdü’l-hâl: Ali Ağa Rıdvan Beyzâde, Dizdâr Mustafa Ağa, İshak Beşe şâmil, Ahmed Ağa İsmail,
Mustafa Efendi İsmailzâde, Muhârim Paçiç, Beşir İsmail, Mehmed Hoca, Hoca Paçiç, Kethüdâ Alem-
dâr Ali Beşe Zekiç, Mustafa Dakra ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
1501
Fatma binti Salih Bey Vakfı
İstolça Kasabası’ndan Fatma binti Salih Bey’in Hisaraltı Mahallesi Camii’nin aydınlatma giderleri,
hatim ve hatim okunması, üç aylarda fakirlere ekmek dağıtılması için bütün müştemilatı, hayvanları
ve taşınır mallarıyla birlikte menzilini vakfetmesi.
It is the waqfiye of Fatma binti Salih Bey from İstolça town that she endows her house together with its
all outbuildings, animals and movable goods to be used for lightening expenses of Hisaraltı Mahalle
Mosque, reading hatim and distributing bread to the poor and needy in three sacred months.
Ovo je vakuf Fatime kćeri Salihbega iz Stoca koja je uvakufila kuću sa svom pokućninom i stokom.
Prihode iskoristiti za pokrivanje troškova rasvjete džamije u Hisaralti (Ispod tvrđave) mahali, učenje
hatmi i dijeljenje hljeba fukari u mjesecima Redžeb, Šaban i Ramazan.
11 Cemaziyelevvel 1238 / 24 Ocak 1823

Mâ-zukira fî-haze’l-kitâbiʻn-nâtık bi’s-sıdkı ve’s-savâbi’l-vakfi ve’l-habsi ve’l-hükmi bi-sıhhati

ve’l-luzûmi ve’t-tescîli sadre minni âlimen bi-hilâf mine’l-eimmeti’l-eslâf Yusuf Zihni el-Kâdî bi-
kazâi İstolça nemmekahu’l-fakîr ileyhi ve şânuhu.
el-Hamdu li’llâhi’llezî ceʻale’l-vakfe lâzımen li’l-nizâm ve maʻâşen li’l-fukarâi ve’l-eytâm li’l-fevzi
mine’l-âsâm ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-nebiyyihi Muhammed seyyidi’l-eyyâm ve alâ-âlihi ve as-
hâbihi’l-Kerîm rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecmaʻîn ilâ-yevmi’l-kıyâm.
Emmâ baʻd sebeb-i tahrîr-i risâle-i şerʻiyye ve mûceb-i tastîr-i makâle-i merʻiyye oldur ki İstolça Ka-
sabası mahallâtından Hisâraltı Mahallesi sâkinelerinden sâhibetü’l-hayr ve’l-hasenât ve râgıbetü’s-sa-
dakât ve’l-meberrât Fatma binti Salih Bey nâm hatun dünyanın fenâsı ve ukbânın bekâsı tevfîk-i
zebânile ilme’l-yakîn maʻlûm idinüb “Yevmi yestezıllu’l-mer’u sadakati” fehvâ-yı şerîfine dahi âgâh
olmağın ol rûz-ı şedide zıll-i sadakât ile müstazıll olmak niyyetiyle mersûme Fatma nâm hatun mah-
fel-i kazâda vakf-ı âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb olunan sulbiye kızı Ümmühan binti Emin
Ağa mersûme hatunun tarafından vekâleten Salih Beşe mahzarında ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm idüb
silk-i milkimde münselik olub mahalle-i mezkûrede vâkiʻ hudûd ile mahdûd ve sâir akârât-ı küllî ve
hayvânât ve menkûlât-ı küllî mülk menzilimi âmme-i tevâbiʻ ve levâhıkı ve kâffe-i hukuk ve murâfıkı
ile bi’l-cümlesi hasebeten li’llâhi’l-Meliki’s-Samed vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled
ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Libâs-ı hayâtı lâbise ve nefs-i nefîsem yedimde ise süknâ ve tasarrufu kendi yedimde ola bi-emri’llâhi
teʻâlâ dâr-ı dünyâdan sarây-ı bekâya intikâl eylediğimde techîz ve tekfîn ve sâir sünnet-i şerîf mûce-
bince iktizâ iden masârıf nasb olunan mütevellî-i mezbûre maʻrifetiyle harc ve sarf oluna menzilhâne
cemîʻ tevâbiʻ ve akârât ve menkûlât-ı mezkûr mersûm hatun mutasarrıf olduğundan Ümmühan’ın
evlâdları evlâdlarına batnen baʻde batnin meşrûtiyet mutasarrıf olalar mülk menzilhâne ve akârât ve
menkûlât icâresinden hâsıl olan galle ve nemâsından Hisâraltı Mahallesi’nde vâkiʻ câmiʻ-i şerîfe her
kim imâm olur ise her senede Recebü’l-Ferd’de bir hatme-i şerîf mücevvid-i Kur’ân tilâvet baʻde
1502
Fatma binti Salih Bey Vakfı
vefâtihâ ve sevâbını rûhuma hibe ve ihdâ oluna baʻdehu beher sene Ramazân-ı Şerîf’de beş aded
hatme-i şerîf tilâvet ve sevâblarını pederim Salih Bey ve vâlidemin ve zevcim Emin Ağa’nın ve sâir
evlâdlarımın rûhlarına hibe ve ihdâ oluna ve beher sene-i mübârekde iki mûm mukavva îkâd ve sevâb-
larını pederim Salih Bey’in rûhuna ve benim rûhuma hibe ve ihdâ oluna ve Hünkâr Câmiʻ-i Şerîf’in
her kim imâm olursa beher senenin zarfında ne kadar Cumʻa gicesi ve Cumʻa gün ve leyletü’l-isneyn
dâr-ı fenâdan dâr-ı bekâya intikâl eylediğimde beher Cumʻa gicesi bir Yâsîn-i Şerîf kırâat idüb ve
sevâbını rûhuma hibe ve ihdâ oluna ve beher Cumʻa gün baʻde’s-subh cehr ile bir Yâsîn-i Şerîf kırâat
ve sevâbını pederim Salih Bey’in rûhuna hibe ve ihdâ oluna senevî seksen guruş vazîfe olarak tilâvet-i
Kur’ân olan kimesnelere ve mûm mukavva îkâd olan harcı masârıf hâsıl olan galle ve nemâsından mü-
tevellî-i mezbûre maʻrifetiyle ve nâzırı el-Hâc Ali Ağa maʻrifetiyle vazîfe-i muʻayyenesi iʻtâ olunmak
şart eyledim ve mersûm hatun hayâtda oldukca vakf-ı mezkûra mütevellî ola ve Gabile Nâhiyesi’nde
Baz dimekle mütevellî mersûme mutasarrıf ola [ve mersûme hatun dahi şart ve vakf eyledi ki beher
sene-i mübârekde eyyâm-ı Receb-i Şerîf’in evvelki Cumʻa gicesi elli kıyye buğday unundan etmek pi-
şirüb ve fukarâya tasadduk idüb ve bir dahi Şaʻbân-ı Şerîf’in on beşinci gicesi elli kıyye buğday unun-
dan etmek pişirüb ve fukarâya tasadduk idüb bir dahi Ramazân-ı Şerîf’in yirmi yedinci gicesi buğday
unundan etmek pişirüb ve fukarâya tasadduk idüb ve mersûme hatunun rûhuna sevâbı hibe ve ihdâ
oluna ve mütevellî-i mersûme aʻmâlinde kusûr itmeye] deyu mülk menzilhâne mahdûd ve mezkûr ve
sâir akârât ve hayvânât ve menkûlât fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mersûme nâm hatuna teslîm ey-
ledim ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm idüb sâir evkâf mütevellîleri tasarrufları gibi mutasarrıf
ola didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıfe-i merkûme Fatma Hatun cânib-i vifâkdan semt-i şikâka âzim
olub vakf-ı akâr imâm-ı muhtâr sırâcü’l-ümme Ebû Hanife el-Kûfî cûd mine’l-hayri’l-cezâi ve kûfî
Numan bin Sabit hazretleri mezheb-i şerîflerinde gayr-i lâzım olduğundan mâʻadâ vâkıf menfaʻat-i
vakfı nefsine şart itmekle âlem-i Rabbânî İmâm-ı Sâlis Muhammed bin el-Hasan eş-Şeybânî ve Hilal
bin Yahya el-Basrî mezheblerinde vakf bâtıl olduğu emr-i mukarrer olmağla vakf-ı mezkûrumdan
rücûʻ idüb ve mülk menzilhâne ve sâir akârâtı kemâ kâne mülküme iderim didikde mütevellî-i mer-
sûm cevâba mütesaddî olub fi’l-hakîka hâl bast olunan minvâl üzeredir lâkin imâm-ı fâzıl ve tılmîz-i
evvel Ebû Yusuf hazretlerinin mezheb-i şerîflerinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle vakf sahîh ve
lâzım olmağın bu kavl-i şerîfi üzere vakf-ı merkûmun sıhhat ve lüzûmuna ve şurût-ı mesfûrenin sıhhat
ve cevâzına hükm taleb iderim didikde hâkim-i muvakkiʻ hazretleri baʻde’l-murâfaʻa ve’t-teemmül
âlimen bi’l-hilâf cânib-i vakfı evlâ ve ahrâ görmeğin İmâm Ebû Yusuf hazretlerinin sahîh-i şerʻî it-
meğin vakf-ı merkûm vakf-ı savâb ve sahîh ve lâzım olub min-baʻd naks ve tahvîl ve tebdîl ve tağyîri
mümteniʻu’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu baʻde mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubed-
dilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm li-ecli’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Kerîm innehu hüve ileyhi’r-Rahîm cerâ
zâlike ve hurrire fi-yevmi ihdâ ve aşere min-şehri Cemâziyelûlâ li-sene semân ve selâsîn ve mieteyn
ve elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
1503
Zülfikar bin Rıdvan Bey Vakfı
İstolça Kazası ahalisinden Zülfikar bin Rıdvan Bey’in Pekine yakınındaki değirmenlerini, Poplaşiç
Mahallesi’nde bulunan bir bağdaki üç hissesinin gelirlerini, değirmenlerin tamiri, fakirlere sadaka
verilmesi, kendisinin cenaze masrafları, kendisi ve babası için Kur’an okunması, çevre camilerinde
üç mum mukavva koyulması için vakfetmesi.
It is the waqfiye of Zülfikar bin Rıdavn Bey from İstolça district that he endows his mills near Pekine
and income of his three shares in a vineyard at Poplaşiç Mahalle to be used for repair of the mills,
giving alms to poor people, expenditures of his own funeral, reading Quran for his and his father’s
soul and purchase of three mukavva candles to be put into the surrounding mosques.
Ovo je vakuf Zulfikara sina Rizvanbega iz Stoca koji je uvakufio mlinove u blizini sela Pećine i prihod
od trećine bašte u mahali Poplašići čiji prihodi će se koristiti za održavanje mlinova, podjelu sadake
fukari, za troškove svoje dženaze, učenje Kurana za njegovu i dušu njegovog babe i kupovinu svijeća
za džamije u okolini.
Evâil-i Cemâziyelâhir 1252 / 13-23 Eylül 1836

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi V-016-68; Sicil 1, Sayfa: 309, Sıra: 68
Mâ-fîhi mine’l-vakfi ve’l-ecri an-Mehmed Raif en-Nâib bi-Kazâi İstolça maʻa aleyhi’l-fakîr azze şâ-
nuhu. Mehmed Raif
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’s-Settâri’l-Hakîmü’l-Gaffâr ellezî ceʻale’s-sadakati’l-câriyeti sebeben
li’n-necâti mine’n-nâr ve vesîleti ilâ-duhûli’l-cenneti tecrî min-tahtihe’l-enhâr sümme salâtü’t-tâm-
mâti ve’t-teslîmât ez-zekiyyât alâ-efdali’l-mahlûkât ve eşrefi’l-mevcûdât Muhammedini’l-Mustafa
el-muhtâr ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-ahyâr emmâ baʻd bi-vakfi’l-ibâd vaktâ ki dâr-ı dünyânın fenâsını
ve dâr-ı âhiretin bekâsını ilme’l-yakîn tahakkuk idüb ve nass-ı kâtiʻ mâ-indeküm yenfedü ve mâ-in-
de’llâhi bâkin maʻnâ-yı şerîfine mütefattın ve burhân-ı sâtiʻ yevme lâ-yenfeʻu mâlun ve lâ-benûn illâ
men eta’llâhe bi-kalbin selîm mazmûn-ı bedîʻu’l-beyâna müteyakkin olub “İzâ mâte ibnu Âdeme
yenkatiʻu amelehu illâ an selâsin ilmin yuntefeʻu ve veledin sâlihin yedʻû lehu ve sadakatin câriyetin”
hadîs-i şerîf-i nebeviyyeye vâkıf ve “el-mer’u yestezıllu bi-zılli sadakatihi” cevâhir-i elfâz-ı hazret-i
seyyidü’l-ebrâra ârif olmağın ve kemâ ahrace Müslim an-Câbir radiya’llâhu teʻâlâ kâle’n-nebiyyi sal-
lâ’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem men mâte alâ-vasiyyetin mâte alâ-sebîlin ve şehîdin mâte alâ-yâkîn
ve şehâdeti ve mâte mağfûrun leh hadîs-i şerîfin mâ-sadakı medlûl-i şerîfine nâil olmak me’mûl ile
vasiyyetim ve vakfım oldur ki maraz-ı mevânım müştedd oldukda iyâdıma gelen ihvân sâğ yanımı
kıble-i şerîfe cânibine döndüreler ve yanımda ol kelime-i müntecibe-i tayyibe-i tevhîdi telkîn ve Sû-
re-i İhlâs-ı Şerîfi okumağa tezkîr ideler rûhum nezʻ olundukda üzerimde mezʻ ü nezʻ itmeyeler hayr
ve rahmet ile yâd ideler etrâfıma güzel râyihaları devr ideler kefenimi bi-lâ ifrât ve lâ-tefrît ideler ve
cenâze techîzimi güzelce ideler kefen içün yetmiş beş guruş ve bâhûr ve sâbûn ve levâzımât-ı sâire
içün on beş guruş ve gövdemi gasl idene yirmi beş guruş ve suyu dökene on guruş ve suyu getürene
beş guruş odun ve ateş yakana beş guruş ve tâbût ve teneşîr getürene beş guruş virile ve defn olundu-
ğum günde kabrimiz etrâfında bulunan fukarâ ve sıbyâna yirmi beş guruş tasadduk oluna cenâzemi
1504
Zülfikar bin Rıdvan Bey Vakfı
kıldıran ve telkînimde kalan efendiye iki arşun yeşil çuka virile arşunu yirmi guruşdan ekall olmaya
vefâtım günde mücevvid-i Kur’ân olanlardan rûhum içün bir hatme-i şerîf tilâvet itdirüb vech-i şerʻî
olmak üzere kırk beş dirhem gümüş fiyât-ı mîrî mûcebince yetmiş beş guruş hediyye virile ve vahşet-i
kabri defʻ içün yedi günde yedi guruş yedi fakîre tasadduk oluna ve kazâya kalmış olan ıskât-ı salâtım
içün bin beş yüz guruş ne mikdâr evkâta vefâ ider ise ol kadar fukarâya fidye tasadduk oluna bâkî
evkâtı merhûm Birgivî’nin risâlesi üzere devr idüb devr iden sülehâya elli guruş virile ve keffâret-i
yemînlerim içün bin guruş hesâb idüb ne mikdâr yemîne vefâ iderse ol kadar yemînim keffâret içün
tasadduk oluna ve keffâret-i savm içün beş yevm keffâreti üç yüz beş fidye ve keffâret-i zahârî bir
altmış fidye baʻd iden fukarâya tasadduk oluna ve kazâya kalmış zekâtım içün beş yüz guruş ve nüzûr
ve kazâya kalmış kurbân ve icâbet-i sâire içün yüz guruş ve hukûk-ı ibâd içün dahi isticlâbı mümkin
olmayan hukûk içün beş yüz guruşa devr idüb fukarâya tasadduk oluna ve savmım kazâya kalmış dahi
var ise ihtiyâten iki yüz fidye fukarâya tasadduk oluna vefâtımdan sonra bir âlim ve sâlih kimesneyi
bulub yaʻnî bir sene tekmîlen her Cumʻa gicesinde ve her pazar gicesinde bir Yâsîn-i Şerîf tilâvet ide
ve iki kırk güne kadar bir hatm-i şerîf tilâvet ide ve rûhuma ihdâ ide ve tilâvet idene iki yüz elli gu-
ruş virile ve eğer ömrüm vefâ iderse vücûdumla hacc-ı şerîfe varursam fîhâ ve naʻam ammâ kendim
varmasam hacc-ı şerîfe borcum vardır benim içün bir sâlih kimesneyi bedel bulub yol masârıfı beş
bin guruşu benim içün bedeliyle ihcâc oluna ve bedelimi menâsik-i hacc-ı şerîfde tahyîr olunmuşdur
veresem cânibinden dahi muhayyer kılına bu vesâyâ-yı mezkûremizi yerine getürmek ve itmâm içün
sülüs-i mâlımdan on bin guruş ifrâz oluna ve masârıfına îfâ oluna ve dahi silk-i milkimde münselik
Setrejovi Dvol(?) mahalde Pekine kurbunda olan atîk ve üstünde cedîd âsiyâbhânede ammimzâdeler
ile bi’l-iştirâk dokuz aded göz değirmenlerden mutasarrıf olduğum benim üçüncü hisse olan üç aded
göz değirmenlerimi ve kezâlik küllî taʻbîr olunan değirmenhânesinde Patazâde’den iştirâ eylediğimiz
değirmende ve Poplaşiç Mahallesi’nde vâkiʻ bir kıtʻa bâğında bulunan benim üçüncü hissemi hâlisen
li’llâh ve taleben li-merzâti’llâhi’l-Müteʻâl vakfa vazʻ ve habs eyledim mezkûr değirmenhânelerde
mezkûr değirmenleri îcâre olunub icâreleri müstegallâtından değirmenler taʻmîr olunub ve taʻmîrâtla-
rından ne artarsa beher senede mücevvid-i Kur’ân olandan birer hatme tilâvet itdirilüb tilâvet sevâbını
rûhuma ihdâ oluna ve pederim Rıdvan Bey’e dahi kezâlik bir hatme-i şerîf tilâvet itdirilüb ve merhû-
mun rûhuna sevâbı ihdâ oluna ve kezâlik vâlidem mutahharaya ve karındaşım Osman Bey’e ikisine
bir hatme-i şerîf ve ervâhlarına hibe ve ihdâ oluna kırâat iden efendiye beher hatme-i şerîf içün vech-i
şerʻî üzere kırk beşer dirhem gümüş mîrî fiyâtı üzere yetmiş beşer guruş hedâye iʻtâ oluna ve beher
senede câmiʻ-i şerîflerde üç dâne mûm mukavva îkâd oluna bir mukavvanın sevâbını rûhuma ve bir
mukavvanın sevâbını pederim Rıdvan Bey rûh-ı şerîfine ve bir mukavvanın sevâbını vâlidem tâhire ve
karındaşım Osman Bey rûhlarına hibe ve ihdâ oluna hatme-i şerîflerinin hedâyâları ve mukavvalarının
masârıfı sâlifü’l-beyân değirmenleri îcâresinden virile ândan fazla ne kalursa mütevellîlerim vazîfe-i
mutasarrıf olalar vesâyâ-yı mezkûremin infâz içün ve vakf-ı mezkûremin üzerine sulbî oğullarım Ha-
san ve Rıdvan ve bunlardan başka dahi Hudâ-yı Müteʻâl hazretleri lutf-i uzmâsından erkek evlâdımı
nasîb ve müyesser iderse ale’s-seviye muhtârlarım ve mütevellî nasb ve taʻyîn eyledim ve baʻdehüm
evlâd ve evlâd-ı evlâd-ı zükûrunu karnen baʻde karnîn aslah vechile mütevellî olmaları şart eyledim
vakf sahîh olmuşdur Fe-men beddelehu baʻde mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilû-
nehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm verâ ve hurrire fî-evâil-i
şehri Cemâziyelâhir sene isnâ ve hamsîn ve mieteyn ve elf.
el-Mûsî ve’l Vâkıf
Şuhûdü’l-hâl: Mahdûm-ı sâmî-i veliyyü’l-keremi devletlü Hâfız Paşa hazretleri, inâyetlü el-Hâc Ali
Bey ammimzâde, Derviş Efendi Joyo, Mustafa Efendi İstiranak, Molla Salih Hromiç, Molla Mehmed
Korak, Meharim Hociç Abdi Alemdâr Bokiç, Molla Mustafa Müezzinoğlu ve gayruhum.
1505
Doroz Molla Ahmed bin Hacı Halil Vakfı
Stolaç Kazası’ndan Hacı Halil oğlu Doroz Molla Ali’nin vefat ettiğinde cenaze işlerinin yapılması,
kendisinin ve yakınlarının ruhlarına hatim, Yasin ve diğer sureler okunması, Hacı Bey ve Hünkariye
camilerinin ışıklandırma giderlerinin karşılanmasına dair vasiyyetnamesidir.
It is the will-waqfiye of Doroz Molla Ali (son of) Hacı Halil from Stolaç District that he endowed his
inhertiance (the amount left at the time when he dies) for the expenditures of his funeral service, and
of reading hatim, Yasin and other surahs for his and his relatives’ souls, and of lightening Hacı Bey
and Hünkariye mosques.
Ovo je vakufnama vasijetom Doroz Mula Alije, sina Hadži Halila iz Stoca kuji je uvakufio svoj imetak
za troškove dženaze, učenja hatmi, Jasina i drugih sura za njega i njegovu rodbinu, kao i za rasvjetu
Hadži Begove i Hunkarije džamije.
Evâil-i Ramazan 1252 / 10-19 Aralık 1836

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 1, Sayfa: 293, Sıra: 81.
Mâ-fi’l-kırtâsi vakaʻa indî haza’n-nâsi Süleyman Ragıb el-müvellâ hilâfe bi-kazâi İstolca el-fakîru’l-
lâhu azze şânuhu gufire leh. Süleyman Ragıb
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn es-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlina Muhammed ve âlihi’t-tâhirine ec-
maʻîn.
Ve baʻd bu fakîru’l-ibâd kalîlu’l-bizâʻa vaktâ ki dünyânın fenâlığını ve âhiretin bekâlığını ilme’l-yakîn
itdikden sonra umûr-ı âhirete dâir vesâyâ ve berâyâmızdır ki marazım müştedd olub dâr-ı fenâdan dâr-ı
bekâya irtihâlimiz takarrüb itdikde iyâdıma gelen ihvân-ı sâlih cânibimi kıble-i şerîfe cânibine dön-
dürüp yanımda kelime-i tevhîdi telkîn ve sûre-i İhlâs-ı Şerîf okumağı tezkîr ideler ve yanımda Yâsîn-i
Şerîf tilâvet ideler bu fakîr içün gönül huzûrlarıyla Cenâb-ı Hazret-i Rahîmu’r-Rahmân’dan mağfiret
ve necât taleb ideler rûhum nezʻ olundukda üzerimde cezʻ ve fezʻ itmeyeler vech-i mesnûn-ı şerîf üze-
re cenâzemin teşyîʻine mübâşeret ideler kefenimi ve sâir techîzimi orta hâliyle ideler ve kazâya kalmış
devr-i iskât-ı salât ve kefâret-i savm ve yemîn ve kazâya kalmış zükût, nüzûr ve ibadât-ı sâire ve defn-i
kabr ve kırâat-i Kur’ân ve edʻiye-i me’sûre merhûm ve mağfûr Birgivî Muhammed Efendi’nin risâlesi
mucîbince devr-i şerʻî üzere devr ve yerine getüreler ve vefât itdüğüm günde mücevvid-i Kur’ân olan-
lardan rûhum içün bir hatme-i şerîf tilâvet itdirüb tâlilere gışş-ı mağlûb olan kırk beş dirhem gümüş
kıymetini hedâye virile ve beher sene dahi bir hatme-i şerîf tilâvet itdirüb sevâbını benim rûhuma ve
vâlidem Ümmihane’nin rûhlarına hibe oluna ve babam el-Hâc Halil Efendi’nin rûhuna ve hısmım
olan el-Hâc Rıdvan’ın dahi rûhuna bizim dördümüzün ervâhlarımıza ve sâir akrabâmız rûhlarına hibe
oluna mercûdur ve beher Cumʻa gicesi ve isneyn gicesinde birer Yâsîn-i Şerîf tilâvet olunub sevâbını
benim rûhuma ve pederim merhûm el-Hâc Halil Efendi’nin rûhuna ve vâlidem Ümmihane’nin rûhuna
ve el-Hâc Rıdvan’ın rûhuna ve sâir akrabâmızın ervâhlarına hibe ve ihdâ oluna ve beher senede el-Hâc
Ali’nin Câmiʻ-i Şerîfi’nde ve Hünkâriye Câmiʻ-i Şerîfi’nde birer mûm mukavvâ îkâd oluna bir mu-
kavvânın sevâbını pederim merhûm el-Hâc Halil Efendi’nin rûhuna ve bir mukavvânın sevâbını akra-
1506
Doroz Molla Ahmed bin Hacı Halil Vakfı
bâmızdan mezbûr el-Hâc Rıdvan’ın rûhuna hibe ve ihdâ oluna ve büyük tarîk üstünde olan Koşaroşe
dimekle maʻrûf sarnıç suyunu taʻmîr ideler sevâbını benim ve cümle hısım akrabâmızın ervâhlarına
hibe ve ihdâ oluna ve işbu zikr-i âtî beyân olunan vesâyâmızın îfâsını sülüs-i şerʻî mâlımdan yerine
getüreler ve işbu vesâyâmız îfâ ve infâzı içün oğullarım Halil ve Mehmed ve Mustafa vasiyy-i muhtâr
nasb ve taʻyîn eyledim vesâyâmızın yerine getüreler ve benden sonra dâr-ı dünyâda kalan ahvâl ve
ihvânım cümlesine selâm olsun âhiret hukûklarını helâl eyleye benden yine cümleye helâl olsun ve bu
fakîri der-hatûr olundukça tezâkür-i hayr ile yâd ve abâd eyleye hasbe’l-imkâne sünnet-i seniyye üzere
bu fakîri civâr-ı Hazret-i Rahmân’a îsâl eylemesine hasbî ihtimâm eyleyeler cümleleri ricâ ve niyâz
olunur ve ecru’l-mûsî ale’l-Cevvâdi’l-Kerim cerâ zâlike ve hurrire fî-evâili şehri Ramazânü’l-Mübâ-
rek sene isnâ ve hamsîn ve mieteyn ve elf.
Doroz Molla Ahmed bin Hacı Halil
Şuhûdü’l-hâl: Molla Abdullah Meşak, İbrahim Köniçe, Osman Yaşar Beyzâde, İbrahim Paşa, Osman
Köniçe, Molla Mustafa Sarayliç, Yamak Şevko, Abdullah Köliye ve gayruhum.
1507
Hersek Mutasarrıfı Ali Galib Paşa Vakfı
Hersek Mutasarrıfı Ali Galip Paşa’nın Stolaç’da (İstolça) Büyükçarşı’da kahvehane ve dükkânları,
Hisaraltı Mahallesi’ndeki caminin altındaki dükkânları ve mahzenleri, caminin karşısındaki
dükkânları ve yarım hisse ekmek fırınını, değirmenleri ve kasabanın muhtelif yerlerinde bulunan
üzüm bağlarını, üç bin kuruş nakit parasını, kira gelirleri ve nakit para ile satın alınacak veya inşa
edilecek gayrimenkullerin gelirini, Hisaraltı’ndaki caminin görevli giderleri, tamiri ve ışıklandırma
giderlerine harcanması ve Ramazan ayında fakirlere nakdi yardım yapılması, yemek pişirilip
dağıtılması amacıyla vakfetmesi.
It is the waqfiye of Ali Galip Paşa, Governor of Hersek, that he endowed coffeehouse and shops in
Büyükçarşı in Stolaç (İstolça), shops and cellars beneath the mosque in Hisaraltı mahale, and shops
in front of the mosque and ½ share of the bakery shop, mills and grapeyards in different locations
of the town, 3000 kurush cash money, and the incomes of the real estates which will be bought or
built with the money coming from the rents or from the cash money endowed, so that the sum of
these incomes to be given as payments of the incumbents of the mosque in Hisaraltı mahale, for the
maintanance and repair and lightening expenditures of the mosque, and for making charity with cash
money to the poor in the month of Ramadan and for meals to be made and distributed.
Ovo je vakufnama Ali Galib Paše, hercegovačkog valije, koji je uvakufio kafane i dućane u Velikoj
Čaršiji u Stocu, dućane i podrume do džamije u Hisaralti Mahali, dućane ispred džamije, polovinu
pekare, mlinove i vinograde na različitim lokacijama grada, novčani iznos od 3000 groša; prihode od
nekretnina i uvakufljenog novca će se koristiti za plate džamijskim službenicima u Hisaralti Mahali,
za troškove rasvjete i održavanja džamije, za podjelu sadake siromašnima u mjesecu Ramazanu te za
obroke koji bi se pripremali i djelili tokom Ramazana.
1-10 Şevval 1252 / 9-18 Ocak 1837

Esbak Hersek Mutasarrıfı Ali Galib Paşa Merhûmun Vakfiyyesi Sûreti

el-Hamdu li’llâhi’llezî ceʻale’l-vakfi muvâfıkan li’l-hikmeti ve’n-nizâm ve meʻâşan li’l-fukarâi
ve’l-erâmil ve’l-eytâm ve sebeben li’l-fevzi ve’n-necât mine’l-evzâri ve’l-esâm ve’s-salâtu ve’s-selâ-
mu alâ-hayri halkihi Muhammed hâtemü’l-enbiyâi ve’r-rusuli’l-izâm ve alâ-âlihi ve evlâdihi ve as-
hâbihi’l-kirâm mâ-teʻâkabu’l-leyli ve’l-eyyâm.
Emmâ baʻd sebeb-i tahrîr-i risâle-i şerʻiyye ve mûceb-i tastîr-i makale-i merʻiyye oldur ki sâhibu’l-ha-
senât ve’l-hayrât İstolçalı devletlü Ali Galib Paşa vakkafahu’llâhu teʻâlâ li-mâ yurîdu ve yeşâ hazret-
leri vaktâ ki fenâ-i dünyâ ve bekâ-i ukbâ hidâyet-i Rabbânî ile maʻlûm idinüb “es-sadakati fidyetün
li’l-meʻâsî ve’l-esâm yevme yu’hazu bi’n-nevâsî ve’l-ikdâm” mazmûn-ı münîfden âgâh olmağla müs-
tazıll-i sâye-i sadakât olmak niyyet-i hâlisasıyla meclis-i şerʻîmize vakf-ı âti’z-zikri tescîl ve teslîm
içün mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği bi’l-cümle evlâd-ı zükûr-ı mehâdîm-i kirâmı işbu râfiʻu’l-kitâb
necâbetlü beyler hazerâtı mahzarlarında ikrâr-ı tâmm-ı sâfî ve takrîr-i kelâm-ı vâfî idüb vakf-ı âti’z-
1508
Hersek Mutasarrıfı Ali Galib Paşa Vakfı
zikr sudûruna değin silk-i milkimde münselik olub İstolça Kasabası’nda bulunan lede’l-ahâlî ve’l-
cîrân maʻlûmetü’l-hudûd ve’l-mikdâr mecmûʻ dinkleri ve Büyük Çarşu’da kâin kezâlik kahvehâne ve
dükkânları ve Hisaraltı Mahallesi’nde vâkiʻ câmiʻ-i şerîfin altında olan dekâkîn ve mahzeni ve karşu
tarafında olan kezâlik dükkânlarıyla etmekçi dükkânının nısfını ve kasaba-i mezbûre ile kazâsında
vâkiʻ âsiyâbhâne-i müteʻaddide kezâlik maʻlûmu’l-mikdâr değirmen gözleri ve her ne mahalde bu-
lunub gerek el-yevm mâlik ve mutasarrıf olduğum bâğâtın cümlesini ve gerek ilâ-mâşâallâhu teʻâlâ
silk-i milkime fî-mâ baʻd münselik olub kenâr-ı vakfiyyede hattımla tahrîr ve sahhım ile muʻanven
olacak evkâfın ve şurût ve kuyûdun mecmûʻu makbûl ve maʻmûlün bih olması ve el-ân nakd-ı rayîc-i
fi’l-vakt olan üç bin guruş atyeb-i mâlımdan ifrâz idüb hâlisen li’llâh ve ibtiğâen li-merzâti’llâhi teʻâlâ
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb oğullarıma teslîm ve ikbâz-ı
bedel anlar dahi bi’l-cümle emlâk ve akâr ve nukûd-ı mezkûreyi bi’t-tevliye ahz ve kabz ve tesellüm
eylediklerinde şöyle şart eyledim ki:
Mârru’z-zikr mecmûʻ dinkleri bâ-yed-i mütevellî icâre-i misliyle beher sene âhere îcâr ve hâsıl olan
icâreleri mebâliğinden lede’l-îcâb taʻmîr ve termîmlerine mebâliğ-i maʻrûfe bi’l-ifrâz mebâliğ-i bâkiy-
yeden yüz guruş ve Büyük Çarşu’da kâin kahvehâne ve dekâkîn minvâl-i muharrer üzere îcâr ve hâsıl
olan mebâliğden taʻmîr ve termîmleri masârıfı baʻde’l-ihrâc kezâlik yüz guruş nukûd-ı mezkûreyi onu
on bire alâ-vechi’l-helâl istirbâh ile beher sene nemâsından hâsıl olan üç yüz guruş ki senevî cemʻan
beş yüz guruş sâlifü’z-zikr câmiʻ-i şerîfin imâmı olan efendiye iʻtâ ve mukâbelesinde her kim imâm
olursa beher yevm birer Yâsîn-i Şerîf ve beher sene Ramazânü’l-Mübârek’de birer hatme-i şerîfe
kırâat idüb vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin vâlideyni ve sâir akrabâ ve taʻallükâtı ervâhlarına hibe
ve ihdâ eyleye ve Hisaraltı Mahallesi’nde câmiʻ-i şerîf-i mezkûre altında olan dekâkîn ve mahzeni
ve sâiresini bi’l-îcâr hâsıl olan mebâliğinden beher sene yirmi beşer guruş taʻmîr ve termîmlerine
ifrâz ve lede’l-iktiza yed-i mütevellîde mahfûz olub ve yirmişer guruş dahi câmiʻ-i şerîf-i mezbûre
taʻmîr ve termîmine ifrâz ve minvâl-i muharrer üzere hıfz ve lede’l-îcâb sarf oluna ve yüz guruş
dahi câmiʻ-i mezkûrun mihrâbı taraflarında olan iki mukavvâ mûmlara sekiz kıyye revgan ve kapusı
ucunda ve minâredeki kanâdîle on kıyye zeyt yağı masârıfına ifrâz ve harc oluna ve yüz guruş dahi
câmiʻ-i şerîf-i mezkûrda her kim müezzin olursa beher sene iʻtâ oluna hülâsa Hisaraltı’ndaki emlâk ve
akârât-ı mevkûfe-i mezkûre gallesinden beher sene iki yüz kırk guruş ifrâz ve minvâl-i muharrer üzere
mecmûʻ harc ve sarf oluna vâkıf-ı müşârun ileyh esbaga’llâhu niʻamehu aleyh hazretleri şöyle şart
eyledi ki gerek kasaba-i mezbûre ve gerek kazâsında vâkiʻ âsiyâbhâne-i müteʻaddide maʻlûmü’l-mik-
dâr değirmen gözlerinin beherinden senevî yüz kıyye-i evsât tereke-i icâreden ifrâz ve mecmûʻ bâğât
nemâsından beher sene onuncu kıyye ve onuncu yük ifrâz ve beyʻ ne mikdâr akçe hâsıl olursa nısfını
her sene Ramazân-ı Şerîf’in nihâyetinde ve nısf-ı diğeri arefe gününde kasaba-i mezbûre fukarâsına
taksîm ve tereke-i mezkûrdan dahi habbâzhâne-i mevkûfede nân-ı aziz pişirilüb eyyâm-ı Ramazân-ı
Mübârek’den her gün isâbet iden mikdârını beher yevm eyyâm-ı sıyâm-ı mağfiret-encâmda İstolça
Kasabası’nın fukarâsına taksîm ve iʻtâ oluna dahi şart buyurdular ki mutlakâ evlâd-ı zükûr vakf-ı mez-
bûra mütevellî olub kitâbet ve cibâyet dahi yedlerinde olub emlâk ve akâr-ı mevkûfe-i mezkûre helâl
ve nemâ ve istiğlâl mebâliğinden şurût ve kuyûd-ı mezbûre üzere masârıfı vezâif ve avârif-i muhar-
rereden fazla her ne kalursa evlâd-ı zükûr ale’s-seviyye beynlerinde tevzîʻ ve taksîm oluna ve tevliyet
ve kitâbet ve cibâyet evlâd-ı zükûrundan evlâdı ve evlâd-ı evlâdı evlâdı batnen baʻde batnin meşrû-
tiyet üzere mutasarrıf olalar ve dahi şart eyledi vâkıf-ı müşârun ileyhin edâme’llâhu ömrehu ve zâde
bi’d-devleti ve’l-ikbâle kadrehu mürg-i rûh-ı pür-fütûhu gülzâr-ı bî-sebât-ı dünyâda mekân gülistân-ı
hayâtü’l-bekâda âşiyân itdikçe evkâf-ı mezbûreye bi’z-zât kendüsi nâzır olub cemîʻ evkâf-ı mezkûre
ve mesâlih ve masârıf-ı mezbûre emr ve re’yime menût ve mufavvaz ve merbût olub nukûd ve akâra
1509
tebdîl ve şurûtu tağyîr ve tahvîl-i vezâif ve masârıf ziyâde ve taklîl itmekde müstakill ve teferrüd olub
kendüye mâniʻ ve râfiʻ ve mücâdil ve münâziʻ olmaya deyu takrîr ve beyân buyurdukda bi’l-mukâbele
mütevellî-i mûmâ ileyhim vech-i mestûr üzere nakd-i mezkûru ve akârât-ı mevkûfeyi ahz ve kabz
itdiğini tasdîk ve sâir şurûtu tahkîk idicek vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri inân-ı kelâmı semt-i rücûʻa
sârif zimâm-ı merâm savb-ı istirdâda âtıf olub ancak mûmâ ileyhim imâmeyn-i muhteremeyn ve İmâm
Züfer indlerinde sahîh ve lâzım kabîlindendir deyu redd ve muhâlefet itdiklerinde alâ-re’y-i men [ye]
râhu sahîhen ve lâzımen vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm-i sahîh-i şerʻî ve kazâ-i sarîh-i
merʻî olunub fesâre vakfen sahîhen müebbeden lâzımen şerʻiyyen ilâ-intihâi’ş-şuhûr ve’l-eyyâm Fe-
men beddelehu ba‘de semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm
ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Kerîm ve alâ-hâzâ vakaʻa’ş-şehâd ve’t-tahrîr fî-evâili Şevvâli’l-Mükerrem
li-sene isnâ ve hamsîn ve mieteyn ve elf bi-izzeti men-lehu’l-izzi ve’ş-şeref.
Bura mahkeme-i şerʻiyye sicillinde mukayyed bulunan Hersekli müteveffâ Ali Galib Paşa’nın vak-
fiyyelerinin işbu sûretleri aslına mutâbık olduğunu mübeyyin işbu mahalle tasdîkan şerh virildi fî 13
Cemâziyelevvel 301
Nâib-i Mostar Ömer Hulusi
1510
Osman Ağa bin İsmail Vakfı
Osman Ağa bin İsmail Vakfı
Stolaç Kazası Hisaraltı Mahallesi’nden İsmail oğlu Osman Ağa’nın vefatından sonra cenaze
işlemlerinin yapılmasını, ruhuna hatim ve sure okunmasını, Hünkariye Camii imamına ücret
verilmesini, caminin aydınlatma giderlerinin karşılanmasını, fakir çocuklara sadaka verilmesini
vasiyet etmesi.
It is the waqfiye of Osman Aga (son of) İsmail from Hisaraltı Mahale in Stolaç District that he endowed
his inheritance (the amount left at the time when he dies) to be spent for the expenditures of his funeral
service, and of reading hatim and surah for his soul, given as payment of the imâm of Hünkariye
Mosque and of lightening expenditures of the mosque and of giving alms to the poor children.
Ovo je vakufnama vasijetom Osman age sina Ismaila iz mahale pod tvrđavom u Stocu koji je uvakufio
svoj imetak za troškove njegove dženaze, za učenje hatmi i sura za njega, za plate imâmu u Džamiji
Hunkarije, za troškove džamijske rasvjete i za podijelu sadake siromašnoj djeci.
Evâil-i Muharrem 1254 / 27 Mart-5 Nisan 1838

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 1, Sayfa: 313, Sıra: 63.;V-219718
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlinâ Muhammedin âlihi ve sahbihi

ecma‘în.
Ve ba‘d bu abdu’l-fakîr-i pür-acz ve’t-taksîr vaktâ ki dünyânın hâl-i fenâsı ve uhrânın hâl-i bekâsına
ilme’l-yakîn idüb nass-ı kâti‘-i mâ indekum yenfedu vemâ inde’llâhi bâkîn maʻnâ-yı şerîfine mütefat-
tın ve bürhân-ı sâti‘-i yevme lâ-yenfe‘u mâlun velâ benûn illâ men eta’llâhe bi-kalbin selîm maʻnâ-yı
mazmûnu’l-beyânına müteyakkîn olub ve kemâ ahracahum selim an Câbîr radıyallahu anh kâle kâ-
le’n-nebiyyi aleyhi’s-selâm “men mâte alâ-vasiyyeten mâte alâ-sebîli ve sünneti ve mâte alâ-takıy-
yin ve şehâdeti ve mâte mağfurun leh” hadîs-i nebeviyyeye vâkıf olub “ve’l-mer’u yestezıllu bi-zilli
sadakatihi” mazmûn-ı maʻnâ-yı şerîf üzere mâl-ı dünyâ ile âhiretde intifâ‘ itmek niyyet-i hâlisemiz-
le vasiyyetimiz budur ki dâr-ı dünyâdan intikâlimizin vakti takarrub itdikde iyâdıma gelen ihvâna
niyâzımız budur ki sağ cânibimi kıble-i şerîfe cânibine döndürülüb yanımda Sûre-i Yâsîn-i Şerîf ve
İhlâs-ı Şerîf ve Mu‘avvizeteyn ve Fâtiha-i Şerîfe ve Sûre-i Bakara’nın evvelini ve Âyete’l-Kürsi ve
Amene’r-resûl’den âhirini okuyalar ve kulağıma kelime-i tevhîdi telkîn ideler ve rûhum nez‘ olduk-
da üzerimde bir kimesne cezʻ ve fez‘ itmeye dîn karındaşlarımız mukârenet-ı kulûb ile bu abd içün
cânib-i hazret-i erhamu’r-Râhimîn’den avf ve mağfiret ve rahmet ve beşâreti taleb ve niyâz ideler iki
sâlih kimesne gövdemi vech-i sünnî üzere gasl ideler kefenimi hacc-ı şerîfden geldiğimde getürdüğüm
kefene saralar sâir techîzimi ve cenâze ve kabir ve kırâat ve telkîn sünnet-i seniyye üzere yerine getü-
reler şu dolâbda iki yüz guruş kadar ve bast-ı hâliyle harc ideler bunu ve zikr-i âtî olanları sülüs-i şer‘î
mâlımdan harc ve infâkıyla yerine getürüler kazâya kalmış namâzlarım içün beş yüz guruş fidye virile
fukarâya tasadduk oluna sâir evkâtımı sinn-i bulûğumdan vefâtıma kadar devr-i şer‘î üzere sulehâ ile
devr itdire ki ve beş yüz guruş dahi kazâya kalmış zekevât içün baʻde’d-devr fukarâya tasadduk oluna
ve kazâya kalmış kurbân ve nüzûr ve vâcibât-ı sâire içün elli guruşa ve edâ-i istihlâli muhkem olma-
1511
yan iskât-ı hukûk-ı ibâd içün yüz guruşa devr-i şer‘î itdirüb fukarâya tasadduk oluna sevâbını hukuk-ı
ashâbına deysün ve bunları devr ide sulehâya dahi elli guruş vireler ve keffâret-i savm üç aded yüz
seksen üç fidye fukarâya tasadduk ide ki bu ahdde yüz seksen üç guruş buğday kıymetinde olur ve
kazâya kalmış savm her ne kadar hatırımda yoğsa da ihtiyâten buğdaydan elli fidye fukarâya tasadduk
oluna ve yüz aded keffâret-i yemîn fidyeleri bu abdin affiyçün fukarâya tasadduk oluna bu zamânda
buğday kıymetinden bin guruş ider bunları merhûm Mehmed Efendi Birgivî risâlesi üzere ideler kabre
defn olunduğumda mevcûd bulunan fukarâ-yı sıbyâna rûhum selâmetiyçün yüz guruş tasadduk oluna
vefât eylediğim günde mücevvid-i Kur’ân olunanlardan bir hatme-i şerîf tilâvet itdirülüb sevâbını bu
fakîrin rûhuna hibe ve ihdâ oluna tâliblere gışş-ı mağlûb olan kırk beş dirhem gümüş kıymeti hediye
virile bu zamânda yetmiş beş guruş ider ve baʻde’d-defn ve taht-ı kabre def‘ yedi günde yedi guruş
bir fakîre virile ve kırk gün kırk beyne’s-salâteyn yani öğle ve ikindü mâbeyninde mücevvid ve üçer
Yâsîn-i Şerîf ve üçer İhlâs-ı Şerîf ve Mu‘avvizeteyn ve Fâtiha-i Şerîf ve Sûre-i Bakara’nın evvelinden
dört âyet-i şerîf ve salavât-ı şerîf tilâvet itdirilüb hâsıl olan sevâbını rûhuma hibe oluna ricâmızdır
tilâvet idene beher günde birer guruş virile ve mezârımın işâretlerim içün yüz guruş kadar harc ideler
ziyâretime gelen ihvân kabrim yerini bileler ve baʻde memâti mahallemizin câmi‘-i şerîfinde her kim
imâm olur beher gün ilâ-ahiri’d-devrân birer Yâsîn-i Şerîf tilâvet idüb sevâbını bu fakîrin rûhuna hibe
eyleye senevî yüz seksen guruş vazîfeye mutasarrıf ola ve beher sene dahi mücevvid kimesneden birer
hatme-i şerîf tilâvet itdirülüb sevâbını bu fakîrin rûhuna hibe oluna hediyeyi tecvîz ve taʻyîn ulemâ-i
müteahhirîn buyurdukları üzere gışş-ı mağlûb olan gümüşden kırk beşer dirhem kıymetinde virile
ve beher sene mahallemizin Câmi‘-i Şerîf-i Hünkariye’de birer mûm-ı mukavvâ ve rûhum içün îkâd
oluna masâ[rıf-ı] senevî yirmi beşer guruş ola ve bu vesâyâm sülüs-i şer‘î mâlımdan olmuşdur vefât
eylediğim vakitde yanımda nukûd akçe bulunduğu kadar bi’l-acele lâzım olan harc ideler bulunmazsa
iktizâ ider mikdârı dahi muhtârım olan kesb-i tayyib olan istikrâz eyleye ve mu‘accel olan vesâyâ-yı
nukûdun olmak lâzımdır ve müvâkil olan vesâyâ-yı mülkümden icâresi gallâtından çıkabilürse emlâ-
kımdan vakfiyyetim içün ifrâz ve taʻyîn itdürüb olmazsa bütün sülüsü diğer kıymeti ile bey‘ ve sarf
akçe cem‘ idüb ve İmâm Züfer’in rahmetu’llâhi teʻâlâ kavli ile akçe onu on bire ve bir (…) istirbâh-ı
şer‘î üzere idüb ve vesâyâ-yı mezkûrumu yerine vech-i meşrûh üzere getüreler ribh-i şer‘iyyeden
masârıf-ı mu‘ayyene ki baʻde’l-edâ ne artarsa iki hisse mütevellî ve vasiyy-i muhtârım olan ve bir
hisse nâzırıma vazîfe-i meşrûta ola ve işbu vesâyâmı infâz içün ammimzâde İbrahim Ağa’nın oğlu Ab-
dullah’ı vasiyy-i muhtâr ve mütevellî nasb ve taʻyîn eyledim ve nâzırı ammimzâde el-Hâc Ali Ağa’nın
oğulları Mustafa ve İsmail nâzır nasb eyledim ve şöyle şart eyledi ki:
Hayâtda olduklarında mezkûr mütevellî ve nâzır olan ve baʻdehu evlâd-ı zükûrları erşed ve aslah
olanlar ola ve evlâdları (...) olalar ve cümle akrabâ ve dost’anı niyâzımdır benden sonra kalanlar bu
abd-ı âcizi rahmet ve mağfiret du‘âları ile zikr ve yâd ideler hasbe’l-imkân civâr-ı rahmet-i Rahmân’a
îsâle hüsn-i himmet ideler ve ecru’l-mûsî ve’l-vâkıf ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire
fî-evâhiri şehri Muharremü’l-Harâm sene erbaʻa ve hamsîn ve mieteyn ve elf el-hicreti men lehu’l-iz-
zu ve eşref.
Kayd el-mûsî el-fakîr el-Hâc Osman bin İsmail Ağazâde
Şuhûdü’l-hâl: Beşşâr Beyzâde Süleyman Ragıb Efendi, Şâmîzâde el-Hâc İbrahim Ağa, Hünkâriye
İmâmı ve Hatîbi Mustafa Efendi, Uzunoviç İmâm ve Hatîb Derviş Efendi ve mahdûm kerîmleri Molla
Abdullah, Hüsreviç Molla Salih ve mahdûmu Molla Abdullah, Abdulbaki Beyzâde Molla Reşid, Rıd-
van Beyzâde Osman Beyzâde ve Rıdvan Bey, Molla Ahmed Barkala ve Molla Osman Hako, Molla
Ali Mehmed Başe ve Molla Mehmed Pehlivan, Molla Muharim Rabia ve Molla Mustafa Taraklı ve
gayruhum.
1512
Osman Ağa bin İsmail Sarızâde ve Akrabaları Vakfı
Osman Ağa bin İsmail Sarızâde ve Akrabaları Vakfı
Stolaç Kazası Hisaraltı Mahallesi’nden Sarızâde İsmail oğlu Osman Ağa’nın kendisi, annesi, babası,
dedeleri, nineleri adına satın aldıkları Hisaraltı Mahallesi’ndeki iki adet değirmeni, geliri rûhları
için her yıl okunacak hatim masrafına ve Hünkariye ile Uzunoviç mahalleleri camileri ışıklandırma
giderlerine sarf edilmek üzere vakfetmeleri.
It is the waqfiye of Osman Ağa (son of) Sarızâde İsmail from Hisaraltı mahale in Stolaç District
that he endowed (in his own name, also in his mother’s, father’s, grandfathers’s and grandmothers’s
names) the income of two mills in Hisaraltı Mahale which they bought from their inheritance to be
used for the expenditures of yearly reading hatim for their souls and of lightening of Hünkariye and
Uzunoviç mahale Mosques.
Ovo je vakufnama Osman age sina Sarizâde Ismaila iz mahale pod tvrđavom u Stocu koji je uvakufio
(u svoje ime, kao i ime majke, oca, djeda i nene) prihode dva mlina u mahali pod tvrđavom, koji su
kupljeni od njihovog naslijeđa, i prihodi bi se koristili za troškove godišnjeg učenja hatmi za njihove
duše, kao i rasvjetu u džamijama Hunkarije i Uzunović mahalama.
Evâsıt-ı Muharrem 1254 / 5-15 Nisan 1838

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 1, Sayfa: 309, Sıra: 67, V-219718
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlinâ Muhammedin ve âlihi ve ashâbi-

hi ecma ‘în.
Ve ba‘d bu fakîr-i pür-acz ve taksîr vaktâ ki dünyânın fenâsın ve dâr-ı ukbânın bekâsın ilme’l-yakîn
bilüb dünyâ mülkümiz ile âhiretde intifâ‘ itmek murâd idüb nass-i kâtiʻ mâ indekum yenfedu ve mâ-in-
de’llâhi bâk maʻnâ-yı şerîfine mütefattın ve bürhân-ı sâtıʻ yevme lâ-yenfe‘u mâlun velâ benûn illâ men
eta’llâhe bi-kalbin selîm maʻnâ-yı mazmûnu’l-beyânına müteyakkîn olub “izâ mâ-tebnu âdeme inka-
taʻa ameluhu illâ an selâsin ilmin yuntefeʻu bihi ve veledin sâlihin yedʻû leh ve sadakatin câriyetin”
hadîs-i şerîf-i nebeviyyeye vâkıf ve “el-mer’u yestezıllu bi-zılli sadakâtihi” cevâhir-i elfâz-ı hazret-i
seyyidi’l-ebrâra ârif olmağın tahsil-i melekât-u kudsiye ve tekmîl-i ma‘ârif-i ünsiyye bâbında sarf-ı
makdûr ve sa‘y-i meşkûr kılub ahsin kemâ ahsena’llâhu ileyk, men câ‘e bi’l-haseneti felehu aşru
emsâlihâ belâgat-nizâmları ile derûn-ı ilhâm-ı meşhûnların teşvîk iderek bundan akdem vefât iden
pederim İsmail Ağa ve babası el-Hâc Ahmed Ağa ve vâlidesi ceddem Zeyneb Hatun ve vâlidem Mer-
yem binti Ago Mustafa Ağa ve dedem işbu Mustafa Ağa ve vâlidemin vâlidesi Esma Hatun bunlar her
birisi sevâbı ervâhlarına âid ve ihdâ olunmak senevî bir hatme-i şerîfe mücevvid-i Kur’ândan tilâvet
itdirülüb ve tilâvet idenlere muhallefâtları olduğu sülüs-i şer‘î ribh ve nemâlarından tecvîz-i fukahâ-i
müteahhîrin eyledikleri üzere hedâye olması vasiyyet ve bu fakîr ve karındaşım merkûm Ahmed Efen-
di vasiyy-i muhtâr ve mütevellî-i meşrûtiyet kılub bu avânda karındaşım mezkûr bilâ-veled fevt ol-
mağla verâseti bana ve münhasıra(?) kâine zevce-i metrûkesine ve tevliyet-i mezkûre bi’l-inhisâr bana
müntakil olub mukaddemen terk itdikleri sülüsleri tecvîz-i fukahâ ve taʻyîn-i fudalâ buyurdukları
hatemât-ı şerîfenin hedâyeleri bi’t-tamâm idâre-i vazîfe idememekle bu fakîr idâre-i vazîfeleri îfâsına
1513
kadar sülüsân-ı mezkûrları içün cümle mâl ve mâlikemizden ifrâz ve taʻyîn ve beher sene ilâ-yev-
mi’d-devrân hatemât-i şerîfât tilâvet ve sevâbları ervâhlarına hibe ve ihdâ kılınması kasd ve matlûb
eylediği birle mevtâ-yı mezkûre emvâlimin sülüslerine mukâbil olmak üzere İstolca Kasabası’nda
vâkiʻ Hisâraltı Mahallesi’nde bulunan değirmenhânede iki bâb değirmeni cümle emlâkımızdan ifrâz
ile hasbeten li’llâhi’l-Müte‘âl vakf ve habs eyledim ve tevliyeti hayâtda olduğumdan bana ve baʻde
memâti sağ kalur ise ammimzâde merhûm el-Hâc Ali Ağa’nın oğulları Mustafa ve İsmail’e meşrût ve
hasbî nâzırı ammimzâde Pertev Ağa’nın oğlu Abdullah’ı nâzır nasb ve taʻyîn eyledim ve şöyle şart
eyledim ki:
Benden sonra vakf-ı mezkûrun mütevellîleri ve nâzırı olalar ve baʻdehum evlâdlar ve evlâd-ı evlâdlar
zikr-i âtî erşed ve aslah olanlar mütevellî ve nâzır olalar ve değirmen-i mezkûrların her ne mikdâr icâre
ve gallâtları olur ise ve ibtidâ ümrânlarına lâzım olan masârıfı ihrâc ve sarf kılunub baʻdehu ne artarsa
beher sene altışar hatme-i şerîfe mücevvid olanlardan tilâvet itdirüb ve tilâvet idenler beher hatme-i
şerîf içün bahş kılub olan kırk beşer dirhem gümüş kıymeti hediye oluna fukahâ ve müteahhirîn beyân
ve taʻyîn buyurdukları üzere amel oluna ve bir hatme-i şerîfenin sevâbını pederim İsmail Ağa rûhuna
hibe ve ihdâ oluna ve bir hatme-i şerîfenin sevâbını vâlidem Meryem rûhuna hibe ve ihdâ ve bir hat-
me-i şerîfenin sevâbını li-ebb merhûm el-Hâc Ahmed Ağa rûhuna ve bir hatme-i şerîfenin sevâbını
li-ebb ceddem Zeyneb Hatun’un rûhuna ve bir hatme-i şerîfenin sevâbını li-ümm dedem Ago Mustafa
Ağa’nın rûhuna ve bir hatme-i şerîfenin sevâbını li-ümm ceddem Esma Hatun’un rûhuna hibe ve ihdâ
oluna vezâif hediyeleri ser-cümle vech-i mezkûr üzere iki yüz yetmiş dirhem ider bunu tâliblere baʻ-
de’l-edâ dahi ne artarsa tevliyet tarafına iki ve nâzıriyet tarafına bir hisse olmak üzere islâsen mütevellî
ve nâzır vazîfeye mutasarrıf olalar ve sâir akrabâ ve komşularım ve taʻallukâtım her kim benden sonra
kalur ise vakf-ı mezkûruma hasbeten li’llâhi teʻâlâ ihsân-ı nazar ile nâzır olalar cümleler ricâ ve niyâz
olunur ve ecru vâkıfi ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ
ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm cerâ ve hurrire fî-evâsıtı şehri Muharre-
mi’l-Harâm li-sene erbaʻa ve hamsîn ve mieteyn ve elf hicreti men lehu’l-izze ve eşrâf.
Ben el-fakîr el-hakîr el-taksîr el-Hâc Osman bin İsmail Sarızâde
Şuhûdü’l-hâl: Süleyman Ragıb Efendi Yesar Beyzâde, el-Hâc İbrahim Ağa Şamiçzâde, Hünkâriye
İmâmı Mustafa Efendi, Uzunoviç imâm ve hatîbi Derviş Efendi, Molla Salih Saromiç ve oğlu Abdul-
lah, Rıdvan Begzâde Molla Abdullah Maşiç, Reşid Molla el-Baki, Begzâde Molla Abdullah Maşiç,
Molla Ahmed Belkala Molla Osman Hako, Molla Muharrem Rabik Molla Muharrem Behni, Molla Ali
Mehmed Başezâde, Molla Mustafa Müezzinoğlu, Molla Mustafa Tarakla ve gayruhum
Ve yine vâlidemiz Meryem’in vasiyyeti senevî birer mûm mukavvâ ve li-ümm ceddimiz el-Hâc Ah-
med’in senevî birer mûm mukavvâ ve li-ebb ceddemiz Zeyneb Hatun’un senevî birer mûm mukavvâ
îkâdı vasiyyetleri olmağla anları vakf olunan değirmenleri mezkûrunun icâre ve gallâtından Hünkâ-
riye Mahallesi’nde câmiʻ-i şerîfinde bir mukavvâ ve Uzunoviç Mahallesi’nde vâkı̒ câmi̒-i şerîfde iki
mûm mukavvâ îkâd olunacak işbu zeylde kayd ve şerh virildi makbûl ve muʻtebnâ bih ola ve bundan
ne artarsa
1514
Behmenzâde el-Hâc Süleyman Efendi bin el-Hâc İbrahim Vakfı
İstolça Kazası sakinlerinden Behmenzâde el-Hâc Süleyman Efendi bin el-Hâc İbrahim’in geliri
Büyük Çarşı’da bir adet dükkân, Poplaşiç Mahallesi’nde bir göz değirmen, Blagay Kasabası, Ebrice
Karyesi’nde bir göz değirmenini; Kur’an hatmi, Yasin ve İhlas Sureleri okunarak sevabının kendisi ve
aile efradı ruhlarına hediye edilmesi, Hünkâr Camisi’nin müezzini ücreti ve dükkan ve değirmenlerin
tamirine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqfiye of Behmenzâde el-Hâc Süleyman Efendi bin el-Hâc İbrahim from İstolça district that
he endows a shop at Büyük Bazaar, a mill in Poplaşiç Mahalle and a mill in Ebrice village of Balagay
town so that the income from these to be spent for the expenditures of reading Quran hatim, Yasin and
İhlas surahs for his own and family members’ souls, for muezzin wages of Hünkar Mosque and for
repair of the shop and the mills.
Ovo je vakuf Behmenzâde Hadži sulejmana sina Hadži Ibrahima iz Stoca koji je uvakufio dućan u
Bujuk (velikoj) čaršiji, jedan mlin u mahali Poplačići i jedan mlin u Ibrićima kod Blagaja čiji prihodi
će se koristiti za učenje hatmi, Jasina i Ihlasa za njegovu dušu i duše njegove familije, isplatu plata
mujezinu Careve džamije i održavanje dućana i mlinova.
Evâhir-i Rebiülahir 1262 / 17-27 Nisan 1846; Zeyl, 1 Zilkade 1296 / 17 Ekim 1879
Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi V-017-62; Sicil 1, Sayfa: 315, Sıra: 62
Mâ-fîhi vâkiʻ ve subite indî

Osman Nuri el-müvellâ hilâfe bi-Kazâi İstolça maʻa Kabile ile’l-fakîr ileyhi azze şânuhu. Nuri Osman
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’s-Settâri’l-Gaffâr ellezî ceʻale’s-sadakati’l-câriyeti sebeben li’n-necâti
mine’n-nâr ve vesîleti ilâ-duhûli’l-cenneti tecrî min-tahtihe’l-enhâr sümme’s-salavâti’t-tâmmeti
ve’l-müslimîn ez-zâkiyyâti alâ-efdali’l-mahlûkât ve eşrefi’l-mevcûdât Muhammed Mustafa el-muhtâr
ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-ahyâr emmâ baʻd sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şerʻî mûceb-i tastîr-i hitâb-ı merʻî
oldur ki İstolça kasabalı sâkinelerinden hüccâc-ı zevi’l-ihtirâmdan Behmenzâde el-Hâc Süleyman
Efendi bin el-Hâc İbrahim veffekahu’llâhu teʻâlâ mine’l-hayru mâ-yürîdu ve yeşâ hazretleri nassı
kâtıʻ-ı mâ-indeküm yenfedu ve mâ-inde’llâhi bâkin maʻnâ-yı şerîfine ve burhân-ı sâtiʻ-i yevme lâ-yun-
tefeʻu mâlun ve lâ-benûn illâ men etâ’llâhe bi-kalbin selîm mazmûn-ı bedîʻu’l-beyânına müteyakkin
olmağla tahsîl-i melekât tekmîl ve maʻârif-i elsîne bâbında sarf-ı makdûr ve saʻy-i meşkûr kılub ah-
senu kemâ ahsena’llâhu ileyke men câe bi’l-haseneti fe-lehu aşru emsâlihâ nazm-ı bi’l-... derûn-ı il-
hâm-meşhûnların şevîk “ve’l-mer’u yestezıllu tahte sadakâtihi” hadîs-i şerîfe ve ikʻâyet-i cenâb-ı mu-
vaffakü’l-âmâl cânibinden ihsân ve icrâsına muvaffak oldukları mûmâ ileyh el-Hâc Süleyman Efendi
meclis-i şerʻ-i şerîf-i mutahhar-ı nebevîde ve mahfel-i kazâ-i münîf-i münevver-i Mustafavîde vakf-ı
âti’l-beyâna mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği ammisinin oğlunun oğlu işbu râfiʻu’l-kitâbu’l-müstetâb
Behmenzâde el-Hâc Mustafa Ağa ibn el-Hâc Ali Ağa nâm kimesnenin mahzarında takrîr-i kelâm idüb
bi-lutfihi teʻâlâ atyeb-i mâlımdan ve ahsen-i menâlimden kasaba-i mezbûrenin Büyük Çarşusu’nda
beyne’l-cîrân el-maʻlûm mâlik olduğum bir bâb mülk dükkânımı ve Poplaşiç Mahallesi’nde vâkiʻ
1515
âsiyâbhânesinde bir göz değirmenimi ve Blagay Kasabası’na tâbiʻ ve Ebrice nâm karyesinde bir göz
değirmeni ifrâz ve vakfiyyet üzere ve hâlisan li-vechi’llâhi’l-Azîmi’l-Kerîm ve taleben li-merzâti’llâ-
hi’r-Rahîm vakf-ı müebbed ve habs-i muhalled idüb ve işbu mütevellîye teslîm eyledim ve şöyle şart
eyledim ki:
Dükkân-ı mezbûru ve bir göz değirmenleri îcâr idüb ve galleleri mütevellî ile baʻde’l-ahz beher sene
ikişer hatme-i şerîfe ve beher Cumʻa gicede birer Yâsîn-i Şerîf ve üçer İhlâs-ı Şerîf hasbeten ve rızâen
li’llâhi teʻâlâ tilâvet olunub bir hatme-i şerîfenin sevâbını bu fakîrin rûhuna ve bir hatme-i şerîfenin
sevâbını pederim el-Hâc İbrahim ve vâlidem Zeyneb’in rûhlarına ve Yâsîn-i Şerîf’in ve İhlâs-ı Şerîf-
lerin sevâblarını karındaşlarım Halil ve Ali ve Mustafa’nın rûhlarına hibe ve ihdâ oluna ve vakf-ı
mezkûrenin gallâtından hatme-i şerîfleri tilâvet iden tâlî kimesne gışr-i mağlûliş olan gümüşden kırk
beş dirhem pahâsını beher hatme içün vazîfeye mutasarrıf ola ve Yâsîn-i Şerîf’i ve İhlâs-ı Şerîfleri tilâ-
vet iden senevî yirmi guruş vazîfe-i mutasarrıf ola yedine virile ve Hünkâr Câmiʻ-i Şerîfi’nde her kim
müezzin bulunur ise gallât-ı merkûmeden müezzinlik cihetine yirmişer guruş vazîfeye mutasarrıf ola
ve müezzin-i mezbûr beher yevm baʻdel-asr rûhum içün üçer İhlâs-ı Şerîf tilâvet eyleye senevî otuz
guruş vazîfeye mutasarrıf ola gallât-ı merkûmeden ne fazla kalursa dükkân-ı mezbûrun ve değirmenler
merkûmların iktizâ iden taʻmîr ve termîmine sarf oluna vezâif-i mezkûre ve taʻmîrât-ı merkûmeden
semân kalursa mütevellîmiz vazîfe-i mutasarrıf ola ve şöyle şart eyledim ki:
Bu fakîr hayâtımda iken tasarruf-ı mezkûre elimle oluna ve vefâtımdan sonra mütevellî-i mezbûr eliy-
le oluna ve şöyle şart eyledim ki:
Tevliyet-i mezkûre mütevellî-i mezbûr ve baʻdehu zükûr olan evlâdı aslah ve erşed mütevellî olalar
ve evlâd-ı evlâdına meşrût eyledim ve sâir akrabâmızı ve komşularımızı hasbî nâzırları taʻyîn eyledim
ve maʻâza’llâh mütevellîmiz mezbûrun zükûr nesl münkariz olsa sâir akrabâ ve komşularımıza hâki-
mü’l-vakt inhâ idüb tevliyete ehil ve hidmet-i lâzımede müstakîm bir kimesne mütevellî nasb ideler
deyu şurût ve kuyûdunu vech-i meşrûh üzere beyân-ı takrîr idüb hatm-i kelâm ve istîfâ-i merâm eyle-
dikde mütevellî-i mûmâ ileyh dahi vâkıf-ı mebrûru cemîʻ kelimâtında vicâhen tasdîk ve şifâhen tahkîk
idüb vakf-ı akârı tescîl-i şerʻî ve teslîm
ile’l-mütevellî oldukdan sonra kerde-i eimme-i dîn ve mezheb-i rahimehu’llâhi teʻâlâ cemîʻ katında
câiz ve lâzım olmağla bu fakîr ol akvâl-i şerîfi üzere akârât-ı mezkûrenin lüzûm sıhhati ile hükm-i
sahîh-i şerʻî vakfen sarîh-i merʻî idüb fe-sâre vakfen şerʻiyyen ale’n-nehci’l-meşrûh Fe-men bedde-
lehu baʻde mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ec-
ru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fî-evâhir-i şehri Rebîʻüssânî li-sene isnâ
ve sittîn ve mieteyn ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: el-Hâc Şeyh Ağa Mehmed Başzâde, el-Hâc Hüseyin Ağa Behmenzâde, Ago Behmenzâ-
de, el-Hâc Hasan Behmenzâde ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
İşbu vakfnâme mûcebince amel oluna. Baʻde’l-itmâm
Tevliyet-i mezkûreden ve vesâyet-i mezbûreden el-Hâc Mustafa Ağa’yı azl eyledim ve yerine tevli-
yet-i mezkûre ve vasîliği kızlarım Zeyneb ve Meryem ve Gülsüme’ye ihâle idüb ve tevliyete nasb ve
taʻyîn eylediğim işbu mahalle kayd şod fî 262 Şevvâl 21.
Şuhûdü’l-hâl: Behmenzâde el-Hâc Hüseyin, Molla Ago ve el-Hâc Hasan ve gayruhum.
İşbu vakfnâmenin mütevellîsi bulunan ve Meryem Hatun vefât eylemiş ise tevliyet-i mezkûre oğluna
Mehmed’e münhasır eylemiş olduğuna merkûm Mehmed bi’n-nefs huzûr-ı şerʻiyyeye gelüb tevliyet-i
1516
mezkûresinden istiʻfâ ve şerîki bulunan derûn-ı vakfnâmede kayd olunan mersûme Zeyneb’in oğlu
Mustafa Ağa’ya ihâle ve tefrîz idüb ol dahi hidmet-i mezkûresi bi-nefs edâya kabûl ve taʻahhüd oldu-
ğundan işbu mahalde kayd ve takrîr mûcebince izn ve ruhsat virildi fî-gurre-i Zilkaʻde 96.
Şuhûdü’l-hâl: Murikazâde Hasan Ağa, el-Hâc Hasan Mostarlı, el-Hâc Molla Mustafa Sariç.
ed-dâʻî Nâib-i vekîl-i an-Kazâ-i İstolça. Abdullah
1517
Toçazâde Ahmed bin İbrahim Vakfı
İstolça (Stolaç) sakinlerinden Toçazâde İbrahim oğlu Ahmed’in geliri Uzunoviç Camii aydınlatma
giderlerine sarf olunmak üzere vakfetmesi ve cenazesinde bazı hizmetlerin terekesinden yerine
getirilmesini vasiyyet etmesi
It is the waqfiye of Toçazâde İbrahim (son of) Ahmed from the inhabitants of İstolça (Stolaç) that
he endowed from his inheritance for the expenditures of lightening of Uzunoviç Mosque and of his
funeral services.
Ovo je vakufnama vasijetom Točzâde Ibrahima, sina Ahmedovog iz Stoca, koji je uvakufio dio svog
naslijeđa za troškove rasvjete Uzunović džamije, kao i za troškove njegove dženaze.
1265 / 1848
Mâ-fî haze’l-kırtâsi vakaʻa indî ahkâru’n-nâsi Süleyman Ragıb el-müvellâ hilâfe bi-kazâ-i İstolça
maʻa Nemle nemmekahu fakîr ileyhi azze şânuhu gufire lehu. Süleyman Ragıb
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlina ve şefî‘-i zunûbenâ Muham-
medin ve alâ-âlihi’t-tayyibîni’t-tâhirîn ecma‘în ilâ-yevmi’l-haşri ve’l-hayren rahmeti’llâhi teʻâlâ ve
iyyâküm eyyühe’l-esdikâ ve ba‘d çün kim dünyâ-yı denî bir mahall-i bî-bekâ olduğundan ne kadar
zî-rûh var ise cümlesi dâr-ı ukbâya baʻde’l-intikâl amellerinin muktezâsınca suâl ve hesâbını ve azâb
ve ikâb der-kâr olacak herkes cezâ-i lâyıkasın göreceği zâhir ve aşikârdır itmedi devrden nûr-ı îmân
ile münevver zâtı muhtevî lâik olan budur ki cân kafes-i tende hatırına getürüb ve vasiyyet eyleyüb
ihbâs bâbında takrîr ve işhâd eyleye bu efkâr-ı ibâd vaktâ ki dünyâ-yı deniyyenin fenâsı ve dâr-ı uk-
bânın bekâsını ilme’l-yakîn tefekkür ve tefehhüm idüb nass-i kâti‘ estaʻizu bi’llâh mâ-indeküm yen-
fedu vemâ inde’llâhi bâkîn alaiyen maʻnâ-yı şerîfine muzammın bürhân-ı sâti‘ esta‘izü bi’llâh yevme
lâ-yenfe‘u mâlun velâ benûn illâ men etallâhe bi-kalbin selîm maʻnâ-yı bedi‘ü’l-beyânına müteyakkîn
olub ve kemâ ahrece’l-müslimu an Cabir’in radîya’llâhu teʻâlâ anh inne kâle resûlullâh salla’llâhu
teʻâlâ aleyhi ve sellem “men mâte alâ-vasiyyetihi mâte alâ-sebîlihi ve sünneti ve mâte alâ-takıyyi ve
şehâdeti ve mâte mağfûrun-lehu” hadîs-i şerîf-i nebeviyyenin medlûl-i şerîfine nâil olmamız ricâsıyla
vasiyyetimiz oldur ki:
Marazım müştedd oldukda ıyâdetime gelen ihvân-ı dîn sağ cânibi kıble-i şerîfe tarafına meyl itmeğe
ihtimâm eyler ve yanımda kelime-i tayyibe-i tevhîdi telkîn ve tezâkür ideler ve Sûre-i Yâsîn ve İhlâs-ı
Şerîf ve mevti âsâna mütedâ’ir du‘â okumağı telkîn ve tezekkür ideler ve rûhum nez‘ olundukda üze-
rimde ceza‘ ve feza‘ itmeyeler techîz ve tekfîn ve devri’ş-şer‘î ve iskât ve fidye-i kefârât ve kazâya
kalmış zükût ve vâcibât ve nüzûr ve hukûk-ı ibâd ve sâirleri kable’l-mevt ve baʻde’l-mevt meyyit
dolâbında lâzım olan cümle ahvâli Birgivî Risâlesi’nde beyân olunduğu sünnet-i şerîfe muvâfık ola-
rak bâlâda tefkirde birer birer mu‘âyyenen beyân olunduğum vech üzere icrâ-yı ihtimâm-ı himmet
ve dikkat ideler ve bu vesâyâmızın harc ve masârıf olacak sülüs mâlından sekiz bin yüz yirmi yedi
guruş nakd akçe istihrâc ideler ve vasiyy-i muhtârım yedlerile sarf olunub ne‘ûzu bi’llâh kable’l-mevt
1518
Toçazâde Ahmed bin İbrahim Vakfı
Hâcc-ı şerîfi kendüm ile hâcc ve edâ itmez isem vefâtımdan sonra bir ehl-i takvâ sâlih ve lâyık olan
kimesne bedeli bulalar benim içün ihcâc eyleyeler hâccımız şerîfi edâ itmek içün mezkûr sekiz bin
yüz yirmi yedi guruşdan beş bin guruş bedeli kimesneye i‘tâ ideler bâkî akçe ne kalur ise sâir vesâyâ-
mızın beyân eylediğim mikdârca harc ve sarf eyleyeler ve Aşâkî çarşusunda berberhâne karşusunda
mâlik ve mutasarrıf olduğum ma‘mûr olarak bir bâb dükkânımı hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben
li-merzâti’llâhi teʻâlâ vakfa vazʻ ve habs eyledim ve vesâyâmız ve vakfı infâz içün evlâdımı vasiyy-i
muhtârlarım ve mütevellî nasb ve taʻyîn eyledim vesâyâmızdan tefâzul olan akçe murâbahasından
beher senede bir mücevvid-i Kur’ân-ı Azîm kimesneden rızâi’llâhi teʻâlâ birer hatme-i şerîfeyi tilâvet
itdirülüb sevâbını bu fakîrin rûhuna hibe ve ihdâ ve yine bir hatmeyi beher senede tilâvet itdirilüb
sevâbını pederim İbrahim ve vâlidem Meryem rûhlarına hibe ve ihdâ oluna tilâvet iden kimesneye
mûceb-i şer‘-i şerîf üzere tilâvet hedâyesi i‘tâ oluna ve dükkân-ı mezkûrumu vasiyy-i muhtârlarım ve
mütevellîmizlerin maʻrifetlerile îcâr olunub kirâsından beher senede Uzunoviç Mahallesi’nde Câmi‘-i
Şerîfine bir mukavvâ îkâd ve sevâbını bu fakîrin rûhuna hibe ve ihdâ oluna bâkî kalan kirâsından akçe
vasiyy-i muhtârım ve mütevellîlere hediye-i vazîfe oluna ma‘âza’llâhu teʻâlâ vefâtımızdan sonra evlâ-
dım bulunmazsa akrabâmızdan Nuh Abdullah Ağa ve Moçiç Salih Ağa ve Mahmud Kethüdâ Mustafa
Alemdâr vasiyy-i muhtârlarım ve mütevellîlerim olalar ricâ olunur ki hüsn-i riʻâyet ideler bu fakîri
tezekkür-i hayr du‘â ve yâd ve abâd ve benden sonra kalan ihvân-ı dîn cümlelerine selâmlar oluna ve
salla’llâhu alâ-resûlinâ Muhammedin ve âlihi ve sahbihi ecma‘în cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevm Re-
bî‘ülevvel sene hamse ve sittîn ve mieteyn ve elf. min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Ma‘âza’llâhu teʻâlâ eğer bu vesâyâmız vech-i meşrûh üzere getürmeseler sâir akrabâmızdan ve konşu-
larımızdan hâkimü’l-vakt efendi ve mahalle imâmı cemâ‘atle kimi münâsib görüb rüşd ve salâhiyetle
mevsûb olanlarını yerine getürmek içün ve hüsn-i nezâret içün nasb ve taʻyîn ideler hasbeten li’llâhi
teʻâlâ hüsn-i riʻâyet ideler esta‘îzübi’llâhi teʻâlâ Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ is-
muhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm cerâ ve hurrire sene 1265 fî 23.
el-Mûsî ve’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm
el-Mûsî ve’l-vâkıf el-fakîr Ahmed bin İbrahim Toçazâde gufire lehumâ el-kerîm
Şuhûdü’l-hâl: Monla Abdi ibn Derviş Hoca, Süleyman Alemdâr Mahmud Kethüdâ, Şehyâr Mahmud
Kethüdâ, Molla Salih Şarac, Hasan Alemdâr Basaroviç, Halil ibn Zülfikar Saliç, Molla Hüseyin Piri,
İbrahim Paşaliç, Tahir Ağa Joyo, Mehmed Alemdâr Şehiç, Mustafa ibn Ahmed Basaroviç ve gayru-
hum.
İşbu derûn-ı vasiyyetnâmemizde vesâyâmızı yerine getürmek içün işbu dokuz yüz yüz yetmiş iki gu-
ruşdan harc ve sarf eyleyeler ve yine bin yüz kırk iki guruşu vasiyy ve mütevellimiz yediyle istirbâh
idüb ve ribh-i şer‘inden beher sene hatme-i şerîfe tilâvet itdirülüb tâli kimesneye vech-i meşrûu üzere
tilâvet hedâyasın virilüb hatme-i şerîfenin sevâbını babam İbrahim ve vâlidem Meryem’in rûhlarına
hibe ve ihdâ eyleyeler bâkîyesi ne kalursa mütevellîlerim vazîfeye mutasarrıf olalar
Guruş
1142 Yekûn hazâ
1575 Nakl-i yekûn
5000 Hâcc-ı Şerîf bedeliyesi
8127 Bir cümle yalnız sekiz bin yüz yirmi yedi guruşdur
1519
Meyyit dolâbında lâzım zümle ahvâli birer birer beyân iderim bu mikdârca ile harc ve sarf ideler defter
budur ki;
Guruş
65 Devr idenler fakîrlerine atâyâsı
25 Gasl iden gövdemi sâlik kimesneye atâyâsı
5 Su getürene
25 Su dökene
5 Ateş yakana
25 Kabir kazıcılar fakîrlere vir büyükçe veyâ küçükçe ola
20 Ve kabir tahtalar içün
3 Tahtalar hazır iden ustaya
30 Ve kefen sünnete muvâfık olarak içün
15 Ve kefenleriyle ma‘ân sâiri eşyâ buhûr ve yine sabun içün
218
40 Cenâze kılan ve telkîn kılan efendiye iki zer‘a çuka içün
3 Teneşîr getüren fakîre
55 Ve baʻde’d-defn mevcûd olan sıbyân ve fakîrlere tasadduk
75 Vefât gününde hatme-i şerîf kırâat idenlere hediyesi
Kazâya kalmış namâzlarım fukarâya tasadduk fidye ne mikdâr ider ise buğday kıymetin-
391
den
40 Kefâret-i savm içün fukarâya tasadduk fidye
200 Kazâsı lâzım zükûtum içün kalan fukarâya tasadduk
80 Kazâya kalan kurbân ve sâir nüzûr içün fukarâya tasadduk
10 Def-i vahşet-i kabr içün fidye
550 Kefâret-i yemîn buğday kıymetinden ne kadar ider ise
150 İstihsâlâtın mümkin olmayan hukûk-ı ibâd içün fukarâya tasadduk
150 Mezârlık nişânları içün
1982 Yalnız bin dokuz yüz seksen iki guruşdur.
1520
Tuluzâde Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Vakfı
Stolaç Kazası’ndan Mehmet Ağa oğlu Tuluzâde Mustafa Ağa’nın vefatından sonra terekesinin üçte
biriyle cenaze işlemlerinin yapılmasını, ruhuna hatim ve sure okunmasını, devr yapılmasını, kurban
kesilip halka dağıtılmasını, fakirlere sadaka verilmesini vasiyet etmesi.
It is the waqfiye of Tuluzâde Mustafa Aga (son of) Mehmet Aga from Stolaç District that he endowed
1/3 of his inheritance (of the amount at the time when he dies) for the expenditures of his funeral
service, and of reading hatim and surah for his soul, and for making devr, and for sacrifying an animal
to be distributed to the people and for giving alms charity to the poor.
Ovo je vakufnama vasijetom Tuluzâde Mustafa age, sina Mehmed age iz Stoca koji je uvakufio 1/3
svog naslijeđa za troškove njegove dženaze, učenja hatmi i sura za njegovu dušu i za devr, klanje
kurbana i podjelu sadake fukari.
1 Zilhicce 1271 / 15 Ağustos 1855

Eʻûzu bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-râcim Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm

el-Hamdu li’llâhi’llezî veffakani hazihi’l-vüdde eyyen kalbe en ekûne min-ashâbi’l-kubûr ve’s-salâtu
ve’s-selâm alâ-resûlinâ Muhammedini’llezî nehâ ümmetehu ani’l-bidaʻi ve’l-gurûr ve rezekaniya’llâ-
hu teʻâlâ hüsne’l-hâtime ve hüsne’l-iʻtikât ve zikru’l-mevti ve’l-kubûr.
Emmâ baʻd çünki bu dünyâ fânî âhiret bâkî cemîʻ nüfûs-ı zi’l-ervâh-i yakîn hakk-ı insan-ı âhiret
bekâya tahvîl ve nakl-ı mekân ideceği bî-şekkdir ve yevm-i kıyâmetde helâlihâ hesâb harâmihâ azâb
ve suâl cevâb olacağı muhakkak bilüb imdi âhiret tedârikini bu dünyâda vasiyyet bir hayırlı ilmdir ve
âhiretde selâmetine sebeb olacağı hadîs-i nebevî ile sâbitdir nitekim Peygamberimiz salla’llâhu teʻâlâ
aleyhi ve sellem vesâyet hakkında buyurmuşdur el-hadîs “men mâte alâ-vasiyyetin mâte alâ-sebîli ve
sünneti ve mâte alâ-takıyyin ve şehâdeti ve mâte mağfûren leh” ve dahi bir hadîs-i şerîf vâridu’l-ha-
dîs “men mate bi-gayri vasiyyetin lem yu’zen lehu bi’l-kelâmi fi’l-berzâhi ve yetekellemu’l-emvâte
ve huve sâkitun” ve bundan mâʻadâ nice hadîs-i şerîf vârid olmuşdur ancak bu iki hadîs-i şerîfin
maʻnâ-yı mefhûmundan maʻlûm oldu ki vasiyyet lâzıme-i diniyyeden emr ve sünnet-i Muhammedi
olduğuna binâen aleyh âkil olan her mü’min ve mü’minîne vasiyyet lâzım hâl-i hayâtında kemâl-i akl
ve sıhhatinde iken vasiyyetnâmesini yazub ve akrabâ ve taʻallukât huzûrunda ikrâr ve işhâd eylemek
ve vasiyy-i muhtârı bildirmek şart ve şurûtunda eylediği maʻlûm oldukdan sonra hulûs-ı kalb ile Allah
teʻâlânın rahmetine ve mağfiretine tâlib ve azâb-ı elîmden ve şeytânın şerrinden necâtına râgıb olan
işbu vasiyyetnâme sâhibesi Tuluzâde Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa nâm kimesnenin vasiyyeti oldur
ki:
Hasta olursam hâl-i hatrımı hürmete ehibbâ ve akrabâ ve dîn-i ihvân gelen kimesneler hakkını helâl
eyleyeler ve helâlliğimize kerem ve dikkat ideler ve dahi günâhlardan tevbe-i istiğfâr eylemeği ve
tecdîd-i îmân itmeği ziyâdesiyle saʻy ve ihtimâm ideler ve dahi mezmûmda olan fenâ kılları kâbil
olursa izâle eylemeği tırnaklarımı kesmeği ve vücûdumu pâk itmeği gayet saʻy ve ikdâm ideler hâ-
1521
lim tagayyur olmağın gördüklerinde mümkin olursa beni gasl itdüreler ve pâk çamaşırlar giydüreler
mümkin olmazsa beher hâl abdest alduralar eğer mümkin olmazsa teyemmüm itdüreler ve sağ yanına
yüzümü kıbleye karşu döndüreler amel-i sâlih iki üç kimesne hâl-i mevtimde yanımda hâzır ve mev-
cûd bulunalar şehâdet-i kelimeyi cehrile zikr ideler eşheduen lâ-ilâhe illa’llâh vahdehu lâ-şerike leh
ve eşhedu enne Muhammeden abduhu ve resûluhu eğer dünyâ kelâmından bir söz söylersem tekrâr
zikr ideler Rabbim teʻâlâ son nefesde şehâdet kelâmım hatm ola âmin mevtim hâlinde pâksız ve işsiz
uşakları yanımda komayalar ve boş laf söylemeye hemân yanımda Sûre-i Yâsîn-i Şerîf ve İhlâs-ı Şerîf
sıdkile okuyalar ve benim içün îmân selâmetini ve şerr-i şeytân necâtına müteʻallik âyetleri ve duʻâları
okuyalar dîn-i îmân ile âhirete intikâl ideyim Allahü teʻâlâdan taleb ve niyâz ve duʻâlar ideler “Alla-
humme’r-zuknâ hüsni’l-hâtime vehfaznî min-zevâli’l-imân” bu duʻâyı okuyalar ve rûhum bedenden
çıkdıkda gözlerimi güzelce kapadalar ve bilâ-ihmâl öd ya buhûr yakub etrâfı üç ya beş ya yedi kere
deverân ideler bende vasiyy-i muhtârım âlim-i bi’l-mes’ele olan ulemâ ile danışa ve işbu vasiyyetnâ-
memizi gereği gibi nazar ve okudalar ve anlayalar devr-i umûruna vâkıf ve ârif ve kâmil hatemkâr
olmayan fakîr olmak ulemâdan ya sulehâdan iki üç fakîr kimesne bulub tenhâ yerde Birgivî kitâbında
zikr ve beyân olduğu üzere ve iskât-ı salât ve yemîn ve sâir vâcibât alâ-vech-i şerʻ üzere devr ideler ol
vakt çarşuda beş yüz yirmi dirhem buğday unu kaça olursa tashîh idüb âna göre her bir fidye ideler ek-
sik akçeler cümle nukûd ve eşyâmız ve emlâk tahrîr idüb ne düzerse üçüncü akçe ifrâz idüb dolâbımda
zikr olunan yerlü yerine harc ve sarfına me’mûr ve’l-hâsıl sülüs-i mâlımı vasiyy-i muhtârım ahz ve
kabz ideler devr ve techîz ve tekfîn dolayı meyyite müteʻallik umûr-ı lâzıme-i vasiyyetim tenfîz ve
icrâsına karındaşım Bayram Abdullah Ağa mümeyyiz-i vasiyy-i muhtârı nasb ve taʻyîn eyledim eğer
âna bir özr vâkiʻ olursa nâzırları karındaşım Salih Ağa ve yine Maşiç Salih Ağa ve diğeri Bestrik İmâm
Mehmed Efendi mezkûr olan vasiyyetin icrâsına saʻy ve himmet ve tevliyetin ve vesâyâtın resmûn-ı
mezkûr Mehmed Efendi’ye nasb ve taʻyîn eyledim ricâ iderim ki câhiller ile danışmayalar hemân ehl-i
vukûf olan ulemâ ile danışalar Birgivî kitâbında zikr ve beyân olduğu üzere amel ideler vasiyyeti ve-
ch-i şerʻ yerine getürmeğe ziyâdesiyle saʻy ve ihtimâm ideler bidʻatlerden ve hilâf-ı şerʻ işlerden hazer
ide ve’l-hamdu li’llâhi ale’t-tevfîk ve estağfirullâh min-külli tafsîr ve salla’llâhu alâ-seyyidinâ ve şefîʻi
zunûbinâ Muhammed ve alâ-âlihi ve ashâbihi ve etibbâʻi ecmaʻîn hurrire fi’l-yevmi’l-ihdâ min-şehri
Zilhicce li-sene ehad ve sebʻîn ve mieteyn ve elf.
Ber-muceb-i vasiyyetnâme techîz ve tekfîne harc olsun hak alâ-sebîli’l-icmâl sahîfede zikr ve beyân
olunur.
Guruş
50 Iskât-ı salât ve yemîn ve hukûk-ı vâlideyn ve sâir vâcibât alâ-vech-i şerʻ üzere devr iden-
lere
210 Kefâret-i savm adlî
350 Kefâret-i yemîn aded 20
100 Hakîka-i zükût
600 Hukûk-ı ibâd
60 Zemzemli kefenler
120 Sadaka-i fıtr ve nezr ve kurbân
100 Tâbût ve teneşîr ve yan tahta
25 Li-defʻi vahşeti kabr ilâ-sebʻîn imâm(?)
30 Kabir kazıcılar hizmet
1522
20 Gassâliye
10 Su dökücü
10 Su dolduran
10 Su getüren
80 Cenâze ve telkîn okuyana küfe(?)
400 Nişân taşları içün
50 Kırk güne değin kabrimi ziyâret
10 Mahalle müezzin
10 Kâfur ve sâir levâzımât
10 Masârıf-ı müteferrika
60 Câmiʻ-i şerîf önünde hatm
50 Diğer kırk güne dek hatm-i şerîf
35 Sâir levâzımât iktizâ iderse
200 Vasiyy-i muhtâra ücret-i kadem
200 Nâzırlara hidmet içün
6000 Hâcc-ı mâil ârif olan kimesneye bedel-i hac
6000 Bâkî kalan mebâliği bir münâsib yerde bir dükkân veyâhûd ve bir menzilhâne alub ve
ânın icâresinden beher sene kurbân boğazlayub ve taʻmîr idüb ve hidmet içün resm artarsa
münâsib olan yere hayr ve tasadduk eyleye küllî ricâ ve niyâzımdır.
15000
Şuhûdü’l-hâl: Kavukçuzâde Abdullah Ağa bin Salih Ağa, Ve karındaşı Muhammed Ağa bin Salih
Ağa, Diğer karındaşı Hüseyin Ağa, Diğer karındaşı Mehmed Ağa, Kavukçuzâde Hâfız Salih Efendi,
Tuluzâde Ali Bey bin İbrahim Zaim Bey, Turhanizâde Ahmed Bey bin Muhammed Bey, Şamozâde
Muhammed Ağa bin Salih Ağa, Soçozâde Numan Ağa bin el-Hâc Osman, Sahibu haza’l-vasiyyeti el-
fakîr el-hakîr ilâ-rahmeti Rabbihi’l-Kadîr Mustafa bin Mehmed Ağa Tululiçzâde an-Mahalle-i Bakır
Baba gaffara’llâhu lehu ve’li-vâlideyhi.
Hudâbende Mustafa
1523
Yemişzâde el-Hâc Hasan bin el-Hâc Osman Ağa Vakfı
Yemişzâde Hacı Hasan tarafından İstolça mahallelerinden el-Hâc Ali Mahallesi’ndeki bir bağçe,
Korkut denen mahalde bir değirmen, ahır, otlak ve Büyük Çarşı’da bir dükkanın el-Hâc Ali Camii’nde
Kuran, cüz ve Yasin Suresi okutulması için vakfedilmesi.
This is the foundation certificate-charter of a garden in el-Hâc Ali Mahalle in Stolaç, a mill and barn
and pasture in a location called Korkut, a shop in Büyükçarşı for the income ofthese to be used for the
expenditures of reading Quran, Juz and Yasin Surah in el-Hâc Ali Mosque.
Ovo je vakufnama Jemišzade Hadži Hasana kojom se prihod od vrta u el-Hadž mahali u Stocu, mlina,
staja i pašnjaka na lokalitetu Korkut, prodavnica u Bujukčaršiji treba koristiti za troškove učenja
Kurana, džuz i sure Jasin u el-Hadž Ali džamiji.
1271 / 1854
Mâ-hurrire fîhi mine’l-vakfi ve’t-tesbîl haddi sâre lâzımen bi’l-hükmi ve’t-tescîl ve ene’l-fakîr Hamid
el-kâdı kazâ-i İstolça maʻa aleyh gufire leh.
el-Hamdu’li’llâhi’llezî ce‘ale’l-vakf lâzimen li’l-kıyâm ve atâun li’l-fukarâi ve’l- mesâkîn ve’l-eytâm
ve sebebi li’l-necâti min-azâbi’n-nâr ve vesîleten ilâ-duhûlü’l-cenne yevme’l-kıyâm sümme es-salâtu
ve’s-selâmü alâ-efdali halkihi Muhammeden saʻîdü’l-ebrâr ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-ahyâr.
Emmâ ba‘d bu abdü’l-fakîr-i pür-acz ve’t-taksîr bu dâr-ı dünyânın fenâsın ve dârü’l-âhiretin bekâsın
ilme’l-yakîn bilüb dünyâda mâlik olduğumuz mâl ve mâmelek ile âhirete intikâl itmek murâd idüb ne-
tekim kalellâhu teʻâlâ mâ-indekum yenfedu ve mâ-inda’llâhi bâk ve lâ-yenfaʻu malun velâ benûn illâ
men eta’llâhe bi-kalbin selîm âyet-i şerîfesinin mefhûm-ı letâifi üzere ol yevm-i azîmin indellahi’l-mü-
teâl rızâ-i rahmânî ve sırr-ı Rabbânîyi tahsîl olunmak me’mûl ile ve kemâ kale nebîyyina salla’llâhu
teʻâlâ aleyhi ve’s-sellem “izâ mâ-tebnu âdemi’nkataʻa ameluhu illâ min-selâse ilmin yuntefaʻu bihi ve
veledin sâlihin yedu leh sadakâtin câriyetin” el-hadîs “ve’l-meru bihi yestezıllu bi-sadakâtihi” böyle
elfâz-ı hazret-i seyyidi’l-ebrârın mâ-sadakı olmak ricâsıyla İstolça Kasabası’nın mahallâtından el-Hâc
Ali Mahallesi’nde vâkiʻ Poylaşiç İşaki değirmeni ittisâlinde mâlik olduğum bir bâb bâğçe ve mamûr
değirmenimizi fakat içinde Mehmed Paşazâde el-Hâc Mehmed Ağa’nın on beş buçuk sehmden mûmâ
ileyhin bir sehmdir ve yine mahalle-i mezbûrede bulunan Korkutiye taʻbîr olunan büyük otlak hâne
âhûr ile ve büyük çarşıda bir bâb mamûr dükkânımız bir tarafdan Taraklıoğulları’nın dükkânı ve ta-
raf-ı sânî Saraylı Abdullah Bey dükkânı vâkiʻ olub hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti’llâhi
teʻâlâ vakfa vazʻ ve habs eyledim müebbed ve vakfımız ola bi-şarti lâ-yubâ‘u velâ yerhenu ve üzerine
menâfi-i infâzına sülbiye kızım Meryem Paşane nâm kadın ve torunum yeğeni Ahmed’i mütevellî
nasb ve taʻyîn eyledim ve tevliyet-i mezkûreyi hafîdi ve kızım ve baʻdehümâ zükûr evlâdlarına ev-
lâd-ı evlâdlarına erşed ve aslah olanlara meşrût eylerdim mezbûr değirmen ve otlakhâne âhûruyla ve
1524
Yemişzâde el-Hâc Hasan bin el-Hâc Osman Ağa Vakfı
dükkânıyla mütevellîlerimiz maʻrifetleriyle iʻmâl ve îcâr ve dükkân dahi îcâr olunub menâfi‘ gallele-
rinden taʻmîrâtları olanın îcâb ider taʻmîrât masârıfı bade’l-ihrâc beher sene bir mücevvid-i Kur’ân-ı
Azîmü’ş-şân kimesneden rızaullâhi’l-müteâl bi-rahmetihi şerîfe Ramazân-ı Şerîf’de el-Hâc Ali Ma-
hallesi câmi‘-i şerîf’de imâm olana baʻde’t-tilâvet kırk beş dirhem gümüş cihet-i hayra(?) yetmiş beş
guruş tilâvet iden imâma virilüb bu hatm-i şerîfin sevâbını bu fakîrin rûhuna hibe ve ihdâ oluna ve
beher cum‘a gicelerinde bir Yâsîn-i Şerîf tilâvet itdirilüb sevâbını bu fakîrin rûhuna ve pederim el-
Hâc Osman Ağa’nın rûhuna ve vâlidem Saime Kadun rûhuna hibe ve ihdâ oluna ve karındaşım el-
Hâc Abdullah Ağa rûhuna ve karındaşım Mehmed Efendi rûhuna her birisine başka biri Yâsîn-i Şerîf
tilâvet içün yirmi beş guruş hediyesiyle tilâvet idene i‘tâ oluna cemʻan yüz yirmi beş guruş merkûm
her birisinden düşer hedâyelerinden fazla ne artarsa mütevellîlerimiz vazîfeye mutasarrıf olalar vakf-ı
mezkûrenin tevliyeti vech-i meşrûh üzere evlâdlarım merkûm Meryem Paşane ve Ahmed’e meşrût
kılınup ma‘âzallâhu teʻâlâ onlar münkariz olurlarsa vakf-ı mezkûrenin tevliyeti vech-i akrabâmızdan
ve komşularımızdan hâkimü’l-vakt efendi hazretleri mahallemizin imâm ve cemâ‘at ile her kim erşed
ve aslah görüb hüsn-i münâsebetle vakf-ı mezkûrumuza mütevellî nasb ve taʻyîn ideler vech-i şer‘î ve
tarîk-i mer‘î üzere vakfımıza riʻâyet hasbeten gayret ideler biz ricâ ve niyâz idiyoruz ve bu vakfa zikr
olunan vakf içün nâzırı Berkala Molla Ahmed nasb ve taʻyîn eyledim ve her birisine de vakfdan yirmi
on guruş i‘tâ olunsun bizden sonra dâr-ı dünyâda kalan ahavât ve ahvâlimiz üzerine selâmullah olsun
bu fakîri hayr ile yâd idüb rahmet ve mağfiret du‘âsıyla yâd vakf-ı mezkûrumuza kemâ yenbağî has-
beten li’llâhi teʻâlâ hüsn-i riʻâyet ve umrân ve bekâsına gayret-i uhviyet ideler küllî ricâ ve niyâzımdır
ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu
alle’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm cerâ ve hurrire fî 4 1271.
Kayd şod, fî 12 Teşrînievvel sene 1898.
el-Fakîr el-Hâc Hasan bin el-Hâc Osman Ağa Yemişzâde
Şuhûdü’l-hâl: Yemişzâde el-Hâc Merizâde Salih Efendi, Taraklızâde el-Hâc Mustafa
Mehmed Paşazâde Mustafa Ağa, Abidzâde Derviş Miralizâde Molla Abdi, Rumzâde Molla Mustafa
ve gayruhum
Bâlâda muharrer vakfnâmenin sûreti İstolca Kazâsı mahkeme-i şer‘iyye sicilinden mukayyed olub
aslına mutâbık olduğu tasdîk olunur.
Fî 9 Eylül 1898
Mahkeme-i şer‘îsi Kazâ-i İstolca
Nâib-i Kazâ Ali Vehbi
1525
Ömer bin Mustafa Vakfi
İstolça sakinlerinden Ömer bin Mustafa’nın gelirinden her yıl fakirlere ekmek dağıtılmasına
harcanmak üzere bir ev vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Ömer bin Mustafa, inhabitant of İstolça. According to the waqfiyye a house is
endowed in order to supply bread to the poor.
Ovo je vakufnama Omera sina Mustafe nastanjenog u Stocu. Prema vakufnami uvakufljena je kuća
kako bi se dijelio hljeb fukari svake godine.
Rebiülahir 1275 / Kasım 1858

Mâ-fî haze’l-kırtâsi ebreze abdi efkâri’n-nâsi Süleyman Ragıb el-müvellâ hilâfe bi-Kazâi İstolça maʻa
aleyh ve huve’l-fakîr ila’llâhi teʻâlâ şânuhu gufire lehumâ. Ragıb
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’s-Settâri’l-Gaffâri’llezî ceʻale’s-sadakati’l-câriyeti sebeben li’n-necâti ve
vusûlen ilâ-cenneti’lleti tecrî min-tahtihe’l-enhâr summe’s-salâtü’s-selâmât ve teslîmâti’z-zâkiyât
alâ-efdali’l-mahlûkât ve eşrefi’l-mevcûdât Muhammedini’l-muhtâr ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-ahyâr.
Emmâ ba‘d kale’llâhu mâ-indekum [yenfedu] ve mâ-inda’llâhi bâk el-âyet ve men câe bi’l-haseneti
felehu aşru emsâlihâ el-âyet ve kâle nebîyyi aleyhi’s-selâm “el-mer’u yestezıllu yevme’l-kıyâmeti
tahte sadakâtihî” el-hadis ve “men mâte alâ-vasiyyâtin mâte alâ-sebîli ve sünnâti ve mâte alâ-tukayyen
ale’ş-şehâdeti ve mâte yuğferu” risâletü’l-hadîs bu abdu’l-fakîr beyne aczi ve’t-taksîr Ömer ibn Mus-
tafa İzdirakov nâm kimesne vakkafa’llâhu teʻâlâ bi’l-hayri ve’l-kesîr ayeteyn-i şerîfeyn-i mazmûn-ı
bedî‘u’l-beyân ehâdîs-i şerîfenin nebeviyyetinin anâ-i şerîflerine müteyakkîn olub inâyet-i Rabbânî-
ye’ye nâil olmağa derûnü’l-mehâmid müteşevvik olduğumuzdan hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben
li-merzâti’llâhi teʻâlâ vasiyyetim oldur ki evvelâ duyûn-ı zâhire bulunan cümle mâlımdan ihrâc ideler
baʻdehu Hünkar Mahallesi’nde sâkin ve mâlik olduğum menzilhânemi çardak ve soba ve tabha ve sâir
havlusuyla ve bâğçesiyle külliyyen alâ-tarîki’l-vakf vakfa vazʻ eyledim ve üzerinde baʻde’l-emîn ma-
hallin icâresi her senevîde bir kerre itmek pişirüb fukarâya ihdâ ideler tasadduk ideler tahmînen yirmi
beş vukiyye buğday unu itmek pişirüb ve sevâbını benüm rûhum ve vâlidemiz rûhları içün sevâbını
bağışlayalar baʻde cümle mâlımdan sülüs mâlını ihrâc ideler Birgivî merhûmun Mehmed Efendi’nin
risâle-i şerîfinde zikr ve beyân olunduğu üzere vesâyâmı veresesi mûcebince sülüs mâlımdan yerine
getüreler ve bu hakkım li’llâh vasiyyetim tenfîzine oğlum Salih vasiyy-i muhtârım ve mütevellî ola
ve baʻde evlâd-ı evlâd-ı evlâdı erşed aslahı üzere cümlenin ba‘d olan ihvân ve ahvâtımın üzerine
selâmu’llâh olsun bu abdin her kimin üzerinde hakkı var ise helâl ideler bu abdin tarafından cümle-
lerine helâl olsun ricâ ve niyâz oluna ve ecr-i mûsi ale’llahi’l-Cevv[â]di’l-Kerîm cerâ zâlike fî-şehri
Rebi‘ülâhire hamse ve seb‘în ve mieteyn ve elf.
Sâhibü’l-vakf Ömer ibn Mustafa İzdirakov
Şuhûdü’l-hâl: Halil Alemdâr Şariç, Hasan Karaçe Molla Hüseyin, Yusuf İbrahoviç, ve Abdullah Hus-
na Ali Rezzak Kadir Beyzâde, Halil Halil Ağazâde, Mehmed Saraylı Şakir …, Hasan ve mahdûm
el-fakîr ve gayruhum.
1526
Paşo ibn Hacı Mustafa Vakfı
Paşo ibn Hacı Mustafa Vakfı
İstolça Kasabası Uzunoviç Mahallesi ahalisinden Nakşiligi Başo bin Hacı Mustafa’nın bahçeli evleri,
ve bağlarını, her sene Kur’an hatmi okunarak ruhuna hediye edilmesi ve camilere mum alınması için
vakfetmesi.
It is the waqfiye of Nikşiliç Paşo bin Hacı Mustafa from Uzunoviç Mahalle of İstolça town that he
endows houses with garden and his vineyards to be used for reading Quran hatims for his soul and
purchase of candles for mosques.
Ovo je vakuf Nikšilić Paše sina Hadži Mustafe iz mahale Uzunović u Stocu koji je uvakufio kuće sa
baštama i vrtove čiji prihodi će se koristiti za učenje hatmi svake godine za njegovu dušu i kupovinu
svijeća za džamije.
Şevvâl 1283 / 6 Şubat - 6 Mart 1867

Cerâ indî mâ-fîhi ve hakemtu bi-sıhhatihi ve mâ-tahvîhi min-asli’l-vakf ve şerâitihi ve fürûʻihi ve

zavâbitihi âlimen bi’l-hilâfi beyne’l-eimmeti’l-eslâf nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Salih Sabri
en-Nâib bi-Kazâi İstolça ufiye. es-Seyyid Salih Sabri
el-Hamdu li’llâhi’llezî ceʻale’l-vakfi lâzımen li’n-nizâm ve maʻâşen li’l-fukarâi ve’l-eytâm ve sebeben
li’l-fevzi mine’l-âsâm ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-nebiyyihi Muhammed seyyidi’l-enâm ve alâ-âlihi
ve ashâbihi’l-kirâm rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecmaʻîn ilâ-yevmi’l-kıyâme.
Emmâ baʻd sebeb-i tahrîr ve risâle-i şerʻiyye ve mûceb-i tastîr-i makâle-i merʻiyye oldur ki İstolça
Kasaba mahallâtından Uzinoviç nâm Mahallesi sâkinlerinden Nakşikli Başo bin Hacı Mustafa nâm
kimesne dünyanın fenâsı ve ukbânın bekâsı tevfîk-i Rabbânî’yle ilme’l-yakîn maʻlûm idinüb “yevmi
yestezıllu’l-mer’u bi-zılli sadakâtihi” fehvâ-yı şerîfden dahi âgâh olmağın ol rûz-ı şedîdde zıll-ı sa-
dakâtile mustazıll olmak niyyetiyle mûmâ ileyh Başo Ağa bi’n-nefs meclis-i şerʻe gelüb takrîr-i kelâm
ve ifâde-i hâl eylediği mahalle-i mezbûrda beyne’l-cîrânü’l-maʻlûm Hurumîzâde Salih Efendi’nin ve
Hodiçoğulları’nın ve Rıdvanoviçoğulları’nın mülkleriyle ve bayır ile mahdûd olunan mülkümüz hâ-
neleri bağçesiyle maʻa bâğı ve havlusuyla ve cemîʻ tetimmesiyle hasebeten li’llâhi’l-Meliki’s-Samed
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim ve üzerine mütevellîsi ev-
lâdım Muhammed ve Ali baʻdehu evlâd-ı evlâd batnen baʻde batnin nasb ve taʻyîn eyledim zikr olunan
mülk mevkûfeyi tevliyet cihetiyle merkûmuna teslîm eyledim ve şöyle şart eyledim ki:
Zikr olunan hâneleri mütevellî maʻrifetiyle beher sene istîcâr olunub bi-emri’llâhi teʻâlâ dünyâdan
sarây-ı bekâya intikâl eylediğimde îcâre-i mezkûresinden beher senede birer hatme-i şerîf tilâvet idüb
ve sevâbını işbu fakîrin rûhuna hibe olunub ve tilâvet iden efendiye ber-vech-i şerʻî zikr olunan kirâ-
sından hediyye iʻtâ oluna ve beher senede birer mûm mukavvâ îkâd ve sevâbını yine işbu fakîrin rûhu-
na hibe oluna ve mukavvanın masârıfı yine zikr olunan îcâresinden iʻtâ oluna ve bâkî fazlası ne kadar
kalursa mütevellîsi ahz ve zabt ve tevliyet cihetiyle tasarruf oluna deyu şurût ve kuyûdunu vech-i
1527
meşrûh üzere beyân ve takrîr idüb hatm-i kelâm ve istîfâ-i merâm eyledikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh
vech-i meşrûh üzere vakf-ı mezbûrun sıhhat-i lüzûmuna hükm olunmak kendi tarafından bi’l-asâle ve
mütevellî tarafından bi’l-vekâle ve bi’l-velâye matlûbumdur didikde hâkim-i şerîʻat-nisâb tûbâ lehu
ve hüsnü meâb efendi hazretleri vâkıf-ı mûmâ ileyhimin cemîʻ kelimâtında tasdîk ve cânib-i vakfı
dîde-i ayânlar ile nazar ve mennâʻun lil-hayr olmakdan hazer idüb eimme beynlerinde olan hilâfa âli-
men alâ-re’yi men yerâhu lâzımen vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna ve husûs-ı umûmuna hükm-i
sahîh-i şerʻî ve kazâ-i sarîh-i merʻî idüb fesâre vakfen sahîhan merʻiyyen Fe-men beddelehu baʻde
mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi
ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fî-mâh-ı Şevvâl li-seneti selâse ve semânîn ve
mieteyn ve elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Uzinoviç İmâm Abdullah Efendi, Salih Efendi Hurumîzâde, Mehmed müezzin, Molla
İbrahim bin Salih Efendi, Mehmed Ağa Baliç.
Derûn-ı vakfnâmede mütevellîleri oğulları Muhammed ve Ali nâmânlarını vakf-ı mezkûrun üzerine
nasb eylediğim eclden işbu mahalle de şerh ve temhir kılındı. Fî 3 Şevvâl sene 90. Bende el-vâkıf el-
Hâc Başan Ağa.
Şuhûdü’l-hâl: Kâtibü’l-hurûf Monla Mehmed ve Alık Yusuf Usta Odabaşiç
1528
Ümmügülsüm Hatun binti Osman Ağa Vakfı
Ümmügülsüm Hatun binti Osman Ağa Vakfı
Stolaç Kazası Hisaraltı Mahallesi’nden Osman Ağa kızı Ümmügülsüm’ün 4000 kuruş nakit parasını,
işletilerek geliri ile Hisaraltı Cami görevlilerinin ücretinin verilmesi, hatim, Yasin Suresi okunması,
Ramazan’da ekmek satın alınıp Hisaraltı Mahallesi’nin fakir ve zenginlerine dağıtılması hizmetleri
için vakfetmesi.
It is the waqfiye of Ümmügülsüm (daughter of) Osman Ağa from Hisaraltı Mahale in Stolaç District
that she endowed 4000 kurush to be ran and endowed to the payments of incumbents of Hisaralı
Mosque, and to the reading hatim, Yasin and to the buying bread in the Month of Ramadan to be
distributed to the poor and rich in Hisaraltı Mahale.
Ovo je vakufnama Umugulsum kćerke Osman age iz mahale Hisaralti u Stocu koja je uvakufila 4000
groša čiji prihodi su namjenjeni za plaćanje službenika džamije Hisaralti, za učenje hatmi, jasina, za
kupovinu hljeba u mjesecu Ramazanu koji bi se dijelio i bogatim i siromašnim stanovnicima mahale
Hisaralti.
4 Zilhicce 1293 / 21 Aralık 1876

Uhbirtu kemâ fi’l-mustetâb ilâ-mine’l-vakfi’l-kuyûdu ve’ş-şurût Mehmed Fazlı nâib-i kazâ-i İstolça
ufiye. Mehmed Fazlı
El-hamdu li’llâhi ve’l-vâkıfı alâ-külli hâl el-münezzehi ani’t-tagayyuri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-
selâm alâ-Muhammedini’l-mevsûf bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hısâl ve alâ-âlihi ve ashâbi-
hi’l-âricine ilâ-meʻârici’l-kemâl.
Emmâ baʻd işbu vakfiyye-i sahîhatu’l-fehâvî ve vesîka-i şerʻiyyetu’l-metâvînin tahrîr ve inşâ ve tastîr
ve imlâsına bâʻis ve bâdî oldur ki Hersek Sancağı dâhilinde vâkiʻ İstolca Kazâsı’nın Hisaraltı Ma-
hallesi’nde sâkine ve zâtı ve bilâ-vesîka muharreru’l-esâmî müslimîn taʻrîfleriyle muʻarrefe olan sâ-
hibetü’l-hayrât ve râgıbetü’l-hasenât Ümmügülsüm Hatun binti Osman Ağa Malociç meclis-i şerʻ-i
şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği mahalle-i mezbûre
ahâlîsinden ve Hünkâriye Mahallesi Câmiʻ-i Şerîfi’nin imâm ve hatîbi olub Şâtır Nafizzâde Mehmed
Emin Efendi ibn Abdullah mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî idüb atyeb-i mâl ve
enfes-i menâlimden nakd-i râyicü’l-vakt dört bin guruş ifrâz kemâl-i imtiyâz ile mümtâz idüb hasbe-
ten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti Rabbihi’l-Aʻlâ bi’l-hulûsi’t-tâmme vakf-ı sahîh-i müebbed ve
habs-i sarîh-i muhalled vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûru beher sene ale’t-teʻâkub ve’t-tevâlî onu on bir buçuk guruş hesâbı üzere bâ-yed-i
mütevellî rehn-i kavî ve kefîl-i melî ile istirbâh ve istiğlâl olunub Hisaraltı Mahallesi’nin câmiʻ-i şerî-
finde her kim imâm ve hatîb bulunur ise beher sene ikişer hatm-i şerîf tilâvet idüb ve beher haftada
yaʻnî Cumʻa gicesinde bir ve Cumʻa gününde bir ve isneyn gicesinde bir üçer Yâsîn-i Şerîfler rızâen
li’llâh tilâvet idüb zikri mesbûk bir hatme-i şerîfin sevâbını bu recâiyenin rûhuna ve diğer hatme-i şerî-
fin sevâbını mahdûmum Hacı Abdi’nin rûhuna ve Cumʻa gicesindeki Yâsîn-i Şerîfin sevâbını zevcim
1529
Muharrem Ağa’nın rûhuna ve Cumʻa günündeki Yâsîn-i Şerîfin karındaşım Salih’in rûhuna ve isneyn
gicesinde ki Yâsîn-i Şerîfin ebeveynim rûhuna ihdâ idüb mukâbelelerinde imâm-ı mûmâ ileyhe nemâ-i
mezkûreden iki yüz elli guruş virile ve beher sene şehr-i Ramazân-ı Gufrânda yirmişer vukiyye nân-ı
azîz iştirâ olunub mârru’z-zikr Hisaraltı Mahallesi’nde ahâlî-i ağniyâ ile fukarâ-yı Müslimîn’e iʻtâ ve
ihsân ve tasadduk oluna ve nemâ-i mezkûreden her ne ki fazla kalur ise vazîfe-i mütevellî ola ve hafîd-
lerim hasbî nâzır olalar ve vakf-ı mezkûruma mûmâ ileyh Mehmed Emin Efendi hayâtda oldukça tef-
viz-i âmm ile mütevellî olub baʻde vefâtihi kasaba-i mezkûrede nâib-i şerʻ bulunan efendiler hazerâtı
re’y ve maʻrifetleriyle müstakîm dîndâr ve umûr-ı vakfı rü’yete tâhirü’l-iktidâr olan bir müstahikk
kimesne vazîfe-i mezkûre ile mütevellî ola mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı aʻvâm ile icrâ-yı şerâit-i mezkûre
müteʻazzire olur ise menâfiʻ-i vakfı mutlakan fukarâ-i Müslimîn’e sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve
tebyîn-i masârıf-ı kuyûd birle meblağ-ı mezkûr dört bin guruşu fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ
ileyhe teslîm eylediğimde ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda
tasarrufları gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîkü’ş-şerʻî vâkıfe-i mûmâ ileyhâ Ümmü Gülsüm
Hatun mütevellî-i mûmâ ileyh ile huve’l-mestûr fi’l-kitâbiʻl-fıkhiyye müterâfiʻân ve vâkıfe-i mûmâ
ileyhâ vakf-ı mezbûrundan rücûʻ birle mevkûf mülküne istirdâd mütevellî-i mûmâ ileyh dahi redd ve
teslîmden imtinâʻ münaziʻân ve her biri fasl u hasme tâlibân olduklarında aʻlâ-yı kitâbı tevkîʻ-i refîʻ
ile tezyîn iden hâkim-i hâsimi ve’l-ecnâb hükmi cariyeten bi’s-sıdkı ve’s-savâb vakfı tercîh ile âlimen
bi’l-hilâfi beyne’l-eimmeti’l-eslâf alâ-kavli men yerâhu muhâl ve tebdîl ve tağyîri adîmu’l-ihtimâl
semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’r-râbiʻ
fî-Zilhicceti’ş-Şerîfe sene selâse ve tısʻîn ve mieteyn ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Şahiçzâde Hâfız Abdullah Efendi, Perya Monla Hüseyin, Karado Hâfız Mustafa, Şaraç
Mustafa, Zefiç Mustafa ve gayruhum
1530
Şariç Ali bin Mustafa Vakfı
İstolça Kasabası sâkinlerinden Şariç Ali bin Mustafa’nın gelirinden akarların tamirine, Uzunoviç
Mahallesi ve Sultan Selim camileri imamlarına maaş olarak verilmesine Uzunoviç Mahallesi Camii
avlusunda vâkıfın yaptırdığı çeşmelerin onarımına, kasaba okullarındaki başarılı öğrencilere ve
ihtiyaç sahibi öğrencilere, kasaba okullarındaki öğretmenlere harcanmak üzere malının üçte birinin
vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Şariç Ali bin Mustafa, inhabitant of İstolça. According to the waqfiyye 1/3 of the
founder’s wealth is endowed in order to repair real-estates; to pay salaries of imâms of the Uzunoviç
Quarter and Sultan Selim Mosques; to repair the fountain of the Uzunoviç Quarter mosque that is
built by the founder; to give as a gift to the successful students, poor students and the teachers of the
town.
Ovo je vakufnama Šarić Alije sina Mustafe, nastanjenog u Stocu. Prema vakufnami uvakufljeno je 1/3
dobra kako bi se platile popravke nekretnina, da bi se isplatile plate za imame u Uzunović mahali u
džamiji Sultana Selima, da se plate popravci česme uz džamiju u Uzunović mahali koja je izgrađena
od ovog dobrotvora, ostatak podijeliti uspješnim učenicima, siromašnim učenicima i učiteljima u
gradu.
19-29 Şaban 1330 / 3-13 Ağustos 1912

Vakfnâme-i Şariç Ali bin Mustafa an-Kasaba-i İstolça

Habîr ve bî-garez olan sulehâ-i müslimînden kâdî ve müderrisimiz tarafından taʻyîn kılınacak komis-
yon maʻrifetiyle menkûl ve gayr-i menkûl sülüs-i mâlımı takvîm ve ifrâz idüb mârru’z-zikr vesâyâ-yı
mu‘tâde îfâ kılındıkdan sonra gayr-ı menkûl kalan meblağ vakf olarak aynen îbkâ idilüb vâridâtından
ibtidâ vakf-ı mezbûrun taʻmîrine, sonra menzilimiz civârında Sultan Selim Câmiʻ-i Şerîfi ile Uzunoviç
Mahallesi ceddimiz İsmail Kapudan’ın câmiʻ-i şerîfinde imâm bulunacak zevâtlara üç yüz altmışar
guruş senevî iʻtâ oluna işbu imâmlar kütüb-i muʻteberede beyân buyurulan tecvîd ve tertîl ve âdâb-ı
tilâvet vechiyle senede birer hatm-i şerîf kırâat idüb birisi Fıtr ve diğeri Kurbân Bayramı’nda bayram
namazına muntazır bulunacak cemâʻat huzûrunda sevâbını rûh-ı âcizâneme ihdâsıyla hatm duʻâsını
îfâ ideler, bundan fazla kalacak meblağla Uzunoviç câmiʻ-i mezbûrun havlusunda bu abd-ı hakîrin
binâ-kerdesi olan su çeşmeler taʻmîre muhtâc bulunduğu vaktde taʻmîr kılına bundan sonra kasabamız
İslâm zükûr ve inâs mekteb-i ibtidâî senevî imtihânında liyâkat-ı tâmmeyi gösteren çocuklara imtiyâz
mükâfâtı olarak ya nakden veyâhûd ne cinsden münâsib görülürse bir takım hedâyâ tevzîʻ kılına bun-
dan fazla kalacak meblağından vasî ve kâfilleri âciz bulunan çocuklara mesâhif-i şerîfe ve sâir kütüb-ı
dîniyye ve âliyye ve diğer edevât-ı mektebiyye ve mümkin olduğu sûretde elbise ve ayakkabı tedârik
oluna ve mekteb mu‘allimlere de bu sırada münâsib hediyeler ifrâz olunub ihdâ oluna işbu vasiyyet-
nâmede mezkûr vesâyâ-yı mu‘tâdeye vasî ve vakf olarak kalacak mâlik idâresine ve ber-vech-i meşrût
vesâyânın her birisini vakt ve vech-i meşrût üzere en ekmel sûretinde tenfîz ve îfâsına amucamzâde
1531
Mehmed Salim Efendi’yi mütevellî nasb ve taʻyîn iderim baʻdehu mezbûrun evlâd-ı zükûru ve onların
silsilesinden erşed olanlar müteʻâkiben tevliyet vazîfesini icrâ idecekler Allah göstermesün bunların
liyâkat veyâ hüviyetleri mefkûd bulunduğu takdîrde sulehâ ve şürefâ-i beldemizin istişaresiyle kâdı ve
müderrisimiz bir muvakkat mütevellî nasb idecekler vakfın vâridât-ı sâfiyesinin tamâmıyla aşer hisse-
sini tevliyet vazîfesi nâmına mütevellî her sene ahz idecekdir hazâ vasâyau’l-abdu’l-âciz ve mâ-tevfîkî
illâ bi’llâh aleyhi tevekkeltu ve ileyhi enîbu fî-evâhiri Şa‘bân sene elf ve selâse ve mie ve selâsîn
el-mûvafık li-bidâyeti Ağustos sene 1912 - El-mûsî el-abdu’l-hakîr ilâ-rahmeti Rabbihi’l-Kadîr Şariç
Ali bey ibn Mustafa min-Medîne-i İstolça.
1532
Şariç Ali Ağa bin Mustafa Vakfı
Şariç Ali Ağa bin Mustafa Vakfı
Şariç Ali Ağa bin Mustafa’nın Stolaç’ta Sultan Selim, Uzunoviç Mahallesi’nde İsmail Kaptan camileri
ve çeşmesinin tamiri ve görevlilerin ücretlerinin karşılanması, İslam kadın ve erkek ilk mektebindeki
çocuklara ve hocalarına hediye ve elbise, ayakkabı alınması hizmetleri içün terekesinden 4470 kronu,
kahvehâne, ev, arsa ve Oyliçiç Köyü’nde bağını vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Şariç Ali Ağa bin Mustafa, inhabitant of İstolça. According to the waqfiyye 4470
kron, a coffeehouse, a house, field and vineyard are endowed in order to pay the salaries to the
employees of Sultan Selim and İsmail Kaptan Mosques and to repair the mosques and fountains; to
buy presents and clothes to the studets and teachers of the girls and boys schools.
Ovo je vakuf Šarić Ali age sina Mustafe koji je uvakufio 4470 kruna od svoje zaovstavštine, kafanu,
kuću i parcelu u selu Ojličić za pokrivanje troškova džamija Sultan Selim i Ismail Kapetan u Stocu; za
kupovinu odjeće i obuće učenicima i učiteljima u osnovnoj školi.
Rebiülevvel 1333 / Ocak 1915

Vakfiye Hücceti
İstolca Kazâsı Nefs-i İstolca Kasabası’nda sâkin iken mukaddemen vefât itmiş olan Şariç Ali Ağa ibn
el-müteveffâ Mustafa Ağa’nın hâzıran vârisi ve sülüs vasiyyetinin tenfîz ve icrâsın vasiyy-i muhtârı
kasaba-yı mezbûre ahâlîsinden Şariç Mehmed Salim Efendi kazâ-yı mezbûr mahkeme-i şer‘iyye dâi-
resinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm emri’l-vakf
ve’t-tekmîl mütevellî nasb ve taʻyîn kılınan kazâ-yı mezbûr evkâf ma‘ârif komisyon a‘zâlarından Şahiç
Hasan Efendi mahzarında bi’l-verâse ve bi’l-vesâye ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb
hâzıran vârisi olduğum ammucuğumzâde müteveffâ-yı merkûm Şariç Ali Ağa hayâtında ve vesâyâ-yı
şer‘iyyesi ve teberru‘ât-ı mer‘iyyesi nâfiz ve mu‘teber olduğu hâlde kaçan üzerimde emârât-ı mevt zâ-
hir olsa inşâallah yanımda bulunacak ihvân kelime-i şehâdeti telkîn ve Kur’ân-ı Kerîm’i tilâvet ideler
ve ibâdın hukûk-ı ma‘nevîleri hak sâhibini her ne vechile ola irzâ ve istihlâl ideler ve vefâtımdan sonra
techîz ve tekfîn ile nâsın maddî hukûku üzerimde sâbit olsa cemîʻ mâlımdan edâ oluna ve bâkî kalan
emvâl-i sâfiyemden habîr ve bî-garez sülehâ-i müslimînden kadı ve müderrisimiz tarafından taʻyîn
kılınacak komisyon maʻrifetiyle menkûl ve gayr-ı menkûl sülüs mâlımı takvîm ve ifrâz idüb bedel-i
hacc ve mu‘ayyenât-i sâire masârıfâtı olan iki bin altı yüz kron meblağı ibkâ kılındıkdan sonra menkûl
ve gayr-ı menkûl kalan meblağ vakf olarak aynen ibkâ idilüb vâridâtından ibtidâ vakf-ı mezbûrun
taʻmîrine sonra menzilimiz civârında Sultan Selim Câmiʻ-i Şerîfi ile Uzunoviç Mahallesi ceddimiz
İsmail Kapudan’ın câmiʻ-i şerîfinde imâm bulunacak zevâtlara üç yüz altmışar guruş senevî i‘tâ oluna
işbu imâmla kütüb-i mu‘teberede beyân buyurulan tecvîd ve tertîl ve âdâb-ı tilâvet vechile senede
birer hatm-i şerîf kırâat idüb birisi Fıtr ve diğeri Kurban Bayrâmıʻnda bayram namâzına muntazır
bulunacak cemâ‘at huzûrunda sevâbını rûh-ı âcizâneme ihdâsıyla hatim du‘âsını îfâ ideler bundan
fazla kalacak meblağla Uzunoviç câmiʻ-i mezbûrun havlusunda bu abd-i hakîrin binâ-kerdesi olan su
1533
çeşmeler taʻmîre muhtâç bulunduğu vakitde taʻmîr kılına bundan sonra kasabamız İslâm zükûr ve inâs
mekteb-i ibtidâî senevî imtihânında liyâkat-i tâmmeyi gösteren çocuklara imtiyâz mükâfatı olarak ya
nakden veyâhûd ne cinsden münâsib görülürse bir takım hedâyâ tevzî‘ kılına bundan fazla kalacak
meblağdan vasî ve kâfilleri âciz bulunan çocuklara mesâhif-i şerîfe ve sâir kütüb-ı diniye ve diğer
edevât-ı mektebiye ve mümkün olduğu sûretde elbise ve ayakkabı tedârik oluna ve mekteb mu‘allim-
lere de bu sırada münâsib hediyeler ifrâz olunup ihdâ oluna işbu vasiyyetnâmede mezkûr vesâyâyı
mu‘tâdeye vasî ve vakf olarak kalacak mülk idâresine ber-vech-i meşrût üzere en ekmel sûretinde
tenfîz ve îfâsına ammucuğumzâde Şariç Mehmed Salim Efendi’yi mütevellî nasb ve taʻyîn iderim baʻ-
dehu mezbûrun evlâd-ı zükûru ve anların silsilesinden erşed olanlara müte‘âkiben tevliyet vazîfesini
icrâ idecekler Allah göstermesün bunların liyâkat veyâ hüviyetleri mefkûd bulunduğu yerde sulehâ ve
şürefâ-yı beldemizin istinâsıyla kadı ve müderrisimiz bir muvakkat mütevellî nasb idecekler vakfın
vâridat-ı sâfiyesinin tamâmıyla aşer hissesini tevliyet vazîfesi nâmına mütevellî her sene ahz idecekdir
deyu taʻyîn-i kuyûd birle vasiyyet ve vasiyyet-i mezkûresini tenfîze beni vasiyy-i muhtâr nasb ve ih-
tiyâr eylediğinde ben dahi muvâcehesinde baʻde’l-kabûl ammucuğumzâde merkûm Şariç Ali Ağa dahi
musırran alâ-îsâihi fevt olduğuna binâen ber-vech-i meşrûh müteveffâ-yı merkûm Ali Ağa’nın cemî‘
emvâlinden techîz ve tekfîn ile duyûnâtı baʻde’l-edâ bâkî kalan tereke-i sâfiyesinden kadı ve müder-
risimiz tarafından taʻyîn kılınan komisyon maʻrifetiyle müteveffâ-yı merkûm Ali Ağa’nın menkûl ve
gayr-ı menkûl takvîm ve sülüs mâlını ifrâz idüb emvâl-i menkûlden iki bin altı yüz kron meblağı mü-
teveffâ-yı merkûmun bedel-i hacc ve mu‘ayyenât-ı sâiresine harc baʻde’l-ihrâc bâkî kalan 1870 kron
16 hilleme kıymet-i esmânı emvâl-ı gayr-ı menkûlden İstolca Kasabası’nda kâin ve tahrîr-i emlâkın 99
numrolu ulujağın 1/482 parça numrosunda mukayyed bir bâb kahvehâne maʻa arsası ve 666 numrolu
ulujağın 4/27 parça numrosunda mukayyed bir bâb hâne maʻa arsası ve İstolca Kazâsı’na tâbiʻ Oyliciç
Karyesi’nde kâin ve tahrîr-i emlâkin 10 numrolu ulujağın 44 parça numrosunda mukayyed bir üzüm
bâğı işbu vakfa li-ecli’t-tescîl taʻyîn olunan mütevellî-i merkûm Şahiç Hasan Efendi’ye bi’l-vesâye
teslîm eylediğimde ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tevliye ahz ve kabz ve emsâli gibi tasarruf idüb ol ve-
chile itmâm-ı tenfîz-i vasiyyet ve îfâ-yı lâzıme-yi uhdeyi vesâyet eyledim didikde bi’t-tasdîku’ş-şer‘î
bi’t-tarîki’l-vasiyye mu‘allakun bi’l-mevt olan vakfın baʻde vefâti’l-vâkıf sülüs tereke-i vâkıf müsâ‘id
olduğu sûretde bi’l-ittifâk sıhhat ve lüzûmu kütüb-i mu‘teberân-ı fıkhiyyede sahha ve lezime en harece
mine’s-sülüs kavliyle mansûs ve musarrah olmağın vakf-ı mezkûr lede’ş-şer‘i’l-enver bilâ-muhâkeme
sahîh ve lâzım olub naks ve nakîzine mecâl muhâl oldu cerâ zâlike ve hurrire fî-Rebî‘ülevvel sene
1333 ve fî-Kânûnusânî sene 1915.
Nâib-i Kazâ-i İstolca.
1534
Şariç Ali Ağa bin Mustafa’nın Stolaç’ta Sultan Selim, Uzunoviç Mahallesi’nde İsmail Kaptan camileri
ve çeşmesinin tamiri ve görevlilerin ücretlerinin karşılanması, İslam kadın ve erkek ilk mektebindeki
çocuklara ve hocalarına hediye ve elbise, ayakkabı alınması hizmetleri içün terekesinden 4470 kronu,
kahvehâne, ev, arsa ve Oyliçiç Köyü’nde bağını vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Şariç Ali Ağa bin Mustafa, inhabitant of İstolça. According to the waqfiyye 4470
kron, a coffeehouse, a house, field and vineyard are endowed in order to pay the salaries to the
employees of Sultan Selim and İsmail Kaptan Mosques and to repair the mosques and fountains; to
buy presents and clothes to the studets and teachers of the girls and boys schools.
Ovo je vakuf Šarić Ali age sina Mustafe koji je uvakufio 4470 kruna od svoje zaovstavštine, kafanu,
kuću i parcelu u selu Ojličić za pokrivanje troškova džamija Sultan Selim i Ismail Kapetan u Stocu; za
kupovinu odjeće i obuće učenicima i učiteljima u osnovnoj školi.
Tarihsiz
Vasiyyetnâme Sûreti
Şariç Ali bin Mustafa an-Kasabai İstolça
el-Hamdu li’llâhi’l-Hayyi’l-Kayyûmi’l-Kadîmi’l-Ezeliyyi’llezî lâ-yemût ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-resûlihi Muhammedini’llezî mâte cismâniyyetihi ve lâkin menâri hüdâti ebediyyü’s-sübût ve
alâ-âlihi ve ashâbihi’llezîne menâhici irşâdâtihim ilâ-yevmi’d-dîn lâ-yefût çünki her zî-rûh her ne
kadar ömri sürse hayât-ı dünyeviyenin hesâbını görmek içün âkıbet dâr-ı fenâdan dâr-ı ukbâya irtihâl
ile mahkûm bulunub ve mâdâm ki benî beşerin hayâtı gaflet ve nisyânla mevsûm olub iktisâb-ı hasenât
ve ictinâb-ı seyyiâtda kusûr ve küsûru der-kârdır hayât-ı âcizânemde nekâyıs ve nevâkısı hasbe’l-im-
kân telâfî içün ve (kutibe aleykum izâ hadara ehadekumu’l-mevtu in tereke hayran el-vasiyyetu) ve
(men mâte alâ-vasiyyetin mâte âla tarîkati ve sünneti) irşâdât-ı İlâhî ve Nebevîye imtisâlen vesâya-yı
âtîyeyi tavsiye iderim kaçan üzerimde emârât zâhir olsa inşâallah yanımda bulunacak ihvân kelime-i
şehâdeti telkîn ve Kur’ân-ı Kerîm’i tilâvet ideler şâyed nâsın maddî hukûku üzerimde sâbit olsa îfâ ve
hukûk-ı ma‘nevîleri hak sâhibini her ne vechile olsa irzâ ve istihlâl ideler techîz tekfîn cemî‘ mâlımdan
edâ oluna ve sülüs mâlımdan ıskât-ı salât içün iki bin guruş keffâret-i savm içün üç yüz guruş fidye-i
savm içün yetmiş beş guruş keffâret-i imân içün bin iki yüz elli guruş zekât içün üç yüz doksan guruş
hukûk-ı ibâd içün yüz guruş bir kurbân yüz guruş sadaka-i fıtr yirmi beş guruş nüzûr içün yüz guruş
birinci ve yedinci ve kırkıncı ve sene hitâmında birer hatm-i şerîf kırâat içün üç yüz altmış guruş öte-
den beri hidmetimizde bulunmuş zükûr ve inâs hidmetkâr veyâ vârislerini hakkımda istihlâl içün üç
yüz guruş kendilerine tevzî‘ oluna üzerimdeki farz-ı haccı ma‘âza’llâh bi’n-nefs edâ itmeğe muvaffak
olmazsam ihrâm hakkında muhber bulunmak üzere nâmıma mütedeyyin-i sehâ ve ahlâk-ı hamîde ile
muttasıf bir zât ihcâc kılınub bol mebberât-ı sâire masârıf içün sekiz bin guruş kendisine virilsün.
1535
Iskât-ı salât 2000

Keffâret-i savm 300
Fidye-i Savm 75
Kefârât-i îmân 1250
Zekât 290
Hukûk-ı İbâd 100
Bir kurbân 100
Sadaka-i fıtr 25
Nüzûr içün 100
Hatemât-ı şerîf 360
Hidmetkârlara 300
Bedel-i Hac 8000
Cem‘an 13000
1536
Teşne
Tešanj
Salih Efendi bin Molla Hasan Kariç Vakfı
Salih Efendi bin Molla Hasan Kariç Vakfı
Teşne Kazası Duboy Kasabası’ndan Salih Efendi bin Molla Hasan Kariç’in Duboy Kasabası Kariç
Mahallesi’nde bulunan bir tarafı Suliç Salih, bir tarafı Ömer Kovaçeviç bahçesi, bir tarafı Loka
tarlası ve bir tarafı umumi yol ile sınırlı bahçesini geliri, Ramazan ayında hatim okunması, kasabada
bulunan caminin ışıklandırma giderleri, çeşmenin tamiri ve vakfedilen bahçenin ıslah ve tımarı için
vakfetmesi.
It is the waqf charter of Salih Efendi bin Molla Hasan Kariç from Teşne Kazası the town of Duboy
that he endows a garden in Kariç neighbourhood in the town of Duboy which is limited one side
with Suliç Salih, one side with Ömer Kovaçeviç garden, one side with Loka field and one side with
public road and the income to be spend for reading hatim in the month of Ramadan, for the lightening
expenditures of the mosque in the town, for the repairment of the fountain, and for the islah and timar
of the endowed garden.
Ovo je vakufnama Saliha efendije sina Mula Hasana Karića iz Tešnja kod Doboja. On je uvakufio vrt
u Karić mahali u gradu Doboju koji je ograničen s jedne strane vrtom Sulić Saliha, s jedne strane sa
vrtom Omera Kovačevića, s jedne strane sa njivom Loka i sa jedne strane sa javnim putem, a prihod
će se potrošiti za učenje Hatme u mjesecu Ramazanu, za troškove osvijetljenja džamije u gradu, za
sanaciju česme, i održavanje uvakufljenog vrta.
Şaban 1290 h. / Ekim 1873

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi A-4492; A-3853
Mâ-fîhi mine’l-vakfi ve’l-iʻtirâf sahha indî kemâ hüve de’bü’l-eslâfi mine’l-müctehidîni’l-eşrâf

mürâ‘iyen li’ş-şurûti ve âlimen bi’l-hilâf ve ene’l-fâkiru ileyhi azze şânuhu Mehmed Sırrı el-Müvellâ
bi-Kazâ-i Teşne.
Hamd-i cemîl-i mevfûr ve şükr-i cezîl-i ğayr-i mahsûr ol vâkıf-ı hafâyâ-yı zamâir ve kâşif-i habâyâ-yı
serâir olan cenâb-ı mucid-i âmme-i mümkinât ve münşi’-i kâffe-i masnu‘ât-ı teʻâlâ şânuhu ani›ş-şe-
bîhi ve’l-mesîl ve tekaddese zâtuhu ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bargâh-ı
mukaddeslerine sezâvar ve vâcib-i iktizâdır ki envâʻ-ı benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile
birle inşâ ve ihtirâ‘ idüb (ed-dünya mezraʻatü’l-âhire) ve ulâ-yı zerî‘a-i âkıbet eyledi ve salavât-ı tay-
yibât ve tahiyyât-ı halisât ol sultân-ı cumhûru›l-enbiyâ ve unvân-ı menşûru’l-asfiyâ mazhar-ı feyz-i
hakâyık hâfız-ı esrâr-ı dekâyık imâm-ı ka‘be-i kuds ve hümâm-ı Medîne-i üns sadr-ı süffe-i safâ Mu-
hammedini’l-Mustafa salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-i
münevverlerine olsun ki vücûd-ı şerîfleri sebeb-i icâd-ı kevn ve mekân bâʻis-i hilkat-i ins ü cân oldu
ve tahiyyât-ı bî-ğaye ve teslîmât-ı mâ-lâ nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâma olsun
ki, her biri sırât-ı müstakîmde necm-i hüdâ ve felek-i ihtidâda şams-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ
aleyhim ecma‘în.
1539
Emmâ ba‘d; sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûcib-i tastîr-i hitâb oldur ki, Teşne Kazâsı’na muzâfe Doboy
Kasabası sâhibü’l-hayrât ve râgıbü’l-hasenât Salih Efendi ibn Molla Hasan Kariç meclis-i şer‘-i
münîrde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği kebîr oğlu Molla Mesud
mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin ye-
dim mülk ve hakkım olub Kariç Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafı Soliç Sâlih bağçesi ve bir tarafı Ömer
Koca Bey bağçesi ve bir tarafı loka tarla taraf-ı râbi‘-i tarîk-i âm ile mahdûd bir kıt‘a bağçe eşcâr-ı
müsmire ve gayr-ı müsmire cemî‘ tevâbi‘ levâhıkıyla vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhal-
led ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki, bi-emri’llâhi teʻâlâ vefât eyledigimden sonra
her sâl-ı ale’l-ittisâl Ramazân-ı şerîf hulûlünde bağçe-i mahdûd-ı mezkûr gallesinden mushâf-ı şerîf
hatme kıraâtine müdâvemet ve sevâbı rûhuma muvâsalat ve ihdâ eyleye ve câmi‘-i şerîfde kezâlik
rûhum içün bir mukavva mum ve üç kıyye don yağıyla bir mum ve kezâlik çeşmenin suyu taʻmîr ve
bir hissesi mezkûr bağçe taʻmîr ve îmâr oluna ve mâdemki kayd-ı hayâtda olam mütevellînin azl ve
nasbı yedimde ola vefât eyledigimde merkûm oğlum Molla Mesud mutasarrıf ola baʻde’l-vefât evlâd-ı
evlâd-ı evlâd-ı zükûr karnen baʻde karnin batnen baʻde batnin ilâ-en-yerisa’llâhu te‘âlâ’l-arz ve men
aleyhâ mutasarrıf olalar tasarruf ve gallesiyle müntefi‘ ve müstefid olsunlar oğlum mezkûr mütevellî
Molla Mesud’a teslîm ol dahi kabz ve tesellüm birle sâir mütevellîler evkâfı tasarrufu gibi tasarruf
eyledikleri gibi tasarruf itdiklerinden sonra emr-i vakf beyân-ı şer‘î üzere ve şurûtı erkân-ı kavîm
üzere hatm-i hitâm bulmuşken vâkıf-ı zi’l-avârif inân-ı vifâkı semt-i âhere sârif olub birle vakıfdan
rucu‘ ve mukaddemât-ı nizâ‘ ve cidâle şurû‘ idüb dedi ki vakf-ı akâr imâm-ı azam ve hümâm-ı efhâm
katında lâzım olmayub binâen aleyh vakf-ı mezkûrdan rücu‘ ve istirdâd itmekle benim içün mesûğ-ı
şer‘iyyesi vardır mütevellî oğlum Molla Mesud keff-i yed idüb bana redd ve teslîm eylesün diyü da‘vâ
ve ibrâz-ı müdde‘â eyledükde mütevellîden bu husûsa cevâb taleb olundukda tarîk-i savâba delîl-i kâfi
ve sebîl-i sedâdda rehnümâ-yı şâfi olan cevâb-ı bâ-savâb virüb dedi ki, vakf-ı akâr imâm-ı Azam ve
hümâm-ı efhâm hazretleri katında sıhhat lüzûmu müstelzim olmamakla vakıfdan rucû‘a hükm-i hâkim
ile mesâğ vardır lâkin imâmeyn katlarında husûsan baʻde’t-tescîl-i şer‘î ve teslîm-i ile’l-mütevellî ol-
dukda vakf lüzûm kâbilinden olub redden imtinâʻ ve husûmât ve nizâ‘ itdiklerinde hâkim-i muvakki‘-i
sadr-ı kitâb tubâ lehu ve hüsnü meâb tarafeynin edillesine nazar idüb ve mubtil-i hayr olmakdan ha-
zer idüb âlimen bi’l-hilâfi fi-mesâili’l-evkâf olub vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin
min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innema ismuhu
ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alim ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ
zâlike ve hurrire şehr-i Şa‘bâni’l-muazzam sene tis‘în ve mieteyen ve elf.
1540
Ahmed Ağazâde Hacı Şeriçoğlu Vakfı
Ahmed Ağazâde Hacı Şeriçoğlu Vakfı
Teşne Kasabası Abdi Paşa Mahallesi sakinlerinden Ahmed Ağazâde Hacı Şeriçoğlu’nun cenaze
masraflarına ve kasabada ihtiyacı olan hayratlara harcanmak üzere malının üçte birinin
vasiyetnamesidir.
It is the testamant of Ahmed Ağazâde Hacı Şeriçoğlu, inhabitant of Teşne, Abdi Pahsa Quarter.
According to the testamant, 1/3 of the founder’s wealth is endowed in order to supply the needs for
funeral ceremony of the founder of the waqf and to be given to the pious foundations of the town.
Ovo je testament Ahmed Agazâde Hadži Šerićoglu nastanjenog u Tešnju u Abdi Pašinoj mahali.
Prema testamentu 1/3 njegovog imanja je uvakufljeno kako bi se obezbjedile potrebe za dženazu i za
hajrate u kasabi kojima je potrebna podrška.
19 Safer 1300 / 30 Aralık 1882

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemin ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ ve nebiyyinâ ve şefîʻina ve
mevlanâ Muhammed ve âlihi ve ashâbihi ecmaʻîn eşhedu enlâ ilâhe illa’llâh ve eşhedu enne Muham-
meden abduhu ve resûluhu.
Emmâ baʻd bu abd-i zaʻîf-i fakîr ve müznib-i pür-taksîrü’r-râci rahmeti Rabbi’l-müctebâ bi-emri’llâhi
teʻâlâ küllü nefsin zâ’ikatu’l-mevt ve küllü sivâhin bilâ-kayd(?) el-fevt müfâdınca vefât eylediğimde
cemîʻ mâlımdan vech-i mesfûr üzere techîz ve tekfîn îfâ ve şâyed bir kimesneye deynim zuhûr ider
ise baʻde’l-edâ bâkî kalan cemîʻ mâlım sülüsü her ne ise baʻde’l-ifrâz sülüs-i mezbûrdan bin beş yüz
guruş iskât-ı salâtım ve kefâretime vech-i meşrûʻ üzere devr ve fukarâ-i müslimîne tevzîʻ ve vasiyy-i
muhtârım tensîb itdiği kadar nakden rızâen li’llâhi teʻâlâ Kur’ân-ı Âzimü’ş-şân hatm-i şerîf tilâvet
idenlere iʻtâ oluna ve kabrimde kırk gün Yâsin-i Şerîf rızâen li’llâhi teʻâlâ tilâvet iden bulunur ise yine
vasiyy-i muhtârım münâsib gördüğü mikdâr guruş ol kârîye iʻtâ oluna ve sülüs-i mezkûrdan bâkî kalan
yine vasiyy-i muhtârım kasabamızdan ehl-i salâh birkaç kimesne ile bi’l-müşâvere vücûh-ı birre ve
hayrâtdan en elzem gördükleri yere vasiyy-i muhtârım harc ve sarf eyleye deyu taleben li-merzâtihi
teʻâlâ vasiyyet eyledim ve vech-i meşrûh üzere vesâyâ-yı merkûmeyi tenfîze Kasaba-i Teşne Sukiye
Mahallesi sâkinlerinden el-Hâc İsmail Firuz Beyzâde İsmail Ağa’yı vasiyy-i muhtârım nasb ve taʻyîn
eylediğimi ol dahi vech-i mesbûk üzere vesâyet-i merkûmeyi kabûl ve hidmet-i lâzımesini kemâ yen-
bağî edâya taʻahhüd eylediği müşʻir işbu vasiyyetnâmem bi’t-tahrîr techîz ve mûmâ ileyh İsmail Ağa
yedine iʻtâ kılındı fî 19 Saferu’l-Hayr sene 1300.
el-mûsî Teşne Kasabası Abdi Paşa Mahallesi sâkinlerinden Ahmed Ağazâde Hacı Şeriçoğlu
Şuhûdü’l-hâl: Müftî-i Teşne Mehmed Mesud, Hacı Firuz Beyzâde Muhammed Ağa an-Mahalle-i
Asım.
Defʻa Şuhûdü’l-hâl fî 20 Rebîʻülevvel 1322: İbrahim Muyagiç, İbrahim İsmail Begoviç
Aslına mutâbık olduğu tasdîk olunur.
Ragıb
1541
Mahmud Mesud Efendi bin Hafız Ali Rıza Vakfı
Teşne sakinlerinden Mahmud Mesud Efendi bin Hafız Ali Rıza’nın geliri Teşne’de bulunan Gazi
Ferhad Bey Medresesi görevlilerine verilmesi için 286 forint nakit parayı vakfetmesi.
This is the foundation certificate-charter of Mahmud Mesud Efendi bin Hafız Ali Rıza from Teşne that
he dedicated 286 forint cash money to be paid to the incumbents of Gazi Ferhad Bey Madrasah.
Ovo je vakufnama Mahmud Mesuda Efendje sina Hafız Ali Rize iz Tešnja kojom je uvakufio 286 forinti
u gotovini da se isplati uposlenicima Gazi Husrev Begove Medrese.
8 Şevval 1314 / 12 Mart 1897

Vakfnâme Sûreti
Nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Yusuf Saadeddin el-Müvellâ hilâfe kazâ-i Teşne ufiye anhuma.
Yusuf Saadeddin
Teşne Kazâsı Mahkeme-i şerʻiyyesi
el-Hamdu li’llâhi’llezî e‘azze havâssa ibâdihi bi-sarfi emvâlihim ilâ-envâʻi’l-hayrât ve e‘ânehum
alâ-iktisâbi asnâfi’l-mehâmidi ve’l-meberrât ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muham-
medin hayru’l-beriyyât ve âlihi ve ashâbihi yevme yestezıllu’l-merʻu tahte’s-sadakât.
Emmâ baʻd işbu vakfiyye-i celîli’ş-şân ve cerîde-i bedîʻu’l-unvânın tahrîr ve inşâsına dâʻî ve tastîr
ve imlâsına bâdî oldur ki Banaluka Sancağı’na mülhak Teşne Kasabası’nda Sukiye Mahallesi’nde
sâkin Teşne Kazâsı müftîsi ve Gazi Ferhad Bey Medresesi müderrisi İsmail Begoviçzâde fekâhat-
lü Mahmud Mesud Efendi ibn Hâfız Ali Rıza Efendi kazâ-i mezkûr mahkemesinde meclis-i şerʻ-i
şerîf-i enverde vakf-ı âti’l-beyâna mütevellî nasb ve taʻyîn itdiği mahalle-i mezbûre sâkinlerinden ve
medrese-i mezkûr vakfının mütevellîsi Galyaşizâde Salih Ağa ibn el-Hâc Mehmed Ağa mahzarında
ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî idüb ve tayyibe teʻâlâ ve tekaddes hazretlerinin fazl ve
kereminden mâlik olduğum atyeb-i mâl ve enfes-i menâlinden nakd-ı rayîcu’l-vaktden iki bin iki yüz
seksen altı forinti ifrâz ve sâir emlâkden mümtâz kılub hasbeten li’llâhi’l-Ehad ve taleben li-merzâti’l-
lâhi’s-Samed vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve
taʻyîn eyledim ki:
Mezkûr iki bin iki yüz seksen altı forint beher sene ale’t-teʻâkub ve’t-tevâlî onu on bir forint hesâbıyla
usûl ve kâʻidesi vechle rehn-i kavî ve kefîl-i melî ve lede’l-hâce ikisinden biriyle alâ-vechi’ş-şerʻî
yed-i mütevellî ile istirbâh olunub bi-fazli’llâhi teʻâlâ ve keremihi hâsıl olacak ribh ve nemâsından
yüz altmış sekiz forint altmış krayçar ve medrese-i mezbûre müderrisi bulunduğum hasebiyle kendü
nefsime ve cihet-i mezkûreden keff-i yed itdiğim hâlde ulûm-ı ilâhiye-i Arabiye ve tefsîr ve ehâdîs-i
şerîfe taʻlîmine muktedir nasb ve taʻyîn olunacak müderris ve muʻallime ve bu vechile ilâ-mâşâallâhu
teʻâlâ nasb ve taʻyîn oluna gelecek müderrisîne iʻtâ oluna ve ribh-i mezkûrun bâkîsi evvelen altmış
forint dahi medrese-i mezkûre dershânesinin levâzım-ı tenvîriye ve teshîniyesine yed-i mütevellî ile
1542
Mahmud Mesud Efendi bin Hafız Ali Rıza Vakfı
sarf oluna ve tevliyet-i mezbûreye ber-hayât oldukça mûmâ ileyh Galyaşizâde Salih Ağa mutasarrıf
ola ve baʻde vefâtihi vakf-ı mezbûra kâdî efendiler hazerâtı çarşu ahâlî-i müslimesinden muʻteber
birkaç zâtın re’y ve tensîbiyle emîn ve mütedeyyin ve her vechile umûr-ı vakfı rü’yete muktedir bir
kimesne mütevellî nasb ve taʻyîn ve vakf-ı mezbûrun nezâreti dahi Teşne Kazâsı kadıları efendilere
müfevvez olub biri birinden sonra nezârete sarf ve sayʻ ve himmet buyurmalarıyla inda’llâhi’l-Meli-
ki’l-Gafûru’l-Müstetâb ve meʻcûr olalar ve vakf-ı mezkûrun tebdîl-i şurût ve tağyîr-i kuyûdu merreten
baʻde uhrâ yedimde ve meşîhimde ola ve emri’llâhi teʻâlâ mürûr-ı zamân ve kürûr-ı aʻvâm ile şurût-ı
mezkûrenin icrâsı müteʻazzir olur ise vakf-ı mezkûr ribh-i senevîsinin nısfı mutlakâ fukarâ-yı Müs-
limîn’e sarf ve nıfs-ı diğeri Mekke-i Mükerreme ve Medîne-i Münevvere fukarâsına sarf olunmak
üzere muʻtemed bir kimesne vâsıtasıyla irsâl oluna deyu taʻyîn ve tahsîs-i şurût ve tebyîn-i kuyûd
iderek meblağ-ı mezbûr iki bin yüz seksen altı forinti fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyh
Salih Ağa’ya teslîm ve ol dahi meblağ-ı mezbûru kabz ve tesellüm eyledi baʻdehu vâkıf-ı mûmâ ileyh
Mahmud Mesud Efendi meclis-i şerʻ-i şerîf-i enverde ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Ağa’nın muvâ-
cehesinde vakf-ı nukûd ve zımnında taʻyîn olunan şurût ve kuyûd eimme-i kirâm eskenehumullâhu
teʻâlâ fî-dâri’s-selâm hazretlerinin indlerinde bâtıl ve hâliye-i sıhhatden âtıl olmağla vakf-ı mezkûrdan
rücûʻ ve mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Ağa’ya meblağ-ı mezbûr iki bin iki yüz seksen altı forinti bana
redd ve teslîm itmek üzere kıbel-i şerʻ-i şerîf-i enverden tenbîh olunması taleb eylerim deyu daʻvâ ve
mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Ağa dahi cevâbında fi’l-hakîka lede’l-eimmeti’s-selâse vakf-ı nukûd
ber-minvâl-i meşrûh üzeredir lâkin Cennet-makarr İmam Züfer hazretleri indinde vakf-ı nukûd ve
zımnında beyân olunan şurût ve kuyûdun sıhhati mukarrerdir deyu müdâfaʻa mezkûr akçenin teslî-
minden imtinâʻ itmeğin hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb tûbâ lehu ve hüsnü meâb efendi hazretleri
huzûrunda tarafeyn müterâfiʻân ve her biri fasl u hasme tâlibân oldukları hâlde idâme-i hayrı evlâ ve
ibkâ-i vakfı ahrâ görüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun İmam Züfer
hazretlerinin re’y-i münîri üzere sıhhatine hükm-i sahîh-i şerʻî ve kazâ-i sarîh-i merʻî eyledikden son-
ra vâkıf-ı mûmâ ileyh Mahmud Mesud Efendi tekrâr nizâʻa şürûʻ ve bast-ı mukaddemâta rücûʻ idüb
eğerçi nukûd-ı mezkûrenin vakfiyyeti hükm-i hâkim ile sahîh oldu lâkin imam-ı azam ve pîşvâ-yı
efham Ebû Hanife Numan ibn Sabit hazretleri katında sıhhat müstelzim-i lüzûm olmamağla vakfdan
rücûʻa miknet ve fesh ve ibtâle kudret olmağın vakf-ı mezkûrdan bu vechle rücûʻ eyledim deyu tekrâr
daʻvâ-yı istirdâd idicek mütevellî-i mûmâ ileyh dahi cevâbında eğerçi imâm hazretlerinin kavl-i şerîfi
üzere sıhhat lüzûmu müstelzim değildir lâkin imâmeyn-i hümâmeyn Ebû Yusuf ibn İbrahim ile İmâm
Muhammed ibn Hasan eş-Şeybânî hazretlerinin indlerinde sıhhat lüzûmundan gayr-ı muzâfdır deyu
tekrâr murâfaʻa ve merreten baʻde uhrâ müdâfaʻa fasl-ı sâbıkı ihkâm ricâsıyla lüzûm-ı vakf dahi kazâ-i
iltimâs idicek hâkim-i müşârun ileyh mütevellî-i mezbûra muvâfakat buyurub vakf-ı mezkûrun lüzû-
muna dahi hükm-i sahîh-i şerʻî ile hükm itmeğin min-baʻd hükm-i hâkim-i müşârun ileyh ile vakf-ı
mezbûr sahîh ve lâzım olub nakz ve tahvîli muhâl ve tebdîlleri ve tağyîri mümteniʻ old. Cerâ zâlike
ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâmin min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene erbaʻa aşer ve selâse mie ve elf
min-hicreti men lehü’l-izzu ve’ş-şeref. Kayd şod fî 17 Temmuz 1899.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i şerʻiyye kâtibi Sanciç Mustafa Efendi bin Mustafa, Dukatarzâde Hâfız
Mehmed Ali Efendi, İmam Hacı Hâfız Derviş Efendi ve gayruhum.
1543
Ali bin Mehmed Molla Bekiroviç Vakfı
Teşne Kazâsı sakinlerinden Ali bin Mehmed Molla Bekiroviç’in geliri vâkıfın defin işlemlerinde
harcanmak, Debbağhâne Camii’nde bulunan imam-hatip efendiye ve müezzine ve vakıf mütevellîsine
maaş olarak verilmek, her sene Rebiülevvel ayında aynı camide mevlit okunması için harcanmak
üzere 710 kron nakit para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Ali bin Mehmed Molla Bekiroviç, inhabitant of Teşne. According to the waqfiyye
710 kurus is endowed in order to provide the needs for the funeral ceremony of the founder; to pay the
salaries of the imam-hâtib and muezzin of Debbâğhâne Mosque and mutawalli and to pay the money
for annual mawlid ceremonies.
Ovo je vakufnama Alije, sina Mehmeda Mula Bekirovića, nastanjenog u Tešnju. Prema vakufnami,
uvakufljeno je 710 groša kako bi se obezbjedili troškovi dženaze za osnivača; isplatile plate imama i
mujezina džamije Debbâğhâne i mutevelije, te za troškove godišnjih mevluda.
15 Rebiülevvel 1319/ 2 Temmuz 1901

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıfnâme Sicil 2, Sayfa: 34, Sıra: 364
Mâ-fihi’l-vakfi ve’ş-şurûti cerâ indî ve sudire’l-hukmu’l-mezkûr minnî âlimen bi’l-hilâfi’l-vâkiʻ bey-

ne’l-eimmeti’l-ecilleti ve ümenâi’l-milletihi harrerehu’l-fakîri ileyh Ali Rıza en-nâib bi-Kazâi Teşne
gufire leh. Ali Rıza
İki kronluk pul işbu vakfiyye-i sahîha-i şer‘iyyenin müsveddeliği üzerine yapışdırılmışdır. Fî 15 Re-
bîʻülevvel sene 1319.
Nâib-i Kazâ-i Teşne Ali Rıza
Ali bin Mehmed Monla Bekiroviç der-Teşne
Hamd-i mevfûr ve şükr-i nâ-mahsûr ol vâkıf-ı umûr-ı cumhûr tenezzehe ani’l-aczi ve’l-kusûr hazret-
lerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukaddeslerine mu‘ayyen ve maksûrdur ki arsa-i kâinât ânın vakf-ı
âmmı ve kâffe-i mahlûkat vazîfe-i nûr-ı ihsân ve tefâsir ve ukûd-ı dürûd ve amîmü’l-vürûd ol sâhib-i
makâm-ı Mahmûd ve misbâh-ı bezmgâh-ı vücûd ve miftâh-ı hazâyin-i sehâ ve cûd habîb-i hüdâ resûl-i
kibriyâ Muhammed el-Mustafa Ahmed Müctebâ aleyhi efdalü’s-salavât ve ekmelü’t-tahiyyât hazret-
lerinin riyâz-i meşâhid-i aliyye ve hadâik-i merâkıd-ı celîleleri cânibine olsun ki nizâm-ı benî Âdem
anların şerî‘atı ile sâbit ve dâimdir ve dahi ashâb ve evlâd ve ahbâbları üzerlerine olsun ki her biri
tarîk-i Hakka hâdî ve sübül-i tevfîka münâdîlerdir rıdvânu’llâhi aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve bedî‘ü’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve bâdî ve tastîr
ve imlâsına sebeb ve âdî oldur ki Teşne Kazâsı’nda vâkiʻ Radoşe Karyesi’nde sâkin iken fî 20 Cemâ-
ziyelâhir sene 1317 ve fî 25 Teşrînievvel sene 1299 târîhiyle vedâ‘-i âlem vefât iden Ali bin Mehmed
Monla Bekiroviç hisse-i vereseleri zevce-i metrûkesi Ayka binti Salih Yobriç ve li-ebeveyn ammî
oğulları İsa ve Salih benân Molla Bekiroviç ile merhûmun vasiyy-i muhtârı olub muahharan vefât iden
kasaba-i mezbûr sâkinlerinden İsmail bin İbrahim Kahoviç ekber evlâdı Hâfız İbrahim Efendi Kaho-
1544
Ali bin Mehmed Molla Bekiroviç Vakfı
viç nâm kimesne bilâ-da‘vet fî 15 Rebîʻülevvel sene 1319 târîhiyle bura mahkeme-i şer‘iyye huzûruna
gelüb akd olunan meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâmi’l-vakf
ve’t-tekmîl mütevellî nasb ve taʻyîn olunmağla tevliyeti kabûl iden kasaba-i mezbûrda Debbâğhâ-
ne Câmi‘-i Şerîfi’nin mütevellîsi olan Hacı Mehmed Ağa Ali Kehabiç ibn Murad Ağa nâm kimesne
mahzar-ı muvâcehesinde her biri bi’l-asâle ve bi’l-verâse ve bi’l-vesâye ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı
sarîh-i mer‘î idüb merhûm Ali bin Mehmed Molla Bekiroviç nâm kimesne hâl-i hayâtında ve kemâl-i
akl ve sıhhatde iken ben bi-emri’llâhi teʻâlâ vefât eyledikde cemî‘ emvâl-i menkûle ile sarf-ı emlâkdan
sülüs geleni ifrâz idüb ve sülüs-i mezkûrdan yüz fiyorin veyâhûd şimdiki hâlde tedâvül iden iki yüz
kron techîz ve tekfîn ve ıskât-ı savm ve salavât ve sâiresiyçün harc ve sarf oluna ve fazla kalur ise
ve ceddime birr ve hayra sarf oluna deyu vasiyyet-i vesâyâ-yı merkûmeyi tenfîzine kasaba-i mezbûr
sâkinlerinden İsmail bin İbrahim Kahoviç nâm kimesneyi kendüye vasiyy-i muhtâr nasb ve taʻyîn
eyledikde ol dahi vasiyyet-i merkûmeyi bi’l-muvâcehe baʻde’l-kabûl tenfîz-i vesâyâsına mutazammın
fî 16 Cemâziyelâhir sene 1317 târîhlü olub işbu meclis-i şer‘de ibrâz ve irâe olunan bir kıtʻa vasiyyet-
nâmeyi vâsiyy-i muhtârı müteveffâ-yı merkûm İsmail Kahoviç nâm kimesnenin yedine baʻde’t-teslîm
mûmâ ileyh merhûm Ali’nin vasiyyet ciheti müsâid olmağla mucebince vâsiyy-i muhtârı merkûm
İsmail Kahoviç nâm kimesne ber-mûceb-i vasiyyetnâme vasiyyet-i merkûmeyi ifâya mübâşeret itme-
nizin ber-vech-i muharrer târîhden bir sene akdem vefât itmekle ve sülüs-i vasiyyet ciheti bu kâtibler
el-hâletü hâzihi mu‘attala olub bu ise revâ ve câiz olmayub ve bizler müteveffâ-yı merkûm Ali Be-
kiroviç hisse-i verese ve terekesine müstehak olmamızla mûsî-i merhûm Ali’nin vasiyyet-kerdeleri
olan ber-vech-i muharrer cemîʻ emvâl-i menkûle ile emlâkinden sülüs hissesine isâbet iden beş yüz
on kron baʻdemâ sarf-ı vakfiyyete tahvîl olunmak üzere matlûbumuz olmağla mûsî-i merkûm Ali’nin
emvâl-i menkûle ile emlâkden sülüs hissesine isâbet iden beş yüz on kron hasbeten li’llâhi’s-Samed
ve taleben li-merzâtihi fî-külli’l-emvâl vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile bi’l-asâle
ve bi’l-verâse ve bi’l-vesâye vakf ve habs idüb şöyle şart ideriz ki:
Meblağ-ı nukûd-ı mezkûru bâ-yed-i mütevellî rehn-i kavî veyâhûd kefîl-i melî ile senevî ziyâde ol-
mayub kalemiye ve kâtibiye nâmıyla ve nâm-ı diğerle hiçbir nesne taleb itmeyüb onu on bir hasebiyle
bâhir-i şer‘î istirbâh olunub ve meblağ-ı mezbûr üzerine senevî hâsıl olan ribhi altı sehm üzerine
taksîm oluna sihâm-ı mezbûrdan iki sehmi Debbâğhâne Câmi‘-i Şerîfe’de el-yevm müstahdem bulu-
nan ve ilâ-mâşâllâhu teʻâlâ bulunacak imâm ve hatîb efendiye virile ve bir sehmi dahi câmi‘-i şerîf-i
mezbûrda bulunan ve bulunacak müezzin efendiye virile ve iki sehmi dahi beher sene şehr-i Rebîʻü-
levvel’de câmi‘-i şerîf-i mezkûrede mevlid-i Nebî kırâat olunub sevâbı merhûm mûmâ ileyhin rûhuna
ihdâ oluna ve bâkî kalan bir sehmi dahi mütevellî-i mûmâ ileyh Mehmed Ağa hidmeti mukâbilinde
ahz ide deyu şartıyla vakf-ı mezkûrun cihetlerini tenfîze mûmâ ileyh Hacı Mehmed Ağa’yı ber-vech-i
muharrer mütevellî nasb ve taʻyîn eylediğimizde ol dahi tevliyet cihetini ber-minvâl-i muharrer baʻ-
de’l-kabûl meblağ-ı mezbûr beş yüz on kronu mûmâ ileyh Hacı Mehmed Ağa’yı nakden olarak yeden
bi-yedin edâ ve teslîm eylediğimizde ol dahi meblağ-ı mezkûru vakfiyyet üzere bi’t-tevliye ahz ve
kabz ve kabûl ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi didiklerinde
gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î sülüs-i vasiyyet ciheti vakfiyye-i baʻde’t-tahvîl vakf-ı mezkûr lede’ş-şer‘i’l-en-
ver bilâ-murâfa‘a ve lâ-muhâkeme sahîh ve lâzım ve mütehattim olub nakz ve nakîzine mecâl [muhal]
semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm Cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-hâmis
aşer min-şehri Rebîʻülevvel li-sene tis‘a aşer ve selâse mie ve elf ve fî 2 Temmuz sene 1901.
Şuhûdü’l-hâl: Debbâğhâne İmâmı Hâfız Salih Efendi Kahoviç, mahalle-i mezbûreli Murad Yobriç,
Mahkeme Kâtibi Mustafa Efendi Hanciç ve gayruhum.
1545
Debreli Rüstem Ağa bin Molla Mehmed Molla Aliç Vakfı
Teşne sakinlerinden Debreli Rüstem Ağa bin Molla Mehmed Molla Aliç’in, vâkıfın defin işlemlerinin
karşılanmasına; Çarşı Camisi imam ve müezzinine maaş verilmesine, camiye mum alınmasına, her yıl
vâkıfın ruhu için Ramazan ayında Kur’ân okunmasına; Sufiye Mahallesi çeşmesinin tamirine, vâkıfın
eşine gelir olarak verilmesine harcanmak üzere 1050 forint para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Debreli Rüstem Ağa bin Molla Mehmed Molla Aliç, inhabitant of Teşne. According
to the waqfiyye, 1050 forint is endowed in order to supply the needs for funeral ceremony of the
founder of the waqf; to pay salaries of Çarşu Mosque imam and muezzin; to buy candles for tyhe
mosque; to pay salary to whom reads Qur’an for the sake of the founder; to repair the fountain in
Sufiye quarter and to give as an income to the wife of the founder.
Ovo je vakufnama Debreli Rustem Age sina Molla Mehmed Mula Alić nastanjneog u Tešnju. Prema
vakufnami 1050 forinti je uvakufljeno kako bi se obezbjedile potrebe za dženazu osnivača vakufa, da
se isplate plate za imama i mujezina Čaršijske džamije, da se kupe svijeće za džamiju, da se isplate
plate za učače Kurana u ime osnivača, da se plati popravak česme u mahali Sufije i da se da kao
prihod ženi od osnivača.
5 Zilkade 1319 / 13 Şubat 1902

Hayâtda muvaffak olmadığım sûretde benim vasiyy-i muhtârım tarafından icrâ olunması vasiyyet
eyledim.
Forint
600 Bedel-i hâc içün iʻtâ
100 Techîz ve tekfîn ve ıskât-ı salâtım içün
50 Çarşu Câmiʻ-i Şerif’in imâmına elli fiyorinden ribh iʻtâ olunması
50 Câmi-i mezbûrun müezzini içün elli fiyorinden ribh iʻtâsı
100 Sûkiye Mahallesi’nde bulunan pınar taʻmîri içün ve mûm îkâdiyçün ribh iʻtâsı
100 Her Ramazân-ı Şerîf‘de rûhum içün rızâen li’llâh hatm-i Kur’ân tilâvet iden hâfıza ribh
50 Taht-ı nikâhımda bulunan zevcem Hanumiça binti Mostavodiç Molla Emin nâm hatunu-
ma elli forint iʻtâ olunması
1050 Toplam

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlinâ Muhammedin ve âlihi ve sah-
bihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu fakîr taleben li-merzâtihi teʻâlâ vasiyy-i muhtârıma şöyle vasiyyet itdim ki ibtidâ
sülüs-i mâlımdan bin elli forint ihrâc ve bâlâda muharrer olduğu vech üzere altı yüz forint bedel-i hac
içün yani hâcca giden zâta iʻtâ olunması ve techîz ve tekfîn içün ve ıskât-ı salât içün yüz forint ve elli
1546
Debreli Rüstem Ağa bin Molla Mehmed Molla Aliç Vakfı
forint bi-istirbâh hâsıl olacak ribh Çarşu Câmiʻ-i Şerîf’in imâmına iʻtâ olunması ve câmiʻ-i mezbûrun
müezzine elli forintden hâsıl olacak ribhin iʻtâsı ve yüz forint bi’l-istirbâh hâsıl olacak ribh Sûkiye
Mahallesi’nde bulunan pınar taʻmîri içün ve mûm mukavvâ îkâdı içün sarf olunması ve gene yüz fo-
rint bi’l-istirbâh hâsıl olacak ribhi her Ramazân-ı Şerîf’de rûhum içün hatm-i Kur’ân tilâvet idenlere
iʻtâ olunması ve taht-ı nikâhımda bulunan Hanumiça binti Mostavodiç Molla Emin nâm zevceme elli
forint iʻtâ olunması vasiyyet eyledim ve bâlâda muharrer vücûh-ı birreden her kangısına ve şâyed
hiçbirisine muvaffak olamadığım hâlde vefâtımdan sonra oğlum Ahmed icrâ itsün ve anı yani oğlum
Ahmedi vasiyy nasb ve taʻyîn eyledim. Fî 5 Zilkaʻde sene 1319.
Şuhûdü’l-hâl: Hanciç Mustafa, Şir Begoviç Mehmed Bey, Hasan Tuzliç, el-Mûsi bi-mâ zukira Monla
Aliç, Rüstem.
Bâlâda ismi muharrer ta‘rîf-i şer‘le ma‘rûf mûmâ ileyh Debreli Rüstem Ağa bin Molla Mehmed Mol-
la Aliç işbu mahkeme-i şer‘iyyede Teşneli mahkeme-i şer‘iyye kâtibi Hanciç Mustafa Efendi ve Şir
Begoviç Mehmed Ağa bin Hacı İbrahim Ağa ve Dur Aliç Hasan Ağa min-ciheti’ş-şehâde hâzırîn-i
bi’l-meclis oldukları hâlde ber-minvâl-i meşrûh makâle vasiyyetnâmesini iʻtâ-yı takrîr ile vasiyyetnâ-
me-i mezkûrenin zîrinde huzûr-ı meclis-i şerʻde basılan mühr-i mûmâ ileyh Rüstem Ağa’nın mühr-i
zâtiyyesi olduğu tasdîk olunur. Fî-Muharremi’l-Harâm sene 1324 ve fî 26 Şubat sene 1906.
Nâib-i Kazâ-i Teşne
1547
Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Hâfız Bey Vakfı
Teşne Kasabası’nda bulunan Radoşe Köyü sakinlerinden Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Hâfız
Bey’in, akarı Gazi Ferhad Bey Camisi Vakfı’na bağlanmak üzere ve vakfettiği paranın gelirinden
Gazi Ferhad Bey Camisi’nde her yıl Rebiülevvel ayının on ikinci gecesinde mevlit okutulması için
toplam 4 dönüm ve 240 metrelik bahçe ve 200 kron vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Hâfız Bey, inhabitant of Teşne, Radoşe
village. According to the waqfiyye 4 acre and 240-meter garden will be united with the Waqf of Gazi
Ferhad Bey Mosque and 200 kron is endowed in order to organize mawlid ceremony every year on
12th of Rabi al-awwal.
Ovo je vakufnama Hadži Mustafa Age, sina Mehmed Age Hâfız Bega, nastanjenog u selu Radoše kod
Tešnja. Prema vakufnami, uvakufljeno je 4 duluma i 240 metara bašte koji će biti pripojeni vakufu Gazi
Ferhad Begove džamije i 200 kruna za organizovanje mevluda svake godine na 12 dan Rebiülevvela.
2 Zilhicce 1324 / 17 Ocak 1907

Fî 17/1 sene 907 târîh ve 82 şer‘î numrolu vakfnâme-i şer‘iyyenin sûret-i muhricesidir.
Hamd-i cemîl-i mevfûr ve şükr-i cezîl-i gayr-ı mahsûr ol vâkıf-ı hafâyâ-yı zamâir ve kâşif-i habâyâ-yı
serâir olan cenâb-ı mûcid-i âmme-i mümkinât ve münşî-i kâffe-i masnû‘ât-ı teʻâlâ şânuhu ani’ş-şebîhi
ve’l-mesîli ve tekaddese zâtuhu ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mu-
kaddesine sezâvâr ve vâcib-i iktizâdır ki ibdâ‘-ı benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile birle
inşâ ve ihtirâ‘ idüb dünyâyı mezraʻa-i âhiret ûlâyı zâri‘a-i âkıbet eyledi ve salavât-ı tayyibât ve tahiy-
yât-ı hâlisât ol sultân-ı enbiyâ ve unvân-ı menşûr-i asfiyâ mazhar-ı feyz-i hakâik hâfız-ı esrâr-ı dekâik
imâm-ı ka‘be-i Kuds ve hümâm-ı medîne-i üns sadr-ı suffe-i safâ Muhammed el-Mustafa salla’llâhu
teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-i münevverlerine olsun ki vücûd-ı
şerîfini sebeb-i îcâd-ı kevn ü mekân ve bâʻis-i hilkat-i ins ü cân oldu ve tahiyyât-ı bî-gâye ve teslîmât-ı
mâ-lâ-nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâma olsun ki her biri sırât-ı müstakîmde necm-i
hüdâ ve felek-i ihdâda şems-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb oldur ki Teşne Kasabası sükkânından zatı
ta‘rîf-i şerʻle mu‘arref sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât Hacı Mustafa Ağa bin el-müteveffâ Mehmed Ağa
Hâfız Bey nâm kimesne kazâ-i mezbûr mahkeme-i şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde
kasaba-i mezbûr sûk[ında] Gazi Ferhad Bey Câmiʻ-i Şerîf Vakfı mütevellîsi Hacı Ahmedoviç Hâfız
Emin bin el-müteveffâ Molla Bekir nâm kimesnenin mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı mer‘î
idüb vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde mülk ve hakkım olub kasaba-yı mezbûre hudûdunda
vâkiʻ Ravna dimekle nâm mevkî‘de ve Grontovniçe usûlunce Teşne ovinçesinde 2105’inci ulujakda
âmile âid tahtında kastralna çaniçe 2941/1 numrolu bi-hesâbi’t-terbîʻî iki dönüm ve 90 metroluk bâğ-
çesiyle mezkûr ovinçesinde 2267’nci ulujakda tahtında kastralna çaniçe 3012/3 numrolu bir dönüm
yüz elli metroluk terbîʻînde mülk bâğçesi ve kastralna çaniçe 43012 numrolu bir dönüm terbî‘inde
1548
Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Hâfız Bey Vakfı
arâzî-i mîriyyeyi hâvî gayr-ı menkûlât-ı mezkûr câmiʻ-i şerîfe merbût olmak üzere bi-cümleti’t-tevâbiʻ
ve’l-levâhık vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled birle vakf ve habs eyledim ve kezâlik
hulûs-ı niyyet ve safâ-yı taviyyet ile ahsen-i mâlımdan ve nefs-i menâlimden add ve ikrâr ve mevzû‘-ı
kîse-i imtiyâz eylediğim iki yüz kron meblağı hasbeten li’llâhi’l-Ferdi’s-Samed vakf-ı sahîh-i müeb-
bed ve habs-i sarîh-i muhalled birle vakf ve habs eyledim şöyle şartıyla ki:
Mezkûr câmiʻ-i şerîfde her senede mâh-ı Rebîʻülevvel’in on ikinci gününde sebeb-i âferîniş-i âlem
ve mûceb-i hilkat-i benî âdem ve habîb-i ekrem resûl-ı muhterem Muhammedini’l-Mustafa salla’l-
lâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin tilâvet ve ayât-ı Muhammediyye ve kırâat-ı menkıbenâ-
me-i velâdet-i bâhiru’s-sa‘âdetleri idüb ve kârin-i kirâm hazretlerinden münâsib olacak zevâta hedi-
ye olarak mücerred ber-vech-i helâl irbâh olunacak nukûd-ı mevkûfe-i mezkûrenin senevî hâsıl olan
ribh gallesinden iʻtâ ve buna dâir levâzımât-ı sâiresine sarf olunması binâen aleyh gayr-ı menkûlât-ı
mezkûreyi ve iki yüz kron nukûd-ı ma‘hûdu dahi mevânî‘-i kabzdan âriye oldukları hâlde mütevellî-i
merkûma def‘ ve teslîm eyledim ol dahi baʻde’l-kabz ve tesellüm evkâf-ı sâire mütevellîleri gibi bür-
heten mine’z-zamân tasarruf eyledi gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı mezbûr kelâmını semt-i âhere sârif
olub vakf-ı gayr-ı menkûlât ile vakf-ı nukûd imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife el-Kûfî
hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrûh ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şey-
bânî hazretleri indinde vâkıf menâfî‘-i vakfı nefsine şart ile bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan
rücû‘ ve gayr-ı menkûlât-ı mezkûreyi ve nukûd-ı ma‘hûdeyi ke’l-evvel ve istirdâd iderim diyicek
mütevellî-i merkûm Hâfız Emin Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere cây-ı
eşkâl değildir lâkin gayr-ı menkûlât hakkında ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî
hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî indinde
teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olduğu gibi vakf-ı nukûd ve âna müte-
ferrî‘ olan şurût ve kuyûd ikisi telâmiz-i İmâm-ı Aʻzam ve akes-i ashâb-ı hümâm-ı efham hazretleri
İmâm Züfer aleyhi rahmeti’l-Meliki’l-Ekber’den İmâm Ensâri aleyh-i rahmeti’l-Bâri rivâyeti üzere
sahîh ve mu‘teber olduğu deyu redd ve teslîmden baʻde’l-imtinâʻ meclis-i ma‘kûd-ı mezkûrda her biri
terâfu‘a râgıbân ve fasl u hasme rişte-i niza‘a tâlibân olduklarında hâkim-i hâsim ve’l-ecnâb muvak-
kiʻ-i unvân-ı kitâb-ı müstetâbu’l-hukûk bi-inâyetu’llahi’l-Meliki’l-Vehhâb hazretleri baʻde’t-teemmül
ve’n-nazar vakf-ı mezbûr sadakat-i câriye ve hayrât-ı bâkiyeden olmağla menna‘un lil-hayr olmakdan
hazer idüb kavâʻid-i tashîhi râ‘i ve şurût hükm-i sarîh-i mer‘î oldukları hâlde alâ-kavli men yerâhu vâ-
kıf-ı mezbûr bâhiretu’l-intibâh muvâcehesinde zikr olunan gayr-ı menkûlât vakfının evvelâ sıhhatine
ve sâniyen lüzûmuna ve sâlisen vakf-ı nukûd ve şurût-ı mesrûdesinin sıhhatine hükm-i sahîh-i şer‘î
ve kazâ-i sarîh-i mer‘î buyurub min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve hatm-i kazâ ile mütehattim
olmağla nakz ve tahvîl ve fesh ve tebdîli münteni‘u’l-ihtimâl olmağın ol vechile bi’t-taleb tescîl kılındı
hurrire fi’l-yevmi’s-sânî min-şehri Zilhicceti’ş-Şerîfe li-sene erbaʻa ve ışrîn ve selâse mie ve elf.
Müsâdif-i târîhu’l-Efrencî fî 17 Kânûnusânî sene 1907
Nâib-i Kazâ-i Teşne
Aslına mutâbık olduğu tasdîk olunur Fî 11 Şubat sene 1907
Reîs-i Komisyon-ı Evkâf Kazâ-i Teşne âid Hacı Sadıkoviç
1549
Takiç Atıf bin Mustafa Vakfı
Teşne Kazâsı’nda bulunan Radoşe Köyü sakinlerinden Takiç (Bitiç) Atıf bin Mustafa’nın, geliri
Radoşe Köyü mektebine verilmek üzere bir dönüm ve 400 metrelik bahçe vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Takiç (Bitiç) Atıf bin Mustafa, inhabitant of Teşne, Radoşe village. According to
the waqfiyye an acre and 400-meter garden is endowed in order to supply the needs of village school.
Ovo je vakufnama Takić (Bitić) Atifa, sin Mustafin, nastanjen u selu Radoše kod Tešnja. Prema
vakufnami, uvakufljen je dulum i 400 metara bašte kako bi se obezbjedili troškovi seoske škole.

Sûret-i Vakfnâme-i Şer‘iyyesidir

serâir olan cenâb-ı mûcid-i âmme-i mümkinât ve münşî-i kâffe-i masnû‘ât-ı teʻâlâ şânuhu ani’ş-şebîhi
ve’l-mesîl ve tekaddese zâtuhu ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukad-
desine sezâvâr-ı vâcibu’l-iktizâdır ki envâʻ-ı benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile birle inşâ
ve ihtirâ‘ idüb dünyâ mezraʻa-i âhiret ûlâyı zerî‘a-i âkıbet eyledi ve salavât-ı tayyibât ve tahiyyât-ı hâ-
lisât ol sultân-ı enbiyâ ve unvân-ı menşûr-ı asfiyâ mazhar-ı feyz-i hakâik hâfız-ı esrâr-ı dekâik imâm-ı
Ka‘be-i kuds ve hümâm-ı Medîne-i üns sadr-ı suffe-i safâ Muhammed el-Mustafa salla’llâhu teʻâlâ
aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-i münevverlerine olsun ki vücûd-ı şerîfi
sebeb-i îcâd-ı kevn u mekân ve bâʻis-i hilkat-i ins u cân oldu ve tahiyyât-ı bî-gâye ve teslîmât-ı mâ-lâ-
nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâma olsun ki her biri sırât-ı müstakîmde necm-i hüdâ
ve felek-i ihtidâda şems-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb oldur ki Teşne Kazâsı’na tabî Radoşe Karye-
si’nde Takiç lakab-ı diğer Bitiç Atıf bin el-müteveffâ Mustafa nâm kimesne kazâ-ı mezbûr mahkeme-i
şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde mezkûr Radoşe Karyesi’nde vâkiʻ mekteb-i şerif
vakfı mütevellîsi Teşneli Berke Molla Süleyman bin el-müteveffâ Selim nâm kimesnenin mahzarında
ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı mer‘î idüb vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde mülk ve hakkım
olub mezbûr Radoşe Karyesi hudûdunda vâkiʻ ve Grontovniçe usûlünce Teşne ovinçesinin 1747’nci
Grontoni ulujakda âid tahtında katastralna çaniçe 2099/2 numrolu bi-hesâbi’t-terbî‘ bir dönüm 400 met-
roluk bâğçe dimekle nâm mülk arsasındaki üçüncü hisse mâmelekimi bi-cümleti’t-tevâbiʻ ve’l-levâhık
mezkûr mekteb-i şerîfe merbût olmak üzere vakf ve mütevellî-i merkûma teslîm itmemle ol dahi bi-
hesâb-ı tevliye ahz ve kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân ta-
sarruf eyledi gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı mezbûr kelâmını semt-i âhere sârif olub vakf-ı akâr imâm-ı
aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife el-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meş-
rûʻ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri indinde vâkıf menâfî‘-i vakfı nefsine şart
ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve mülk arsa-i mezkûreyi ke’l-evvel istirdâd
iderim diyicek mütevellî-i merkûm cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere cây-ı eşkâl
1550
Takiç Atıf bin Mustafa Vakfı
değildir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed ibn Hasan eş-Şeybânî indinde teslîm ile’l-mütevellî olmağla
vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb
tûba lehû ve hüsnü meâb efendi hazretleri huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u has-
me tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbega’llâhu niʻamehu aleyh hazretleri dahi tarafeynin
vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu ol
vechile bi’t-taleb tescîl kılındı hurrire fi’l-yevmi’s-sânî min-şehri Zilhicceti’ş-Şerîfe li-sene erbaʻa ve
ışrîn ve selâse mie ve elf müsâdif-i târîhu’l-Efrencî fî 17 Kânûnusânî sene 1907.
Naib-i Kazâ-i Teşne Abid Hacı Sadıkoviç
1551
Nafiç Mustafa Vakfı
Teşne Kazası’na bağlı Radoşe Köyü’nden Nafiç (Nafik) Mustafa’nın Radoşe Köyü’ndeki bir dönüm
130 metrelik Bağçice denen arsasını Radoşe Köyü Mektebine vakfetmesi.
It is the waqf charter of Nafiç (Nafik) Mustafa from the village of Radoşe of Teşne District that he
endows his land which measures one decare and 130 metres and which is called Bağçice in the village
of Radoşe to the primary school of Radoşe Village.
Ovo je dio vakufname Namić Mustafe iz sela Radoše kod Tešnja kojom je uvakufio svoju zemlju
veličine jednog duluma i 130 metara koja se zove ¸Baštiće¸ u selu Radoše, za seosku osnovnu školu.

Vakfnâme-i Şer‘iyyedir.
Numro: 81
Hamd-i cemîl-i mevfûr ve şükr-i cezîl-i gayr-ı mahsûr ol vâkıf-ı hafayâ-yı zamâir ve kâşif-i habayâ-yı
serâir olan cenâb-ı mûcid-i âmme-i mümkinât ve münşi’-i kâffe-i masnû‘ât teʻâlâ şânühu ani’ş-şebîhi
ve’l-mesîli ve takaddese zâtuhû ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukad-
deslerine sezâvârdır ve vâcibü’l-iktizârdır ki envâʻ-i benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile
birle inşâ ve ihtirâ‘ idüb dünyayı mezraʻa-i âhiret ve ûlâyı zerî‘a-i âkıbet eyledi ve salâvât-ı tayyibât
ve tahiyyât-ı hâlisât ol sultân-ı enbiyâ ve unvân-ı menşûr-ı asfıyâ mazhar-ı feyz-i hakâyık hâfız-ı
esrâr-ı dekâyık imâm-ı ka‘be-i kuds ve hümâm-ı Medîne-i üns suffe-i safâ Muhammedini’l-Mustafa
salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-ı münevverlerine olsun
ki vücûd-ı şerîfi sebeb-i îcâd-ı kevn u mekân ve bâʻis-i hilkati ins u cân oldu ve tahiyyât-ı bî-gâyât
ve teslîmât-ı mâ-lâ nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâmına olsun ki her biri sırât-ı
müstakîmde necm-i hüdâ ve felek-i irşâdda şems-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb oldur ki Teşne Kazâsı’na tâbiʻ Radoşe Kar-
yesi’nde Nafiç lakab-ı diğer Petbiç Atıf ve Ömer ve Hüsyin ve Teşneli Hociç İbrahim mütezevcesi
Beyza ve müteveffâ Mançuka Hacı Mustafa zevce-i metrûkesi Hane ve Milanofça Karyeli müteveffâ
Konciç Mohoniç zevce-i metrûkesi Şahe benûn el-müteveffâ Mustafa nâm kimesneler kazâ-i mezbûr
mahkeme-i şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde mezkûr Radoşe Karyesi’nde vâkiʻ
mekteb-i şerîf vakıf mütevellisi Berka Molla Süleyman bin el-müteveffâ Selim nâm kimesnenin mah-
zarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb pederimiz müteveffâ-yı merkûm Nafiç Musta-
fa’nın mezkûr Radoşe Karyesi’nde mutasarrıf olduğu ve Grontovniçe usûlünce Teşne ……. 874’üncü
Grontoni ulujaka âid tahtında Kastralina çastiçe 196 numrolu terbî‘ân bir dönüm 130 metroluk Bahçi-
çe dimekle nâm mülk arsasını ber-hayatta iken mezbûr Radoşe Mekteb-i Şerîf Vakfı’na merbût olmak
üzere bi-cümleti’t-tevâbi‘ ve’l-levâhık vakf eylemiş ise de ancak hakkında usûlüne tevfîkan cânib-i
vilâyet-i celîlesinden istihsâl müsâ‘adesinden ol vukû‘u vefâtı bulunduğuna mebnî bize bi’l-verase
1552
Nafiç Mustafa Vakfı
münhasır olduğu sâlifü’l-beyân emlâk-ı mevkûfe husûsunda hüsn-i rızâmız olmağla ol-sûretle mezkûr
mülk-i mevkûfesini mütevellî-i merkûm Molla Süleyman’a teslîm ve ol-dahi bi-hasebi’t-tevliye ahz
ve kabz ve tesellüm ve sâir mütevelliyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi gıb-
be’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıfûn-ı mezbûrun kelâmlarını semt-i âhere sârifler olub vakf-ı akâr imâm-ı â‘zâm
ve hümâm-ı efham Ebu Hanîfetü’l-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyette olmağla rücû‘ meşrû‘ ve
İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybâni hazretleri katında vâkıf menâfi‘-i vakfı nefsine şart ile vakıf
bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve mülk arsa-i mezkûreyi ke’l-evvel istirdâd ideriz
dimeleriyle mütevellî-i merkûm cevâba tasaddî idüb eğer ki hâl bast olunan minvâl üzere cây-ı eşkâl
değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî nezdinde teslîm-i ile’l-mütevellî olmağla
vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb
tûbâ lehu ve hüsne meâb efendi huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasma tâlibân
olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbega’llâhu ni‘amehu aleyh hazretleri dahi tarafeynin edillesine
nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı
mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu ol-vecihle
bi’t-taleb tescîl kılındı hurrire fi’l-yevmi’s-sânî min-şehri Zilhicceti’ş-Şerîfe li-sene erbaʻa ve ışrîn ve
selâse mietin ve elf müsâdifü’t-târihü’l-efrenci fî-17 Kânûnusânî sene 1907.
1553
Aliye Hanım binti Ferhad Bey Köklagiç Vakfı
Teşne Kasabası sakinlerinden Aliye Hanım binti Ferhad Bey Köklagiç’in geliri Gazi Ferhad Bey
Medresesi’ne harcanmak üzere iki dükkân ve bir kahvehâne vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Aliye Hanım binti Ferhad Bey Köklagiç, inhabitant of Teşne. According to the
waqfiyye, two shops and a coffeehouse are endowed in order to supply needs of Gazi Ferhad Bey
Madrasah.
Ovo je vakufnama Alije kćerke Ferhad Bega Koklagić nastanjene u Tešnju. Prema vakufnami
uvakufljena su dva dućana i kafana kako bi se obezbjedile potrebe za Gazi Ferhad Begovu Medresu
2 Şaban 1325 / 10 Eylül 1907

Hamd-i cemîl-i mevfûr şükr-i cezîl-i gayr-ı mahsûr ol vâkıf-ı hafâyâ-yı zamâir kâşif-i habâyâ-yı serâir
olan cenâb-ı mûcid-i âmme-i mümkinât ve münşî-i kâffe-i masnû‘ât teʻâlâ şânuhu ani’ş-şebîhi ve’l-
mesîl ve tekaddese zâtuhu ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukaddesine
sezâvâr ve vâcibu’l-iktizâdır ki envâʻ-ı benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile birle inşâ ve
ihtirâ idüb dünyâyı mezraʻa-i âhiret ve ûlâyı zerî‘a-i âkıbet eyledi ve salavât-ı tayyibât ve tahiyyât-ı
hâlisât ol sultân-ı enbiyâ ve unvân-ı menşûr-ı asfiyâ mazhar-ı feyz-i hakâyık hâfız-ı esrâr-ı dekâyık
imâm-ı Ka‘be-i kuds ve hümâm-ı Medîne-i üns sadr-ı suffe-i safâ Muhammedini’l-Mustafa salla’llâhu
teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-i münevverlerine olsun ki vücûd-ı
şerîfi sebeb-i îcâd-ı kevn ü mekân ve bâʻis-i hilkat-i ins ü cân oldu ve tahiyyât-ı bî-gaye ve teslîmât-ı
mâlâ-nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâmına olsun ki her biri sırât-ı müstakîmde necm-i
hüdâ ve felek-i ihtidâda şems-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ baʻd sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb oldur ki Teşne Kasabası sükkânından zâtı
taʻrîf-i şer‘le muʻarrefe ve Firuz Beyzâde İsmail Bey zevce-i menkûhesi Aliye Hanım binti el-müte-
veffâ Ferhad Bey Köklagiç nâm hatun tarafından fî 22 Mart sene 1907 Frengî târîh ve 396 şerʻî numro-
lu Teşne Kazâsı mahkeme-i şerʻiyye maʻrifetiyle tanzîm idilen vekâletnâme-i musaddakası mûcebince
vekîl-i şerʻîsi mûmâ ileyh İsmail Bey bin el-müteveffâ Firuz Bey Firuz Begoviç nâm kimesne kazâ-i
mezbûr mahkeme-i şerʻiyyesinde maʻkûd meclis-i şerʻ-i şerîf-i enverde kasaba-i mezbûrede vâkiʻ Gazi
Ferhad Bey Medresesi vakf-ı şerîf mütevellîsi Galyaşoviç Salih Ağa bin el-müteveffâ el-Hâc Muham-
med Ağa nâm kimesnenin mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı merʻî idüb vakf-ı âti’l-beyânın
sudûruna değin müvekkilem mûmâ ileyhâ Aliye Hanım yedinde mülk hakkı olub kasaba-i mezbûre
çarşusunda vâkiʻ Grontovniçe usûlünce Teşne’de 146’ıncı ulujak varakasında kanastralne çastiçe 16/2
numrolu bin iki yüz kron tahmîn kıymetinde ve hâlâ yüz kron senevî icâresi mikdârında bi-hesâb-ı
terbîʻî 37 metroluk tahtanî iki bâb dükkân ve fevkânî bir bâb kahvehâneyi hâvî nâm emlâk-i sırfesini
bi’l-cümleti’t-tevâbiʻ ve’l-levâhık gallesi medrese-i mezkûrenin vakf levâzımâtına sarf olunmak şar-
tıyla medrese-i mezkûreye merbût olunmak üzere bi’l-vekâle vakf ve medrese-i mezkûre mütevellîsi
Galyaşoviç Salih Ağa’ya teslîm ve tamâmıyle ol dahi bi-mûcibi’t-tevliyet ahz ve kabz ve tesellüm
1554
Aliye Hanım binti Ferhad Bey Köklagiç Vakfı
ve sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî vâkıf
vekîli merkûm kelâmını semt-i âhere sârif olub vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû
Hanife el-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücûʻ meşrûʻ ve İmâm Muhammed ibn
Hasan eş-Şeybânî hazretleri indinde vâkıf menâfiʻ-i vakfı nefsine şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen
vakf-ı mezbûrdan rücûʻ ve mülk arsa maʻa iki bâb dükkân maʻa kahve-i mezkûreyi ke’l-evvel istirdâd
iderim diyicek mütevellî-i merkûm cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere cây-ı eşkâl
değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmiʻs-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed ibn Hasan eş-Şeybânî indinde teslîm ile’l-mütevellî olmağla
vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb
tûbâ lehu ve hüsne meâb efendi hazretleri dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan
hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm
itmeğin min-baʻd vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olub ol vechle bi’t-taleb tescîl kılındı hurrire fi’l-
yevmi’s-sânî min-şehri Şaʻbâni’l-Muʻazzam li-sene hamse ve ışrîn ve selâse mie ve elf. Mütesadifen
li-târîhi’l-Efrencî fî 10 Eylül 1907.
Vekîl-i Nâib-i Kazâ-i Teşne Micikliç Mustafa
1555
Travnik
Travnik
Yusuf Ağa bin Hasan Vakfı
Hasan oğlu Yusuf Ağa’nın Travnik’te Simke Mahallesi’nde yaptırdığı cami ve mektebin bakım
onarımlarının yapılması, görevli ücretlerinin ödenmesi, Kuran okunması hizmetlerine sarf edilmek
üzere Travnik’te Simke Nehri üzerindeki altı adet un değirmeni ile iki adet kebe ve dinki (pirinç
değirmeni) vakfetmesi
Yusuf Agha, the son of Hasan, endowed six flour mills, two rice mills on Simke river in Travnik and
two zamarras for the maintenance and repair works and payments to the attendants of the mosque
and school he commissioned in Simkeş neighborhood in Travnik Mostar and for services of reading
Kuran.
Jusuf-aga, sin Hasanov je uvakufio četiri mlina za brašno, dva mlina za rižu na rijeci Simke u Travniku
i dva kepeneka za održavanje i popravke, te plaćanja službenicima džamije i škole koju je osnovao u
Simke mahali u Travniku, kao i za učenja Kur’ana.
Gurre-i Şevval 1135 / 5 Temmuz 1723

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi V-228727; Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 101, Sayfa: 167, Sıra: 10
Vakf-ı Câmi‘-i Şerîf ve Mekteb-i sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât Yusuf Ağa ibn Hasan Ağa der-Mahalle-i
Simke der- Kasaba-i Travnik der Eyâlet-i Bosna kayd şode fermûde ber-mûceb-i vakfiyye-i maʻmûlün
bihâ ve bâ-fermân-ı alî fi 15 Cemâziye’l-evvel sene 1136.
Mâ-hüve’l-muharreru mine’l-vakfi’l-müsecceli ve’l-habsi’l-mükemmeli vezuha ve sahha ındî ve ha-
kemtü bi-sıhhatihi ve lüzûmihi ve umûmihi ve husûsihi harrarahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Mehmed
Emin el-Kâdî bi-Medîne-i Bosna Brodi.
Hamd-i nâ-mahdûd ve şükr u senâ-yı gayrı ma‘dûd ol-makâmiye-i mü’minîn ve mü’minât ve zamâir-i
muhsinîn ve muhsinâta âlim ve vâkıf olan cenâb-ı vâcibu’l-vücûd ve müfîzu’l-hayri ve’l-cûda mu‘ay-
yen ve mahsûrdur ki nev‘-i insânı anâsır-ı erbaʻadan ahsen-i fıtrat ve eltâf-ı hilkat üzere ibdâ‘ ve îcâd
idüb ve rafe‘a ba‘zuhum fevka ba‘zin derecâtin fehvâ-yı hikmet-ihtivâsınca ba‘zı ibâdatı ba‘zından
fazl-ı kemâl ile mümtâz ve ba‘zı abîdini merâtib-i izz u câh ile ser-efrâz idüb nicesini kerem-i amî-
minden fehvâ-yı garrâ-yı ahsin kemâ ahsena’llâhu ileyk ile mütenebbih ve âgâh kılınmıştır teʻâlâ
şânehu uluvven kebîrâ ve haddi sıla-i salavât ve teslîmât-ı sâmiyât-ı mütevâliyât ol evvel-i velâyet-i
nübüvvet ve sernâme-i sahâyif-i fütüvvet mesned-nişîn-i kâbe kayseyn hazret-i sultân-ı kevneyn resû-
lü’s-sekaleyn Muhammed Mustafa salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem merkad-ı pâk ve ravza-i mutah-
here-i sa‘âdet-nâklarına îsâr olunur ki vücûd-ı behcûtı inâyeti’l-Verâ bâʻis-i îcâd-ı mevcûdât ve bâdî-i
tekvîn-i cümle-i mahlûkâtdır ve dürûd-ı amîmü’l-vürûd ve âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı ahfâd-ı
zevi’l-ihtirâmları merâkıd-ı münevverelerine nisâr olsun ki her biri necm-i hüdâ ve misbâh-ı dücâ’dır
lâ-siyyeme eimme-i cemâ‘at-i dîn-i mübîn ve ulemâ-i müctehidîn rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în
meşâhid-i müteberrikelerine iltihâk olunsun ki ihyâ-yı dîn-i seyyidü’l-enbiyâda sa‘î bisyâr ve tavzîh-i
tescîl-i vakfda yed-i beyzâ izhâr itmişlerdir.
Emmâ ba‘d, bâʻis-i tenmîk-i enver-i kitâb-ı müşgîn-nikâb ve bâdî-i tahrîr-i hitâb-ı savâb-ı meâb oldur
1559
ki erbâb-ı fıtnat ve ashâb-ı hereş ve basîre-i ayn-ı i‘tibâr ve resîde-i ihtiyâr ile kerdiş-i devr-i düne ve
cünbüş-i çarh-ı bukelamûna nazar idüb edvârında selâmet ve etvârında hayr u istikâmet görmeyüb
yakinen bildiler ki dünyâ dâr-ı rahat ve cây-ı asâyiş ve emniyyet olmayub ni‘amı zıllü zâil ve mukîmi
dayf-ı râhildir ikâmeti rıhlete makrûn ve ızz u devleti mihnet-i gûne gûn ile hâlî ve meşhûndur lâ-ce-
ram âkil ve herişte ve kâmil-i âkibet-endîş ve ercümend oldur ki bu hayâl bî-hayâle mâil ve bu zan
zâile kâil olub kable inkızâi’l-ecel câsir kable en-tecâsere fermân-ı cihân-mutâ‘ına imtisâlle tefekkud-ı
ahvâl idüb ed-dünyâ mezraʻatü’l-âhire mefhûm-ı fâhiresi üzere dem-i sıhhatinde ve zamân-ı kudre-
tinde dilinde miknet-i tâm ve elinde pes rişte-i nikmet tamâm ve erîke-i a‘mâl-i hayra ikdâm ve birr u
ihsân ve hayrât-ı hasenâta sa‘î mâ-lâ-kelâm eyleyüb fırsatı fevt ve tazyî‘-i ömr u evkâtınca pes bu sa‘â-
det-i azîme iden ve bu mevhibe-i ilâhiyye-i sermediyyeye muvaffak ve mazhar olan İslambol’da El-
vânzâde Mahallesi’nde sâkin umdetü’l-ekâbir ve’l-e‘âlî müstecmi‘u cemî‘u’l-mehâmide ve’l-me‘âlî
izzetlü Yusuf Ağa bin Hasan Ağa meclis-i şer‘-i şerîf-i şâmihü’l-beyânda ve mahfel-i dîn-i münîf-i
râsihü’l-erkânda vakf-ı hüceste-i vakf-ı âti’z-zikri ihkâm ve tescîl ve emr-i tescîlde ibrâm ve tekmîl
mâlâ-büdde minhu olmak her mukîr ve celîl içün mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği eyâlet-i Bosna’da
vâkiʻ Kazâ-i Travnik sükkânından Hotiç Beşe Oğlu Aşo Mahmudoviç mahzarında bi’t-tav‘ ikrâr-ı
sahîh şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb dediki eyâlet-i mezbûrede mesbûku’z-zikr Travnik Kasabası
mahallâtından Simkeş Mahallesi’nde Nehr-i Simke üzerinde müceddeden binâ olunub iştirâ eylediğim
altı göz asiyâb ile iki aded kebe ve dinkini silk-i milkimden ihrâc ve ifrâz idüb mecmu‘u tevâbi‘i ve
levâhıkı ve umûmen hukûk-ı merâfıkıyla hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâtîhî vakf-ı sahîh-i
müebbed ve habs-i sarîh-i müebbed ve muhalled ile vakf ve habs idüb ve senevî icâresi ma‘lûm olmak
içün dellâla virilüb müzâyede ve baʻde inkitâ‘ inâyette re’s on iki bin iki yüz kırk akçede müzevvir
dâde olduğu zâhir ve müte‘ayyin oldukdan sonra meblağ-ı mezkûru şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Kasaba-ı mezkûrede yine Simke Mahallesi’nde binâ eylediğim câmi‘-i şerîfde Cum‘a ve Îdeyn gün-
lerinden mâ‘adâ külle yevmîn baʻde edâ-i salâti’s-subh iki cüz-i şerîf tilâvet ve âdât-ı me’lûfe üze-
re du‘âya ve ve südde-i pür-feraşte-i derkâ mücîbü’d-da‘avât olduklarında ve kavânîn üzere efzâl-ı
efrâd-ı beşer ve eşref-terîn şefâ‘at-ı rûz-ı mahşer sâhibü’l-havzı ve’l-kevserî enbiyâ-yı kirâm serdâr-ı
sâfa-yı tekayâ-yı fihâm Cenâbı Muhammed Mustafa aleyhi’s-salavât ve’s-selâm rûh-ı pür-fütûhları-
na ve âl ve ashâb ve çâryâr-ı hidâyet-i meâb rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecmâ‘în ervâh-ı pâkına ve
hâssaten benim sâniyen vâlideynim rûhlarına ve birâderlerim ve evlâd-ı ezvâc ve akrâba-yı ahfâdım
ervâhına hîbe ve ihdâ eyleyeler ve beher yevm her biri ikişer akçe vazîfeye mutasarrıf olalar ve câmi‘-i
şerîf kurbunda müceddeden binâ eylediğim mekteb sıbyânına yevmî beş akçe vazîfe taʻyîn eyledim
ve müceddeden nasb olunan müezzinine yevmî iki akçe vazîfe taʻyîn eyledim ve yine câmi‘-i şerîf-i
mezbûrun atik hademesinden imâmete dört akçe zam ve taʻyîn eyledim ve hatîb on iki akçe yevmî
vazîfe zamm ve taʻyîn eyledim atîk müezzine ikisine birer akçe zamm ve taʻyîn eyledim ve ferrâş ve
kayyım olana iki akçe vazîfe taʻyîn eyledim iki kebîr mum ikâdına iki akçe taʻyîn eyledim ve câmi‘-i
şerîfin yevmî taʻmîr ve termîmine yevmî dört akçe taʻyîn eyledim ve vakf eylediğim âsiyâbın taʻmîr ve
termîmine dört akçe taʻyîn ve taʻmîr lâzım geldikde mütevellî ma‘arifetiyle taʻmîr oluna ve keşf iktizâ
eyledikde ahâlî-i mahalle ile keşf idüb sarf eyleye deyu şart eyledim ve vakf-ı mezbûrun nezâretine
yine karındaşım oğlu mahabbetlü Mustafa Bey nâzır olub yevmî üç akçe nezâret vazîfesine mutasarrıf
ola âsiyâb-ı mezbûrun hâsılı ekser galleden olmağla bazı senede hâsılı karâr-dâde kadîmesine virilen
ziyâde ile tâlib olub sa‘y-i mütevellî ile ziyâde her ne olursa mensûbum olan mütevellî-i mûmâ ileyh
Mahmudoviç’in rü’yet-i hidmetde tevliyet mukâbelesinde vazîfesi olub kendüye taʻyîn ve şart eyle-
dim ve tevliyet ve nezâreti mütevellî-i mârru’z-zikr ve nâzır-ı mûmâ ileyh makbûlü’l-fikrin hayatla-
rında öz zatına ve baʻdehu evladları ve evlâd-ı evlâdlarına ilâ-nihâyeti’l-inkırâz meşrûta eyledim ve
1560
tevliyet ve nezâret ve sâir mürtezikadan bir akçe bilâ arz mütevellî vazîfeye mutasarrıf olmayub biri
fevt oldukda mütevellîden arz olub mutasarrıf olalar ve hizmet-i hemvâresin edâda tesâmuh idüb terk
eyleyenin vazîfesin mütevellî âherden bir müstahikkîna arz ide deyu şart eyledim ve eczâ-yı şerîflerin
bilâ-özr-i şer‘î üç beş gün kırâatını terk idenin vazîfesin mütevellî virmeyüb âhere kırâat itdürüle ve
icâre-i âsiyâb müzâvede olundığı hinde karar virilen on iki bin iki yüz kırk akçe her sene müşteri zü-
hûr itmeyüb mürtezikanın vezâifin tamâmen isteyüb itmezse mürtezika vazîfeleri rakabe vechi üzere
alalar mücerred şu kadar akçe olur dimeyeler ve âsiyâb-ı mezkûrun hâsılı ve furuhtı mütevelli yediyle
olub furuhta hâkimü’l-vakt ve mürtezika bir vechle karışmayub ma‘arifet-i mütevellî ile furuht olunub
mürtezika-i vakıf içün vazîfelerin alalar deyu şart eyledim ve mürtezika dahi vazîfelerini seneden
seneye sâbit olub mukaddem taleb itmeyeler ve vakfının olur tebdîl ve tağyîr ve tahvîli ve tağyîri
merreten baʻde uhra yedimde ola deyu vâkıf-ı müşarûn-ileyh hazretleri akarât-ı mezkûreyi fârigan
ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol-dahi kabz ve tesellüm idüb emr-i vakf tamâm olduğun-
dan sonra vâkıf-ı mezkûr ebka’llâhu hayrâtehu ilâ-yevmi’n-nüşûr hazretleri mütevellî-i mezb3ure ile
savb-ı husumete teveccüh idüb vakf-ı akâr eğerçi meşru‘dur ve lâkin ekser eimme-i dîn katlarında
lâzım değildir yine ke’l-evvel mülküme istirdâd iderin diyecek hâkim-i muvakki‘-i kitâb tûbâ lehu ve
hüsnü me‘âb hazretleri cânib-i vakf-ı şerifi tercih ve takdim ve alâ-kavli men yerâ sıhhat-i vakfiyye-
tü’l-akâr mine’l-eimmeti’l-kibâr hükm-i sahih-i şer‘î ve tescil-i mu‘teber-i mer‘î kılındı fe-sâre vakfan
sahîhan şer‘iyyen ve lâzımen müebbeden mer‘iyyen Fe-men beddelehu baʻde mâ-semi‘ahu fe-innemâ
ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Azîzi’l-Kerîm ve
alâ-hezâ vaka‘a’l-işhâd ve’t-tahrîr fî-gurre-i şehr-i şerîf-i Şevvâli’l-Mükerrem sene hamse ve selâsîn
ve mietin ve elf min-hicreti men lehu’l-izzü ve’s-sa‘âdeti ve’ş-şeref. Ed-Dâ‘î Nâib-i Livâ-i Travnik
Yakub. Tubbika asluhu.
1561
Bosna Valisi Korçalı Mehmed Paşa Vakfı
Bosna Valisi Korçalı Mehmet Paşa’nın Travnik’de Çarşı’da Gazi Ağa Câmii karşısında bir han ve
üç adet dükkânı, gelirleri Gazi Ağa Câmii’inde cüz okunması, eğitim hizmetleri verilmesi, vaaz ve
nasihat yapılması hizmetlerine ve görevli ücretlerine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
Bosnian Governor Korçalı Mehmet Pasha’s income from three shops and a khan opposite Gazi Agha
Mosque in Çarşı in Travnik is endowed for reciting of Juz, giving educational services, preaching and
counselling in Agha Mosque and paying the attendents.
Prihodi bosanskog valije Korčalı Mehmet paše od tri dućana i hana nasuprot džamije u Travničkoj
čaršiji su namjenjeni za učenje džuzeva, pružanje obrazovnih usluga, držanje vazova u Aga džamiji i
plaćanje službenika.
12 Cemaziyelevvel 1144 / 12 Kasım 1731

Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 578, Sayfa: 111, Sıra: 25
(401) Vakf-ı câmi‘-i şerîf-i merhûm Korçalu Ahmed Paşa der-Câmi‘-i Şerîf-i Gazi Ağa der-Medîne-i
Travnik.
Lemmâ re’aytu cânibü’l-vakfı evlâ ve hakemtu bi-sıhhatihi ve lüzûmihi fi-husûsihi ve umûmihi âlimen
bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-kibâr aleyhi[m] rahmetü Rabbihimi’l-Gaffâr nemmekahu’l-fakîr
ileyhi azze şânuhu ve teʻâlâ Mustafa Ahmedi el-kâdî bi-Medîneti Bosna Tiravedi.
Hamdu men veffeka ibâdehu’l-muttakîn li-i’mâli’l-hayrât ve mekkenehum min-i‘tirâ’i’l-cevâhiri’l-bâ-
kiyyeti bi’l-urûzi’l-fâniyyât efdalu mâ-yeterakka bihi’l-abdu fi-meʻârici’d-derecât fe-nahmedihi ham-
den temelleke bihi nevâsi’l-emâni fi’l-cennâti’l-âliyât ve tesılu bihi fi-bâhati’l-âmâli aksa›l-gâyât ve
salâatu men şeyyede gurfetü›n-nübüvveti bi-envâri›s-sâti‘ât ebhâ mâ-yübtehicu bihi’l-ümmeti yevme
yefirru’l-mer›u min-ebeyhi ve ibnihi ve’l-benât salla’llâhu tebâreke ve teʻâlâ aleyhi ve alâ-âlihi’l-mur-
taziyne li-tehzibi’l-âyâti mâ-leme‘at envârü’l-hakkı ala-safahâti sıhhati’l-vesâ’iki’ş-şer’iyyât.
Ve ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat-nisâb ve hitâb-ı hakkâniyet-me’âbın tahrîr ü inşâ ve tastîr ü imlâsına bâʻis
ve bâdî oldur ki hâlen Eyâlet-i Bosnada sâye-endâz-ı iclâl olan vezîr-i âsaf-nazîr devletlü inâyetlü Kor-
çalı Mehmed Paşa edâma’llâhu teʻâlâ iclâlehu hazretleri vaktâ ki bu dünyâ-yı denî serî‘u’z-zevâl ve bu
dâr-ı mihnet-i fânî karibü’l-irtihâl olub izzet ve sa‘âdet ve safâ ve râhatında vefâ olmadığından âher-i
kâr her bir nefes mevte giriftâr olacağını bildiyse dâr-ı âhiretde fâide ve derecât-ı âliye-i ferîde idicek
hayrâta tâlib ve hasanâta râgıb olmağın vezîr-i müşârun ileyh hazretlerinin Paşa Sarayı ta‘bîr olunan
sarây-ı âsıfânelerinde akd olunan meclis-i şer‘-i nebevîde âti’l-beyânın hükm ve tescîline mütevellî
nasb ve taʻyîn olunan fazîletlu müftî eş-Şeyh Mustafa Efendi mahzarında şöyle takrîr-i kelâm buyur-
dular ki Eyâlet-i Bosnada Medîne-i Travnik’de sahn-ı çarşuda Gazi Ağa Câmi‘-i Şerîfi karşusunda
silk-i milkimde münselik olan arsa-i ma‘lûmetü’l-hudûd ve üzerinde atyeb-i mâl ve ahsen-i menâlimle
inşâ ve binâsına muvaffak olduğum bir hân-ı kârbân ve zîrinde üç bâb dükkânı hasbeten li’llâhi’l-A-
liyyi’l-A‘lâ ve taleben li-merzâtihi’l-esnâ vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
1562
Bosna Valisi Korçalı Mehmed Paşa Vakfı
Hâne ve dekâkîn-i mezkûre maʻrifet-i mütevellî ile beher sene icâre-i misliye ile îcâr olunup hâsıl
olan gallesinden câmi‘-i mezkûrda sanduka-i müstagallede vazʻ eylediğim on aded eczâ’-i şerîfeyi
hamele-i Kur’ân-ı Azimü’ş-şâna huffâz ve mücevvidînden on kimesne yevm-i isneyn ve hamîsde baʻ-
de’s-sabâh tilâvet idüb sevâbını hazret-i risâlet-penâhî aleyhi’s-selâm hazretlerinin rûh-ı şerîflerine ve
benim rûhuma ve vâlid-i mâcideynimin rûhlarına ihdâ idüb tilâvet idenlere yevmî birer akçe virile ve
cüzhânlardan birisi terk-i hidmet iderse yevmiyyesini tenkîs içün bir noktacı taʻyîn olunub kendisine
yevmî beş akçe virile ve câmi‘-i şerîf-i mezkûrda ifade-i ulûm-ı nâfi‘aya kâdir bir müderris-i âmm
nasb olunub yevmî yirmi beş akçe virile ve yine câmi‘-i şerîf-i mezkûrda yevm-i Cum‘a ve selâsede
ümmet-i Muhammede va‘z ve nasîhata kâdir vâʻiz-ı muttakî taʻyîn olunub ana dahi yevmî yirmi beş
akçe virile ve vakf gallesini tahsîle kâdir bir câbî nasb olunub altı akçe virile ve mütevellî-yi vakf olan-
lara yevmî sekiz akçe virile ve nâzır-ı vakf olanlara yevmî beş akçe virile ve vakf-ı şerîf îrâd u masâ-
rıfâtını tahrîr ve kitâbete kâdir bir emîn kâtib nasb olunup ana dahi yevmî beş akçe virile îrâd zâidesi
bir nesne olursa re’y-i hâkimle iktizâ eden mahal ve masârıfa sarf oluna ve tevliyeti vakf-ı mezkûreyi
mûmâ ileyh şeyh Mustafa Efendi mutasarrıf olub baʻde vefâtihi medîne-i mezbûrede me’zûnen bi’l-
iftâ olanlar mutasarrıf ola ve nezaret-i vakf-ı şerîfe câmi‘-i mezkûrede galle-i vakfımdan müderris-i
âmm olanlar mutasarrıf ola ve dahi bu senenin vülât-ı izâmı hasbî nâzır olalar ve mürûr-ı eyyâm
ile şurût-ı vakf-ı mezkûr müte‘azzirü’l-i‘mâl olursa galle-i vakfım mutlakâ fukarâ-yı müslimîne sarf
oluna ve vakf-ı mezkûr kuyûdunun taklîl ve teksîri ve şurûtunun tebdîl ve tağyîri merreten baʻde
uhrâ yedimde ola deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle hân ve dekâkîn-i mezkûreyi hâliyen
an-cemî‘i’ş-şevâgili’l-mülkiyyeti hâliyyen bi-cemî‘i’l-levâzimi’l-vakfiyyeti mütevellî-yi mûmâ iley-
he def‘ ve teslîm-i şer‘î buyurub mütevellî-yi mûmâ ileyh sâbıkı sâir evkâf mütevellîleri gibi hân
ve dekâkîn-i mevkûfe-i mezkûreyi tesellüm ü zabt-ı mer‘î itdikde vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri
zimâm-ı kelâmın semt-i âhere atf idüb vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı ekrem hazretlerinin
katında sahîh olub lâkin gayr-ı lâzım olmağla benim içün bâb-ı rücu‘ meftûh olmağın vakfiyyetden
rücu‘ ve hân ve dekâkîn-i mezkûreyi mütevellî-yi mûmâ ileyhden istirdâd ve kemâ fi’l-evvel mülkiyet
üzre zabt iderim deyu buyurdukda mütevellî-yi mûmâ ileyh cevâb-ı bâ-sevâba âgâz idüb hâl imâm-ı
müşârun ileyh katında minvâl-i muharrer üzre olub ancak imâm-ı sânî Ebî Yusuf hazretlerinin katında
vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve imâm-ı sâlis Ebi’l-Hasan Muhammed eş-Şeybanî hazretlerinin
mezhebinde tescîl-i şer‘î ve teslîm ile’l-mütevellî bulunmağla vakf sahîh ve lâzımdır deyu redden
imtinâʻ birle hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb tûbâ lehu ve hüsne meâb efendi hazretlerinin huzurunda
müterâfi‘ân ve her biri fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh lâ-zâle’l-hakku câriyen
beyne yedeyhi teemmül-i enîk ve tefekkür-i amîk itdikden sonra cânib-i vakfı elyak ve evlâ ve evfak
ve ahrâ görüb imâmeyn-i müşârun ileyhimânın kavl-i şerîfleri üzre âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-e-
immeti’l-eşrâf hân ve dekâkîn-i mezkûrenin vakfiyetinin sıhhat ve lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve
kazâ-i sarîh-i mer‘î itmekle vakf-ı şerîf-i mezkûr sahîh ve lâzım olub min-ba‘d vakf-ı şerîfin nakz ve
tahvîl ve tebdîline mecâl adîmü’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismu-
hu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıf ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm
cerâ fi’l-yevmî’s-sânî aşere min-şehri Cemâziyye’l-evvel sene erbaʻa ve erba‘îne ve mietin ve elf
mine’l-hicreti’n-nebeviyye aleyhi efdalu’t-tahiyye.
Şuhûdü’l-hâldir: Muhzır Abdullah, Ömer Habibi, İmam Efendi, Fahrü’l-müderrisini’l-kiram Abdullah
Efendi, Faziletlu eş-Şeyh Emrullah Efendi ve gayruhum.
Tescil Kaydı
Abdurrahman arz-ı hâl sunub Bosna eyâletinde Medîne-i Travnik’de Gazi Ağa Câmi’-i Şerîfi’nin mü-
1563
derris ve ders-i âmm ve cüz-hânlarını vazʻ ve taʻyîn iden Korçalı Mehmed Paşa’nın vakfının memhûr
ve mümzâ vakfiyyesi sûreti yedinde mevcûd olub ikdâmında bir mahalde kaydı bulunmayub zâyi‘
ve telef olmasını melhûz olmağla vakfiyenin Anadolu Muhasebesine kayd olmasını istid‘â-yı inâyet
itmeğin sâdır olan fermân-ı âlîlerine imtisâlen sâhib-i arz-ı hâl yedinde olub bin yüz kırk dört senesi
Cemâziyyelevvelinin on ikinci güni târîhiyle muverrah ve ol târîhde Medîne-i Bosna Brodi kadısı
olan Mustafa Efendi imzâsıyla mümzâ ve hâlen medîne-i mezkûrede hilâfete müvellâ Ahmed Hulu-
si Efendi dâ‘îlerinin tubbıka asluhâ imzâ ve mühr-i mutâbık eyâlet-i Bosna Vâlîsi Korçalı Mehmed
Paşanın Medîne-i Travnik’de vakf ve tescîl itdirilen han ve dekâkînin bir kıt‘a sûret-i vakfiyyesine
nazar olundukda mazmûnı mutâbık-ı şer‘-i enver olub ihticâca sâliha ve iltimâs olunan mahalle kayda
lâyıka olduğu mahfel-i şer‘iyyâtdan es-Seyyid Ebubekir Efendi iʻlâm itmekle iʻlâmı mûcibince Ana-
dolu Muhâsebesine kayd olunmak deyu fî-29 Safer 1197 târîhinde sâdır olan fermân-ı âlî mûcibince
mahalline kayd olunmuşdur.
1564
Abdi Paşa Kethüdası Süleyman Ağa Vakfı
Abdi Paşa Kethüdası Süleyman Ağa’nın Travnik’in Osman Bey Mahallesi’ndeki bir konak, su kuyusu
ve bir berber dükkanını geliri Vakf-ı Zir (Aşağıvakıf) Kasabası’nda Esiri Mustafa Ağa’nın yaptırdığı
çeşmenin ve vakfettiği dükkanın bakım onarımı ve mütevelli maaşı için vakfetmesi.
Suleyman Agha’s, Kethuda of Abdi Pasha, one kiosk, one water well and one barber shop in Osman
Bey neighborhood in Travnik is endowed for the maintenance and repair works and payments to the
attendants of the fountain Esiri Mustafa Agha commissioned in Vakf-ı Zir (Aşağıvakıf) town and the
shop he endowed.
Ovo je vakuf Sulejman age, ćehaja Abdi paše koji je uvakufio jednu kuću za odmor, bunar za vodu
i berbernicu u Osman Beg mahali u Travnik za održavanje uvakufljenih objekata i česmu koju je
sagradio Esiri Mustafa aga u Donjem Vakufu.
Gurre-i Ramazan 1164 / 24 Temmuz 1751

Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 626/2, Sayfa: 454, Sıra: 543
Vakf-ı dükkân-ı merhûm Süleyman Ağa Kethüdâ-yı es-Seyyid Abdi Paşa Vâlî-i Bosna sâbıkan
der-Mahalle-i Osman Bey der-Travnik berây-ı çeşmehâ-i merhûm Esîri Mustafa Ağa der-Kasaba-i
Vakf-ı Zîr tâbi‘-i Kazâ-i Akhisar kayd şod müceddeden be-Muhâsebe-i Evkâf-ı Küçük bâ-arzıhâl-i
Emrullah el-Mütevellî ve bâ-iʻlâm-ı Ali Efendi Kâdî-ı İstanbul ve bâ-fermân-ı âlî fî 26 Receb 1189
Bâ-imzâ-yı Abdullatif Efendi Kâdî-i Bosna
el-Hamdu li’llâhi’llezî beşşere bi-ibâdihi fi‘le’l-hayrâti ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-Muhammedin sey-
yidi’l-kâinât ve alâ-âlihî ve ashâbihi’d-dâllîne ile’l-hasenâti ve alâ-men-tebi‘ahum bi’l-ihsâni ilâ-yev-
mi’l-arasât.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î ve mûcib-i tastîr-i kitâbi’l-mer‘î oldur ki hâlen eyâlet-i Bos-
na’ya sa‘ye-endâz-ı re’fet ve iclâl olan vezîr-i âsâf-nazîr düstûr-ı rûşen devletlü inâyetlü şerâfetlü
es-Seyyid Abdi Paşa veffakahu’llâhu teʻâlâ li-mâ-yeşâ hazretlerinin kethüdâ-yı âlî kadri ashâb-ı hay-
râtdan ve erbâb-ı hasenâtdan umdetü’l-emâcidi ve’l-ekârim câmi‘u’l-mehâmidi ve’l-mekârim sa‘âdet-
lü Süleyman Ağa dâme mecduhû huzûr-ı sa‘âdetlerinde akd olınan meclis-i şer‘-i şerîf-i Ahmedî ve
mahfel-i dîn-i münîf-i Muhammedî’de vakf-ı âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eyle-
diği İbrahim Ağa ibn Yusuf nâm mahzarında ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm idüb Medîne-i Travnik’de
Osman Bey Mahallesi’nde vâkiʻ iki tarafı hâlen sâkin olduğu konak havlı ve kuyusı ve bir tarafı Kahcı
Mustafa Başe dükkânı ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd müceddeden binâ ve inşâ eylediğim silk-i
milkimde münselik olan bir bâb berber dükkânımı hasbeten li’llâhi’l-Meliki’s-Samed vakf-ı sahîh-i
müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Dükkân-ı mezbûre mütevellî maʻrifetiyle beş sağ akçe yevmiyeyle îcâr olunub hâsıl olan icâresinden
yevmî üç sağ akçe ifrâz olunub Akhisar Kazâsı’na tâbiʻ Vakf-ı Zîr Kasabası’ndan hayrâtı vâkiʻ mer-
hûm Esîri Mustafa Ağa binâ ve ihyâ eylediği su çeşmelerinin iki su yolcularının her birine yevmî birer
1565
buçuk sağ akçe virile yevmî bir sağ akçeye mütevellî mutasarrıf olub bir sağ akçe dükkân-ı mezbûr
taʻmîrine sarf oluna ve mezbûr İbrahim Ağa tevliyet-i mezkûreye hayâtda oldukca mutasarrıf olub baʻ-
de vefâtihî re’y-i hâkimi’ş-şer‘a mufavvaz ola diyub dükkân-ı mahdûd-ı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil
mütevellî-i merkûma teslîm ol dahi vakfiyyet üzere ahz ve kabz ve tesellüm eylediğini gıbbe’t-tasdî-
ki’ş-şerʻî vâkıf-ı mûmâ ileyh cânib-i rucû‘a âzim olub vakf-ı akâr imâm-ı muhtâr sirâci’l-ümme Ebu
Hanife el-Kûfî Numan bin Sabit hazretlerinin mezheb-i şerîflerinde gayr-i lâzım olduğundan dükkân-ı
mezkûr yine mezkûr mülkime i‘âde olınması murâdımdır didikde mütevellî-i merkûme cevâbında
eğerçi imâm-ı müşârun ileyh katında gayr-i lâzım olub lâkin İmâm Ebû Yusuf ve İmâm Muhammed
hazretleri katında vakaftu dimekle sahîh ve lâzım olmağla vakfiyetine hükmi’ş-şer‘ olınması matlû-
bımdır didikde hâkim-i muvakkı‘-i sadr-ı kitâb tubâ lehû ve hüsne meâb efendi fikr-i dakîk ile baʻ-
de’t-teemmül cânib-i vakfı evlâ ve ahrâ görüb alâ-kavli men-yerâhu lâzimen vakf-ı mezbûrın sıhhat
ve lüzûmına hükm birle mâ-hüve’l-vâkiʻ ketb olındı fî-gurre-i Ramazâni’l-mübârek li-sene erbaʻa ve
sittîn ve mietin ve elf.
1566
Mehmet Paşa Kethüdası Süleyman Ağa’nın geliri Travnikde Bosna Valisi Kethüdalarına mahsus
konak bitişiğinde yaptırdığı mescit ve sebil’in görevli giderlerine ve sair masraflarına sarf edilmek
üzere 330 kuruş nakit parayı vakfetmesi.
It is the waqfiye of Süleyman Ağa, kethüda of Mehmet Paşa that he endows 330 kurush cash money,
to be spent for incumbent payments and other expenses of the masjid and public fountain built by him
next to the mansion of kethüdas of governors of Bosnia in Travnik.
Ovo je vakuf od 330 groša Sulejman age koji je ćehaja Mehmet Paše, čiji prihod je namjenjen za
troškove uposlenika mesdžida i sebila koje je dao izgraditi pored konaka gdje borave ćehaje u
Travniku i ostale troškove.
3 Muharrem 1183 / 9 Mayıs 1769

el-Hamdu li’llâhi’llezî yessere li-ibâdihî fi‘le’l-hayrât ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-Rasûlihi Muham-

medin seyyidü’l-kâ’inât ve alâ-âlihi ve ashâbihi’d-dâllîne ile’l-hayrât ve alâ-men tebi‘ahüm bi’l-ihsâni
ilâ-yevmi’l-arasât.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î ve mûcib-i tastîr-i hitâb-ı mer‘î oldur ki hâlen Bosna Vâlisi
vezîr-i âlîşân-ı düstûr-ı asâf-nişân devletlü inâyetlü merhametlü sahber-şâhî hazret-i silâhdâr-ı şehrî
Mehmed Paşa yessera’llâhu te‘âlâ mâ-yurîdu ve mâ-yeşâ’ hazretlerinin kethüdâ-yı âlî-kadrleri sâ-
hibü’l-hayrât ve’l-hasenât umdetü’l-emâcid ve’l-ekârim câmi‘u’l-mehâmid ve’l-mekârim sa‘âdetlü
necâbetlü ser-bevvâbîn-i dergâh-ı âlî Ruhi Süleyman Ağa dâme mecduhu huzûr-ı sa‘âdetlerinde akd
olunan meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakfı tescîl içün mütevellî nasb ve taʻyîn buyurduğu İbrahim
Edhem ibn el-Hâc Ali Efendi mahzarında takrîr-i kelâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb Bosna Vâlisi
kethûdâlarına mahsûs konak ittisâlinde müceddeden binâ ve vakf eylediğim mescid-i münîf ve sebîl
i‘mâr ve bekâları içün vezâ’if taʻyîn olunması muktezâ hâlden olmağın atyeb-i mâlımdan ve ahsen-i
menâlimden üç yüz otuz guruş hasbeten li’llâhi’l-Azîm ve taleben li-merzâtihi’l-kerîm vakf-ı sahîh
ile vakf ve habs-i sarîh ile habs idüb şöyle şart eyledim ki meblağ-ı mezbûr mütevellîsi maʻrifetiyle
alâ-vechi’l-helâl i‘mâl ve istiğlâl olunub onu on birden hâsıl olan ribhinden mescid-i mezbûrda imâm
olan el-Hâc Ahmed Efendi ibn Derviş Mustafa’ya yevmî iki sağ akçe ve müezzin Mehmed Halife’ye
yevmî bir sağ akçe ve mütevellîye yevmî iki sağ akçe ve mescid ve sebîl taʻmîrleri içün yevmî iki sağ
akçe ve ferrâş Hüseyin Halife’ye yevmî bir sağ akçe ve mescid-i münîf içinde îkâd olunacak mukavvâ
şem‘-i rûgan içün yevmî bir sağ akçe ve Ramazân-ı Şerîfde sebilde îkâd-ı kanâdîl olunmak içün yevmî
bir sağ akçe ve sebîl-i mezbûrda icrâ olunan mâ-i lezîz el-Hâc Ali Efendi’nin vakfı suyundan alın-
mağla hakk-ı mecrâ yevmî bir sağ akçe virile ve vakf-ı mezbûra Bosna vâlîlerinin kethüdâ-yı âlî-kad-
rleri hasbî nâzır olalar deyu hatm-i kelâm ve meblağ-ı mezbûru mütevellî-i merkûma teslîm idüb ol
dahî ahz ve kabz ve tescîl-i şer‘î olundukdan sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh kelâmını semt-i rücû‘a atf-ı
inân idüb meblağ-ı mezbûru mülküne ircâ‘ merâmımdır didikde mütevellî-i merkûm mukâbele idüb
1567
meblağ-ı mezbûr vakf ve tescîl-i şer‘î olunmağla vakfiyyetine hüküm taleb iderim didikde hâkim-i
muvakki‘-i sadr-ı kitâb tûbâ-lehû ve hüsne-meâb efendi dahî teemmül-i enîk ve fikr-i dakîk ile alâ-
kavl-i men yerâhu câiz ecânib-i vakfı evlâ ve ahrâ görüb meblağ-ı mevkûf-ı mezbûrun vakfiyyetine
hükm-i sahîh ve kazâ-i sarîh idüb Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezî-
ne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecri’l-vâkıf alâllâhi’l-cevâdi’l-kerîm cerâ zâlike hurrire
fi’l-yevmi’s-sâlis min-Muharremi’l-harâm li-sene selâse ve semânîn ve miete ve elf min-hicre[ti] men
lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
Vâkıf-ı mezbûr arzuhâl sunub yedinde olan vakfiyye-i maʻmûlün-bihâsının bir mahalde kaydı olma-
yub Anadolu muhâsebesine kayıd ve yedine sûret i‘tâ buyrulmak bâbında istid‘â-yı inâyet itmeğin
sâdır olan fermân-ı âlîlerine imtisâlen ashâb-ı hayrâtdan ser-bevvâbîn-i dergâh-ı âlî kıdvetü’l-emâ-
cid ve’l-ekârim Ruhi Süleyman Ağa’nın makarr-ı vüzerâ-yı izâm olan Bosna Brodi’de binâ eylediği
mescid-i şerîf ve sebîl ve sâir hayrât-ı mevfûre ve mesâ‘î-i meşkûresini nâtık işbû târîh-i îlâm senesi
Muharreminin üçüncü günü târîhiyle müverrah ve târîh-i mezbûrda zikrolunan Bosna Brodi Kadısı İb-
rahim Efendi’nin imzâ ve hatmini hâviye bir kıt‘a vakfiyyeye nazar olundukda mazmûnu şer‘-i şerîfe
mutâbık ve sübk ve serdi üslûb-ı sakka muvâfık olub ihticâca sâliha ve arzuhâli mantûkunca iltimâs
eylediği mahalle kayda şâyeste idüğü Rumeli Kazaskeri Fazîletlü Efendi hazretlerinin şer‘iyyâtçısı
Ömer Efendi iʻlâm itmekle iʻlâmı mûcibince Anadolu Muhâsebesine kayd ve sûret virilmek deyu fî 26
Safer sene 1183 târîhinde sâdır olan fermân-ı âli mûcibince kayd olunub sûret virilmişdir.
1568
Kamil Ahmed Paşa Vakfı
Kamil Ahmet Paşa’nın Travnik Çarşı içinde harap olan Gazi Ağa Camii’ni genişleterek yeniden
yaptırması, camiye bir şadırvan inşa eylemesi, cami ve şadırvanın görevli giderleri ile bakım
onarımlarına sarf edilmek üzere bina eyledikleri yirmi yedi adet, caminin alt tarafında bulunan iki
kapılı bedestan’da on adet, caminin sağ tarafında altı adet, kıble tarafında beş adet, kapısı altında
dört adet, sol tarafındaki iki adet dükkanları, Sofu Mehmet Paşa’da aldıkları Pazar yerini, Muslihittin
Mahallesi’nde üst katında on altı oda alt katında ahır, ahır, sundurma, samanlık ve dört adet dükkan
bulunan hanı ile bostan yerini vakfetmesi.
In order to be spent for enlargemnet and reconstruction of his Gazi Agha Mosque in Travnik Bazaar
that was ruined, construction of a şadırvan in the mosque and for maintanence and repair works and
the payment of the attendants of the mosque and the şadırvan; Kamil Ahmet Pasha endowed 27 shops
he constructed, 10 shops in two gated closed bazaar below the mosque, 6 shops on the right of the
mosque, 5 shops on the kıble side od the mosque, four shops below the gate, two shops at the left side;
the market place he bought from Sofu Mehmet Pasha; 16 rooms and stable below them on Muslihittin
neighborhood, khan with stable, porch, hayloft and four shops and its vegetable gardens.
Za troškove prošırenja i rekonstrukcije Gazı Aga džamije u travničkoj čaršiji, izgradnju džamijskog
šadrvana, za troškove održavanja i popravki, plate zaposlenih u džamiji i šadrvanu, Kamil Ahmet
paša je uvakufio 27 dućana koje je sagradio, 10 dućana u zatvorenoj čaršiji sa dvije kapije u nastavku
džamije, 6 dućana desno od džamije, 5 dućana na džamijskoj strani Kible, četiri dućana u nastavku
kapije, dva dućana na lijevoj strani; tržnicu koju je kupio od Sofu Mehmet paše; 16 soba i staja ispod
njih u Muslihiddin mahali, han sa stajom, trijemom, sjenikom, četiri dućana i povrtnjak.
27 Zilkade 1170 / 13 Ağustos 1757

Kayd-ı vakfiyye-i evvel fî 19 Receb 1156.

Kayd şod bâ-arzuhâl-i vâkıf-ı müşârun ileyh ve bâ-arz-ı Hacı Ahmed Ağa, Ağa-i Dâru’s-Sa‘âde-
ti’ş-Şerîfe en-nâzır ve bâ fermân-ı âlî fî 11 Safer 1171.
Mâ-fîhi mine’l-vakfi ve tebyînu’ş-şurûti vâka‘a indî ale’n-nemati’l-mebsût fe-hakemtü bi-sıhhatihi ve
lüzûmihî fi-husûsihi ve umûmihi âlimen bi’l-hilâfi’l-vâkiʻ beyne’l-eimmeti’l-eşrâfi nemekahü’l-fakîr
ileyh teʻâlâ Esirî Ahmed el-Kâdî bi-Bosna Prodi ufiye anhu’l-âfî ve gufire leh.
Hamd-i nâ-mahdûd ve senâ-i gayr-i ma‘dûd, ol râfi‘-i semâvât ve perverdigâr-ı şeş-cihât, cellet aza-
metuhu hazretlerine ki zümre-i insânı enâsır-ı erbaʻadan ahsen-i fıtrat üzere ibdâ‘ ve eltaf-ı hilkat
üzere ihtirâ‘ idüb ve refe’a ba’dahum fevka ba’din deracâtin fehvâsınca ba‘z ibâdını fazl ü kemâl ile
ba‘zından mümtâz ve ba‘z abîdini izz u câh ile sâirinden ser-efrâz idüb nicelerini fehvâ-yı garrâ-yı
ahsin kemâ ahsena’llâhu ileyk ile âgâh kılmışdır ve şükr-i mevfûr ve sipâs-ı nâ-mahsûr ol kâ’il-i
kavl-i ve kalîlun min-ibâdiye’ş-şekûr olan ol Rabb-i gafûra gammet alâ’uhu? ki, simât-ı mevâbihinden
1569
nevâleyî berdâr ve mevâyid-i kesiri’l-avâ’idinden hissedâr olan ashâb-ı câh u celâl ve erbâb-ı mâl u
menâlinden nicelerinin sirâce-i cenânların nûr-ı hidâyet ile münevver ve bağ-ı cânların nûr-ı sa‘âdet ile
mu‘attar idüb Ve mâ-tukaddimu li-enfüsiküm min-hayrin tecidûhü inda’llâh fehvâsı tenbîhi ile hâb-ı
gafletden intibâh vermişdir ve sıla-i salavât-ı müte‘aliyât ve teslîmât-ı salîmât-ı mütevâliyât, ol vâlî-yi
vilâyet-i nübüvvet ve ser-mâye-i defter-i benüvvet, merkez-i dâ’ire-i risâlet ve matla’-ı sitâre-i delâlet,
mesned-nişîn-i kabe kavseyn, hazret-i sultânü’l-kevneyn ve resûlu’s-sekâleyne ki, şems-i cihân-tâb-ı
felek-i yakîn ve men‘u’t-ı ve mâ-erselnake illâ rahmeten li’l-âlemîndir ve durûd-ı âmimu’l-vurûd ol
âl-i memdûh ve esbâh-ı mahmûdına olsun ki sâlikân-ı turûk-ı evâmir-i Rabbâniyye ve müctenibân-ı
menâhic-i menâhi-i sübhâniye olub hüdât-ı reh-revân-ı tarîkât-ı dîn-i mübîn ve her biri nigehbân-ı
mesâlik-i şer‘-i metîndir.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î ve mûcib-i tastîr-i hitâb-ı mer‘î oldur ki hâlen muhce-i elviye-i
hıfz u hirâset ve şefkat ü re’fetleri Eyâlet-i Bosna’ya ziyâ-bahş olan vezîr-i nâmdâr, kesîru’l-ihsân
melekiyi’ş-şiyem ve muşîr-i âlî-vakâr-ı râhat-resân celiyyü’l-himem devletlü inâyetlü kerâmetlü Ka-
mil Ahmed Paşa veffekahu’llâhu teʻâlâ mine’l-hayr li-mâ yurîdu ve mâ-yeşâ‘ hazretleri nass-ı kâtı’-ı
Mâ-indekum yenfedu ve mâ-inda’llâhi bakîn maʻnâ-yı şerîfine mütefattın ve burhân-ı sâtı’-ı yevme
lâ-yenfe‘u mâlun ve lâ-benûn illâ men ata’llâhe bi-kalbin selîm mazmûn-ı bedî‘u’l-beyânına müteyek-
kîn olub tahsîl-i melekât-ı kudsiyye ve tekmîl-i ma‘ârif-i ünsiyye bâbında sarf-ı makdûr ve inne’llâhe
le-me‘a’l-muhsinîn nazm-ı belâgât-nizâmlarıyla tab’-ı semâhâtlarine teşvîk ve nice fukarâ vü zu‘afâ
ve derdmendân u bî-kesânın nafakât ve atâyâ ve sadakâtın ceyb-i mürüvvetlerine ta‘lîk ve cânib-i
cenâb-ı muvaffıku’l-âmâlden inşâ ü ihyâsına muvaffak oldukları envâʻ-i hayrât ve hasenâta zabt u
tevkîf buyurmaları ile eyâlet-i merkûmede makarr-ı vüzerâ-i i‘zâm olan Medîne-i Travnik sûkında
vâkiʻ Gazi Ağa Câmi‘i dimekle arîf câmi‘-i şerîfin vâridât-ı mevkûfesi olmamak takrîbiyle bi’l-külliye
müşrîf-i harâb ve nâ’i’l-i türâb olub müceddeden binâ ve tevsi‘ ve ihyâya eşedd-i ihtiyâc ile muhtâc
olmağın inayetlü vezîr-i müşârun ileyh hazretleri inne mâ-ya‘muru mesacida’llâhi men âmene bi’llâhi
ve’l-yevmi’l-âhiri medlûlünce mev‘ûd olan ucûr-ı nâ-mahsûrı ihrâz ve haber-i hayri’l-beşer-i men benâ
mesciden yenbağî bihi vechi’llâhi benâ lehu misluhu fi’l-cenneti mefhûmunca firdevs-i a‘lâ ve deracât
u kusûrı tehiyye içün câmi‘-i münhedim-i mezbûrun mevzi‘inde müceddeden cidarân-ı erbaʻası kârgîr
ve vâsi’ u rûşen u dil-pezîr câmi‘-i şerîf ve ma‘bed-i latîfi li-vechi’llâhi teʻâlâ baʻde’l-binâ ve kemâ hu-
ve’l-ahra akîbü’l-itmâm ve’l-ihyâ hayr-ı cârî olmak içün câmi‘-i mezbûrun taraf-ı yesârında bir çeşme
binâ ve dört aded lü’leden mâ-i azbı fî-sebîli’llâhi teʻâlâ icrâ eyledikden sonra hayrât-ı mezbûreye za‘f
târî ve vehn ü harâbı sârî olmayup bekâ vü devâm ve hademesinin hidemât-ı lâzımelerinden sebât u
kıyâmı taʻyîn-i vakfa mevkûf olmağın sâhibü’l-hayrât vezîr-i müşârun ileyh hazretlerinin taraf-ı bâhi-
rü’ş-şereflerinden vakf-ı âti’l-beyânı takrîr ü tesbîl ve tahrîr ü tescîle vekîl olduğu etbâ-ı kirâmlarından
Said Mehmed Ağa ibn Hasan ve İbrahim Ağa ibn Ali nâm kimesnelerin şehâdetleri ile sâbit ve hâlen
kitâbcılığı hizmetiyle şeref-yâb olan umdetü eşrâfü’l-kudât semâhetlü el-Hâc Salih Efendi ibn Mus-
tafa Efendi el-Müfti meclis-i şer‘-i şerîf-i Ahmedî ve mahfil-i dîn-i münîf-i Muhammedîde inâyetlü
vezîr-i müşârun ileyh hazretlerinin li-ecli’t-tescîl ve li-itmâmi’l-emri’t-tekmîl hayr-ı cemîllerine mü-
tevellî nasb ve taʻyîn buyurdukları hâlen imâmeti hizmetinde ihrâz-ı rutbe-i imtiyâz iden fazîletlü Hâ-
fız Ömer Efendi ibn el-Hâc İbrahim nâm kimesnenin mahzarında bi’l-vekâle takrîr-i kelâm ve ta‘bîr
âni’l-merâm idüb müvekkilim inâyetlü vezîr-i müşârun ileyh esbega’llâhu teʻâlâ ni‘amehu’l-celîleti
aleyh hazretleri mesâlik-i erbâb-ı hayrât-ı bâkiyeye sâlik u râgıb ve tevfîr-i hasenâta sâ‘î vü tâlib olub
müceddeden inşâ buyurdukları câmi‘-i şerîf derûnuna üç kıt‘a mushâf-ı latîf vazʻ ve vakf idüb câmi‘-i
mezbûrdan bir tarîk ile ihrâc olunmayub murâd iden kimesneler câmi‘-i şerîfde kırâat eyleyeler deyu
şart buyurdular ve câmi‘-i şerîf ve çeşme-i latîfin iktizâ iden taʻmîr ü termîmleri ve taʻyîn buyurdukları
1570
vazâyif-i hademe ve masârif-i sâire içün ahlâs-ı mâlıyla mücceddeden binâ eyledikleri yirmi yedi bâb
dükkânı vakf ve icâre-i mu‘acceleleriyle tâliblerine tefvîz itdiklerinden sonra dekâkîn-i mezbûreden
câmi‘-i şerîfin tahtında iki kapulu bezistân derûnunda on bâb dükkânın her birinden senevî ikişer guruş
icâre-i mü’eccele ve câmi‘-i şerîfin kıblesi tarafından beş bâb dükkânın her birinden senevî birer esedî
guruş ve câmi‘-i şerîfin taraf-ı yemîninde altı bâb dükkân ve kapusı altında dört bâb dükkân ve taraf-ı
yesârında minâre kurbunda iki dükkân ki on iki bâb dükkânın her birinden senevî otuz üçer pâre icâre-i
mü’eccele taʻyîn ve câmi‘-i mezbûrun kurbunda merhûm Sofu Muhammed Paşanın vakf arsalarından
iştirâ‘ buyurdukları ma‘lûmü’l-hudûd arsayı tetimmâtiyle pazar yeri olmak üzere iʻdâd ve atyeb-i
mâlıyla sâbıkan Tezkireci İbrahim Efendi ve Babayazâde el-Hâc Ali nâm kimesnelerden iştirâ‘ vü
temellük eylediği Muslihüddin Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafı mezbûr el-Hâc Alinin ekmekçi dükkânı
ve bağçesi ve bir tarafı Klaşince Suyı ve iki tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd tahte-pûşîde hânı tahtânî ve
fevkânî on altı oda ve tahtında âhûr ve derûnunda mâ-i cârî ve ittisâlinde menzil-hâne ta‘bîr olunur iki
oda ve âhûr ve bir sundurma âhûr ve samanlık ve dört aded dükkân ve bostân yerimi eşcâr-ı müsmire
ve cemî‘-i müştemilâtı ile hasbeten li’llâhi’l-Azîm ve taleben li-merdâti’l-kerîm vakf-ı sahîh-i müeb-
bed ile vakf ve habs-i sarîh-i muhalled ile habs idüb şöyle şart buyurdular ki:
Mâdâm ki meşkeve-i vucûd-ı cûd-âlûdları ziyâ’-i hayât ile müstezâdir, vakf-ı mezbûrun asl-ı tevliyeti
zât-ı mebrûrlarına meşrût ve tebdîl ü taʻyîn ve tahvîl ü teksîri re’y-i âlîlerine menût ola ve baʻdehu
evlâd-ı kirâmlarından esen ve erşedi mutasarrıf ola ve baʻdehu evlâd-ı evlâdları batnen baʻde batnin
ve ma‘aza’llâhi teʻâlâ baʻdehum neseben akreb-i akrabâları ve inde’l-inkırâz utekâlarından sinnen ve
rüşden evlâ olanlar mutasarrıf olalar. Baʻde hâza Bosna vâlîleri ve Travnik hâkimlerinin arz u ifâde-
leri ile Dâru’s-Sa‘âdeti’ş-Şerîfe ağaları hazerâtlarının re’y-i rezîn-i isâbet-karînlerine mufavvaz ola
ve ke-zâlik vakf-ı mezkûr Dâru’s-Sa‘âdeti’ş-Şerîfe ağaları hazerâtlarının taht-ı nezâret-i âliyyelerinde
ola ve vülât-ı izâm ve hükkâm-ı zevi’l-ihtirâm hasbî nezâret eyleyeler ve mütevellîsi maʻrifetiyle sâ-
lifü’l-beyân yirmi yedi bâb dükkânı beher sene icâre-i mü’eccele-i mezkûre ile îcâr ve i‘mâl ve Pazar
yerine gelen ahmâl ta‘dâd olunup beher hammâldan yalnız birer sağ akçe ahz ve îrâd-ı vakfa idhâl ve
hân-ı mezbûr tevâbi‘ u levâhıkıyla icâre-i misliyesi ile îcâr u istiğlâl olınup mecmû‘ îrâdlarından hâsıl
olan akçelerden yevmiyye elli sağ akçe vezâ’if ve sâir masârıf ki ber-vech-i âtî zikr olunur taʻyîn idüb
meblağ-ı mu‘ayyen-i mezbûrdan kâ’im-makâm mütevellîye yevmî dört akçe ve câmi‘-i şerîfin taraf-ı
yemîninde kapu cânibinde nihâyetde vâkiʻ olan dükkân ashâb-ı fazl u istihkâka meşrûta olub keyfe
mâ-yeşâ‘ mutasarrıf olalar ve mukâbelesinde yevm-i hamîsde baʻde’z-zuhr huzzâr-ı mü’minîne va‘z u
nasîhat ve akîbinde hakkımızda da‘vât-ı hayriyyelerin dirîğ itmeyeler ve imâm-ı evvel ve hatîb olanla-
ra yevmî altışar akçe ve yevm-i ehad ve yevm-i hamîsde ta‘lîm-i kırâat-ı Kur’ân-ı Kerîm itmek şartıyla
mu‘ayyen olan kurrâya yevmî altı akçe vazîfe virile el-Hâletu hâzihi cihât-ı selâse-i mezkûreye hase-
bü’l-istihkâk Hafız el-Hâc Mehmed Efendi mutasarrıf olub kemâ-hüve hakkuh edâ-i hidemât eyleye
ve şehr-i Ramazânü’l-mubârekde va‘iz olana yevmî bir akçe ve kâtib-i vakf olana yevmî bir akçe ve
müezzin-i evvel ve devr-hân olana yevmî iki akçe ve müezzin-i sânî ve devr-hân olana yevmî iki akçe
ve kayyım olana yevmî dört akçe ve câbîye yevmî bir akçe ve su nâzırına yevmî bir akçe vezâyif virile
ve şem‘-i revgan içün yevmî iki buçuk akçe ve leyâlî-yi Ramazân-ı şerîf ve sâir leyâlî-yi mubâreke-i
ma‘lûmede derûn-ı câmi‘-i şerîfde ve minârede îkâd olunacak yüz yetmiş aded kanâdîl içün revgan-ı
zeyt behâsı yevmî on akçe ve lede’l-iktizâ hasır tecdîdi içün yevmî iki akçe sarf oluna ve on beşer vu-
kiyye olmak üzere mihrâbın tarafeynine vazʻ olunacak iki aded şem‘-i asel ancak leyâlî-yi Ramazân-ı
şerîfde ve leyâlî-yi mubâreke-i ma‘dûde-i ma‘lûmede îkâd olunarak kaç senede tamâm olursa izdiyâd-ı
vakfile tecdîd oluna ve câmi‘-i şerîfin taʻmîr ü termîmine dahi ke-zâlik izdiyâd-ı vakfdan sarf oluna
ve pazar yeri içün Sofu Mehmed Paşa’nın vakfına senevî bir buçuk guruş mukâta‘a dahi izdiyâd-ı
1571
vakfdan virile ve beher sene vâlî ve hâkim ve eşrâf-ı mürtezika maʻrifetleri ile kâ’im-makâm müte-
vellî hesâbı rü’yet ve mümzâ vü mahtûm defteri mütevellî yedinde hıfz oluna ve baʻde’l-muhâsebe
izdiyâd-ı vakf asl-ı mütevellîye îsâl ve teslîm olundıkda sonra izdiyâd-ı mezkûrun vucûh-ı birre harc
ve sarfı re’y-i mütevellîye mufavvaz ola ve mürtezekanın azl u nasbı ve dekâkîn-i mezbûreye icâre-
teyn ile mutasarrıflarından gerek irsen ve gerek ferâğen âhere intikalleri kâ’im-makâm mütevellî re’y
ve maʻrifetiyle ola deyu vakf-ı mezbûrı taʻyîn ve şurût u kuyûdını tebyîn buyurmalarıyla taraf-ı âlîle-
rinden vekâletim hasebiyle tafsîli mürûr iden yirmi yedi bâb dükkânı ve pazar yerini ve hân-ı mezkûru
tevâbi‘ u levâhıklarıyla fârigan ani’ş-şevâgil işbu mütevellî Hâfız Ömer Efendi’ye teslîm eyledim, sâir
mütevellîler misillü vakfiyyet üzere mutasarrıf olsun deyu hatm-i kelâm itdikde mütevellî-yi mûmâ
ileyh dahi vicâhen tasdîk ve şifâhen tahkîk idüb gıbbe’t-tescîli’ş-şer‘î vekîl-i mûmâ ileyh bi’l-vekâle
inân-ı kelâmını semt-i rücû‘a âtıf ve zimâm-ı merâmını savb-ı istirdâda sârıf olub pîşvây-i küll ve
rehnûmây-i sübül imâm-ı aʻzam-ı azîmü’ş-şân Hazret-i Nu’mân katında akârın vakfı sahîh gayri lâzım
olmağla akâr-ı mezbûrun vakfından rücû‘ ve kemâ-kân müvekkilim müşârun ileyh hazretlerinin mül-
küne istirdâd ve idhâl olunması bi’l-vekâle matlûbumdur didükde mütevellî-yi mûmâ ileyh cevâbında
eğerçi hakikat-i hâl bast olunan minvâl üzere olub lâkin İmâm-ı Fâzıl-ı Rabbânî Hazret-i Ebû Yûsuf
el-meşhûr bi’l-imâmi’s-sânî ve âlim-i samedânî İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazerâtının
re’y-i münîr ve mezheb-i hatîrlerinde akârın vakfı sahîh ve lâzım olmağın vakf-ı mezbûrun sıhhat ve
lüzûmuna hüküm olunmak murâdımdır deyu mukâbele idicek hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb tûbâ
lehu ve hüsne-meâb efendi dahi baʻde’t-teemmül temhîd-i kavâʻid-i vakfı evlâ ve teşyîd-i mebânî-yi
hayrı ahrâ görüb vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûm ve husûs u umûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i
sarîh-i mer‘î idüb fe-sâre küllü zâlike vakfen sahîhan lâzımen şer‘iyyen alâ-nehci’l-meşrûh fe-men
beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm
ve ecru’l-vâkıf ale’llâhi’l-cevâdil-kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi’ ve’l-işrîn min-Zi’l-
ka‘deti’ş-şerîfe li-seneti seb‘în ve mietin ve elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Sa‘âdetlü Osman Ağa kethudâ-yı hazret-i vâkıf-ı müşârun ileyh, İzzetlü Said Mehmed
Efendi Kâtib-i Divân-ı müşârun ileyh, Fahru’l-aʻyân Seyyid Abdullah Ağa Hâzin-i müşârun ileyh,
Fahru’l-akrân Emin Mehmed Ağa Mühürdâr-ı müşârun ileyh, Umdetü’l-aʻyân Mehmed Bey Ket-
hüdâ-yı Defter-i Bosna, Zübdetü’l-emsâl Seyyid Mehmed Efendi Defterdâr-ı Hazîne-i Bosna, Fah-
ru’l-akrân Mustafa Efendi Defterdâr-ı Tımâr-ı Bosna, Umdetü’l-ulemâi’l-muhakkikîn Şeyh Mehmed
Efendi el-Müfti bi-Medîneti Travnik, Fahru’l-akrân Ali Efendi Tezkire-i Tımâr-ı Bosna, Fahru’l-emsâl
Mehmed Ağa Kethüdâ-yı Çavuşân-ı Divân-ı Bosna hâlen, Fahru’l-akrân İbrahim Efendi Tezkire-i
Tımâr-ı Bosna sâbıkan, Fahru’l-erbâbi’l-ilm Ali Efendi Mukâbeleci hâlen, Fahru’l-akrân Mustafa Ağa
Emîn-i Çavuşân-ı Dîvân-ı Bosna hâlen, İsmail Çavuş-ı Divân-ı Bosna ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
1572
Bosna Valisi Mehmed Paşa Vakfı
Bosna Valisi Mehmet Paşa’nın inşa eylemiş olduğu Travnik’te cami, medrese, şadırvan, kütüphane,
Saraybosna’da Davarcık Mahallesi’nde cami, mekteb, medrese, sebil, Peter Köyü’nde cami, Foça’da
cami, mekteb, medrese, sebil, Drin Nehri üzerinde Foça, Visoko, Prebol Çaynice ve Gorajze’de
köprüler, Foça’da Tohudna Nehri üzerinde köprü, Prebol’da Lim Nehri üzerinde köprünün bakım ve
onarımlarının yapılması ve görevli ücretlerinin karşılanması için, Foça’da bir adet kerbânsarâ, bir
bab hamam, yedi adet dükkanı, Saraybosna’da padişah temliknamesiyle (mülknamesi) mutasarrıf
olduğu Mokra adlı çiftliği, Prebol Kasabası’nda iki adet kervansarayı, bir adet dükkanı, Travnik’te
kırk yedi adet dükkan bulunan bedestan ve iki adet dükkanı ve 2000 kuruş nakit parayı vakfetmesi.
Bosnian Governer Mehmet Paşa endows a caravanserai, one spaced public bath, seven shops in
Foca, farm called Mokra in Sarajevo that he became the tennant with mülkname of the sultan, two
caravanserai in Prebol town, a closed bazaar with 47 shops and two shops in Travnik and 2000 kuruş
cash money Iin order to be spent for maintanence and repair works, the payment of the attendants of
the mosque, madrasa, şadırvan, library in Travnik; mosque, school, madrasa and sabil in Davarcık
neighborhoos in Sarajevo; mosque in Peter village; mosque, school, madrasa and sabil in Foça,
bridges in Foça, Visoko, Prebol Çayniçe and Gorajze on Drin river; bridge on Tohudna river in Foça,
bridge on Lim river in Prebol.
Bosanski valija Mehmet paša je uvakufio karavansaraj, prostrano javno kupatilo, sedam dućana u
Foči, farmu zvanu Mokra u Sarajevu koju je dobio na korišćenje od sultana sa temliknamom, dva
karavansaraja u gradu Prijepolje, zatvorenu čaršiju sa 47 dućana, dva dućana u Travniku, kao i
novac u iznosu od 2000 groša, za troškove održavanja i popravki, isplatu plata zaposlenim u džamiji,
medresi, šadrvanu i biblioteci u Travniku; održavanje džamije u selu Peter; džamije, škole medrese i
sebilja u Foči, mostova u Foči, Visokom, Priboju, Goraždu i Čajniču, na rijeci Drini; mosta na rijeci
Tohudna u Foči i mosta na rijecii Lim u Priboju.
15 Zilkade 1171 / 21 Temmuz 1758

el-Hamdu li’llâhi’llezî yessera li-ibâdihi fi‘li’l-hayrât ve erşedehum ilâ-a‘mâli’l-hasenât. Ve’s-salâtu

ve’s-selâmu alâ-Muhammedin eşrefi’l-mahlûkât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ve men tebi‘ahum ilâ-yevmî’l-
arasât.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitabı şer‘î ve mûcib-i tastîr-i hitâb-ı mer‘î oldur ki hâlâ ziyâ-i mehce-i
elviye-i şevkat ve Re’fetleriyle eyâlet-i Bosna müstâzî olduğu vezir-i âlişân düstûr-ı asaf-nişân dev-
letlü inâyetlü kerâmetlü sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât el-Hâc Mehmed Paşa veffakahu’llâhu teʻâlâ
mine’l-hayri limâ yürîdu vemâ yeşâ’ hazretleri ve mâ-tükkaddimu li-enfüsikum min-hayrın tecidûhu
inde’llâh ayet-i kerîmenin mazmûn-ı münîfi tedebbür ve ed-dünya mezraʻatü’l-âhire hadîs-i şerîfi
mistâk-ı latîfini tefekkür idüb teksîr-i hayrât ve hasenâta râgıb ve tevfîr-i derecât-ı âliyâta tâlib olub
Bosna Prodi Kazâsı muzâfâtından Medîne-i Travnik’de vâkiʻ Bosna vâlileri hazerâtına mahsûs saray-ı
1573
âlîde huzûr-ı âsıfânelerinde akd-i meclis-i şer‘-i nebevî olundukda inâyet-i semîr-i rûşen-zamîr vezir-i
müşârun ileyh hazretleri meclis-i ma‘kûd-ı mezkûrde vakf-ı âti’l-beyânı tescîl ve şurût ve kuyûdunu
tebyîn ve tesbîl içün mütevellî nasb ve taʻyîn buyurdukları fahru’l-emsâl Ali Efendi ibn Hüseyin Bey
zîde kadruhûnun mahzarında takrîr-i kelâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb atyeb-i mâlımla li-vechi’llâhi
teʻâlâ nefsi Medîne-i Foça’da binâ ve ihyâ eylediğim câmi‘-i şerîf ve medrese ve mekteb ve sebîl-i abı
lezîz ve Nehr-i Drin üzerinde cisr-i kebîr ve Nehr-i Tohudna üzerinde cisr-i kebîr ve Prebol Kazâsı’nda
Nehr-i Lim üzere cisr-i kebîr ve Çayniçe Kazâsı’nda Gorajde Kasabası’nda Nehr-i Drin üzerinde cisr-i
cesîm ve Saraybosna Kazâsı’na tâbiʻ visoka Kasabası’nda Nehr-i Bosna üzerinde cisr-i kebîr ve nefsi
Saraybosna’da Davarcık Mahallesi’nde binâ ve ihyâ eylediğim câmi‘-i şerîf ve mekteb ve sebilhâne ve
nefsi Medine-i Travnik’te binâ ve ihyâ eylediğim câmi‘-i şerîf ve mekteb ve üc adet sebîl-i âb-revân ve
nâhiyesinde vâkiʻ ve Diner/Diter Karyesi’nde mekteb ve Eslemen nâm mahalde câmi‘-i şerîf imarları
ve hademeleri vezâyifleri için ahsen-i menâlimle inşâ ve binâ eylediğim Medine-i Foça’da ma‘lû-
mu’l-hudûd ve’l-evsâf bir adet kerbânsarâyı ve bir bâb hammâm ve yedi bâb dekâkîn ve Saraybosna
Kazâsı’nda ber-mûceb-i temliknâme-i mutasarrıf olduğum Mokra nâm çiftliği hudûd-ı mu‘ayyene-
siyle ve Nefs-i Prebol Kasabası’nda dahi ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-evsâf iki adet kerbânsarâyı ve bir
bâb dükkan ve Nefs-i Travnik’te kırkyedi bâb dekâkini muhtevi bezzazistan ve başka iki bâb dükkânı
malımdan ifrâz ve mevânî‘den mümtâz idüb hasbeten li’llâhi’l-Azîm ve taleben li-merzâtihi’l-Kerîm
vakf-ı sahîh-i müebbet ile vakıf ve habs-i sarîh-i muhalled ile habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Madem ki mişkât-ı vücûdum ziyâ‘-i hayât ile müstazîdir tevliyeti zâtı mebrûreme ve baʻde evlâd-ı
kirâmımdan sinnen kebîr ve erşedi olana ale’t-tertîb ve baʻdehu evlâdı ve evlâdlarına karnen baʻde
karnin ve batnen baʻde batnin şart eyledim ve akarât-ı mevkûfe-i mezkûre ve çiftlik-i mezbûr tevâbi‘i
ile beher sene mütevellîsi maʻrifetiyle icârât-ı misliyeleriyle îcâr ve istiğlâl olunub bi-lütfi’llâhi te‘âlâ
hâsıl olan icârât ve gallâtından Nefs-i Foça’da binâ eylediğim câmi‘-i mezbûrda imâm-ı sânî olana
para üçer hesâbıyla yevmî beş akçe ve müezzin-i sânî olana yevmî iki akçe ve ferrâş ve kayyım ola-
na yevmî üç akçe ve devirhân olana yevmî iki akçe ve müderris olana yevmî on akçe ve mektebde
mu‘allim-i sıbyân olana yevmî beş akçe ve vâiz olana yevmî beş akçe ve devirhân-ı sânî olana yevmî
bir buçuk akçe ve bevvâba yevmî üç akçe ve câbiye yevmî üç akçe ve bahâ-i şemʻ ve hasır on akçe ve
su yolcuya yevmî üç akçe ve su yolu taʻmîri için yevmî iki akçe ve câmi‘-i şerîf-i mezbûr taʻmîri için
senevî elli kuruş ve sâlifü’z-zikr Nehr-i Drin üzerinde cisr taʻmîri için senevî on kuruş ve Nehr-i To-
hutna üzerinde cisr taʻmîri için senevî on kuruş ve Pirebol Kazâsı’nda Nehr-i Lim üzerinde cisr taʻmîri
için senevî on kuruş ve Saraybosna’ya tâbiʻ Visoka Kasabası’nda Nehr-i Bosna üzerinde cisr taʻmîri
için senevî on kuruş ve Çayniçe Kazâsı’nda mezbûre Gorajda Kasabası’nda Nehr-i Dirin üzerinde cisr
taʻmîri için senevî on kuruş virile ve yine câmi‘-i mezbûr hademesine eyâlet-i Bosna gebrân cizyesi
malından almak üzere arz ve iltimâsı üzere taraf-ı Devlet-i Aliyyeden berevât-ı şerîfe mûceblerince
ihsân olunan para üçer hesâbıyla imâm vazîfesi yevmî altı akçe ve hatîb vazîfesi yevmî beş akçe ve
va‘ziye vazîfesi yevmî beş akçe ve müezzin-i evvel vazîfesi yevmî dört akçe ve ferrâş vazîfesi yevmî
dört akçe ve mu‘allim-i sıbyân vazîfesi yevmî altı akçe ve şem‘-i ve kanâdil vazîfesi yevmî altı akçe
ve su taʻmîri için yevmî yedi akçe ve ve Voynugaç Hersek mukâta‘ası malından kurrâ’ vazîfesi yevmî
yirmi akçe virile ve yine icârât-ı evkâf-ı mezkûreden Saraybosna’da ihyâ eylediğim mektebde mu‘al-
lim-i sıbyân olana yevmî on sağ akçe ve sebilci olana yevmî altı akçe ve su yolcu olana yevmî bir
akçe ve sebilhâne taʻmîri için yevmî iki akçe ve mekteb taʻmîri için yevmî üç akçe ve hakk-ı mecrâ-yı
âb-ı sebîl içün Hüsrev Bey Vakfı’na yevmî bir akçe ve mezkûr Davarcık Mahallesi’nde câmi‘-i şerîf
termîmi için senevî on kuruş virile ve yine mekteb-i mezbûrda mu‘allim-i sıbyân olana murûriye-i
ihmâl Saraybosna mukâta‘ası malından bâ-berât-ı âlişân para üçere yevmî on beş akçe vazîfe virile
1574
ve nefs-i Travnikte binâ ve ihyâ eylediğim câmi‘-i şerîfi hademesine Voynugaç Hersek mukâta‘ası
malından ber-mûceb-i berevat-ı âlişân para üçere ihsân olunan va‘ziye vazîfesi yevmî iki akçe ve
hatîb vazîfesi yevmî üç akçe ve imâm vazîfesi yevmî sekiz akçe ve dersiâm vazîfesi yevmî üç akçe
ve devirhân vazîfesi yevmî iki akçe ve müezzin-i evvel vazîfesi üç akçe ve müezzin-i sânî vazîfesi
yevmî iki akçe ve müezzin-i sâlis vazîfesi yevmî iki akçe ve salahân vazîfesine yevmî bir akçe ve
kayyım vazîfesi yevmî üç akçe ve hoca-i mekteb vazîfesi yevmî beş akçe ve ferrâş vazîfesi yevmî üç
akçe ve rugan-ı zeyt ve şemʻ vazîfesi yevmî sekiz akçe virile ve icârât-ı evkâf-ı mezkûreden rugan-ı
zeyt ve şem‘-i asel ve şem‘-i revgan ve bahâ-i kanâdil için yevmî on üç akçe ve kurrâ olana yevmî
beş akçe ve su yolcuya yevmî bir akçe ve su yolu ve sebilhâneler taʻmîrleri için yevmî iki akçe ve
vâʻiz-i ideyn olana yevmî bir akçe ve mütevellîye yevmî altı akçe ve bezzazistân paspanı olana yevmî
üç akçe ve Eslemende mezkûr câmi‘-i şerîfde imâm ve mu‘allim-i sıbyân olana yevmî üç akçe ve Vi-
tezde mezkûr mektebde mu‘allim-i sıbyân olana yevmî beş akçe virile şerh ve beyân olunduğu üzere
gerek cânib-i mîrîden ve gerek evkâf-ı mezkûre icârâtından tertîb ve taʻyîn olunan vezâyif-i mezkûre
bi’l-cümle para üçere hesâbıyla verilib icârât-ı vakıfdan izdiyâd kalanı mütevellî ahz ve kabz idüb ev-
lâdıma zükûr ve inâsa ale’s-seviyye taksîm eyleye ve baʻdehu her birinin nasîbi evlâdına ve evlâdına
evlâdına intikâlen teslîm oluna ve mârru’z-zikr akarât-ı müstegallât taʻmîrleri içün taʻyîn olunan akçe
mikdârından noksanlı taʻmîr olunduğu halde ziyâdesi izdiyâd-ı vakfa ilhâk oluna ve mürûr-ı sinîn ile
akarât-ı mezkûreye mikdâr-ı mu‘ayyenden ziyâde taʻmîr iktizâ eder ise mürtezikaları vazîfelerinden
gereği gibi taʻmîr oluna ve mezkûr cisrler dahi mikdâr-ı mu‘ayyenden dûn ile taʻmîr olunur ise ânın
dahi ziyâdesi izdiyâd-ı vakfa ircâ‘ oluna ve birkaç senede cüsûr-ı mezbûre birinin ziyâde taʻmîri ik-
tizâ eder ise maʻrifet-i şer‘ ile keşf olunub yüz kuruşa değin mikdâr-ı kifâye ile izdiyâd-ı vakıfdan
taʻmîr oluna ve sâlifü’l-beyân cevâmi‘-i şerîfeler taʻmîrleri için taʻyîn olunan mikdârından ekkalliyle
taʻmîr pezîr olur ise ziyâdesi kezâlik izdiyâd-ı vakfa zam ve ma‘an şurûtu üzere evlâda sarf oluna ve
bir kangı câmi‘-i şerîf külliyet ile taʻmîri lâzım olur ise izdiyâd-ı vakıfdan üslûb-ı evveli üzere taʻmîr
oluna ve taʻmîrat husûsu maʻrifet-i şer‘ ile nuzzârı ve eşrâf-ı mürtezika maʻrifetleriyle olub bilâ-isrâf
taharrî ve ihtiyât oluna ve Bosna vâlileri hazerâtı evkâf-ı mezkûreye hasbî nezâret-i seniyyeleri dirîğ
buyurmayalar ve hademe-i mezbûre cihâtı mahlûlden ve ferâğattan iktizâ ettikçe mütevellî arzıyla
müstehak olana tevcîh oluna deyu şart ve akarât-ı mevkûfe-i mezkûreyi cemî‘-i müştemilâtlarıyla fâ-
riğâten ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyhe teslîm eyledim ol dahi bi’t-tevliye ahz ve kabz etmeğin
sâir mütevellîler misillü vakfiyet üzere mutasarrıf olsun deyu buyurduklarında gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî
ve’t-tescîli’l-mer‘î vâkıf-ı müşârun ileyh ahsena’llâhu teʻâlâ ileyh hazretleri inân-ı kelâmını semt-i
rucû‘a atf idüb akar-ı vakfı imâm-ı aʻzam hümâm-ı akdem Ebu Hanife Kûfî hazretlerinin indinde
sahîh gayrı lâzım olmağla akarât-ı mezkûrenin vakfiyetinden rücû‘ ve sâir emlâkıma zam için istir-
dâdı murâdımdır didikde mütevellî-i mûmâ ileyh cevâbında eğerçi akâr vakfı imâm-ı müşârun ileyh
hazretlerinin indinde sahîh gayrı lâzımdır lâkin eimme-i müctehidînden imâm-ı sânî Ebû Yusuf ve
İmâm-ı sâlis İmam Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katlarında sıhhat lüzûmu müstel-
zim olmağın vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm olunması bi’t-tevliye matlûbumdur deyu
mukâbele idecek hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitab tûbâ lehu ve hüsnü meâb efendi hazretleri fikr-i
dakîk ve teemmül-i enîk ile cânib-i vakfı evlâ ve ahrâ görüb İmâm-ı Aʻzam hazretlerinin kavl-i şerîfi
üzere vakf-ı mezbûrun sıhhatine ve imâmeyn hazretlerinin mezhebleri üzere lüzûmuna hükm-i şer‘î ve
kazâ-i mer‘î idüb vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olmağın min-ba‘d nakzına mecâl muhâl ve ibtâline adî-
mü’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu
inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm innehu hüve’l-birru’r-Rahîm kad
vaka‘a’t-tahrîru fi’l-yevmî’l-hâmis aşer min-Zilkâdeti’ş-şerîfe li-sene ihdâ ve seb‘în ve mietin ve elf
min-hicreti men lehu’l-izzü ve’ş-şeref.
1575
Şuhûdü’l-hâl: Fahru’l-akrân Musa Ağa Kethüdâ-yı Bevvâbîn, Fahru’l-akrân el-Hâc Süleyman Baş
Çukadar. Fahru’l-akrân Ali Ağa Çukadar-ı Enderûn, Fahru’l-akrân Mustafa Bey Silahdâr, Fahru’l-em-
sâl el-Hâc Halil Ağa Hâzin-i Veliyü’n-Ni‘ami, Zübdetü Erbabu’l-Ma‘ârif Mustafa Efendi ve Pîr-i
Dîvân, Umdetü’l-emâcid ve’l-ekârim el-Hâc Ömer Ağa Kethüdâ-yı Hazret-i Veliyyü‘n-Ni‘ami, Fah-
rü’l-akrân Abaza Abdullah Ağa Peşkîri, Fahru’l-akrân Abdullah Ağa Miftâhi, Fahrü’l-akrân el-Hâc
Ali Ağa Kaftânî, Fahru’l-akrân el-Hâc Memiş Ağa Divitdâr, Fahru’l-Küttâb Kasım Efendi Kâtib-i
Kethüdâ Bey, Fahru’l-akrân Ahmed Bey Kethüdâ-yı Çavuşân Çavuşgân-ı Bosna, Fahru’l-erbâbu’l-ka-
lem Mustafa Efendi Defterdâr-ı Tımar-ı Bosna hâlâ, Fahru’l-emsâl Mehmed Bey Kethüdâ-yı Defterî
Bosna hâlâ ve gayruhum mine’l-huzzâr.
İşbu vakfiye mûcibince Anadolu Muhasebesine kayıt ve hıfz olunmak deyu 22 Zilhicce sene 1171
târihinde sâdır olan fermân-ı âli mûcibince mahalline kayd olunmuştur.
1576
Bosna Valisi Mehmet Paşa’nın Travnik’te Vali Konağı yanında inşa eylediği içerisinde on öğrenci
odası, bir adet dershane bulunan medresede kullanılması için odalar için gerekli olan halı, kilim,
bakır eşya ve medrese öğrencilerinin ve Travnik2teki ilim erbabının kullanması için 75 cilt kitabı
vakfetmesi.
It is the waqfiye of Mehmet Paşa, governor of Bosnia, that he endows carpets, rugs, and copper ware
to be used at the medrese consisting 10 student rooms and one classroom which was built by him
next to the governor’s mansion in Travnik and he also endows 75 volumes of books for the benefit of
medrese students and scholars in Travnik.
Ovo je vakuf bosanskog valije Mehmed paše koji je uvakufio 75 knjiga, bakarnog posuđa, tepiha i
ćilima. Navedene stvari iskoristiti za potrebe opremanja medrese koju je sagradio u Travniku pored
rezidencije, koja ima deset spavaonica za studente. Knjige će biti na raspolaganju studentima medrese
i ostalim naučnicima.
7 Cemaziyelevvel 1173 / 27 Aralık 1759

Tekarrere ledeyye cemî‘-i mâ-yahvîhi alâ-mâ yuhkîhi ve innî hakemtu fîhi bi’s-sıhhati ve’l-lüzûmi
fi’l-husûsi ve’l-umûmi ba‘de mâ-yecibu ale’l-hükkâmi fi-ihkâmil ahkâmi vâkıfen alâ-mevâkifi’l-ih-
tilâfi beyne’l-eimmeti’l-eşrâf ve ene’l-fakîr el-Hâac İbrahim el-Kâdî bi-Medîne-i Bosna Prodi gufire
lehu.
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidi’l-mürselîn Muhammed ve alâ-â-
lihi ve sahbihi ecma‘în.
Emmâ baʻd sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î ve mûcib-i tastîr-i hitâb-i mer‘î oldur ki hâlâ Eyâlet-i Bos-
na Vâlisi Vezîr-i âlişân düstûr-ı asaf-nişân devletlü inâyetlü keremetlü el-Hâc Mehmed Paşa vef-
fakahu’llâhu teʻâlâ bi’l-hayri mâ-yüridu ve mâ-yeşâ’ hazretleri taraf-ı bâhiri’ş-şereflerinden husus-ı
âti’l-beyânda vekîl olduğu Çukadar-ı Enderun Ali Ağa ibn Abdullah ve Divitdâr el-Hâc Memiş Ağa
ibn şahâdetleriyle sâbit hâlâ kethüdâ-yı muhteremleri umdetü’l-emâcid ve’l-ekârim el-Hâc Ömer
Ağa dâme mecduhu inâyetlu müşârun ileyh hazretlerinin Medine-i Travnik’de saray-ı âlîlerinde akd
olunan meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde kerâmetlü müşârun ileyh hazretleri taraf-ı asifelerinden vakf-ı
âti’z-zikrî tescîl ve tesbîl içün mütevelli nasb ve taʻyîn buyurdukları hâlâ Bosna Çavuşlar Kethüdâsı
fahrü’l- akrân Emin Ağa ibn Hasan Ağa nâm kimesnenin mahzarında bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i
kelâm idüb sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât sa‘âdetlü vezir-i müşârun ileyh hazretleri atyeb-i mâl ve ah-
sen-i menâllarıyla iştirâ ve temlîk eylediği beş cildde Buhari Şerh-i Kastalânî ve iki cildde Tefsîr-i
Şerîf Nebevî ve bir cildde Tefsîr-i Celâleyn ve bir cildde Molla Câmî ve bir cildde Câmi-i Sağîr ve bir
cildde Mirkâti’l-Lüga ve bir cildde Şerh-i Akayid ve Hayâlî ve bir cildde Tasdikât-ı Tasavvurât ve bir
cildde Ekmel Şerh-i Hidâye ve bir cildde Nehr-i Râfik Şerh-i Kenz ve bir cildde Fetevâ-yı Ustûrist’i
cild-i evvel ve bir cildde Muhtâr-ı Lügât ve bir cildde Şerh-i Şâtıbiyye cild-i evvel ve bir cildde Şerh-i
1577
Hidâye ve bir cildde Hazâin-i Fetevâ ve bir cildde Düstûr-ı Lügât ve bir cildde Ahteri Lügatı ve bir
cildde …..ve bir kıt‘ada Şevâhid-i Muğnî ve bir cildde …..ve bir cildde Fıkha Müte‘allik Hâşiye ve bir
cildde Kıraata Müte‘allik ve bir cildde Kasîde-i Bürde şerhi ve bir cildde Netâic-i Karîb ve bir cildde
Seyyid Şerh-i Ferâiz ve bir cildde Kurrâya Müte‘allik Tefsîr ve bir cildde Vâkiʻât ve bir cildde Telhîs
ve bir cildde Hâşiye alâ-Dibâce el-Hidâye ve bir cildde Şerh-i Akayid ve bir cildde Fenârî ve bir cildde
Mu‘ciz-i Tıbba Müte‘allik ve yine üç cild Tıbba Müte‘allık ve bir cildde Gaznevî ve bir cildde Dav’ ve
bir cildde Muğni’l-Lebîb ve bir cildde Misbâh ile Dibâce ki cem’an kırk dört cild kitab ve üç çift ta-
raklı kadife yastık ve bir adet orta kaliçe ve iki yan kaliçe yapağıyla memlû bir minder ve bir adet çuka
mak‘ad ve bir adet pirinç şam‘dan ve evâni-i nuhâsiyeden yirmi üç vukiyye gelür on adet leğen ve on
adet ıbrık ve yedi buçuk vukiyye gelir on adet sahan ve yirmi dokuz vukiyye üç yüz dirhem gelir on
adet tencere ma‘a kapak ve sekiz vukiyye gelir bir adet çamaşır kazganı ve yine bir adet pirinç şamdan
ve dokuz adet tunç şamdan Şarköy kilimi ve bir adet mihrâb seccâdesi ve dört adet mısır hasırı ve bir
adet şişe fanusu ve iki adet kandil ve kesb-i helâlinden iki bin kuruş nakden mülkünden ifrâz ve vakf-ı
sahîhi müebbed ile vakf ve habs-i sarîh-i muhalled ile habs idüb şöyle şart buyurdular ki:
Kütüb-i merkûme-i mezkûre müceddeden Travnik’de binâ ve inşâ buyurdukları medresede müderris
olan efendinin yedinde olan mahfazada hıfz olunub ancak medrese-i nişîn olan talebeden ve nefs-i
Medine-i Travnik ahâlîsinden tâlibi olanlara iktizâ ettikçe rehn ve kefîl ile verilüb baʻde’l-istifâde yine
mahalline vazʻ ve hıfz oluna ve zikr-i sebk eden üç çift kadife yastık ve bir orta kaliçe ve iki yan kaliçe
ve bir minder ve bir çuka-i mak‘ad ve bir pirinç şam‘dan müderris odasına ve bir mihrâb seccâdesi ve
bir pirinç şam‘dan ve dört mısır hasırı dershâneye ve dokuz kilim ve dokuz tunç şam‘dan sâir odalara
vazʻ ve evâni-i nuhâsiyeyi lüzûmu olan medrese-nişîn talebe mütevellî maʻrifetiyle istiğmâl edeler
ve mezkûr şişe fânusu bir kandil ve dershâne önünde bir kandil âvihte ve lüzûmu mikdârı îkâd oluna
ve meblağ-ı mezbûr iki bin kuruşu mütevellîsi maʻrifetiyle onu on bire devr-i şer‘î ile rehn-i melî ve
kefîl-i kavî ile istirbâh ve istiğlâl olunub hâsıl olunan ribhinden nefs-i Travnikde binâ buyurdukları
câmi‘-i şerîfde nasb olunan imâm-ı sâniye yevmî iki sağ akçe ve müezzin-i râbi‘ olana yevmî üç
sağ akçe ve kâtib-i vakf olana yevmî bir sağ akçe ve câbî olana yevmî iki sağ akçe ve vakt-i salât-ı
âgâh eden kimseye yevmî iki sağ akçe ve medrese-i mezkûrede on hücre olmağla beher sene ancak
şehr-i Ramazân-ı şerîfde beher hücreye yevmî on ikişer sağ akçe ta‘âmiye vezâyif ve şadırvanda ve
dershâne önünde vazʻ olunan iki kandil için rugan-ı zeyt ve dershâne derûnunda mum ve hücerâta ha-
sırlar bahâları için yevmî dört sağ akçe virile ve izdiyâd olunan murâbaha usûl-ı vakfa zam ve şurûtu
üzere i‘mâl oluna deyu şart ve taʻyîn buyurmalarıyla ben dahi taraf-ı âlîlerinden vekâletim hasebiyle
tafsîli mürûr eden kütüb ve bisât ve evânî ve edevâtı bi’l-külliye ve meblağ-ı mezbûr iki bin kuruşu
mütevellî-i mûmâ ileyh Emin Ahmed Ağa’ya teslîm eyledim ol dahi bi’t-tevliye ahz ve kabz etmeğin
sâir mütevellîler misillü vakfiyet üzere mutasarrıf olsun def‘a hatm-i kelâm itdikde mütevellî-i mûmâ
ileyh dahi tasdîk idüb tescîl olundukda vekîl-i mûmâ ileyh inân-ı kelâmını semt-i rucû‘a atf idüb
vakf-ı nukûd ve menkûl gallesini li’l-kıyâsi eimme-i zevi’l-esâs hazerâtı katlarında ma‘a şurûtuha
gayr-ı sahîh olmağın nukûd ve kütüb ve eşyâ-yı mezkûre müvekkilem müşârun ileyh hazretlerinin
mülküne ke’l-evvel istirdâdı murâdımdır deyu da‘vâya tasaddî ve mütevellî-i mûmâ ileyh cevâbında
imâm-ı muzaffer hazret-i İmâm-ı Züfer’den hazret-i İmâm Ensârî aleyhi rahmetü’l-Bârî rivâyeti üzere
vakf-ı nukûd sıhhatı mimmâ lâ-yürad velâ yünkir kısmından ve vakf-ı menkûlât ve müte‘ârif imâm-ı
sâlis-i Rabbânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında baʻdet-teslîm ve’t-tescîl vakf-ı
lâzım kâbilinden olmağla nukûd ve kütüb ve sâir eşyâ-i mezkûrenin şurûtu sıhhat ve lüzûmuna hükm
taleb ederim deyu imtinâʻ edecek hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb tûbâ lehu ve hüsnü meâb efen-
di hazretleri baʻde’t-teemmülü’t-tâm âlimen bi’l-hilâfi beyne’l- eimmeti’l-kirâm cânib-i vakfı evlâ
1578
ve ahrâ görüb alâ-kavl-i men yerâhu câizen vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm-i sahîh ve
kazâ-i sarîh idüb Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu
inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi‘
min-Cemâziye’l-evvel li-sene selâse ve seb‘în ve mietin ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Ahmed Çavuş-ı Dîvân, Mustafa Çavuş-ı Dîvân, İsmail Çavuş-ı Dîvân, Ali Efendi İmâm-ı
Câmi‘-i Paşa, Fahru’l-akrân Mustafa Ağa Emîn-i Çavuşân, Zümre-i Ashâbu’r-Rakam Ali Efendi Tez-
kireci, Umdetü’l-Erbâbu’l-Kalem Mustafa Efendi Defderdâr-ı Tımar, Fahru’l-A‘yân Mehmed Bey
Kethüdâ-yı Defter, Fahru’l-Akrân Ahmed Ağa Serbölük, Fahru’l-Emsâl el-Hâc Salih Ağa Kethüdâ-yı
Bevvâbîn, İzzetlü Mustafa Efendi Diğer Dîvân
İşbu vakfiyye-i müşârun ileyhin mukaddem kayd olunan vakfiyeleri zeyline kayıd ve sebt ve hıfz
olunub sûreti verilmek deyu 17 Cemâziyelâhir sene 1173 târihinde sâdır olan fermân-ı âli mûcibince
mahalline kayd olundu.
Defter: 456 Sayfa: 150. Sıra: 4/1

Hâlâ Bosna Vâlisi el-Hâc Mehmed Paşa hazretlerinin Nefs-i Travnik’de hasbeten li’llâhi teʻâlâ mü-
cededen binâ ve ihyâ eyledikleri medrese-i şerîfin kütübhânesine vakf eyleyüb vazʻ olunan kitâblar
ber-mûceb-i defter mahalline kayd ve sebt olunan müfredâtı beyân olunur.
Tefsîr-i Ebu Suud adet 2, Mesâbih-i Şerîf cild adet 1, Şerh-i Mevâkıf cild adet 1, Mutavvel cild
adet 1, Molla Hüsrev cild adet 1, Hidâye-i Şerîf cild adet 1, Nûniye ma‘a Şerh-i Hayâlî cild adet 1,
Ebu’l-Müntehâ cild adet 1,Sarf Cümlesi cild adet 1, Seyyid Alizâde cild adet 1, Hüsamkâtî cild adet 1,
Meşârik-i Şerîf cild adet 1, Mültakâ cild adet 1, Halebî cild adet 1, Mevzû‘ât-ı Aliyyü’l-Kârî cild adet
1, Şemâil-i Şerîf-i Aliyyü’l-Kârî cild adet 1, Müntehâb cild adet 1, Tarîkat Şerhî Receb Efendi cild adet
1, Dürer cild adet 1, Tarîkat-ı Muhammediye cild adet 1, Şir‘a cild adet 1, Nahiv Cümlesi cild adet 1,
İzhâr cild adet 1, Vankulu cild adet 1, Şifâ’-i Şerîf cild adet 1,Tâcu’ş-Şerî‘a Şerh-i Hidâye cild adet 1,
Mirsâdü’l-İbâd ma‘a Netâyic-i Fünûn cild adet 1, Risâle Fi’l-Guzât cild adet 1, Vâkiʻât-ı Muğannibîn
cild adet 1, Şerh-i Usûl cild adet 1.
Mûcibince kütüb-i merkûme dahi vakfının mahallî kaydı olunan Anadolu Muhâsebesine işbu defter
olunduğu üzere kayd ve taraf-ı vakfa sûret verilmek deyu 29 Cemâziyelâhir sene 1173 târihinde sâdır
olan fermân-ı âlî mûcibince mahalline kayd olundu.
1579
Bosna Valisi Mehmet Paşa’nın Travnik’te Vali Konağı yanında inşa eylediği içerisinde on öğrenci
odası, bir adet dershane bulunan medresenin bakım onarım masrafları, öğrencilerini bursları ve
diğer görevlilerini ücretlerinin verilmesi için camisi için yaptırdığı bedestan yanında bir adet naltbant
dükkanını, bir adet kahvehaneyi, beş adet kuyumcu dükkanı ve üzerlerindeki beş tüccar odalarını,
medrese yanında on dört dükkanını ve Travnik’e bağlı Balca Kazası’nda yaptırdığı taş hanı vakfetmesi.
In order to be spent for maintanence and repair works, the payment of the attendants and students’
scholarships of the madrasa that contains a classroom and 10 student rooms that was built near
Vali Konağı in Travnik, Bosnia Governor Mehmet Pasha endowed a blacksmith shop, a coffehouse,
5 jewelry shops and 5 merchant rooms above them next to the closes bazaar he constructed for his
mosque, 14 shops next to madrasa and the stone masonry khan he commissioned in Balca district in
Travnik.
Ovo je vakuf bosanskog valije Mehmed paše koji je uvakufio kovačnicu, kafanu, pet zlatarnica i pet
soba za trgovce iznad njih, uz zatvorenu čaršiju koju je sagradio pored svoje džamije, 14 dućana uz
medresu i han zidan u kamenu koji je dao sagraditi u kasabi Baldža kod Travnika. Prihode iskoristiti
za troškove održavanja, popravke, plate službenika i stipendiju studentima u medresi koja sadržava
učionicu i 10 studentskih soba, sagrađenoj blizu njegove rezidencije u Travniku.
20 Muharrem 1173 13 Eylül 1759

Fermânı asıl vakfiyyenin balâsında olmakla kat‘ olunub hıfz olunmuştur.

Bâ-imzâ-i el-Hâcc İbrahim Efendi Kâdî-yı Bosna Brodi.
Bi-Hamdi’llâhi’llezî la-yuzi‘u ecra’l-muhsinîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-hayri halkihî Muham-
med’in ve âlihi ve ashâbihî ecma‘în.
Emmâ ba‘d: işbu sıhhat-nisâbın tahrîr ve imlâ ve tenmîk ve inşâsına bâdî hâlen Bosna Eyâleti nûr-ı nasb
ve âdâlet ve merhametleri ile münevver olan vezîr-i muhterem kerîmü’l-hisâl-i âlî vakâr ve müşîr-i
mükerrem-i amîmü’n-nevâl nâmdâr-ı sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât ve râgibu’l-meberrât ve’l-mesûbât
devletlü inâyetlü merhametlü atûfetlü el-Hâcc Mehmed Paşa Hazretleri Medîne-i Travnik’de sarây-ı
âlilerinde akd olınan meclis-i şer‘-i nebevî ve mahfel-i dîn-i münîf-i Mustafavîde vakf-ı âti’l-beyânda
li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm-ı emri’t-tekmîl mütevellî nasb ve taʻyîn buyurdukları Çavuşlar Kethüdâsı
Ahmed Ağa ibn Hasan Ağa mahzarında bi’l-izzi vel-ikbâl ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î
buyurub medîne-i mezbûrede işbu Bosna vâlilerine mahsûs sarây kurbunda mukaddemen li-vechi’llâ-
hi teʻâlâ binâ ve ihyâ idüb câmi‘-i şerîf levâzımına vakf eylediğim kargir bezzâzistan kurbunda yedim-
de olan hüccet-i şer‘iyye nâtıka olduğu üzre arsa-i memlûkem üzerinde müceddeden binâ eylediğim
birbirine muttasıl bir bâb nalband dükkânı ve bir bâb kahvehânemi ve ittisâlinde vâkiʻ kezâlik birbi-
rine muttasıl beş bâb kuyumcu dükkânlarımı ve üzerlerinde beş bâb tüccâr odaları ile mârru’z-zikr
1580
bezzâzistan karşısında vâkiʻ vülât-ı i‘zâm kethüdâlarına mahsûs cedîd konak tahtında konak kapısının
müceddeden binâ ve vakf eylediğim medrese cânibinde birbirine muttasıl beş bâb ve bâb-ı mezbûrun
cânib-i şimâlinde olan dokuz bâb dekâkin ile Yayça Kazâsı’nda vâkiʻ Çalu Karye›ye giden tarik-i
hâsda ve bendeye nâm mevzi‘a müceddeden binâ eylediğim etrâfı taş duvar ve üzerinde tahta puşi-
deli hânımı hasbeten li’llâhi’l-Ehad ve taleben li-merzât-i rabbihi’s-Samed vakf-ı sahîh-i müebbed ve
habs-i sarîh-i muhâlled ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki: mârru’z-zikr nalband dükkânı ve
kahvehâne ve ittisâlinde olan beş bâb kuyumcu dükkânları ve üzerlerinde olan beş bâb tüccâr odaları
beher sene Muharremü’l-Harâmda maʻrifet-i mütevellî ve yed-i münâdi ile nidâ icâre-i misilleriyle tâ-
liblerine îcâr olunub kâtib-i vakf defterine kayıt ile ve kethüdâ konağı dibinde zikrî mürûr eden on dört
aded dekâkin icâre-i mu‘accele ve beher sene üçer guruş icâre-i müeccele ile ancak bakkal ve manav
tâlibîne îcâr ve zikr olınan on dört aded dekâkine mutasarrıf olanlardan bilâ veled fevt olan kimesnenin
mahlûl dükkânı yine icâreteyn ile ber-vech-i muharrer âhere îcâr oluna ve îcârâttan hâsıl olan galleden
Bezzâzistan-ı merkûm karşısında li vech-i’llâhi teʻâlâ kezâlik hüccet-i şer‘iyye ile arsa-i memlûkem
üzerinde bir dershâne ve on aded hücûrât-ı talebe-i ulûm ve şadırvân ve bağçe ve etrâf-ı erbaʻası kârgîr
binâ ve vakf-ı sahîh ile vakf eylediğim medrese-i latîfenin on aded hücreden her bir hücresinde üçer tâ-
lib-i ilm sâkin talebe-i ulûm ta‘lîm-i Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân ve ulûm-ı nâfi‘a eylediklerinden gayrı der-
sâne-i mezkûreye vazʻ olınan otuz cüz‘i şerîfden birer cüz‘i şerîf tamâm tilâvet ve hatm-i şerîf oldukta
müderris olan kimesne talebe-i ulûm ile kıbleye müteveccihen hatm du‘âsını idüb hâsıl olan sevâbını
hazret-i sultân-ı enbiyâ resûl-i kibriya habîb-i hüdâ şefi‘-i rûz-ı cezâ Muhammedini’l-Mustafa aleyhi
efdâlü’t-tahâyâ rûh-ı pür enverlerine ve cehâr-yâr-ı güzîn ve âl ve ashâb ve zevcât-ı tâhirât ve aşere-i
mübeşşere ve ashâb-ı suffe ve sâir ashâb-ı Resûlullah hazerâtı rıdvânu’llâhu aleyhim ecma‘în ervâh-ı
şerîflerine ve benim ve ebâ ve ecdâd ve ümmehât-ı cedâyım ve akrabâ ve ta‘allukâtım ervâhına ihdâ
idüb bu mukâbelede ancak hücûrâtta üç aded talebelere ikişer sağ akçeden her hücrede sâkin üç aded
talebeye altışar sağ akçe virile ve işbu vazîfe-i merkûme talebeye her üç ayda bir virile ve talebeden
biri bi’l-iktizâ âher yere gitdikde yerine mülâzım olan kimesne tilâvet ettikte vazîfesi ol kimesneye
virile ve üç ay tamâmında hücresine rağbet etmeyüb gelmez ise mülâzımı defter-i talebeye tahrîr oluna
ve medrese-i mezkûreye bir fakih âlim ve sâlih kimesne müderris olub talebeye ulûm-ı nâfi‘a ta‘lîm ve
tedrîs eyleye ve müderris-i merkûm salât-ı hamsede talebeye hasbî imâmet eyliye ve hâlen Medîne-i
Travnik’de me’zûnen bi’l-iftâ Şeyh Mehmed Efendi mukaddemen ve hâlen eylediğim evkâfıma nâzır
olub hizmet-i nezâreti görüb yevmî yirmi sağ akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve müderris-i merkûm
dilediği tâlibi dâhl ve dilediği tâlibi ihrâç ve dilediği tâlibi bevvâb ve kayyım nasb ve bevvâb olınan
tâlib-i ilme bevvâblık eylesin yevmî bir sağ akçe vazîfe virile ve medrese-i mezbûrun bağçesine tale-
be dilediklerini eküb ve alıb ekl ideler ve mukaddemen mekâbir-i Müslimîn karşısında li-vechi’llâh
binâ olınan şadırvân ve kenîflere ve hâlen binâ olınan medreseye kanavât-ı memlûke ile cârî mâ-i
lezîzde su yolcu olan kimesneye yevmî bir sağ akçe vazîfe virile ve zikrî mürûr eden kenîflerin ve
şadırvânın ve medresenin mürûr-ı eyyâm ile taʻmîri iktizâ ettikte maʻrifet-i şer‘le keşf ve zevâid-i
vakfımdan ve termîm olunub mümzâ ve mahtûm defter oluna ve vakf-ı mezbûrun ben lâbis-i libâs-ı
hayât olduğumca nefsime meşrût ola ve zevâid-i vakf ben hayâtta olduğumca bana îsâl olunub re’yim
ile istirbâh ve istiğlâl oluna ve tevliyet-i mezkûre bekâya irtihâlimden sonra evlâdıma ve evlâd-ı evlâ-
dıma ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdımın ekber ve esenni olana meşrûta olub zevâid-i vakf ona teslîm olunub
taʻmîr iktizâsı var ise taʻmîre sarf olunub taʻmîr olmadığı halde dilediği vech üzre mutasarrıf ede ve
bu vakfım mukaddemân eylediğim vakf-ı kebîrime zamm ve ilhâk oluna ve işbu şurûtumun tebdîli
ve tağyîri taklîl ve tevfîri ve mürtezikaların azl ve nasbı ancak benim yedimde ola ve vakf-ı merkûma
riʻâyet müte‘azzire olur ise vakf-ı mezbûr mutlaka fukarâ-ı Müslimîne meşrût ola deyu taʻyîn-i şurût
1581
ve tebyîn-i kuyûd idüb fârigan ani’ş-şevâgil akârât-ı mezkûreyi mütevellî-i merkûme teslîm ol dahi te-
sellüm ve emsâli gibi tasarruf eyledi didikte gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı müşârun ileyh esbaga’llâhu
ni‘amehu aleyh hazretleri inân-ı kelâmlarını semt-i âhere atf buyurub mütevellî-i mezbûr mahzarında
takrîr-i kelâm buyurdular ki eğerçi vakf-ı akâr hazret-i imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hani-
fe el-Kûfî cûziye hayre’l-cezâ ve kûfî mezheb-i şerîflerinde sahîh lâkin gayr-ı lâzım olmakla benim
için merkûmdan bâb-ı rücû‘ meftûh olmağın vakfımdan rücû‘ ile emlâk-ı mezkûreyi ke’l-evvel mül-
küme istirdâd murâdımdır deyu mütevellî-i merkûm ile terâfu‘ ve mütevellî-i merkûm dahi cevâb-ı
bâ-sevâbında eğerçi hâl vâkıf-ı vezîr-i müşârun ileyh hazretleri takrîrleri üzredir lâkin Hazret-i İmâm
Ebû Yusuf kavl-i şerîflerinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed Hazretleri re’y-i
münîrlerinde tescil-i şer‘î ve teslîm-i ile’l-mütevellî bulunmakla vakf-ı merkûma lüzûm ârız olub ve
sıhhat-ı vakfiyyet lüzûmundan mufârakat itmemekle imâmeyn-i münîreyn kavl-i şerîfleri üzre hükm
ve kazâ ricâ iderim deyu teslîmden imtinâʻ ve hükme müterakkib oldukta hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı
kitâb efendi dahi bu bâbta nazar-ı fâik ve teemmül-i lâyık idüb temhîd-i kavâid-i hayrı evlâ ve teşyîd-i
mebânî-i vakfı ahrâ görüb vâkıfen ale’l-hilâfi mine’l-eimmeti’l-eşrâf vakf-ı mezbûrun evvelen sıhha-
tine ve sâniyen lüzûmuna hüküm ve kazâ idüb min-ba‘d nakz ve nakîzine mecâl muhâl oldu Fe-men
cerâ zâlike ve hurrire fî’l-yevmi’l-hâmis ve’l-işrîn min-Muharremü’l-Harâm li-sene selâse ve seb‘în
ve mietin ve elf.
1582
Muhsinzâde Mehmed (Muhammed) Paşa Vakfı
Muhsinzâde Mehmed (Muhammed) Paşa Vakfı
Bosna Valisi Muhsinzâde Mehmet Paşa’nın Travnik’de Osmanbey Mahallesi’nde Vali Konağı yanında
bulunan ve Ebubekir Bey Hamamı adıyla hamamın ¼ hissesini satın alması ve satın aldığı hissesini,
Travnik’de bulunan babası Abdullah Paşa’nın türbesinin ışıklandırma giderleri Paşa Camisinde
hatim ve cüz okunması hizmetleri için vakfetmesi.
It is the waqf charter of Muhsinzâde Mehmet Paşa, the governor of Bosnia, that he endows his
share which is bought as the 1/4 share of a bathhouse near the Governer’s Mansion in Osmanbey
Neighbourhood in Travnik which is known as Ebubekir Bey bathhouse and the income to be spend
for the lightening expenditures of the tomb of his father Abdullah Paşa in Travnik, for reading hatim
and cüz in Paşa Mosque.
Ovo je vakufnama Muhsinzâde Mehmet Paše, guvernera Bosne, koji je uvakufio svoj dio koji je kupio
kao 1/4 udjela u hamamu u blizini guvernerove rezidencije u Osmanbegovoj mahali u Travniku koji je
poznat kao Ebubekir Begov hamam, sa željom da se prihodi potroše za osvjetljavanje mezara njegova
oca Abdullah paše u Travniku, za učenje hatmi i džuza u Paša džamiji.
15 Zilkade 1179 / 25 Nisan 1766

Vakfnâme-i Muhsinzâde Muhammed Bey Vâlî-i Bosna Cemâziyelâhir sene 1179

el-Hamdu li’llâhi’llezî lâ-yudîʻu ecra’l-muhsinîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedin
efdalü’l-mürselîn ve âlihi ve ashâbihi ecmaʻîn.
İşbu kitâb-ı sıhhat-nisâbın tahrîr ve inşâsına bâdî sâbıkan Bosna Vâlîsi olub hâlâ Sadr-ı aʻzam ve kirâm
Vezîr-i mufahham ve muhterem sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât devletlü inâyetlü atûfetlü Muhsinzâde
Muhammed Paşa yessera’llâhu bi’l-hayr mâ-yurîdu ve mâ-yeşâ’ hazretlerinin taraf-ı bâhiri’ş-şerefle-
rinden vakf-ı âti’l-beyânı taʻyîn ve tescîl ve şurût ve kuyûdunu tebyîn ve tesbîl içün me’mûru ve nehc-i
şerʻî üzere vekîli olan fahrü’l-müderrisîni’l-kirâm Medîne-i Travnik Müftüsü Şeyhü’l-hâc Muhammed
Efendi meclis-i şerʻ-i şerîfde devletlü inâyetlü vezîr-i müşârun ileyh hazretlerinin vakfına mütevellî
taʻyîn buyurulan fahrü’l-eimme Cemali Muhammed Efendi bin Ömer Efendi mahzarında bi’l-vekâle
ikrâr ve takrîr-i kelâm idüb devletlü inâyetlü vezîr-i müşârun ileyh hazretleri Medîne-i Travnik’de
Osman Bey Mahallesi’nde vülât-ı izâm hazerâtlarının sarây-ı âlîleri kurbunda maʻlûmu’l-hudûd Ebu-
bekir Bey Hammâmı dimekle maʻrûf hamâmdan bâ-hüccet-i şerʻiyye mülk-i müşterâsı olan dördüncü
hisse hamâmı hasbeten li’llâhi’l-Ehad ve taleben limerzâti’llâhi’s-Samed vakf-ı sahîh-i müebbed ve
habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart buyurdular ki; mârru’z-zikr rubʻ-ı hamâm be-
her sene mütevellî yediyle icâre-i misliyesiyle îcâr olunub hâsıl olan icâresinden vâkıf-ı müşârun ileyh
hazretlerinin merhûm ve mağfûrun-leh vâlid-i mâcidleri Sadr-ı aʻzam-ı esbak Abdullah Paşa haz-
retlerinin medîne-i mezbûrede vâkiʻ türbe-i şerîfesinde îkâd-ı kanâdîl içün yevmî dört sağ akçe zeyt
bahâ vazîfesi ve Paşa Câmi‘i’nde hasbeten li’llâhi teʻâlâ müceddeden vazʻ buyurdukları otuz aded
1583
cüz’-i şerîfe-i mevkûfeden beher yevm üçer cüz-i şerîf kırâat olunub on günde bir hatm-i şerîf olunub
sevâbı vâlid-i macidleri hazretlerinin rûh-ı şerîflerine ihdâ oluna berât-ı şerîf ile eczâ-hân olanlar baʻde
edâ’i’l-hizmet beher yevm dörder sağ akçe vazîfeye mutaarrıf olalar ve Şeyh Osman Efendi bin Meh-
med Efendi hâfız-ı eczâ olub mukâbelesinde yevmî iki sağ akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve fahrü’l-mü-
derrisîn Müftizâde el-Hâc Salih Efendi nâzır-ı vakf-ı mebrûr olub ve beher yevm baʻde salâti’l-asr
Nebe’ sûre-i şerîfesin kırâʼat idüb sevâbını vâlid-i mâcidleri hazretlerinin rûh-ı şerîflerine ihdâ idüb
beher yevm dört sağ akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve mütevellî-i mûmâ ileyh yevmî üç sağ akçe tev-
liyet vazîfesine mutasarrıf ola ve izdiyâd-ı galle-i mezbûre hamâm-ı mezbûr taʻmîrine sarf oluna ve
tevliyet-i mezbûreye mütevellî-i mûmâ ileyh ve baʻde vefâtihi evlâdı ve evlâd-ı evlâd-ı evlâd-ı zükûru
batnen baʻde batnin mutasarrıf ola deyu şart ve rubʻ-ı hamâm-ı mezbûru bi’l-vekâle mütevellî-i mûmâ
ileyhe teslîm ol dahî bi’t-tevliye ahz ve kabz itmekle vakfiyyet üzere zabt eylesün deyu buyurdular
didikde gıbbe’t-tasdîki’-şerʻî ve’t-tahkîki’l-merʻî vekîl-i mûmâ ileyh inân-ı ke[l]âmını semt-i rücûʻa
atf idüb akârın vakfını imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebu Hanife el-Kûfî indinde sahîh [ve] gayr-ı
lâzım olmağla vâkıf-ı müşârun ileyh esbaga’llâhu niʻamehu aleyh hazretleri içün vakf-ı merkûmdan
bâb-ı rücûʻ meftûh olmağın vakfından rücûʻ ile mülk-i mezbûru ke’l-evvel mülküne bi’l-vekâle istir-
dâd murâdımdır didikde mütevellî-i mûmâ ileyh cevâbında eğerçi akâr-ı vakfı imâm-ı müşârun ileyh
hazretlerinin indinde sahîh [ve] gayr-ı lâzımdır lâkin eimme-i müctehidînden İmâm-ı Sânî Yusuf ve
İmâm-ı Sâlis Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katlarında sıhhat lüzumu müstelzim olma-
ğın vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm olunması matlûbumdur deyu mukâbele idicek hâkim-i
muvakkiʻ-i sadr-ı kitâb tûbâ lehu ve hüsne meâb efendi hazretleri fikr-i dakîk ve teemmül-i enîk ile
cânib-i vakfı evlâ ve ahrâ görüb İmâm-ı Aʻzam hazretlerinin kavl-i şerîfleri üzere vakf-ı mezbûrun
sıhhatine ve imâmeyn hazerâtlarının mezhebleri üzere lüzûmuna hükm-i şerʻî ve kazâ-i merʻî idüb
vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olmağın min-baʻd nakzına mecâl muhâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de
mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıf
ale’llâhi’l-Cevvâdi’l-Kerîm innehu hüve’l-birru’r-Rahîm kad vakaʻa’t-tahrîru fi’l-yevmi’l-hâmis aşe-
re min-Zilka‘deti’ş-Şerîfe li-sene tisʻa ve sebʻîn ve mie ve elf min-hicreti men-lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
Kad tasarraftü bi-temellükihi ve ene’l-fakîrü’l-muhtâc ilâ-rabbihi’l-Vehhâb Motiş Mustafa bin Abdül-
kadir rahimehumu’llâh Saray-Bosnevî Şa‘bân sene 235.
Ufiye anhumâ.
Sağ akçe hesâbıyla
Yevmiye
Zeyt bahâ 04
Cüz’-i şerîf 04
Cüz’-i şerîf muhâfızı 02
Nâzırı 04
Mütevellî 03
17
İzdiyâd-ı galle hamâm taʻmîrine
1584
Sadrazam Muhsinzâde Mehmed Paşa bin Abdullah Paşa Vakfı
Sadrazam Muhsinzâde Abdullah Paşa oğlu Mehmet Paşa’nın geliri Travnik’de inşa eylemiş olduğu
cami, medrese, muallimhane ve çeşmenin bakım onarım, görevli giderleri ve sair masraflarına sarf
edilmek üzere, 7000 kuruş nakit parasını, Travnik’de sekiz adet oda iki sofa, ahır, samanlık ve gölgelik
bulunan bir hanını, meyveli ve meyvesiz ağaçlar bulunan bir bahçeyi, bir ev ve çayırı vakfetmesi.
Sadrazam Mehmet Pasha, the son of Muhsinzâde Abdullah Pasha, endows 7000 kuruş cash money,
a khan with eight rooms, two sofas, a stable, a hayloft and a canopy, a garden with fruit trees and
other trees, a house and a meadow in Travnik for maintanence and repair works, the payment of the
attendants and other expenses of the mosque, madrasa, muallimhane and fountain he commissioned
in Travnik.
Sadrazam Mehmet paša, sin Muhsinzâde Abdullah paše, je uvakufio novac u iznosu 7000 groša, han
sa osam soba, dvije sofe, sjenik sa nadstrešnicom, vrt sa voćnim i drugim stablima, kuću i livadu u
Travniku za održavanje i popravke, isplatu plata službenicima, te druge troškove džamije, medrese,
muallimhane i česme koje je dao sagraditi u Travniku.
27 Rebiulahir 1181, Gurre-i Muharrem 1182, 11 Zilkade 1183, 22 Eylül 1767, 18 Mayıs 1768, 8 Mart 1770
Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 101, Sayfa: 330, Sıra: 9, Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 456, Sayfa: 178, Sıra: 32, Vakıf
Kayıtlar Arşivi Defter: : 456, Sayfa: 180, Sıra: 33, Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: : 456, Sayfa: 181, Sıra: 34
Defter: 101 Sayfa: 330 Sıra: 9 (Vakfiye).

Mâ-fîhi mine’l-vakfi’s-sahîhi’ş-şer‘iyyi ve’l-kazâi’s-sarîhi’l-mer‘iyyi cerâ indî men sikati el-mürseli
min-alâ vecheyni emedda’llâhü’l-vâkıfe’l-hayrâti’l-cezîle ve ebbedehu bi’lhasenÂti’l-cemÎle bi-men-
nihi ve keremihi harrerehu’l-fakîru ilâ-birri mevlâhu Nafiz Feyzullah el-Kâdî bi-Askeri Rumeli gufire
lehu.
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi ale’l-esrâr ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-nebiyyihi’l-muhtâr ve alâ-âlihi’l-ah-
yâr ve sahâbeti’l-ebrâr.
Ve ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat-nisâbın tahrîr ve tastîrine bâdî halâ mesned-nişîn-i sadâret-i uzmâ olan
Vezîr-i Aʻzam-ı zişân düstûr-ı ekrem-i celâlet nişân nâzım-ı umûr-ı cumhûr-ı ümem medâr-ı salâh-ı
kâffe-i âlem sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât ve’l-meberrât devletlü inâyetlü sa‘âdetlü Mehmet Paşa nec-
li’l-vezîri’l-merhûmi’l-mağfûr Muhsinzâde Abdullah Paşa yessera’llâhu bi’l-hayri mâ-yürîdi ve mâ-
yeşâ’ hazretleri husus-ı âti’l-beyânın mahallinde ketb ve tahrîr ve fasl ve hasmı içün bi’l-iltimâs cânib-i
şerî‘at-ı garrâdan me’zûnen bi’l-hükm mürsel Mevlânâ Derviş Mehmet Efendi İbn Ahmed’in Dâ-
ru’l-Hilâfeti’l-aliyye mahmiyye-i İstanbulda Paşakapusu dimekle ma‘rûf saray-ı âsafânelerinde zeyl-i
vesîkada mektûbu’l-esâmî müslimîn huzûrlarında akd eylediği meclis-i şer‘-i hatîrde vakf-ı âti’z-zikre
mütevelî nasb ve taʻyîn buyurdukları fi’l-asl Medîne-i Travnik ahâlîsinden mefharu’l-ulemâi’l-kirâm
el-Hâc Mehmet Efendi ibn el-Hâc Mehmet Efendi mahzarında ikrâr ve takrîr-i kelâm buyurub bun-
dan akdem vilâyet-i Bosna’da Medîne-i Travnikte çarşı-yı atîk kurbunda vâkiʻ Tekke Câmi‘i dimekle
ma‘rûf müşrif-i harâb olan câmi‘-i şerîfi hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti’r-Rabbi’l-a‘lâ
1585
tecdîd ve ihyâ ve ittisâlinde yedi bâb hucurâtı müştemil bir medrese ve bir mu‘allimhâne müceddeden
binâ ve vakf ve talebe-i ulûm ve sıbyân iskân olunmakla mârru’z-zikr câmi‘-i şerîf ve medrese ve
mu‘allimhânenin mürtezikaları vezâyifi vesâir levâzımı için atyeb-i mâlımdan üç bin guruş ifrâz ve
vakf-ı sahih-i müebbed ve habs-i sarîhi muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle taʻyîn-i kuyûd ve tebyîn-i
şurût iderim ki meblâğ-ı mezbûr yed-i mütevellî ile ya rehn-i kavî yâhut bâ-kefîl-i melî onu on bir
buçuk hesâbı üzere bâ-devr-i şer‘î istirbâh ve istiğlâl olunub hâsıl olan nemâsından yevmî otuz sağ
akçe vazife-i müderris olmak üzere mûmâ ileyh el-Hâc Mehmet Efendi ahz idüb medrese-i mezbûre-
de talebe-i ulûma ulûm-i nâfi‘a ta‘lîm eyliye ve medrese-i mezbûrede hucurâtında sâkin olan talebe-i
ulûma her hücreye yevmî altışar akçeden müctemi‘ olanda yevmî kırk iki sağ akçe ta‘âm bahâ verilüb
talebe-i mezbûre beynlerinde ale’s-seviyye taksîm oluna ve yevmî iki sağ akçe vazîfe Molla Hüseyin’e
verilüb ol dahi medrese-i mezbûrede bevvâb ola ve yevmî dört sağ akçe vazîfe mezbûr Molla Hüse-
yin’e virilüb ol dahi câmi‘-i mezbûr ve medrese-i merkûmede kayyım ve ferrâş olub kanâdilini îkâd
ve hizmet-i lâzımesini edâ eyliye ve yevmî on sağ akçe ile ruğanızeyt ve hasır iştira olunup medresei
mezbûr ve câmi‘-i merkûmede îkâd ve ferş oluna ve yevmî altı sağ akçe Şeyh Mehmed Efendi’ye
virilüb ol dahi mu‘allimhâne-i mezbûrede sıbyân-ı müslimîne Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân ta‘lîm eyliye ve
yevmî on sağ akçe vazîfe Ebubekir Efendi’ye virilüb ol dahi her hafta yevmî selâse’de baʻde salâti’z-
zuhr câmi‘-i mezbûrda cemâ‘at-ı müslimîne va‘az ve nasîhat eyliye ve yevmî altı sağ akçe vazîfe Nuh
Efendi’ye virilüb ol dahi câmi‘-i mezbûrede evkât-ı hamsede cemâ‘at-ı müslimîne imâmet eyliye ve
yevmî dört sağ akçe vazîfe Molla Hüseyin’e virilüb ol dahi câmi‘-i mezbûrede müezzin ola ve yevmî
altı sağ akçe vazife-i tevliyet olub mütevellî-i mezbûr el-Hâc Mehmed Efendi ahz eyliye ve yevmî altı
sağ akçe vazîfe el-Hâc Salih Efendi’ye virilüb ol dahi vakf-ı mezbûra nâzır ola ve yevmî dokuz sağ
akçe İshak Efendi’ye virilüb ol dahi vakf-ı mezbûre kâtib ola ve yevmî altı sağ akçe vazîfe mezbûr
İshak Efendi’nin oğlu Molla İlyas’a virilüb ol dahi vakf-ı mezbûre câbî ola ve nemâ-i mezbûrdan
her ne fazla kalur ise yed-i mütevellîde hıfz olunub iktizâ eyledikde câmi‘-i mezbûrun ve medrese-i
merkûmenin ve mu‘allimhâne-i mezbûrenin taʻmîrâtına sarf oluna vakf-ı mezbûre mârru’z-zikr Trav-
nik’de hâkimü’ş-şer‘ olan efendiler hasbî nâzır olalar ve mârru’z-zikr ashâb-ı vezâyiften fevt olanların
vazîfeleri hizmetlerini edâya kâdir evlâd-ı zükûrları olur ise vezâyif-i mezbûre rey’-i hâkimü’ş-şer‘ ile
evlatlarına virile ve edâ-i hizmete kâdir evlâtları olmadıkta kezâlik rey’-i hâkimü’ş-şer‘ ile müstahik-
kîne virile ve mürûr-ı eyyâm ile galle-i mezbûreyi masârıf-ı mezbûreye sarf müte‘azzir olursa mutlaka
fukarâ-yı müslimîne sarf oluna ve şurût-ı mezbûrenin tebdîl ve tağyîri ve taklîl ve teksîri merreten
baʻde uhrâ yedimde ola ve vakf-ı mezbûre mezbûr el-Hâc Mehmet Efendi vazîfe-i mersûmesiyle
hayatta oldukça mütevellî olub vefât itdikte tevliyet-i mezbûreyi rü’yete kâdir evlâd-ı zükûru olursa
tevliyet-i mezbûre rey’-i hâkimü’ş-şer‘ ile evlâd-ı zükûrunun ekber ve erşedine virile ve ber-minvâl-i
muharrer evlâd-ı zükûru olmadıkta kezâlik rey’-i hâkimü’ş-şer‘ ile medîne-i mezbûre ahâlîsinden bir
müstakîm ve mütedeyyin kimesne vakf-ı mezbûre mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu taʻyîn-i kuyûd
ve tebyîn-i şurût birle meblâğ-ı mevkuf-ı mezbûr üç bin guruşu vakfiyyet üzere mütevellî-i mezbûr
el-Hâc Mehmet Efendi’ye teslîm ol dahi bi’t-tevliye ahz ve kabz ve tesellüm eyledi buyurduklarında
gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri yine meclis-i ma‘kûd-ı mezbûrda mütevellî-i
mezbûr el-Hâc Mehmet Efendi mahzarında iâde-i kelâm buyurub vakf-ı nukûd ve zımnında olan şurût
ve kuyûd eimme-i selâse-i nehârîr aleyhim rahmetü’l-Melikü’l-Kadîr katlarında sahîh olmadığı ecil-
den vakf-ı mezbûrdan rücu‘ birle meblağ-ı mezbûru mütevellî-i mezbûrdan istirdâd buyurduklarında
mütevellî-i mezbûr cevâba mütesaddî olub fi’l-vâkiʻ hâl bast buyurulan minvâl üzeredir lâkin hazret-i
İmâm Züfer aleyhi rahmeti’l-Meliki’l-ekberden vakf-ı nukûdun ve zımnında olan şurût ve kuyûdun
sıhhatini rivâyet iden İmâm Ensârî aleyhi rahmetü’l-Bârî kavl-i şerîfi üzere sahîh olduğuna binâen
1586
redden imtinâʻ ve mevlânâ-yı mezbûr huzûrunda müterâfi‘ân ve fasl u hasme mültemisân olduk-
larından mevlâna-yı mezbûr dahi cânib-i vakfa nazar ve mubtil-i hayr olmakdan hazer idüb İmâm
Ensârî müşârun ileyh hazretlerinin kavl-i şerîfi üzere vakf-ı mezbûrun sıhhatine baʻde’l-hükm vâkıf-ı
müşârun ileyh hazretleri yine iâde-i kelâm buyurub gerçi hükm-i mezbûr ile vakf-ı mezbûr sahîh oldu
lâkin imâm-ı evvel Ebu Hanife Numan bin Sabit hazretleri katında sıhhat lüzûmu müstelzim olma-
mağla binâen aleyh vakf-ı mezbûrdan rücu‘ ile meblağ-ı mezbûru mütevellî-i merkûmdan istirdâd
buyurduklarında mütevellî-i mezbûr yine cevâba mütesaddî olub fi’l-vâkiʻ hâl bast buyrulan minvâl
üzeredir lâkin kavl-i mezbûr ile vakf-ı mezbûrun sıhhatine hükm olunmağla imâmeyn-i hümâmeyn
re’y-i şerîflerinde sıhhat lüzûmu müstelzim olduğuna binâen vakf-ı mezbûrun lüzûmuna dahi hükm
taleb iderim deyu mevlâna-yı mezbûr huzûrunda müterâfi‘ân ve faslu hasme mültemisân olduklarında
mevlânâ-yı mezbûr dahi âlimen bi’l-hilâfi’l-vâkiʻ beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun lüzûmuna
dahi hükm-i sahîhi şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î idüb min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olduğunu
mevlâna-yı mezbûr ma‘an meb‘ûs-i ümenâ-i şer‘le meclis-i şer‘a gelüb alâ-vuku‘ihi inhâ ve takrîr
itmeğin mâ-vaka‘a bi’l-iltimâs ketb olundu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismihu
ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vakıfı ale’l-Hayyi’l-Kayyûm cerâ zâlike
ve hurrire fi’1-yevmi’s-sâbi‘ ve’l-işrîn min-şehri Rebî‘ulâhir li-sene ihdâ ve semânîn ve mietin ve elf
min-hicreti men lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Umdetü erbâbü’t-tahrîr ve’l-kalem zübdetü ashâbü’t-tastîri ve’r-rakam sâbıkan Ruz-
namçe-i evvel izzetlü sa‘âdetlü Ahmet Bey Efendi hazretleri, Umdetü’l-emâcid ve’l-ekârimi zü’l-
hâl müsteema‘u’l-mehâsini ve’l-mekârim hâlâ Serçavuşân izzetlü es-Seyyid Osman Ağa, Mefha-
ru’l-emâsil ve’l-akrân Mehmet Ağa ibn Abdullah Hazinedâr-ı hazret-i Sadrazam-ı müşârun ileyh,
Mefharu’l-akrân Mehmet Ağa ibn İbrahim Ağa-yı Selâm-ı Hazret-i Sadrazam-ı müşârun ileyh, Mef-
haru’l-akrân Mühürdar Mehmet Ağa, Fahru’l-akrân Kâtib-i Hazîne Hasan Efendi, Fahru’l-akrân Sü-
leyman Ağa Kethüdâ-yı Bevvâbân ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
Defter: 456 Sayfa: 178 Sıra: 32 (Vakfiye).

Hasbiya’llâhu vahdehu ve kefâ
Kad şafâhanî hazreti’s-sadru’l-vâkıf yenbû‘u zülâli’l-ma‘ârifi medda’llâhu zıllehu’l-vârisi ve haffahu
bi-sunûfi’l-avâtıfı bi-cemî‘-i mâ-nuzzime fi-sımti’t-tahrîri ve sata‘a min-üfkı hüsnü’t-ta‘bîr min-ferâi-
di asli’l vakfı ve’t-tesbîl ve levâmi‘i’ş-şurûti ale’t-tafsîl ve kad halethu evşâha’t-tescîli baʻde’l-vukûfi
alâ-mâ aleyhi’t-ta‘dîl fe’l-yedûru sâhibu’l-hayri’l-celîl ve alâihi’l- cemîl haysü basata mevâide’n-ni‘a-
mi ve ervâ itâşe’l-melcûm tasfü’l-keremi hâyizi’s-sadâreti’l-uzmâ bi’l-istihkâk ve tevkîlin fî-müfî-
di’lumuri ale’l-ıtlâk ve’l-muhsini’llezî lem yurâ misluhu fi’l-âfâk ce‘ala’llâhu sa‘ye vâkıfehu meşkû-
ren mâ-dâmeti’l-âvân bi-hürmeti resûlinâ Muhammedin nebiyyi âhiri’z-zamân salla’llâhu aleyhi ve
alâ-âlihi ve’llezîne ittebe‘ûhum bi-ihsânin teşerrefe bi-imzâihi’l-abdü’l-fakîr ila’llâhi’l-aliyyi’l-alâ Ali
bin Mustafa el-Memuru bi-rü’yeti umûri’l-evkâf gufire lehüma.
el-Hamdu li’llâhi’l-muvaffıku bi’l-hayrât ve’l-mülhimi bi’z-zamâiri fi‘lü’l-hasenât el-vâkıfu ale’n-
niyâti’s-sâdıkât el-mürşidü ibâdehu ile’r-reşâd bi’l-âyâti’l-beyyinât sübhânehu mâ-Aʻzame şânuhu
ve ebhere burhânehu haysü hedâ bi’r-rusuli ilâ-akvami’s-sübüli husûsan bi-ecmelihim ve nusûsan
bi-ekmelihim Muhammedin el-meb‘ûsi bi’l-büşri ve ilâhunâ el-men‘ûtu bi-teşrîfi kâbe kavseyni ev
ednâ fe-ragibe’l-ümmetü ilâ-temessüki habli’l-ümmeti ve keşfü’l-lesemeti an vücûhi harâidü’l-himme
aleyhi mine’s-salavâti ebhâhâ ve mine’t-tahiyyâtı enmâhâ ve alâ-âlihi ve ashâbihi ve ezvâcihi ve et-
1587
bâ’ihi ve alâ-sâiri enbiyâi ve’l-mürselîn ve âlihim ve sahbihim ecma‘în fe-ba‘d bâdi‘-i nazm-ı vesîka-i
garrâ ve bâis-i resm-i nemîka-i zehrâ fermân-fermâ-yı kişver-i sadâret-i uzmâ ve zîb-efzâyı hıtta-i
vekâlet-i kübrâ vezir-i aristo tedbîr ve müşîr-i felâtun nazîr câmi‘i’l-kemâlâti’s-seyfiyyeti ve’l-ka-
lemiyye mâni‘u’l-hayâlati’l-hademiyyeti ve’l-haşemiyye mâilü’l-hasenâtı şâmilü’l-meberrât Muhsin
kad ammet inâyatuhu ve şemilet mekramâtihi mu‘înü’d-devleti emînü’s-saltanati’s-seniyye lâ-zâlet
râyetü nasrihi mansûbeten alâ-gummeti’s-simâk ve mâ-berihat âyetuhu mehâsinihi mektûbeten alâ-sa-
fahâti’l-eflak devletlü inâyetlü merhametlü menkîbetlü Sadrâzam Mehmet Paşa ibnü’s-sadru’l-mebrûr
Muhsinzâde Abdullah Paşa yessera’llâhu mâ-yerûmu ve mâ-yeşâ’ hazretleri zîb-efzâ-yı sadr-ı istik-
lâl ve murabbâ‘-nişîni mesned-i mecd u iclâl oldukları saray-ı âsıfânelerinde mâdde-i hayriyet encâ-
mın ketb ve tenmîki için mahzar-ı müslimînde akd olunan meclis-i şer‘-i mutahhar-i nebevîde vakf-ı
âti’z-zikrlerine li-ecli’t-tescîl ve li-emri’l-itmâmi ve’t-tekmîl mütevellî nasb ve taʻyîn buyurdukları
kıdvetü erbâbü’t-tahrîri ve’r-rakam zübdetü ashâbü’t-tastîri ve’l-kalem mektubçuluk hizmet-i celî-
leleriyle müftehır ve mübâhî sa‘âdetlü el-Hâc Abdürrezak Efendi muvâcehesinde bu vechile hacle
berandâz-mahdere beyân-ı hakîkat tırâz olmuşlardır ki beyt:
Şâribühâ kad kederet hîne kaderet
Fe-yasâha külli li-keyfi yasfû şarâbuhâ
muktezâsınca işbu âlem-i kevn-i fesâdın temettü‘âtı nazre-i zâhir bünyânda mahz-ı şâdumânı ve ayn-ı
sürûr görünüb mir’at-ı zamâiri hakâyık şinâsına suret-i fehvâ-yı ve me’l-hayati’d-dünyâ illâ metâ‘u’l-
gurûr aks-i endâz-ı zuhûr olmağın ve hakk-ı iskâni’l-basîtati en yebkû mefâdınca alâyiş-i bî-esâsına
kuttânı ve sükkânı girifte ve rubûde olmayub leyse li’l-insâni illâ mâ-sa‘â ve enne sa‘yehu sevfe yürâ
kerîmesini derpiş-i endişe ve tezekkür ve zerî‘a-i ayş-i ergâ istihsâlini her dem tedebbür-i lâzime-i
hâl-i pür-melâl olub malâ yüdrekü celîlühâ lâ-yütrekü kalîlühu me‘âli üzere mâ-hulika lehu insaniye-
tini gereği gibi icrâ ve ibkâ güncâ-beş pezîr havsala-i kudret ve istitâ‘ olmaz deyu şevk-i himmete îrâs-
fütûr cevâz-dâde-i erbâb-ı elbâb olmadığı hafî ve mestûr değildir ve men lem yecid mâen teteyem-
memü bi’t-türab muktezâsınca bâdiye-peymâ-yı kürûb ve hayret ve giride-i bend-i vâdi-i zünûb ve
ma‘siyet bulunan müznib-i havârhîn ve mücrim-i hatâ-mekîn müttekâ-yı atma‘-i en yağfire li-hatîetin
yevme’d-dîn cemîlesine itdikâ ve dergâh-ı ulûhiyyetten iʻtirâf-ı kusûr ve kûsur ile taleb-i afv-ı Gufrân
şîme-i cemîle-i Rabbâniyye üzere emr-i cüz’î tevessüle menût idüği vâreste-i ityânı burhân olmağla
karîn-i kabul-i dergâh-ı cenâb-ı ilâh olmasını tazarru‘ ve niyâz ile şuru‘ iderim innehu hüve’s-semî‘u’l-
Basîr ve alâ-mâ yeşâ’u kadîr deyu hatm-i mukaddime-i kelâm ve bast-ı tertîbi maksûd ve merâm bu-
yurub mütevellî-i mûmâ ileyh vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri tekrâr hitâb-ı bâ-sevâb buyururlar ki
hâlâ atyebi mâl ve enfes-i menâlimden dört-bin kuruş ifrâz ve sâir emvâl-i nefîsemden imtiyâz idüb
meblâğ-ı mezbûru vakf-ı sahih-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve
haseneten li-rûh-i resûlihi’l-mu‘allâ vakf ve habs idüb işbu nasb ve taʻyîn eylediği mütevellî-i mûmâ
ileyhe teslîm eyledim ol dahi ahz ve kabz eyledikden sonra şöyle şart eyledim ki meblâğ-ı mezbûr
yed-i mütevellî ile rehn-i kavî ve kefîl-i melî veyâhut ikisinden biri ile alâ-vechi’l-helâl istirbâh olu-
nub nemâsından hâsıl olan meblâğdan Bosna Eyâletinde makarrı vülât olan Bosna Brodi nâm-ı diğer
Medîne-i Travnik’de binâ ve ihyâsına muvaffak olduğum câmi‘-i şerîf ve medrese-i münîfin hüddâm-
larına şart ve taʻyîn eylediğim vech üzere ulûm-ı akliyye ve nakliyyeyi tedrîse kâdir bir âlim kimesne
haftada üç gün talebe-i ulûma tedrîs idüb mukâbelesinde yevmî otuz akçe vazîfe virile ve yine câmi‘-i
mezkûrda sulehâ ve ulemâdan bir kimesne tefsir-i şerîf ve ehâdis-i nebeviyye aleyhi efdalü’s-salavât
ve ekmelü’t-tahiyyeden hâzır olan cemâ‘at-ı müslimîne va‘az-ı cemîl ve nush-ı celîl eyleyüb mukâbe-
lesinde on akçe vazîfe virile ve câmi‘-i mezkûrumda akrâ’ve a‘lem sulehâdan bir kimesne imâm olub
evkât-ı hamsede cemâ‘at-i müslimîne edâ-i salât-ı farîza eyleyüb hizmeti mukâbelesinde yevmî altı
1588
akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahi alâ-vechi’l-mesnûn i‘lâ ve ikâmet-i salât için mü-
ezzin olub mukâbelesinde yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahi mu‘allim-i
mekteb olub sıbyân-ı müs1imîne alâ-vechi’t-tertîli ve’t-tecvîd Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân ta‘lîm eyleyüb
mukâbelesinde yevmî altı akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve yevmî iki akçe vazîfe ile bir kimesne câmi‘-i
şerîfin bevvâbı ola ve câmi‘-i mezkûrda bir kimesne kayyım ve ferrâş olub iki hizmet mukâbelesinde
yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve câmi‘-i mezkûrda îkâd-ı kanâdil için ruğan-ı zeyt ve şem‘-i
ruğan ve hasır bahâları için yevmî on akçe harc ve sarf oluna ve medrese-i münîfde mevcûd yedi bâb
hücerâtta sâkin talebe-i ulûma ta‘âmiye olmak üzere her bir hücreye altışar akçeden cem‘an yevmîye
kırk iki akçe ta‘âm bahâ virile ve bir mütedeyyin kimesne vakf-ı mezbûruma nâzır olub beher sene bâ-
re’y-i hâkim rü’yet olunan muhâsebede mevcûd bulunub işbu vakfiyemde şart eylediğim vech üzere
cemî‘ hidemâtın icrâsına sâ‘î ve nezâret eyliye mukâbelesinde yevmî altı akçe vazîfeye mutasarrıf ola
ve fenn-i kitâbette mâhir bir müstakîm kimesne vakf-ı mezbûruma kâtib olub îrâd ve masârıf-ı vakfı
alâ-vechi’s-sıhha tahrîr eyleyüb mukâbelesinde yevmî dokuz akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve istikâmet
üzere idâreye kâdir bir kimesne vakf-ı mezbûruma câbî olub hâsıl olan nemâyı ashâbından tahsîl idüb
tekâsül itmiye mukâbelesinde yevmî altı akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve câmi‘-i şerîf ve medrese-i
münîfin iktizâ iden taʻmîrleri için yevmî dokuz akçe dahi taʻyîn olundu ve vakf-ı mezbûruma evvelâ
yevmî altı akçe vazîfe ile kendim mütevellî olub fazla-i vakfa dahi kendim mutasarrıf olam ve baʻdehu
evlâdım ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdım batnen baʻde batnin ve fer‘an gıbbe aslin vakf-ı mezbûruma mü-
tevellî olub her biri zamanlarında fazla-i vakfı beynlerinde ale’s-seviyye tevzi‘ ve taksîm eyliyeler ve
baʻdehüm utekâmın aslah ve erşed ve müstakîm ve mütedeyyini mütevellî ola ve baʻdehüm re’y-i hâ-
kimü’ş-şer‘le bir sâlih ve idâre-i vakfa kâdir mürtezika-i vakfın muhtârları olan bir kimesne mütevellî
ola ve vakf-ı şerîfimin tebdîl ve tağyîri ve taklîl ve teksîri ve zam ve ilhâkı merreten baʻde uhrâ yed-i
kerîmlerinde olub ve mürur-ı eyyâm ve şuhûr-ı a‘vâm ile şurût-ı mezkûrelerime riʻâyet müte‘azzire
olur ise galle-i vakf mutlaka fukarâ-i müslimîne sarf oluna deyu şart-ı mezkûrelerini minvâl-i meşrûh
üzere taʻyîn ve tansîs ile hatm-i kelâm ve istîfâ-yı merâm buyurduklarında mütevellî-i mûmâ ileyh
vâkıf-ı hazret-i müşârun ileyh cemî‘-i kelimât-ı dürer-bâr ve cevher nisârlarında bi’l-muvâcehe tasdîk
ve bi’l-müşâfehe tahkîk itdikten sonra vâkıf-ı hazret-i müşârun ileyh kelâmı dürer-bârlarını semt-i
âhere nîsâr ile takrîr-i da‘vâ ve tasvîr-i müdde‘a buyurub vakf-ı nukûd ve ana müteferri‘ olan şurût
ve kuyûd inde’l-eimmeti’s-selâse gayrı sahîh olmağla vakf-ı mezkûrdan rücu‘ murâd iderim dedik-
de mütevellî-i mûmâ ileyh eğerçi bi’l-cümle hâl devletlü inâyetlü merhametlü veliyyü’n-ni‘am kesî-
ru’l-lütfi ve’l-kerem vâkıf-ı hazret-i müşârun ileyh mettağna’lâahu teʻâlâ bi-tûli hayâtehu hazretlerinin
buyurdukları vech üzeredir lâkin nukûdun vakfiyyetini İmâm Züfer aleyhi rahmetü’l-melikü’l-ekber
hazretlerinden İmâm Ensârî rivâyeti üzere sahîh olub ve el-yevm amel imâm-ı müşârun ileyh kavl-i
şerîfi üzeredir deyu cevâb eyledikde hâkim-i mûmâ ileyh cânib-i vakfa nazar idüb âlimen bi’l-hilâfi
beyne’l-eimmeti’l-eşrâf nukûd-ı mevkûfenin İmâm Züfer kavl-i şerîfleri üzere vakfiyetinin sıhhatine
hükm eyledikden sonra vâkıf-ı hazret-i müşârun ileyh tarik-i âhere sâlik olub vakf-ı mezbûre hükm
ile sıhhat hâsıla olub lâkin muktezâ-yı eimme-i kirâm olan İmâm-ı Aʻzam hazretleri katında sıhhat
lüzûmu müstelzim olmamağla vakf-ı mezbûrdan rücu‘a âğâz buyurduklarında mütevellî-i mûmâ ileyh
dahi cevâbında fi’l-hakîka İmâm-ı Aʻzam hazretleri katında sıhhat lüzûm ifâde etmez lâkin İmâm-ı
Ebû Yusuf hazretleri katında mücerred vâkıf vakaftu dimekle sahîh ve lâzım olduğuna binâen vâkıf-ı
hazret-i müşârun ileyh ve mütevellî-i mûmâ ileyh dahi fasl u hükme tâlibân olmaları hâkim-i mûmâ
ileyh dahi İmâm Ebû Yusuf hazretlerinin kavl-i şerîfleri üzere vakf-ı şerîfin lüzûmuna dahi hükm-i
sahih-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmegin vakf-ı şerîf sahîh ve lâzım olub nakz u nakîze mecâl muhâl
ve ibtâl ve ihlâli mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismu-
hu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm fi-gurre-i Muharremü’l-Harâm li-sene isnâ ve
semânîn ve mietin ve elfin min-hicreti men lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
1589
Şuhûdü’l-hâl: Hâlâ Kethüdâyı Âlicâh Sa‘âdetlü Zerâfetlü Ömer Ağa Hazretleri, Hâlâ Reîsü’l-Küttâb
Me‘âlî Nisâb Sa‘âdetlü Mehâfetlü Seyyid Osman Efendi Hazretleri, Divânı Âlîde Çavuşbaşı Sa‘âdetlü
Ahmet Ağa Hazretleri, Tezkere-i Evvel Sa‘âdetlü Seydî Efendi, Tezkere-i Sânî Semâhatlü İbrahim
Münib Efendi, Teşrifâtî Semâhatlü el-Hâc Ebubekir Beyefendi, Beylikci Divan İzzetlü Mustafa Efen-
di, Kâtib-i Kethüdâ-yı Sadr-ı Âli İzzetlü Nazif İbrahim Efendi, Telhîsi İzzetlü Ali Ağa, Silâhdâr-ı
Sadâret-Penâhi Mustafa Ağa, Çukadâr-ı Enderûn-ı Sadâret-Penâhî İbrahim Ağa, Ağa-yı Kuzât-ı Sadr-ı
Âli Ali Ağa, Dividdâr-ı Sadr-ı Âli Hüseyin Ağa, Mühürdâr-ı Sadr-ı Âli Mehmet Ağa.
Vakf-ı mezbûrun kaymakâm-ı mütevellîsi el-Hâc Abdürrezzak Mektûbi-i Asâfî arzuhâl sunub evkâf-ı
şerîfeleri hademesi yedlerine bundan akdem Anadolu Muhâsebesine kayd ile berâtları i‘tâ buyrulub
ancak vakfiyye-i maʻmûlün bihâları henüz kayd olunmamağla evkâf-ı celîleleri Nezâret-i aliyye-i
âsıfânelerine ilhâk ile vakfiyyeleri müceddeden muhâsebe-i merkûmeye baʻde’l-kayd mütevellî-i vakf
yedinde ibkâ olunmak bâbında istid‘â-yı inâyet ctmeleriyle mûcebince nezâretimize ilhâk ile vakfiy-
ye-i maʻmûlün bihâ muhâsebe-i merkûmeye baʻde’l-kayd mütevellî-i vakf yedlerinde ibkâ olunmak
deyu Fi 27 Safer sene 1182 târihinde sâdır olan fermân-ı âlî mûcebince mahalline kayd olunub asıl
vakfiyye yedlerine verilmiştir.
Defter: 456 Sayfa: 180 Sıra: 33 (Mübayaa Hücceti).

Mâ-fîhi mine’l-bey‘i ve’ş-şirâ‘ nemmakahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Sadık Mustafa el-Kâdî bi-Bos-
na Brodi ufiye anhu.
Bosna Eyâletinde vâkiʻ Bosna Brodi Kazâsı muzâfâtından Medîne-i Travnik’te kâin Muslihiddin Ma-
hallesi sâkinlerinden sâbıkan Travnik Serdârı fahru’l-akrân Mehmet Ağa ibn Abdullah Ağa nâm ki-
mesne meclis-i şer‘-i hatîr-i lâzımü’t-tevkîrde hâlâ mesned-arâ-yı sadâret-i uzmâ ve revnak-efzâ-yı
vekâlet-i kübrâ vezir-i âlişân düstûr-ı âsaf-nişân devletlü inâyetlü merhametlü Muhsinzâde Mehmet
Paşa ibni’l-Vezîr Abdullah Paşa veffekahu’llâhu teʻâlâ mine’l-hayri limâ yüridü vemâ yeşâ’ hazret-
lerinin medîne-i mezbûrede binâ ve ihyâ buyurdukları câmi‘-i şerîf ve medrese-i münîf vakfına ta-
raf-ı âlilerinden vakfiyye-i maʻmûlün-bihâ mûcebince ber-vech-i meşrûtiyet mütevellî nasb ve taʻyîn
buyrulan hâlâ medîne-i mezbûre müftüsü umdetü’l-ulemâ’i’l-muhakkikîn zübdetü’l-fuzalâ’i’r-râsihîn
bâʻisü’l-kitâbü’l-müstetâb eş-Şeyh el-Hâc Mehmet Efendi ibn eş-Şeyh el-Hâc Mehmet Efendi nâm
kimesnenin mahzarında bi’t-tav‘i’s-sâf ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm idüb mezbûre Muslihiddin Mahal-
lesi’nde vâkiʻ akd-i âtî sudûruna değin silk-i milk-i sahîhimde olan bir tarafı Feyyaz Bey milki ve bir
tarafı Nehr-i Klaşnice (Klastaniçe) ve bir tarafı Babaye el-Hâc Ali Ağa bahçesi ve mekâbir ve bir tarafı
tarik-i âm ile mahdûd fevkânî sekiz oda ve iki sofa ve tahtında âhûr ve samanlık ve sundurmayı müş-
temil cedîd hân ve zât-ı eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmire ve bostan yerini muhtevî bahçemi ve hân-ı
mezbûrun kapusu yanında tomrıklar ile cereyân iden mâ-i lezîzlerini bi-cümleti’t-tevâbî‘ ve’l-levâhık
ve’l-hukûk ve’l-merâfık yalnız bin dört yüz esedi kuruş mukâbelesinde hüsnü rızâm ve tayb-i ihtiyâ-
rım ile sâhibü’l-hayrâti’l-meberrât inâyetlü vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin mezkûr vakf-ı mebrûrı
içün mütevellî-i mûmâ leyh tarafından îcâb ve kabûli hâvî şurût-ı müfsideden ârî bey‘-i bât-ı sahîhi
şer‘î ile bey‘ ve tahliye birle teslîmi mütevellî-i mûmâ ileyh dahi ber-minvâl-i meşrûh vakf-ı mezbûr
için bi’t-tevliye iştirâ ve kabûl ve ahz ve kabz ve semen-i mislî olan meblağ-ı mezbûr bin dört yüz ese-
di kuruşa yedinde olan mâl-ı vakf-ı mezbûrdan nakden bana def‘ ve teslîm ben dahi meblâğ-ı mezbûru
bi’t-tamâm ve’l-kemâl ahz ve kabz ve istîğâ idüb fîmâ ba‘d hudûd-ı mezbûr ile mahdûd hân ve bostan
ve bahçede vechen mine’l-vücûh ve sebeben mine’l-esbâb alâka ve medhalım kalmayub bundan bir
ay mürûr iden rîz-ı hızır on bir sene tamâmına değin mahsûb olmak üzere hân-ı vakf-ı mezbûru bir
senelik iki yüz on kuruş icâre ile mütevellî-i mûmâ ileyh yedinden istîcâr ve icâre-i mezbûreyi deruhde
1590
ve üzerime iltizâm eyledim dedikde gıbbe’t-tasdîki ve’t-tahkîk mâ-hüve’l-vâkiʻ bi’t-taleb ketb ve imlâ
ve yed-i tâlibe vazʻ ve i‘tâ olundu fi’l-yevmi’l-hâmis aşere min-Muharremi’l-harâm li-sene isnâ ve
semânîne ve mietin ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Berber Ali Beşe Mahalle-i Simke, Molla Hasan Vekîl-i İmâm-ı Mahalle-i Simke, İlyas
Efendi Câbî, Nuh Halîfe el-İmâm, Ebubekir Efendi el-Vâ‘iz, İshak Efendi el-Kâtib, Fahru’l-Kuzât
Ebubekir Efendi Munfasıl-ı Bakiyye-i Kostaniçe, Fahru’l-Müderrisîn el-Hâc Salih Efendi, Muhzır Ali
Beşe, Muhzır İbrahim Beşe, Hüseyin Beşe el-Hâdim, Garib Mustafa el-Hâdim, Ömer Beşe bin Ali
Beşe an-Mahalle-i el-Hâc Hasan, Molla Osman el-Hâdim, Berber Hamza Beşe an-Mahalle-i el-Hâc
Hasan, Ahmet Efendi ibn İshak Efendi ve gayruhum.
Defter: 456 Sayfa: 181 Sıra: 34 (Mübayaa Hücceti).

Mâ-fîhi mine’l-bey‘i ve’ş-şirâ harrerehu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Kışlâkizâde Rüşdü Süleyman
el-Kâdî bi-Bosna Brodi ufiye anhü.
Fi’l-asl Derbend Kal‘ası sâkinlerinden olub Medîne-i Travnikte rnisâfireten mevcûd olan fahru’l eşbâh
Hüseyin Kethüdâ ibn Hüseyin Kethüdâ nâm kimesne meclis-i şer‘-i hatîr-i lâzımü’t-tevkîrde medî-
ne-i mezbûrede hayrâtı vâkiʻ Sadrazam-ı esbak düstûr-ı mükerrem müşîr-i mufahham nâzım-ı nizâ-
mi’l-âlem müdebbir-i umûr-ı cumhûru’l-ümem râfi‘-i a‘lâmi’l-adli ve’l-insâf dâfi‘-i zulâmi’z-zulmü
ve’l-a‘tâk asıf-ı deverân-ı zamân bisâti’l-ümni ve’l-emân nâmusu’s-saltanati’l-fâhire nâtûri’l-hilâfe-
ti’l-bâhire müdebbir-i memâliki’d-dünyâ mazhar-ı kelimeti’llâhi’l-ulyâ el-mahfûfu bi-sunûfi’l-Me-
liki’l-Mennân devletlü inâyetlü kerâmetlü Muhsinzâde hazret-i Mehmet Paşa e‘azza’llâh ensârehu
lâ-zâlet eyâlete izzü celâlihi fi-sahafâti’l-eyyâmi ve’ş-şuhûr mestûreten dirâyeti bi-hazzihi ve ikbâlihi
fi-tabakâti’l-a‘vâmi ve’d-duhûri menşûre hazretlerinin taraf-ı bâhiri’ş-şereflerinden evkâfına nasb ve
taʻyîn buyurdukları mütevellîsi medîne-i mezbûrede me’zûnen bi’l-iftâ umdetü’l-ulemâi’l-muhak-
kikîn eş-Şeyh el-Hâc Mehrned Efendi ibn el-Hâc Mehmed Efendi zîde fazluhûnun mahzarında bi’t-
tav‘ ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm idüb medîne-i mezbûrede Muslihiddin Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafı
hazret-i müşârun ileyhin vakıf hanı ve bir tarafı Halil Beşe menzili ve bahçesi ve bir tarafı Muallim
el-Hâc Ali Efendi’nin arsası ve ba‘zen müteveffâ Tezkereci Ali Efendi’nin oğulları bahçesi ma‘lû-
mu’l-hudûd ve’l-müştemilât silk-i milkimde münselik olan harâba müşrif menzil ve ittisâlinde bir
mikdâr çayırımı cânib-i vakf-ı mezbûr için yalnız yüz otuz kuruş mukâbelesinde tarafeynden îcâb
ve kabûli hâvî şurût-ı müfsideden ârî bey‘-i ba-tı sahih-i şer‘î ile bey‘ ve teslîm ve semen-i mezbûru
mütevellî-i mûmâ ileyhin yedinden bi’t-tamâm ve’l-kemâl ahz ve kabz eyledim ol dahi vakf-ı mezbûr
için iştirâ ve kabûl ve kabz etmekle fîmâ ba‘d mülk-i menzil-i mahdûd-ı mezbûrede ve çayırda benim
alakam ve medhalim kalmayub vakf-ı mezbûrun mülk-i müşterâsıdır mütevellî-i mûmâ ileyh vakfiy-
yet üzere mutasarrıf olsun dedikde gıbbe’t-tasdî’iş-şer‘î mâ-hüve’l-vâkiʻ bi’t-taleb yedine ketb ve imlâ
olundu hurrire zâlik ve cerâ inde zâlike fi’l-yevmi’l-hâdî aşere min-şehri Zilka‘deti’ş-Şerîfe li-sene
selâse ve semânîne ve mietin ve elfin bi’l-ızzi ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Bezzâz Mehmet Beşe an Muslihiddin, Dellâlbaşı Abdullah Beşe, Mefha-
ri’l-Kuzâti’l-kirâm Salih Efendi, İzniçeden Muvakkaten bi-Kazâ-i Taşlıca Ebubekir Efendi el-İmâm
bi-Mahalle-i Osuna, Hüseyin ibn Hasan Sipâhi an-Mansûr, Muhzır Ali Beşe, Mefharu’l-Kuzât Ebube-
kir Efendi el-Munfasılı Bakiyye Kostanice.
1591
Mehmed Paşa Kethüdası Dergâh-ı Âli

Kapıcıbaşlarından Ruhi Süleyman Ağa Vakfı
Mehmet Paşa Kethüdası, Dergâh-ı Âli Kapıcı başlarından Ruhi Süleyman Ağa’nın geliri, Travnik’de
Bosna Valileri kethüdalarına tahsisli konağın bitişiğinde yaptırdığı mescit ve sebil’in bakım
onarımlarına, görevli giderlerine, Ramazan ayında kandil yakılması hizmetlerine sarf edilmek üzere
330 kuruş nakit parayı vakfetmesi.
In order to be spent for maintanence and repair works, the payment of the attendants and lighting of
oil-lamps during Ramadan of the sabil and mescid he commissioned adjacent to the kiosk given to the
kethuda governors of Bosnia in Travnik; Mehmet Pasha Kethuda Dergah-ı Ali Kapıcı Ruhi Süleyman
Agha endowed 330 kuruş cash money
Za troškove održavanja, popravki, isplatu plata službenicima, paljenje uljnih lampi za vrijeme
Ramazana na sebilju i mesdžidu osnovanim uz rezidenciju koja je data na upotrebu ćehaji valijama
Bosne u Travniku; Kapidžija visoke porte i ćehaja Mehmed paše Ruhi Sulejman aga je uvakufio novac
u iznosu od 330 groša
3 Muharrem1183 / 9 Mayıs 1769

el-Hamdu li’llehi’llezÎ yessera bi-ibâdihi fi‘ili’l-hayrât ve’s-salatû ve’s-selamu alâ-resûlîhî Muham-

med Seyyidi’l-kâinât ve alâ-alîhî ve ashâbîhî’d-dâllîne ile’l-hayrâti ve alâ-men tebi‘ahüm bi-ihsanin
ilâ-yevmi’l-arasât.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘i ve mûceb-i tastîr-i hitâb-ı mer‘i oldur ki halâ Bosna Vâli-
si Vezîr-i âlişân ve düstûr-i asaf nişân devletlü inâyetlü merhametlü sahber-i şâhî hazret-i silahdâr-ı
şehrî Mehmed Paşa yessera’llâhu te‘âlâ mâ-yurid ve mâ-yeşâ hazretlerinin kethüdâ-yı âlikadirleri sâ-
hibü’l-hayrât ve’l-hasenât ümdetü’l-emâcid ve’l-ekârim câmi‘u’l-mehâmidi ve’l-mekârim sa‘âdetlü
mehâbbetlü ser-Bevvâbîn-i Dergâh-ı Âlî Ruhi Süleyman Ağa dâme mecdühü huzûr-ı sa‘âdetlerinde
akd olunan meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf ve habs ve tescîl içün mütevellî nasb ve taʻyîn buyur-
duğu İbrahim Edhem ibn el-Hâc Ali Efendi mahzârında takrîr-i kelâm ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb Bosna
Vâlisi kethüdâlarına mahsûs konak ittisâlinde müceddeden bina ve vakf eylediği mescid-i münîf ve
sebîl-i imâr ve bakâları içün vezâif taʻyîn olunması muktezâ hallerden olmağın atyeb-i mâlımdan ve
ahsen-i menâlimden üç yüz otuz guruş hasbeten li’llâhi’l-Azîm ve taleben li-merzâti’l-Kerîm vakf-ı
sahîh ile vakf ve habs-ı sarîh ile habs idüb şöyle şart eyledi ki:
Meblağ-ı mezbûr mütevellîsi maʻrifetiyle alâ-vechi’l-helâl i‘mâl ve istiğlâl olunub onu on birden hâsıl
olan ribhinden mescid-i mezbûrede imâm olan el-Hâcc Ahmed Efendi ibn Derviş Mustafa yevmî iki
sağ akçe ve Müezzin Mehmed Halîfe’ye yevmî bir sağ akçe ve mütevellîye yevmî iki sağ akçe ve
mescid ve sebîl taʻmîrleri içün yevmî iki sağ akçe ve ferrâş Hüseyin Halîfe’ye yevmî bir sağ akçe ve
1592
Mehmed Paşa Kethüdası Dergâh-ı Âli Kapıcıbaşlarından Ruhi Süleyman Ağa Vakfı
mescid-i münîf içünde ikâd olunacak mukavvâ şem‘-i revgan içün yevmî bir sağ akçe ve Ramazan-ı
şerîfde sebîlde ikâd-ı kanâdil olunmak içün yevmî bir sağ akçe ve sebîl-i mezbûrda icrâ olunan mâ-i
lezîz el-Hâcc Ali Efendi’nin vakfı suyundan olmağla hakk-ı mecrâ yevmî bir sağ akçe virile ve vakf-ı
mezbûre Bosna vâlilerinin kethüdâ-yı âlikadirleri hasbî nâzır olalar deyu hatm-i kelâm ve meblağ-ı
mezbûru mütevellî-i merkûme teslîm idüb ol dahi ahz ve kabz ve tescîl-i şer‘î olundukdan sonra vâ-
kıf-ı mûmâ ileyh kelâmını semt-i rücû‘a atf-ı inân idüb meblağ-ı mezbûrı mülküme ircâ‘ murâdımdır
didikde mütevellî-i merkûm mukâbele idüb meblağ-ı mezbûr vakf ve tescîl-i şer‘î olunmağla vakfi-
yetine hükm taleb iderim didikde hâkim-i mûvaki‘-i sadr-ı kitâb tûba lehû ve hüsne meâb efendi dahi
teemmül-i enîk ve fikri dakîk ile alâ-kavli men yerâhû câiz cânib-i vakfı evlâ ve ahrâ görüb meblağ-ı
mevkûf-ı mezbûrun vakfiyetine hükm-i sahîh ve kazâ-i sarîh idüb Fe-men beddelehu ba‘de mâ-se-
mi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfu ale’llâ-
hi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis min-Muharremi’l-harâm li-sene selâs ve
semânîn ve mietin ve elfin min-hicreti men lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
Vâkıf-ı mezbûr arzuhâl sunub yedinde olan vakfiyye-i maʻmûlün bihâsının bir mahalde kaydı olma-
yub Anadolu Muhasebesine kayd ve yedine sûret i‘tâ buyrulmak bâbında istid‘â-yı inâyet itmegin
sâdır olan fermân-ı âlilerine imtisâlen ashâb-ı hayrâtdan Serbevvâbîn-i Dergâh-ı Âlî kıdvetü’l-emâcid
ve’l-ekârim Ruhi Süleyman Ağanın mefrûz re’y-i izâm olan Bosna Prodi’de binâ eylediği mescid-i
şerîf ve sebîl ve sâir hayrât-ı mevfûre ve sâ‘y-i meşkûresini nâtık işbu târih-i iʻlâm senesi Muharre-
mi’nin üçüncü günü târihiyle müverrah ve târih-i mezbûrede zikr olunan Bosna Prodi Kadısı İbrahim
Efendi’nin imzâ ve hatmini hâviye bir kıt‘a vakfiyeye nazar olundukda mazmûnu şer‘-i şerîfe mutâbık
ve sebk ve serdi üslûb-ı sakke mûvâfık olub ihticâc-ı sâliha ve arzuhâli mantûkunca iltimâs eylediği
mahalle kayda seniyyesin idüğün Rumeli Kazaskeri fazîletlü efendi hazretlerinin şer‘iyatçısı Yahya
Ömer Efendi iʻlâm itmekle iʻlâmı mûcebince Anadolu Muhâsebesine kayd ve sûreti verildi fi 26 Safer
sene 1183 tarihinde sâdır olan fermân-ı alî mûcebince kayd olunub sûret verilmişdir.
1593
Rumeli Kadılarından Haraccızâde Mehmed

Efendi bin Ömer Vakfı
Travnik’e bağlı Abizenica Köylerinden Desekna Köyü’nden Rumeli Kadılarından Haraccızâde

Mehmet Efendi bin Ömer’in kira geliri ile Abizenica’ya bağlı Pınar Köyü’nde yaptırdığı mescide
ve görevlilerine sarf edilmek ve arta kalanı ile akar satın alınmak üzere nehirden karşıya geçmek
amacıyla iki adet teknesini vakfetmesi.
Haraccızâde Mehmed Efendi, son of Omer, one of the Rumeli Kadıs, from Desekna village of Abizenica
villages related to Travnik, endowing the income of rent to finance the mosque in Pınar village in
Abizenica and people who work for the mosque and with the remaining money to buy real estate, the
endowing of the two boats to cross the river.
Ovo je vakuf rumelijskog kadije Haraččizâde Mehmeda sina Omera iz sela Bunar kod Abizenica
(Zenička voda) koji je uvakufio prihode dvaju čamaca za prelazak preko rijeke za potrebe džamije
u selu Bunar i plate uposlenicima džamije i ostatkom novca uslovio da se kupi nekretnina u korist
vakufa.
17 Cemaziyelahir 1192 / 13 Temmuz 1778, 5 Safer 1197 / 10 Ocak 1783

Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 742, Sayfa: 163, Sıra: 65-66
Mâ-fîhi mine’l-vakfi’s-sahîhi’ş-şer‘î ve’l-habsi’s-sarîhi’l-mer‘î sahha indî ve’t-tadaha ve sebbete

ledeyye ve vazuha fe-hakemtu bi-sıhhatihi ve lüzûmihi fî-husûsihi ve umûmihi âlimen bi’l-hilâfi’l-
cârî beyne’l-eslâfi ve ene’l-fakîr ileyhi sübhânehu es-Seyyid Ebubekir el-Me’mûr bi-İstimâ‘i Umû-
ri’ş-Şer‘iyyeti’l-Askeriyye gufire leh.
Kayd şode bâ-iʻlâm-ı es-Seyyid Halil Efendi Müfettiş-i Evkâf ve bâ-arz-ı hâl-i el-Hâc Mehmed müte-
vellî ve fermân-ı âlî fî-18 Safer sene 1197.
Hamd-i bî-hadd ve şükr-i lâ-yu‘add ol vâkıf-ı mâl ve vâhib-i câh ve sâhib-i celâl olan vâcibü’l-vücûd
ve mümteni‘ü’l-misâl ve fâizü’l-cûd ve menba‘ü’n-nevâl hazretlerine lâyık ve sezâ ve hakîkat ve
ahrâdır ki nüsha-i âdemi ebda‘-i üslûbda ibdâ‘ eyledi ulûf-ı salât ve sunûf-ı teslîmât ol efdal-i efrâd-ı
beşer ve şefî‘-i rûz-ı mahşer Muhammed Mustafa aleyhi’s-salâtu ve’s-selâm üzerine ve âl ve ashâbına
olsun ki her biri tarîk-i Hakk’a hâdî ve sebîl-i müstakîme münâdîlerdir.
Emmâ ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat-nisâbın inşâsına bâdî Travnik Kazâsı’na tâbiʻ Abizenica karyelerinden
Desekna Karyesi ahâlîsinden ve Rumeli kuzâtından Haraccızâde dimekle ma‘rûf Mehmed Efendi İbni
Ömer bin Abdullah nâm kimesne mahmiyye-i İslambul’da meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikrî âtî vakfı
li-ecli’t-tescîl ve li-itmâmi’t-tekmîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Bostani Hasan Ağa bin Yusuf
nâm kimesne mahzarında takrîr-i kelâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb sâlifü’z-zikr Abizenica nâhiye-
sine tâbiʻ Pınar Karyesi kurbunda Bosna Suyı dimekle meşhur nehr üzerinde olub taht-ı tasarrufumda
olan çiftliğim arâzîsinden karşu cânibe tarîk-i âmma ibâdu’llâhı nakl içün vazʻ olunan bir kı‘‘a sefî-
nem ile nâhiye-i mezbûreye tâbiʻ Desekna Karyesi kurbunda nehr-i mezkûr üzerinde kezâlik çiftliğim
1594
Rumeli Kadılarından Haraccızâde Mehmed Efendi bin Ömer Vakfı
arâzîsinden karşu cânibe tarîk-i âmma nakl içün âher bir kıt‘a sefînem ki lede’l-ahâlî vasfdan müstağnî
iki kıt‘a sefînemi emlâk-i sâiremden ifrâz ve mümtâz idüb hasbeten li’llâhi teʻâlâ vakf-ı sahîh-i müeb-
bed ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Zikr olunan iki kıt‘a sefîneler icâre-i misliyeleriyle bâ-yed-i mütevellî âhere îcâr olunub icârât-ı hâsıla-
dan sâlifü’z-zikr Pınar Karyesi’nde müceddeden binâ eylediğim mescid-i şerîfde leyâlî-yi Ramazânda
salât-ı terâvîhi edâya imâm nasb ve taʻyîn eylediğim kimesneye yevmî iki akçe vazîfe virile ve yevmî
bir akçe vazîfe-i tevliyet ola ve bâkî icârât-ı mezkûreden zikr olunan sefineler ile mescid-i şerîfin le-
de’l-ihtiyâc kadr-ı ma‘rûf taʻmîrlerine sarf oluna; icârât-ı mezkûreden fazla kalursa yed-i mütevellîde
hıfz olunub düşdükçe akâra tebdîl oluna ve vakf-ı mezkûra hayâtda oldukça kendim mütevellî olub
şurût ve kuyûdunun tebdîl ve tağyîri merreten baʻde uhrâ yed-i meşiyyetimde ola bi-emri’llâhi teʻâlâ
vefât eylediğimde evlâdım ve evlâd-ı evlâdım ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdımın aslah ve erşedi müte-
vellî ola baʻde’l-inkırâzi’l-evlâd akreb-i akâribim mütevellî ola ne‘ûzü bi’llâhi teʻâlâ baʻde inkırâ-
zi’l-küll kazâ-i mezbûr hâkimi re’yiyle bir müstakîm kimesne mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu
taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd idüb zikr olunan sefîneleri meclisinde mütevellî-yi merkûma teslîm ol
dahi baʻde’l-kabz sâir mütevellîler gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı merkûm
semt-i vifâkdan cânib-i şikâka âzim olub vakf-ı menkûl ba‘zı eimme-i kibâr katında sahîh olmadığın-
dan gayrı vâkıf menfa‘at-i vakfı nefsine şart idicek İmâm-ı Sâlis Hazret-i İmâm Muhammed bin Hasan
eş-Şeybanî katında gayr-ı nâfiz olmakla vakf-ı mezkûrdan rücu‘ idüb zikr olunan sefîneleri mülküme
istirdâd iderim dedikde mütevellî-yi merkûm cevâba mütesaddî olub hâl bast olunan minvâl üzeredir
lâkin İmâm Muhammed katında beyne’n-nâs müte‘âref olan vakf-ı menkûl sahîh ve İmâm Ebû Yûsuf
katında vâkıf menfa‘at-i vakfı nefsine şart eylese dahi mücerred “vakaftu” dimekle sahîhdir deyu redd
ve teslîmden imtinâʻ idicek vâkıf-ı merkûm semt-i âhere âzim olub fî’l-hakîka imâm-ı müşârun ileyh
hazretleri mezheb-i şerîflerinde sahîh lâkin hazret-i imâm-ı aʻzam katında gayr-i lâzım olmağla benim
içün rücu’ u istirdad meşrû’dur didikde mütevellî-i sühan-sâz cevâba âgâz idüb gerçi hâl minvâl-i mu-
harrer üzredir lâkin İmâm-ı Sâlis Hazret-i İmâm Muhammed katında teslîm-i ile’l-mütevellî ve tescîl-i
şer’î ve zikr-i te’bîd ile vakfa lüzûm ârız ve sıhhat-i lüzûmuna hükm-i nâfiz olur deyu hâkim-i hâsımı
ve’l-ecnâb el-muvakki‘ ale’l-kitab bi-tevkî‘ihi’r-refî’i’l-müstetâb efendi hazretleri huzûrunda müte-
rafi‘ân ve fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh efendi
hazretleri dahi cânib-i vakfı evlâ görüb âlimen bi’l-hilâf beyne’l-eimmeti’l-eslâf alâ-kavli men yerâhu
vakf-ı mezkûrun evvelen sıhhat ve sâniyyen lüzûmuna ve şurûtunun cevâzına hükm-i sahîh-i şer‘î
ve kazâ-i sarîh-i mer‘î buyurub vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım olup nakz u tahvîli muhâl oldu Fe-men
beddelehu ba’de mâ-semi’ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî’un alîm ve
ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi‘ aşer min-Cemâziyye’l-âhire
li-sene isneyn ve tıs’în ve mietin ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Tiredeli Molla Mustafa, Ali Beşe bin Ömer, Ebubekir ibn Ömer, İbrahim Beşe Bin Meh-
med, Ömer Ağa, Hasan Ağa bin Mustafa, Hâfız Osman Efendi, Yusuf Ağa bin Mehmed ve gayruhum.
Zeyl Vakfiye
el-Emru ke-mâ zukira fîhi es-Seyyid Ebubekir el-Memûr bi-İstimâ‘i’l-Umûri’ş-Şer‘iyyetil-Askeriyye,
harrerehu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu, gufire leh.
Kayd şode fi’t-târîhi’l-mezkûr.
İşbu sebt-i kenâr olunan vakfiyye-i maʻmûlün bihâda mestûrü’l-ism olub Rumelinde Travnik Kazâ-
1595
sı’na tâbiʻ Abizenica Nâhiyesi’ne muzâfe Desekna Karyesi ahâlîsinden ve Rumeli kuzâtından Harac-
cızâde dimekle ma‘rûf Mehmed Efendi İbni Ömer bin Abdullah nâm kimesne mahmiyye-i İslambulda
meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde takrîr-i kelâm ve bast ani’l-merâm idüb vakfiyye-i mezbûrede zikr ve
beyan ve tafsîl ve ıyân kılındığı üzere sâlifü’z-zikr Abizenica nâhiyesine muzâfe Pınar Karyesi kur-
bunda Bosna Suyı dimekle meşhûr olan nehr üzerinde olub taht-ı tasarrufumda olan mülk çiftliğim
arâzîsinden karşu cânibe tarîk-i âmma ibâdu’llâhı nakl içün vazʻ olunan bir kıt‘a sefînem ile nâhiye-i
mezbûreye muzâfe Desekna Karyesi kurbunda nehr-i mezkûr üzerinde ke-zâlik mülk çiftliğim arâzî-
sinden karşu cânibe tarîk-i âmma nakl içün âher bir kıt‘a sefînem ki iki kıt‘a sefinemi mukaddemâ
vakf ve habs idüb vakfiyye-i mezbûre nâtıka olduğu üzre zikr olunan iki kıt‘a sefîneler icâre-i misliye
ile bâ-yed-i mütevellî âhere îcâr olunub icârât-ı hâsıladan sâlifü’z-zikr Pınar Karyesi’nde mücedde-
den binâ eylediğim mescid-i şerîfde leyâlî-yi Ramazânda salât-ı terâvîh edâya imâm nasb ve taʻyîn
eylediğim kimesneye yevmî iki akçe vazîfe virile ve yevmî bir akçe vazîfe-i tevliyet ola ve bâkî
icârât-ı mezkûreden zikr olunan sefîneler ile mescid-i şerîfin lede’l-ihtiyâc kadr-ı ma‘rûf taʻmîrlerine
sarf oluna icârât-ı mezkûreden fazla kalur ise yed-i mütevellîde hıfz olunub düşdükçe akâra tebdîl
oluna ve vakf-ı mezkûra hayâtda oldukça kendim mütevellî olub şurût u kuyûdunun tebdîl ve tağyîri
merreten baʻde uhrâ yed ü meşiyyetimde ola bi-emri’llâhi teʻâlâ vefât eylediğimde evlâdım ve ev-
lâd-ı evlâdım ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdımın aslah ve erşedi mütevellî ola baʻde inkırâzi’l-evlâd akreb-i
akâribim mütevellî ola ne‘ûzü bi’llâhi teʻâlâ baʻde inkırâzi’l-küll kazâ-i mezbûr hâkimi re’yiyle bir
müstakîm kimesne mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd eylediğim
vakfiyye-i mezkûrede musarrah olan şurût-ı mezkûrelerin tebdîl ü tağyîri merreten baʻde uhra yed ü
meşiyyetimde meşrût olduğuna binâen tevliyet-i mezkûreye vefâtımdan sonra meşrût-ı ehemm olan-
ların inkırâzından sonra kazâ-i mezbûr hâkimi re›yiyle bir müstakîm kimesne mütevellî nasb ve taʻyîn
oluna deyu eylediğim şart-ı mezkûrumdan rücu‘ idüb vakf-ı mezbûrum Devlet-i Aliyye-i Ebediy-
yü’l-İstimrârda bi’l-fi’l şeyh-i meşâyihü’l-İslam olan efendiler hazerâtı nezâret-i aliyyelerinde olub
tevliyyet-i mezkûreye meşrût-ı ehemm olanlar bi’l-külliye münkariz olduklarında mürtezika-i vakf
kazâ-i mezbûr hâkiminden bir iʻlâm alub sâhib-i nezâret-i müşârun ileyh taraflarına irsâl ve müşârun
ileyh hazretlerinin re’yiyle bir müstakîm kimesne vakf-ı mezbûreye mütevellî nasb ve taʻyîn olunub
fî-mâ ba’d, rücû’ eylediğim şart-ı evvel ile amel olunmayub şart-ı sâniyyem ile amel ve i‘tibâr olunsun
ve imâmet-i mezkûre mahlûle olub yâhûd mutasarrıflarından ref‘ ile âhere tevcîhi iktizâ itdikde an-
cak mütevellî arzıyla virile dedikde mâ-huve’l-vâkiʻ bi’t-taleb sebt ve imlâ olundı fi’l-yevmi’l-hâmis
min-Saferi’l-hayr li-sene seb‘a ve tıs‘în ve mietin ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Hasan Ağa ibn Mustafa, Ömer Ağa Bin İbrahim Beşe ibn Mehmed, Ebubekir Bin Ömer,
Ali Beşe ibn Ömer, Molla Mustafa bin Yusuf Ağa bin Mehmed, Hâfız Osman Efendi ve gayruhum.
1596
Bosna Valisi Ali Namık Paşa Vakfı
Bosna Valisi Ali Namık Paşa’nın vakfettiği 3000 kuruş nakit paranın gelirleriyle Travnik’de Saray
Karşısında Tophane yakınında yaptırdığı caminin bakım onarımının yapılması ve görevli ücretlerinin
karşılanması.
To have the maintenance and repairment of the mosque near to Tophane across Travnik Palace and to
pay the salaries of the attendants, with the 3000 kurus cash endowed by Bosnia Governor Ali Namık
Pasha.
Ovo je vakuf bosanskog valije Ali Namık paše koji je uvakufio 3000 groša čiji prihod će se koristiti za
održavanje džamije koju je sagradio a koja se nalazi kod mjesta zvanog Tophana preko puta dvorca
u Travniku.
11 Rebiulahir 1245 / 10 Ekim 1829

Vakıf Kayıtlar Arşivi Defter: 632, Sayfa: 46 sıra no:33
Vakf-ı nukûd-ı üç bin guruş-ı sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât vezîr-i mükerrem sa‘âtlü Ali Namık Paşa
Vâlî-yi Eyalet-i Bosna hâlen berây-ı câmi‘-i şerîf müceddeden binâ ve inşâ kerde vâkıf-ı müşârun
ileyh der-karşuyu sarây der-kurb-ı Tophâne der-Medîne-i Travnik der-Eyâlet-i Bosna kayd şod mü-
ceddeden be-Muhâsebe-i Evkâf-ı Küçük ber-mûceb-i vakfiyye-i sahîha-i maʻmûlün bihâ ve bâ-iʻlâm-ı
vezîr-i müşârun ileyh ve bâ-takrîr-i Mehmed Sadık Efendi Hazret-i Defterdâr-ı sâbık-ı evvel ve bâ-
iʻlâm-ı Yusuf Paşazâde fazîletlü Mehmed Latif Efendi Kâdî-yi İstanbul ve bâ-fermân-ı şerîf el-vâkiʻ
fî-gurre-i Ramazân sene-1245.
Bâ-imzâ-yı Mustafa Sabri bin Hasan el-Kâdî bi-Medîneti Bosna ufiye anhumâ.
Hamd-i firâvân ve şükr-i bî-pâyân ol Hâlık-i dü-cihân ve Rezzâk-ı ins ü cân mâlikü’l-mülki ve’l-me-
lekût ve rabbü’l-izzeti ve’l-ceberût vâkıf-ı mevâfık-ı temekkünât ve mübdi’-i bedâyi‘-i masnû‘ât azze
şânuhu ve celle sultânuhu hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukaddesine olsun ki âmme-i
mevcûdâtı tarz-ı bedî‘ üzere ibdâ ve kâffe-i masnû‘âtı tarz-ı menî‘ üzere ihtirâ‘ eyledi ve cevâhir-i
salav[ât]-ı fâizü’l-berekât ve zevâhir-i teslîmât-ı anberîn-nefehât ol sultân-ı cumhûr-ı enbiyâ ve un-
vân-ı menşûr-ı asfiyâ resûl-i azîz-i muhterem ve nebiyy-i habîb-i ekrem salla’llâhu aleyhi ve’s-sel-
lem hazretlerinin nisâr-ı merkâd-i pâk ve îsâr-ı ravzâ-yı ıtr-nâklarına olsun ki vücûd-ı pür-cûdları
bâʻis-i îcâd-ı levh ü kalem ve müstevcib-i tekvîn-i sahâ’if-i âlemdir, kâffe-i ümeme zât-ı sa‘âdet-simâtı
bâʻis-i rahmet ve âmme-i ashâb-ı himeme isbât-ı şerî‘ati mûcib-i sa‘âdet [ve] dünyâ vü âhiretde “ve
mâ-erselnâke illâ rahmeten li’l-âlemîn” nass-ı kerîmi bu mukaddime-i bedi‘atü’l-fehâvî[ye] burhân-ı
mübeyyendir ve sünûf-ı cevâhir-i tahiyyât dürûd-ı salât-ı nâ-ma‘dûd ve âl-i kirâm ve ashâb-ı i‘zâm-ı
zevi’l-ihtirâmlarına olsun ki nücûm-ı Hüdâ ve mesâbih-i takiyy “ashâbî ke’n-nücûmi bi-eyyihim ikti-
deytüm” hadîs-i şerîfine mazhar olup her biri mütevellî-yi cihât-ı dîn ve nâzır-ı şer‘î-yi seyyide’l-mür-
selîn rıdvânu’llâhu aleyhim ecma‘în ve eimme-i din ve ulemâ-yı müctehidîn merâkıd-ı münevverleri-
ne olsun ki her biri i‘lâ-yı kelîmetu’llâhi’l-ulyâ ve ihyâ-yı dîn-i seyyide’l-enbiyâ[ya] sa‘y-ı bisyâr ve
gûşiş-i bî-şomâr eyleyüp taʻyîn-i menâhic-i hidâyet ü irşâd ve tebyîn-i sâlik-i salâh u reşâd ve tevsî‘-i
1597
sâlik-i mesâ’il-i ictihâd ve tescîl-i usûl-i vakf-ı akâra yed-i beyzâ izhâr itmişlerdir rıdvânu’llâhi teʻâlâ
aleyhim ecma‘în.
Ve ba‘d işbu sahâ’if-i hasenâtın bâʻis-i tahrîr ü terkîmi ve bu defâtir-i meberrâtın mûcib-i tastîr[i]
sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât ve ragıbü’s-sadakâti’l-meberrât hâlâ Eyâlet-i Bosna Vâlîsi Vezîr-i sütû-
re-semîr adîmü’n-nazîr Felatun-tedbîr devletlü inâyetlü ve merhâmetlü veliyyü’n-ni‘am Ali Namık
Paşa Efendimiz hazretleri aslaha’llâhu defâtire amelihu ve yessera’llâhu cemî‘a amâlihi hazretleri mâ
indekum yenfedu vemâ inda’llâhi bâkin maʻnâ-yı şerîfine vâkıf, el-mer‘u yestezıllu tahte zilli sadakâti-
hi hadîs-i şerîfine azîmen cenâb-ı muvaffıku’l-âmâl cânibinden binâ vü ihyâsına muvaffak oldukları
Medîne-i Travnik’de sarây karşusunda Tobhâne kurbunda müceddeden inşâ buyurdıkları câmi‘-i şerîf
itmâmından sonra cânibden vekîl-i müseccel-i şer‘îsi olan Medîne-i Travnik Müftîsi Edirne müder-
risîn-i kirâm-ı zevi’l-ihtirâmından Çukacızâde fekâhetlü Ataullah Efendi meclis-i şer‘-i şerîfi nebevîde
ve mahfil-i münîf-i Muhammedîde vakf-ı âti’l-beyâna mütevellî nasb olunan medîne-i mezbûrede
Eylüce (İlvaca) Mahallesi sükkânından işbu râfi‘ü’l-kitâb Filibevî el-Hâc Salih Ağa ibn Hasan nâm ki-
mesnenin mahzarında takrîr-i kelâm idüb müvekkilim müşârun ileyh efendimiz hazretleri bi-tevfîki’l-
lâhi teʻâlâ binâ ve ihyâsına muvaffak olduğu câmi‘-i şerîfe hademesine ve îkâd-ı kanâdîle ve mukav-
vâlara ve lede’l-iktizâ taʻmîrine atyeb-i mâl ve enfes-i menâlimden baʻde’l-ifrâz üç bin guruş hâlisen
li-vechi’llâhi’l-azîm ve taleben li-merzâti’l-kerîm vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled
ile vakf ve habs ve işbu mütevellîye teslîm eyledim ve şöyle şart buyurdılar ki:
Mütevellî-yi vakf olanlar nukûd-ı mevkûfe-i mezkûreyi onu on bir buçuk hisâbı üzre kütüb-i fıkhiy-
ye-i mu‘teberede zikr olundığı vech ile ve devr-i şer‘î şerâ’itine riʻâyet iderek mu‘amele-i şer‘iyye ile
ifrâz ve iltizâm-ı ribh ile i‘mâl idüb hâsıl olan senevî iki bin guruşluk üç yüz guruşdan seksen guruşı
imâm olan ve kırk guruşı hatîbe ve iki nefer müezzinlere her birine kırkar guruş ve devr-hân olana
yirmi guruş ve bevvâba yirmi guruş ve kayyıma yirmi guruş ve ferrâşa yirmi guruş ve bâkî yirmi guruş
mütevellîye virilüp vech-i meşrûh üzre vazîfelerine mutasarrıf olalar ve beş yüz guruş nemâsından
altmış beş guruş leyâlen îkâd olınacak kanâdîl ve mukavvâya sarf olunup bâkî kalan on guruş vazîfeye
mütevellî mutasarrıf ola ve yine beş yüz guruş mütevellî-yi mûmâ ileyh mücerribü’l-etvâr kimesneye
devr-i şer‘iyyeye riʻâyet iderek ifrâz u i‘mâl ve nemâsını dahi ifrâz u i‘mâl ve bu vech ile harc iderek
lede’l-iktizâ câmi‘-i şerîf-i mezkûreyi taʻmîr ve lâzımâtını tetmîm idüb işbu vakf-ı şerîfin nezâretini
müvekkilim müşârun ileyh efendimiz hazretlerinin ahlâf-ı kirâm ve vüzerâ-yı izâm hazerâtına hasbe-
ten li’llâhi teʻâlâ şart buyurup nasb olan mütevellînin vefâtı veyâhûd hasbe’l-îcâbı azli lâzım gelür ise
vücûh-ı memleket emîn ve müstakîm bir âdem taʻyîn ve vüzerâ-yı izâm hazerâtının maʻrifeti ve maʻ-
rifet-i şer‘ ile nasb olunup vech-i meşrûh üzere şerâ’ite riʻâyet itmesi husûsuna dikkat olunmak şurût
u kuyûdını vekîl-i mûmâ ileyhe beyân u takrîr ve hatm-i kelâm u istîfâ-yı merâm, mütevellî-yi mezbûr
dahi vicâhen tasdîk ve şifâhen tahkîk eyledikden sonra vekîl-i mûmâ ileyh inân-ı kelâmı semt-i rücû‘a
âtıf ve zimâm-ı merâmını savb-ı istirdâda sârıf olup İmâm-ı Akdem ve Aʻzam ve hümâm-ı efham
ve Ekrem Hazret-i Nu’mân bin Sâbit ve İmameyn-i Muhteremeyn Yûsuf ve Muhammed hazerâtının
re’y-i münîr ve mezheb-i hatîrlerinde vakf-ı nukûd ve müteferri‘ şurût u kuyûd gayr-ı sahîh olmağla
vâkıf içün vakfdan rücû‘ emr-i mu‘teber u meşrû‘dur, binâen aleyh mezbûrun vakfından rücû‘ ve
kemâ-kân müvekkilim müşârun ileyh hazretlerinin mülkine idhâl olunmak matlûbumdur didikde mü-
tevellî-yi mûmâ ileyh-i reşîd ve mukâbelesinde bir kelâm-ı sedîd tedârük idüb eğer ki eimme-i selâ-
se katlarında nukûdun vakfı sahîh olduğu bi-iştibâhdır, lâkin vakf-ı nukûdun ve ana mübeyyen olan
şurût u kuyûd hazret-i İmâm Züfer aleyhi rahmetu’l-Meliki’l-Ekber hazretlerinin tilmîz-i hâssı İmâm
Muhammed bin Abdullah el-Ensârî aleyhi rahmetu’l-Bârî rivâyeti üzre sahîh ve vâkıf içün vakfdan
1598
rücû‘ ve istirdâd emr-i ba‘îddir deyu teslîmden husûmet ü nizâ‘ idüb nukûd-ı mevkûfe-i mezkûre-
nin sıhhat ve lüzûmuna hükm olunmak bi’t-tevliye matlûbumdur didikde hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı
kitâb-ı müstetâb tûbâ lehu ve hüsne-meâb efendi tarafından mukaddimâtına nazar ve mubtil-i hayr
olmakdan hazer idüb eimme beynlerinde olan hilâfa âlimen alâ-re’yi men yerâhu vakf-ı mezbûrun
sıhhat ve lüzûmuna hükm-i şer‘î ve kazâ-i mer‘î idüb ecrü’l-vâkıfi ala’llâhu’l-cevâdi’l-kerîm hurrire
fi’l-yevmi’l-hâdî aşer min-şehri Rebi‘ü’l-âhir li-sene hamse ve erba‘în ve mieteyn ve elf min-hicreti
men-lehü’l-izzu ve şeref ( 11 Rebi‘ü’l-âhir 1245 ).
Şuhûdü’l-hâl: Süleyman Paşazâde atûfetlü Mehmed Bey, Bosna Defterdârı atûfetlü Malkoç Bey,
-Bosna Defter Kethüdâsı Hasan Paşazâde Sa‘âdetlü Ahmed Bey, ve gayruhum.
1599
Hasan Paşazâde Hacı Ali Bey bin Mehmed Bey Vakfı
Hasan Paşazâde Hacı Ali Bey’in, Travnik’te üç han, 27 dükkan, 12 ev, iki mağaza, iki arsa, bir
ambarını, vakfedilen akârın gerektiğinde tamir edilmesi, Hacı Mehmed Paşa, Tekye, İlvace, Hoca
Cafer Ağa, Lala Paşa, Tepoviçe, Sultan Ahmed camilerinin masrafları ve görevlileri, Kur’an ve mevlid
okutulması, Mehmed Paşa Medresesi talebeleri, kendi yaptırdığı sıbyan mektebinin giderlerine sarf
edilmek ve gelirlerin artanıyla akar satın alınarak yatırım yapılması üzere vakfetmesi.
It is the waqfiye of Hasan Paşazâde Hacı Ali from Travnik that he endowed three hans, twenty seven
shops, two stores, two storehouses to be spent for the expenditures of maintainance and repair and
paid as payment to the incumbents of the mosques of Hacı Mehmed Paşa, Tekye, İlvace, Hoca Cafer
Ağa, Lala Paşa, Tepoviçe, Sultan Ahmed; reading Quran and mevlit; elementary school which he has
built, and forbuying new investments.
Ovo je vakuf Hasan Pašazade Hadži Ali bega, sina Mehmed bega koji je uvakufio 3 hana, 27 dućana,
dvanaest kuća, 2 parcele i jedan ambar u Travniku. Prihode iskoristiti za održavanje vakufskih
nekretnina, podmirivanje troškova džamija Hadži Mehmed paša, Tekija, Ilvadže, Hodža Džafer
aga, Lala Paša, Tepovica i Sultan Ahmed, za učenje Kur’ana i Mevluda, za stipendiranje učenika
Mehmed pašine medrese, održavanje mekteba koga je dao sagraditi a od onoga što ostane kupiti nove
nekretnine za vakuf.
1 Muharrem 1291 / 18 Şubat 1874

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Sicil: 1 Sayfa: 402-398
el-Hamdu li’llâhi’l-Hâdî ilâ-sevâi’s-sebîl ve hasbiya’llâhu ve ni‘me’l-Vekîl mâ-fîhi mine’l-vak-

fi’s-sahîhi’ş-şer‘î ve’l-habsi’s-sarîhi’l-mer‘î vaka‘a indî fe-hakemtü bi-sıhhatihi ve lüzûmihi âlimen
bi’l-hilâfi fî-emri’l-evkâfi’l-cârî beyne’l-e’immeti’l-eslâf ve ene abdü’l-fakîr Abdurrahman Nesib
en-Nâibu bi-Medîne-i Tranvik. Abdurrahman Nesib
Hamd-i cemîl-i mevfûr ve şükr-i cezîl-i gayr-ı mahsûr ol vâkıf-ı hafâyâ-yı zamîr ve kâşif-i habâyâ-yı
serâ’ir olan cenâb-ı mûcid-i âmme-i mümkinât ve münşî-i kâffe-i masnû‘ât teʻâlâ şânuhu ani’ş-şebhi
ve’l-misl ve tekaddese zâtuhu ani’n-nazîr ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukadde-
sine sezâvâr ve vâcibü’l-iktizâdır ki envâʻ-ı benî beşer kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile birle inşâ ve
ihtirâ‘ idüb dünyâyı mezraʻa-i âhiret ve evlâ-yı zerî‘a-i âkıbet eyledi.
Ve salavât-ı tayyibât ve tahiyyât-ı hâlisât ol sultân-ı cumhûr-ı enbiyâ ve unvân-ı menşûr-ı asfiyâ maz-
har-ı feyz-i hâlık hâfız-ı esrâr-ı dekâyık imâm-ı ka‘be-i kuds ve hümâm-ı Medîne-i ins ü cân olundu.
Sadr-ı suffe-i safâ Muhammedini’l-Mustafa sallallâhu aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘at-
tar ve merkad-i münevverlerine olsun ki vücûd-ı şerîfi sebeb-i îcâd-ı kevn ü mekân ve bâʻis-i hilkat-i
ins ü cân oldu.
Ve tahiyyât-ı bî-gâye ve teslîmât-ı mâ-lâ nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâmına olsun
ki her biri sırât-ı müstakîmde necm-i hüdâ ve felek-i ihdâda şems-i duhâ oldu rıdvânu’llâhi teʻâlâ
aleyhim ecma‘în.
1600
Emmâ ba‘d vaktâki dâr-ı dünyânın fenâsında sûret-i fenâ nümâyân gınâsı inâ ile tev’eman ülfet-i ha-
lef ile hempâ lütfi ıtkla hemtâ ferah ve terahhî mütekârib râhat-ı rahmeti mütenâsib-i mansıb ve câhı
câh-ı bilâ-mâl ve menâli menâli melâl akarr-ı intifâ‘ ve metâ‘ı kalîl mübtâ‘ ve nevâsı ani’d-delîldir pes
serd-i hüdâ ve âkil ü dânâ oldur ki bu fenâr-ı cihâna kalîlül-i‘tinâ olub ellezîne yunfikûne emvâlehum
bi’l-leyli ve’n-nehâr sırran ve alâ-niyyeten felehûm ecruhum inde rabbihim ve lâ-havfun aleyhim ve
lâhüm yahzenûn nass-ı şerîfi mûcebince tahsîl-i ucûr-ı mevfûreye bezl-i makdûr ve iktisâb-ı umûr-ı ba-
kiyye rabbi gafûra sa‘yi bâ-mahsûr ile husûsen mazhar-ı feyz-i tevfîk-i rabbânî olan mütena‘im sâhib-i
fitnat ve muhavvel selîm-i fıtrat vesîle-i infâk-ı mâl ve îsâr-ı menâl ile sefer-i âhiret içün idâd-ı zâd ve
is‘âf-ı hâcât-i muhtâcîn ile iktinâ-yı zehâ’iri merca‘ ve me‘âd ide lâ-cerem rızâ-yı hüdâ-yı lâ-yezâli
inâyet-i merâm ve nihâyet-i mehâm bilüb binâ ve mebânî-i hayrâtı zerîka-i sa‘âdet-i uhreviyye ve
îfâ-yı merâsim-i meydânı vâsıta-i izzet-i sermediyye idüb “izâ mâte’l-insânu inkata‘a ameluhu illâ
an-selâse sadakatin câriyetin ve ilmin yuntefe‘u bihi ve veledin sâlihin yed‘û leh” me’âl-i hadîs-i şerî-
fi sahîhü’l-isnâd ve eser-i mu‘teber-i sarîhü’l-istinâdı mazmûn-ı şerîfi mülâhaza ve meknûn-ı münîfi
muhâfaza ile binâ’en alâ-zâlik işbu kitâb-ı müşgîn-nikâb ve sıhhat-intisâbın tahrîr ve tenmîkine bâʻis
ve bâdî ve mûcib ve dâ‘î budur ki:
Bosna Vilayet-i celîlesi ve Travnik Sancağı’nda Medîne-i Travnik eşrâf-ı hânedânından Hasan Paşazâ-
de rif‘atlü el-Hâc Ali Bey necli’l-merhûm el-Hâc Mehmed Bey bundan akdem yani 1283 senesi Zil-
hicceti’ş-Şerîfenin 27. günü târîhiyle müverraha ve medîne-i mezkûre nâibi fazîletlü ve şerîf Mahmud
Hamdi Efendi’nin imzâ ve hatemini hâvî bir kıt‘a vakfiyede mastûr olduğu üzere medîne-i mezkûrede
sûk-ı bâlâda vülât-ı izâmdan merhûm el-Hâc Mehmed Paşa’nın binâ ve ihyâ-kerdesi olub harîk
vukû‘uyla muhterik ve evkâf ve müstegallâtı mürûr-ı ezmine ile münderise olmağla hasbeten li’llâhi
teʻâlâ atyeb-i mâlından binâ ve ihyâ ve kurbunda âb-ı lezîz icrâ eylediği câmi‘-i şerîfe vakf ve tescîl
buyurduğu vakfının şurûtunu tebdîl ve tağyîr ve tahvîl ve taklîl ve teksîrini ve mansûb mütevellînin azl
ve tebdîlini merreten baʻde uhrâ kendi yedinde komağla ve mezkûr vakfiyede münderic şurûtu bu kere
kâmilen tebdîl idüb vakfının ve vakfiyenin teksîr ve tecdîd ve tescîlini murâd buyurmağla müşârun
ileyh el-Hâc Ali Beyefendi meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikri âtî vakfına li-ecli’t-tescîl ve’l-idâre
mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği medîne-i mezkûre Muslihiddin Mahallesi ahâlîsinden el-Hâc Osman
bin Zaim Nevric mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb ben müşârun ileyh el-
Hâc Mehmed Paşa’nın mezkûr sûk-i bâlâda binâ ve ihyâ-kerdeleri olan ve harîk vuku‘uyla bi-kazâil-
lâhi teʻâlâ ihtirâk eden câmi‘-i şerîf arsasında hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben limerzâtihi atyeb-i
mâlımdan tarz-ı dilnîş üzere bir câmi‘-i şerîf ve yanında bir âb-ı zülâl-âsâ bir çeşme binâ ve ihyâ idüb
ve câmi‘-i şerîf-i mezkûrun ilâ-mâşâallâh devâm ve bekâsı ve taʻmîr ve termîmle zikr-i âtî mansûb-ı
mürtezikası idâre içün vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde irsen ve ber-vech-i âtî şirâ’en
mülküm ve hakkım olub cümlesi sâlifü’z-zikr sûk-ı bâlâda kâin bir tarafdan Berber Ali Usta ibn Ab-
dullah bin Ali dükkânı ve bir tarafdan Hasan ibni’l-müteveffâ Kolağası Salih bostânı ve bir tarafdan
mezkûr câmi‘-i şerîf vakfına merbût dükkân ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd bir bakkal dükkâ-
nı ve bir tarafından câmi‘-i şerîf-i mezkûr ve vakıf dükkânı ve bir tarafdan mezbûr Hasan bostanı ve
bir tarafdan Dobriç Osman bin Osman dükkân arsası ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd ve
mümtâz bir bâb bakkal dükkânı ve bir tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûr vakıf dükkânı ve bir tarafdan
Asım ve Rıza efendiler ibn Müderriszâde Abdullah Efendi ibn Ahmed Efendi dükkânı ve bir tarafdan
Travnik Hükümet Konağı’nın bağçesi ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb bakkal dükkânı
ve bir tarafdan Üsküblü Yahudi İsak dükkânı ve bir tarafdan Hırmandiç oğulları dükkân arsası ve bir
tarafdan merkûm Ali menzili ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb bakkal dükkânı ve bir
tarafdan Muslihiddin Câmi‘-i şerîfi vakıf dükkânı ve bir tarafdan mezbûr Hırmandiç oğulları dükkân
1601
arsası ve bir tarafdan mezbûr Berber Ali menzili ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb bakkal
dükkânı ve iki tarafdan inşâ eylediğim sâlifü’l-beyân câmi‘-i şerîf dükkânları ve bir tarafdan Glaviçe
Mahallesi tarîk-i hâssı ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb sâ‘atçi dükkânı ve bir tarafdan
câmi‘-i şerîf-i mezkûr vakıf dükkânı ve bir tarafdan Akiç Çerkes Mustafa ve Mehmed dükkânı ve bir
tarafdan mezbûrân menzilleri ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd fevkânî bir bâb odayı müştemil
bir bâb neccâr dükkânı ile bir bâb kârgîr mağaza ve iki tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûr dükkânı ve bir
tarafdan mezbûrân Mustafa ve Mehmed menzilleri ve taraf-ı râbi‘i ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb
sarâc dükkânı ve bir tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûr dükkânı ve bir tarafdan Akiç Osman Bey dükkân
arsası ve bir tarafdan mezbûrân Mustafa ve Mehmed menzilleri ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mah-
dûd bir bâb terzi dükkânı ve bir tarafdan Baba Bekir dükkânı ve bir tarafdan Kolinzâde Hasan Bey
dükkân arsası ve bir tarafdan mezkûr hükümet konağı bağçesi ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd
bir bâb bakkal dükkânı ve iki tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûra muttasıl kabristân ve bir tarafdan yine
câmi‘-i şerîf-i mezkûr dükkânı ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd ve iki bâb câmi‘-i şerif-i mezkûr
dükkânları ve bir tarafdan mezkûr kabristân ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb bakkal
dükkânı ve bir tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûr dükkânı ve bir tarafdan mezkûr kabristân ve bir tarafdan
Osman Bey Mahallesi’nin vakıf hamâmına mürûr olunur tarîk ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd
ve nehâren Bektaşi Câmiʻ-i Şerîf-i mezkûr imâm ve hatîbine meşrût bir bâb oda altında iki bâb tütün-
cü dükkânı ve bir tarafdan mezkûr hamâm ve bir tarafdan Hacı Abdizâde Hacı Mehmed Efendi’nin
habbâz dükkânı ve bir tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûr arsası ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i hâss ile mahdûd bir
bâb sâ‘atci dükkânı ve bir tarafdan Begoşa Ali bağçesi ve bir tarafdan Muslihiddin Mahallesi tarîk-i
hâssı ve bir tarafdan kabristân ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd mezkûr sûk-ı bâlâ kârgîr bezzâ-
sitânı üzerinde müceddeden mebnî ve fevkânî dokuz bâb oda ve tahtânî bir bâb kahve ve bir bâb aşçı
dükkânları ve bir bâb samanhâne ve bir bâb âhûr ve mâ-i lezîz çeşmeyi müştemil bir bâb hân ve as-
hâb-ı hayrâtdan müteveffâ Bahri Paşa’nın binâ ve ihyâ eylediği mâ-i lezîz cârî çeşmesine meşrûta idüb
inhidâmıyla müceddeden mâlımla nefsim içün binâ eylediğim mezkûr sûk-ı bâlâda vâkiʻ bir tarafdan
Şollika tarîki ve bir tarafdan Pernador Mahallesi tarîki ve bir tarafdan Rusçuklu Şakir Ağa bin Meh-
med kahve dükkânı ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd fevkânî bir bâb kahvehâneyi müştemil bir
bâb berber dükkânı ve kezâlik cümlesi medîne-i mezbûrda vâkiʻ bir tarafdan İsmail ve Ahmed ve
Hüseyin Ağalar (…) Şeyh Ağan dükkânı ve bir tarafdan Osoya Mahallesi’nin vakıf dükkânları ve ta-
rafeyni tarîk-i âmm ile mahdûd fevkânî bir bâb berber dükkânı ve bir bâb terzi odasını müştemil dört
bâb dükkân ve bir tarafdan Hancı Hacı Osman arsası ve bir tarafdan Kolinzâde Hacı Derviş Bey dük-
kânı ve bir tarafdan tarîk-i âmm ile mahdûd olub Fetiç Mustafa’dan iştirâ eylediğim arsa üzerinde
müceddeden mebnî ve fevkânî iki bâb odayı müştemil bir bâb aşcı dükkânı ve bir tarafdan Dağaçoviç
Ali Bey dükkânı ve bir tarafdan Keşi Molla Lütfi dükkânı ve bir tarafdan aşağı sâ‘at kulesine mürûr
olunur tarîk ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd Şevkoviç Salih’den müşterâ ve fevkânî iki bâb
odayı müştemil bir bâb na‘lband dükkânı ve bir bâb çubukcu dükkânı ve bir tarafdan Paşçiç Baro
menzili ve bir tarafdan Süleymaniye Câmiʻ-i Şerîfi vakıf havlısı ve bir tarafdan Serrâc İbrahim zevce-
si menzili ve taraf-ı râbi‘i Dokuzlu Suyu mecrâsıyla mahdûd bir hissesi merkûm Salih’den ve diğer
hissesi müteveffâ Nuh Efendi zevcesinden müşterâ fevkânî üç bâb oda ve tahtânî üç bâb ahuru müşte-
mil bir bâb menzilin bir tarafdan Simo Voyozoviç menzili ve bir tarafdan İliya Menadiç menzili ve
tarafeyni tarîk-i âmm ile mahdûd ve Boyiç müteveffâ Molloviç zevcesinden müşterâ fevkânî üç bâb
odayı müştemil bir bâb menzil ile tahtında bir bâb fırın dükkânı ve yine Osoya Mahallesi’nde kâin bir
tarafdan Gafiç Hacı Salih menzili ve bir tarafdan Toşa bakkal menzili ve tarafeyni tarîk-i âmm ile
mahdûd Yosifiko Yahudi Avram’dan müşterâ fevkânî iki bâb oda ve mağaza ve bağçeyi müştemil bir
1602
bâb menzil ve Kurşunlu Câmiʻ-i Şerîfi civârında kâin bir tarafdan Pınarbaşı Nehri ve bir tarafdan Sek-
ban Mehmedoğlu menzili ve taraf-ı râbi‘i vakıf bostânlık ile mahdûd Hacı Ali Paşa’dan müşterâ
fevkânî yedi bâb oda ve tahtânî dört mağazayı müştemil Kasarka ta‘bîr olunur bir bâb kirahâneleriyle
ittisâlinde kâin bir kıt‘a bostan ve bir tarafdan Hacı Selmiyoviç menzili ve bir tarafdan Harmanoviç
İbrahim odası ve bir tarafdan Süleymaniye Câmiʻ-i Şerîfi vakıf dükkânları ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm
ile mahdûd fevkânî sekiz bâb oda ve bir bâb ahuru müştemil Zoliç Derviş’den müşterâ bir bâb menzil
ve bir tarafdan Balciç Paro menzili ve bir tarafdan Boboviçk Niko hânesi ve bir tarafdan tarîk-i âmm
ile mahdûd ve Hacı Emriç Derviş ve Nuh Efendi zevcesi ve Serrâc İbrahim’in zevcesiyle Şablak Sa-
lih’den müşterâ fevkânî iki bâb oda ve tahtânî iki bâb dükkân ve bir bâb kârgîr mağazayı müştemil bir
bâb menzil ve bir tarafdan câmi‘-i şerîf vakıf dükkânları ve bir tarafdan Serrâc müteveffâ Nuh Efendi
zevcesinden ve Serrâc İbrahim zevcesiyle Şablak Salih’den fevkânî dört bâb oda ve tahtânî dört bâb
dükkânda iştirâ olunan sülüs hisse ve Hacı Hasan Ağa Mahallesi’nde kâin bir tarafdan Üskübi Yahudi
İsak menzili ve bir tarafdan Yahudi Moşo menzili ve bir tarafdan musallâ yani namâzgâh ve taraf-ı
râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd ve Pençe Abdi Ağa’dan müşterâ fevkânî üç bâb oda ve tahtânî bir bâb
oda ve bir bâb samanhâne ve bir bâb ahuru müştemil bir bâb menzil ile ittisâlinde kâin bostân ve yine
mahalle-i mezkûrede kâin iki tarafdan Pınarbaşı Nehri ve âsiyâb ve bir tarafdan Hasan Ağa Mahallesi
vakıf arsası ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd ve mezbûr Abdi Ağa’dan müşterâ fevkânî dört bâb
oda ve tahtânî dört bâb âhûr ve bir bâb fırın dükkânını müştemil bir bâb menzil ve sûk-ı zîrde kâin
etrâf-ı selâsesi Golohiçzâde Muharrem Bey dükkânları ve taraf-ı râbi‘i tarîk ile mahdûd müteveffâ
Gabazi Apostol Gramin’a bey‘ olunan terekesinden münâdî vâsıtası ve maʻrifet-i şer‘ ile müşterâ bir
bâb gözü dükkânı ve Domena Kasabası’nda kâin iki tarafdan benim tarlalarım ve bir tarafdan benimle
Hamdi ve Salih beyler ibn Hacı Derviş Bey’in müştereken mutasarrıf olduğumuz tarla ve bir tarafdan
kabristân ile mahdûd ve Çirçoniye nâm tarla evine müstakillen mâlımla binâ eylediğim fevkânî yedi
bâb odayı müştemil yedi bâb dükkân ve yedi bâb kârgîr mağaza ve bir bâb kârgîr ve diğer mağaza ve
fevkânî bir bâb oda ve tahtânî altı bâb dükkân ve altı bâb kârgîr mağazayı müştemil bir bâb hân ve
hân-ı mezkûr ittisâlinde vâkiʻ bir bâb dükkân ve yine Domena Kasabası’nda kâin bir tarafdan benim
tarla ve iki tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûra vakıf eylediğim hân ve bir tarafdan tarîk-i âmm ile mahdûd
Alaca dinmekle ma‘rûf Ahalonalı Çoniç Bozo’dan müşterâ bir bâb menzil ve yine kasaba-i mezkûrda
kâin bir tarafdan câmi‘-i şerîf-i mezkûra vakf eylediğim hân ve bir tarafdan yine mezkûr câmi‘e vakf
eylediğim menzil ve bir tarafdan tarîk-i âmm ile mahdûd Çolanoviç Mato’dan müşterâ bir bâb menzil
ve yine kasaba-i mezkûrede kâin bir tarafdan câmi‘-i şerîfi mezkûra vakf eylediğim menzil ve bir ta-
rafdan benim tarla ve bir tarafdan tarîk-i âmm ile mahdûd ve diğer Taroşa’dan müşterâ bir bâb menzil
ve yine kasaba-i mezkûrede kâin olub mülküm olan ve İliya Kraniya nâm kimesne tarafından üzerinde
binâ olunan arsamı ve işbu arsadan senevî merkûm İliya ile bi’t-tesmiye mukâvele eylediğimiz yüz
yirmi guruş bedel-i icâreyi ve İznice Nahiyesi’nde Nefs-i İznice Kasabası Çarşısı’nda kâin bir tarafdan
Hersekli Molla Hasan bin Abdullah bin Hasan menzili ve bir tarafdan Çarşı Câmiʻ-i Şerîfi vakıf arsası
ve bir tarafdan Berk Agiç Mustafa bin Salih bin Mustafa dükkânı ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mah-
dûd Ziniçeli Osman Bey bin Hasan Osman’dan müşterâ fevkânî bir bâb kahve dükkânı ve tahtânî iki
bâb dükkân ve ittisâlinde bir bâb fırın dükkânı ve yine kasaba-i mezbûre çarşısında kâin bir tarafdan
Deryo Milan bin Salih bin Abdullah mahzeni ve etrâf-ı selâsesi tarîk-i âmm ile mahdûd Drino Salih ve
müştereklerinden müşterâ fevkânî bir bâb oda ve tahtânî bir bâb mahzeni müştemil bir bâb mağazamı
ve yine İznice Kasabası’nda kâin iki tarafdan Patok Şükrü ve bir tarafdan benim evvelden binâ eyle-
diğim sıbyân mektebi ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd mâlımla müceddeden inşâ eylediğim üç
bâb dükkân ve yine kasaba-i mezkûrede vâkiʻ iki tarafdan mezkûr sıbyân mektebi ve bir tarafdan vakıf
1603
arsa ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd müceddeden mâlımla inşâ eylediğim bir bâb anbârımı
bi-cümleti’t-tevabi‘ ve’l-levâhık ve kâffeti’l-hukûk ve’l-murâfık câmi‘-i şerîf-i mezkûra merbût vakf-ı
sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki câ-
mi‘-i şerîf-i mezkûre hitâbet ve imâmeti îfâ ider bir imâm ve münâvebe ile ezân ve ikâmet itmek
üzere iki nefer müezzin ve bir ferrâş ve bir kayyım ve salâhân ve bir devirhân olub menâzil ve hân ve
dekâkîn-i mahdûde-i mezkûre mütevellî-i mûmâ ileyh el-Hâc Osman maʻrifeti ve icârât-ı misliyeleriy-
le âhere örf ve âdet-i belde üzere müddet-i ma‘lûme ile îcâr olunub gallât ve îrâd-ı hâsılalarından ev-
velâ câmi‘-i şerîf-i mezkûr ile menâzil hân ve dekâkîn-i mezkûre ve çeşmeler üzerinde mütevellî
Travnik’de Osmanbey Mahallesi ahâlîsinin mu‘teberleri maʻrifetleriyle taʻmîr ve termîm olunub fazla
varidâtdan senevî bin guruş câmi‘-i şerîf-i mezkûr imâm vazîfe ve senevî dörder yüz guruşdan sekiz
yüz guruş iki nefer müezzine ve senevî yüz guruş ferrâşa ve senevî iki yüz elli guruş kayyım ve salâhâ-
na ve senevî yüz guruş devirhâna vazîfe virile ve câmi‘-i şerîf-i mezkûr ittisâlinde vâkiʻ binâ eyledi-
ğim mâ-i lezîz cârî çeşme ile kabristân üzerinde mebnî mezkûr hân derûnundaki çeşme ve Kokaviçe
Mehmed Paşa’nın binâ-kerdesi olub bu kerre taʻmîr eylediğim medrese çeşmesi ve Bahri Paşa’nın
çeşmelerinin kanavâtı lede’l-iktizâ tathîr ve tanzîf ve taʻmîr itmek içün bir su yolcu nasb olunub senevî
iki yüz guruş vazîfe virile ve yine câmi‘-i şerîf-i mezkûr yanında vâkiʻ olub tarîk vuku‘undan nâşî
mu‘attal olmağla bu kere taʻmîr eylediğim memleket sâ‘atinin dâimâ işlemek üzere evkât-ı mu‘ayye-
nede kurulub taʻmîri içün bir nâzır nasb olunub senevî iki yüz guruş virile ve câmi‘-i şerîf-i mezkûr
derûnunda ve minâre ale’l-husûs leyâlî-i mübârekede îkâd olunacak kanâdîl içün senevî on vukiyye
revgan-ı zeyt sarf olunub bunun içün beş yüz guruş ve câmi‘-i şerîf-i mezkûr mihrâbının iki hitâmında
îkâd olunmak üzere senevî dört aded büyük mukavva yapılub bunun içün senevî kezâlik dört yüz gu-
ruş virilüb ve beher sene şehr-i Rebî‘ülevvelinin 12. günü vilâdet-i seyyidi’l-kevneyn içün mezkûr
câmi‘-i şerîfde mevlid-i şerîf kırâat olunub senevî iki yüz elli guruş sarf oluna ve beher sene rûhum
içün beş aded hatm-i Kur’ân-ı Kerîm kırâat olunub kâriine senevî dört yüz guruş virile Kokaviçe mer-
hûm Mehmed Paşa’nın Medîne-i Tranvik’de hükümet konağına yakın binâ ve ihyâ eylediği sali-
fü’z-zikr medresede devâm ve tederrüs ve beytûtet iden talebe-i ulûm içün senevî dokuz bin guruş
tahsîs olunub meblağ-ı mezkûrdan elli talebeden beher talebeye şehriye on beşer guruş virile elli nefer
talebeden ziyâde medrese-i mezkûreye devâm idecek talebe olur ise elliden ziyâdesi mülâzım i‘tibâr
olunub elli nefer içün açık mahal kaldıkda mülâzımînden akdemi onun yerine kayd olunub şehriye
ma‘âş virile ve medrese-i mezkûre derûnunda mescid-i şerîfde ve şadırvânda beher gece îkâd olunacak
kanâdîl içün senevî yüz elli guruş virile ve medrese-i mezkûre mescidinde müezzin olmak ve medrese
bevvâbı vazîfesini icrâ itmek içün bir müstehakk kimesne müezzin ve bevvâb nasb olunub senevî iki
yüz elli guruş vazîfe virile ve medrese-i mezkûreye müdâvim talebeye Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân kırâatını
ta‘lîm itmek üzere bir mu‘allim nasb olunub senevî dört yüz guruş vazîfe virile ve Medîne-i Trav-
nik’de kâin Tekye Câmiʻ-i Şerîfi’nde imâm olana senevî beş yüz guruş vazîfe ile ve Osoya Cemâ‘atine
tâbiʻ Vakıf Mahallesi’nde kâin sıbyân mektebinde hoca olana senevî iki yüz guruş vazîfe virile ve İl-
vace Mahallesi’nde kâin câmi‘i şerîfde imâm olana senevî iki yüz guruş vazîfe virile ve câmi‘-i şerîf-i
mezkûrda evkât-ı hamsede ezân okumak şartıyla bir müezzin nasb olunub senevî yüz elli guruş vazîfe
virile ve Domina Kasabası’nda Hoca Cafer Ağa Câmiʻ-i Şerîfi imâmına senevî üç yüz elli guruş vazî-
fe ile ve yine kasaba-i mezkûrede Lala Paşa Câmiʻ-i Şerîfi imâmına senevî üç yüz elli guruş vazîfe
virile ve yine kasaba-i mezkûrede Glogoraç nâm çeşmeyi taʻmîr içün su yolcuya senevî yüz guruş
vazîfe virile ve Ahlona Kazâsı’nda Tepoviçe Câmiʻ-i Şerîfi imâmına senevî yüz yirmi guruş vazîfe
virile ve İzniçe Kasabası’nda ve Sultan Ahmed Câmiʻ-i Şerîfi’nin vasatında mu‘allak mühr-i Süley-
man resminde kanâdîl içün îkâd olunmak üzere senevî iki yüz guruş virile ve yine câmi‘-i şerîf-i
mezkûr mihrâbının iki cenâhında beheri dokuz vukiyye olmak üzere senevî yapılub îkâd olunacak iki
1604
mukavvâ içün iki yüz guruş virile ve kasaba-i mezbûrede Sekban Mahallesi’nde kâin Sekban Ağa nâm
sahibü’l-hayrın câmi‘-i şerîfi kurbunda vâkiʻ binâ eylediğim mekteb-i sıbyân mu‘allimine senevî iki
yüz guruş vazîfe virile ve vakf-ı mezbûra îfâ-yı hüsn-i hizmet itmek şartıyla hayâtda oldukca işbu
mûmâ ileyh el-Hâc Osman senevî bin beş yüz guruş vazîfe ile mütevellî olub vazîfe-i mezbûreye mu-
tasarrıf ola ve vakf-ı mezbûr ber-vech-i muharrer evvelâ taʻmîr olunub baʻdehu mu‘ayyenât-ı mezkû-
re virildikden sonra vakf-ı mezkûrun fazlası irbâh olunmayub fazlasıyla menzil ve dükkân ve hân ve
bostân gibi akârât iştirâ olunub asl-ı vakf-ı mezkûruma zamm ü ilhâk oluna ve câmi‘-i şerîf-i mezkû-
run imâmet ve hitâbetinde ve başka cihât-ı mezkûreye gerek benim maʻrifetimle ve gerek benim
vefâtımdan sonra mütevellî ve mahalle-i mezkûre mu‘teberleri maʻrifetleriyle nasb olunub mutasarrıf
olacakların umûr-ı me’murelerinde tekâsül eyledikleri hâlde azl ve tebeddülleri ve diğer münâsibleri-
nin nasbı veyâhûd senevî vazîfe-i mu‘ayyene-i meşrûtalarına zamm ve tenzîli vakf-ı mezkûr müte-
vellîsi ile muhâsebe-i mezkûrenin ahâlî-i mu‘teberesi yedine virilüb yalnız mütevellî mürtezikayı azl
ve nasba ve ma‘âşlarının zamm ve tenzîline kâdir olmaya ve Bahri Paşa merhûmun çeşmesi üzerine
mâlımla binâ eylediğim kahvehâne ve bir bâb dükkân icâreye virilüb gallesinden merhum-ı mûmâ
ileyhin çeşmesi ber-mu‘tâd taʻmîr olunub fazlası vakf-ı mezkûrun fazlasına ilhâk oluna ve vakf-ı
mezkûrun idâmeti ve bi’l-cümle mürtezikanın hizmet-i lâzimelerindeki kemâ yenbağî ikâmeti husû-
sunda nezârete mahalle-i mezkûre ahâlî-i mu‘teberesi sarf ve sa‘y ve himmet buyurub inda’llâhi’l-Me-
liki’l-Gafûr mesâb ve me’cûr olalar ve bi’l-akis bakmayub da vakfımın telefine sebeb olurlar ise
cenâb-ı Hakkın gazabı kendi üzerlerinde ola ve mütevellî mûmâ ileyh el-Hâc Osman vefâtında
veyâhûd kable’l-vefât vakfa muzırr bir hareketi müşâhede olundukda bi’t-tebdîl mahalle-i mezkûre
ahâlîsi içlerinden veyâhûd başka mahalli ahâlîsinden müstakîm ve dîndâr ve umûr-ı vakfı rü’yete zâ-
hirü’l-iktidâr olan bir müstehak kimesneyi vazîfe-i mezkûre ile mütevellî nasb ideler ve ber-vech-i
muharrer ahâlî-i mahalle-i mezkûrenin re’y ve maʻrifetiyle nasb olunacak mütevellînin umûr-ı me’mu-
resinde ikdâm ve devâmı görülmeyib bi’l-akis vakfımın telefine sebeb olacak olur ise ahâlî-i mu‘tebe-
re-i mahalle-i mezkûre azliyle diğerini nasb eyleye vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîr ve taklîl ve teksî-
ri merreten baʻde uhrâ yedimde ola ve vakf-ı mezkûra mezbûr akârâtın birinin diğer bir mülk ile
istibdâli mahalle-i mezkûre ahâlî mu‘teberesi re’y iderler ise maʻrifet-i mütevellî ile istibdâl oluna
deyu menâzil ve hân ve dekâkîn ve besâtîn-i mahdûde-i mezkûreyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i
mûmâ ileyhe teslîm ol dahî sâ’ir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi di-
dikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şer‘î vâkıf-ı müşârun ileyh esbagallâhu ni‘amehu aleyh kelâmını semt-i âhere
sârıf olub vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebu Hanife el-Kufi hazretleri katında menzile
âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ olduğuna binâ’en vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve menâzil ve hân ve dükkân
ve besâtîn-i mezkûreye ke’l-evvel mülküme istirdâd iderim diyicek mûmâ ileyh cevâba tasaddî idüb
eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-
şehîr bi’s-sani hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmam Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu
redd ü teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübte-
gâsınca fasl ü hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh dahî tarafeynin edillesine nazar ve
mubtil-i hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-e’immeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun
sıhhatine ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu
ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu alellezîne yubeddilûnehu innallâhe semî‘un alîm ve ecrü’l-vâ-
kıfi ale’l-hayyi’l-cevâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fî-gurre-i Muharremü’l-Harâm li-sene ihdâ ve
tis‘în ve mi’eteyn ve elf min-hicreti men lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
Abdurrahman Nesib
1605
Numan Kadızâde İbrahim Hilmi bin Numan

Efendi Mustafa Vakfı
Numan Kadızâde İbrahim Hilmi Efendi’nin geliri Prozor Kasabası’ndaki caminin müezzinine ve
aydınlatma giderlerine sarf olunmak üzere 3602,5 kuruş nakit parasını vakfetmesi.
It is the waqfiye of Numan Kadızâde İbrahim Hilmi Efendi that he endowed 3602,5 kurush cash money
to be used for the expenditures of muezzin and of lightening of the mosque in the Town of Prozor.
Ovo je vakufnama Numan Kadizâde Ibrahim Hilmije koji je uvakufio 3602,5 groša za troškove
mujezina i rasvjetu džamije u Prozoru.
1 Muharrem 1303 / 10 Ekim 1885

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-alemîn ve’s-salavâtu ve’s-selâm alâ-resûlinâ Muhammedin ve âlihi ve sah-

bîhi ecma‘în.
Kâle fî-hadîsu “inne’llahe tasaddake aleyküm bi-sülüsi emvâliküm fî-âhiri a‘mâriküm ziyâdeten le-
küm fî-a‘mâliküm fedaûhâ haysu şiʻtum ve alâ-âlihi ve sahbîhi ecma‘în.”
Ben ki Vakf-ı Zîr Kasabası ahâlîsinden Numan Kâdîzâde İbrahim Hilmi bin Numan Efendi dâ‘îleri
yalnız üç bin altı yüz altmış iki buçuk guruşun Prozor Kasabası’nda kâin Ali Efendi Câmi‘-i Şerîfe’nin
müezzin vâzifesine ve beher sene Ramazân-ı Şerîf’de dörder hatm-i Kur’ân tilâvet ve kırâat olan ve
ol vechle beher sene ya‘nî Ramazân-ı Şerîf’de ikişer kıyyeden olmak üzere dörder aded mûm ya‘nî
mukavvânın îkâd olunmağına tahsîs eyledim şöyle şart ile vakf eylediğim:
Mezkûr üç bin altı yüz altmış iki buçuk guruşdan iki bin beş yüz guruş asl-ı mâlın Ramazân-ı Şerîf’de
evvelen ceddim İbrahim Efendi’nin bir ve sâniyen pederim Numan Efendi’ye bir ve sâlisen vâlidemiz
Medine Hatun’a bir ve rabi‘an kendüm ya‘nî Kâdîzâde İbrahim Hilmi dâʻîlerine bir ki cem‘an dört
hatm-i Kur’ân tilâvet ve kırâat olan tahsîs eyledim ve mezkûr iki bin beş yüz guruş üzerine yüzde
on iki guruş hesâbıyla vukû‘ bulacak murâbahadan beher hatm-i Kur’ân tilâvet ve kırâat olan yetmiş
beşer guruş dört hatm-i Kur’ân kırâat olan üç yüz guruş i‘tâ olunmak üzere tahsîs eyledim ve altı yüz
altmış iki buçuk guruş asl-ı mâlı dört aded mukavvânın îkâd olunmağına vakf ve tahsîs eyledim ve
bundan yüzde on iki buçuk guruş hesâbıyla vukû‘ bulacak murâbahasıyla iki kıyyeden olmak şartıyla
dört mûm ya‘nî mukavvânın Prozor’da kâin dört câmi‘-i şerîflere îkâd olunmasına tahsîs eyledim
ve beş yüz guruş asl-ı mâlin Ali Efendi Câmi‘-i Şerîf müezzin vazîfesine ve bundan yüzde iki guruş
hesâbıyla vukû‘ bulacak altmış guruş murâbahanın tahsîs eyledim ve bunun içün taʻyîn itmiş oldu-
ğum mütevellî Nuh Efendizâde Ali Efendi’ye öşrü ya‘nî yüzde on guruşun tahsîs eyledim ve Prozor
ahâlîsinden Müftîzâde Monla Mehmed bin İbrahim Efendi nâm kimesneyi nâzır taʻyîn eyledim ol ve-
chle mütevellî ve nâzır-ı merkûmân vasiyyet-i âcizânem üzere sa‘y ve gayret eylesinler ve vakf itmiş
olduğum akçelerden bir akçesinin bile itlâf ve isrâfından vikâye ve beyhûde yere sarf itmesunler ve
mûcebince amel olsunlar kemâ kâle’llâh tebâreke ve teʻâlâ esta‘izü bi’llâh Fe-men beddelehu ba‘de
1606
Numan Kadızâde İbrahim Hilmi bin Numan Efendi Mustafa Vakfı
mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm.

Amentü bi’llâhi’l-kadîm bi-hamdi âmm
Numan Hacızâde İbrahim Hilmi Nâib der-Kasaba-i Vakf. İbrahim Hilmi
Vakf-ı zîr Kasabası sâkinlerinden Numan Kâdîzâde İbrahim Hilmi Efendi bin Numan nâm kimesnenin
kendi hüsn-i rızâsıyla vakf itmiş olduğu üç bin altı yüz altmış guruş yazılmışdır. Ve kasaba-i mezkûr
ayâni-i Prozor mahkeme-i şer‘iyyenin sicile kayd olunmuşdur.
Fî 1 Muharrem sene 1303
ed-Dâʻî-i Nâib-i Prozor
1607
Şehdan Agiç Hacı Mustafa Ağa bin Şehdan Ağa Vakfı
Brud (Travnik) Kazası’ndan Şehdan Agiç Hacı Mustafa Ağa’nın Derbent Kazası Lepişke (Lişke)
Köyü’nde bulunan bir bahçe ile evini, Derbent Kazası Aşağı mahallede bulunan camide Ramazanda
hatim okunması, görevli giderleri ve kandil yakılması, Travnik’de bulunan camide Ramazanda kandil
yakılması ve Derbent’de evinin yanında kazdırdığı kuyunun bakım onarımı için vakfetmesi.
It is the waqfiye of Şehdan Agiç Hacı Mustafa Ağa from district of Brud (Tavnik) that he endows a
garden and a house in Lepişke (Lişke) village of Derbent district to be used for reading hatim at the
mosque in Aşağı Mahalle of Derbent district in the month of Ramazan, expenses of incumbents and
lighting oil lamps and repair and maintenance of the pit digged by him near his house in Derbent.
Ovo je vakufnama Hadži Mustafa sina Šehdanage iz Broda kod Travnika. On je uvakufio kuću i
baštu koja se nalazi u Derventi. Prihode namjenio za učenje hatmi tokom Ramazana u džamiji u
Donjoj Mahali u Derventi, za troškove rasvjete i za plate uposlenika ove džamije, za troškove rasvjete
tokom Ramazana džamije u Travniku i za održavanje bunara kojeg ja dao iskopati pored svoje kuće
u Derventi.
9 Cemaziyelevvel 1306 / 11 Ocak 1889

Vakfiyye İ‘lâm-ı Şer‘î

Derbend Kasabası’na tâbiʻ Brud Kasabası sükkânından olub işbu bâʻisü’l-kitâb Hafız Hasan Efendi
bin Hacı Ago Şehdan Agiç nâm kimesne kasaba-i mezkûr mahkemesinde meclis-i şerʻ-i şerîf-i enver-
de kasaba-i mezkûrede sâkin iken bundan akdem vefât iden amucam Şehdan Agiç Hacı Mustafa Ağa
bin Şehdan Ağa bin Abdullah’ın verâseti zevce-i metrûkesi Nakiye binti Bekir Bey Ayanoviç nâm
hatun ile sulbiye kebîre kızları mezkûr Derbend Kasabası sükkânından Hacı Ferhad Bey metrûkesi
Hatice ve kasaba-i mezkûrede sükkânından Murad Bey zevcesi Aliye ve sulbiye sagîre kızı Ayşe ve
usûbet-i nisbiye cihetinden li-ebeveyn er karındaşı oğulları Brud Kasabası’nda sükkânından Hacı Atıf
ve Hafız Hasan efendilere münhasıra olduğu zâhir ve nümâyân olundukdan sonra verese-i mezbûre-
den sagîre-i mezbûrenin li-eb kız karındaşı ve tesviye-i umûruna kıbel-i şerʻden mansûbe vasîsi oldu-
ğu mazbût ve müseccel bulunan mezbûre Hatice ve verese-i sâire kibâr-ı mezkûreden her birerleri
mahzarlarında üzerlerine daʻvâ ve takrîr-i kelâm idüb müteveffâ-yı merkûm Hacı Mustafa Ağa ma-
raz-ı mevtinde taht-ı tasarrufumda mülk ve hakkım olub mezkûr Derbend Kasabası’nın Lişke (Lepiş-
ke) Karyesi’nde vâkiʻ etrâf-ı erbaʻası tarîk-i âmm ve Yosinabara ve Çiftçi Manoviloviç ve benim tar-
lam ile mahdûd olan bir kıtʻa bağçemi ve üzerinde bulunan bir oda ile bir matbahiye müştemil bir bâb
menzil-hânemi kaçan fevt olursam vakf itdim şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki bağçe-i mahdûd-ı mezkûr
ile menzilhâne-i mezkûre icâre-i şerʻî ile âhere îcâr olunub hâsıl olan gallesinden her senede Ra-
mazân-ı şerîfinde Zîr Mahallesi’nde câmiʻ-i şerîfinin minâresinde on iki aded kanâdîlin îkâdına seki-
zer ukıyye zeyt yağı şirâ’ içün yüz otuz guruş mislen sarf oluna ve her senede minâre-i mezkûrede
îkâd-ı kanâdîl hizmet mukâbelesinde müezzine otuz guruş mislen galle-i mezkûreden virile ve her
1608
Şehdan Agiç Hacı Mustafa Ağa bin Şehdan Ağa Vakfı
senede Brud Kasabası’nda bulunan câmiʻ-i şerîfede beşer akçelik iki mukavva îkâd içün yüz yirmi
guruş mislen galle-i mezkûreden sarf oluna ve her senede Derbend kasabada Zir Mahallenin câmiʻ-i
şerîfinde Ramazân-ı Şerîfinde mukâbele-i hatm-i Kur’ân tâlîlere elli guruş ve muʻtekiflere otuz guruş
mislen galle-i mezkûresinden sarf oluna ve her senenin Ramazân-ı şerîfinde tilâvet-i hatm-i Kur’ân-ı
şerîf idüb fakîri hayır duʻâ ile yâd idecek fakîr Salih’e yüz elli guruş mislen galle-i mezkûreden sarf
oluna ve Derbend’de mülk menzil-hânemin yanında hafr eylediğim su kuyusu içün lüzûm idecek
taʻmîrâtını lede’l-iktizâ taʻmîr idüb dâ’imen hâzır akçeleri ola beher senede yüz guruş dahi galle-i
mezkûreden yed-i mütevellîde hıfz olunub lede’l-hâce mezkûr su kuyusunun lüzûm bulunacak masâ-
rif-i taʻmîriyyeye sarf oluna ve zikr olunan bağçe-i mevkûfe-i mezkûrede fidanları gars ve havlusu
inşâ veyâhûd taʻmîr lede’l-iktizâ maʻmûr ve ihyâ idüb yine dâ’imen hâzır akçeleri ola ve beher senede
yüz elli guruş galle-i mezkûreden dahi yed-i mütevellîde hıfz olunub lede’l-hâce mezkûr bağçenin
lüzûm bulunacak masârif-i taʻmîriyyeye sarf oluna ve senevî üç yüz elli guruş vazîfe-i tevliyet ve yüz
elli guruş vazîfe-i nezâret galle-i mezkûreden sarf oluna ve âmme-i umûr-ı vakf-ı mezbûre ve kâffe-i
muhassasât-ı mezkûre ve tenkîs ve izdiyâd-ı masârif ve ibdâl ve tebdîl ve tağyîr ve istibdâl ve tahvîl-i
vakf-ı mezkûru merreten baʻde uhrâ kerrâtıyla yed-i mütevellîde ve meşiyyetinde ola ve masârif-i
mezkûreden fazla kalur ise Kale Mahallede bulunan câmiʻ-i şerîfede imâm ve hatîb vazîfesine sarf
oluna ve dahi mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı aʻvâm ile vakfa fütûr ve gallâta kusûr terettüb idüb şerâ’it-i
mezkûreye riʻâyet müteʻazzir olur ise vakf-ı sâlifü’l-beyân mutlakâ vakf-ı fukâra-i ehl-i îmân ola ve
bağçe-i mahdûd-ı mezkûr ile menzil-hâne-i mezkûre terekemin sülüsünden ifrâz idüb mütevellîye
teslîm oluna ve vakf-ı mezkûr üzerine beni mütevellî ve mezkûr Derbend Kasabası sükkânından Uc-
vartiç Mustafa Ağa bin Molla Ömer Ağa Ağa’yı nâzırı nasb ve taʻyîn itdikde her birimiz tevliyet ve
nezâret-i mezkûreleri kabûl ve hizmet-i lâzımelerini ikâmete taʻahhüd ve iltizâm itmişleriz su’âl olu-
nub tereke-i mezkûrenin sülüsünden bağçe ve menzil-hâne-i mezkûru ifrâz idüb bana teslîme tenbîh
olunmak bi’t-tevliye murâdımdır didikde gıbbe’s-su’âl verese-i mezkûr cevâblarında tereke-i müte-
veffâ-yı merkûmeye bi’l-verâse vaz‘-ı yedlerini ikrâr lâkin ber-vech-i muharrer vakf-ı mezkûremi ve
müdde‘î merkûmun tevliyetini inkâr idicek eser-i taleb-i beyyine udûl-i ahrâr-i ricâl-i müslimînden ve
mezkûr Derbend Kasabası ahâlîsinden Mehmed Agiç Hacı Mehmed Ağa bin Ömer Bey ve Mehmed
Agiç İbrahim Efendi bin Mustafa Bey nâm kimesneler li-ecli’ş-şehâde meclis-i şerʻa hâzirân olub is-
tişhâd olunduklarında fi’l-hakîka müteveffâ-yı merkûm Hacı Mustafa Ağa bin Şehdan bin Abdullah
maraz-ı mevtinden taht-ı tasarrufumda mülk ve hakkım olub Derbend Kazâsı’nda Lişke (Lepişke)
Karyesi’nde vâkiʻ etrâf-ı erbaʻası tarîk-i amm ve Yosinabara ve Çiftçi Manoviloviç ve benim tarlalar
ile mahdûd olan bir kıtʻa bağçemi ve üzerinde bir oda ile bir matbahaya müştemil bir bâb menzil-hâ-
nemi kaçan fevt olursam vakf itdim şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki: bağçe-i mahdûd-ı mezkûre ile
menzil-hâne-i mezkûru icare-i şerʻiyye ile âhere îcâr olunub hâsıl olan gallesinden her senede Ra-
mazân-ı şerîfinde Zîr Mahallesinin câmiʻ-i şerîfin minâresinin on aded kanâdîlin îkâdına sekiz ûkıyye
zeyt yağı şirâ içün yüz otuz guruş mislen sarf oluna ve her senede minâre-i mezkûrede îkâd-ı kanâdîl
hizmet mukâbelesinde müezzine otuz guruş mislen galle-i mezkûreden virile ve her senede Brud Ka-
sabası’nda bulunan câmiʻ-i şerîfede beşer ûkıyyelik iki mukavva îkâd içün yüz yirmi guruş mislen
galle-i mezkûresinden sarf oluna ve her senede Derbend kasabada Zîr Mahallenin câmiʻ-i şerîfinde
Ramazân-ı şerîfinde mukâbele-i hatm-i Kur’an tâlîlere elli ve mu‘tekiflere otuz guruş mislen galle-i
mezkûresinden sarf oluna ve her senenin Ramazân-ı şerîfinde tilâvet-i hatm-i Kur’ân-ı şerîf idüb fakî-
ri hayır duʻâ ile yâd idecek fakîr Salih’e yüz elli guruş mislen galle-i mezkûreden sarf oluna ve Der-
bend’de mülk menzil-hânemin yanında hafr eylediğim su kuyusu içün lüzûm idecek taʻmîrâtını le-
de’l-iktizâ taʻmîr idüb dâ’imen hâzır akçeleri ola beher senede yüz guruş dahi galle-i mezkûreden
1609
yed-i mütevellîde hıfz olunub lede’l-hâce mezkûr su kuyunun bulunacak masârif ve taʻmîriyyeye sarf
oluna ve zikr olunan bağçe-i mevkûfe-i mezkûrede fidanları gars ve havlusu inşâ yâhûd taʻmîr le-
de’l-iktizâ maʻmûr ve ihyâ idüb yine dâ’imen hâzır akçeleri ola ve beher senede yüz elli guruş galle-i
mezkûreden dahi yed-i mütevellîde hıfz olunub lede’l-hâce mezkûr bağçenin lüzûm bulunacak masâ-
rif-i taʻmîriyyeye sarf oluna ve senevî üç yüz elli guruş vazîfe-i tevliyet ve yüz elli guruş vazîfe-i
nezâret galle-i mezkûreden sarf oluna ve âmme-i umûr-ı vakf-ı mezbûre ve kâffe-i muhassasât-ı
mezkûre ve tenkis ve izdiyâd-ı masârif ve ibdâl ve tebdîl ve tağyîr ve istibdâl ve tahvîl-ivakf-ı mezkû-
ru merraten baʻde uhrâ kerratıyla yed-i mütevellîde ve meşiyyetinde ola ve masârif-i mezkûreden
fazla kalur ise Kale Mahallede bulunan câmiʻ-i şerîfde imâm ve hatîb vazîfesine sarf oluna ve dahi
mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı aʻvâm ile vakfa fütûr ve gallâta kusûr terettüb idüb şerâ’it-i mezkûreye riʻâ-
yet müteʻazzir olur ise vakf-ı sâlifü’l-beyân mutlakâ vakf-ı fukarâ-i ehl-i îmân ola ve bağçe-i mah-
dûd-ı mezkûre ile menzil-hâne-i mezkûre terekemin sülüsünden ifrâz idüb mütevellîye teslîm oluna ve
vakf-ı mezkûr üzerine müddeʻî merkûm Hasan Hafız Efendi bin Hacı Ago mütevellî ve o civârlı
merkûm Mustafa Ağa’yı nâzırı nasb ve taʻyîn itdikde merkûm Hasan Hafız tevliyet-i mezkûreyi ve
merkûm Mustafa Ağa nezâret-i mezbûreyi huzûrumuzda kabûl ve hizmet-i lâzımesin ikâmete taʻah-
hüd itdiklerinden sonra müteveffâ-yı merkûm Hacı Mustafa Ağa musırran fevt oldu biz bu husûsa bu
vech üzere şâhidleriz şehâdet dahi ideriz deyu her biri edâ-yı şehâdet-i şerʻiyye itdikde baʻde’t-taʻdîl
ve’t-tezkiye şehâdetleri makbûl olmağın mûcibiyle hükm olunduğu tescîl ve bi’l-iltimâs iʻlâm olundu
fi’l-yevmi’t-tâsiʻ min-şehri Cemâziye’l-ûlâ li-sene sitte ve selâse mie ve elf.
Nâib-i Kazâ-i Derbend Ömer Hulusi
1610
Koçiç Hacı Begoviç el-Hâc Salih Niyazi Vakfı
Koçiç Hacı Begoviç el-Hâc Salih Niyazi Vakfı
Travnik sakinlerinden Koçiç Hacı Begoviç el-Hâc Salih Niyazi’nin gelirinden Noncarniçe Medresesi
ve akarların tamirinin yapılmasına; medresede eğitim veren, mütevelli ve nazır olan kişilere maaş
olarak harcanmak üzere altı dükkân, bir debbâğhâne, bir kahvehâne, bir bahçe, bir mağaza ve bir
bakkal vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Koçiç Hacı Begoviç el-Hâc Salih niyâzı, inhabitant Travnik. According to the
waqfiyye 6 shops, a tawery, a coffehouse, a garden, a store and a grocery are endowed in order to
repair the real estates and Noncarniçe madrasah; to pay the salaries of teacher in the madrasah,
mutawalli and to nâzır of the waqf.
Ovo je vakufnama Koćić Hadži Begović Hadži Salih Nijazi nastanjenog u Travniku. Prema vakufnami
6 dućana, objekat za štavljenje kože, kafana, vrt, magaza i prodavnica su uvakufljeni kako bi se
popravile nekretnine i Nondžarniće medrese, te da se isplate plate učitelja u medresi, mutevelija i
nazira.
21 Rebiülevvel 1310 / 13 Ekim 1892

Sûret-i Vakfnâme
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzeh ani’t-tahavvuli ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâ-
mu alâ-resûlihi Muhammedini’l-mevsûf bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hısâl ve alâ-âlihi ve as-
hâbihi’l-bâliğine ve’l-merâtibi’l-kemâl.
Emmâ baʻd vakfiyye-i sahîhatü’l-fehâvîyi tahrîr ve tastîre bâʻis ve bâdî oldur ki bu dünyâ bî-bekâ naʻî-
mi muʻriz-i fenâ olduğunu mülâhazasıyla es-sadakatu fidyetu’l-meʻâsi yevme yu’hazu bi’n-nevâsî mü-
tehakkık olduğundan vakf-ı âti’z-zikri vilâyet-i celîlenin fî 12 Temmuz sene 1899 târîh ve 99746’ncı
numrolu emrnâmesi mûcebince sâhib-i imzâ temlîk idilmiş bulunduğu şehr-i Travnik pîşgâhında Poti-
çado hudûdunda vâkiʻ Grontovniçe nâm tahrîr-i akâr dâiresinin 199’uncu numrolu hülâsada muharrer
çastiçe nâm taʻbîr ile muʻabber 565’inci sıra numrosunda mukayyed bir dönüm üç yüz metroluk zemîn
üzerine binâ itmiş olduğum altı aded dükkân üzerine müştemile bir bâb debbâğhâne diğeri bir mağâza
ile bir bakkâl dükkân ve bir oda muhteviye bir kahvehâne ve taʻrîfinden müstağnî ebniye-i mezkûreye
muttasıl bir bâğçeyi hasbeten li-vechihi’l-Kerîm ve ibtigâen li-merzâtihi yevme lâ-yenfa‘u mâlun ve
lâ-benûn illâ men eta’llâhe bi-kalbin selîm niyyet-i halisa ve azîme-i muhallef ile vakf-ı sahîh-i şerʻî
ve habs-i sarîh-i merʻî ile habs ve vakf ve işbu şurûtu şart eyledim ki:
Ebniye-i mezkûre ile bâğçe-i mezbûre îcâr idilüb hâsıl olacak ucûrâtından şehr-i mezkûrda ihyâ ve
ikâmet eylediğim Noncarniçe Medresesi’yle ebniye-i mevkûfe-i mezkûre taʻmîrâtından fazlasını ken-
di mâ-dâmu’l-hayât ahz ve keyfe mâ-yeşâ sarf ve medrese-i mezkûrede tedrîs ve tevliyet ve nezâretini
bi’z-zât idâre ve îfâ ve ecel-i mevʻûddan sonra Cenâb-ı Bârî-i teʻâlâ ve tekaddes hazretleri lutf ve ihsân
eylemiş ve eyleyecek erkek evlâd ve evlâd-ı evlâdımın karnen baʻde karnin erşed ve a’lemi umûr-ı
1611
mezkûrenin kâffesine taʻyîn ve ihtiyâr gayrı gûnâ müftî-i belde ve hâkimü’ş-şerʻ efendiler hazretle-
ri re’ylerince nasb ve gerek tevliyet ve gerek tedrîsâtı şahs-ı vâhid hasr ve şurût ve mûmâ ileyhim
efendiler hazerâtlarının umûr-ı mezkûreye hasbî nezâretlerini istirhâm ve vech-i meşrût üzere vakf-ı
mezkûru infâz ve icrâ eylemelerini istircâ eylemenizi mübeyyin işbu vakfnâmem tahrîr Fe-men bedde-
lehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm hurrire
fi’l-yevmi’l-hâdî ve’l-ışrîn min-Rebîʻülevvel li-sene aşere ve selâse mie ve elf.
Sâhibü’l-hayrât Koçiç diğer nâm Hacı Begoviç el-Hâc Salih Niyazi
Şuhûdü’l-hâl: Travnik Müftîsi reşâdetlü Hacı Hazım Efendi mahdûm-ı necâbetleri Asım Efendi, Fazî-
letlü Travnik Hâkimi Mutabçızâde Salih Efendi hazretleri muʻâvini fazîletlü Hacı, İmamzâde Hüseyin
Efendi hazretleri, Hacı Beyzâde fütüvvetlü Ali Hafız Efendi ve gayruhum.
1612
Yusuf Ağa bin Hasan Ağa Vakfı
Travnik Semke Mahallesi ahalisinden Hasan Ağa oğlu Yusuf’un Semke Nehri üzerinde altı gözlü
değirmeni, fıçısını ve pirinç dibeğini gelirleri ile Semke Mahallesi’nde yaptırdığı camide cüz okunması,
cami yanında yaptırdığı mektep görevlilerinin ücretinin verilmesi, cami ve mektebin ışıklandırma ve
diğer giderlerine sarf edilmesi için vakfetmesi.
This is the foundation certificate-charter of Hasan Ağa oğlu Yusuf from Travnik Semke Mahalle that
he dedicated a mill with six openings, and its barrel and its brass mortar that the income of these to be
given for Juz to be read in the mosque he had built in Semke mahalle, given to the incumbents of the
local school he had built next to the mosque, and for the expenditures of lightening of the school and
the mosque and for other expenditures.
Ovo je vakufnama Hasan Age sina Jusufa iz mahale Semke u Travniku kojom je uvakufio mlin sa šest
otvora i mlin za rižu. Prihod iskoristiti za učenje džuza u džamiji koju je izgradio u Semke mahali i da
se da uposlenicima lokalne škole koju je izgradio pored džamije, za troškove rasvjete škole i džamije
te za druge troškove.
8 Safer 1313 / 31 Temmuz 1895

Hamd-i nâ-mahdûd ve şükr ve senâ-yi abd-i ma‘dûddan makâsıd-i mü’mîn ve mü’mînât ve zamâir-i
muhsinîn ve muhsinâta âlîm ve vâkıf olan cenâb-ı vâcibu’l-vücûd ve müfîzu’l-hayr ve’l-cûda mu‘ay-
yen ve mahsûsdur ki nev‘-i insânı anâsır-ı erbaʻadan hüsn-i fıtrat ve eltâf-i hilkât üzere ibtidâ‘ ve îcâd
idüb ve refeʻa baʻdehum fevka baʻdin derecâtin fehvâ-yı hikmet-ihtivâsınca baʻzı ibâdını baʻzından
fazl ve kemâl ile mümtâz ve baʻzı abdini merâtib-i izz u câh [ile] ser-efrâz idüb nicesini kerem-i il-
minden fehvâ-yı garrâ-yı ahsin kemâ ahsenallâhu ileyk ile mütenebbih ve âgâh kılmışdır teʻâlâ şânehu
ulûvven kebîren ve sad salli salâvat ve teslîmât-ı mütevâliyât ol vilâyet-i sübût ve ser-nâme-i sahâif-i
fütûvvet mesned-nişîn-i kavseyn hazret-i sultân-ı kevneyn ve resûlu’s-sakaleyn Muhammed Mustafa
salla’llâhu aleyhi ve sellem merkad-ı pâk ve ravzâ-i mutahhara-i sa‘âdet-pâklarına nisâr olunur ki vü-
cûd-ı behbûd-ı inâyetu’l-verâ bâʻisu’l-icâde-i mevcûdât ve bâdî-i tekvîn-i mahlûk şudur(?) ve durûd-ı
amîmu’l-vürûd âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb ve ahfâd-ı zevi’l-ihtirâmları merkad-i münevverlerine
nisâr olsun ki her biri necm-i hüdâ ve misbâh-ı dücâdır lâ-siyyemâ eimme-i cemâ‘at-i dîn-i hayr ve
ulemâ-ı müctehidîn rıdvânu’llâhu teʻâlâ aleyhim ecma‘în şâhid-i münîrlerine ithâf olsun ki ihyâ-i dîn-i
seyyidi’l-enbiyâda sa‘y-i bisyâr ve tavzîh ve tescîl-i vakfında yed-i beyzâ izhâr itmişlerdir
Emmâ ba‘d bâis-i tenmîk-i enîka-i kitâb-ı müşgîn-nikâb ve bâdi-i tahrîr-i nisâb oldur ki [ehl-i] fıtnat ve
ashâb-ı hûş [u] basîret ayn-i iʻtibâr ve dîde-i ahyâr ile gerdiş ve devrine ve cünbiş-i ahrec-i bukalemûna
nazar idüb edvârında selâmet ve etvârında hayr ve istikâmet görmeyüb yakînen bildiler ki dünyâ dâr-ı
[bî-karar] ve cây-ı asâyiş ve emniyet olmayub naʻîmi zıll-ı zâil ve mukîmi münîf-i dâhildir ikâmet
rıhlete makrûn ve izz u devleti fecâyi-i(?) gûnâ-gûn ile mâlî ve meşhûndur lâbûd-ı âkil ve hûş-mend ve
kâmil-i âkıbet-endîş ve ercümend oldur ki bu hayâl-i [bî-câvide(?)] mâil ve bu zill-i zâile kâil olmayub
1613
“kable inkızâi’l-ecel hâsibû kable entuhâsebû” fermân-ı cihân-mutâ‘ına minneten li’llâh tefakkud-ı
ahvâl idüb “ed-dünyâ mezrâtu’l-ahire” mefhûm-ı fâhiresi üzere dem-i sıhhatinde ve zamân-ı kudre-
tinde ve yedinde meks-i tâmm ve elinde rişte-i niʻmet-i nemâ var iken a‘mâl-i hayra ikdâm-ı hüner ve
ihsân ve hayrât ve hasenâta sa‘y-i sâle’l-aklâm eyleyüb vakt fevt ve tezyî-i ömür ve evkât eylemeye
pes bu sa‘âdet-i azîme iden ve bu mevhîbe-i ilâhiye-i sermediyeye vefk ve mazhar olan İslambol’da
Elvânzâde Mahallesi’nde sâkin umdetu’l-ekâbir ve’l-eʻâlî müstecmî’-i cemîʻu’l-mehâmid ve’l-meʻâlî
izzetlü saʻâdetlü Yusuf Ağa bin Hasan Ağa meclis-i şerʻ-i şerîf-i şâmihu’l-beyân ve mahfel-i dîn-i
münîf-i râsihu’l-erkân vakf-ı mahbesinde vakf-ı âtî’z-zikr ihkâm ve tescîl emr-i tescîlde ibrâm ve
tekmîl mâlâ-büdde minhu olacağı ve celbi içün mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği eyâlet-i Bosna’da
vâkiʻ Travnik sâkinlerinden karındaşı oğlu izzetlü Mahmud Bey mahzarında bi’t-tavʻihi ikrâr-ı sahîh-i
şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî idüb didi ki;
Eyâlet-i mezbûrede mesbûku’z-zikr Travnik Kasabası mahallâtından Semke Mahallesi’nde Nehr-i
Semke üzerinde müceddeden ibnâ olub işbu [binâ] eylediğim altı göz âsiyâb ile iki aded fıçısıyla dinki
silk-i milkimden ihrâc ve ifrâz idüb mecmûʻ-ı tevâbî ve’l-levâhık ve umûmen hukûk-ı murâfıkıyla
hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâtihi vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i müebbed ve
muhalled [ile] vakf ve habs idüb ve senevî icâresi maʻlûm olmak içün dellâle virilüb harâbda ve baʻde
inkıtâʻ ragabât-ı maaş on iki bin iki yüz kırk akçe karar-dâde olduğu zâhir ve mübeyyen oldukdan
sonra meblağ-ı mezkûru şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Kasaba-i mezbûrede yine Semke Mahallesi’nde binâ eylediğim câmiʻ-i şerîfde Cumʻa ve îdeyn günle-
rinden mâʻadâ kel-yevm baʻde edâi’s-subh iki cüz-i şerîf tilâvet ve âdet-i me’lûfe üzere du‘âya dest-i
ber-efrâşteye ve dergâha (…) da‘vât olduklarında sevâbı evvelen efdâl-ı efrâd-ı beşer ve şüfeʻa-i rûz-ı
mahşer sâhibu’l-havz ve’l-kevser server-i enbiyâ-i kirâm ve serdâr-ı asfiyâ-i etkıyâi’l-efhâm cenâb-ı
Muhammed Mustafa aleyhi’s-salâtu ve’s-selâm rûh-ı pür-futûhlarına ve âl ve ashâb ve çâr-yâr-i hi-
dâyet-meâb rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecmaʻîn ervâh-ı pâkine ve hasseten benim rûhuma sâniyen
vâlideynim rûhlarına ve birâderlerim ve ezvâc ve evlâd ve akrâba-yı ahfâdım ervâhına hibe ve ihdâ
eyleyeler ve beher yevm her biri ikişer akçe vazîfeye mutasarrıf olalar ve câmiʻ-i şerîf kurbunda
müceddeden binâ eylediğim mektebin muʻallim-i sıbyânına yevmî beş akçe vazîfe taʻyîn eyledim ve
müceddeden nasb olunan müezzinine yevmî iki akçe vazîfe taʻyîn eyledim ve yine câmiʻ-i mezbûrun
atîk hademesinden imâmına dört akçe zamm ve taʻyîn [ve yine] hatîb olana iki akçe yevmî vazîfe
zamm ve taʻyîn eyledim ve atîk müezzinin ikisine birer akçe vazîfe zamm ve taʻyîn eyledim ve ferrâş
ve kayyım olana iki vazîfe taʻyîn eyledim ve iki kebîr mûm îkâdına iki akçe taʻyîn eyledim ve câmiʻ-i
şerîfin baʻzı taʻmîr ve termîmine yevmî dört [akçe] taʻyîn eyledim ve vakf eylediğim âsiyâbın taʻmîr
ve termîmine dört akçe taʻyîn eyledim ve taʻmîri lâzım geldikde mütevellî maʻrifetiyle taʻmîr oluna
ve keşf iktizâ eyledikde ahâlî-i mahalle ile keşf idüb sarf eyleye deyu şart eyledim ve vakf-ı mezbûrun
nezâretine karındaşım oğlu Mustafa Bey nâzır olub yevmî üç akçe nezâret vazîfesine mutasarrıf ola
ve âsiyâb-ı mezbûrun hâsılı ekser bağlardan olmakla baʻzı senelerde hâsılı karar-dâde-i kadîmesinden
virilen ziyâde ile tâlibi olub saʻy-i mütevellî ile ziyâde her ne [olur ise] olan mütevellî-i mûmâ ileyh
Mahmud Bey’in rü’yet-i tevliyet mukâbelesinde vazîfesi olub kendüye taʻyîn ve şart eyledim ve tev-
liyet ve nezâreti mütevellî-i mârru’z-zikr ve nâzır-ı mûmâ ileyh sâhibu’l-fikrin hayâtlarında üzerlerine
ve baʻde evlâdları ve evlâd-ı evlâd[-ı evlâdına] nihâyetu’l-inkırâz meşrût eyledim ve sâir mürtezika-
dan bir ehad bilâ-arz-ı mütevellî vazîfeye mutasarrıf olmayub biri fevt oldukda mütevellîden arz olub
mutasarrıf olalar ve hidmet-i me’mûresin edâda tesâmuh idüb terk eyleyenin vazîfesinde mütevellî
[ihrâz] eyleye deyu şart eyledim ve eczâ-i şerîflerin bilâ-aded-i şerʻî üç beş gün kırâatı terk idenin
1614
vazîfesi mütevellî virmeyüb âhere kırâat itdüre icâre-i âsiyâb mukaddem müzâyede olunduğu hînde
karâr virilen on iki bin iki yüz kırk akçe zuhûr itmeyüb mürtezikanın vezâife istiʻâb itmezse mürtezika
vazîfelerini rakabe-i vech üzere alalar mücerred şu kadar akçe pay olmuşdur diyeler ve âsiyâb-ı mez-
bûrun hâsılı ve furûhtunu mütevellî yediyle olub furûhta hâkimu’l-vakt ve mürtezika ber-vech-i [meş-
rût] maʻrifet-i mütevellî ile furûht olunub mürtezika-i vakf ancak vazîfelerin alalar deyu şart eyledim
ve mürtezika dahi vazîfelerine seneden seneye teemmül olub mukaddem taleb itmeyeler ve vakfımın
umûrunda tebdîl ve tağyîr ve tahvîl ve teksîri merreten baʻde uhrâ yedimde [ola deyü] müşârun ileyh
hazretleri akârât-ı mezkûreyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ve ol dahi kabz ve tesel-
lüm idüb emr-i vakf tamâm oldukdan sonra vâkıf-ı mezkûr ebkallahu hayrâtehu [ilâ]-yevmi’n-nuşûri
mütevellî-i mezbûr ile savb-ı husûmete teveccüh idüb [vakf-ı mezbûr] meşrû‘dur velâkin ekser eim-
me-i dîn katlarında lâzım değildir yine ke’l-evvel mülküme istirdâd iderin diyicek hâkim-i muvakki-i
kitâb tûba lehû ve hüsnü meâb hazretleri cânib-i vakf-ı şerîfi tercîh ve takdîm ve alâ-kavli men yerâhu
sıhhate vakfiyyetu’l-akâr mine’l-[eimmeti’l-eslâf(?)] şer‘î ve tescîl-i mu‘kayyed-i merʻî kaydı fesâre
vakfen sahîhen şer‘iyyen ve lâzımen müebbeden mer‘iyyen Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu
fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Azi-
zi’l-Kerîm ve alâ-hazâ vaka‘a’l-işhâd ve’t-tahrîr fî-gurre-i şehri şerîf-i Şevvâl-i [mükerrem] min-hic-
reti’n-nebeviyye.
Fî 31 Temmuz 1895 kayd şoddur.
İstahrece mine’s-sicîli’l-mahfûz Mustafa Talib el-müvellâ hilâfe Bosna Prevadi nemmekahu’l-fakîr
ileyhi azze şânuhu. Mustafa
1615
Travnik Müftüsü Hacı Muhammed Derviş

Efendi bin Mustafa Vakfı
Travnik Osoya Mahallesi’nden Mustafa oğlu Travnik Müftüsü Hacı Muhammet Derviş Efendi’nin
Süleymaniye Camii yanında bulunan bina yapılmak için bir arsayı ve Süleymaniye Camii altında
iki adet dükkanını, Arsanın geliri Osoya Mahallesi’ndeki Çile Camii imam ve müezzinine, dükkanın
gelirleri ise Travnik’de Fevziye öğrencilerine dağıtılmak ve Fevziye, Çile ve Yukarı Osoya
Mahallesi’ndeki camilerin ışıklandırma giderlerine sarf olunmak üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Mufti of Travnik Hacı Muhammet Derviş Efendi son of Mustafa from Osoya
mahalle in Travnik that he endows a land to build a building on it next to Süleymaniye mosque, two
shops under the Süleymaniye mosque, the income of the land to be spend for the salaries of imam and
muezzin of Çile Mosque, the income of the shop to be distributed to Fevziye students in Travnik and
for the lightening expenditures in Fevziye, Çile and Yukarı osoya mahalles.
Ovo je vakufnama Muftije Travnika Hadži Muhamed Derviša sina Mustafe iz Osoja mahale u Travniku
kojom je uvakufio zemlju za igradnju dva dućana neposredno uz Sulejmaniju džamiju i već postojeća
dva dućana ispod Sulejmanije džamije, a da se prihod od zemlje potroši na plate imama i mujezina
Ćile džamije, dok se prihod od dućana treba udjeliti studentima u Travniku i za troškove osvjetljenja
džamija u Fevzije, Ćile i Gornja Osoja mahali.
25 Cemaziyelahir 1325 / 5 Ağustos 1907

Vakfnâme
Numro 1299
Hû
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hali’l-münezzehi ani’t-tağyîri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-Muhammedin el-mevsûfi bi-mekârimi’l-ahlâki ve mehâsini’l-hısâl alâ-âlihi ve ashâbihi’l-âricîne
ilâ-me‘ârici’l-kemâl.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedî‘u’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve tastîr
ve imlâsına sebeb ve dâ‘î oldur ki:
Travnik mahallâtından Osaya Mahallesi’nde sâkin Travnik Sancağı Müftisi fekâhetlü reşâdetlü Hacı
Mehmed Hazım Efendi ibni’l-merhûm el-Müftî Hacı Muhammed Derviş Efendi ibni’l-merhûm Musta-
fa ibni’l-mağfûr Mahmud Efendi ma‘rûfü’z-zât olduğu halde Travnik Kazâsı mahkeme-i şer‘iyyesinde
ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği
Travnik Kasabası’nın Simke Mahallesi sükkânından Hacı Osman Noviç Haşim Efendi ibni’l-müte-
veffâ Hacı Osman mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı âti’l-beyânın
sudûruna değin merhûme zevcem Raşide’nin hayrâta vasiyyeti malından yed-i tasrrufumda olan Trav-
1616
Travnik Müftüsü Hacı Muhammed Derviş Efendi bin Mustafa Vakfı
nik’te Çarşı-yı Zeyrek Süleymâniye Câmi‘-i Şerîfi kurbunda vâkiʻ ve Grontovniçe nâm Tahrîr-i Akâr
ve Emlâk İdâresi’nin 1775’inci ulujak dinilen numronun 5/304 çeştiça ta‘bîr olunur sıra numarasında
mukayyed bir tarafı tarîk-i âmm ve iki tarafı Torliç Hacı Ali ve Hacı Salih Ağalar mağaza ve odaları
ve taraf-ı râbi‘i Hacı Abdiç Mahmud’un kısmen mağazası ile mahdûd ve senevî dört aded Macar altun
ki yirmi iki forint seksen kraysar icâre ile üzerine binâ ikâme itmek üzere mezbûr Hacı Abdim Mah-
mud’a îcâr itmiş oduğum on yedi murabba‘ metrelik bir kıt‘a mülk arsam ile mezkûr Süleymâniye
Câmi‘-i Şerîfi’nin altında ve dâire-i mezkûrenin 1390’nıncı ulujak numrosunun 5/89 çeştiça ta‘bîr
olunur sıra numarasında muharrer bir tarafı tarîk-i hâs ve bir tarafı Bekir Ağa’nın dükkanı ve bir tarafı
mezkûr Süleymâniye Vakfı dükkanı ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âm ile mahdûd ve mümtâz dokuz murabba‘
metreyi müştemil iki bâb dükkanı cemi‘-i tevâbi‘i ve levâhıkıyla vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i
sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim ve şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Arsa ve dekâkîn-i mezkûre Travnik’te sâkin bulunduğum Osoya Mahallesi’ndeki Çile Câmi‘-i Şerîf
Vakfı’nın mütevellîsi hâzır-ı mezbûr Haşim Efendi baʻde’l-vefât vakf-ı mezbûra her kim mütevellî
olursa ol mütevellî ola ve mezkûr arsanın icâresinden bir sülüsü mezkûr Çile Câmi‘-i Şerîfi’nin mü-
ezzinine mütebâkî iki sülüs imâmına vazîfe virile ve mezkûr iki dükkanın dahi icâresinden Travnik’te
Feyziye Medresesi’ne isâle olunmuş mâ-i lezîzin verilmekte olan senevî icâresi tesviye ve Feyzi-
ye ile Çile ve Osoya-i Bâlâ’daki cevâmi‘ ve mesâcid-i selâsede birer sirâc isrâc ve fazla ne kalursa
mezkûr Feyziye Medresesi’nin talebesi meyânında tevzi‘ ve taksîm oluna deyu dükkanlar ile arsa-i
mahdûde-i mezkûreyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûr Haşim Efendi’ye teslîm ve ol dahi sâir
mütevelliyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı
müşârun ileyh esbaga’llâhu ni‘âmehu aleyh hazretleri kelâmını semt-i âhere tahvîl iderek vakf-ı akâr
imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebu Hanife hazretleri katında menzile-i âriyette olmagla rücu‘ meş-
ru‘ ve vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücu‘ ve dükkanım ile arsa-ı mezkûreyi ke’l-evvel
mülküme istirdâd iderim didikde mütevellî-i mezbûr Haşim Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast
olunan minvâl üzere ise de lâkin İmâm Ebû Yusuf hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle
ve İmâm Muhammed hazretleri indinde teslîm-i ile’l-mütevellî olmagla te’bîd-i zikrimle vakf-ı mez-
bûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile sâhib-i imzâ olan kazâ-yı mezbûr hâkimi
huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübtekâsınca fasl u hasma tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ
ileyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve mütevellî delîlini akvâ görüb ve mubtıl-ı hayr olmaktan ha-
zer iderek âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm
itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-in-
nemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l Hayyi’l-Cev-
vâdi’l-Kerîm cerâ zâlike hurrire fi fi’l-yevmi’l-hâmis ve’l-ışrîn min-Cemâziyelâhire li-sene hamse ve
ışrîn ve selâse mietin ve elf el-müsâdifü’t-târîhu’l-efrenc fî 5Ağustos sene 1907.
Mâ-fîhi mine’l-vakfı ve’ş-şurût
Sicilin 82. sahîfe ve 1299 sıra numrosunda kayd ve mukâbele olunmuştur. Kâtib-i Mahkeme-i Şer‘iy-
ye. Mühür: İbrahim Fevzi
Nemmekahu’l-fakîr ileyhi sübhânehu teʻâlâ Musâfizâde Safvet ibn Ahmed el-Kâdî bi-Medîne-i Trav-
nik.
1617
Cume binti Seyfiç Seyfo Vakfı
Travnik Kasabası Hasan Ağa Mahallesi sakinlerinden Cume binti Seyfiç Seyfo’nun, Kluc Dizdar
Hasan Ağa Câmiʻ-i Şerif Vakfı’na ilhak olması ve gelirinden caminin ihtiyaçlarının giderilmesi için
bir ev vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Cume ibneti Seyfiç Seyfo, inhabitant of Travnik, Hasan Aga Quarter. According to
the waqfiyye, a house is endowed in order to be unified with Waqf of Kluc Dizdar Hasan Aga Mosque
and to supply the needs of the mosque.
Ovo je vakufnama Džume, kćeri Sejfić Sejfe, nastanjene u mahali Hasan Aga u Travniku. Prema
vakufnami, uvakufljena je kuća kako bi se pripojila vakufu Dizdar Hasan Aga džamiji u Ključu i
služila za potrebe džamije.
20 Receb 1325 / 29 Ağustos 1907

Vakfnâme Sûreti
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzehi ani’t-tağyîri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-Muhammedin el-mevsûfi bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hisâl ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-âricîn
ilâ-meʻârici’l-kemâl.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedî‘u’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve tastîr
ve imlâsına sebeb ve dâ‘î oldur ki Travnik Kasabası mahallâtından Hasan Ağa Mahallesi’nde sâkine
mu‘arrefetu’z-zât olan Peydah Salih ve Şabiç Mustafa metrûkeleri Cume ibneti el-müteveffâ Seyfiç
Seyfo nâm hatun bilâ-da‘vet ve bi’z-zât Travnik Kazâsı mahkeme-i şer‘iyyesine gelüb ve akd olunan
meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Noviç
Muhammed Ağa ibn Hacı Osman mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i
mer‘î idüb vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde olub şirâen zevcimden mâlike ve mutasarrı-
fe olduğum Travnik’de Hasan Ağa Mahallesi’nde vâkiʻ ve Grontovniçe nâm tahrîr-i akâr dâiresinin
616’ncı ulujak numrolu hülâsada muharrer ve 4/645 ve 4/647 çastiçe ta‘bîr olunur sıra numrosunda
mukayyed ve bir tarafı Sipahiç nâm-ı diğer Molla Mohiç Mustafa ve Anadollu Musağa vereselerinin
bâğçe ve hâneleri ve bir tarafdan Çepalu Bekir tarlası ve bir tarafdan Ekmekçi Bayro veresesinin bâğçe
ve hâne binâsı ve taraf-ı râbî‘i tarîk ile mahdûd ve mümtâz maʻa bâğçe bir bâb hânemi cemîʻ levâhık
ve tevâbi‘iyle vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve
tayîn eyledim ki:
Menzil-i mezkûrda hayâtda oldukca sâkine olub bâğçe ile berâber ben ki vâkıfe mutasarrıfe olayım
ve bi-emri’llâhi teʻâlâ vefât eylediğimde sâkine bulunduğum mahallede Yeni Câmiʻ ki Kluc Dizdar
Hasan Ağa Câmiʻ-i Şerîf vakfına ilhâk ve gallesinden câmiʻ-i şerîfin tenvîrât ve sâir malzemesi îfâ ve
tesviye oluna ve câmiʻ-i şerîf-i mezkûr sâir vakfının mütevellîsi her kim ise mütevellî ola deyu hâne
ve bâğçe-i mahdûde-i mezkûreyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i hâzır mezbûr Muhammed Ağa’ya
teslîm ve ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıb-
1618
Cume binti Seyfiç Seyfo Vakfı
be’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıfe-i mezbûre kelâmını semt-i âhere tahvîl iderek vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam
Ebû Hanife katında vâkıf menâfî‘-i vakfı nefsine şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan
rücû‘ ve maʻa bâğçe menzil-i mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd iderim didikde mütevellî-i mezbûr
cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin İmâm-ı Sânî
Ebû Yusuf Samedânî hazretleri indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed hazret-
leri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla ve te’yîd-i zikr ile vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu
redd ve teslîmden imtinâʻ ile kazâ-i mezbûr hâkimi huzûrunda müterâfi‘ân ve her birisi mübtegâsınca
fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûre sıhhat ve
lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu [ba‘de] mâ-semi‘a-
hu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfeti ale’l-Hay-
yi’l-Kayyûm cerâ zâlike ve hurrire fî 20 Receb sene 1325 fî 29 Ağustos sene 1907.
Nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu bi-Kazâi Travnik Muafizâde Salih Hasob
Sicilin 84’üncü sahîfe 1378 sıra numarasında kayd ve mukâbele olunmuşdur.
Kâtib-i Mahkeme-i Şer‘iyye İbrahim Fevzi
1619
İsmail Kadızâde Hacı Muhammed Refet Efendi

bin İsmail Efendi Vakfı
Travnik Muslihiddin (Botor) Mahallesi sakinlerinden İsmail Kadızâde Hacı Muhammed Refet Efendi
bin İsmail Efendi’nin gelirinden Hacı Hasan Ağa Camisi’nin tamirine, aydınlatmasına; mütevellinin,
cami imam ve müezzininin maaşına harcanmak üzere üç mağaza ve bir oda vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of İsmail Kadızâde Hacı Muhammed Refet Efendi bin İsmail Efendi, inhabitant of
Travnik, Muslihiddin (Botor) Quarter. According to the waqfiyye three stores and a room are endowed
in order to repair and to provide lumination of Hacı Hasan Aga Mosque; to pay salaries of mutawalli,
imam and muezzin.
Ovo je vakufnama Ismail Kadizâde Hadži Muhamed Refet Efendije sina Ismail Efendi, nastanjenog
u Travniku u Muslihudin mahali (Botor). Prema vakufnami uvakufljena su tri dućana i soba kako bi
se platile popravke i da se obezbjedi rasvjeta za džamiju Hadži Hasan Age, te da se isplate plate za
muteveliju, imama i mujezina.
12 Şaban 1330 / 27 Temmuz 1912

Vakfiyye
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzehi ani’t-tegayyuri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâ-
mu alâ-Muhammedini’l-mevsûfi bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hisâl ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-â-
ricîne ilâ-me‘ârici’l-kemâl.
Emmâ baʻd işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedîʻu’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve tastîr
ve imlâsına sebeb ve dâʻî oldur ki Travnik Kasabası mahallâtından Muslihiddin (Potor) Mahallesi
ahâlîsinden sâbık belediye reîsi İsmail Kadızâde Hacı Muhammed Rifat Efendi ibn el-merhûm İsmail
Efendi maʻrûfu’z-zât olduğu hâlde Travnik Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde maʻkûd meclis-i şerʻ-i
şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Travnik tüccârlarından
Hero Mehmed Ağa ibn el-merhûm İsmail mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı
sarîh-i merʻî idüb Nefs-i Travnik’de Çarşu-yı Zîr’de Sülarniçe dinilen mevkiʻinin köşesinde mâlik
ve mutasarrıf olduğum emlâkimden Tekye Vakfı ile müşterek olub bir tarafı Bekir Agiç Mustafa’nın
arsası (Zastava) ve taraf-ı sânî ve sâlis ve râbiʻi tarîk-i âmm ile mahdûd ve mümtâz maʻa kilerüm(?)
tahtânî kârgîr üç bâb mağâza ve fevklerinde vâsiʻ bir odada dokuz sehmden iki sehm hissesi cemîʻ
mâlımdan ihrâc ve ifrâz idüb hasbeten li’llâhi teʻâlâ vakf-ı sahîh-i şerʻî ve habs-i sarîh-i merʻî ile vakf
eyledim ve şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Mezkûr vakfıma hâzır-ı mezbûr Hero Mehmed Ağa hayâtda oldukca ve baʻde’l-vefât mahalle ahâlî-
sinin tensîb idicekleri zât mütevellî ola ve mezkûr üç bâb mağâza ve odada mezkûr hissem şerîk olan
1620
İsmail Kadızâde Hacı Muhammed Refet Efendi bin İsmail Efendi Vakfı
mezkûr Tekye Vakfının mütebâkî hissesiyle ale’l-âde icâreye virilsün ve senevî icâresinden mütevellî
vazîfesi içün bir aşer virile ve bâkî bütün icâre kâim-vâlidem hanımın baʻde’l-harîk ve yedi sekiz
sene mukaddem binâ ve inşâ itmiş olduğu Travnik’de Hasan Ağa (Varoş) Mahallesi’ndeki Hacı Ha-
san Ağa Câmiʻ-i Şerîfi’nin taʻmîrât ve tenvîrâtına ve bâkî ne kalursa mezkûr câmiʻ-i şerîf imâm ve
müezzini vazîfesi içün iʻtâ oluna deyu mezkûr mahzenler ve odadaki mezkûre sehmden iki sehm
hissesini fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî hâzır-ı mezbûr Hero Mehmed Ağa’ya teslîm ve ol dahi mü-
tevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî vâkıf-ı
müşârun ileyh esbaga’llâhu niʻamehu aleyh hazretleri kelâmını semt-i âhere tahvîl iderek vakf-ı akâr
imâm-ı aʻzam Ebû Hanîfe hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücûʻ meşrûʻ ve vakf bâtıl
olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücûʻ ve mezkûr mağâzalar ile odadaki hisse-i mezkûremi ke’l-ev-
vel mülküme istirdâd iderim didikde mütevellî-i mezbûr Mehmed Ağa cevâba tasaddî idüb eğerçi
hâl bast olunan minvâl üzere ise de lâkin eimme-i atîkadan İmâm Ebî Yusuf hazretleri katında vâkıf
mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed hazretleri indinde teslîm ile’l-mütevellî olmağla ve
tebîd zikri ile vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile sâhib-i imzâ olan
Travnik Kazâsı hâkimü’ş-şerʻi huzûrunda müterâfiʻân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân
olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh dahi tarafeynin edillesine nazar ve mütevellî delîlini akvâ görüb ve
mubtıl-ı hayr olmakdan hazer iderek âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun
sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-baʻd vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu diye buyurdu Fe-men
ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sânî aşer min-şehri
Şaʻbâni’l-Muʻazzam li-sene selâsîn ve selâse-mie ve elf el-musâdifi li-târîhi’l-Efrencî Temmuz 1912.
Nemmekahu’l-fakîr Matbahcızâde
Nâib-i Kazâ-i Travnik Salih Saffet
1621
Trebin
Trebinje
Bezdilü Hacı Ali Vakfı
Saraybosna sakinlerinden Bezdilü Hacı Ali’nin, gelirinden akarların tamir edilmesi; mütevellinin
maaşının verilmesi; Trebin’de Belde Mahallesi’nde yaptırdığı mescidin imam ve müezzin maaşlarının
verilmesi; mescidin aydınlatılması ve seccade alınması için Aşağı Tuzla’da 20 dükkân ve 10.000 akçe
para vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Bezdilü Hacı Ali, inhabitant of Sarajevo. According to the waqfiyye, Tuzla 20 shops
and 10.000 akçe are endowed in order to repair the real estates; to pay salary of imam and muezzin
of the masjid that is built by the founder in Trebin, Belde Quarter; to buy requisites of lumination and
prayerrug for the masjid and to pay salary of mutawalli.
Ovo je vakufnama Bezdilu Hadži Alije, nastanjenog u Sarajevu. Prema vakufnami, uvakufljeno je u
Donjoj Tuzli 20 dućana i 10000 akće za popravke na nekretninama; za isplate plata imamu i mujezinu
mesdžida koji je osnivač izgradio u Trebinju u mahali Belde; za rasvjetu i ćilime za mesdžid i isplatu
plate muteveliji.
Rebiülevvel 973 / Eylül 1565

Hünkâr Kütübhânesi’nde mevcûd eski mahkeme-i şer‘iyye sicilinden istinsâh olunan Bezdilü Hacı
Ali’nin vakfiyyesidir.
Sebeb-i tahrîr oldur ki Bezdilü Hacı Ali evkâfına mütevellî olan Şücâ bin Mustafa nâm kimesne Hü-
seyin Çelebi ibn Hacı Ali nâm kimesneyi (Saraybosna’da) meclis-i şer‘a ihzâr idüb eyitdi ki mezbûr
Hüseyin Çelebi’nin babası müteveffâ Hacı Ali bin ( ) hâl-i hayâtında ve kemâl-i sıhhatinde iken mah-
miyte-i Trebin’de Belde Mahallesi’nde binâ itdiği mescid masârıfı içün mahalle-i mezbûrede Frenklik
Çarşusu kurbunda bir tarafı Dîvâne Hüseyin ve bir tarafı Yunus bin Abdullah ve bir tarafı Ayas Paşa
hammâmcı kefîli ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd olan bir bâb dükkânı ve İzvornik Kazâsı’nda
Aşağı Tuzla nâm kasabada bir tarafı Durali Bey mülkü ile ve üç tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd olan
on iki bâb dükkânı ve kasaba-yı mezbûrede bir tarafı Çizmeci Rüstem mülkü ile ve üç tarafı tarîk-i
âmm ile mahdûd olan yedi bâb dükkânı ki cümle yirmi bâb dükkân ile on bin akçeyi hasbeten li’llâ-
hi’l-Azîm vakf-ı müebbed ile vakf idüb baʻdehu vakfa enfa‘ olmağın mahmiyye-i Saray’da mahdûd-ı
mezkûr dükkânı mahmiyye-i mezkûrede Aşçılar Çarşusu’nda iki tarafı Hacı Haydar Vakfı ile ve bir
tarafı Hüsrev Bey Vakfıyla ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd olan bir buçuk dükkâna merhûm Hüs-
rev Bey tâbe serâha ile istibdâl idüb ve vâkıf-ı mezbûr Hacı Ali şöyle şart eylemişdir ki:
Meblağ-ı merkûm onu on bir akçe hesâbı üzere mu‘amele-i şer‘iyye olunub ribhinden hâsıl olan ak-
çeden ve zikr olunan yirmi buçuk dükkânların icâreleri mahzarlarında mezkûre mescid ve dükkânları
taʻmîr ve termîm olundukdan sonra mescid-i mezkûrun her kim imâmı olur ise yevmî üç akçe ve
mescidin mûmuna ve hasırına ve cihet-i müezzinine yevmî iki akçe ve mütevellîye yevmî bir akçe
vazîfeleri virile deyu vakf ve şart idüb meblağ-ı merkûmu ve dükkânları teslîm ile’l-mütevellî eyleyüb
otuz dört yıldan ber-vech-i meşrûh üzere şart-ı vâkıf muktezâsınca vakfiyyeti üzere zabt olunmuşdur
1625
diyicek mezbûr Hüseyin Çelebi’den suâl olundukda gıbbe’l-inkâr ve akîbü’l-iştihâd Hacı Mehmed
bin Şücâ ve Ferhad Hoca bin Sencer ve’l-imâm ve Kasım bin Hasan nâm kimesneler mütevellî-i mez-
bûrun kasrıi yedine muvâfık şehâdet idüb şehâdetleri gıbbe’t-tezkiyeti’ş-şer‘iyye hîn-i kabûlde vâkiʻ
olacak Hüseyin Çelebi el-mezkûr ben dahi babam merhûm Hacı Ali vakf itdiği meblağ-ı merkûmu ve
dükkânları vakf-ı mezkûr üzere kabûl eyledim lâkin ekser ulemâ re’yi üzere nukûdun vakfiyyeti sahîh
olmadığına binâen hâliyâ zikr olunan vakfdan rücû‘ idüb meblağ-ı merkûm on bin akçe ve dükkânlar
mâl-ı mevrûsumdur mülküme redd olunmasını taleb iderim diyicek mütevellî-i mezbûr dahi İmâm
Züfer katında nukûdun vakfı sahîhdir ve ânın zimmetinde olan şurût dahi sahîhdir meblağ-ı merkûm
mâl-ı vakfdır virmezin deyu hâkimü’l-vaktden hükm taleb eyleyecek hâkimü’l-vakt dahi asl-ı vakfın
ve zımnında olan şurûtun sıhhatine ve lüzûmuna kazâ eyledikde mezkûr Hüseyin Çelebi İmâm Züfer
katında nukûdun vakfı sahîhdir lâkin lâzım değildir meblağ-ı merkûmun vakfiyyetinden rücû‘ taleb
eyledikde hükm-i hâkim olmağla sıhhat-i vakf müttefikun aleyh oldu eğerçi İmâm Züfer ile İmâm-ı
Aʻzam katında sıhhat-i vakfa lüzûm lâzım değildir ammâ İmâm Yusuf ile İmâm Muhammed katında
mütevellîye teslîmden sonra sıhhat-i vakf lüzûmundan mufârık olmaz anlar kavliyle lüzûm-ı vakfa
hükm olunmak taleb iderim didikde meblağ-ı merkûmun ve dükkânların vakfiyyetine sıhhatine ve
lüzûmuna ve zımnında olan şurûtun sıhhatine hükm olundu hükmen sahîhen şer‘iyyen müseccelen
müebbeden müttefikan aleyh bi-haysu lâ-yecûzi baʻdehu ânın tahrîfe ve ta‘tîle ve tağyîre ve tebdîle
bi-vechin mine’l-vücûhi ve sebebi mine’l-esbâb Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ is-
muhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Meliki’l-Hakîm
cerâ zâlike ve hurrire fi-şehri Rebî‘ülevvel min-şuhûr sene selâse ve seb‘în ve tis‘a miʻe.
Şuhûdü’l-hâl: Abdi bin Mehmed, Salih bin Kasım, Mustafa bin Firuz, Murad bin Hüseyin, Mustafa
bin Hacı Mehmed, Mustafa bin Ahmed, Memi bin Mustafa, Nasuh bin Abdullah, Aydın bin İshak,
Hacı Ali bin Nasuh ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
Sebeb-i tahrîr oldur ki Bezdilü Hacı Ali evkâfına mütevellî olan Şücâ bin Mustafa nâm kimesne Hü-
seyin Çelebi ibn Hacı Ali nâm kimesneyi (Saraybosna’da) meclis-i şer‘a ihzâr idüb eyitdi ki mezbûr
Hüseyin Çelebi’nin babası müteveffâ Hacı Ali bin ( ) hâl-i hayâtında ve kemâl-i sıhhatinde iken
mahmiyye-i Saray’da Belve Mahallesi’nde binâ itdüği mescid masârıfı içün mahmiyye-i mezbûrede
Frenkler Çarşusı kurbunda bir tarafı Dîvâne Hüseyin bir tarafı Yunus bin Abdullah ve bir tarafı Ayas
Paşa Hammâmı çirkefili ve bir tarafı tarîk-i âm ile mahdûd olan dükkanı ve İzvornik Kazâsı’nda
Aşağakituzla nâm kasabada bir tarafı Turali Bey mülkiyle ve üç tarafı tarîk-i âm ile mahdûd olan on
iki bâb dükkanı ve kasaba-i mezbûrede bir tarafı Haraççı Rüstem mülkiyle ve üç tarafı tarîk-i âm ile
mahdûd olan on iki bâb dükkanı ki cümle yirmi bâb dükkan ile on bin akçeyi hasbeten li’llâhi’l-Azîm
vakf-ı müebbed ile vakf idüb baʻdehu vakfa enfa‘ olmağın mahmiyye-i Saray’da olan mahdûd-ı
mezkûr dükkanı mahmiyye-i mezkûrede Aşçılar Çarşusu’nda iki tarafı Hacı Haydar vakfiıyla bir tara-
fı Hüsrev Bey Vakfıyla ve bir tarafı tarîk-i âmla mahdûd olan bir buçuk dükkana merhûm Hüsrev Bey
tâbe serâh ile istibdâl idüb ve vâkıf-ı mezbûr Hacı Ali şöyle şart eylemişdir ki; meblağ-ı merkûm onu
on bir akçe hesâbı üzere mu‘âmele-i şer‘iyye olunub ribhinden hâsıl olan akçeden zikr olunan yirmi
buçuk dükkanlar taʻmîr ve termîm olunduktan sonra mescid-i mezkûrda her kim imâm olursa yevmî
üç akçe ve mescidin mumuna ve hasırına ve cihet-i te’zînine yevmî iki akçe ve mütevellîye yevmî bir
akçe vazîfeleri virile deyu vakf ve şart idüb meblağ-ı merkûmu ve dükkanları teslîm-i ile’l-mütevellî
eyleyüb otuz dört yıldan berü vech-i meşrûh üzere şart-ı vâkıf muktezasınca vakfiyyet üzere zabt
olunmuşdur diyecek mezbûr Hüseyin Çelebi’den su’âl olundukda gıbbe’l-inkâr ve gıbbe’l-istişhâd
Hacı Mehmed bin ishak ve Ferhad Hoca bin Timur el-imâm ve Kasım bin Hasan nâm kimesneler mü-
1626
tevellî-i mezbûrun takrîrine muvafık şahâdet idüb şahâdetleri gıbbe’t-ta‘dîli’ş-şer‘î hîn-i kabulde vâkiʻ
olıcak Hüseyin Çelebi el-mezkûr ben dahi babam merhûm Hacı Ali vakf itdüği meblağ-ı merkûmu ve
dükkanları vech-i mezkûr üzere kabûl eyledim lâkin ekser ulemâ re’yi üzere nukûdın vakfiyyeti sahîh
olmadığına binâen hâliyen zikr olunan vakıfdan rücû‘ idüb meblağ-ı merkûm on bin akçe ve dükkan-
ları mâl-ı murisimdir mülküme redd olunmasın talebi derin diyicek mütevellî-i mezbûr dahi İmâm
Züfer katında nukûdun vakfı sahîhdir ve ânın zımnında olunan şurût dahî sahîhdir meblağ-ı merkûm
mâl-ı vakıfdır virmezin deyu hâkimü’l-vaktden hükm taleb eyliyecek hâkimü’l-vakt dahi asl-ı vakfın
ve zımnında olunan şurûtun sıhhatine ve lüzûmuna kazâ eyledikde mezbûr Hüseyin Çelebi İmâm Zü-
fer katında nukûdın vakfı sahîhdir lâkin lâzım değildir meblağ-ı merkûmun vakfiyyetinden rücu‘ taleb
eyledikde hükm-i hâkim müte‘allik olmakla sıhhat-i vakf müttefekun aleyh oldu eğerçi İmâm-ı Aʻzam
katında sıhhat-i vakfa lüzum lâzım değildir ammâ İmâm Ebû Yusuf ile İmâm Muhammed katında mü-
tevellîye teslîmden sonra sıhhat-i vakf lüzûmundan mufârık olmaz anlar kavliyle lüzûm-ı vakfa hükm
olınmak talebi derin didikde meblağ-ı merkûmun ve dükkanların vakfiyyetinin sıhhatine ve lüzûmuna
ve zımnında olınan şurûtın sıhhatine hükm olındı hükmen sahîhan şer‘iyyen müseccelen mü’ebbe-
den müttefekan aleyh bi-haysu lâ-yecûzu baʻde zâlik tahrîfuhu ve ta‘tîluhu ve tağyîruhu ve tebdîluhu
bi-vechin mine’l-vücûh ve sebeben mine’l-esbâb Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ
ismuhu ale’llezîne yübedilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhi’l-Meliki’l-Hakîm
cerâ zâlike ve hurrire fî-şehri Rebî‘ülevvel min-şuhûr sene selâse ve seb‘în ve tis‘a miʻe.
Şuhûdü’l-hâl: Mustafa bin Hacı Mehmed, Murad bin Hüseyin, Mustafa bin Firuz, Salih bin Kasım,
Abdi bin Mehmed, Nazar Hoca bin Sadi, Memi bin Mustafa, Nasuh bin Abdullah, Pîri bin İnehan,
Hacı Ali bin Nasuh ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
1627
Perlifiç Salih Ağa bin Ali Vakfı
Trebin Kasabası’nda bulunan Loliçe Mahallesi sakinlerinden Perlifiç Salih Ağa bin Ali’nin, gelirinden
Hünkâr Camisi imam-hatibine, müezzine ve Zâhid Mahallesi’nde bayanların dini eğitimlerinden
sorumlu olan kişiye maaş olarak verilmek üzere bir ev, bir dükkân ve bir bağ vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Perlifiç Salih Ağa ibn Ali, inhabitant of Trebin, Loliçe Quarter. According to the
waqfiyye a house, a shop and a vineyard are endowed in order to pay salaries of imam-hatib and
muezzin of Hünkar Mosque and to pay the salary of the attendant who is in charge of the education
of the women in Zahid Quarter.
Ovo je vakufnama Perlifić Salih Age, sina Alijevog, nastanjenog u mahali Loliće u Trebinju. Prema
vakufnami, uvakufljena je kuća, dućan i vinograd kako bi se iplatile plate imam-hatiba i mujezina
Hunkar džamije i plate učitelja koji je zadužen za podučavanje žena u mahali Zahid.
10 Rebiülahir 1323 / 14 Haziran 1905

el-Emru hasbemâ zukira fîhi nemmekahu’l-fakîr ileyh teʻâlâ azze şânuhu Mehmed Bahşiçzâde Zülfi-
kar İsmet el-müvellâ el-hilâfe bi-Trebin.
Tahrîr-i kitâb-ı şer‘î oldur ki tahakkuk olunan özr-i şer‘îye binâen husûs-ı âti’l-beyânın mahallinde
ketb ve tahrîr içün bi’l-iltimâs bu dâ‘îleri bi’z-zât Trebin Kasabası’nda kâin Loliçe Mahallesi sâkin-
lerinden Perlifiç Salih Ağa ibn Ali hânesine varub cerîde-i şer‘iyyede mestûrü’l-esâmî müslimîn ile
akd-i meclis-i şer‘-i a‘lâ itdikde ta‘rîf-i şer‘le ma‘rûf olan sâhibü’l-hayrât ve râgıbü’l-hasenât merkûm
Salih Ağa meclis-i ma‘kûd-ı mezkûrda zikri âtî vakf ve li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği
Trebin Kalʻası mütevellîsi Resuliçzâde Yusuf Bey ibn İsmail Bey mahzarında ikrâr-ı tâmm ve iʻtirâf-ı
sarîh-i mer‘î idüb didi ki:
Vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde şirâen emlâk ve hakkım olub kalʻa-i mezkûrda vâkiʻ
şark tarafından Sarrâc Hüseyin’in ve garb tarafından tarîk-i âmm ve cenûb tarafından benim hânem ve
şimâl tarafından tarîk-i hass ile mahdûd ve mümtâz doksan beş numrolu mutasarrıf olduğum bir bâb
mülk menzilim ile Trebin Çarşusu’nda vâkiʻ şark tarafından çarşu caddesi ve garb tarafından Resul
Beyzâde Abdurrahman Bey’in mülkü ve cenûb tarafından Arslangiç Hüseyin’in ve şimâl tarafından
Fettah Agiç Ahmed Efendi’nin dükkânları ile mahdûd ve mümtâz iki yüz altmış yedi numrolu mu-
tasarrıf olduğum bir bâb dükkânımı ve Loliçe Mahallesi hudûdunda vâkiʻ şark tarafından vakf bâğı
ve tarîk ve garb tarafından Zobçoviç Hacı Mustafa Ağa’nın vereselerinin bâğları ve cenûb tarafından
tarîk-i âmm ve şimâl tarafından mer‘î ve tarîk-i âmm ile mahdûd altmış kıyye tohum isti‘âb ider Kar-
yovidol dimekle ma‘rûf bir kıt‘a bâğımı kâffe-i müştemilâtıyla ve cemîʻ tevâbî ve levâhıkıyla hasbeten
li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâtihi fî-külli’l-usûl vakf-ı sahîh-i şer‘î ile müebbed habs-i sarîh-i mu-
halled ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Ben hayâtda oldukca emlâk ve ebniye ve bâğ-ı mezkûru kendim tasarruf ve temettu‘ ve icârât ve hâ-
1628
Perlifiç Salih Ağa bin Ali Vakfı
sılâtlarını ahz ve kabz ve keyfe mâ-yeşâ levâzımât-ı zarûrîyeme harc ve sarfa muhayyir olmak üzere
vefâtımdan sonra mülk menzil-i mezkûrun icâre-i senevîsi kalʻa-i mezkûre Hünkâr Câmiʻ-i Şerîfi’nde
imâm ve hatîbi her kim olursa yalnız her sene birer Kur’ân-ı Kerîm hatme-i şerîfi kırâat ve rûhuma
ihdâ itmek mütebâkîsini kendülerine vazîfe olmak üzere ahz itmelerini ve dükkân-ı mezkûrun icâre-i
senevîsi câmiʻ-i şerîf-i mezkûrun müezzini her kim olursa kezâlik her sene birer Kur’ân-ı Kerîm hat-
me-i şerîf kırâat ve babam Ali’nin rûhuna ihdâ ve mütebâkîsi kendülerine vazîfe olmak üzere ahzlarını
ve mezkûr Karyovidol bâğımın senevî husûle gelecek hâsılât-ı senevîsi Zâhid Mahallesi’nde etfâl-i
inâs-i İslâmiyeyi ta‘lîm-i ulûm-i dîniyyeyi mu‘allim her kim olursa kezâlik her sene birer Kur’ân-ı
Kerîm hatm-i şerîfi kırâat ile vâlidem Fatma’nın rûhuna ihdâ ve mütebâkîsini kendülerine vazîfe ol-
mak üzere ahzlarını şart ve tahsîs eyledim umûr-ı evkâf-ı mezkûru nezâret ve şurût ve vezâif-i mezkû-
ru îfâ itmek ve’l-hâsıl her emirde müstakil olarak icrâsı hakkında şimdiki hâlde Trebin evkâf-ı şerîfi
idâre ve nezâret iden mûmâ ileyh Yusuf Bey’i mütevellî nasb ve taʻyîn eyledim ve umûr-ı şurûtaya
kimesne müzâhim ve mânî‘ ve münâzî‘ vâkiʻ olmamak üzere batnen baʻde batnin tevliyet ve cihât-ı
sâireyi merkûma tevcîh ve taʻyîn Trebin icrâ-yı ahkâm-ı dîn-i mübîn ve ihyâ-yı aʻlâm-ı şer‘-i metîn
iden nâibü’ş-şer‘ efendilerinin re’y ve tedbîrlerine mufavvaz ola deyu nasb ve taʻyîn ve tahsîs ve şart
ve kayd ve tenfîz ile ebniye ve bâğ-ı mezkûru kâffe-i müştemilâtıyla fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i
mûmâ ileyhe teslîm eylediğimde ol dahi sâir mütevellîyân gibi ahz ve kabz ve kabûl eyledim didikde
gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı mûmâ ileyh Salih Ağa kelâmını semt-i âhere sârif olub akâr imâm-ı
aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife el-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘
meşrûʻ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında vâkıf menâfî‘-i vakfı nefsine
şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve ebniye ve bâğ-ı mezkûru ke’l-evvel
mülküme istirdâd iderim diyicek mütevellî-i mûmâ ileyh cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan
minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî
hazretleri vâkıf vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile meclis-i
şer‘-i şerîfde müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarından nezd-i şer‘-i
şerîfde dahi tarafeynin edillesine nazaran ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-
cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna taraf-ı şer‘-i şerîfden hükm olmağın
min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu
ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-aşer min-şehri
Rebî‘ulâhir li-sene selâse ve ışrîn ve selâse mie ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Zobçoviç Hasan Ağa ibn Salih, Molla Hociç Mustafa Ağa ibn Derviş, Haydar Hociç
İsmail Ağa ibn Derviş ve gayruhum.
1629
Resuliçzâde Abdurrahman Bey ve Arkadaşları Vakfı
Trebin Kasabası eşrafından Resuliçzâde Abdurrahman Bey, Şehroviç Murat Efendi, Defterzâde
Yusuf Bey, Kaptanzâde Ragıp Bey, Hacı ismailoviç Veli Efendi, Çoltiç Muharrem Ağa ve Resuloviç
Mustafa Ağa’nın satın aldıkları avlulu bir evi geliri, Trebin Kalesinde bulunan İslam Kız Mektebinin
görevlilerine ve sair masraflarına sarf edilmek üzere vakfetmeleri.
It is the waqf charter of Resuliçzâde Abdurrahman Bey, Şehroviç Murat Efendi, Defterzâde Yusuf Bey,
Kaptanzâde Ragıp Bey, Hacı ismailoviç Veli Efendi, Çoltiç Muharrem Ağa ve Resuloviç Mustafa Ağa
who are notables of the town of Trebin that they endow of a house with its courtyard which they bought
that the income to be spend for the attendants of Islamic Girl’s School in Trebin Castle and for other
expenditures of it.
Ovo je vakufnama Resulićzâde Abdurahman bega, Šehrović Murat Efendi, Defterzâde Jusuf Bega,
Kaptanzâde Ragib Bega, Hadži Ismailović Veli Efendi, Ćoltić Muharem Age i Rasulović Mustafa Age,
uglednih ličnosti grada Trebinje kojom su uvakufili kuću sa dvorištem koju su kupili kako bi se prihod
trošio za one koji pohađaju Islamsku djevojačku školu u Trebinje kuli i za druge slične trškove.
29 Zilhicce 1325 / 2 Şubat 1908

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi V-263762.
Trebin Kasabası eşrâfından Resuliçzâde Abdurrahman Bey ibn el-Hâc Ömer Hakkı Bey ile Şehoviç
Murad Efendi ibn Mahmud Ağa ve Defterdârzâde Yusuf Bey ibn el-Hâc Ahmed Bey ile Kapudanzâ-
de Ragıb Bey ibn İsmail Bey ve Hacı İsmailoviç Veli Efendi ibn Mehmed Ağa ve Çoltiç Muharrem
Ağa ibn Ali ve Resuloviç Mustafa Ağa ibn Mehmed her birisi Trebin mahkeme-i şer‘iyyesinde kâin
meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikri âtî vakfiyelerini li-ecli’t-tescîl mütevellî ve nâzır-ı muvakkat nasb
ve taʻyîn eyledikleri İsmail bin Derviş Ağa Haydar Hociç mahzarında her birisi kendü taraflarından
bi’l-asale ve cerîde-i şer‘iyyede mazbûtü’l-esâmî hamiyetkârân-ı İslâm taraflarından bi’l-vekâle ik-
râr-ı tâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb didiler ki vaktâ ki bu dâr-ı fenâ bî-sebât ve bî-bekâ olub na‘îm-i
ma‘razı zevâlde ve mukîmi şeref-i irtihâlde olduğunı mülâhaza idüb es-sadakâtü fidyetün li’l-me‘âsî
“yevme yû’hazü’l-mücrimûne bi’n-nevâsî” ma‘lûmumuz olduğu ecilden vakf-ı âti’z-zikrin sudûruna
değin silk-i milk-i sahîhimizde münselik ve tanzîm olub kasaba-yı mezkûrede Yoliçe Mahallesi hu-
dûdunda Raşocu mevkî‘inde vâkî‘ şark tarafında Serençoviç Sadık’ın veraselerinin ve garb tarafın-
dan tarîk ve cenûb tarafından verase-i mezkûrenin arâzisi ve şimâl tarafından İslam mezâristânı ile
mahdûd şirâen mutasarrıf olduğumuz bir bâb hâne ile havlû bi-cümleti’t-tevâbî‘ ve’l-levâhık ve kâf-
feti’l-hukûk ve’l-merâfık hasbeten li’llâhi te‘âlâ ve taleben li-merzâtîhî vakf-ı sahîh-i şer‘î ve habs-i
sarîh-i mer‘î vakf ve habs idüb şöyle şart eyledik ki;
İlâ-aher ve baʻde’l-inkırâzi’l-küll menzil-i mahdûd-ı mezkûr icâre-i şer‘iyye ve nizâmiye ile ahere îcâr
olunub hâsıl olan meblağdan senevî virgü ile taʻmîratı ve termîmat-ı lâzımesinden bâkî kalan Trebin
Kal‘ası’nde etfâl-i inâs-i islâmiyye mektebinde ta‘lîm-i ulûm-ı dîniyye hidmetinde istihdâm olunacak
mu‘allimler içün vazîfe ve masârıfât-ı cüz’iyyât-ı sâiresine harc ve sarf oluna ve mürûr-ı eyyâm ve
1630
Resuliçzâde Abdurrahman Bey ve Arkadaşları Vakfı
kürûr-ı şuhûr ve avâm ile mekteb-i mezkûre bir fütûr terettüb idüb şerâ‘it-i mezkûreye riʻâyet müte‘az-
zire olur ise icâre-i mezkûre mutlaka ta‘lîm-i ulûm-i diniye içün nasb olacak mu‘allimîn vazîfelerine
sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyyyün-i masârıf ve kuyûd idüb menzil-i mahdûd-ı mezkûru fâri-
gan ani’ş-şevâgil mütevellî ve nâzır-ı muvakkat-ı merkûma teslîm ol dahi vakfiyet üzere kabz ve tesel-
lüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi didiklerinde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî
vâkıf-ı mûmâ ileyhim semt-i vifâkdan semt-i şikâka âzim ve mütevellî-i merkûm ile husûmet ve nizâ‘a
câzim olub vakf-ı akâr muhtâr-ı eimme-i ahyâr olan İmâm-ı Aʻzam hazretleri indinde sahîh lâkin men-
zile-i âriyetde olub şeref-i lüzûmu müstelzim olmamağla vakf-ı mezkûrdan rücû‘ câiz ve râci‘i emr-i
meşrû‘ı gayr-ı mütecevviz olmağın menzil-i mezkûru ke’l-evvel bi’l-asâle ve bi’l-vekâle mülkümüze
istirdâd ideriz didiklerinde mütevellî-i merkûm İsmail cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan min-
vâl üzere olmadığı cây-ı eşkâl değildir lâkin Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-İmâmi’s-sâni hazretleri katında
vâkıf mücerred vakaftu dimekle İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm-i
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezkûr sahîh lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile huzûr-ı
şer‘de müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibler olduklarında mahkeme-i şer‘iyyece
dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî bey-
ne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh
ve lâzım olduğu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu
inne’llâhe semî‘un alîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’t-tâsi‘ ve’l-ışrîn min-şehri Zilhicceti’ş-Şerîfe
li-sene hamse ve ışrîn ve selâsemi’etin ve elf /Fi 2 Şubat Sene 907
ed-Dâ‘î Nâib-i Kazâ-i Trebin
1631
Tuzla
Tuzla
Osman Efendi bin Süleyman Vakfı
Osman Efendi bin Süleyman Vakfı
Yukarı Tuzla Kasabası Çarşı Mahallesi’nden Süleyman oğlu Osman Efendi’nin geliri, inşa eylediği
medresenin bakım-onarım ve görevli giderlerine sarf olunmak üzere kasaba çarşısında iki adet
dükkanını ve 800 kuruş nakit parasını vakfetmesi.
In order to pay for maintanence and repair works and the attendants of madrasa he commissioned;
Osman Efendi, the son of Süleyman, from Çarşı Neighborhood in Yukarı Tuzla town endowed two
shops in the town bazaar and 800 kuruş cash money.
U svrhu održavanja i popravki, te isplatu službenika medrese koju je osnovao Osman Efendi, sin
Sulejmanov iz Čarši mahale u Gornjoj Tuzli, uvakufio je dva dućana u gradskoj čaršiji i novčani iznos
od 800 groša.
27 Rebiülevvel 1249 / 14 Ağustos 1833

Vakf-ı nukûd ve dekâkîn-i sâhibü’l-hayrât Osman Efendi ibn Süleyman an-sükkân-ı Mahalle-i Çarşu
der-Kasaba-i Memleha-i Bâlâ der-Eyâlet-i Bosna berây-ı medrese-i şerîfe der-mahalle-i mezkûr mü-
ceddeden binâ kerde-i vâkıf-ı mezkûr kayıd şode müceddeden be-Muhâsebe-i Evkâf-ı Küçük ber-mû-
cib-i vakfiyye-i ma‘mûlun bihâ bâ-arz-ı Mehmed Emin Efendi Nâib-i Kazâ-i Memleha-yı Bâlâ ve
bâ-iʻlâm-ı Avnizâde fazîletlü Mehmed Sadullah Efendi hazret-i Kazasker-i Rumeli ve bâ-fermân-ı âli
el-vâkiʻ fi 17 Cemâziyelâhir 1249.
Mâ-zukira fi-haze’l-kitâbü’n-nâtıkı bi’s-sıdkı ve’s-sevâb mine’l-vakfi ve’l-habsi ve’t-tesbîli ve’l-hük-
mi bi’s-sıhhati ve’l-lüzûmi ve’t-tescîli sadera annî ve vaka‘a minnî âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî bey-
ne’l-eşrâfi’l-eslâf harrerehu’l-fakîru ilâ-keremi Rabbi’l-Mu‘în mazhar-ı nûr-i ilâhî Mehmed Emin
bi’n-niyâbeti bi-kazâ-i Memlehâ-i Bâlâ gufire lehumâ.
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedin ve alâ-âlihi ve
sahbihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat nisâb ve vesîka-i rif‘at-i müstetâbın tahrîr ve inşâ ve tastîr ve imlâsı-
na bâdî oldur ki Eyâlet-i Bosna Memlaha-i Bâlâ Kasabası’nda Çarşu Mahallesi sükkânından Osman
Efendi bin Süleyman nâm kimesne meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde ve mahfel-i dîn-i münîf-i ezherde
zikrî âti vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Molla Mehmed bin Osman nâm ki-
mesne mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb mahalle-i mezbûrede kâin silk-i
mülk-i sahîhimde münselik lede’l-ahâli ve’l-cîrân ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-müştemilât arsa-i hâliye üze-
rine atyeb-i mâl ve enfes-i menâlimden binâ ve inşâsına muvaffak olduğum medrese-i şerîfe ve kezâlik
atyeb-i mâl ve enfes-i menâlimden kasaba-i mezbûrede çarşu derununda vâkiʻ bir tarafdan Mustafa
Ağa dükkânı ve bir tarafdan memleha-yı bi’r ve iki tarafdan tarîk-i âmm ile mahdûd iki bâb mülk
dükkân ve kezâlik atyeb-i mâl ve enfes-i menâlimden ifrâz ve kemâl-i imtiyâz ile mümtâz eyledi-
ğim sekiz yüz kuruş nakdimi hasbeten li’llâhi’l-Meliki’l-Ehad ve taleben li-merzâti’r-Rabbi’s-Samed
1635
vakf-ı sahîh-i muhalled ve habs-i sarîh-i mer‘î müebbed ile vakf ve habs idüb şöyle taʻyîn-i şurût ve
tebyîn-i kuyûd eyledim ki:
Medrese-i mezkûreye ulemâ ve sulehâdan bir zât-ı şerîf müderris olub medrese-i mezbûrede ulûm-ı
nâfi‘a neşr eyleye ve zikr olunan iki bâb dükkân icâre-i misilleri ile âhare îcâr ve meblağ-ı mevkûf-ı
merkûm sekiz yüz kuruş rehn-i kavî ve kefîl-i melî yâhûd ikisinden biri ile ba re’y-i mütevellî onu
on bir buçuk hesâbı üzere alâ-vechi’l-helâl istirbâh ve istiğlâl olunub hâsıl olan nemâsından vakf-ı
mezkûruma mütevellî bulunan kimesne yevmî sekiz akçe vazîfe-i tevliyeti ahz eyliye ve medrese-i
mezkûre müderris olan zâta ğalle-i mezkûreden yevmî kırk akçe vazîfe virile ve fazla kalur ise yed-i
mütevellîde cem‘ ve hıfz olunub zikr olunan dükkânların ve medrese-i mezkûrenin lede’l-iktizâ taʻmîr
ve termîmine harc ve sarf oluna ve vakf-ı mezkûrun tevliyeti hayatda oldukça kendisi ve baʻde’l-vefât
evlâd ve evlâd-ı evlâd-ı zükûr ve inâsının batnen baʻde batnin ekber ve erşed ve umûr-ı vakfa a‘le-
mine meşrûta ola ve ne‘ûzu bi’llâhi teʻâlâ evlâdım münkariz olursa kasaba-i mezkûre ahâlîsinden bir
mütedeyyin kimesne re’y-i hâkimü’ş-şer‘ ile mütevellî nasb olunub ve dersiyye-i mezkûrenin mah-
lûlu vuku‘unda kasaba-i mezkûre mahkemesinde ulemâ ve sâir vücûh-ı belde hâzır oldukları halde
lede’l-imtihân ehliyeti zâhir olan kimesneye tevcîh oluna ve vakf-ı mezkûrun bi’l-cümle şurût ve
kuyûdunun tebdîl ve tağyîri ve taklîl ve teksîr ve idhâl ve ihrâcı merreten baʻde ûlâ ve kerraten baʻde
uhrâ yedimde ola ve mürûr-ı eyyâm ve dühûr ile şurût-ı mezkûreye riʻâyet müte‘azzire olur ise ğallât-ı
vakf-ı mezkûr mutlaka fukarâ-yı müslimîne meşrûta ola deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle zikr
olunan medrese ve iki bâb dükkan ve nakd-i mevkûfu fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm
eylediğimde ol dahi tesellüm ve kabz ve evkâf-ı sâire mütevellîleri misüllü tasarruf eyledi didikde ğıb-
be’t-tasdîk vâkıf-ı mûmâ ileyh vakf-ı mezkûru ihkâm ve şurût ve kuyûdunu istihkâm kasdıyla inân-ı
kelâm-ı hayr encâmını semt-i âhere atf ile vakf-ı mezkûrdan rücu‘ ve mevkûfları mülküne istirdâd
eylediğinde mütevellî-i mezbûr dahi redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb
tûbâ lehu ve hüsnü meâb efendi huzûrunda kemâ hüve’l-mestûr fi’l-kütübi’l-fıkhiyye müterâfi‘ân ve
her biri muktezâsınca fasl u hasma tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh dahi tarafeynin kelâmı-
na nazar ve mennâ‘un li’l-hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf
alâ-kavli men yerâhu mine’l-eimmeti’l-eşrâf zikr olunan vâkıfların evvelen sıhhat ve sâniyen lüzûmu-
na hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-yı sarîh-i mer’î etmeğin min-ba‘d evkâf-ı mezkûre sahîh ve lâzım ve
mütehattim olub nakz ve nakîzine asla mecâl muhâl ve tebdîl ve tağyîri adîmü’l-ihtimâl oldu Fe-men
ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi‘ ve’l-işrîn min-Rebî‘u’’l-evvel li
sene tis‘a ve erba‘în ve mieteyn ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Mustafa Ağa, Derviş Ağa, İbrahim Ağa, Mustafa Hasan Ağa, Çarşu İmâmı Ömer Efen-
di, Fevki Ahmed Efendi, Zilki Câmi‘-i Şerîfi Hatîbi Ali Efendi, Hatîb Mustafa Efendi, Ak Câmi‘-i
Şerîfi Hatîbi Yusuf Efendi.
1636
Ömer Bey Vakfı
Ömer Bey Vakfı
Yukarı Tuzla’dan Ömer Bey’in 18.000 kuruş nakit parasını malından ayırarak Çarşı Camii, Âmil Ali
camilerinde Cuma günleri mukabele okunmak, her sene Ramazan ayında hatim okunmak ve kendisine
Kız Türbesi denen yerde türbe yapılması için vakfetmesi/vasiyet etmesi.
It is the waqf charter of Ömer Bey from Yukarı Tuzla that he endows, seperating it from his property,
18.000 kurush cash money for reading mukabala (reading Qur’an correspondingly) on Fridays in
Çarşı and Amil Ali mosques, for reading hatim anually in the month of Ramadan, and for building a
tomb for him in the place called Kız Türbesi.
Ovo je vakufnama Omer Bega iz Gornje Tuzle koji je, izdvajajući iz svoje imovine, uvakufio novac
u iznosu od 18.000 groša za učenje mukabela petkom u čaršiji i Amil Ali džamiji, za učenje hatmi
godišnje u mjesecu Ramazanu i za izgradnju mezara za njega u mjestu po imenu Kız Turbesi.
17 Şevval 1288 / 30 Aralık 1871

Bâdi-i terkîm oldur ki işbu bin iki yüz seksen sekiz senesi mâh-ı Şevvâl-i Şerîfin on yedinci günü târi-
hiyle bi-keremihi teʻâlâ el-yevm üzerimde bir kere farz olan hacca bedel edâ olunmak üzere ve Tuzla-i
Bala’da vâkî‘ Çarşu Câmiʻ-i Şerif ile Âmil Ali Câmiʻ-i şerîfinde beher Cumʻa gününde mukâbele
olunmak üzere câmi‘ayn-i mezkûreteynde beher Ramazân-ı şerîfde birer def‘a hatim-hanlık olunmak
üzere ve kasaba-i mezbûrede vâkî‘ Kız Türbesi denilen mahalde müceddeden bir türbe binâ olunmak
üzere ve lâzım olan on sekiz bin guruş masârıfâtı kendi sülüs malımdan ifrâz iderek ve mezkûr hizmet-
leri rü’yet ve tesviye itmek üzere kasaba-ı mezbûre ahâlîsinden karındaşım bulunan el-Hâc Mustafa
Ağa’yı vasiyy-i muhtâr nasb ve taʻyîn eyleyüb şöyle ki:
Ağa-yı mûmâ ileyh vasiyyetinde sadâkat ve istikâmet eyleyüb ömrü oldukça ed-dâllû ale’l-hayri
kefâ‘ilîhî hadîs-i şerîfi mazhar buyurulmağa sa‘y idüb gayret eyleye ve batnen baʻde batnîn bu ve-
cihle hüsn-ı nezârete dikkat olunması himmet buyurmak bu âcizeden ricâ olunur ve mâdam ki ağa-ı
mûmâ ileyh vekâlet ve vasiyyetimi kabûl ve lâyık-ı vech üzere ifâ-yı hidmet itmek muktezî ve ka’il
olub me’muriyetine muhâlefet ve müdâhele olunmasın içün işbu senedi şuhûd ve udûl huzurlarında
bi’t-tahrîr ağa-yı mûmâ ileyhâ iʻtâ kılındı fi 17 Şevvâl sene 1288.
El-âcize el-müvekkiletü’l-mûsiyy-i müvellâ Handân-ı kadîmden Ömer Bey’in zevcesi Fatma Hatun
Şuhûdü’l-hâl: Çineli zevcim Ömer Bey, Tuzla-i Bâlâlı Ömer Efendi, Yine Kasaba-yı mezbûreli Yahya
Ağa, Çineli Salih Agiç Ali Ağa, Kasaba-yı mezbûreli Aviç Ömer Ağa ve gayruhum mine’l-hazırîn.
1637
Hacı Mehmed Pasiç Vakfı
Yukarı Tuzla Kasabası’ndan Hacı Mehmet Pasiç’in bir adet mukataa bahçesini kasabada bulunan
Ak Camide Ramazan ayında hatim okunması ve caminin ışıklandırma giderleri için vasiyet yoluyla
vakfetmesi.
It is the waqfiye of Hacı Mehmet Pasiç from the town of Yukarı Tuzla that through his will he endows
one mukataa garden to be used for reading hatim at Ak Mosque in the town in the month of Ramazan
and lightening expenses of the mosque.
Ovo je vakfija putem vasijeta da je Hadži Mehmed Pašić iz Gornje Tuzle uvakufio mukata baštu da se
od prihoda pokriju troškovi učenja hatme uz Ramazan i osvjetljavanje Ak džamije.
4 Şaban 1299 / 21 Haziran 1882

E‘ûzü bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm, Bi’smi’llâhi’r-Rahmâni’r-Râhîm

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlinâ Muhammedin ve alâ-âlihi ve
ehl-i beytihi ecma‘în. Emmâ ba‘d Sizden birinize ölüm geldiği zaman eğer bir hayır (mal v.s) bırakır-
sa, anne-babaya ve yakınlarına (akrabalarına) marufla (örf ve adete uygun olarak) vasiyet etmek, siz
muttekilerin (takva sahiplerinin) üzerine (yerine getirilmesi gereken) bir hakk (bir borç) olarak farz
kılındı ayetinin gereğini kim ihya ederse Allah teala hazretleri de iman bakımından onu ihya etsin.
İslam hukukçuları (Allah onlara rahmet eylesin) şöyle demektedir “her kim vasiyet etmeden ölürse
ruhu kıyamet gününde diğer ruhlar arasında sessiz kalır” bu sebeple bu vasiyyeti yerine getirmek
her Müslüman erkek ve kadının üzerine vaciptir. Ben âciz, Allah’a muhtaç, aşağılık el-Hâc Mehmed
Paşo’yum ve vasiyyetim oldur ki kendi tarafımdan vekâleten vasiyy-i muhtarım bulunan Hacı Abdiç
Hacı Ahmed nâm kimesne bir kıt‘a mukâta‘a bahçesi Ak Câmi‘-i şerifi taʻmîr ve Ramazan’da hatm-i
şerîf ve mukavva dört kıyye ve hâsılât-ı mezkûrenin öşr-i vergi-yi ez-gayrîden vasiyy-i muhtârım ye-
dine beşinci kuruş verilsün ve kendi nâzirûn hiç kimse muhâlefet itmesin kendisi ölünceye kadar işbu
bir kıt‘a vasiyetnâmemiz bi’t-temhîr vasiyy-i muhtârım yedine i‘tâ kılındı fî 4 Şa‘bân sene 99.
el-Vâkıf Tuzla-i Bâlâ kasabalı Hacı Mehmet Paşiç
Şuhûdü’l-hâl: Osman Sipâhi ve Muyo Sipâhi ve Mehmed Abdoviç ve Abdullah Paşiç ve İbrahim Paşiç
ve Gayruhum. Tubbika asluhu.
1638
Hacı Mehmedoviç Hüseyin Ağa bin Hacı Mehmed Vakfı
Hacı Mehmedoviç Hüseyin Ağa bin Hacı Mehmed Vakfı
Tuzla’nın Bala Kasabası Çarşı Mahallesi’nden Hacı Mehmet oğlu Hüseyin Ağa’nın 7674 kuruş nakit
parasını, işletilerek geliri kasabadaki medrese mualliminin ücretinin verilmesi, medresenin tamiri ve
senede iki hatim okunması hizmetlerine harcanmak üzere vakfetmesi.
It is the waqfiye of Hüseyin Ağa (son of) Hacı Mehmet from Çarşı Mahale in the Town of Bala of Tuzla
that he endowed 7674 kurush cash money to be ran and endowed to the payment of the teacher of the
madrasa in the town and to the expenditures of reading hatim twice a year.
Ovo je vakufnama Husein age, sina Hadži Mehmeda iz čaršijske mahale u gradu Gornja Tuzla koji
je uvakufio novac u iznosu od 7674 groša i od prihoda dao da se podmire troškovi plaća učitelja u
medresama grada i učenje hatmi dva puta u godini.
1 Muharrem 1300 / 12 Kasım 1882

Tuzla-i Bâlâ’da mahfûz sicilinden müteharric sûretidir.

Mahalle-i Bâlâ Kasabası’nda Çarşu Mahallesi ahâlîsinden bulunan Hacı Mehmedoviç Hüseyin Ağa
bin Hacı Mehmed nâm kimesnenin Tuzla-i Bâlâ Kasabası’nda medrese-i şerîfenin muʻallim-i sıbyân
ve taʻmîrine ve beher senede ikişer hatm-i şerîf kırâat olunmak üzere merkûm Hüseyin Ağa’nın vazʻ
eylediği meblağ-ı mezbûru zîrde beyân olunur.
Guruş
800 Beher senede ikişer hatm kırâat olunmak üzere
3437 Muʻallim-i sıbyâna merbût olunan
3437 Taʻmîre merbût olunan akçeleri
7674
Bâlâda muharrer kılınan yedi bin altı yüz yetmiş dört guruş hüsn-i rızâm ile Tuzla-i Bâlâ Kasabası’nda
medrese-i şerîfenin taʻmîrine ve muʻallim-i sıbyân ve beher senede ikişer hatm-i şerîf kırâat olunmak
üzere bâlâda muharrer kılınan yedi bin altı yüz yetmiş dört guruş ber-minvâl-i muharrer vakf eyledim
ve tarafımdan mütevellî ve nâzırı Tuzla-i Bâlâlı Hacı Mehmedoviç Hasan Ağa’yı nasb eyledim bu
husûsda hiçbir kimse mâniʻ olunmaya işbu mahalle şerh ve tescîl kılındı. Fî 1 Muharrem 1300.
Tuzla-i Bâlâ Kasabalı Hacı Mehmedoviç
Hasan 1250.
Tuzla-i Bâlâ kasabalı Hacı Mehmedoviç Hüseyin Ağa’nın kasaba-i mezbûre medrese-i şerîfenin
muʻallim-i sıbyân ve taʻmîriyyesine vakf eylediği ve beher senede ikişer hatm-i şerîf kırâat olunmak
1639
üzere bâlâda muharrer yedi bin altı yüz yetmiş dört guruş huzûrumuzdan vakfına vazʻ eylediği ikrâr
eylemişdir ve meblağ-ı mezbûru mütevellî ve nâzırı Hacı Mehmedoviç Hasan Ağa’nın yedine teslîm
eylediği mübeyyin işbu mahalle şerh ve tescîl kılındı. Fî 1 Muharrem 1300.
Belediye Reisi Monla Mustafiç Osman, Belediye aʻzâ Hasan, Belediye aʻzâ Mehmed Emin, Belediye
aʻzâ İbrahim.
Mahalle-i Bâlâ Çarşusu’nda bulunan Hacı Mehmedoviç Hüseyin Ağa bin Hacı Mehmed nâm kimesne
Tuzla-i Bâlâ Kasabası’nda medrese-i şerîfenin muʻallim-i sıbyânlığına ve taʻmîrine ve beher senede
ikişer hatm-i şerîf kırâat olunmak üzere vakf eylediği ve mütevellîsi Hacı Mehmedoviç Hasan Ağa’ya
teslîm eylediği yedi bin altı yüz yetmiş dört guruşun lüzûm-ı vakfa hükm-i şerʻî lâhıkk olduğunu mü-
beyyin işbu mahalle şerh virilüb tescîl kılındı. Fî 8 Receb 1300.
Tuzla-i Bâlâ Kasabası’nda mahfûz sicilinde mukayyed sûretine tamâmıyla mutâbık ve memhûr ol-
duğu mührü mahalleteyn-i kazâ nâib-i sâbıkı Mehmed Tevfik Efendi’nin mühr-i mutâbıkı olduğunu
tasdîk kılınur.
Mahalleteyn Nâibi Mehmed Tevfik
Mahkeme-i şerʻiyye siciline mutâbıkdır.
Tuzla-i Zîr Mahkeme-i Şerʻiyyesi
Hakimü’ş-Şer‘î Hafız İsa
1640
Hacı Efendiç Muhammed Haşim Ağa Vakfı
Tuzla sakinlerinden Hacı Efendiç Muhammet Haşim Ağa’nın malının üçte birinin teçhiz, tekfin,
cenaze hizmetleri, oruç ve yemin kefareti, kabri başında sure okunması ve hac bedeli olarak vasiyet
etmesi ve 130 Macar altınını (8000 kurşunu) ise geliri ile Papkuşa (Pavkuşa), Böriç çeşmelerinin
tamirlerinin yapılması, Hacı Bacı Medresesi vakfına beş bin kuruş verilmesi ve arta kalanla Yalı
Camisinin tamiratının yapılması hizmetlerine sarf edilmek üzere vasiyet etmesi.
It is the waqf charter of Hacı Efendiç Muhammet Haşim Ağa from Tuzla that he endows one third
(1/3) of his property to be spend for preparation, sproud and burial and for (other) funeral services,
for redemptions of fasting (oruç) and of swearing (yemin), for reading sura at his grave and for a
Hajj charge, and 130 Hungarian gold (8000 kurush) for the repair of Papkuşa (Pavkuşa) and Böriç
fountains, for giving 5000 kurush to the Waqf of Hacı Bacı Madrasa and repairing the Yalı Mosque
with the remaining money.
Ovo je vakufnama Hadži Efendić Muhameda Hašim Age iz Tuzle kojom je uvakufio 1/3 svoga imanja
da se utroši za troškove njegove dženaze pripremu, te za otkup posta i zakletve, za učenje sura na
njegovom mezaru te za troškove hadža, a 130 mađarski zlatnika (8000 groša) za popravak Pavkuša i
Borić česme, 5000 groša za Vakuf Hadži Badži Medrese i od preostalog novca popravak Jali džamije.
13 Ramazan 1300 / 18 Temmuz 1883

Hüve’l-Muʻîn
el-Hamdu li’l-llahi Rabbi’l-̒âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedin ve âlihi ve
sahbihi ecmaʻîn.
Kütibe aleyküm izâ hazera ahadükümü’l-mevte in tereke hayren el-vasiyyetü ve men mâte bilâ vasiy-
yetin mâtet meyyiteten câhiliyyeten fehvâsınca ve baʻde lâ-yelîku li-ehadin en yemûte bilâ-vasiyyetin
imdi benim vasiyyetim ve emrim oldur ki benim vasiyy-i muhtârım karındâşım Muyo Ağa’yı nasb
ve taʻyîn eyledim mevtim her ne vakit isâbet iderse cemîʻ mâlım ve mâ-melekemi cemʻ idüb ve baʻ-
de’l-hesâb cemîʻ mâlımdan sülüsünü ihrâc ve ifrâz idüb ve sülüs-ı mezkûrden dört bin guruş techîz
ve tekfîne ve iskât-ı salât ve keffâret-i savm altmış ve on keffâret-i yemîn ola ve hatm-i şerîf tilâvet
iden zevâtlara her bir cüz başına beşer guruş iʻtâ oluna ve beni gasl ve cenâze namazımı kılmak ve
telkîn okumak ve Yeloviç Molla Mustafa’yı nasb ve taʻyîn idüb ve merkûme yüz guruş iʻtâ oluna ve
üzerimde olan çukâ mahalle imâmına virile ve yuyana ve su koyana ve su getürene ve kabir kazanla-
ra onar guruş virile ve tevhîd okuyanlara ikişer guruş virile ve zemzem-i şerîf suyuna ıslanmış olan
kefînlerden mübâyaʻa oluna ve imâm olan kimesne besmele-i şerîf yazub altuna koya baʻdehu kefene
sara ve vücudum kabre konuldukda bir ufak ağacı yarılub ve ol ağaca ahidnâme duʻâsını koyub yü-
züme karşu kabrim duvarına dike ve vücûdum kabre konarken dört kişi bulub ve kabrim dört köşede
her biri Tebâreke ve Amme sûrelerini okuyalar ve okuyanlara beşer guruş iʻtâ oluna ve baʻde’d-defn
başım ucunda yedi gün sûre-i Tin tilâvet idene her gün içün dört guruş virile ve kezâlik kabrim üzeri-
1641
ne kırk gün Yâsîn-i Şerîf sûresini okuyana seksen guruş virile dahî bir emin ve sâlih bir adamı bulub
üzerimde farz olan bedel-i hacc edâ etmek üzere sülüs-i mezkûreden yüz otuz Macâr altunu iʻtâ oluna
dahi sülüs-i mezkûrdan üç bin guruş murâbahaya virile ve murâbahasını Papkuşa ve Börik/Burpek
çeşmelerin taʻmîrâtına sarf oluna ve dahî Pula Kapusu kurbunda olan medresenin vakfına beş bin
guruş virile ve sülüs-i mezkûrdan bâkî kalursa Yalı Câmiʻ-i Şerîfi’nin taʻmîrine sarf oluna ve bâki
sülüsânı beyne’l-verese taksîm oluna işbu vasiyyetimi yerlü yerin icrâ ve tenfîzine saʻy ve dikkat-i
tâm itmek içün vasiyy-i muhtâr kendüne beş yüz guruş terk ve ahz ide ve şâyed vasiyy-i merkûm
vasiyyetimi icrâ ve tenfîzine âciz olursa kendi re’yiyle diğer bir adamı vasiyy-i muhtârı nasb ve taʻyîn
idüb vasiyyet-i mezkûrumu icrâ ve tenfîz ide ve eğer mezkûr vasiyyetimi yerine getürmezse yâhûd
tebdîl iderse vebâli bu boynunda ola benim vasiyyetime hiç bir tarafdan mümânaʻât ve tebdîl itmeye
ve iderse inde’l-hükkâmi’l-kirâm mesmûʻa olmamak içün işbu vasiyyetnâmem tahrîr ve temhîran iʻtâ
kılındı.vakt-ı hâcetde ibrâz oluna Fe-men beddelehu baʻdemâ semiʻahû fe-innemâ ismuhu ale’llezîne
yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm. Fî 13 Ramazan 1300.
Ve ene’l-mûsî Hacı Efendiç Muhammed Haşim Ağa
Şuhûdü’l-hâl: Mustafa Gurâb Agiç, Vahid İsmail Efendi Bey, Abdi Dobraviç, İbrahim Bey Cendo,
Bayriç Monla Hüseyin, Malaʻa Yenciç
Yalı Mahallesi eşrâfından merhûm Hacı Efendiç Haşim Efendi’nin sülüs vasiyyetine mahsûben karın-
daşı ve vasiyy-i muhtârı Mustafa Ağa’nın makbûzât ve masarrufâtına dâir hesâb pusulasıdır.
Guruş
Ber-mûceb-i vasiytet techîz ve tekfîn masârıfâtı 4000
Bedel-i hacc vasiyyetine taʻyîn ve tahsîs kılınan Macar altunu aded 130, 9750
kıymet 75
+13750
Vesâyâ-yı muʻayyenesi içün müteveffâ-yı mûmâ ileyhin emlâkından Guruş
vakfa aynen alınan emlâk bedeli
Yale (Yalı) Camiʻ-i Şerîf taʻmîrâtına mahsûs olan mağâza bedeli 10000
Hacebacı Kadın Medresesi’ne mahsûs olan dükkan bedeli 05000=15000
13750 + 15000 = 28750
Müteveffâ-yı mûmâ ileyhin hâleteleri Saime ve Zahide Hatunlara vi-
rilmek üzere vasiyyet kerdesi olan mikdârı olub Mustafa Ağa yediyle
virilen
Saime’ye 600
Zahide’ye 600=1200
28750 + 1200 = 29950
Vasiyy-i muhtârına hidmetine mukâbil taʻyîn ve tahsîs kılınan 500
29950 + 500 = 30450
Yale (Yalı9 Mahallesi’ndeki mektebin kanalına sarf kılınan forint aded 250
20
30450 + 250 =30700

Zîrde muharrer matlûbâtına mahsûb kılınub resîd kılınmışdır
1642
30700 – 30700 = 00000

Ber-mûceb-i defter-i kassâm müteveffâ-yı mûmâ ileyhin mecmûʻ-ı
mâ-melekesinden vücûh-ı birre muʻayyene ve gayr-i muʻayenesine va-
siyyet kerdesi olan sülüsün mikdârı
Bu rakâmında dâhil olan mecmûʻ-ı terekesinden sülüsü 39660 guruş 04 para
Brçka Kazâsı kassâmı mûcebince sülüs hissesi 2231 guruş 30 para

39660 + 2231= 41897 ,
04 +30=34
Bâlâda muharrer vesâyâ-yı muʻayyenesine masrûfâtı minhâ 30700 … 00

41896 + 30700 = 11196 ,
34 + 00 = 34
Sahha’l-bâkî kalan işbu mebâliğden Pavkoşa ve Boriç Çeşmelerine 3000 guruş 34 para
murâbahası
Taʻmîre sarf olunmak üzere nahsûs olan Yale (Yalı) Cami‘-i Şerîfi’nin 11196-3000= 8196 guruş
taʻmîrâtına mahsûs bâkî kalan 34 para
Bulak Karyesi’nde ibkâ kılınan hayvânâtın fiyâtına vukû‘ bulan sülüs-i 443 guruş 30 para
hayrâtda â’id fazlası
8196 + 443 = 8640 34
– 30 = 04
Aslına mutâbıkdır.
Nâib-i Tuzla Abdullah Hıfzı
1643
Fatma Zeliha Gradašćević Vakfı
Aşağı Tuzla’dan Fatma Zeliha Hanım’ın Hosite Köyü’nde bulunan tarlasını Aşağı Tuzla Cenoviç
Mahallesi Camii giderleri içün vakfetmesi.
This is the foundation certificate-charter of Fatma Zeliha Hanım from Aşağı Tuzla that she dedicated
her field in Hosite village for the expenditures of the Aşağı Tuzla Cenovic Mahalle Mosque.
Ovo je vakufnama Fatme Zelihe iz Ašaituzla (Donja Tuzla) kojom je uvakufila njivu u Hosite selu za
troškove džamije u mahali Ašaituzla Dženović.
22 Muharrem 1316 / 12 Haziran 1898

İ‘zâr-ı şer‘iyyeye binâen husûs-ı âti’l-beyânın mahallinde ketb ve tahrîri içün bi’l-iltimâs bu abd-i
fakîr-i dâʻîleri bi-nefsihi Tuzla-i Zîr Kasabası’nda vâkiʻ merhûm Tuzliç Şemsi Bey’in familyası Fatma
Zeliha Hanım’ın sâkine olduğu hânesine varub akd-i meclis-i şer‘-i aliyye olundukda hâne-i mezbûrda
sâkine maʻrifetü’z-zât mûmâ ileyhâ Fatma Zeliha Hanım binti merhûm Leyovak Hacı Ali meclis-i
ma‘kûd-ı mezbûrda bi-tav‘ihâ takrîr-i kelâm itdi ki;
Bâ-tapu mutasarrıfe olduğum Tuzla-i Zîr Kazâsı’nda vâkiʻ Hosite Karyesi hudûdunda olub ve Gronto-
nice hülâsasının 309 numroda muharrer ve mukayyed arâzî-i emiriyyesinin bir kıt‘a tarlayı Tuzla-i Zîr
mahallâtından Cenoviç Mahallesi’nde vâkiʻ câmi‘-i şerîfiye şu vechle vakf eyledim ki:
Tarla-yı mezbûru hâsılât-ı seneviyyesi câmi‘-i mezbûr müezzini her kim ise hizmete mukâbil i‘tâ ve
teslîm ve arâzî-i mîriyyesinin sûret-i idâre ve savb-ı tevliyeti ben hayâtda olduğum müddetçe bana
â‘id olub ve vefâtımdan sonra Tuzla-i Zîr vakfı komisyonunun re’y ve rızâsıyla bir mütevellî nasb ve
taʻyîn olunsun deyu tarla-yı mezbûreyi vakf-ı sahîh-i şer‘î ile vakf eyledim didikde mukırra-ı mezbûre
hanımın ifâde-i vâkiʻâsı zabt ve tescîl olundu 22 Muharremü’l-Harâm 1316 ve fî 12 Haziran 898.
Mukırra-i mûmâ ileyhâ Şemsi Bey’in haremi Gradaşçeviç Fatma Zeliha
Fî 23 Muharremü’l-Harâm 1316, pul
Ber-mûceb-i bâlâ mukırra-i mûmâ ileyhâ Fatma Zeliha Hanım’ın takrîri huzûrumuzda zabt ve tahrîr
olunduğunun tasdîk olunur. Fî 12 Haziran 898.
Mahkeme-i Şer‘iyyesi Kazâ-i Tuzla-i Zîr Nâibi
Kaydı târîhi fî 21 Haziran 898
1644
Acariç Hacı Süleyman Ağa bin Salih Vakfı
Açariç, Kovaçoviç Hacı Süleyman Ağa bin Salih Vakfı
Tuzla-i Zîr Kazası’na bağlı Lokavaç-ı Zir Köyü sakinlerinden Acariç Hacı Süleyman Ağa bin Salih’in,
gelirinden köy okulunun öğretmen maaşlarının karşılanması için toplam 1000 kron para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Acariç Hacı Süleyman Ağa ibn Salih, inhabitant of Tuzla-i Zîr, Lokavaç-ı Zir
village. According to the waqfiyye, 1000 kron is endowed in order to pay salary to the teachers of the
village school.
Ovo je vakufnama Adžarić Hadži Sulejman Age, sina Salihovog, nastanjenog u selu Lukavac u Tuzli.
Prema vakufnami, uvakufljeno je 1000 kruna kako bi se isplatila plata učiteljima u seoskoj školi.
2 Receb 1321 / 24 Eylül 1903

Sicil numro: 380

1301 / 901 defter numro
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Lokavaç-ı Zîr Karyesi ahâlîsinden Kavaçoviç nâm-ı diğer Acariç Hacı
Süleyman Ağa ibn Salih nâm kimesne kazâ-i mezbûre mahkemesinde meclis-i şerʻ-i şerîf-i enverde
zikr-i âti’l-beyân vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği oğlu Mustafa Efendi mah-
zarında ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî idüb atyeb-i mâl ve enfes-i menâlimden nakd-ı
râyici’l-vakt akçesinden bin kron meblağı ifrâz ve imtiyâz idüb hasbeten li’llâhi’l-Ehad ve taleben
li-merzâti’llâhi’s-Samed vakf-ı sahîh-i şerʻî-i müebbed ve habs-i sarîh-i merʻî-i muhalled ile vakf ve
habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûr bin kron bâ-yed-i mütevellî rehn-i kavî ve kefîl-i melî ile senevî yüzde on iki devr-i
şerʻî ile istirbâh ve bi-emri’llâhi teʻâlâ ve keremihi vukûʻ bulacak ribh ve nemâ-yı senevîsi olan yüz
yirmi kron meblağı karyemizde kâin zükûr ve inâs mektebinin muʻallim ve müderrise senevî vazîfe
virile ve vakf-ı mezkûrum ile hüsn-i sûretle idâre itmek üzere işbu hâzır-ı bi’l-meclis oğlum Mustafa
Efendi mütevellî ola ve baʻde vefâtihi Tuzla-i Zîr Kazâsı müftî ve nâib efendiler hazerâtı re’y-i maʻ-
rifetleriyle ve karyemiz ahâlî-i müslimenin tensîbiyle emîn ve müstakîm ve dîndâr ve umûr-ı vakfı
her vechile rü’yet ve tesviye ve îfâsına muktedir ve müstehak olan bir kimesne mütevellî nasb ve
taʻyîn oluna vakf-ı mezkûr ve mütevellînin idâresi her hâlde müftî ve nâib efendi hazretlerinin taht-ı
nezâretinde ola ve vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîri ve teksîr ve tevfîri her kerre yedimde ola ve
emri’llâhi teʻâlâ mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı aʻvâm icrâ-yı şerâit-i mezkûre müteʻazzir olur ise ribh-i
mezkûr yüz yirmi kron karyemiz fukarâ-yı müslimîne sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd
ile meblağ-ı mezkûr bin kronayı fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkûm yedine iʻtâ ve teslîm ol dahi
vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm eylediğinden sonra vâkıf-ı mezbûr Hacı Süleyman Ağa vakf-ı nukûd
ve zımnında olan şurût ve kuyûdâtı eimme-i selâse-i kirâm eskenehumu’llâhu teʻâlâ fî-dâri’s-selâm
hazerâtı indlerinde bâtıl ve hîle-i sıhhatden âtıl olmağla vakf-ı mezbûrdan rücûʻ eyledim mütevellî-i
mezbûr meblağ-ı mezkûr bin kron akçesin bana redd ve teslîm eylesün deyu daʻvâ ve mütevellî-i
1645
mezbûr dahi cevâbında fi’l-hakîka lede’l-eimmeti’s-selâse vakf-ı nukûd minvâl-i meşrûh üzeredir lâ-
kin Cennet-makarr İmâm Züfer hazretleri indinde vakf-ı nukûd ve zımnında olan şurût ve kuyûdun
sıhhati mukarrerdir deyu meblağ-ı mezbûru redd ve teslîmden imtinâʻ idüb hâkim-i muvakkiʻ-i sadr-ı
kitâb huzûrunda müterâfiʻân ve her biri fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i müşârun ileyh dahi
idâme-i hayrı evlâ ve ibkâ-yı vakfı ahrâ görmekle tarafeynin kelâm ve edillelerine nazar ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun İmâm Zü-
fer hazretlerinin re’y-i münîri üzere sıhhatine hükm itdikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh tekrâr nizâʻa
şürûʻ ve bast-ı mukaddemâta rücûʻ idüb gerçi nukûd-ı mezkûrenin sıhhat-ı vakfiyyeti hükm-i hâkim
ile sahîh oldu lâkin imâm-ı aʻzam ve pîşvâ-yı efham Ebû Hanife hazretleri indinde sıhhat müstelzim-i
lüzûm olmamağla vakfdan rücûʻa miknet ve fesh ve ibtâle kudret olmağın vakf-ı mezbûrdan bu vechi-
le rücûʻ itdim deyu tekrâr daʻvâ-yı istirdâd idicek mütevellî-i mezbûr dahi cevâba tasaddî idüb eğerçi
imâm-ı müşârun ileyh rahimehu’llâhi teʻâlâ aleyh kavl-i şerîfi üzere sıhhat lüzûmu müstelzim değildir
lâkin İmâm Ebû Yusuf bin İbrahim el-imâmiʻs-sânî ve İmâm-ı Sâlis Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî
mezheb-i şerîflerinde sıhhat lüzûmundan gayr-ı mufârıkdır deyu tekrâr mürâfaʻa ve merreten uhrâ
muvâkaʻa idüb kazâ-i sâbıkı ihkâm ricâsıyla lüzûm-ı vakf dahi kazâ ve iltimâs idicek hâkim-i müşârun
ileyh mütevellî-i mezbûra muvâfakat buyurub vakf-ı mezkûrun lüzûmuna dahi hükm-i sahîh-i şerʻî ve
kazâ-i sarîh-i merʻî itmeğin fi-mâ baʻd hükm-i hâkim-i müşârun ileyh ile vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım
olub nakzı ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri mümteniʻu’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de
mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi
ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sânî min-Recebi’l-Ferd li-sene ihdâ
ve ışrîn ve selâse mie ve elf li-hicreti men lehü’l-izzu ve’ş-şeref. Fî 31 Teşrînievvel 1908 kayd şod.
1646
Aşağıtuzla’ya bağlı Aşağı Lukadariç Köyü’nden Salih oğlu Kovaçeviç Hacı Süleyman Ağa’nın bin
kron nakit parasını yüzde on iki hesabıyla işletilip geliri, köyde bulunan kız ve erkek mektepleri
öğretmenlerine verilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Kovaçeviç Hacı Süleyman Ağa son of Salih from Aşağı Lukadariç köy linked
to Aşağıtuzla that he endows 1000 kron cash money to be operated over 12% and the income to be
paid to the teachers of primary schools (mekteb) for girls and boys in the village.
Ovo je vakufnama od Kovačević Hadži Sulejman age sina Saliha iz sela Donji Lukadarac kod Donje
Tuzle kojom je uvakufio 1000 krona gotovinskog novca da se obrće sa 12% a od prihoda da se plate
učitelji osnovne škole za djevojčice i dječake u selu.
8 Receb 1321 / 30 Eylül 1903

Vâkıfnâme
Sicil numro:480
Sene 901/1201 defter numro
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Lokavaç-i Zir Karyesi ahâlîsinden Kovaçoviç nâm-ı diğer Açariç Hacı Sü-
leyman Ağa ibn Salih nâm kimesne kazâ-ı mezbûre mahkemesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikrî
âti’l-beyân vakfına li-ecli’t-tescîl mütevelli nasb ve taʻyîn eylediği oğlu Mustafa Efendi mahzarında
ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb atyeb-i mâl ve enfes menâlinden nakd-i râyici’l-vakf
akçesinden bin kron meblağı ifrâz ve imtiyâz idüb hasbeten li’llâhi’l-ehad ve taleben li-merzâti’lla-
hi’s-Samed vakf-ı sahîh-i şer‘î müebbed ve habs-i sarîh-i mer‘î muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle
şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûr bin kron bâ-yed-i mütevelli rehn-i kavî ve kefîl-i melî ile senevî yüzde on iki devr-i
şer‘î ile istirbâh ve bi-emri’llahî te‘âlâ ve keremihi vukû‘ bulacak ribh ve galle-i senevîsi olan yüz
yirmi kron meblağı karyemizde kâin zükûr ve inâs mektebinin mu‘allim ve müderrise senevî vazîfe
virile ve vakf-ı mezkûrem ile hüsn-i sûretle idâre itmek üzere işbu hâzır-ı bi’l-meclis oğlum Mustafa
Efendi mütevelli ola ve baʻde vefâtihi Tuzla-i Zîr Kazâsı müftü ve Nâib efendiler hazerâtı re’y ve
maʻrifetleriyle ve karyemiz ahâlî-i müsliminin tensîb ile emîn ve müstakîm ve dindâr ve umûr-ı vakfı
her vecihle rü’yet ve tesvîye ve ifâsına muktedir ve müstehak olan bir kimesne mütevelli nasb ve
taʻyîn oluna ve vakf-ı mezkûre ve mütevellinin idâresi her halde müftü ve Nâib efendi hazretlerinin
taht-ı nezâretinde ola ve vakf-ı mezkûrun tebdîli ve tağyîri ve teksîr ve tevkîri her kere yedimde ola ve
bi-emri’llahî te‘âlâ mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı a‘vâm icrâ-yı şerâ’it-i mezkûre müte‘azzire olur ise rıbh-
mezkûr yüz yirmi kron karyemiz fukarâ-yı müslimîne sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd
ile meblağ- mezkûr bin kroneyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkûm yedine iʻtâ ve teslîm ol dahi
vakfiyet üzere kabz ve teslîm eylediğinden sonra vâkıf-ı mezbûr Hacı Süleyman Ağa vakf-ı nukûd
1647
ve zımnında olan şurût ve kuyûdâtı eimme-i selâse-i kirâm eskenehumu’llâhu teʻâlâ fî-dâri’s-selâm
hazerâtı indlerinde bâtıl ve hilye-i sıhhatden âtıl olmağla vakf-ı mezbûrdan rücû‘ eyledim mütevellî-i
mezbûr meblağ-ı mezkûr bin kron akçemi bana redd ve teslîm eylesün deyu da‘va ve mütevellî-i
mezbûr dahi cevâbında fi’l-hakîka lede’l-eimmeiti’s-selâse vakf-ı nukûd minvâl-i meşrûh üzeredir
lâkin cennet-makarr İmâm Züfer hazretleri indinde vakf-ı nukûd ve zımnında olan şurût ve kuyûdun
sıhhati mukarrerdir deyu meblağ-ı mezbûru redd ve teslîmden imtinâʻ idüb hâkim-i muvakki‘-î sadr-ı
kitâb huzûrunda müterâfi‘an ve her biri fasl u hasme tâliban olduklarında hâkim-i müşârun ileyh dahi
idâme-i hayrı evlâ ve ibkâ-i vakfı ahrâ görmekle tarafeynin kelâm ve edillelerine nazar ve mubtıl-ı
hayrın olmakdan hazer idüb â‘limen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun İmâm
Züfer hazretlerinin re’y-i münîri üzere sıhhatine hükm itdikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh tekrâr nizâ‘a
şurû‘ ve bast-ı mukaddemâta rücû‘ idüb eğerçi nukûd-ı mezkûrenin sıhhat ve vakfiyyeti hükm-i hâkim
ile sahîh oldu lâkin imâm-ı aʻzam ve pîşuvâ-yı efhâm Ebu Hanife hazretleri indinde sıhhat müstelzim-i
lüzûm olmamağla vakıfdan rücû‘ miknet ve fesh ve ibtâle kudret olmağın vakf-ı mezbûrden bu vechle
rücû‘ itdim deyu tekrâr da‘vâ-yı istirdâd idicek mütevellî-i mezbûr dahi cevâba tasaddî idüb eğerçi
imâm-ı müşârun ileyh rahmetu’llâhi te‘âlâ aleyh kavl-i şerîfi üzre sıhhat lüzûmı müstelzim değildür
lâkin İmâmeyn-i Hümâmeyn Ebû Yusuf bin İbrahim imâmü’s-sânî ve imâm-ı sâlis Muhammed bin
Hasan eş-Şeybanî mezheb-i şerîflerinde sıhhat lüzûmdan gayr-ı mufârıkdır deyu tekrâr murâfa‘a ve
merreten baʻde uhrâ murâfa‘a idüb kazâ-i sâbık-ı ihkâm ricâsıyla lüzûm-ı vakfa dahi kazâ iltimâs idi-
cek hâkim-i müşarûn ileyh mütevellî-i mezbûre muvâfakat buyurub vakf-ı mezkûrun lüzumuna dahi
hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmeğin fîmâ ba‘d hükm-i hâkim-i müşârun ileyh ile vakf-ı
mezbûr sahîh ve lâzım olub nakzı tahvîli mahâl ve tebdîl ve tağyîri mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men
ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sânî min-Recebi’l-Ferd
li-sene ihdâ ve ışrîn ve selâsemietin ve elf li-hicreti men lehu’l-izzü ve’ş-şeref.
Nâib-i Kazâ-i Tuzla-i Zîr.
1648
Ahmed Neyoviç Viz bin Osman Vakfı
Ahmed Neyoviç Viz bin Osman Vakfı
Tuzla-i Zîr Kazası’na bağlı Kaykaçi-i Bâlâ Köyü sakinlerinden Ahmed Neyoviç Viz bin Osman’ın
gelirinden köy okulu hocasına maaş verilmesi için bir tarla vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Ahmed Neyoviç Viz bin Osman, inhabitant of Tuzla-i Zîr, Kaykaçi-i Bâlâ village.
According to the waqfiyye a field is endowed in order to pay the salary of the village school teacher.
Ovo je vakufnama Ahmeda Nejović Viz sina Osmana iz sela Gornji Kajkaći kod Donje Tuzle. Prema
vakufnami uvakufljena je njiva kako bi se isplatile plate sa učitelja u seoskoj školi.
19 Rebiülahir 1326 / 21 Mayıs 1908

Fî 11 Şubat 909 târîhinde ve Tuzla-i Zîr Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde tescîl-i vakf zımnında kayd
olunan zabıtnâmedir.
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Kaykaçi-i Bâlâ Karyesi sâkinlerinden Ahmed Neyoviç Viz bin el-merhûm
Osman nâm kimesne bugün meclis-i şerʻîye gelüb zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve
taʻyîn olunmağla tevliyeti kabûl iden karye-i mezbûre sâkinlerinden sıbyân mektebi vakfının müte-
vellîsi Mustafa Osman ibn el-merhûm Mustafa mahzar ve muvâcehesinde ber-vech-i zîr ikrâr-ı sahîh-i
şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî eyledi mâlik ve mutasarrıf olduğum cemâʻat-i mezkûrda kâin ve 192
evrakasında mukayyed 124 parça numrolu Dolina Nive dimekle arîf bir kıtʻa tarla arâzî-i emîriyyesi
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Tarla-yı mezkûre hasbemâ cera’l-âde icâre-i şerʻiyye ile âhere îcâr olunub hâsıl olan nemâ-i icâre be-
deli karyemizde bâlâ sıbyân mektebi muʻallimine vazîfe içün virile ve vakf-ı mezbûra hayâtda oldukca
kendim mütevellî olub vefâtımdan sonra mekteb-i mezkûrun diğer vakfına her kim mütevellî olur ise
mütevellî ola ve vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîri ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde
ola deyu tarla-yı maʻrûf-ı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûr Osman’a teslîm ol dahi
sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî
vâkıf-ı mezbûr kelâmını semt-i âhere sârif olub vakf gayr-ı menkûl imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham
Ebû Hanife Numan bin Sabit hazretleri indinde sahîh lâkin menzile-i âriyetde olub şeref-i lüzûmu
müstelzim olmamağla vakf-ı mezbûrdan rücûʻ câiz ve meşrûʻ olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan
rücûʻ ve tarla-yı mezkûru ke’l-evvel mülk ve tasarrufuma istirdâd iderim didikde mütevellî-i merkûm
cevâba tasaddî idüb egerçi hâl zikr olunan minvâl üzere olduğu cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i Sa-
medânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri nezdinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve
İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mez-
bûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile müterâfiʻân ve her biri mübtegâsınca fasl u
hasme tâlibân olduklarında hâkimü’ş-şerʻ dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan
hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm
itmeğin min-baʻd vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım olduğu kayd ve tescîl kılındı.
Mütevellî Mustafiç Osman
1649
Vâkıf Ahmed Neyoviç Viz

Arâzî-i emîriyye-i mezkûrenin vakfiyyeti vilâyet-i seniyyeden fî 21 Mayıs 908 târîh ve 79268 numrolu
emirnâmesiyle tecvîz ve müsâʻade kılındığı ihtâr olunur.
Aslına mutâbıkdır.
Nâib-i Kazâ Yusuf Ziya
1650
Tahire Hanım binti Osman bin Mahmud Paşa Vakfı
Aşağı Tuzla Kasabası’nda Tahire Hanım binti Osman bin Mahmud Paşa’nın geliri, İslami ilimler
tıp, mühendislik, hukuk tahsili yapan öğrencilere burs ve maaş verilmesi, akrabalarının ruhuna hibe
edilmesi için senede on dört kurban kesilmesi, hatim okunması hizmetlerine sarfedilmek üzere çok
sayıda dükkân, hâne, bahçe, tarla, koru ve çalılığı vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Tahire Hanım binti Osman bin Mahmut Pasha, inhabitant of Tuzla. According to
the waqfiyye many shops, houses, gardens, fields, wood and bushwood are endowed in order to give
scholarships and salaries to the teology, medicine, engineering and law students; to sacrifice 14 rams
every year for the sake of the founders relatives and to organize hatm of Qur’an.
Ovo je vakufnama Tahire kćerke Osmana sina Mahmud Paše nastanjene u Tuzli. Prema vakufnami
uvakufljeno je mnogo dućana, kuća, vrtova, polja, šuma i šumarak, kako bi se dale stipendije i plate
za studente teologije, medicine, inžinjerstva i prava, da se zakolje 14 kurbana za dušu dobrotvora i
da se prouči hatma.
8 Cemaziyelevvel 1326 / 8 Haziran 1908

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 2, Sayfa: 198-200, Sıra: 510; V-191647
Mâ-fîhi’l-vakfi ve’t-tescîl Nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Yusuf Ziyaeddin ibn Muhammed
el-müvellâ hilâfe Medîne-i Tuzla ufiye anhumâ.
Hamd-i celîl-i bisyâr ve şükr-i cezîl-i bî-şumâr ol vâkıf-ı zemâir ve esrâr ve vâsıf-ı evliyâ ve ebrâr ve
bahşâ-yende-i hazîne-i cûd cenâb-ı vâcibu’l-vucûd hazretlerinin dergâh-ı azâmet-penâhına taʻyîn ve
mahsûrdur ki kâffe-i kâinatı nizâm-ı bedîʻ üzere ibdâ‘ ve âmme-i masnûʻâtı üslûb-ı menî‘ üzere ihtirâʻ
idüb husûsen nev‘-i insânı ser-efrâz-ı ve lekad kerremnâ tâcıyla mümtâz ve dünyâyı mezraʻa-i âhiret
ve ûlâyı zerî‘a-i âkibet eyledi celle celâluhu ve amma nevâluhu ve celiyye-i salât ve selâm ol fatihâ-i
sûre-i nübüvvet ve hâtime-i nusha-i risâlet imâm-ı sufûf-ı enbiyâ ve muktedâ-yı sunûf-i asfiyâ habîb-i
Hüdâ şefîʻ-i rûz-i cezâ Muhammedini’l-Mustafa aleyhi salavât mâ-hüve râkibuhâ hazretlerinin ravzâ-i
riyâz-ı cennet olan meşhed-i mutahharına îsâr ile tenvîr ve terşîh olunur ki vucûd-ı pür-cûdı bâʻis-i
îcâd-ı benî adem ve sebeb-i tekvîn-i levh u kalemdir ve tarziyye ve tekrîm fırka-i âl ve ashâb-ı kirâm-ı
vâcibu’l-ihtirâm hazerâtının merkad-ı aliyyelerine nisâr olunur ki her biri cevâhir-i dîn-i mübîne hazî-
ne ve zevâhir-i şer‘-i metîne hadîka-i zerrîne oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecmaʻîn.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i sahîhatü’l-fehâvî ve vesîka-i şer‘iyyetü’l-matâvînin tahrîr ve inşâsına bâdî
ve tastîr ve imlâsına âdî oldur ki Bosna Vilâyeti dâhilinde Tuzla-i Zîr Sancağı Nefs-i Tuzla-i Zîr Polina
Mahallesi’nde sâkine eşrâf-ı beldeden sâhibetü’l-hayrât ve râgıbetü’l-hasenât merhûm Gradşecoviç
Bekir Bey harem-i muhteremesi Tahire Hanım binti el-merhûm Tuzliç el-Hâc Osman Bey ibn el-mer-
hûm Mahmud Paşa’nın iltimâslarıyla husûs-ı âti’l-beyânın mahallinde ketb ve tahrîr ve fasl u hasmi-
çün cânib-i şer‘-i şerîf-i enverden nâibi Meciç Yusuf Ziyaeddin ibn Mehmed Şükrü Efendi Tuzla-i
Zîr kenârında Pokayniye mevki‘inde kâin Medîne-i Saraybosna Belediye reîsi eşrâfdan Kolovizâde
Mustafa Esad Efendi ibn el-Hâc Süleyman Rüşdü Efendi sayfiye hânesine varub muʻarrefân olmak
1651
üzere mezkûr Tuzla-i Zîr ahâlîsinden Viloviç Hâfız Osman Efendi ibn el-merhûm Mustafa Efendi ve
İsakoviç Ahmed Efendi ibn el-merhûm Bogan Ağa nâm kimesneler hâzır oldukları hâlde akd-i mec-
lis-i şer‘-i âlî itdikde müşârun ileyhâ Tahire Hanım zât-ı muʻarrefân-ı mezbûrân ta‘rîfleriyle muʻarrefe
ve mahkemece dahi maʻrûfe olduğu hâlde meclis-i ma‘kûd-ı mezkûrda zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl
mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği müşârun ileyh Esad Efendi mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı
sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı câi’z-zikrin sudûruna değin silk-i milk ve tasarruf-ı sahîhimde münselik ve
muntazam olub Tuzla-i Zîr’de kâin ve Grontovniçe nâm tahrîr-i akâr dâiresinin 337 varakasında mu-
kayyed 5/65 parça numrolu çarşuda maʻa arsa bir bâb dükkân (mağaza) ve 446 ve 2139 varakalarında
mukayyed 5/117 ve 5/337 ve 5/95 parça numrolu Bosna ve Hersek vilâyet-i celîlenin taht-ı icâresinde
olub içünde kazâ kâim-i makâmlık ve vergi ve Grontovniçe ve mühendis dâireleri bulunan maʻa müş-
temilât kebîr bir bâb kârgîr hâne ve civârında Çarşu Sokağı’nda maʻa müştemilât bir bâb mağâza ve
üstünde bir bâb hâne ve 939 varakasında ve 9/131 ve 9/130 parça numrolu Polye Mahallesi’nde Pale
Nehri kenârında zîrdeki cedîd kârgîr hâne ittisâlinde maʻa bâğçe hâne arsası ve havlu ve 962 varaka-
sında mukayyed 9/128 ve 9/142 ve 9/141 parça numrolu yine Polye Mahallesi’nde maʻa müştemilât
bir bâb cedîd kârgîr hâne ve tarîk-i hass ve 6/333 parça numrolu Candiç Mahallesi’nde Çayır dimekle
bir kıt‘a mülk tarla ve 2083 varakasında mukayyed 5/12 parça numrolu maʻa arsa bir bâb dükkân ve
acudaç 1368 varakasında mevki‘inde kâin 2518/3 ve 2510/2 ve 2517/1 ve 2517/2 ve 2519/1 ve 2519/2
parça numrolu maʻa müştemilât 1348 numrolu maʻa arsa iki bâb hâne ve Hudeç(?) dimekle dört kıt‘a
viret ve şelivik bâğçeleri ve mezkûr Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Pasançı cemâ‘atinde kâin ve dâire-i
mezkûrenin 91 varakasında mukayyed 940/2 ve 926/2 ve 940/1 parça numrolu maʻa müştemilât 90
ve 91 numrolu iki bâb hâne ve bir kıt‘a şelivik bâğçe emlâk ve mezkûr 1368 varakasında mukayyed
ve mârru’z-zikr Hudeç mevki‘inde kâin 2509/2 ve 2510/1 ve 2511 ve 2512 ve 2513 ve 2514 ve 2515
ve 2518 ve 2518 ve 2520 ve 2521 ve 2526 ve 2527 ve 2509/1 parça numrolu Hudeç(?) dimekle arîf
yedi kıt‘a tarla ve beş kıt‘a koru ve iki kıt‘a çalı anîfu’l-beyân Pasançı cemâ‘atinde kâin ve mezkûr
91 varakasında mukayyed 925 ve 926/1 ve 937 ve 938 ve 939 ve 941 ve 914 ve 915 ve 916 parça
numrolu Polye ve Ada ve Priyedor ve hâne yanında dimekle arîf sekiz kıt‘a tarla ve bir kıt‘a savat ve
236 varakasında mukayyed 927 ve 928/1 ve 928/3 ve 931 ve 934 parça numrolu hâkezâ Priyedor ve
Ada dimekle arîf üç kıt‘a tarla ve iki kıt‘a savat ve kazâ-i mezbûra mülhak Osito cemâ‘atinde kâin
ve dâire-i mezkûrenin 277 varakasında mukayyed 500 ve 1576 ve 1639 ve 1643 ve 1826 ve 1881 ve
693 ve 1844 ve 1837 ve 1874 ve 1424 ve 1835 ve 1577/6 ve 1577/7 ve 1577/8 ve 1788 ve 1577/2 ve
1577/9 parça numrolu Paloçak ve İslasina ve Pare ve Malina ve Kırşici ve Kırçonya dimekle arîf altı
kıt‘a tarla ve iki kıt‘a çayır ve altı kıt‘a koru ve üç kıt‘a savat ve maʻa müştemilât bir bâb hâne ve yine
kazâ-i mezbûra tâbiʻ Bistraç cemâ‘atinde kâin ve 80 varakasında mukayyed 956 ve 957 ve 976 ve 977
parça numrolu Sadniçe dimekle iki kıt‘a şelivik ve hâne yanında bir kıt‘a şelivik ve maʻa arsa havlu
arâzî-i mîriyeyi Vilâyet-i Bosna’dan istihsâl eylediğim 2 Teşrînisânî 1907 Frengî târîh ve 173155/1
numrolu emirnâme-i aliyyesi mûcebince tecvîz ve müsâ‘adesiyle vakf-ı sahîh-i şer‘î-i müebbed ve
hasb-i sarîh-i merʻî-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
İşbu vakf Tuzliç Tahire Hanım ismiyle müsemmâ evlâdiyet vakfı olub sâlifü’l-beyân emvâl-i gayr-ı
menkûlenin icâre ve hâsılât ve vâridât ve gallesine mütevellî mutasarrıf ola ve fakat zîrdeki vücûh-ı
birreye ve maʻârif içün taʻyîn olunan meblağı harc ve sarf ile ve ihtiyât sermâyesinin teşkîl ve tertîb
ve cem‘ itmesiyle muvazzafdır ve mütevellî vakf-ı mezkûrun vâridâtından ben lâbis-i libâs-ı hayât
oldukca akâid-i İslâmiye ve usûl-i fıkh-ı şer‘î ve hadîs tahsîl ve ta‘lîm iden bir tâlibe senevî sekiz yüz
kron ve hukûk ve tıbb veyâhûd hendese ve inşâʻât ilmini tahsîl ve ta‘lîm iden bir tâlibe senevî altı
yüz kron maʻâş iʻtâ eyleye ve vücûh-ı birreye ki ol mahbûb-ı Hüdâ mazhâr-ı cemâl bâ-kemâl-i safâ
1652
Hazret-i Muhammed el-Mustafa salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem andan ecdâd ve izâmım Hasan Ka-
pudan ve Salih Paşa ve Süleyman Kapudan ve Ahmed Kapudan ve Mahmud Paşa ve peder-i ekremim
el-Hâc Osman Bey ve onun vâlide-i muhteremesi Fatma ve vâlide-i azîzem Ziynet Atiye Hanım ve
zevc-i mükerremim Hacı Bekir Bey ve birâder-i azîzim Hacı Şemsi Bey ve teyze-i lücce(?) Raşide
Hanım ve hemşîre-i muhteremem Hafize Hanım rûh-ı şerîf-i latîfelerine ve rûhuma dahi ki cemʻan
on dört re’s kurbânı zebh ve sevâbını ve ihdâ içün senevî iki yüz seksen kron ve kâffemizin rûhları-
na Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân’dan iki hatm-i şerîf tilâvetle sevâbı ihdâ içün senevî yirmi kron ki cemʻan
üç yüz kron harc ve sarf eyleye ve vefâtımdan sonra mütevellî vakf-ı mezbûrun vâridâtından senevî
yedi yüz kron iki maʻâş akâid-i İslâmiye ve usûl-i fıkh-ı şer‘î ve hadîs tahsîl ve ta‘lîm iden iki tâlibe
senevî yedi yüz kron dört maʻâş hukûk ve tıbb veyâhûd hendese ve inşâʻât ulûmunu tahsîl ve ta‘lîm
iden dört talîbe i‘tâ eyleye ve yalnız Bosna Müslümânları olub evsâf-ı meşrû‘a-i makbûle ile muttasıf
etvâr ve harekâtları ve memdûh ve tahsîl ve ta‘lîm içün bî-vesâil ve ma‘iyyet-i idâreden âciz ve maʻa
hazâ akâid-i İslâmiye ve usûl-i fıkh-ı şer‘î ve hadîs tahsîl ve ta‘lîm idüb Büyük Gamnâzî(?) veyâhûd
Mekteb-i Nüvvâb’ı ikmâl idüb bâ-şehâdetnâme muhrec olan tâliblerine ma‘âşâtı i‘tâ oluna ma‘âşât-ı
mezkûrenin i‘tâ ve tevzî‘inde mütevellî-i mûmâ ileyh Kolovizâde Mustafa Esad Efendi’nin zükûr ev-
lâdı ve ahfâdı karnen baʻde karnin mukaddem ve müreccahdırlar ve mârru’z-zikr ma‘âşâtını mütevellî
i‘tâ ve tevzî‘ eyleye ve hâkezâ vefâtımdan sonra mütevellî vücûh-ı birre ki zebh-i kurbân ve tilâvet-i
hatm-i Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân içün ber-vech-i meşrûh senevî üç yüz kron harc ve sarf eyleye ve vakf-ı
mezkûrun emvâl-i gayr-ı menkûle senevî vâridâtından yüzde beş taʻyîn ve tertîb olunan ihtiyât sermâ-
yesine idhâl ve cemî‘i ve sermâye-i mezkûreyi istirbâh ve istinmâ ve andan vakf ebniyelerinin masâ-
rıfât-ı taʻmîriyye-i senevîye ve ebniyelerinin beyt ve hariminde yeniden diğerlerini inşâ ve ibnâ eyleye
ve mevkûf emvâl-i gayr-ı menkûle ve ihtiyât sermâyesiyle işbu şurût ve taʻyînâtı mûcebince mütevellî
idâre ve tasarruf eyleye ve vakf-ı mezkûrun tevliyeti hayâtda oldukca bana meşrût olub vefâtımdan
sonra Medîne-i Saraybosna’dan mûmâ ileyh Kolovizâde Mustafa Esad Efendi ve ânın vefâtından son-
ra kendinin ekber oğlu ve helümme cerran ki dâimâ mütevellî makâmına ekber oğlu mütevellî ola ve
mütevellînin oğlu olmadığı takdîrde ânın en ekber ve karîb zükûr akrabâ ve taʻallukâtından mütevellî
ola ve bu usûl ve kâ‘ide üzere mütevellî olacak kimesnesi olmadığı takdîrde vakf-ı mezkûrun idâresi
Vilâyet-i Evkâf İdâresine intikâl iden ve bu sûrette Vilâyet-i Evkâf İdâre-i müşârun ileyhâ ve hâkim-i
şer‘i’ş-şerîf re’y ve tensîbiyle mütevellî nasb ve taʻyîn olunacakdır ve Evkâf-ı İdâre-i müşârun ileyhâ
nasb olunacak mütevellîye vazîfe ve ma‘âşını taʻyîn ve takdîr eyleye şu hâlde şurût ve taʻyînâtım
mûcebince masârıfât ve ihrâcât-ı vakfiyye ve mütevellînin vazîfe ve ma‘âşı îfâ ve tesviyesinden sonra
fazla kalacak vâridât Bosna Müslümânlarının Vilâyet-i Evkâf İdâresi’nden taʻyîn olunacak vücûh-ı
birreye ve ma‘ârife harc ve sarf oluna deyu taʻyîn ve tahsîs-i şurût ve kuyûd ve tebyîn ve tahsîs-i
masârıf iderek bi’l-cümle emvâl-i gayr-ı menkûle-i mezkûreyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ
ileyh Mustafa Esad Efendi’ye teslîm eylediğimde ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm
idüb sâir evkâf ve mütevellîyân-ı eslâf gibi tasarruf-ı tâmm ve riʻâyet-i merâsim-i şurût ve kuyûda
sarf-ı ihtimâm eyledi didikde gıbbe’t-tasdîk-i şer‘î emr-i vakf tamâm ve hâl teslîm-i encâm bulmuşken
vâkıfe-i mûmâ ileyhâ Tahire Hanım semt-i vifâkdan cânib-i hilâfa sülûk ile vakf-ı mezbûrdan rücû‘
ve mütevellî-i mûmâ ileyh ile husûmet ve nizâ‘a şürû‘ idüb vakf-ı akâr mefhar-i eimme-i kibâr olan
imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı akdem sirâcü’l-milleti ve’d-dîn üstâdü’l-eimmeti’l-müctehidîn Ebî Hanife
Numan bin el-Kûfî hazretlerinin mezheb-i hatîr ve re’y-i münîrlerinde sahîh lâkin menzile-i âriyet-
de olub şeref-i lüzûmu müstelzim olmamağla vakf-ı mezbûrdan rücû‘u câiz olmağın sâlifü’l-beyân
emvâl-i gayr-ı menkûlemi ke’l-evvel mülk ve tasarrufuma istirdâd iderim didikde mütevellî-i mûmâ
ileyh-i sühân-sâz cevâb-ı bâ-savâba âğâz idüb eğerçi İmâmü’l-Azâm hazretleri indinde hâl bast ve
1653
tafsîl olunan minvâl üzere idüği cây-i eşkâl değildir lâkin ârif-i Sâmedanî Ebû Yusuf bi’l-imâmi’s-
sânî re’y-i hatîrlerinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm-ı Rabbânî Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî re’y-i münîrlerinde teslîm ile’l-mütevellî ve zikr-i te’bîd ile vakf sahîh ve lâzım oldu deyu
müdâfa‘a ve redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkimu’ş-şer‘i’ş-şerîf huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri
mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘âmehu aleyh
hazretleri dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-
cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve mer‘iyyen li-mâ yecibu murâ‘âtihi fi-tescîli’l-evkâf vakf-ı mezkûrun
sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve mütehattim olub nakz
ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘a-
hu fe-innemâ ismuhu alle’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hay-
yi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâmin min-Cemâziyelevvel li-sene sitte ve
ışrîn ve selâse mie ve elf li-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Tuzla-i Zîr Mahkeme-i şer‘iyye mülâzımı Atikzâde Hâfız Salih Efendi ibn el-merhûm
İbrahim Ağa, Tuzla-i Zîr Mahkeme-i şer‘iyye mülâzımı Berbiç Mustafa Hilmi Efendi ibn el-merhûm
Molla Osman Ağa, Tuzla-i Zîr Belediye Reîsi Hacı Efendiç Muya Ağa ibn el-merhûm Hacı Mehmed
Ağa, Belediye azâsı ve vakf mütevellîsi Aziz Hacı Osman Beyzâde Mustafa Behçet Bey, Belediye
azâsı ve tüccârı Perçiç Osman Ağa Nuri ibn el-merhûm Hacı Mehmed Ağa, Belediye azâsı Hacı Şa-
ragiç İbrahim Bey bin el-merhûm Abdi Bey, Belediye Mâl Müdîri ve vakf mütevellîsi Dobraviç Abdi
Efendi ibn el-merhûm Süleyman Bey, Vakf komisyon azâsı Beşlagiç Ahmed Ağa ibn el-merhûm Os-
man Ağa, Dârü’l-Fünûn ve Hukûk şâkirdânından Viloviç Hâfız Osman Efendi ibn el-merhûm Mustafa
Efendi, Tüccâr-ı muʻteberândan Hacı Yenoviç Abdi Ağa ibn el-merhûm Hacı Osman Ağa, Yale Câ-
mi‘-i Şerîf imâm ve hatîbi Kenan Muhammed Efendi ibn Osman Efendi, Vakf mütevellîsi Numanoviç
Haşim Ağa ibn Numan, Sâhib-i alâka Ayanoviç Ahmed Efendi ibn el-merhûm Bogan Ağa, Vâkıfe-i
mûmâ ileyhânın kahyâsı Gaynikoviç Abdulgani Efendi ve gayruhum.
1654
Muykanoviç Abdulmümin bin Muyo Vakfı
Muykanoviç Abdulmümin bin Muyo Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Selobiç Köyü sakinlerinden Muykanoviç Abdulmümin bin Muyo’nun, geliri
köyde bulunan sıbyan mektebinin muallimine verilmek üzere 100 kron nakit para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Muykanoviç Abdülmümin bin Muyo, resident of Selabega (Selobiç) Village of
Tuzla. According to the waqfiyye, 100 kron cash is endowed to be disbursed or salary of the teacher
of the primary school in the village.
Vakufnama Mujkanović Abdulmumina sina Muje, stanovnika sela Selobega (Selobic) kod Tuzle.
Prema vakufnami gotovina od 100 kruna je uplaćena kako bi se isplatile plate za učitelja u osnovnoj
školi u selu.
1326 / 1908
Sûret
Vakfnâme
Tuzla Kazâsı Mahkeme-i Şerʻiyyesi
Muhsiniç Yusuf Ziyâeddin el-müvellâ hilâfe bi-Medîne-i Tuzla nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu.
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîli’l-hayrât ve’l-meberrât ve refa‘a
kadrehu bi’l-irtifâi ile’d-derecâti’l-âliyyât ve ce‘ale’l-evkâfe’s-sahîhati zerî‘aten ilâ-iktisâbi cezî-
li’l-ecri ve vesîleten ilâ-cemîli’z-zikri ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muhammedin
hayru’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât;
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’na tâbiʻ Selobiç
Karyesi sâkinlerinden Muykanoviç Abdülmümin ibn el-merhûm Muyo meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde
zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği karye-i mezbûre sâkinlerinden İsma-
iç Hâfız Osman Efendi mahzarında ikrâr-ı tâmm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb atyeb-i mâl ve enfes-i
menâlimden nakd-i râicü’l-vakt yüz kron ifrâz ve kemâl-i imtiyâzıyla mümtâz idüb hasbeten li’llâhi
teʻâlâ ve taleben li-merzâti Rabbihi’l-a‘lâ bi’l-hulûsi’t-tâmm vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i
muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûr yüz kron beher sene ale’t-te‘âkub ve’t-tevâlî yüzde sekiz kron hesâbı üzere alâ-ve-
chi’l-helâl bâ-yed-i mütevellî istirbâh olunub senevî hâsıl olan ribh ve nemâsı karye-i mezbûrede
kâin sıbyân mektebinin mu‘allimi vazîfesine i‘tâ oluna ve vakf-ı mezbûrun mütevellî hayâtda oldukça
merkûm Hâfız Osman Efendi’ye meşrût olub baʻde vefâtihi mekteb-i mezkûrun vakfına mütevellî
olacak müstakîm ve dîndâr ve umûr-ı vakfı her husûsda rü’yete muktedir olan kimesne mütevellî ola
ve vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîri ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola ve bi-em-
ri’llâhi teʻâlâ mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı a‘vâm ile icrâ-yı şerâit-i mezkûre müte‘azzir olur ise karye-i
mezbûreye en yakîn olan diğer bir mektebin mu‘allimi vazîfe için i‘tâ oluna deyu taʻyîn-i şurût ve
taʻyîn-i kuyûd iderek meblağ-ı mezkûr yüz kron fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol
1655
dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi
didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr butlân-ı vakf-ı nukûd ve zımnında olan kuyûda baʻde
kavl-i adem-i lüzûmuna teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan eimme-i
dîn kavlleriyle mukâbele birle hükm taleb idicek fî-zemânına beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i
mümtâz üzere hâkimü’ş-şer‘i’ş-şerîf huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme
tâlibân olduklarında ol dahi âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve murâ‘iyyen bi-cemî‘i
mâlâ-büdde minhu fi’l-hükmi bi’l-evkâf alâ-re’y-i men yerâhu mine’l-eimmeti’l-müctehidîn evvelen
sıhhatine ve sâniyen lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmekle vakf-ı mezbûr sahîh
ve lâzım olub min-ba‘d nakz ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri mümteni‘u’l-ihtimâl oldu (Fe-men
beddelehu ilâ-âhir...) cerâ zâlike ve hurrire fi’s-sâdî ve’l-ışrîn li-sene tis‘a ve ışrîn ve selâse mie ve elf
li-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye mülâzımlarından Müftiç Hâzım Efendi, Serdareviç İsmail Hakkı
Efendi ve gayruhumâ.
1656
Dadiç Ömer bin Hasan Vakfı
Dadiç Ömer bin Hasan Vakfı
Tuzla-i Zîr Kazası’na bağlı Dobrova Köyü sakinlerinden Dadiç Ömer bin Hasan’ın arsasının üzerine
mektep yapılması için bir tarla vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Dadiç Ömer bin Hasan, inhabitant of Tuzla-i Zîr, Dobrova village. According to
the waqfiyye, a field is endowed in order to built a school on the real-estate.
Ovo je vakufnama Dadić Omera sina Hasana nastanjenog u selu Dubrava kod Donje Tuzle. Prema
vakufnami uvakufljena je njiva kako bi se izgradila škola na tom posjedu.
10 Safer 1327 / 3 Mart 1909

Fî 3 Mart sene 909 târîhinde ve Tuzla-i Zîr Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde tescîl-i vakf zımnında
olunan zabıtnâmedir.
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Dobrava Karyesi sâkinlerinden Dadiç Ömer bin Hasan nâm kimesne bu-
gün meclis-i şerʻe gelüb zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Dobrava-i
Bâlâ Karyesi sâkinlerinden Şahiç Nakiç ibn İbrahim mahzarında şahsı mahalle muhtârı Nakiç Kaniç
ve Şahiç Ahmed bin Mehmed nâm kimesnelerin taʻrîfleriyle maʻrûf olduğu hâlde ber-vech-i zîr hîn-i
ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî eyledi vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin mülk-i sahîhim-
de bulunan Dobrava Karyesi’nde kâin 387 varakasında mukayyed 2055/1 parça numrolu Nadyonum
dimekle arîf mülk tarlamı vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb
şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Tarla-yı mezkûre üzerinde sıbyân mektebi inşâ ve ibnâ olunmak ve binâdan hâlî kalacak yeri îcâr
olunub senevî vukûʻ bulacak icâre ve bedeli olan akçesi mekteb-i mezkûrun taʻmîrâtına sarf oluna ve
vakf-ı mezkûrun tevliyeti hayâtda oldukca uhdeme âid olub bi-emri’llâhi teʻâlâ vefât eylediğimden
sonra tevliyet-i mezkûrun îfâsına muktedir kıbel-i şerʻ-i şerîfden mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu
tarla-yı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi
bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr Ömer kelâmını
semt-i âhere sârif olub vakf-ı akâr ve gayr-ı menkûle imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife
el-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olub şeref-i lüzûmunu müstelzim olmamağla vakf-ı mez-
bûrdan rücûʻu câiz olmağın tarla-yı mezkûru ke’l-evvel mülk ve tasarrufuma istirdâd iderim didik-
de mütevellî-i mezbûr Nakiç cevâb-ı savâba tasaddî idüb eğerçi inde’l-İmamü’l-Azam hazretleri hâl
bast ve tafsîl olunan minvâl üzere idüği cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr
bi’l-imâmiʻs-sânî indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Rabbânî Muhammed ibn Hasan
eş-Şeybânî indinde teslîm ile’l-mütevellî ve zikr-i te’bîd ile vakf lâzım olur deyu redd ve teslîmden
imtinâʻ ve bu vechile husûmet ve nizâʻ idüb müterâfiʻân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân
olduklarında hâkimu’ş-şerʻi’ş-şerîf dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer
idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm it-
meğin min-baʻd vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve mütehattim olub naks ve tebdîli muhâl ve tahvîl ve
1657
tağyîri mümteniʻü’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu baʻdema semiʻahu...

Vakf-ı mezkûr vilâyet-i seniyyenin fî 21.5.908 târîh ve 9621/1 numrolu emirnâme-i aliyyesiyle tecvîz
ve müsâʻade kılındığı ihtâr olunur.
Vâkıf Dadiç Ömer, Mütevellî Şehiç Nakiç, Mutasarrıf Mahalle-i Muhtâr Nakiç Katiç, Mutasarrıf Şe-
hiç Ahmed.
1658
Palavriç Osman bin Ömer Vakfı
Palavriç Osman bin Ömer Vakfı
Tuzla-i Zîr Kazası’na bağlı Bokaviç Köyü sakinlerinden Palavriç Osman bin Ömer’in arazisi üzerine
Şuvar Köyü okulunun yapılması ve okul ihtiyaçlarının karşılanması için bir arazi vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Palavriç Osman bin Ömer, inhabitant of Tuzla-i Zîr, Bokaviç village. According
to the waqfiyye a land is endowed in order to build Şuvar village school on it and to supply the needs
of the school.
Ovo je vakufnama Palavrić Osmana sina Omera iz sela Bukovići kod Donje Tuzle. Prema vakufnami
uvakufljena je parcela kako bi se izgradila škola u Šuvar selu i da se obezbjede potrebe za školu.
4 Mart 1909 / 13 Rebiülahir 1327

Fi 4 Mart 909 Frengî târîhinde ve Tuzla-i Zîr Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde tescîl-i vakf zımnında
kayd olunan zabtnâmedir.
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Bokaviç Karyesi sâkinlerinden Palavriç Osman bin Ömer nâm kimesne bu-
gün mahkeme-i şerʻiyyeye gelüb zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Şu-
var Karyesi sâkinlerinden Ömer Beyiç Mehmed bin Ömer mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı
sarîh-i merʻî eyledi mâlik ve mutasarrıf olduğum emvâl-i gayr-ı menkûlemden Bokaviç cemâʻatinde
kâin Groniçe nâm tahrîr-i akâr dâiresinin 250 varakasında 966 parça numrolu Şeloviç Berdu dimekle
arâzî-i emîriyyemi vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart
ve taʻyîn eyledim ki:
Kıtʻa-i mezkûre üzerinde Şuvar Karyesi’nde sıbyân mektebi inşâ ve ibnâ ve binâdan hâlî kalacak yeri
îcâr vukûʻ bulacak senevî icâresi mekteb-i mezkûrun taʻmîrâtına harc ve sarf oluna ve vakf-ı mezkû-
run tevliyeti hayâtda oldukca bana meşrûta ola vefâtımdan sonra mahkeme-i şerʻ-i şerîfden emîn ve
müstakîm ve umûr-ı tevliyeti îfâya muktedir mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu parça-i mezkûru
fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mi-
ne’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr kelâmını semt-i âhere nakl
idüb vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam Ebû Hanîfe Numân bin Sâbit el-Kûfî hazretlerinin mezheb-i hatîr ve
re’y-i münîrlerinde menzile-i âriyetde olub şeref-i lüzûmu müstelzim olmamağla vakf-ı mezbûrdan
rücûʻu câiz olmağın mezkûr arâzî-i emîriyyemi ke’l-evvel mülk ve tasarrufuma istirdâd iderim didik-
de mütevellî-i merkûm cevâb-ı bâ-savâba âgâz idüb egerçi inde’l-İmâmi’l-Aʻzam hâl bast olunan min-
vâl üzere idüği cây-ı eşkâl değidir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî indinde
vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm-ı Rabbânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî katında teslîm
ile’l-mütevellî ve zikr-i te’bîd ile vakf sahîh ve lâzım olur deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechile
husûmet ve nizâʻ idüb müterâfiʻân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâki-
mü’ş-şerʻi’ş-şerîf dahi tarafeynin edillesine nazar mubtıl olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî
beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-baʻd vakf-ı mezbûr
sahîh ve lâzım ve mütehattim oldu naks ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri mümteniʻü’l-ihtimâl oldu.
1659
Fe-men beddelehu...
Vakf-ı mezkûr ale’l-usûl vilâyet-i celîlesinin fî 15.3.908 târîh ve 74377 numrolu emîrnâme-i aliyyesiy-
le müsâʻade ve tecvîz kılındı ihtâr olunur.
Vâkıf Palavriç Osman, Mütevellî Ömer Beyiç Mehmed, Yusuf Ziya.
1660
Nure binti Odabaşiç Derviş Ağa Vakfı
Nure binti Odabaşiç Derviş Ağa Vakfı
Tuzla-i Zîr Kasabası Pale Mahallesi sakinlerinden Nure binti Odabaşiç Derviş Ağa’nın Pelane
Köyü’ne mezarlık yapılmak üzere bir arazi vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Nure binti Odabaşiç Derviş Ağa, inhabitant of Tuzla-i Zîr, Pale Quarter. According
to the waqfiyye a land is endowed in order to be used as a graveyard in Pelane village.
Ovo je vakufnama Nure kćerke Odabašić Derviš Age iz Donje Tuzle, mahala Plane. Prema vakufnami
uvakufljeno je zemljište u selu Plane kako bi se koristilo kao mezarluk.
14 Receb 1327 / 1 Ağustos 1909

Zabıtnâme Sûreti
Fî Ağustos 909 târîhinde Tuzla-i Zîr Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde kayd olunan zabıtnâmedir.
Tuzla-i Zîr Kasabası’nda Pale Mahallesi sâkinlerinden Suiciç Hilmi Bey zevcesi Nure binti Odabaşiç
Derviş Ağa nâm hatun tarafından ve yine kasaba-i mezbûre sâkinlerinden Paşiç Hasan Ağa bugün
meclis-i şerʻiyyede zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn olunmağla tevliyeti kabûl
iden Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Pelane Karyesi sâkinlerinden Bekniç Osman bin Meşho(?) mahzar ve
muvâcehesinde bi’l-vekâle ber-vech-i zîr ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî idüb müvekkilem
mezbûre Nure Hatun’un mâlik ve mutasarrıfe olduğu Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Bestraç Karyesi’nde
kâin ve Grontovniçe dâiresinin 125 varakasında mukayyed 1707 parça numrolu 7 dönüm 800 murab-
baʻ metro vusʻatlü parça arâzî-i emîriyyesi vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf
ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledi ki:
Tarla-yı mezkûre sâlifü’z-zikr Pelane Karyesi’ndeki ahâlî-i Müslime’nin kabristânı ola ve vakf-ı
mezkûra merkûm Bekniç Osman mütevellî ola deyu taʻyîn ve tahsîs-i şurût itdikden sonra tarla-yı
mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra bi’l-vekâle teslîm ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tev-
liye kabz ve tesellüm idüb sâir evkâf ve mütevellîyân-ı eslâf gibi tasarruf-ı tâmm ve riʻâyet-i merâma
şurût ve kuyûda sarf-ı ihtimâm oldu didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî emr-i vakf tamâm ve hâl teslîm-i
encâm bulmuş iken vâkıfe-i mûmâ ileyhânın vekîl-i mezbûr Hasan Ağa semt-i vifâkdan cânib-i hilâfa
sülûk ile vakf-ı mezbûrdan rücûʻ ve mütevellî-i mezbûr ile husûmet ve nizâʻa şurûʻ olub vakf-ı akâr
muhtâr-ı eimme-i ahyâr olan imâm-ı aʻzam Ebî Hanife Numan ibn Sabit el-Kûfî hazretlerinin mezheb-i
hatîr ve re’y-i münîrlerinde sahîh lâkin menzile-i âriyetde olub şeref-i lüzûmu müstelzim olmamağla
vakf-ı mezbûrdan rücûʻu câiz olmağla arâzî-i emîriyye-i mezkûru ke’l-evvel müvekkilem mezbûre-
nin tasarrufuna bi’l-vekâle istirdâd iderim didikde mütevellî-i merkûm Osman cevâba tasaddî idüb
eğerçi inde’l-imâmiʻl-azam hâl bast ve tafsîl olunan minvâl üzere idüği hâl-i eşkâl değildir lâkin ârif-i
Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmiʻs-sânî indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm-ı
Rabbânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî indinde teslîm ile’l-mütevellî ve te’bîd zikriyle vakf lâ-
zım olur deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechle husûmet ve nizâʻ idüb mahkeme-i şerʻiyyede
müterâfiʻân ve her biri fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkimu’ş-şerʻi’ş-şerîf dahi cânib-i vakfı evlâ
1661
ve ahrâ görüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf merʻiyyen li-mâ yecibu murâatihi fî-tes-
cîli’l-evkâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm-i sahîh-i şerʻî ve kazâ-i sarîh-i merʻî itmeğin
min-baʻd vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve mütehattim oldu Fe-men beddelehu baʻdema semiʻahu...
Aslına mutâbıkdır. Fî 5.8.909
Mütevellî Bekniç Osman
Vâkıfe Vekîli Paşiç Hasan.
1662
Kalabaç Köle ve Havva ve Hociç Hanım binti Başiç Ahmed Vakfı
Kalabaç Köle ve Havva ve Hociç Hanım binti Başiç Ahmed Vakfı
Tuzla-i Zîr Kazası’na bağlı Lokaviçe-i Zîr Köyü sakinlerinden Kalabaç Köle ve Havva ve Hociç
Hanım binti Başiç Ahmed’in köy mezarlığı yapılmak üzere bir arazi vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Kalabaç Köle, Havva and Hociç Hanım binti Başiç Ahmed, inhabitant of Tuzla-i
Zîr, Lokaviçe-i Zîr village . According to the waqfiyye a land is endowed in order to be used as a
graveyard.
Ovo je vakufnama Kalabić Ćole, Have i Hodžić hanume kćerke Bašić Ahmeda stanovnika sela Donja
Lukavica kod Donje Tuzle. Prema vakufnami uvakufljena je parcela da se koristi kao mezarluk.
20 Receb 1327 / 7 Ağustos 1909

Zabıtnâme Sûreti
Fî Ağustos 909 târîhinde ve Tuzla-i Zîr Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde kayd olunan zabıtnamedir.
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Lokaviçe-i Zîr Karyesi sâkinlerinden Kalabaç Köle ve Havva ve Hociç Ha-
nım binti el-merhûm Başiç Ahmed meclis-i şerʻe hâzırât olub tescîlleri mahalle muhtârı Norkiç Abdul-
lah bin Abdi ve meclis Kalabaç Süleyman bin Halil nâm kimesnelerin taʻrîfleriyle muʻarref oldukları
hâlde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn itdikleri karye-i mezbûre sâkinlerinden
Karboliç Mustafa mahzarında ber-vech-i zîr takrîr-i kelâm oldu mâlik ve mutasarrıfe olduğumuz em-
vâl-i gayr-ı menkûlenin cemâʻat-i mezbûrede kâin ve Grontovniçe nâm tahrîr-i akâr dâiresinin 228 va-
rakasında mukayyed 46/2 parça numrolu Prebyakanive dimekle arîf bir kıtʻa tarla arâzî-i emîriyyemizi
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyleriz ki:
Karye-i mezbûrede İslâm mezâristâna mahsûs ola vakfımız mezbûra merkûm Karboliç Mustafa müte-
vellî ola ve baʻde vefâtihi yerine kıbel-i şerʻ-i şerîfden emîn bir kimesne mütevellî nasb ve taʻyîn oluna
deyu taʻyîn-i şurût ve kuyûd iderek tarla-yı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm
ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdî-
ku’ş-şerʻî vâkıfât-ı mezbûrât kelâmlarını semt-i âhere nakl idüb vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı
efham Ebû Hanife Numan ibn Sabit el-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücûʻu câiz
olmağın tarla-yı mezkûru ke’l-evvel mülk ve tasarrufumuza istirdâd ideriz didiklerinde mütevellî-i
mezbûr cevâb virüb eğerçi inde’l-imamü’l-azam hâl bast ve tafsîl olunan minvâl üzere idüği cây-ı
eşkâl değildir lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmiʻs-sânî nezdinde vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm-ı Rabbânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî indinde teslîm ile’l-mütevellî
ve zikr-i te’bîd ile vakf lâzım olur deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechle husûmet ve nizâʻ
idüb mahkeme-i şerʻiyyede müterâfiʻân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında
hâkimu’ş-şerʻi’ş-şerîf dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen
bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-baʻd
vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu baʻde...
1663
Şuhûdü’l-hâl: Vâkıfe Kalabaç Köle, Vâkıfe Kalabaç Havva, Vâkıfe Hociç Hanım, Muʻarref mahalle
muhtârı Norkiç Abdullah, Muʻarref Kalabaç Süleyman, Mütevellî Karboliç Mustafa.
Aslına mutâbıkdır. Fî 7.8.909
Nâib Yusuf Ziyaeddin
1664
İsmaiç Adem bin Hacı Abdullah Vakfı
İsmaiç Adem bin Hacı Abdullah Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Selobiç Köyü sakinlerinden İsmaiç Adem bin Hacı Abdullah’ın geliri köyde
bulunan sıbyan mektebinin muallimine verilmek üzere 130 kron nakit para vakfiyesidir.
Vakufnama Smajić Adema sina Hadži Abdullaha, stanovnika sela Selobeg (Selobić) kod Tuzle. Prema
vakufnami gotovina od 130 kruna je uplaćena kako bi se isplatila plata učitelju koji radi u osnovnoj
školi u selu.
Vakufnama Smajić Adema sina Hadži Abdullaha, stanovnika sela Selobeg (Selobić) kod Tuzle. Prema
vakufnami gotovina od 130 kruna je uvakufljena kako bi se isplatila plata učitelju koji radi u osnovnoj
školi u selu.
11 Rebiülahir 1328 / 22 Nisan 1910

Sûret
Vakfnâme
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrâti ve’l-meberrât ve re-
fa‘a kadrehu bi’l-irtifâi ile’d-derecâti’l-âliyyât ve ce‘ale’l-evkâfe’s-sahîhati zerî‘aten ilâ-iktisâbi cezî-
Karyesi sâkinlerinden İsmaiç Adem bin Hacı Abdullah meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına
li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği karye-i mezbûre sâkinlerinden İsmaiç Hâfız Osman
Efendi bin Hacı Abdullah mahzarında ikrâr-ı tâmm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb atyeb-i mâl ve enfes-i
menâlimden nakd-i râicü’l-vakt yüz otuz kron ifrâz ve kemâl-i imtiyâz ile mümtâz idüb hasbeten
li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti Rabbihi’l-a‘lâ bi’l-hulûsi’l-tâmm vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i
sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûr yüz otuz kron beher sene ale’t-te‘âkub ve’t-tevâlî yüzde sekiz kron hesâbı üze-
re alâ-vechi’l-helâl bâ-yed-i mütevellî istirbâh olunub senevî hâsıl olan ribh ve nemâsı karyemizde
kâin sıbyân mektebi mu‘allimine vazîfe içün i‘tâ oluna ve vakf-ı mezbûrun tevliyeti hayâtda oldukça
mezbûr Hâfız Osman Efendi’ye meşrûta olub baʻde vefâtihi mekteb-i mezkûrun vakfına mütevellî
olacak müstakîm ve dîndâr ve umûr-ı vakfı her husûsda rü’yete muktedir olan kimesne mütevellî ola
ve vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîr ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola ve bi-em-
ri’llâhi te‘âlâ mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı a‘vâm ile icrâ-yı şerâit-i mezkûre müte‘azzir olur ise karye-
mizde en yakîn diğer bir mektebin mu‘allimine vazîfe olarak i‘tâ oluna deyu taʻyîn-i şurût ve taʻyîn-i
kuyûd iderek meblağ-ı mezkûr yüz otuz üç kron fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol
1665
dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi
kavl-i adem-i lüzûmuna teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan eimme-i
dîn kavlleriyle mukâbele birle hükm taleb idecek fî-zemânına beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i
beddelehu ilâ-âhir...) cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-hâdî aşer min-şehri Rebî‘ulâhir li-sene semân
ve ışrîn ve selâse mie ve elf li-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye Mülâzımlarından Müftiç Hâzım Efendi, Serdaroviç İsmail Efendi
ve gayruhumâ.
1666
Hacı Naile Hanım binti Murat Begoviç Hacı Davut Bey Vakfı
Tuzla Yale Mahallesi’nden Murat Begoviç Hacı Davut kızı Hacı Naile Hanım’ın 5466 kron nakit
parasını Bosna Hersek imtiyazlı bankasında işletilerek geliri, Tuzla’da ahalinin desteğiyle yapılan
kız mektebinin bakım onarım ihtiyaçlarına, görevli giderlerine Kulakçı Çeşmesi’nin bakım onarımı ve
şehrin önemli kişilerinin uygun gördüğü hizmetlere sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Hacı Naile Hanım daughter of Murat Begoviç Hacı Davut from Tuzla Yale
mahalle that she endows 5466 kron cash money to be operated in Bosnia and Herzegovina privileged
Bank and the income to be spend for the expenditures of attendants and the maintenance and repair of
Primary School for Girls(kız mektebi) which was built with her support in Tuzla, the maintenance and
repair of Kulakçı Çeşmesi and for services which important people of the city deem suitable.
Ovo je vakufnama Hadži Naile kćerke Muratbegović Hadži Davuda iz Tuzle iz Jalske mahale kojom
je uvakufila 5466 krona novca u gotovini uročen u BiH banku a prihod da se potroši na troškove
polaznika škole te za održavanje i popravak osnovne ženske škole (ženski mekteb) koji je izgrađen
uz potporu stanovnika u Tuzli, održavanje i popravak Kulakči česme te za usluge koje ugledni ljudi
grada smatraju prikladnim.
18 Şevval 1328 / 23 Ekim 1910

Nemmakahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Yusuf Ziyaeddin el-Müvellâ-hilâfe bi-Medîne-i Tuzla afiye
anhu.
Hamd-i cemîl-i mevfûr ve şükr-i cezîl-i gayr-ı mahsûr ol vâkıf-ı hafâyâ-yi zamâir ve kâşif-i habâyâ-yi
serâir olan cenâb-ı mûcidd-i âmme-i mümkinât ve münşi’-i kâffe-i masnû‘ât teʻâlâ-şânuhu ani’ş-şe-
bîhi ve’l-mesîl ve takaddese zâtuhû ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı
mukaddeslerine sezâvârdır ve vâcibü’l-iktisârdır ki nev‘-i insânı ser-efrâz-ı ve lekad keremnâ tâcil
mümtâz ve dünyâyı zerî‘a-i âkıbet eyledi ve cilye-i salât ve tahiyyât-ı hâlisât ol sultân-ı cumhûr-ı
enbiyâ ve unvân-ı menşûr-ı asfiyâ mazhar-ı feyz-i hakâyık hâfız-ı esrâr-ı dekâyık imâm-i ka‘be-i kuds
ve hümâm-ı Medîne-i üns sadr-ı suffe-i safâ habîb-i hüdâ şefî‘-i rûz-i cezâ Muhammedini’l-Mustafa
salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem ravza-i riyâz-ı cennet olan meşhed-i mu‘attaralarına îsâr ve tenvîr
ve teşrîh olunur ki vücûd-ı pür-vücûdları müsebbib-i îcâd kevn u mekân ve bâʻis-i hilkat-i ins u cân
oldu ve tarziyye ve tekrîm fırka-i ashâb-ı kirâm-ı vâcibü’l-ihtirâm hazretlerinin merkad-i aliyyelerine
nisâr olunur ki her biri cevâhir-i dîn-i mübîn-i hazîne ve zevâhir-i şer‘-i metîne hadîka-i rezîn oldular
rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d iş bu vakfiye-i sahîha-i fehâvî ve vesîka-i şer‘iyyeti’l-metâvînin tahrîr ve inşâsına bâdî ve
tastîr ve imlâsına âdî oldur ki Bosna Vilâyeti dâhilinde Tuzla Sancağı Nefs-i Tuzla’da Yale Mahallesi
sâkinlerinden iken bundan akdem vefât iden Hacı Efendi’nin merhûm Hacı Haşim Ağa menkûhe-i
metrûkesi Hacı Naile Hanım binti’l-merhûm Murad Begoviç Hacı Davud Bey nâm hâtunun vasiyyet-
lerini tenfîze vasiyy-i muhtâr olduğu lede’ş-şer‘i’l-enver ve mukarrer olan medîne-i mezbûre eşrâfın-
1667
dan olub Belediye Reisi sâbık mahalle-i mezbûrede sâkin Hacı Efendi’nin Mustafa Ağa ibni’l-merhûm
Hacı Mehmed Ağa medîne-i mezbûre mahkeme-i şer‘iyyesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı
âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği yine mahalle-i mezbûre sâkinlerinden
mahdûmu Mustafa Ağa mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer’î idüb birâderim mer-
hûm Hacı Efendi’nin Hacı Haşim Ağa zevce-i menkûhe-i metrûkesi olub mahalle-i mezbûrede sâkin
iken bundan akdem vefât iden Hacı Naile Hânım binti’l-merhûm Murad Begoviç Hacı Davud Bey
hâl-i hayât ve zamân-ı nefâz-ı tasarrufâtında iken işbu yedimde bulınan 21 Rebî‘ulâhir sene 1306 hicrî
târihlü ve vasiyyetnâmede muharrer olduğu üzere bi-emri’llâhi’l-Meliki’l-Mennân ecel-i mev‘ûdum
isâbet itdikde menkûl ve gayr-i menkûl nukûd ve cevâhir ve mefrûşâne ve esâs beyyine ve emlâk ve
akârdan bi’l-cümle terekemden sülüs ifrâz ider techîz ve tekfîne ve sâireye beş bin ve bedel-i hac içün
yedi bin sekiz yüz ve Kulakçı Çeşmesi’nin taʻmîrâtına bin beş yüz ki cem‘ân on dört bin üç yüz guruş
ki iki bin iki yüz seksen sekiz kron ve Yâle Câmi‘-i Şerîfi taʻmîrâtına dört bin guruş ki altı yüz kırk
kron ve sülüs-i mezkûreden kalan meblağı dahî muhtârım re’yiyle münâsib olan vücûh-ı birre harc
ve sarf oluna deyu vasiyyet ve icrâ ve tenfîze beni vasiyy-i muhtâr nasb ve taʻyîn eyleyüb vasiyyet-i
mezkûrenin âmme-i umûr ve ukûd ve kâffe-i şurûtu ve kuyûdunu benim re’yime taʻyîn eyledikden
sonra musırran alâ-îsa‘ihi âlem-i cemâle irtihâl itmekle ale’l-usûl terekesi cânib-i mahkeme-i şer‘-i
şerîfden tahrîr ve takdîm birle ve fürûht olınarak sülüs yedi bin yüz seksen iki kron meblağına bâliğ
olmağla ber-vech-i bâlâ techîz ve tekfîne ve mu‘ayyenât-ı sâire ile bedel-i hac ve Kulakçı Çeşmesi’nin
taʻmîrâtı içün taʻyîn olınan ki cem‘ân meblağ-ı mezkûr iki bin iki yüz seksen sekiz kron baʻde’l-ihrâc
küsûru kalan mezkûr Yâle Câmi‘-i Şerîfi taʻmîrâtı içün altı yüz kırk kron ve sülüsünün mütebâkisi olan
dört bin iki yüz elli dört kron ki cem‘ân dört bin sekiz yüz doksan dört kron nukûd Bosna ve Hersek
imtiyâzlu bankasının şu‘besine bi’l-idhâl ma‘a murâbaha beş bin dört yüz altmış altı kron meblağa
bâliğ olmuş olduğundan sâlifu’l-beyân vasiyyetnâmenin tahrîrinde mezkûr Yâle Câmi‘-i Şerîfi harâb
olmış olduğu hâlde muahheran merhûme Tozliç Hâfıze hanımın vasiyyet itmiş olduğu akçesiyle ye-
niden inşâ ve ibnâ olunub hâlâ taʻmîrâta muhtâc olmadığından kasabamızın eşeddi ihtiyâc ile muhtâc
olduğu inâs mekteb-i ibtidâiyyenin teşkîl ve küşâdı içün kâffe-i meblağ-ı mezkûr beş bin dört yüz alt-
mış altı kron vakf-ı sahîh-i müebbed habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn
eyledim ki:
İşbu vakf Hacı Efendi’nin Hacı Nâile Hânım ismiyle müsemmâ vakf olub meblağ-ı mezkûr beş bin
dört yüz altmış altı kron bâ-yed-i mütevellî rehn-i kavî ile alâ-vechi’l-müte‘ârif istirbâh veyâhûd kâr-
gîr bir binânın inşâsına hâzır olunub bi-emri’llâhi teʻâlâ dekresi senevî hâsıl olacak ribh ve nemâ ve
kirâ ve vâridât yirmi iki sehim i‘tibârıyla dokuz sehimi mu‘allim-i evvel ve altı sehimi mu‘allim-i sânî
ve üç sehimi bevvâb ve iki sehimi mütevellî vazîfelerine nakden i‘tâ ve sarf oluna ve bâkî kalan iki
sehimi dahî inşâ olınan binânın taʻmîrât ve sâire içün tertib olınacak ihtiyât sermâyesi nâmına beher
şehr bankasına idhâl ve istirbâh oluna ve vakf-ı mezbûre hayâtda oldukca oğlum mezbûr Mustafa
Ağa mütevellî olub vazîfe-yi mezkûreye tasarruf oluna ve vefâtından sonra batnen baʻde batn evlâd-ı
zükûr ve evlâd-ı zükûrunun evlâd-ı zükûrun erşed ve aslahına ve baʻde’l-inkirâz kazâ-i mezbûrede
mahkeme-i şer‘-i şerîf nâib efendinin re’y ve maʻrifetiyle müstakîm ve dindâr ve umûr-ı vakfı rü’ye-
te muktedir ve müstehak olan kimesne mütevellî olub vazîfe-i mezbûreye mutasarrıf ola ve vakf-ı
mezkûrun tebdîl ve tağyîri ve teksîr ve tevfîri her kerrede yedimde ola deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i
kuyûd idüb mezkûr beş bin dört yüz altmış altı kron meblağı fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkû-
ma teslîm ol dahî vakfiyyet üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm eyledikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh
Mustafa Ağa vakf-ı nukûd ve zımnında olan şurût ve kuyûd eimme-i selâse-i kirâm eskenehumu’llâhu
teʻâlâ fî-dâri’s-selâm hazerâtı indlerinde bâtıl olmağla vakf-ı mezbûrdan rücû‘ eyledim mütevellî-i
1668
mezbûr mezkûr beş bin dört yüz altmış altı kron meblağı bana redd ve teslîm itsün deyu da‘vâ ve
mütevellî-i merkûm dahî cevâbında fi’l-hakîka lede’l-eimme-i selâse vakf-ı nukûd ve minvâl-i meşrûh
üzeredir lâkin cennet makarr İmâm Züfer hazretleri nezdinde vakf-ı nukûd ve zımnında olan şurût ve
kuyûdun hatmi mukarrerdir deyu redd ve teslîmden imtinâʻ idüb hâkimi’ş-şer‘i’ş-şerîf huzûrunda mü-
terâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl ve hasma tâlibân olduklarında hâkim-i müşârun ileyh edamehu
evlâ ve ebkâ vakfı ahrâ görüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf mer‘iyyen limâ-yecîbu
mürâ‘âtihi fi’t-tescîli’l-evkâf-ı mezbûrun imâm-ı Züfer re’y-i münîri üzere sıhhatine hükm-i sahîh-i
şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î eyledikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh tekrâr nizâ‘a şer‘ ve mukaddemân
rücû‘ idüb eğerçi nukûd-ı mezkûrenin sıhhat-i vakfiyyeti hükm-i hâkim ile sahîh oldu lâkin imâm-ı
aʻzam pişvâ-yı efham Ebu Hanife el-Kûfî hazretleri katında sıhhat müstelzim-i lüzûm olmamağla
vakıfdan rücû‘ miknet ve fesh ve ibtâle kudret olmağın vakf-ı mezkûrun bu vechle rücû‘ itdim deyu
tekrâr da‘vâya istirdâd idicek mütevellî-i mezbûr Mustafa Ağa dahî cevâba tasaddî idüb imâm-ı müşâ-
run ileyh rahmetu’llâhi teʻâlâ aleyh kavl-i şerîf üzere sıhhat lüzûmu müstelzim değil ise de imâmeyn-i
hümâmeyn Ebû Yusuf bin İbrahim eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî mez-
heb-i şerîflerinde sıhhat lüzûmdan gayr-i mufârıkdır deyu tekrâr murâfa‘a ve merreten baʻde uhrâ
murâfa‘a idüb kazâ-ı sâbıkı ihkâm ricâsıyla lüzûm-ı vakfa dahî kazâen iltimâs idicek hâkim-i müşârun
ileyh mütevellî-i mezbûr muvâfakat buyurub vakf-ı mezkûrun lüzûmuna dahî hükm sahîh-i şer‘î ve
kazâ-i sarîh-i mer‘î itmeğin fî-mâ ba‘d hükm-i hâkim-i müşârun ileyh ile vakf-ı mezbûr sahîh ve lâ-
zım olub nakz ve tahvîl muhâl ve tebdîl ve tağyîri mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de
mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi
ani’l-vâkıfeti ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâmin aşere min-şehri
Şevvâli’l-Mükerrem li-sene semân ve işrîn ve selâse mie ve elf li-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Medîne-i Tuzla eşrâfından Hacı Yaşar Agiç İbrahim Bey bin el-merhûm Yaşar Bey,
Kazâ-i mezkûr Mahkeme-i Şer‘iyye Mülâzımlarından Müftiç Hüseyin bin Râgıb Efendi, Korkut Mus-
tafa Sâkıb Efendi bin Hacı Habib Efendi, Yoshociç İsmail Efendi bin İbrahim Efendi, Serdârzâde
İsmail Hakkı bin Muharrem Efendi ve gayruhum mine’l-hâzırîn .
1669
Zlata binti Baberiç Mustafa Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Huranci Çiftlik Köyü sakinlerinden Zalata binti Baberiç Mustafa’nın emlâkı
üzerine köy okulunun yapılması ve öğretmenin maaşının karşılanması için kullanılmak üzere iki ev ve
bir bahçe vakfiyyesidir.
It is the waqfiyye of Zalata binti Baberiç Mustafa, inhabitant of Tuzla, Hurancı Çiftlik village.
According to the waqfiyye two houses and a garden are endowed in order to build a school on the
real-estate and to pay the salary of teacher.
Ovo je vakufnama Zlate kćerke Beberić Mustafe, nastanjene u Tuzli u selu Hurandži Čiftlik. Prema
vakufnami uvakufljene su dvije kuće i vrt kako bi se izgradila škola i da se isplate plate za učitelja.
3 Zilkade 1328 / 6 Kasım 1910

Nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu Yusuf Sadeddin el-müvellâ hilâfe Medîne-i Tuzla gufire leh.
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ baʻzi ibâdihi ilâ-sebîli’l-hayrât ve’l-meberrât ve refe’a
kadrehu bi’l-irtikâi ve ilâ-derecâti’l-âliyyât ve ceʻale’l-evkâte’s-sahîhati zerîʻaten ilâ-iktisâbi cezî-
li’l-ecri ve vesîleten ilâ-cemîli’z-zikr ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muhammedin
hayri’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Emmâ baʻd işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’na tâbiʻ Huran-
ci Çiftlik Karyesi sâkinlerinden Murankiç Emin Bey zevcesi Zalata binti Baberiç Mustafa nâm hatun
kazâ-i mezbûr mahkemesinde meclis-i şerʻ-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfı li-ecli’t-tescîl mütevellî
nasb ve taʻyîn eylediği Tuzla Kasabası ahâlîsinden Hacı Hrostiç Hâfız Salih Efendi ibn Bego mah-
zarında ikrâr-ı tâmm ve taʻbîr-i ani’l-merâm idüb vakf-ı câi’l-beyânın sudûruna değin silk-i milk-i
tasarruf-ı sahîhimde münselik ve muntazam olub mezkûr çiftlik cemâʻatinde kâin ve Grontovniçe
nâm tahrîr-i akâr dâiresinin 129 varakasında mukayyed 174/2 parça numrolu maʻa arsa bir bâb hâne
ve 174/1 parça numrolu hâne kurbunda bir şelivik bâğçeyi ve 174/3 parça numrolu diğer bir bâb hâne
emlâkımı vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i merʻî-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve
Karye-i mezbûre yerlerim olan sıbyân mektebi üzerinde inşâ ve ibnâ oluna ve bi-emri’llâhi teʻâlâ ve
keremihi mekteb arsasından mâʻadâ emlâk-ı mezkûreden hâsıl olan senevî vâridât ve gallesi mek-
teb-i mezbûrun muʻallimine vazîfesi içün iʻtâ oluna ve vakf-ı mezkûrun tevliyeti bana meşrûta ve
vefâtımdan sonra Tuzla Kazâsı kâdî ve hâkim efendi hazretlerinin re’yiyle mütevellî nasb ve taʻyîn
oluna ve vakf-ı mezbûrun tebdîl ve tağyîr ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola deyu
taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd iderek emvâl-i gayr-i menkûle-i mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mü-
tevellî-i mezbûra teslîm ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevelliyân-ı evkâf gibi
tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûra İmâm-ı Aʻzam Ebû Hanife Numân bin
Sâbit el-Kûfî hazretlerinin kavline istinâden vakf-ı mezkûrdan rücûʻ ve mevâl-i merkûmdan emvâl-i
gayr-ı menkûle-i mezkûru istirdâda teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib
1670
Zalata binti Baberiç Mustafa Vakfı
olan İmâm Ebî Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretlerinin
kavliyle mukâbele birle hükm taleb idicek fî-zemâninâ beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i muhtâr
üzere hâkimü’ş-şerʻi’ş-şerîf huzûrunda müterâfiʻân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân ol-
duklarında ol dahi âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve murâʻiyyen bi-cemîʻi mâlâ-büd-
de fi’l-hükmi bi’l-evkâfi alâ-re’y-i men yerâhu beyne’l-eimmeti’l-müctehidîn vakf-ı mezbûrun evve-
len sıhhatine ve sâniyen lüzûmuna hükm-i sahîh-i şerʻî ve kazâ-i sarîh-i merʻî itmekle vakf-ı mezbûr
sahîh ve lâzım olub min-baʻd nakz ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri adîmü’l-ihtimâl oldu Fe-men
ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis min-Zilkaʻde
li-sene semâne ve ışrîn ve selâse mie ve elf min-hicretihi men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Murankiç Mehmed, Mahkeme-i Şer‘iyye Mülâzımı Semersenoviç İsmail Hakkı,
Müftîzâde Hazım Efendi ve gayruhum.
1671
Dervişoviç Yejbiriç Hüseyin bin Derviş Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Selobiç Köyü sakinlerinden Dervişeviç Yejbiriç Hüseyin bin Derviş’in geliri
köyde bulunan sıbyan mektebinin muallimine verilmek üzere 50 kron nakit para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Dervişoviç Yejbiric Hüseyin bin Derviş, resident of Selobeg (Selobić) Village of
Tuzla. According to the waqfiyye, 50 kron cash is endowed to be disbursed for the salary of the teacher
working at the primary school in the village.
Vakufnama Dervišević Ježbiric Huseina sina Derviša, stanovnika sela Selobeg (Selobić) kod Tuzle.
Prema vakufnami gotovina od 50 kruna je uplaćena kako bi se isplatila plata učitelja koji radi u
osnovnoj školi u selu.
12 Muharrem 1330 / 2 Ocak 1912

Sûret
Vakfnâme
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrât ve’l-meberrât ve re-
hayru’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Karyesi sâkinlerinden Dervişoviç Yejbiriç Hüseyin bin Derviş meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî
vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği karye-i mezbûre sâkinlerinden İsmaiç Hâfız
Osman Efendi mahzarında ikrâr-ı tâmm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb atyeb-i mâl ve enfes-i menâlim-
den nakd-i râicü’l-vakt elli kron ifrâz ve kemâl-i imtiyâz ile mümtâz idüb hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve
taleben li-merzâti Rabbihi’l-aʻlâ bi’l-hulûsi’t-tâmm vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled
ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûr elli kron beher sene ale’t-te‘âkub ve’t-tevâlî yüzde sekiz kron hesâbı üzere alâ-ve-
chi’l-helâl bâ-yed-i mütevellî istirbâh olunub senevî hâsıl olan ribh ve nemâsı mezkûr Selobiç Kar-
yesi’nde kâin sıbyân mektebinin mu‘allimi vazîfesine i‘tâ oluna ve vakf-ı mezbûrun tevliyeti hayâtda
oldukça mezbûr Hâfız Osman Efendi’ye meşrûta olub baʻde vefâtihi mekteb-i mezkûrun vakfına mü-
tevellî olacak emîn ve müstakîm ve dîndâr ve umûr-ı vakfı her husûsda rü’yete muktedir olan kimesne
mütevellî ola ve vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîr ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola
ve bi-emri’llâhi teʻâlâ mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı a‘vâm ile icrâ-yı şerâit-i mezkûre müte‘azzire olur ise
karye-i mezbûreye en yakîn olan diğer mektebin mu‘allimi vazîfesine i‘tâ oluna deyu taʻyîn-i meşrût
ve taʻyîn-i kuyûd iderek meblağ-ı mezkûr elli kron fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm
1672
Dervişoviç Yejbiriç Hüseyin bin Derviş Vakfı
ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi
kavl adem-i lüzûmuna teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan eimme-i
dîn kavlleriyle mukâbele birle hükm taleb idicek fî-zemânına beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i
beddelehu ilâ-âhir...) cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sânî aşer min-şehri Muharremü’l-Harâm li-se-
ne selâsîn ve selâse mie ve elf li-hicreti men lehu’l-izze ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye Nâibi Kenanzâde Gâlib Efendi ve Mülâzımı Kapudânzâde Meh-
med Ali Efendi ve gayruhumâ.
1673
Zarife binti Odabasiç Mahmud Ağa Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Puraçiç Köyü sakinlerinden Zarife binti Odabasiç Mahmud Ağa’nın geliri
Puraçiç Köyü Camisi’nin imamına, Ramazan’da mukabele okuyanlara ve Şikola Köyü’nde sıbyan
mektebi muallimine hatim okuması karşılığında sarf edilmek üzere bin kron nakit para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Zarife binti Odabasiç Mahmud Ağa, resident of Puraçiç Village of Tuzla.
According to the waqfiyye, 1000 kron cash is endowed to be disbursed for the salaries of Puraçiç
Village Mosque’s İmam, for the person who will read Mukabele (Quran recitation) in the month of
Ramadan and for the primary school teacher of Şikalo Village in return for completing hatim.
Vakufnama Zarife kćerke Odabašić Muhamed Age, iz sela Puračić kod Tuzle. Prema vakufnami 1000
kruna gotovine je uplaćeno kako bi se isplatile plate za imama džamije u selu Puračić, za osobu koja
će učiti mukabele za vrijeme Ramazana i za učitelja u osnovnoj školi u selu Šikalo.
28 Cemaziyelevvel 1330 / 15 Mayıs 1912

Sûret
Vakfnâme
El-emru kemâ zukira fîhi
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrâti ve’l-meberrât ve re-
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’na tâbiʻ Pu-
raçiç Karyesi sâkinlerinden olub mukaddemen vefât iden Suciç Hacı Hilmi Bey metrûkesi Zarife
binti el-merhûm Odabaşiç Mahmud Ağa nâm hatunun ber-vech-i âtî tenfîzine vasiyy-i muhtârı ol-
duğu lede’ş-şer‘i’l-enver zâhir ve mukarrer olan karye-i mezbûre ahâlîsinden Zâimoviç Hacı Meh-
med Bey ibn el-merhûm Abdülcelil Bey nâm kimesne meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına
li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği kazâ-i mezbûreye tâbiʻ Şikola Karyesi sâkinlerinden
Hacı Sülegiç nâm-ı diğer Muharremagiç Mehmed Ağa ibn el-merhûm Hacı Sülega mahzarında ikrâr-ı
sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb merhûme-i mezbûre Zarife Hatun hâl-i hayâtında ve kemâl-i
akl ve sıhhatinde olduğu hâlde bi-emri’llâhi teʻâlâ ecel-i mev‘ûdem isâbet itdikde mâl ve mâmele-
kimden bin kron meblağı bi’l-ifrâz vakf-ı sahîh-i şer‘î ile vakf ve habs idüb vech-i şer‘î üzere istirbâh
ve bi-emri’llâh hâsıl olan ribh ve nemâsı on sehm i‘tibâriyle yedi sehmi Puraçiç Câmi‘-i Şerîf’de
Ramazân-ı mağfiret-nişânda mukâbele okuyanlarına ve birer sehmi mezkûr câmi‘-i şerîf imâmı ve
1674
Zarife binti Odabasiç Mahmud Ağa Vakfı
mârru’l-beyân Şikola Karyesi’ndeki mekteb-i sıbyân mu‘allimi taraflarından birer hatm-i şerîf tilâ-
vetle sevâbı rûhuma ihdâ içün ve bir sehmi dahi mu‘allim-i mezbûr vazîfesine i‘tâ oluna deyu taʻyîn-i
şurût ve tebyîn-i kuyûd iderek vasiyyet ve tenfîz ve icrâsına beni vasiyy-i muhtâr ve mütevellî nasb ve
ihtiyâr eyledikden sonra musırran alâ-îsâihâ âlem-i cemâle irtihâl itmekle ben dahi bi’l-vesâye mezkûr
bin kron meblağı mûsîye ve vâkıfe-i merhûme-i mezbûrenin taʻyîn itdiği şurût ve kuyûd-ı mezkûre
ile lâbis-i libâs-ı hayât oldukça tevliyeti bana meşrûta olub vefâtımdan sonra vâkıfe-i mezbûrenin kız
karındaşları Hanefiye ve İffet’e ve birinin ekber ve erşed ve aslah oğlu ve oğlunun oğlu karnen baʻde
karnin mütevellî olmak ve inkırâzından sonra hâkimü’ş-şer‘i’ş-şerîf re’y-i maʻrifetiyle mütevellî nasb
ve taʻyîn olunmak üzere hasbeten li’llâhi’l-Ehad ve taleben li-merzâti’r-Rabbi’s-Samed vakf-ı sahîh-i
müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûr
Mehmed Ağa’ya i‘tâ ve teslîm eylediğimde ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm eyledi
didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî bi-tarîki’l-vasiyye mu‘allakun bi’l-mevt olan vakf baʻde vefâti’l-vâkıf
sülüs-i tereke müsâid olduğu sûretde bi-lâ murâfa‘a ve lâ-muhâkeme bi’l-ittifâk sahîh ve lâzım olduğu
kütüb-i fıkhiyyede musarrah olmağla mûcebince vakf-ı mezkûr meşrû‘ ve bi-lâ murâfa‘a ve muhâke-
me sahîh ve lâzım ve mütehattim olub nakz ve nakîzine mecâl muhâl ve tağyîr ve tebdîline imkân adî-
mü’l-ihtimâl oldu (Fe-men beddelehu ilâ-âhir...) ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ
zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâmin ve’l-ışrîn min-Cemâziyelevvel li-sene selâsîn ve selâse mie ve elf
li-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye Mülâzımı Müftiç Hâzım Efendi, Kapudanoviç Mehmed Ali Efendi
ve gayruhumâ.
1675
Husanoviç Ahmed bin Mustafa Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Murançi Köyü’nden Husanoviç Ahmed bin Mustafa’nın geliri köyde bulunan
mektebin muallimine verilmek üzere bir adet hane ve emlak vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Husanoviç Ahmed bin Mustafa, resident of Morançani Village of Tuzla. According
to the waqfiyye, a house and estate are endowed to be disbursed for the salaries of the teacher working
at the school of the village.
Vakufnama Husanović Ahmeda sina Mustafe, stanovnika sela Moranćani kod Tuzle. Prema vakufnami
kuća i nekretnine su uvakufljene kako bi se isplatile plate za učitelje u mjesnoj školi.
21 Rebiülahir 1332 / 19 Mart 1914

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 3, Sayfa: 5-6, Sıra: 610 (914)
Vakfnâme
Muhsiniç Yusuf Ziyâeddin el-müvellâ hilâfe bi-Medîne-i Tuzla nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânu-
hu. Yusuf Ziyâeddin
el-Emru kemâ zukira fîhi
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrât ve meberrât ve refa‘a
hayru’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’na tâbiʻ Mu-
rançi Karyesi sâkinlerinden Husanoviç Ahmed bin el-müteveffâ Mustafa nâm kimesne işbu meclis-i
şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği karye-i mezbûre
sâkinlerinden Muliç Ahmed bin Osman mahzarında ikrâr-ı tâmm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb vakf-ı
âti’l-beyânın sudûruna değin silk-i milk ve tasarruf-ı sahîhimde münselik ve muntazam olub mezkûr
Murançi-i Bâlâ cemâʻatinde kâin ve Grontovniçe dâiresinin 146 varakasında mukayyed 356/2 parça
numrolu ma‘a arsa bir bâb hâne ve 356/1 parça numrolu hane nezdinde Şeliviç emlâkimi vakf-ı sahîh-i
şer‘î-i müebbed ve habs-i sarîh-i mer‘î-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Emvâl-i gayr-ı menkûle-i mezkûreden hâsıl olan senevî vâridât ve gallesi karye-i mezbûrede kâin
Boşnaçi sıbyân mektebinin mu‘âllim vazîfesi içün i‘tâ oluna ve vakf-ı mezbûrun tevliyeti mezbûr
Ahmed’e meşrûta olub baʻde vefâtihi mahkeme-i şer‘-i şerîf tarafından emîn ve müstakîm ve umûr-ı
vakfı îfâya muktedir olan kimesne mütevellî nasb ve taʻyîn oluna ve vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîr
ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola deyu sâlifü’l-beyân emvâl-i gayr-ı menkûlün
fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra tesellüm ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir
mütevellîyân-ı evkâf gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr İmâm-ı Aʻzam
ve hümâm-ı akdem hazretlerinin re’y-i münîrlerine göre vakf-ı akâr menzile-i âriyetden olub şeref
1676
Husanoviç Ahmed bin Mustafa Vakfı
lüzûm-ı müstelzim olmadığını dermiyân ve vakf-ı mezbûrdan rücû‘a ve emvâl-i gayr-ı menkûle-i
mezkûrun istirdâdına teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan İmâm
Ebû Yusuf ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretlerinin kavlleriyle mukâbele birle hükm
taleb idicek fî-zemâninâ beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i muhtâr üzere hâkimü’ş-şer‘-i şerîf
huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında ol dahi âlimen
bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve murâ‘iyyen bi-cemî‘i mâlâ-büdde minhu fi’l-hükmi bi’l-
evkâf alâ-re’y-i men yerâhu min-eimmeti’l-müctehidîn vakf-ı mezbûrun evvelâ sıhhatine ve sâniyen
lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmekle vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olub min-
ba‘d nakz ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri adîmü’l-ihtimâl oldu (Fe-men beddelehu ilâ-âhir.) cerâ
zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-hâdî ve’l-ışrîn min-şehri Rebî‘ulâhir li-sene isnâ ve selâsîn ve selâse mie
ve elf mine’l-hicreti men-lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i şerʻiyye mülâzımlarından Müftiç İsmet Efendi ve Köziç Hâfız Sâlih Efendi
ve gayruhumâ.
1677
Dervişeviç Ahmed bin İbrahim Vakfı
Tuzla Kazası Mostar Mahallesi ahalisinden Dervişoviç Ahmed bin İbrahim’in Geliri Mostar Camisi’nin
imam ve hatib maaşı ile caminin tamiratına sarf edilmek üzere 400 kron nakit para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Dervişoviç Ahmed bin İbrahim, resident of Mostar District of Tuzla. According
to the waqfiyye, 400 kron cash is endowed to be disbursed for the salaries of the İmam, Hatip and the
repair expenses of Mostar Mosque.
Vakufnama Dervišević Ahmeda sina Ibrahima, stanovnika mahale Mostar kod Tuzle. Prema vakufnami
400 kruna gotovine je uplaćeno kako bi se isplatile plate za imama, hatiba, te da se plate troškovi
džamije Mostar.
19 Receb 1332 / 13 Haziran 1914

Vakfnâme
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrât ve meberrât ve refa‘a
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’na tâbiʻ Tuzla-i
Bâlâ’da Mostar Mahallesi sâkinlerinden Dervişoviç-Osoyakoviç Ahmed bin İbrahim meclis-i şer‘-i
şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği mezkûr Tuzla-i Bâlâ
sâkinlerinden Mihanoviç Mehmed bin Yusuf mahzarında ikrâr-ı tâmm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb
atyeb-i mâl ve enfes-i menâlimden nakd-i râyicü’l-vakt dört yüz kron ifrâz ve kemâl-i imtiyâz ile
mümtâz idüb hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti Rabbihi’l-a‘lâ bi’l-hulûsi’t-tâmm vakf-ı
sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Meblağ-ı mezkûr dört yüz kron beher sene ale’t-te‘âkub ve’t-tevâlî yüzde on kron hesâbı üzere alâ-ve-
chi’l-helâl bâ-yed-i mütevellî istirbâh olunub senevî hâsıl olan ribh ve nemâsından yüzde on mütevellî
vazîfesine baʻde’l-i‘tâ kalan meblağdan nısfı mahallemizde ki Mostar Câmi‘-i Şerîfi imâm ve hatîb
vazîfesine i‘tâ ve nısf-ı diğeri câmi‘-i şerîf-i mezkûrun taʻmîrâtına sarf oluna ve vakf-ı mezbûrun
tevliyeti hayâtda oldukça mezbûr Mihanoviç Mehmed’e meşrûta olub baʻde vefâtihi câmi‘-i şerîf-i
mezkûrun vakfına mütevellî olan müstakîm ve umûr-ı vakfı rü’yete muktedir kimesne mütevellî ola ve
vakf-ı mezkûrun tebdîl ve tağyîr ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola ve bi-emri’llâhi
1678
Dervişeviç Ahmed bin İbrahim Vakfı
teʻâlâ mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı a‘vâm ile icrâ-yı şerâit-i mezkûre müte‘azzire olur ise mahallemize en
yakın diğer câmi‘-i şerîf içün şart-ı mezkûr mûcebince i‘tâ oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd
iderek meblağ-ı mezkûr dört yüz kron fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahi vakfiy-
yet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi didikde gıb-
be’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr butlân-ı vakf-ı nukûd ve zımnında olan kuyûdu baʻde kabûl adem-i
lüzûma teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan eimme-i dîn kavlleriyle
mukâbele birle hükm taleb idicek fî-zemânına beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i muhtâr üzere hâ-
kimü’ş-şer‘-i şerîf huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında
ol dahi âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve murâ‘iyyen bi-cemî‘i mâlâ-büdde minhu
fi’l-hükmi bi’l-evkâf alâ-re’y-i men yerâhu mine’l-eimmeti’l-müctehidîn evvelen sıhhatine ve sâniyen
lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmekle vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olub min-
ba‘d nakz ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri mümteni‘u’l-ihtimâl oldu (Fe-men beddelehu ilâ-âhir.)
cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’t-tâsi‘ aşer min-Recebi’ş-Şerîf li-sene isnâ ve selâsîn ve selâse mie ve
elf li-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye mülâzımlarından Müftiç İsmet Efendi ve Köziç Hâfız Sâlih Efendi
ve gayruhumâ.
1679
Kuşlogiç Osman bin Hacı Hasan Vakfı
Tuzla’ya bağlı Tuzla-i Bâlâ Kasabası’nda Kuşlogiç Osman bin Hacı Hasan’ın geliri el-Hâc İskender
Camisi’nin imamı, hatibi ve caminin aydınlatma giderlerine sarf edilmek üzere 2400 kron nakit para
vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Kuşlogiç Osman bin Hacı Hasan in the Tuzla-i Bâlâ Town of Tuzla. According to
the waqfiyye, the income of 2400 kron cash is endowed to be disbursed for the salaries of the İmam,
Hatip and the lightening expenses of Elhac İskender Mosque.
Vakuf Kušlagić Osmana sina Hadži Hasana nastanjenog u Bala kasabi u Tuzli. Prema podacima
vukufa prihod od 2400 krona u gotovini je dodjeljen kako bi se isplatile plate imama, hatiba i troškovi
osvjetljenja džamije Elhadž Iskender.
25 Zilhicce 1332 / 14 Kasım 1914


el-Hamdu li’llâhi’llezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrât ve’l-meberrât ve refa‘a kadrehu bi’l-ir-
tifâi ile’d-derecâti’l-âliyyât ve ce‘ale’l-evkâfe’s-sahîhati zerî‘aten ilâ-iktisâbi cezîli’l-ecri ve vesîleten
ilâ-cemîli’z-zikri ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muhammedin hayru’l-beriyyât ve
alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’na tâbiʻ Tuzla-i
Bâlâ Kasabası’ndan olub mukaddemen vefât eden Kuşlogiç Hacı Osman ibn el-merhûm Hacı Hasan
Ağa nâm kimesnenin ber-vech-i âtî vasiyyeti tenfîzine vasiyy-i muhtârı olduğu lede’ş-şer‘i’l-enver
zâhir ve mukarrer olan kasaba-i mezbûre ahâlîsinden merhûm-ı mezbûrun birâderi Kuşlogiç Mehmed
Ağa meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği
yine kasaba-i mezbûre ahâlîsinden Reis Kuşlogiç Hacı Hâmid Ağa ibn el-merhûm Hacı Hüseyin Ağa
mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb merhûm-ı mezbûr Hacı Osman Ağa hâl-i
hayâtında ve kemâl-i akl ve sıhhatinde işbu irâe ve takdîm eylediğim fî 4 Saferü’l-Hayr sene 1221 ve
fî 12 Kânûnusânî sene 1913 târîhli vasiyyetnâmede muharrer olduğu üzere bi-emri’llâhi teʻâlâ ecel-i
mev‘ûdum isâbet itdikde sülüs mâlımdan iki bin dört yüz kron meblağı bi’l-ifrâz vakf olarak vech-i
şer‘î üzere yüzde on hesâbıyla istirbâh ve bi-emri’llâhi teʻâlâ hâsıl olan ribh ve nemâsından yirmi
kron mütevellî ve iki yüz kron kasaba-i mezbûrede el-Hâc İskender Câmi‘-i Şerîfi imâm ve hatîb
vazîfelerine i‘tâ ve bâkî kalan yirmi kron câmi‘-i şerîf-i mezkûrede tenvîrât içün harc ve sarf oluna
deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd iderek vasiyyet ve tenfîz ve icrâsına beni vasiyy-i muhtâr ve
mütevellî nasb ve ihtiyâr eyledikden sonra musırran alâ-îsâihi âlem-i cemâle irtihâl itmekle ben dahi
1680
Kuşlogiç Osman bin Hacı Hasan Vakfı
bi’l-vesâye mezkûr iki bin dört yüz kron meblağı mûsî ve vâkıf-ı merhûm-ı mezbûrun taʻyîn itdiği
şurût ve kuyûd-ı mezkûre ile lâbis-i libâs-ı hayât oldukça tevliyeti uhdemde olmak üzere hasbeten
li’llâhi’l-Ehad ve tâleben li-merzâti’r-Rabbi’s-Samed vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhal-
led ile vakf ve habs idüb fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûr Hacı Hamid Ağa’ya i‘tâ ve teslîm
eylediğimde ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî
bi-tarîki’l-vasiyye mu‘allakun bi’l-mevt olan vakf baʻde vefâti’l-vâkıf sülüs-i tereke müsâid olduğu
sûretde bi-lâ murâfa‘a ve lâ-muhâkeme bi’l-ittifâk sahîh ve lâzım olduğu kütüb-i fıkhiyyede musarrah
olmağla mûcebince vakf-ı mezkûr meşrû‘ ve bi-lâ murâfa‘a ve muhâkeme sahîh ve lâzım ve müte-
hattim olub nakz ve nakîzine mecâl muhâl ve tağyîr ve tebdîline imkân adîmü’l-ihtimâl oldu (Fe-men
beddelehu ilâ-âhir...) ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yev-
mi’l-hâmis ve’l-ışrîn min-Zilhicceti’ş-Şerîfe li-sene isnâ ve selâsîn ve selâse mie ve elf min-hicretin
men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye Mülâzımlarından Nakîb İsmet Efendi, Köziç Hâfız Sâlih Efendi,
Tuzla-i Bâlâ sâkinlerinden Jutiç Râsim ve gayruhum.
1681
Cankiye binti Mahmud Ağa Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Puraçiç Köyü sakinlerinden Zaimoviç Hacı Mehmed Bey’in eşi Hankiye binti
Mahmud Ağa’nın, geliri Puraçiç Köyü Camisi’nde tevhid ve Kur’an okunması için sarf edilmek üzere
800 kron nakit para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Cankiye binti Mahmud Ağa, the wife of Zaimoviç Hacı Mehmed Bey and resident
of Puraçiç Village of Tuzla. According to the waqfiyye, 800 kron cash is endowed to be disbursed for
reading Tevhid and Quran in the Puraçiç Village Mosque.
Vakufnama Džankije kćeri Mahmud age, supruge Zaimović Hadži Mehmedbega, stanovnice sela
Puračić kod Tuzle. Prema vakufnami gotovina od 800 kruna je uplaćena za učenje Tevhida i Kur`ana
u džamiji u selu Puračić.
19 Rebiülahir 1333 / 6 Mart 1915

Sûret-i Vakfnâme
el-Hamdu li’llâhi’llezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrâti ve’l-meberrât ve refa‘a kadrehu bi’l-ir-
tifâi ile’d-derecâti’l-âliyyât ve ce‘ale’l-evkâfe’s-sahîhati zerî‘aten ilâ-iktisâbi cezîli’l-ecri ve vesîleten
ilâ-cemîli’z-zikri ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muhammedin hayru’l-beriyyât ve
alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şânın tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Tuzla Kazâsı’nda Puraçiç
Karyesi sâkinlerinden Zaimoviç Hacı Mehmed Bey zevcesi Hankiye binti el-merhûm Odabaşiç Mah-
mud Ağa nâm hatun tarafından fî 11 Haziran sene 912 târîh ve 2395 numrolu vekâletnâme mûcebin-
ce vekîli ve zevci merkûm Hacı Mehmed Bey bi’l-vekâle işbu meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı
câi’l-beyânında li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği kazâ-i mezbûra tâbiʻ Şikola Karyesi
sâkinlerinden Hacı Sülegiç nâm-ı diğer Muharremagiç Muhammed Ağa ibn el-merhûm Hacı Sülega
mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb zevcem müvekkilem mezbûre atyeb-i mâl
ve enfes-i menâlinden nakd-i râicü’l-vakt sekiz yüz kron ifrâz ve kemâl-i imtiyâzıyla mümtâz idüb
hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve tâleben li-merzâti Rabbihi’l-a‘lâ bi’l-hulûsi’t-tâmm ve bi-mezîdi’l-ihtimâm
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledi ki:
Meblağ-ı mezbûr sekiz yüz kron beher sene ale’t-te‘âkub ve’t-tevâlî yüzde sekiz kron hesâbı üzere
alâ-vechi’l-helâl bâ-yed-i mütevellî rehn-i kavî ile istirbâh olunub bi-emri’llâhi teʻâlâ senevî hâsıl olan
ribh ve nemâsı mezkûr Puraçiç Mahallesi’ndeki câmi‘-i şerîfde her Cum‘a gicesinde yatsu namâzın-
dan sonra icrâ-yı kırâat-ı tevhîd ve her Cum‘a namâzından mukaddem kırâat-ı Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân
içün imâm ve hatîbi efendiye i‘tâ ve teslîm oluna ve ben hayâtda oldukça vakf-ı mezbûrun tevliyeti
bana ve vefâtımdan sonra batnen baʻde batnin zükûr evlâdımın ve evlâd-ı evlâdımın ve zükûr evlâd-ı
1682
Cankiye binti Mahmud Ağa Vakfı
evlâd-ı evlâdımın ekber ve erşed ve aslahına ve zükûr evlâdım olmadıkdan sonra hâ-kezâ inâs evlâ-
dımın ekber ve erşed ve aslahına ve baʻde’l-inkırâz hâkimü’ş-şer‘i’ş-şerîf re’y-i maʻrifetiyle tevli-
yete nasb olunan kimesneye meşrûta ola ve vakf-ı mezbûrun tebdîl ve tağyîr ve teksîr ve tevfîri her
kerrede vâkıfe-i mezbûrenin yedinde ola deyu meblağ-ı mezbûr sekiz yüz kron fârigan ani’ş-şevâgil
mütevellî-i mezbûra i‘tâ ve teslîm ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin
evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıfe vekîli mezbûr Hacı Meh-
med Bey butlân-ı vakf-ı nukûd ve zımnında olan kuyûda baʻdehu kavl-i adem-i lüzûma müvekkileye
izâfetle teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan eimme-i dîn kavlleriyle
mukâbele birle hükm taleb idicek fî-zemânına beyne’l-ulemâi’l-izâm cârî olan vech-i muhtâr üzere hâ-
kimü’ş-şer‘-i şerîf efendi hazretleri huzûrlarında murâfa‘a itdiklerinde ol dahi âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî
beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun evvelen sıhhatine ve sâniyen lüzûmuna kazâ-i mer‘î itmekle
vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve mütehattim olub min-ba‘d nakz ve ibtâli mümteni‘u’l-ihtimâl oldu
(Fe-men beddelehu ilâ-âhir...) ve ecru’l-vâkıfeti ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire
fi’l-yevmi’t-tâsi‘ aşer min-şehri Rebî‘ulâhir li-sene selâse ve selâsîn ve selâse mie ve elf li-hicreti men
lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i Şerʻiyye mülâzımları: Müftizâde İsmet Efendi, Hacı Ömerzâde Mehmed
Efendi ve gayruhumâ.
1683
Muykanoviç Ömer bin Osman Vakfı
Tuzla Kazası’na bağlı Selobiç Köyü sakinlerinden Muykanoviç Ömer bin Osman’ın geliri Selobiç
Köyü sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere emlak vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Muykanoviç Ömer bin Osman, resident of the Selobic Village of Tuzla. According
to the waqfiyye, one estate is endowed to be disbursed for the salary of the teacher of Selobic Village
primary school.
Vakuf Mujkanović Omera sina Osman-a, stanovnika sela Selobic kod Tuzle. Prema podacima vakufa
jedna nekretnina je poklonjena za plate učitelja u osnovnoj školi u selu Selobic.
7 Şaban 1333 / 20 Haziran 1915

Vakfnâme
el-Hamdu li’llâhi’llezî el-Melikü’l-Gafûr ellezî hedâ ba‘zi ibâdihi ilâ-sebîlü’l-hayrât ve’l-meberrât
ve refa‘a kadrehu bi’l-irtifâi ile’d-derecâti’l-âliyyât ve ce‘ale’l-evkâfe’s-sahîhati zerî‘aten ilâ-iktisâbi
cezîli’l-ecri ve vesîleten ilâ-cemîli’z-zikri ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muham-
medin hayru’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Karyesi sâkinlerinden Muykanoviç Ömer bin el-müteveffâ Osman nâm kimesne işbu meclis-i şer‘-i
şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği karye-i mezbûre sâ-
kinlerinden İsmail Hâfız Osman Efendi mahzarında ikrâr-ı tâmm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb vakf-ı
âti’l-beyânın sudûruna değin silk-i milk ve tasarruf-ı sahîhimde münselik ve muntazam olub Hrasno
cemâʻatinde kâin ve Grontovniçe dâiresinin 118 varakasında mukayyed 1847/1 parça numrolu selişte
dimekle 290 murabbâ‘ metro vüsʻatlü Şeliviç emlâkimi vakf-ı sahîh-i şer‘î-i müebbed ve habs-i sarîh-i
mer‘î-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Emvâl-i gayr-ı menkûle-i mezkûreden hâsıl olan senevî vâridât ve gallesi mezkûr Selobiç Karyesi’nde
kâin sıbyân mektebinin mu‘allimi vazîfesine i‘tâ oluna ve vakf-ı mezbûrun tevliyeti mezbûr Hâfız
Osman Efendi’ye meşrût olub baʻde vefâtihî mekteb-i mezkûrun vakfına mütevellî olacak emîn ve
müstakîm ve umûr-ı vakfı rü’yete muktedir olan kimesne mütevellî ola ve vakf-ı mezkûrun tebdîl
ve tağyîri ve teksîr ve tevfîri merreten baʻde uhrâ yedimde ola deyu sâlifü’l-beyân emvâl-i gayr-i
menkûleyi fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm
ve sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr İmâm-ı
1684
Muykanoviç Ömer bin Osman Vakfı
Aʻzam ve hümâm-ı akdem hazretlerinin re’y-i münîrlerine göre vakf-ı akâr menzile-i âriyetde olub
şeref lüzûmu müstelzim olmadığını der-miyân ve vakf-ı mezbûru redden rücû‘a ve emvâl-i gayr-ı
menkûle-i mezkûrun istirdâdına teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan
İmâm Ebû Yusuf ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretlerinin kavlleriyle mukâbele birle
hükm taleb idicek fî-zemâninâ beyne’l-ulemâi’l-i‘zâm cârî olan vech-i muhtâr üzere hâkimü’ş-şer‘-i
şerîf huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında ol dahi âli-
men bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve murâ‘iyyen bi-cemî‘i mâlâ-büdde minhu fi’l-hükmi
bi’l-evkâf alâ-re’y-i men yerâhu mine’l-eimmeti’l-müctehidîn vakf-ı mezbûrun evvelen sıhhatine ve
sâniyen lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmeğin vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım
olub min-ba‘d nakz ve tahvîli muhâl ve tebdîl ve tağyîri adîmü’l-ihtimâl oldu (Fe-men beddelehu
ilâ-âhir...) cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi‘ aşer min-şehri Şaʻbâni’l-Mu‘azzam li-sene selâse
ve selâsin ve selâse mie ve elf min-hicreti men lehü’l-izzu ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Mahkeme-i şerʻiyye mülâzımlarından Mehmed Ömerzâde Mehmed Efendi ve Müftiç
İsmet Efendi ve gayruhumâ.
1685
Abdulkahir bin Mehmed Başiç Vakfı
Yukarı Tuzla sakinlerinden Abdulkahir bin Mehmed Başiç’in 8170 m2 arsayı geliri Yukarı Tuzla’daki
Ak Cami Vakfı’na ilhak edilerek, geliri kendi cenaze ve defni, kazaya kalmış namaz, yemin kefareti,
hacca bir kişinin gönderilmesi, fidye verilmesi, kurban kesilmesi Bursa İnegöl’deki medrese vakfına
ve medrese görevlileri ücretleri, hatim okunması, Mostar’da Podeliş Kasabası’nda üç adet ilkokul
yapılması gibi hayır hizmetlerine sarf edilmek üzere 308600 kuruş vakfettiğine dair vakfiyesidir.
Ovo je vakufnama Abdulkahira sina Mehmeda Bašić koji je nastanjen u Gornjoj Tuzli. Prema
vakufnami 8170 m2 zemlje je uvakufljeno i njegov prihod je usmjeren za vakuf Ak džamije u Gornjoj
Tuzli. Također 308600 kuruša je dato kako bi se isplatili troškovi dženaze, troškovi hadždža jednog
čovjeka, troškovi zbog prekršene zakletve, naklanjavanje propuštenih namaza, isplatiti zalog (fidju),
kako bi se dala sadaka siromašnima, platili kurbâni za vakuf Medrese u Inegolu kod Burse, i za plate
osoblja u medresi, za učenje hatmi i gradnju tri osnovne škole u kasabi Podvelež kod Mostara.
Ovo je vakufnama Abdulkahira sina Mehmeda Bašić koji je nastanjen u Gornjoj Tuzli. Prema
vakufnami 8170 m2 zemlje je uvakufljeno i prihod je namjenjen za vakuf Ak džamije u Gornjoj Tuzli.
Također 308600 groša je dato kako bi se isplatili troškovi dženaze, troškovi hadždža jednog čovjeka,
troškovi zbog prekršene zakletve, naklanjavanje propuštenih namaza, isplatiti fidju za post, kako bi se
dala sadaka siromašnima, platili kurbâni za vakuf Medrese u Inegolu kod Burse i za plate osoblja u
medresi, za učenje hatmi i gradnju tri osnovne škole u kasabi Podvelež kod Mostara.
23 Receb 1335 / 15 Mayıs 1917

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 3, Sayfa: 314
Sûret-i Musaddak 16514/40

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidi’l-evvelîne ve’l-âhirîn ve alâ-â-
lihi’t-tayyibîne’t-tâhirîn ve ba‘d mâ‘lûm ola ki külli nefsin zâikatü’l-mevt nass-ı şerîf maslahatınca
her zî-rûha mevt lâzım ve ne kadar ömr sürülürse âkıbet-i şarâb-ı mevte zevk ideceği lâ-büdd olub ve
unkında tavk-ı teklîfi hâsıl olan insân kesîrü’n-nisyân hayâtı fırsat-ı azîm ve sermâye-i cesîme bilmek
lâzım olub her vakt niyyât-ı hâlise ile â‘mâl-ı sâlihaya çalışmak müsâvî ve seyyiâtdan ictinâb ve ihtirâz
üzere mevte müheyyâ ve hâzır bulunmak ve hasbe’l-beşeriyye tavk-ı teklîfde nazm olunan furûz ve
vâcibât edâ ve kazâ veyâhûd keffâreten tedârik olunmayan kusûr ve küsûru müsâ‘ade-i şerʻiyyede bu-
lunan mâlımdan üç yüz sekiz bin altı yüz guruş vasiyyet eyledim mezkûr akçeden iki bin guruş kazâya
kalmış namazlar içün on beş bin guruş zekevât içün bin guruş keffâret-i savm içün üç yüz guruş fidye-i
savm içün bin guruş keffâret-i yemînler içün üç yüz guruş kurbân içün ve iki bin guruş hukûk-ı ibâd
içün ve bin guruş hatemât-ı şerîfe içün ve nân-ı azîz içün Hüdâ ne-kerde bi’n-nefs hacc itmeden ecelim
hulûl eylerise bir racil-i sâlih ve mütedeyyin tarafımdan ihcâc oluna zâd ve râha tedârik içün on beş
bin guruş vasiyyet eyledim bundan başka Ömer Ağa’nın Hasan’a beş bin guruş ve Krapos Mahmud’a
bin guruş iʻtâ oluna bundan başka Bursa Vilâyeti dâhilinden İnegöl Kasabası’nda akârât iştirâ içün iki
1686
Abdulkahir bin Mehmed Başiç Vakfı
yüz bin guruş bâlâda mezkûr vasiyyet akçesinden sarf-ı iştirâ olunacak akârât İnegöl’de en meşhûr
medreseye benim nâmıma vakf ve rabt olunsun ve vakfiyyet tanzîm olunduğu hâlde bundan ibâret ola
akârât gallesi böyle taksîm oluna bir öşr akârât taʻmîr içün iki öşr medrese müderrisi efendiye bir öşr
mütevellîye bâkî altı öşr talebe-i ulûm-ı şerʻiyyeye medrese talebesiyle senede on iki hatme-i şerîfe
yaʻnî her mâhda birer hatme-i şerîfe kırâat olunsun birinci hatme-i şerîfenin sevâbını pederim Lakşiç
el-Hâc Mustafa’ya ihdâ olunsun ikinci hatme-i şerîfin sevâbını vâlidem el-Hâcce Nazife Hanım’ın
rûhuna sevâbını ihdâ eylesün üçüncü hatme-i şerîfin sevâbını zevcem el-Hâcce Emine rûhuna ihdâ
olunsun bâkî dokuz hatemât-ı şerîfe sevâbı rûhuma ihdâ olunsun ve kırâat şartı nefs-i vakfiyyeye derc
olunsun bundan başka Mostar Kazâsı’nda Podveleş Nâhiyesi’nde münâsib görüldüğü mevâkiʻlerde
üç mekâtib-i ibtidâiyye binâ ve ihdâs içün elli bin guruş bâlâda mezkûr vasiyyet akçesinde[n] sarf
oluna kasada mevcûd bulunan Napolyon Osmanlı lirası ve Macar altunu elli altı guruş hesâb olunsun
ve bu cümle vasiyyeti tesviye ve tenfîz husûsunda Berkiç Hâfız Mehmed Efendi ve Lakşiç Hasan Bey
ve Behlülzâde el-Hâc Mehmed Efendi ve Cabiç Mehmed Efendi’yi vasiy-yi muhtârlar nasb ve taʻyîn
eyledim Cubiç Süleyman Efendi’yi Mitaz el-Hâc Hasan Ağa ve Behlülzâde el-Hâc Mustafa Ağa Mi-
taz Mehmed Ağa bin el-Hâc Raybeb(?) Efendi nâzır olalar vasiy-yi muhtârlardan Bursa Vilâyeti’nin
vasiyyet tenfîzi içün kendilere on bin guruş taʻyîn eyledim bu fakîri rahmet-i Rahmâniyyeye îsâlinde
rikkat ve ihtimâm eyleyeler Fe-men beddelehu baʻde mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yu-
beddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm hurrire fî-hamse ve selâsîn ve selâse mie ve elf 23 Recebü’l-Ferd
sene 1335
El-mûsî Lakşiç Hasan
Şuhûdu’l hâl: Çalzâde Ömer, Besim Mitaz, el-Hâc Hüseyin, Derviş Lota.
1687
Zaimoviç Hacı Ahmed Bey Vakfı
Tuzla Kasabası Yale Mahallesi’nden Zaimoviç Ahmet Bey’in Sultan Çarşısında bulunan bir adet
dükkân ve müştemilatını geliri, vergilerin ödenmesi, Yale Camii imam ve müezzinine verilmek,
mağazanın bakım ve onarımına sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Zaimoviç Ahmet Bey from Tuzla Kasabası Yale Mahallesi that he endows the
income of a shop and its outbuilding in Sultan Çarşısı to be spend for the taxes, for being paid to the
imam and muezzin of Yale Camii and for the maintenance and repair of the store.
Ovo je vakufnama Zaimović Ahmet bega iz Tuzle iz Jalske mahale kojom je uvakufio prihod od dućana
i okolne objekte u Sultan Čaršiji za troškove taksi te da se isplati imam i muezin Jalske džamije i za
održavanje magaze.
15 Receb 1337 / 16 Nisan 1919

Vakfnâme Hücceti
Numro:582 Sene 919
el-Hamdu li’llâhi vâkıfi alâ-küllü hâl el-münezzehi ani’t-tagayyuri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-Muhammedin el-mevsûfi bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hisâl ve alâ-âlihî ve ashâbihi’l-ârici-
ne bi-meʻârici’l-kemâl.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîli’ş-şân ve cerîde-i bedî‘u’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve bâdî ve
tastîr imlâsına sebeb-i dâ‘î oldur ki Tuzla Kasabası’nda Yale Mahallesi eşrâfından sâhibü’l-hayrât ve
râğıbü’l-hasenât Zaimoviç Hacı Ahmed Bey ibn el-merhûm Mehmed Bey Tuzla Kazâsı mahkeme-i
şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikri atî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevelli nasb ve
taʻyîn eylediği mahalle-i mezbûre eşrâfından Hacı Yaşar Agiç İbrahim Bey ibn el-merhûm Abdullah
Bey mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakfı ati’l-beyânın sudûruna değin
yedimde şirâen mülk ve hakkım olub Tuzla Kasabası’nda Sûk-ı Sultanî’de kâin önü cadde sağ tara-
fı Yale Câmiʻ-i Şerîfi Vakfı’nın mağazası ve sol tarafı Tuzliç Tahire Hanım’ın dükkanları ve arkası
Pantiç Miko mağazasıyla mahdûd ve Grontovnice Dâiresinin 1163 numrolu ulujakda mukayyed 5/63
numrolu parça derûnunda mebnî kargir bir bâb mağazamı mülki ile beraber hasbeten li’llâh ve taleben
li-merzâtîhi’llâhi te‘âlâ Tuzla Kasabası’nda Yale Cami-i Şerifi Vakfı’na vakf-ı sahîh-i müebbed ve
habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şurût-ı taʻyîn eyledim ki:
Vakf-ı mezkûrun senevî vâridat ve hasılâtından tekâlif-i emiriye ve masârıfat-ı sâire baʻde’l-ifrâz
küsûru kalan meblağ on sehme taksîm olunub sihâm-ı mezkûreden bir sehmi mağaza-i mezkûrenin
taʻmîr ve termîmine tahsîs olunub harc yâhûd tevkîf oluna ve altı sehmi câmiʻ-i şerîf-i mezkûrun imâ-
mı her kim olur ise vazîfesine ve üç sehmi câmiʻ-i şerîf-i mezkûrun müezzini her kim olur ise vazîfe-
sine virile ve vakf-ı mezkûrun tevliyeti câmiʻ-i şerîf-i mezkûrun imâmı her kim olur ise yedinde ola
deyu fârigan ani’ş-şevâgil taʻyîn-i şurût itmekle vakf-ı mezkûr mütevellî-i mûmâ ileyh İbrahim Bey‘e
1688
Zaimoviç Hacı Ahmed Bey Vakfı
teslîm ol dahi tesellüm ve kabûl ve bir lahza mutasarrıf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı
mûmâ ileyh kelâmına semt-i ahere sârif olub vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebu Hanife
el-Kûfi hazretleri katında vakf menzile âriyetde olmağla rücû‘ı meşrû‘ olmağla ben vakf-ı mezbûrdan
rücû‘ ve mezkûr mağazayı ke’l-evvel mülküme istirdâd iderim diyecek mütevellî-i mûmâ ileyh İbra-
him Bey cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzeredir lâkin arîf-i semedâni Ebû Yusuf
eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed
bin Hasan eş-Şeybâni hazretleri katında teslîm-i ile’l-mütevelli olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lazım
oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile huzûr-ı şer‘de müterâfi‘ân ve her biri muktezâsınca fasl u
hasme tâlibân olduklarında hâkim-i muvakkiʻ-î kitâb esbagallahû ni‘amehû aleyh tarafeynin edillesine
nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb â‘limen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı
mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men bed-
delehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm’ ve
ecrü’l-vâkıfu ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-hamse aşer min-şehri
Recebü’l-ferd li-sene seb‘a ve selâsîn ve selâsemietin ve elf min-hicreti men lehû’l-hamd ve’ş-şeref
Nâib-i kazâ-i Tuzla
1689
Muyaga bin Muyaga Vakfı
Yukarı Tuzla sakinlerinden Muyaga bin Muyaga’nın geliri Hacı İskender Camisi imamı, hatibi ve
müezzinine verilmek üzere 10 dönüm 600 m2’lik tarla vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Muyaga bin Muyaga, resident of Yukarı Tuzla. According to the waqfiyye, 10 acre
and 600 square meters of field is endowed to be disbursed for the İmam, Hatip and Muezzin of Hacı
İskender Mosque.
Ovo je vakufnama Mujage sina Mujage koji je nastanjen u Gornjoj Tuzli. Prema vakufnami 10 dunuma
i 600 m2 njive je uvakufljeno da se isplati imam, hatib i mujezin u Hadži Iskenderovoj džamiji.
27 Şevval 1356 / 4 Ocak 1937

Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm el-hamdu li’llâhi’llezî hedânâ ilâ-sebîli’l-hayrât ve refe‘a kadrenâ

bi’l-irtifâi ilâ-a‘le’d-derecâti’l-âliyyât ve hayri’l-evkâti’l-muvaffakati li’ş-şer‘i zerî‘ati ilâ-cezîlü’l-ecri
ve vesîleten fi’d-dâreyn ilâ-cemîli’z-zikr ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-habîbi’n-nezîri’l-beşîr ve alâ-â-
lihi ve ashâbihi ecma‘în.
Ve emmâ baʻd Tuzla Kazâsı’na mülhak Tuzla-i Bâlâ sâkinlerinden sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât el-Hâc
Muyaga ibn el-müteveffâ Hacı Muyaga Nezdiç diğer lakab Sarçeviç nâm kimse şâhidîn mahzarında
ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı mer‘î idüb vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf
habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Vefâtımdan sonra Tuzla-i Bâlâ belde-i dâiresinde tâmm-ı tarlası arâzî-i emîriyye Turnacı 430 numrolu
ulujakda mukayyed 429, 431, 430 numrolu çastiçede on dönüm 600 metreli takrîben tevsîʻinde Hacı
İskender Câmi‘-i Şerîfi’nde imâmet ve hitâbet ve müezzin her kim olur ise olsun meddi’d-dehri ve’z-
zamân asren baʻde asrin sâir evkâf-ı eslâf gibi idâresiçün el-yevm mevzû‘ ve ilerüde vazʻ olunacak
usûl ve kavâid-i şerʻiyye ve müstahsene tevfîkan mütevellî ola nâm-ı câmiʻ-i mezkûrun iltihâk üze-
re bi-cümleti’t-tevâbi‘ ve’l-levâhık vakfı sahîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim vakfımın senevî
hâsılâtından mütevellî kimin olur ise ondalık ile teklîf yerine baʻde’l-ifrâz kalanı imâmet ve hitâbet
ve müezzin vazîfesine merbûta ve ma‘âş-ı senevî-i kadîmesine zamm olunup mutasarrıf olacakdır
ber-vech-i bâlâ tertîb olunacak üzere kimse tebeddül ve tegayyür olmak hakk-ı salâhiyeti olacağı deyu
ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm işhâd eyledi hîn-i hâcetde ibrâz ve mûcebince amel olsun kemâ kâ-
le’s-senedi fî-kelâm Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu ilâ-âhir kad cerâ zâlike ve hurrire fi’l yev-
mi’s-sâbi‘ ve ışrîn ve mine’ş-şehri’ş-Şevvâl li-sene es-sâdis ve hamsîn ve selâse mie ve elf 27 Şevvâl
1356 4 Kânûnusânî 1937.
Şuhûdü’l-hâl: Sarçeviç Salih, Sarçeviç Abdullah
el-Mûsî: el-Hâc Muyaga ibn el-müteveffâ Hacı Muyaga Nezdiç diğer lakab Sarçeviç.
1690
Abdulkadir bin Mehmedpaşiç Vakfı
Abdulkadir bin Mehmedpaşiç Vakfı
Yukarı Tuzla sakinlerinden Abdulkadir bin Mehmedpaşiç’in 8170 m2 tarlasını, geliri mütevelli ücreti
ve Ak Cami’nin imamına verilmek üzere vakfettiğine dair vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Abdulkadir bin Mehmedpaşiç, resident of Yukarı Tuzla. According to the waqfiyye,
8170 square meters of field is endowed to be disbursed for the salaries of Mütevellî (Trustee) of the
waqf and Ak Mosque İmam.
Ovo je vakufnama Abdulkadira sina Mehmedpašića, stanovnika Gornje Tuzle. Prema vakufnami
8170m2 njive je uvakufljeno kako bi se isplatile plate meteveliji vakufa i imamu Ak džamije.
19 Şevval 1358 / 2 Aralık 1939

Vakfnâmesi
el-Hamdu li’llâhi’llezî hedânâ ilâ-sebîli’l-hayrât ve refe‘a kadrenâ bi’l-irtifâi ilâ-ale’d-derecâti’l-âliy-
yât ve hayru’l-evkâfi’l-muvaffakiyeti’ş-şer‘i zerî‘aten ilâ-cezîli’l-ecri ve vesîletin fi’d-dâreyni ilâ-zik-
ri’l-cemîl ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-habîbi’n-nezîri’l-beşîr ve âlihi ve ashâbihi ecma‘în;
Emmâ ba‘d Tuzla Kazâsı’na mülhak Tuzla-i Bâlâ sâkinlerinden sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât Abdül-
kadir ibn el-müteveffâ Mehmed Başiç nâm kimesne şâhideyn-i mezkûreyn mahzarında ikrâr-ı sahîh-i
şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb
Tuzla-i Bâlâ belde dâiresinde nâm-ı tarlam beniçe ismiyle müsemma olan Grontovniçe 404 numro-
suyla Tuzla-i Bâlâ katasterinde çastiçede 97 numro sekiz dönüm yetmiş yüz yirmi metro olan Tuzla-i
Bâlâ’da mevcûd Ak Câmi‘-i Şerîfi’ne merbût olarak vakf-ı sahîh idüb vakf-ı mezbûra el-ân bulunan ve
intikâl olduğu hâlde ve bu tarlanın senevî hâsılâtından kalan mütevellîye ondan bir alub sonra hükû-
metden taleb olunan öşr makâmına ve gayr-i masârıfâtından bâkî kalan hâsılât meblağından burada Ak
Câmi‘-i Şerîfi’nin imâm vazîfesi olarak işbu müş‘ar-ı nâm takrîr-i kelâm idüb işhâd eyledim.
fî 19 Şevval 1358 fî 2 Kânun-ı Evvel sene 1939.
Şuhûdü’l-hâl: el-Vâkıf Abdülkâhir ibn el-müteveffâ Mehmed Başiç
1691
Ayşe Hanım binti Haşim Vakfı
Tuzla Kasabası sakinlerinden Ayşe Hanım binti Haşim’in Dokany Nahiyesi’nde bulunan dört parça
tarlanın gelirini Yukarı Tuzla’da bulunan Hacı İskender Camisi’nin görevli giderlerine sarf edilmek
üzere vakfettiğine dair vakfiyedir.
It is the waqfiyye of Ayşe Hanım binti Haşim, resident of Dokany village, Tuzla. According to the
waqfiyye, four piece of field is endowed to be disbursed for the salaries of attendants of the Hacı
İskender Mosque.
Ovo je vakufnama Ajše kćerke Hašima nastanjene u Tuzli. Prema vakufnami četiri parcele zemlje
koje se nalaze u nahiji Dokanj dodijeljene su da se isplati osoblje Hadži Iskenderove džamije u Tuzli.
27 Cemaziyelevvel 1359 / 3 Temmuz 1940

Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm el-hamdu li’llâhi’llezî hedânâ ilâ-sebîli’l-hayrât ve refeʻa kadrenâ

bi’l-irtifâ‘i ilâ-âʻle’d-derecâti’l-âliyyât ve hayrâti’l-evkâti’l-muvaffakati li’ş-şer‘i zerî‘ati ilâ-cezî-
lü’l-ecri ve vesîleten fi’d-dâreyn ilâ-cemîli’z-zikri ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-habîbi’n-nezîri’l beşer
ve alâ-âlihi ve ashâbihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d Tuzla Kazâsı sâkinelerinden sâhibetü’l-hayrât ve’l-hasenât Aişe Hanım binti el-müteveffâ
Haşim Ağa Mütevellîç nâm hanım şâhideyn mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı mer‘î idüb vakf-ı
müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şartile vefâtımdan sonra Vokojine belde-i
dâiresinde nâm Dobrav nevâhiyesinde arâzî-i mîrîsi 7/8 (yedi semen) ulujak broy 315 birinci barçalada
on sekiz dönüm ve yedi yüz metrolu katoviç Dobrav çastiçe broy 2497 ikinci barçalada sekiz dönüm
beş yüz kırk metrolu katoviç broy 2498 üçüncü barçalada altı dönüm sekiz yüz metrolu katoviç broy
2371/16 otuz dört dönüm kırk metrolu diğer arâzî mezbûr şartile ve mezbûr barçala numro ile müşterek
hisse-i 1/8 (bir semen) Tuzla-i Bâlâ’da sâkinelerinden Naife Hanım binti el-müteveffâ Hacı Hilmi Bey
Sirciç el-merhûm Mehmed Ağa Hacı Mehmedoviç zevcesi ber-vech-i bâlâda beyân olunan üzere vakf
eylediği tertîb bu iki hatun hanumesi Tuzla-i Bâlâ’da Hacı İskender Câmiʻ-i Şerîfi’nin imâmet ve hitâbet
ve müezzin ve kırâat-i hatm mukâbelesi ve iʻkâf her kim olur ise olsun meddi’d-dehr ve’z-zemân asren
baʻde asrin sâir evkâf-ı İslâmiyye idâresi içün mevzûʻ ve ilerüde vazʻ olunacak usûl ve kavâîd-i şerʻiyye
ve müstahseneye tevfîkan […] ola nâm-ı câmiʻ-i mezkûreye ilhâk üzere bi-cümleti’t-tevâbiʻ ve’l-levâhı-
kı vakf-ı sahîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim ki senevî hâsılâtından mütevellî kim ki olur ise onda
bir alub sonra hükûmetden taleb olunan öşr makâmına ve gayr-i masârıfâtdan bâkî kalan hâsılât mebla-
ğından bâlâda mezkûr olunan müsâvî hissesine taksîm olunacak üzere tertîb kimse tebeddül ve tegayyür
olmamak hakk-ı salâhiyeti olacağını deyu ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm işhâd ve hîn-i hayâtında ibrâz
ve mûcebince amel olsun kemâ kâle’l-allâhu fî-alâihi Fe-men beddelehu baʻde mâ-semiʻahuilâ-âhirihi
ve hurrire fi’l-yevmi sebʻa ve ışrîn min-Cemâziye’l Evvel li-sene’t-tâsiʻ ve hamsîn ve selâse mie ve elf fî
27 Cemâziye’l-Evvel 1359 3 Temmuz 1940.
1692
Ramiç Emin bin Halko Vakfı
Ramiç Emin bin Halko Vakfı
Tuzla-i Zîr Kazası’na bağlı Verşani Köyü sakinlerinden Ramiç Emin bin Halko’nun gelirinden köy
okulunun tamirine harcanmak üzere bir tarla vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Ramiç Emin bin Halko, inhabitant of Tuzla-i Zîr, Verşani village. According to the
waqfiyye a field is endowed in order to repair the village school.
Ovo je vakufnama Ramić Emina sina Halke iz sela Vršani kod Donje Tuzle. Prema vakufnami
uvakufljena je njiva kako bi se platila popravka škole u selu.
Tarihsiz
Zabıtnâme Sûreti
Fî 15 Ağustos(?) 909 târîhinde ve Tuzla-i Zîr Kazâsı mahkeme-i şerʻiyyesinde kayd olunan zabıtnâ-
medir. 4331.
Tuzla-i Zîr Kazâsı’na tâbiʻ Verşani Karyesi sâkinlerinden Ramiç Emin bin Halko nâm kimesne bugün
meclis-i şerʻîye gelüb zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği karye-i mezbû-
re muhtârı Rahmânoviç Şakir mahzarında ber-vech-i zîr takrîr-i kelâm oldu.
Vakf-ı âti’z-zikrin sudûruna değin mutasarrıf olduğum Verşani cemâʻatinde kâin ve Grontovniçe dâi-
resinin 11 varakasında mukayyed 90/11 ve 177/2 parça numrolu bir parça koru bir kıtʻa tarla arâzî-i
emîriyyemi bi-cümleti’t-tevâbiʻ ve’l-levâhık hasbeten li’llâhi’l-Ehad ve taleben merzâti’llâhi’s-Samed
vakf-ı sahîh-i şerʻî ve habs-i sarîh-i merʻî ile [vakf] ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Emvâl-i gayr-ı menkûle-i mezkûrun senevî icâre ve hâsılât ve gallesi karyemizde kâin sıbyân mekte-
binin taʻmîrâtına harc ve sarf oluna ve vakf-ı mezbûrun tevliyeti bana meşrûta ola ve tebdîl ve tağyîri
merreten baʻde uhrâ yedimde ola deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i masârıf ve kuyûd idüb emvâl-i gayr-ı
menkûle-i mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf
gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî vâkıf-ı mezbûr kelâmını
cânib-i âhere nakl idüb vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife Numan ibn Sabit
el-Kûfî hazretleri indinde sahîh lâkin menzile-i âriyetde olub şeref-i lüzûmu müstelzim olmamağla
vakf-ı mezbûrdan rücûʻu câiz ve mümkün olmağın emvâl-i gayr-ı menkûle-i mezkûru ke’l-evvel mül-
küme istirdâd iderim didikde mütevellî-i merkûm cevâb-ı sedîd virüb eğerçi inde’l-İmamü’l-Azâm hâl
bast ve tafsîl olunan minvâl üzere idüği cây-ı eşkâl değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr
bi’l-imâmiʻs-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazretleri nezdinde teslîm ile’l-mütevellî ve zikr-i te’bîd ile vakf sahîh ve lâzım olur deyu
redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechle husûmet ve nizâʻ idüb mahkeme-i şerʻ-i şerîfde müterâfiʻân ve
her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkimü’ş-şerʻ dahi tarafeynin edillesine nazar
ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf ve murâʻiyyen
li-mâ yecibu merâʻatihu fî-tescîli’l-evkâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-baʻd
1693
nakz ve tahvîli ve tebdîl ve tağyîri mümteniʻü’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ...

Vâkıf Ramiç Emin
Mahalle muhtârı ve tescîl-i vakf mütevellîsi Rahmânoviç Şakir
Tıbkı aslihi
Nâib-i Kazâ Yusuf.
1694
Vakıf-ı Bâlâ ve
Vakıf-ı Zîr
Gornji i Donji Vakuf
Bosnevî el-Hâc Mustafa Ağa bin Ahmed Ağa Vakfı
Bosnalı, Hacı Mustafa Ağa’nın Vakf-ı Kebir (Büyük Vakıf) Kasabası’nda yaptırdığı cami, dört adet
çeşme, suyolları, iki adet köprü ve döşediği kaldırımların, bakım-onarım, görevli giderleri, mevlit ve
hatim okunması, Ramazan ayında kandil yakılması, mübarek gecelerde halka yemek ikram edilmesi
ve sair masraflarına sarf edilmek üzere İstanbul’da Babüssaâde Ağası Mahmut Ağa Mahallesi’nde
büyük bir evini ve 360.000 çürük akçesini vakfetmesi.
Bosnian Hacı Mustafa Agha endows his large house in Babusaade Ağası Mahmut Ağa neighborhood
in Istanbul and 360 thousand çürük akçe in order to be spent for maintanence and repair works, the
payment of the attendants of the mosque, four fountains, aquaducts, two bridges and pavements he
commissioned in Vakf-ı Kebir town, reciting of mevlid and hatim, lighting oil lamps during Ramadan,
distrubiting food to peope at holy nights and for other expenses.
Bosanac Hadži Mustafa aga je uvakufio svoju veliku kuću u Babusaade Agası Mahmut Aga mahali u
Istanbulu i 360 hiljada starih akči za održavanje, popravke, isplatu plata službenicima džamije, četiri
česme, akvadukte, dva mosta i pločnike koje je osnovao u Vakf-ı Kebir gradu , učenje mevluda, hatmi,
rasvjetu za vrijeme Ramazana, podjelu hrane ljudima u svetim noćima i za druge troškove.
8 Rebiülevvel 1147 / 8 Ağustos 1734

Vakf-ı mezbûr mütevellîsi Salih’in arzıyla bâ-fermân-ı âlî sûret-i vakfiyesi verilmiştir fî 5 Receb sene
1187.
Vakf-ı merhûm Hacı Mustafa Ağa der-Kasaba-i Vakf-ı Kebîr der-Vilâyet-i Bosna kayd-şode bâ-fer-
mân-ı âlî fî 5 Rebî‘û’l-evvel sene 1148.
Binâen alâ-zâlik fi’l-asl Vilâyet-i Bosna’da Vakf-ı Kebîr Kasabası’nda olub hâlen Mahmiyye-i Kos-
tantiniyye’de Arabacılar karhânesi kurbunda Bâbu’s-Sa‘âde-i sâbık Mahmud Ağa Mahallesi’nde sâ-
kin sâhibü’l-hayrâti’l-hisân fahru’l-emâcid ve’l-aʻyân Bosnevî el-Hâcc Mustafa Ağa bin Ahmed Ağa
meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde ve mahfel-i dîn-i münîf-i ezherde vakf-ı âti’z-zikre li-ecli’t-tescîl ve’l-it-
mâm-ı emri’t-tekmîl mütevellî nasb olunan fahru’l-eimme Kâdîzâde Mehmed Efendi ibn İbrahim
Efendi mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb zikr-i murûr iden Bâbu’s-Sa‘âde
Ağası Mahmud Ağa Mahallesi’nde vâkiʻ olub hâlen silk-i mülk-i sahîhimde münselik olan bir taraftan
Arabacılar karhânesi ve bir taraftan Yoğurtçular karhânesi ve bir taraftan kale dıvarı ve bir taraftan Ka-
pıağası Vakfı odaları ve tarîk-i hâss ile mahdûd hâriciyyesinde fevkânî beş oda ve bir köşk ve vüstâni
dört oda ve tahtânî bir âhûr ve matbah ve kömürlük ve arpa ve samanlık ve bir masura mâ-i cârî ve
bir mikdâr havlı ve dâhiliyyesinde fevkânî dört oda ve bir sofa ve vüstânî üç bâb ve iki sofa ve tahtânî
matbah ve kilâr ve odunluk ve iki halvetli hammâmı ve câmekân ve bir mikdâr bahçe ve bir bi’r-i
mâyı müştemil menzilimi bi-cümleti’t-tevâbi‘ ve’l-levâhık ve kâffeti’l-hukûk ve’l-merâfık hasbeten
li’llâhi’l-Allâm vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf idüb kezâlik atyeb-i emvâl
ve enfes-i menâlimden vilâyet-i Bosna ve havâlisinde râyiç olub çürük akçe dimeğle ma‘rûf üç yük
1697
altmış bin akçemi vakf-ı sahîh-i şer‘î ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Menzil-i mezbûrda lâbis-i libâs-ı hayât oldukça yevmî dört akçe icâreyle sâkin ve dilediğim gibi mu-
tasarrıf olub bi-emrillâhi teʻâlâ dâr-ı bekâya irtihâl eylediğimde evlâd-ı evlâd-ı evlâdım ve evlâd-ı
evlâd-ı evlâdım ile’l-inkırâz yevmî dört akçe icâreyle sâkin ve mutasarrıf olalar ve meblağ-ı mezbûr
altmış bin akçenin bin akçesi yüz yirmi akçe hesâbı üzere alâ-vechi’l-helâl istirbâh ve istiğlâl olunub
menzil-i mezbûr icâresinden yüz yirmi dört akçe ile nukûd-ı mezkûreden hâsıl olan rıb‘ ve nemâdan
zikr-i murûr iden Vakf-ı Kebîr Kasabası’nda binâ eylediğim câmi‘-i şerîf ve ma‘bed-i münîfede imâm
olan kimesne baʻde edâ-i salâti’l-işâ Sûre-i Yâsin-i şerîf tilâvet idüb sevâbını vâlideynim ruhuna ihdâ
idüb yevmî altı akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve câmi‘-i mezkûrda iki kimesne müezzin olub her biri
münâvebeten birer hafta müezzinlik idüb yevm-i Cum‘ada ve îdeynde ikisi mâ‘an edâ-i hizmet idüb
her biri yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf olalar ve müezzin olan kimesne salât-i Cum‘adan mu-
kaddem câmi‘-i mezkûrda devirhân olub yevmî ikişer akçe dahi vazîfeye mutasarrıf olalar ve câmi‘-i
mezkûrun taʻmîr ve termîmi ve iktizâ itdikçe hasır bahâ olmak üzere dörder akçe mütevellî vekîli olan
yedinde cem‘ ve hıfz olunub iktizâ itdikçe taʻmîr ve hasır iştirâsına sarf oluna taʻmîr iktizâ itmediği
senelerde müctemi‘ olan meblağ asl-ı mâla zamm ve irbâh olunub hîn-i iktizâda taʻmîrine sarf oluna
ve dahi şöyle şart eyledim ki:
Câmi‘-i mezbûrun iki aded şamdanında îkâd içün yirmi beşer vukıyye şem‘-i rûğan bahâsı içün yevmî
altışar akçe sarf oluna ve câmi‘-i mezkûrun minâresinde üçer kat kanâdilden kırk sekiz kandil ile câ-
mi‘-i şerîf derûn ve birûnunda Ramazân-ı şerîf gecelerinde îkâd içün rûğan-ı zeyt ve kanâdil bahâsı
olmak üzere yevmî onar akçe cem‘ ve sarf oluna ve câmi‘-i şerîf-i mezkûrda imâm olan kimesne
üstâdımız merhûm Mehmed Efendi Mektebi dimeğle ma‘rûf olub müceddeden taʻmîr ve ihyâ eyle-
diğim mektebde mu‘allim olub sıbyâna ta‘lîm-i Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân idüb yevmî iki akçe vazîfeye
mutasarrıf ola ve hizmetlerinde mukaddem bir kimesne câmi‘-i şerîf-i mezkûrda kayyım olub îkâd-ı
kanâdil ve şemʻ ve sâir hizmet-i lâzımesin baʻde’l-edâ yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve dahi
şöyle şart eyledim ki:
Câmi‘-i mezkûr önünde dört yol ağzında ve Akmescid kurbunda Döşlü Receb Mahallesi’nde müced-
deden binâ eylediğim dört aded çeşmelere li-vechi’llâhi teʻâlâ icrâ eylediğim mâ-i cârînin su yolları
taʻmîr içün beher yevm sekiz akçe cem‘ ve iktizâ itdikde taʻmîrine sarf olunub bi’l-cümle hizmete
mukaddem iki nefer kimesne su yolcu olub her biri hizmet-i lâzımesin kemâ yenbağî edâdan sonra
yevmî altışar akçe vazîfeye mutasarrıf olalar ve dahi şöyle şart eyledim ki:
Câmi‘-i şerîf-i mezkûr cemâ‘atı ve mahalle ahâlîsinin üzerlerine nâzil-i umûr-i ref‘i içün beher [sene]
yüz akçe cem‘ ve lede’l-iktizâ terfi’ine sarf oluna ve câmi‘-i şerîf-i mezkûrda beher sene mâh-ı Re-
bî‘ulevveli’nin on ikinci gününde Resûl-i Ekrem ve nebiyy-i mükerrem salla’llâhu aleyhi ve sellem
hazretlerinin mevlid-i şerîfi kırâat olunub mesned-nişîn-i şer‘-i mübîn olan efendiler ve sâir ulemâ
ve aʻyân ve mevlid-i şerîf kâri’lerine iki sofra ta‘âm ve sâirlerine simât vechi üzere lahm ve pilav ve
keşkül ve zerde tabh ve it‘âm içün yevmî on akçe cem‘ ve sarf oluna ve mevlüd-i şerîf kırâat idenlere
ve hatm-i şerîf içün yevmî iki akçe virile ve şöyle şart eyledim ki:
Emmizâde Ömer Ağa nâzır olup nezâret mukâbelesinde yevmî altı akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve
dahi şöyle şart eyledim ki:
Müezzin Molla Salih beher Cum‘a ve isneyn günlerinde vâlideynimin kabirleri üzerinde tilâvet-i
Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân idüb sevâbını seyyid-i kâinât ve mefhâr-ı mevcûdât Hazret-i Muhammedi-
ni’l-Mustafa rûh-ı pür-fütûhlarına ihdâ eyleyüb yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf olub baʻde vefâti-
1698
hi sulehâdan bir müstehak kimesneye virile ve dahi şöyle şart eyledim ki:
Müceddeden binâ ve ihyâ eylediğim iki aded köprü ve kaldırımlar murûr-ı eyyâm ile taʻmîre muhtâc
oldukda yevmî ikişer akçe cem‘ ve vekîl-i mütevellî yedinde hıfz olunub vakt-i iktizâda taʻmîr ve
meremmetine sarf oluna ve dahi şöyle şart eyledim ki:
el-Hâcc Mustafa oğlu İbrahim beher yevm dört akçe du‘âgûy vazîfesi virilüb ve Hasan Hoca oğlu
Mehmed’e yevmî iki akçe du‘âgûy vazîfesi virile ve Şahin Sipâhioğlu Ali’ye kezâlik yevmî iki akçe
du‘âgûy vazîfesi virilüb ve Ebubekir oğlu Mustafa’ya kezâlik yevmî iki akçe du‘âgûy vazîfesi virile
ve mezbûrûn dört nefer du‘âgûyan hayâtda olduklarınca kendülere meşrûta olub vefâtlarından sonra
batnen baʻde batnin evlâdlarına ve evlâd-ı evlâdlarına meşrûta ola ve dahi şöyle şart eyledim ki:
Tevliyet-i vakf-ı mezbûr hayâtda oldukça bana meşrûta olub baʻde vefât vakf-ı mezbûr umûruna vekîl
eylediğim mezbûr Kâdîzâde Mehmed Efendi hayâtda oldukça tevliyet-i vakf hizmetinde olub yevmî
on akçe vazîfeye mutasarrıf ola baʻdehu kasaba-i mezbûrda cemâ‘at-i müslimîn ber-vech-i hasbî nezâ-
ret idüb umûr-ı vakfı ikâmete kâdir bir müstakîm ve mütedeyyin kimesneye maʻrifet-i şer‘ ve vazîfe-i
merkûmeyle vakfa mütevellî nasb ve taʻyîn eyleyüb nukûd-ı merkûme kefîl-i melî ve rehn-i kavî ile
i‘mâl ve irbâh olunub zü‘amâ ve ehl-i tımâr ve sâir tavâif-i askerîyye ve mu‘âvin iştirâ ve bi’l-cümle
zâyi‘ ihtimâli olan kimesnelere virilmeyüb âsâr-ı emâneti zâhir ve istikâmeti bahîr kimesnelere ve
tüccâr-ı zevi’l-iktidâra virile ve dahi şöyle şart eyledim ki:
İşbu derûn-ı vakfiyede şart ve taʻyîn eylediğim yüz on sekiz çürük akçe yevmiyeden mâ‘adâ senevî
bâkî kalan yüz otuz dört sağ akçe ki çürük hesâbıyla iki yüzaltmış sekiz akçe ider beher sene ibtidâsın-
da huzûr-ı hâkimü’ş-şer‘le mütevellî vekîli ve nâzır ve cemâ‘at-i müslimîn maʻrifetleriyle vakfın îrâd
ve masârıfı hesâbı görülüb meblağ-ı mezbûr iki yüz altmış tescîl ve imzâ içün virile ve derûn-ı vak-
fiyede mezkûr olub kendime ve evlâd-ı evlâdıma meşrûta eylediğim menzil ne‘ûzu bi’llâhi min-kah-
ri’l-feyyâz evlâd inkırâzdan sonra taraf-ı vakfdan zabt ve îcâr oluna ve vakf-ı mezbûrun taklîl ve
teksîri ve tebdîl ve tağyîri merreten baʻde uhrâ yedimde olub murûr-ı eyyâm ve kurûr-ı a‘vâm ile
vakf-ı mezbûre futûr ve gallâtına kusûr târî olub şurût-ı mezkûreye riʻâyet müte‘azzire olursa mutlâka
fukarâ-i müslimîne vakf ola deyu şart olundu tahrîren fi’l-yevmi’s-sâni min-Rebî‘û’l-evvel sene 1147.
Bâ-imzâ-i Mehmed Efendi Müfettiş-i Haremeyn.
1699
Lapoluzâde Salih Rızai Efendi Vakfı
Yukarıvakıf Kasabası’ndan Lapoluzâde Salih Rızai Efendi’nin Kamili Mahallesi’nde bir ev, bahçe,
dört göz değirmen ve bir küçük bostanını geliri, ev, bahçe, değirmen ve bostanın bakım-onarımlarına,
senede bir defa hatim okunması, her Cuma günü Yasin okunması, Zenne Mektebi ve Çarşıdaki
mektebin görevli ücretlerine, Kamili, Nemik, İbrahim Çavuş ve Bulgurî camilerinin minaresinde
yakılacak kandiller masrafına ve vakıf görevlileri ücretlerine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Lapoluzâde Salih Rıza Efendi from the town of Yukarıvakıf that he endows
the income of a house, a garden, a four compartment mill and a small melon field (bostan) to be spend
for the maintenance and repair expenditures of the house, the garden, the mill and the melon field,
and for reading a hatim anually, and for reading Yasin sura once a week, and for the salaries of the
attendants of the Zene primary school and another school in the Çarşı, and for the expenditures of the
oil-lamps to be lighted at the minaret of the Kamili, Nemik, İbrahim Çavuş and Bulguri mosques and
for the salaries of the waqf attendants.
Ovo je vakufnama Lapoluzâde Salih Rıza iz Jukarıvakıf-a (Gornji Vakuf) koji je uvakufio prihode od
kuće, baštu, mlin sa četiri komore, te malo polje lubenice za održavanje kuće, bašte, mlina za godišnje
učenje Hatmi, za učenje sure Jasin jednom sedmično. kao i za isplatu osoblja osnovne škole zvane
Zenne i druge škole u čaršiji. Zatim, za troškove paljenje kandilja na munarama Kamili, Nemik,
İbrahim Čavuš i Bulguri džamija, te za plate vakufskih uposlenika.
17 Cemaziyelahir 1283 / 27 Ekim 1866

Mütevellî-i sâbık Şit el-Vehbî takrîr ve beyânından müstebân olan vâkıf-ı merhûmun ne vecihle vakf
ve şart eylediği şurûtunı mübeyyin defteridir ki ber-vech-i atî zikr olunur.
Beher sene mülk-i menzil ile asiyâbhanenin taʻmîri içün Yalnız iki yüz
200 guruş
kîse-i vakıfda iddihâr olunacak guruşdur
Beher sene vâkıfının rûhuna sevâbı ihdâ olunmak şartıyla
Yalnız altmış gu-
hatm-i Kur’ân-ı Kerîm kırâat eyleyen kimesneye i‘tâ oluna- 60 guruş
ruşdur
cak hediye
Beher Cum‘a gicesi sevâbın vâkıfın rûhuna ihdâ olunmak
Yalnız elli guruş-
şartıyla Yâsîn-i Şerîf kırâat eyleyen kimesneye i‘tâ oluna- 50 guruş
dur
cak hediye
Yalnız iki yüz
Zenne Mektebi’nin hocasına beher sene i‘tâ olunacak vazîfe 200 guruş
guruşdur
Çarşu’da vakî‘ fevkânî mektebinin mu‘âllim-i sıbyânına Yalnız yüz elli
150 guruş
i‘tâ olunacak vazîfe guruşdur
1700
Lapoluzâde Salih Rızai Efendi Vakfı
Kâmilî Câmi‘-i Şerîfi’nde îkâd olunacak mukavva içün be- Yalnız kırk guruş-
40 guruş
her sene sarf olunacak dur
Temik (Nemik) Câmi‘-i Şerîfi’nin minâresinde îkâd oluna- Yalnız kırk sekiz
48 guruş
cak kanâdil içün beher sene revgan-ı zeyt kıyye 4 guruşdur
İbrahim Çavuş Câmi‘-i Şerîfi’nin minâresinde îkâd oluna- Yalnız kırk sekiz
48 guruş
cak kanâdil içün beher sene revgan-ı zeyt kıyye 4 guruşdur
Kâmilî Câmi‘-i Şerîfi’nin minâresinde îkâd olunacak kanâ- Yalnız yiğirmi
24 guruş
dil içün beher sene revgan-ı zeyt kıyye 2 dört guruşdur
Bulgurî Câmi‘-i Şerîfi’nin minâresinde îkâd olunacak kanâ- Yalnız kırk sekiz
48 guruş
dil içün beher sene revgan-ı zeyt kıyye 4 guruşdur
Cevâmi-i Şerîfe-i mezkûrelerde kanâdil îkâd iden müez-

Yalnız elli iki gu-
zinlere senevî beher müezzine on üçer guruşu i‘tâ olunacak 52 guruş
ruşdur
vazîfeleri
Yalnız yüz elli
Beher sene cihet-i tevliyet vazîfesi 150 guruş
guruşdur
Yalnız elli guruş-
Beher sene cihet-i nezâret vazîfesi 50 guruş
dur
Yalnız bin yüz
Cem‘an yekûn vazîfe-i mezbûri 1120 guruş
yiğirmi guruşdur
Akhisâr Kazâsı’na tâbî‘ Vakf-ı Bâlâ Kasabası’nda kâin Bulgurî Mahallesi sâkinlerinden Mehmed Bey
Mahallesi İmâmı Mehmed Efendi ibn Molla Ömer baʻde’t-tahiyye inhâ olunur ki:
Sahibü’l-hayrât merhûm ve mağfurun leh Labolozâde Derviş Salih Rızaî Efendi vakf eylediği Kâmilî
Mahallesi’nde kâin beyne’l-ahâli ve’l-cirân ma‘lûmü’l-hudûd bir bâb mülk menzil ile ittisâlinde kâin
bir kıt‘a bağçe ile dört göz asiyâb ve bir kıt‘a sağîr bostanlığın mütevellîsi bulunan Rüşdizâde Şit
el-Vehbi Efendi ibn Şeyh Mehmed Efendi tevliyet-i mezkûreden kendi hüsn-ı rızâsıyla istifâ ve Sitti
vakf-ı mezkûre mütevelli nasb ve taʻyîn olunması kasaba-ı mezkûre ahâlîsi ittifâkıyla intihâb eyle-
diklerine binâen ol bâbda kasaba-ı mezkûre ahâlîsinin ve mütevellî-i sâbık mûmâ ileyh Şit Efendi’nin
taleb ve iltimâs ve ma‘arifetiyle kıbel-i şer‘den Sitti mütevelli nasb ve taʻyîn olunduğunu mübeyyin
bi’t-taleb kıbel-i şer‘den işbu tevliyet mürâselesi tahrîr ve yedine i‘tâ olunmuşdur gerekdir ki, bâlâ-i
mürâselede şerâiti tahrîr beyân olunduğu vecihle menzil-i mezkûr ile bağçe ve âsiyâb ve bostanlık-ı
mezkûreye bundan böyle mütevellî olub şerâ’it-i mezkûreye riʻâyet birle umûr-ı tevliyet-i mezkûreyi
hüsn-i idâreye himmet eyleyesiz ve’s-selâm fi 17 Cemâziyelâhir sene 1283.
Erselehü’l-fakîr Abdülkerim Zühdi en-Bâib bi-kazâ-i Akhisar ma‘a Prozor
1701
Meysere Hanım binti Hacı Aliç Mustafa Bey Vakfı
Bogoyna Kazası’na bağlı Zîr Vakf Kasabası sakinlerinden Meysere Hanım binti Hacı Aliç Mustafa
Bey’in, Çelebi Mehmed Camisi müezzinine maaş verilmesine; camide her yıl mevlit okunmasına;
her yıl vâkıfenin ruhu için Ramazan ayında Kur’ân okunmasına; akarın tamirine harcanmak üzere
malının üçte birinin vakfiyyesidir.
It is the waqfiyye of Meysere Hanım binti Hacı Aliç Mustafa Bey, inhabitant of Bogoyna, Zîr Vakf.
According to the waqfiyye, 1/3 of the founder’s wealth is endowed in order to pay salary to the muezzin
of Çelebi Mehmed Mosque; to organize mawlid ceremony; to pay salary to whom reads Qur’an for
the sake of the founder and to repair the repair the real estate.
Ovo je vakufnama Mejsere kćerke Hadži Alić Mustafe Bega, nastanjene u Donjem Vakufu kod Bugojnog.
Prema vakufnami uvakufljeno je 1/3 imovine kako bi se isplatile plate za mujezina Ćelebî Mehmedove
džamije, da bi se organizovali mevludi te da se isplate plate učačima Kurana za dobrotvora te da se
poprave nekretnine.
28 Rebiülahir 1309 / 1 Aralık 1891

Vakfiyye
Hamd-ı mevfûr ve şükr-i nâ-mahsûr ol vâkıf-ı umûr-ı cumhûr ve tenezzehe şânuhu ani’l-aczi ve’l-
kusûr hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukaddeslerine mu‘ayyen ve mahsûrdur ki arsa-i kâinât
ânın vakf-ı âmmı ve kâffe-i mahlûkât vazîfe-hâr-i ihsân ve in‘âmıdır ve ukûd-ı durûd-ı amîmü’l-vurûd
ol sâhibu’l-makâm-ı mahmûd ve misbâh-ı bezm-gâh-ı vücûd ve miftâh-ı hazâin-i sehâ ve cûd habîb-i
Hüdâ resûl-i kibriyâ Muhammed Mustafa Ahmed-i müctebâ aleyhi efdali’s-salavât ve ekmeli’t-tahiy-
yât hazretlerinin riyâz-ı meşâhid-i aliyye ve hadâik-i merâkid-i celîleleri cânibine olsun ki nizâm-ı
âdem anların şerîʻati ile sâbit ve dâimdir ve dahi ashâb ve evlâd ve ahbâbları üzerine ola her biri tarîk-i
Hakk’a hâdi ve sebîl-i tevfîka münâdîlerdir rıdvânu’llâhu teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ baʻd işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedîʻü’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve bâdî
tastîr-i imlâsına sebeb-i dâʻî oldur ki Bogoyna Kazâsı’na muzâf Zîr Vakf Kasabası sâkinelerinden iken
bundan akdem vefât iden Mir Alimzâde İbrahim Bey zevce-i menkûhesi Meysere Hanım binti el-mer-
hûm Hacı Aliç Mustafa Bey nâm hatunun ber-vech-i âtî vasiyyeti tenfîze vasiyy-i muhtârı olduğu
lede’ş-şerʻi’l-enver sâbit ve mütehakkık olan arkadaşı Medîne-i Travnik ahâlîsinden Hacı Aliç Der-
viş Bey ibn el-merhûm Mustafa Bey meclis-i şerʻ-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’l-beyânın li-ecli’t-tescîl
ve’l-itmâm emri’l-vakf ve’t-tekmîl mütevellî nasb olunmağla tevliyeti kabûl iden Bogoyna Kasaba-
sı’nda sâkin Ayanoviç Hasan Efendi mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i merʻî idüb kız
karındaşım mezbûre Meysere Hanım hâl-i hayâtında ve kemal-i sıhhat ve aklında tanzîm itdirdiği fî 5
Şevvâli’l-Mükerrem 1327 târîhlü vasiyyetnâme mûcebince menkûl ve gayr-i menkûl mülk-i mâlike-
sinin sülüsünü vasiyyet ve tenfîz ve icrâsına beni vasiyy-i muhtâr nasb ve ihtiyâr idüb baʻde vefâtihâ
menkûlâtı iki bin kron ve gayr-ı menkûl akârı bin kron ki bütün metrûkâtı üç bin kron kıymetinden
1702
Meysere Hanım binti Hacı Aliç Mustafa Bey Vakfı
ibâret idüği lede’ş-şerʻi’l-enver tahakkuk itmekle sâlifü’z-zikr iki bin krondan ibâret emvâl-i menkû-
le-i metrûkâtı veresesine isâbet itmek ve Medîne-i Travnik’de vâkiʻ mahallinde beyne’l-ahâlî maʻlû-
mu’l-hudûd ve’l-cîrân ve tahrîr-i akâr dâiresinin 725’inci varakasında mukayyed ve bin kron kıymet-
lü maʻa müştemilât bir bâb mağâza sülüs-i vasiyyeti nâmına ifrâz olunmak üzere Bogoyna Kazâsı
niyâbet-i şerʻiyyesinin fî 16 Teşrînievvel 1910 târîh ve 1504 numrolu zabıtnâme mantûkunca veresesi
ile akd-i musâlaha-i itmâmla vesâyet-i muhkemiyem hasebiyle zikri mürûr iden mağâzayı tahrîr-i akâr
dâiresinin defâtir-i resmiyyesinde Zîr Vakf Kasabası Mir Alim Meysere Hanım’ın vakfı deyu mûsiye-i
mezbûrenin nâmı üzerine kayd olunmak üzere vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile
vakf ve habs ve mûsiye-i mezbûrenin vasiyyeti vechile şöyle şart eylediği ki;
Mağaza-i mezkûre îcâr olunub hâsıl olacak senevî icâresinden taʻmîr ve termîm ile tekâlîf-i emîriy-
ye masârıfı baʻde’l-edâ her senede Ramazân-ı gufrân-nişân ayında vâkıfe-i mezbûrenin rûhu içün
Kur’ân-ı Azimü’ş-şân’da mücevvid ve mudakkik ve ehl-i salâh bir zâta hatm kırâat itdirilmek ve kârî-i
hatm-i şerîf olan zâta on iki kron seksen heler virilmek Vakf-ı Zîr’de Çelebi Mehmed Câmiʻ-i Şerîfi
derûnunda her senede dört kıyyeden olmak üzere bir aded mukavvâ îkâd ve câmiʻ-i mezkûrda her
senede mevlûd-i şerîf okutdurulmak içün otuz kron ve bâkî mebâliğden câmiʻ-i mezkûrda müezzinine
sarf ve iʻtâ ve vakf-ı mezkûrun tevliyeti ben hayâtda oldukca benim uhdemde olub vefâtımdan sonra
hâkim-i beldenin re’y ve intihâbıyla mahalle ahâlîsinden emîn ve müstakîm biri mütevellî taʻyîn oluna
deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle hatm-i kelâm ve akâr-ı mezkûru teslîm ile’l-mütevellî eyle-
dikde ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şerʻî vakf-ı
mezkûr lede’ş-şerʻi’l-enver bilâ-murâfaʻa velâ muhâkeme sahîh ve lâzım olub naks ve nakîzine mecal
muhâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu alellezîne yubeddilûnehu inne’l-
lâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cûdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâ-
min ve ışrîn min-şehri Rebî‘ulâhir tisʻa ve selâse mie ve elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Nâib-i Kazâ-i Bogoyna Mustafa
1703
Gafiç Naim bin Derviş Vakfı
Bogoyna Kazası’na bağlı Vakf-ı Zir (Donyi Vakuf) Kasabası sakinlerinden Gafiç Naim bin Derviş’in,
geliri dükkânların tamiri, Vakf-ı Zir Kasabası’ndaki Bila, Hacı Yusuf ve Baş camilerinin imamlarının
hatim ücretleri Bila Camisi’nin aydınlatma giderleri ve her sene mevlit okunması gibi hizmetlere sarf
edilmek üzere 3268 kron ve 2000 kron kıymetinde iki dükkân vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Cafiç Naim bin Derviş, resident of Vakf-ı Zir (Donyi Vakf) Town of Bugoyno.
According to the waqfiyye, 3268 kron cash and two stores valued at 2000 kron are endowed to be
disbursed for the repair of stores, for the hatim fees of the İmams of Bila, Hacı Yusuf and Baş Mosques
located at Vakf-ı Zir, for lightening expenses of Bila Mosque and for annual services of performing
mevlit.
Vakufnama Džafić Naima sina Derviša, stanovnika grada Donji Vakuf kod Bugojnog. Prema vakufnami
3268 kruna gotovine i dvije trgovine vrijednsti 2000 kruna su uvakufljene za održavanje radnji, za
troškove hatmi za imama Bile, Hadži Jusuf i Baš džamija koje se nalaze u Donjem Vakufu, za troškove
osvjetljenja džamije u Biloj i za godišnje usluge održavanja mevluda.
14 Rebiülahir 1311 / 24 Ekim 1893

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 3, Sayfa: 15-16, Sıra: 621 (915)
Vakfiyye
Evkâf Adedi: 8281 / 16
Hamd-i mevfûr ve şükr-i nâ-mahsûr ol vâkıf-ı umûr-ı cumhûr tenezzehe zâtuhu ani’l-aczi ve’l-kusûr
hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârgâh-ı mukaddeslerine mu‘ayyen ve maksûrdur ki arsa-i kâinât ânın
vakf-ı âmmı ve kâffe-i mahlûkât vazîfe-i hûr-i ihsân ve in‘âmıdır ve ukûd-ı durûd-ı amîmü’l-vurûd ol
sâhib-i Makâm-ı Mahmûd ve misbâh-ı bezmgâh-ı vücûd ve miftâh-i hazâin-i sehâ ve cûd habîb-i Hudâ
resûl-i kibriyâ Muhammedini’l-Mustafa Ahmed-i müctebâ aleyhi efdalü’s-salavât ve ekmeli’t-tahiy-
yât hazretlerinin riyâz-ı meşâhid-i aliyye ve hadâik-i merâkıd-i celîleleri cânibine olsun ki nizâm-ı
benî âdem ânların şerî‘ati ile sâbit ve dâimdir ve dahi ashâbı ve evlâdı ve ahbâbları üzerlerine ola her
biri tarîk-i Hakk’a hâdî ve sebîl-i tevfîke münâdîlerdir rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în;
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedî‘u’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâdî ve bâʻis
ve tastîr ve imlâsına sebeb-i dâ‘î oldur ki Bogoyna Kazâsı’na muzâf Vakf-ı Zîr Kasabası sâkinlerin-
den iken bundan akdem vefât iden Gafiç Naim ibn el-merhûm Derviş nâm kimesnenin ber-vech-i
âtî vasiyyetini tenfîze vasiyy-i muhtârı olduğu lede’ş-şer‘i’l-enver sâbit ve mütehakkık olan kasaba-i
mezkûrda sâkin Hacı Ahmedoviç İsmâil Efendi meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’l-beyâna li-ec-
li’t-tescîl ve’l-itmâm emri’l-vâkıf ve’t-tekmîl mütevellî nasb olunmağla tevliyeti kabûl iden Vakf-ı
Zîrli Kâmil Gafiç nâm kimesne mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb Gafiç
Naim ibn el-merhûm Derviş hâl-i hayâtında ve kemâl-i sıhhat ve aklında tanzîm itdiği 11 Zilhicce
1331 târîhli vasiyyetnâmesi mûcebince menkûl ve gayr-i menkûl mülk-i mâmelekesinin sülüsünü va-
siyyet ve tenfîz ve icrâsına beni vâsiyy-i muhtâr nasb ve taʻyîn idüb baʻde vefâtihi menkûl ile akârât-ı
1704
Gafiç Naim bin Derviş Vakfı
metrûke ki înde’ş-şer‘i’l-enver sebt-i defter kılınmağla sülüs vasiyyeti nâmına nakden olarak üç bin
altı yüz yirmi sekiz kron on heler ile akârât-ı metrûkesinden kasabamızda kâin ve mevcûd bulunan
ve mahallinde beyne’l-ahâlî ve’l-cîrân ma‘lûmü’l-hudûd tahrîr-i akâr dâiresinin altı yüz seksen altıncı
varakasında mukayyed ve iki bin kron kıymetlü iki bâb dükkân ifrâz olunmak üzere Bogoyna Kazâsı
niyâbet-i şerʻiyyesinin fî 2 Mayıs 1914 efrengî târîh ve 766 numrolu zabtnâme mantûkunca veresesi
ile akd-i musâlaha itmemle vesâyet-i muhkemiyyem hesâbıyla zikri mürûr iden dükkânları tahrîr-i
akâr dâiresinin defâtir-i resmiyyesinde Zîr Vakf kasabalı Gafiç Naim ibn el-merhûm Derviş Vakfı deyu
mûsî-i mezbûrun nâmı üzerine kayd olunmak üzere vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhâlled
ile vakf ve habs idüb ve mûsî-i mezbûrun vasiyyeti vechile şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Evvelen tarafımdan edâ-yı farîzâ-i subh içün Vakf-ı Zîrli Hacı Mustafa nâm kimesneyi a‘câc ve ken-
düsüne bin sekiz yüz kron virile sâniyen mütebâkî nukûd ile dükkân-ı mevkûfun mezbûrundan hâsıl
olacak hâsılâtından ebniyenin taʻmîri ile tekâlîf-i emîriyye tesviye kılındıkda her senede kasabamızda-
ki Bila ve Hacı Yusuf ve Baş câmi‘-i şerîflerin eimmelerine birer hatm-i Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân kırâat
itdirilmekle kendülerine otuz kron virile ve sâlisen Bila Câmi‘-i Şerîf’de üç aded lampa îkâd içün
senevî onar kron sarf kılına ve râbi‘an mezkûr Bila Câmi‘-i Şerîf’de her sene mevlid-i nebevî kırâat
itmek içün yirmi kron sarf oluna ve hâmisen vasiyy-i muhtârın hidmeti mukâbiline senevî hâsılâttan
onuncu guruşu tahsîs eyledim ve masârıfât-ı mezkûreden fazla kalur ise mütevellînin re’yine havâle
olunur deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle hatm-i kelâm ve akârât-ı mezkûru teslîm ile’l-mü-
tevellî eyledikde ol dahi vakfiyyet üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm eyledi didikde gıbbe’t-tasdî-
ki’ş-şerʻî vakf-ı mezkûr lede’ş-şer‘i’l-enver bi-lâ murâfa‘a ve lâ-muhâkeme sahîh ve lâzım olub nakz
ve nakîzine mecâl muhâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne
yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ ve hurrire
hâzâ fi’l-yevmi’r-râbi‘ aşer min-şehri Rebî‘ulâhir li-sene selâse ve selâsîn ve selâse mie ve elf el-masâ-
rıfi li-târîhi’l-efrenc fî 26 Şubat 1915.
Nâib-i Kazâ-i Bogoyna
Kazâ-i Bogoyna Mahkeme-i Şerʻiyye
1705
Tarto İdris Ağa bin Salih Vakfı
Vakf-ı Zîr Kasabası sakinlerinden Tarto İdris Ağa bin Salih’in akarlarının geliri Vakf-ı Zîr Kasabası’nda
yaptırdığı üç çeşmenin tamirine, akarların tamirine ve mütevelliye maaş olarak harcanmak üzere iki
dükkân ve üç kahvehâne vakfiyesidir.
According to the waqfiyye of Tarto İdris Ağa ibn Salih, inhabitant of vakf-ı Zîr, two shops, three
coffeehouses are donated in order to repair three fountains that were built by the founder of the waqf
in vakf-ı Zîr; to repair real estates; to pay salary of the mutawalli.
Prema vakufnami Tarto İdris Age, sina Salihovog, nastanjenog u Donjem Vakufu, uvakufljena su dva
dućana i tri kafane kako bi se omogućio popravak tri česme koje je izgradio osnivač vakufa u Donjem
Vakufu, za održavanje vakufske imovine i isplatu plate muteveliji.
15 Şevval 1319 / 25 Ocak 1902

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıfnâme Sicil 2, Sayfa: 50-51, Sıra: 384
Bogoyna Mahkeme-i Şer‘iyyesi Nisân 902, Numro 114.

Mâ-fîhi mine’l-vakfi’s-sahîh nemmekahu’l-fakîr ileyh el-müvellâ Hasan bin Tevfîk bi-Kazâi Bogoyna
gufire leh ve li-vâlideyhi. İbrahim Tevfîk
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzeh ani’t-tağyîri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-Muhammedini’l-mevsûf bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hısâl ve alâ-âlihi ve ashâbihi’l-aricîn
ilâ-meʻârici’l-kemâl.
Emmâ ba‘d bu vakfiyye-i sahîhatü’l-fehâvî ve vesîka-i şer‘iyyetu’l-matâvinin tahrîr ve inşâ ve tastîr
ve imlâsına bâdî oldur ki Bogoyna Kazâsı’na tâbiʻ Vakf-ı Zîr Kasabası sükkânından ve zâtı mahke-
mece mu‘arref olan sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât Tarto İdris Ağa ibn el-müteveffâ Salih nâm kimesne
meclis-i şer‘-i şerîf-i lâzımü’t-tevkîrde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn ey-
lediği kasaba-i mezbûre ahâlîsinden sulbî kebîr oğlu Tarto Mustafa Ağa mahzarında ikrâr-ı sahîh-i
şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı câi’z-zikrin sudûruna değin yedimde şirâen mülküm olub
mârru’l-beyân Vakf-ı Zîr Kasabası’nda vâkiʻ ve Grontovniçe nâm tahrîr-i akâr dâiresinde on iki num-
rolu hülâsa varakasında mukayyed ve 8/55 çastiçe altında muharrer bulunan ve şark ve cenûb tarafları
tarîk-i âmm ve garb tarafı müteveffâ Sarrâc Mehmed veresesinin mülk ve şimâl tarafı Tayce Tahir
ve Salih mülkleri ile mahdûd bir kepenk dükkân ma‘a ittisâlinde iki bâb kahvehâne ile yine kasaba-i
mezbûre derûnunda ve Grontovniçe dâiresinde yüz otuz altı hülâsa varakasında muharrer ve zemîni
kasaba-i merkûmede merhûm Mîr-i Âlem Hacı İbrahim Bey vakfına mukâta‘alu bulunan ve şark tarafı
belediye bekçisi ve garb ve cenûb tarafları tarîk-i âmm ve şimâl tarafı Kahveciç Muharrem akârıyla
mahdûd ve mümtâz bir kepenk dükkân ve fevkinde bir bâb kahveden ibâret emlâk ve akârımı hasbeten
li’llâhi’l-Aliyyi’l-Azîm ve taleben li-merzâti’r-Rabbi’r-Rahîm “yevme lâ-yenfe‘u mâlun ve lâ-benûn
illâ men eta’llâhe bi-kalbin selîm” ricâsıyla bi-niyyetin sâdıkatin ve azîmetin vesîkatin vakf-ı sahîh-i
müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
1706
Tarto İdris Ağa bin Salih Vakfı
Akârât-ı mezkûre bâ-yed ve maʻrifet-i mütevellî âhere îcâr olunub icârât-ı hâsılasından kasaba-i mez-
bûrede kâin inşâ ve ihyâ eylediğim üç çeşmenin taʻmîr ve termîmine hâcet mikdârı harc ve sarf ve
akârât-ı mezkûre-i mevkûfe dahi taʻmîr ve termîm oluna ve fazla kalur ise mütevelliye âid ola ve
vakf-ı mezkûra hayâtda oldukca kendim mütevellî olub vefâtımdan sonra sulbî kebîr oğlum hâzır-ı
bi’l-meclis merkûm Mustafa Ağa mutasarrıf ola ve baʻde vefâtihi merkûm Mustafa’nın evlâd-ı zükû-
run evlâd-ı zükûru batnen baʻde batnin ile’l-inkırâz mütevellî ve mutasarrıf olalar deyu imâret ve
akârât-ı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve
tesellüm ve sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı mûmâ
ileyh kelâmını semt-i âhere sârif olub vakf-ı akâr muhtâr-ı eimme-i ahyâr olan İmâm-ı Aʻzam ve
hümâm-ı efham Ebû Hanife el-Kûfî hazretleri katında sahîh lâkin menzile-i âriyetde olmağla rücû‘
meşrû‘ olduğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve akârât-ı mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd
iderim diyicek mütevellî-i reşîd münâsib cevâb-ı sedîd virib eğerçi hâl minvâl-i meşrûh üzere olduğu
cây-i eşkâl değilse de lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri indinde vâ-
kıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm-ı Rabbânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî nezdinde teslîm
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzımdır deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechle
husûmet ve nizâ‘ idüb hâkim-i hâsim huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme
tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehû aleyh dahi tarafeynin edillesine nazar
ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbû-
run sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı müebbed sahîh ve lâzım ve mütehattim olub
nakz ve nakîzine mecâl muhâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezî-
ne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfî ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike
ve hurrire fi’l-yevmi’l-hâmis aşer min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene tis‘a aşere ve selâse mie ve
elf. Men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Medîne-i Saraybosna’da Merkez Vilâyetindeki Tercüme Dâiresi’nde birinci dâirenin 16571 numrolu
muʻâmelesi mûcebince tercüme olundu. Fî 17 Recebü’l-Mürecceb sene 1321 ve 10 Ekim 903.
1707
Doziç Abdullah bin İbrahim Efendi Vakfı
Bogoyna Kazası’na bağlı Vakf-ı Zîr Kasabası sakinlerinden Doziç Abdullah bin İbrahim Efendi’nin,
geliri tarlaların vergisi ödendikten sonra, Vakf-ı Zîr’deki Doziç (Muhammed Çelebi) Camisi imamına,
müezzinine, vakıf mütevellîsine maaş olarak verilmek üzere 11 dönüm 850 metre tarla vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Doziç Abdullah ibn İbrahim, inhabitant of Bogoyna, vakf-ı Zîr. According to the
waqfiyye, 11 acre and 850-metre field is donated in order to to pay annual tax of the real-estate; to pay
salaries of the imam and muezzin of the Doziç (Muhammed Çelebi) Mosque and mutawalli.
Ovo je vakufnama Dozić Abdullaha, sina İbrahimovog, nastanjenog u Donjem Vakufu, Bogojno.
Prema vakufnami, uvakufljeno je 11 duluma i 850 metara poljane kako bi se isplatio godišnji porez na
imovinu; plate za imama i mujezina Dozić (Muhammed Čelebi) džamije i mutevelije.
8 Şevval 1325 / 14 Kasım 1907

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıfnâme Sicil 2, Sayfa: 113, Sıra: 432; V-119432
Vakfnâme Hüccet-i Şer‘iyye

el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzeh ani’t-tağyîri ve’z-zevâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-Muhammedini’l-mevsûf bi-mekârimi’l-ahlâk ve alâ-âlihi ve ashâbihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i sahîha-i şer‘iyyesinin tahrîr ve inşâ ve imlâsına bâdî oldur ki Bogoyna
Kazâsı’na tâbiʻ Vakf-ı Zîr Kasabası’nda sâkin ve zâtı mahkemece ma‘rûf olan sâhibü’l-hayrât ve’l-ha-
senât Doziç Abdullah ibn el-merhûm İbrahim Efendi nâm kimesne meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i
âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği mezkûr Bogoyna Kasabası sâkinlerinden
Graniç Hamdi mahzarında ikrâr-ı tâmm-ı şer‘î ve iʻtirâf-ı sahîh-i mer‘î idüb vakf-ı câi’z-zikr sudûru-
na değin yedimde bulunub benim ahsen-i menâlimden olan mezkûr Vakf-ı Zîr Kasabası’nda kâin ve
Grontovniçe dâiresinin 304 hülâsada mukayyed ve 86 çastiçe altında muharrer dört dönüm beş yüz
metrodan ibâret ve Desetak nâmında bir kıt‘a tarla ile 26’ncı çastiçe tahtında mukayyed ve yedi dönüm
üç yüz elli metroluk ve Gromile nâmında kezâlik bir kıt‘a tarlayı hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben
li-merzâti’r-rahîm vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart
Mevkûfe tarlaların bâ-yed-i mütevellî îcâr idüb icâre-i hâsıladan evvel emirde mütevellîye hidmet
mukâbelesinde ondalık sâniyen tekâlîf-i emîriye tesviye olundukda her ne bâkî kalursa üçe taksîm
idilüb iki sülüs vakf-ı Zîr’deki Doziç (Muhammed Çelebi) Câmiʻ-i Şerîfindeki her kim imâm olursa
kendisine ve ol bir sülüsü câmiʻ-i mezkûrede müezzin efendiye mütevellî maʻrifetiyle iʻtâ ve teslîm
oluna ve vakf-ı mezkûra hayâtda oldukca mütevellî kendim olub vefâtımdan sonra Bogoyna ve vakf-ı
Zîr’deki bi’l-umûm evkâflara mütevellî kim ise o ola deyu mezkûr olan iki tarlalar fârigan ani’ş-şevâ-
gil mütevellî-i mezbûra teslîm idüb ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve mütevellîyân-ı sâire-i
evkâf gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı mûmâ ileyh kelâmını semt-i âhere
sârif olub vakf-ı mezbûru eimme-i ahyâr olan imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife el-Kûfî
1708
Doziç Abdullah bin İbrahim Efendi Vakfı
hazretleri indinde sahîh lâkin menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ olduğuna binâen vakf-ı mezkûr-
dan rücû‘ ve ke’l-evvel mülkiyetime istirdâd ve tasarruf iderim diyicek mütevellî-i mezbûr cevâbın-
da eğerçi hâl minvâl-i meşrûh üzere olduğu cây-ı şübhe değilse de lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf
eş-Şeybânî hazretleri indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed katında teslîm
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzımdır deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechile
ki müdâfa‘a idüb hâkim huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân oldukla-
rında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafeynin edillesine nazaran ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer iderek âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve
lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım olub nakzına mecâl [muhal] oldu Fe-
men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un
alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâmin min-şehri Şev-
vâli’l-Mükerrem li-sene hamse ve ışrîn ve selâse mie ve elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref ve
fî 14 Teşrînisânî sene 907.
Nâib-i Kazâ-yı Bogoyna Mustafa
1709
Hacı Begoviç Süleyman Bey ve Arkadaşları Vakfı
Bogoyna Kazası’na bağlı Vakf-ı Zîr Kasabası sakinlerinden Hacı Begoviç Süleyman Bey boşandığı
zevcesi Kamile Hanım binti Mir-i Âlem Hacı Ali Bey ve Mir-i Âlem Hacı Bey boşandığı zevcesi Besire
Hanım binti Şaranikoviç Mehmed Bey’in, akarların kirâ gelirinden Bimanik Köyü Camisi’nin tamiri
ve cami imamının maaşının ödenmesi için iki bahçe ve iki evi vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Kamile Hanım binti Mir-i Âlem Hacı Ali and Besire Hanım binti Şaranikoviç
Mehmed, inhabitant of Bogoyna, vakf-ı Zîr. According to the waqfiyye, two gardens and two houses
are endowed in order to repair mosque in Bimanik village and to pay salary of mosque’s imam.
Ovo je vakufnama Kamile, kćeri Mir-i Âlem Hadži Alija i Besire, kćeri Šaraniković Mehmeda,
nastanjene u Donjem Vakufu, Bogojno. Prema vakufnami, uvakufljena su dva vrta i dvije kuće kako bi
se obezbjedile popravke na džamiji u selu Bimanik i isplatu plate imamu džamije.
25 Şevval 1325 / 1 Aralık 1907

Vakfnâme Hüccet-i Şer‘iyyesi

el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzeh ani’t-tağyîri ve’z-zevâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu
alâ-Muhammedini’l-mevsûf bi-mekârimi’l-ahlâk ve alâ-âlihi ve ashâbihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i sahîha-i şer‘iyyesinin tahrîr ve inşâ ve imlâsına bâdî oldur ki Bogoyna
Kazâsı’na tâbiʻ Vakf-ı Zîr Kasabası sâkinelerinden olan sâhibetü’l-hayrât Hacı Begoviç Süleyman
Bey zevce-i metrûkesi Kamile Hanım binti el-merhûm Mir-i Âlem Hacı Ali Bey ve Mir-i Âlem Hacı
Bey zevce-i metrûkesi Besire Hanım binti Şaranikoviç Mehmed Bey nâm hatunlar meclis-i şer‘-i
şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediler ki mezkûr kasaba
sükkânından Agiç Hüseyin Ağa mahzarında ikrâr-ı tâmm-ı şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı
câî’z-zikr sudûruna değin yedlerimizde bulunub bizim ehass-ı mâlımdan olan mezkûr Vakf-ı Zîr Ka-
sabası’nda kâin Grontovniçe dâiresinin 459’uncu ulujakda mukayyed 1156/14 numrolu çastiçe altında
mukayyed iki dönüm yetmiş metrodan ibâret Verese-i Podkoçom nâmında bir bâğçe ile 1157/15 num-
rolu çastiçe altında mukayyed dört yüz seksen metrodan ibâret ve 459 numrolu maʻa mülk arsa bir bâb
hâne 1156/67 çastiçe altında mukayyed iki dönüm sekiz yüz kırk metrodan ibâret 465 numrolu maʻa
mülk arsa bir bâb hâne ile 1156/94 çastiçe altında mukayyed iki dönüm yüz altmış metrodan ibâret
Bostân isminde bir kıt‘a bâğçeyi hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti Rabbi’r-Rahîm vakf-ı
sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn idiyoruz ki:
Zikr eylediğim dört parça emlâkları bâ-yed-i mütevellî îcâr idüb icâre-i hâsıladan vakf-ı Zîr Kasa-
bası’na muzâfe Bimanik Karyesi’nde kâin câmiʻ-i şerîf taʻmîrâtına sarf oluna ve taʻmîrâtından fazla
zuhûr iderse ikinci mertebede mezkûr câmiʻ-i şerîfinin her kim imâmı olursa kendisine iʻtâ oluna ve
vakf-ı mezkûrun tevliyeti Vakf-ı Zîr’de sâkin Agiç Hüseyin Ağa ibn Ali nâm kimesneye havâle idüb ol
dahi umûr-ı tevliyeti kemâ yenbağî meccânen edâ ideceği der-uhde idüb baʻde vefâtihi kazâ-i mezkûr
1710
Hacı Begoviç Süleyman Bey ve Arkadaşları Vakfı
Bogoyna umûm evkâf mütevellî kim olursa o ola ve nihâyet vakf komisyona havâle idiyoruz deyu
mevkûf olan mârru’z-zikr dört parça emlâkı mütevellî yedine teslîm ve tasarruf üzerine izn virmeğin
fârigan ani’ş-şevâgil baʻde’t-teslîm mütevellî-i mezbûr Hüseyin dahi sâir mütevellîyân gibi tasarruf ve
kabz eyledikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıfetân-ı mezbûretân kelâmlarını semt-i âhere sâriftân olub
vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam Ebû Hanife hazretleri indinde menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ol-
duğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve mevkuf emlâkı ke’l-evvel mülkümüze istirdâd ideriz dimesi
üzerine mütevellî-i mezbûr cevâbında eğerçi hâl minvâl-i mezkûr üzere olub lâkin ârif-i samedânî
aleyhi rahmeti’l-Bari Ebû Yusuf eş-Şeybânî hazretleri indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve
İmâm Muhammed katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzımdır deyu redd
ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechile ki murâfa‘a idüb hâkim huzûrunda müterâfi‘ân ve her biri mübtegâ-
sınca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh esbaga’llâhu ni‘amehu aleyh dahi tarafey-
nin edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer iderek âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimme-
ti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım
olub nakzına mecâl muhâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne
yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve
hurrire fi’l-yevmi’l-hâmis ve ışrîn min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene hamse ve ışrîn ve selâse mie
ve elf fî 2 Kânûnuevvel sene 908.
1711
Çolak Mustafa bin Mustafa Vakfı
Bogoyna Kaza sı’na bağlı Vakf-ı Zîr Kasabası sakinlerinden Çolak Mustafa bin Mustafa’nın gelirinden
Mehmet Çelebi Mahallesi’ndeki Doziç Cami imamı ile müezzininin maaşlarının verilmesi ve caminin
tamir masraflarının karşılanması için 1600 metrelik bir bâğçe ve 10 dönümlük tarla vakfiye hüccetidir.
It is the waqfiyye of Çolak Mustafa ibn Mustafa, inhabitant of Bogoyna, vakf-ı Zîr. According to
the waqfiyye, 1600-meter garden and 10 acre field are endowed in order to pay salary of imam and
muezzin of the Doziç Mosque in Mehmet Çelebi Quarter and to repair the mosque.
Ovo je vakufnama Čolak Mustafe, sina Mustafinog, nastanjenog u Donjem Vakufu, Bogojno. Prema
vakufnami, uvakufljeno je 1600 metara bašte i 10 duluma poljane kako bi se isplatile plate imamu i
mujezinu Dozić džamije u mahali Mehmet Čelebi i za popravke na džamiji.
23 Zilkade 1325 / 28 Aralık 1907

Vakfnâme Hüccet-i Şerîfe Sûret

İki kronluk pul
Bogoyna Kazâsı’na tâbiʻ Vakf-ı Zîr Kasabası’nda sâkin ve zâtı mahkemece ma‘rûf olan Çolak Mus-
tafa ibn el-merhûm Mustafa nâm kimesne kazâ-i mezkûre mahkeme-i şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i
şer‘-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’z-zikre li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm nasb olunan mütevellî Graniç Hamdi
nâm kimesnenin mahzar ve muvâcehesinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb Vakf-ı
Zîr Kasabası’nda kâin Grontovniçe dâiresinin 656 numrolu ulujakda mukayyed 472 numrolu çastiçe
tahtında muharrer bir dönüm altı yüz metrodan ibâret Aşazniya Bâğçesi ve 475 numrolu çastiçe altında
muharrer on dönümden ibâret Potok nâm iki kıt‘a tarlaları hasbeten li’llâh vakf ve habs idüb şöyle şart
ve taʻyîn eyledi ki:
Zikr eyledim ki iki kıt‘a tarlalar bâ-yed-i mütevellî icâre-i mu‘tâde ile âhere îcâr olunub hâsıl olan
icâre-i senevîsinden evvelâ tekâlîf-i emîriyesi baʻde’l-îfâ bâkî kalan icâreden on sekiz sehme taksîm
olunub altı sehmi Vakf-ı Zîr Kasabası’ndaki Mehmed Çelebi Mahallesi’nde kâin Doziç Câmiʻ-i Şerî-
fi’nde imâmı her kim olur ise iʻtâ oluna üç sehmi mezkûr câmiʻ-i şerîfin müezzinine iʻtâ oluna bâkî
kalan dokuz sehmi mezkûr câmiʻ-i şerîfinin taʻmîrâtına sarf oluna ve vakf-ı mezkûrun tevliyeti vâkıf-ı
mezbûr ber-hayât oldukca kendüsi ve baʻde vefâtihi Bogoyna Kazâsı’nda umûm evkâf-ı şerîflerinin
mütevellîsi kim ise hâkim-i belde re’yiyle ol ola deyu şurût ve taʻyîn-i kuyûd birle mezkûr tarlaları
fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkûm Graniç Hamdi’ye teslîm ve ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf
gibi kabz eyledikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı mûmâ ileyh Çolak Mustafa kelâmını semt-i âhere
sârif olub eğerçi vakf-ı akâr baʻzı eimme-i fukahâ indinde sahîh ise de menzile-i âriyetde olmağla
rücû‘ meşrûʻ olmağın vakf-ı mezkûrdan rücû‘ itmekle mezkûr tarlaları ke’l-evvel kendüye istirdâd
iderim diyicek mütevellî-i merkûm Graniç Hamdi cevâbında eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere-
dir lâkin İmâm Ebû Yusuf hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed
1712
Çolak Mustafa bin Mustafa Vakfı
hazretleri indinde teslîm ile’l-mütevellî bulunmağla vakf-ı akâr sahîh ve lâzım olub deyu redd ve
teslîmden imtinâʻ ve bu vechile husûmet ve nizâ‘ idüb huzûr-ı şer‘-i şerîfde müterâfi‘ân ve her biri
muktezâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında kıbel-i şer‘den dahi tarafeynin edillesine nazar ve te-
emmül olunarak âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım ve nakz
ve ibtâli muhâl ve gayr-ı câiz oldu ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm Fe-men beddelehu
ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm cerâ zâlike
ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis ve ışrîn min-şehri Zilkaʻde li-sene hamse ve ışrîn ve selâse mie ve elf fî
28 Kânûnuevvel sene 907.
1713
Molla Ağa bin Hacı İbrahim Ağa Vakfı
Aşağı Vakıf Kasabası’ndan İbrahim Ağa oğlu Molla Ağa’nın arsasıyla birlikte bir dükkanı geliri Yaş
Camiinde okutulacak mevlit ve hatim, Beyamin Camii’nin aydınlatma giderlerine, dükkanın bakım
onarımına ve mütevelli ücretlerine sarf olunmak üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Molla Ağa son of İbrahim Ağa from Aşağı Vakıd kasaba that he endows a
shop with its land and the income to be spend for reading mevloud and hatim in Yaş Camii, for the
lightening expenditures of Beyamin Camii, the maintenance and repair of the shop and for the fee of
the trustee.
Ovo je vakufnama Mula Age sina Hadži Ibrahim Age iz Donjeg Vakufa kojom je uvakufio dućan
sa zemljom a prihod da se potroši za učenje mevluda i hatmi u Jaš džamiji, za troškove rasvjete u
Bejamin džamiji, za održavanje dućana i za platu mutevelije.
1 Cemaziyelevvel 1331 / 8 Nisan 1913

Bugonya Kazâsı’na muzâfe Vakf-ı Zîr Kasabası’nda sâkin iken 21 Temmuz sene 1912 târîhinde vefât
iden Balağızâde Monla Ağa ibn el-merhûm Hacı İbrahim Ağa’nın vasiyyet-i müsbetesinin tenfîz ve
icrâsına vasiyyi muhtârı Vakf-ı Zîr’de sâkin Balağızâde Abdullah Ağa kazâ-i mezbûre mahkemesinde
ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde mezkûr Vakf Kasabası’nda sâkin Hacı İbrahim Bey Mîralem
vakfının mütevellîsi Acemoviç Bey Muhammed mahzarında bi’l-vesâye ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı
sarîh-i mer‘î idüb mûsî müteveffâ-yı merkûm Monla Ağa hâl-i hayâtından iken kendi mâ-melekesin-
den techîz ve tekfîn içün yüz altmış kron nukûdu Vakf-ı Zîr’de kâin Grontovniçe Dâiresi’nin 382’nci
numrolu ulujakda mukayyed 6/16 numrolu çastiçe dimekle yirmi murabba‘ metrelik bir tarafdan Katiç
Mile ve diğer tarafdan Kalaba Gavur ve taraf-ı âherden Sâraç Reco ve taraf-ı râbi‘den tarîk-i âm ile
mahdûd bir bâb dükkân ma‘a arsa ile vücûh-ı hayra vasiyyet idüb vasiyyi muhtârı bulındığım hasebiy-
le mezkûr dükkânı vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart
Dükkân-ı mahdûde-i mezkûr bâ-yed-i mütevellî beher sene icâre-i misliyle âhere îcâr olunub hâsıl ola-
cak icâresinden evvelâ beher sene Ramazan-ı Şerifinin on beşine Yaş Câmi‘-i şerîfinde mücevvid ve
müdekkik zâtların cem‘iyyetiyle bir hatm-i şerîf-i Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân kırâat ittirilüb sevâbı vâkıf-ı
müteveffâ-yı merkûmun ruhuna ihdâ düyûnun içün on üç kron i‘tâ oluna sâniyen mezkûr Yaş Câmi‘-i
Şerîfi’nde mevlüd-i şerîf kırâat içün yirmi kron i‘tâ oluna sâlisen Vakf-ı Zîr’de kâin Beyaz Câmi‘-i
Şerîf içinde bir aded lamba îkâd içün beşer kron i‘tâ oluna râbi‘an mezkûr dükkân içün taʻmîrât-ı
seneviyesine on kron i‘tâ oluna ve hâmisen tevliyet vazîfesi içün yüzde on i‘tâ oluna şâyed mezkûr
icâresinden fazla kalur ise Beyaz Câmi‘-i Şerîfi’nin imâm vazîfesine i‘tâ oluna vakf-ı mezkûrun tev-
liyeti Vakf-ı Zîr’de kâin Hacı İbrahim Bey Miralem Vakfı’nın tevliyetine rabt ve mütezammın oluna
deyu taʻyîn-i şurût iderek dükkân-ı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkûm Muhammed’e
teslîm ve ol dahî vakfiyyet üzere sâir mütevelliyân-ı evkâf gibi tasarruf eyledikde vâkıf-ı mezkûr Ba-
1714
Molla Ağa bin Hacı İbrahim Ağa Vakfı
lağızâde Abdullah Efendi semt-i vifâkdan cânib-i hilâfe sülûk ile eğerçi vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve
hümâm-ı efham hazretleri katında sahîh ise menzile-i âriyetde olmamağla gayr-i lâzım olduğundan
rücû‘ meşrû‘ olmağın ben dahî vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve dükkân-ı mezkûru ke’l-evvel vasiyyet ol-
mak üzere istirdâd iderim diyecek mütevellî-i merkûm Muhammed cevâba âğâz idüb eğerçi hâl bast
olınan minvâl üzeredir lâkin İmâm Yusuf hazretleri indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm
Muhammed hazretleri nezdinde teslîm-i ile’l-mütevellî bulunmağla vakf-ı akâr sahîh ve lâzım olur
deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu cihetle husûmet ve nizâ‘ idüb huzûr-ı şer‘-i şerîfde müterafi‘ân
ve her biri muktezâsınca fasl ve hasma tâlibân olduklarında kıbel-i şer‘den dahî tarafeynin edillesine
nazar ve teemmül olunarak âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun alâ-re’y-i
men yerâhu mine’l-eimmeti’l-eslâf sıhhat ve lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î
olınmağın min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım ve nakz ve ibtâli muhâl ve gayr-i câiz oldu Fe-men
beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu alle’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm
hurrire 1 Cemâzie’l-evvel sene 1331 ve Şubat sene 1913
Nâib Kazâ-i Bugonya Mustafa Hamdi.
1715
İbrahim bin Muhammed Bayrakdaroviç Vakfı
İbrahim bin Muhammed Bayrakdaroviç’in Vakf-ı Bâlâ (Gornyi Vakuf) Kasabası çarşısında bulunan
bir dükkânının gelirini, bakım ve onarımı yapıldıktan Mehmed Bey Camisi imamına ve müezzinine ve
mütevelli ücretine sarfedilmesini şart kıldığı vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of İbrahim bin Muhammet Bayrakdarovic. According to the waqfiyye, he endowed
one of his stores located in Vakf-ı Bâlâ (Yukarı Vakf) Town’s souk to be disbursed for the salaries of
İmam, Müezzin and Mütevellî (Trustee) of Mehmed Bey Mosque after reparation of the store.
Ovo je vakufnama Ibrahima sina Muhammeda Bajraktarevića. Prema vakufnami on je uvakufio jednu
od njegovih radnji koja se nalazi u čaršiji u Gornjem Vakufu kako bi se isplatile plate za imama,
mujezina i muteveliju Mehmed begove džamije nakon popravke džamije.
22 Zilhicce 1336 / 28 Eylül 1918

Bi-ismihi teʻâlâ
el-Hamdu li-veliyyihi ve’s-salâtü alâ-nebiyyihi ve âlihi ve izzetihi.
Emmâ ba‘d Bogoyna Kazâsı’na tâbiʻ Vakf-ı Bâlâ Kasabası’nın çarşusunda vâkiʻ şark ve şimâl taraf-
larından Hacı Yusufzâde Süleyman Efendi’nin dükkân ve mülkü ve garb tarafından Dogaliç Salih
Bey’in dükkânı ve taraf-ı cenûbdan tarîk-i âmm ile mahdûd mülk-i sahîhim olan bir bâb dükkânımı
hayâtda bulunduğum müddetce âidât ve hakk-ı tasarrufu bana âid ve münhasır olmak ve ecel-i mev‘û-
dem hulûliyle vefâtımdan sonra dükkân-ı mezkûrun âidâtından taʻmîrât masârıfâtı baʻde’l-ihrâc bir
öşr hakkı mütevellî bulunacak zâta ve bâkîsi münâsafeten Mehmed Bey’in câmi‘-i şerîf imâm ve mü-
ezzin tevzî‘ olunmak ve ma‘âza’llâhu teʻâlâ câmi‘-i mezkûr muhterik olub mu‘attal kalursa fukarâya
tasadduk olunmak şartıyla vakf-ı sahîh-i şer‘î ile vakf ve mütevellî nasb eylediğim birâderim Raşid
Efendi’nin yedine teslîm eyledim ve tevliyet hakkı mûmâ ileyh Raşid Efendi’nin ekber evlâdının evlâ-
dına intikâl olunmağı ve şâyed anlardan biri tevliyetden istiğfâr itdiği takdîrde hakk-ı tevliyete kendisi
intihâb eylediği zâta müntakil olmağı şart eyledim tahrîren fi’l-yevmi’s-sânî ve’l-ışrîn min-şehri Zil-
hicceti’ş-Şerîfe li-sene sitte ve selâsîn ve selâse mie baʻde’l-elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şe-
ref Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe
semîʻun alîm.
el-Vâkıf İbrahim bin Muhammed Bayrakdâroviç es-sâkin fî-Kasaba-i Vakf-ı Bâlâ.
Şuhûdü’l-hâl: Kâtibi’l-Hurûf Muhammed Hacı Abdiç, Muharrem Beşiç, Tahir Bayrakdâroviç
1716
Dizdareviç İbrahim Efendi Vakfı
Dizdareviç İbrahim Efendi Vakfı
Varçar Vakf ahalisinden Dizdaraviç İbrahim Efendi’nin, geliri Varçar Vakf’taki Kızlar Ağa Camisi’nde
okunacak hatim ve fakirlere sarf edilmek üzere 8000 kuruş para vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Dizdaraviç İbrahim Efendi, resident of Varcar Vakf. According to the waqfiyye,
8000 kuruş cash is endowed to be disbursed for completing hatim in Kızlar Ağa Mosque and for the
needs of the poors in Varcar Vakf.
Vakufnama Dizdarević Ibrahim Efendije stanovnika Varcar Vakufa. Prema vakufnami gotovina od
8000 groša je uvakufljeno za pokrivanja troškova učenja hatme u Kizlaraginoj džamiji i za potrebe
siromašnih u Varcar Vakufu.
Tarihsiz
Evkâf ve Ma‘ârif Adedi 16 / 16123

Merhûm Dizdaraviç İbrahim Efendi’nin vasiyyetnâmesinden muhrec olan iki kalem ibâreti:
1) Mahall-i tevellüdüm olan Varçar Vakf’daki Kızlar Ağa Câmi‘-i Şerîfi’nin imâmet ve hitâbet cihet-
leri her kim îfâ iden olur ise peder ile vâlideme senenin her ayında birer hatm-i şerîf okuyub ya‘nî altı
hatim pederime altı hatim vâlidemin rûhlarına ithâf olunması bunun içün zîrdeki meblağı vasiyyet
idiyorum meblağ-ı mezkûruna fâize virilmekle senevî murâbahasını mûmâ ileyh efendiye hediyye
idilmesi 6000 guruş
2) Mahall-i tevellüdüm ve Varçar Vakf’daki fukarâ-yı müslimîne tasadduk olunması içün zîrde muhar-
rer meblağı terk idiyorum 2000 guruş
1717
Visoko
Visoko
Hacı Salih Ağa bin Mustafa Vakfı
Mustafa oğlu Hacı Salih’in Visoko’da Yenibeyır ve Rusule mahallelerinde bulunan üç adet bahçesini,
Visoko’da bulunan Pravtaç ve Şerefeddin camilerinin aydınlatma giderleri ile Şerefeddin Camii’nde
Ramazan’da kandil yakılması ve bahçelerin bakım onarım giderlerine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
This is the foundation certificate-charter of Mustafa oğlu Hacı Salih that he dedicated three gardens in
the mahalles of Yenibeyir and Rusule in Visoko that the income of these to be used for the expenditures
of lightening of Pravtaç and Şerafeddin mosques, and of oil lamps lighted in the Şerefeddin mosque in
Ramazan and of the gardens of the mosque.
Ovo je vakufnama Mustafinog sina Hadži Saliha kojom je uvakufio vrtove u mahali Jenibajir (Banjer)
i Rosulje u Visokom kojom je prihod namjenio da se koristi za troškove rasvjete džamije Pravtać i
Šerefudinove (Bijele) džamije, i za ulje za lampe u Šerefudinovoj džamiji u vrijeme mjeseca Ramazâna
i održavanje bašte uz džamiju.
23 Zilkade 1168 / 31 Ağustos 1755

Mâ-fihî mine’l-vakfi ve’t-tesbîl ve’l-muhâkemeti ve’t-tescîl hakemtu bi-sıhhatihi ve’l-luzûmihi nem-

mekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu es-Sâid el-kâdî Medîne-i Saraybosna gufire leh.
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Müte‘âl zi’l-azameti ve’l-kudreti ve’l-celâl ellezî lâ-yecrî fi mülki-
hi et-tebdîl ve’l-istibdâli velâ yutesevveru fî-saltanatihi et-tahvîl ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâm
alâ-seyyidinâ Muhammed sâhibi’ş-şerî‘ati el-masûneti an-tağyîr ve’z-zevâl.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı sıhhat-nisâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb-ı sa‘âdet-iktisâb oldur ki Me-
dîne-i Saraybosna Kazâsı muzâfâtından Visoko Kasabası’nda kâin Şerefeddin Mahallesi sâkinlerinden
sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât kâsibü’l-meberrât ve’l-hayrât(?) tâlibü’d-derecâtü’l-âliyyât râgıb-ı riyâ-
zü’l-cennât eşrefu’t-tüccâri’l-beled mültecî ilâ-rahmeti rabbihi es-sıhhâtihi el-Hâc Salih Ağa ibn Mus-
tafa bin Sadık dâme maltûfen bi-eltâfi’l-Meliki’r-Râzık vaktâ ki nûr-ı ferâset ve yakîn ve dîde-i basîret
ve fehm-i temkîn ile bu âlem-i şehâdete nazar idüb bu dünyâ bir cây-ı bî-karâr ve kazâ-yı nâ-pâyidâr
bekâsı serî‘u’z-zevâl ve sefâsı cefâya intikâl ider bir ma‘ber-i pür-iber ve reh-güzâr-ı pür-havf ve hatar
olub ni‘meti nikmete tebdîl ve sıhhati sakâmate tahvîl ideceğine vâkıf ve lâkin yine vesîle-i mezraʻa-i
âhiret ve mekseb-i zâd-ı râh-ı âkıbet olduğuna ârif husûsan vakf ve tahlîd ve habs ve te’bîd-i hasenât-ı
câriye ve sadakât-i bâkiyedendir kemâ kalellâhu teʻâlâ ve’llezîne yunfikûne emvâlehum bi’l-leyli
ve’n-nehâri sırren ve alâ-niyyeten felehum ecruhum inde rabbihim velâ havfun aleyhim velâhum yah-
zenûn ve kâle nebiyyi salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem “izâ mâtebnu âdeme inkata‘a anhu ameluhu
illâ an-selâsin ilmun nâfi‘un ve veledun sâlihun yed‘û leh ve fesaddakte fe’bkayte” mazmûn-ı şerîfini
teyakkûn ve tefekkür idüb müstemi‘-i âyet-i yevme lâ-yenfe‘u mâlun velâ benûn ve muhtedi-i ticâret-i
ve mimmâ rezaknahum yunfikûn olmağla binâen alâ-zâlik mezbûr el-Hâc Salih hâl-i hayâtında ve
kemâl-i akl ve sıhhatinde cemî‘ mâlının tasarrufât-ı şer‘iyyesi câize ve teberru‘ât-ı mer‘iyyesi nâfize
1721
olduğu hâlde hâmiden li-mülhimü’s-savâb ve şâkiren li-havdi’s-sevâb niyyet-i sâliha ve taviyyet-i

sâfiye ile vakf eylediği hadâik-i âtiyeti’l-beyânın vesîka-i şer‘iyyeti’l-latîfe ve vakfiyye-i mer‘iyyet-i
münîfe ile tescîl ve kuyûd ve şurûtunu tesbîl idinceye dek li-ecli’l-muhâkeme ve’l-mehâsım mütevellî
nasb ve taʻyîn eylediği medîne-i mezbûrede Hoca Kemâleddin Mahallesi sâkinlerinden el-Hâc Mu-
hammed Efendi ibn Veliyüddin Efendi meclis-i şer‘-i nebevî ve mahfel-i münîf-i Mustafavî’de ikrâr
ve takrîr-i kelâm idüb vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin mülkümde bulunan atyeb-i emlâkdan ve
ehabbî-i menâlimden olub sâlifü’l-beyân Visoko Kasabası Şerefeddin Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafı
Kodo oğlu Molla İsmail mülkü ve bir tarafı ba‘zen Karto oğlu Abdullah mülkleri ve tarafı tarîk-i âmm
ile mahdûd kebîr bâğçem ile Yenibayır Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafı Gürün oğlu İbrahim Ağa bâğçesi
ve bir tarafı Marko Mustafa Beşe bâğçesi ve bir tarafı Arab oğlu Molla Ömer tarlası ve bir tarafı ba‘zen
el-Hâc Mustafa bâğçesi ve ba‘zen Havva Hatun bâğçesi ve bir tarafı tarîk-i hâss ile mahdûd bâğçem ve
Rosole Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafı verese-i el-Hâc Bekir bâğçeleri ve bir tarafı İbrahim hânesi ve iki
tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd ve sagîr bâğçesi hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve tâleben li-merzâti mezkûr üç
kıt‘a mülk bâğçelerimi sâir emlâk ve menâlinden imtiyâz idüb vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i
muhalled eyledim ve şöyle şart eyledim ki:
Mâdâm ki lâbis-i libâs-ı hayât olam vakf-ı mezbûrun tevliyeti ve zikr olunan bâğçelerin istiğlâl ve
istibdâlinden ve taʻmîr ve ta‘tîl ve i‘mâli tasarrufumda olub ferd-i vâhid umûruma ta‘arruz ve muhâ-
lefet ve müdâhele itmeye ve bi-emri’llâhi teʻâlâ yâ eyyuhe’n-nefsu’l-mutma‘inne irci‘i ilâ-Rabbiki
râdiyeten mardiyye nidâsı sem‘-i rûhuma irişüb dâr-ı gurûrdan sarây-ı sürûra intikâl itdikde taht-ı
nikâhımda olan Ümmühani binti Mehmed nâm hatun hayâtda bulunur ise vakf-ı mezbûrun mütevellîsi
olub ilâ-vefâtihâ tevliyet-i mezkûreye mutasarrıf ola ol dahî bi-emri’llâhi teʻâlâ dâr-ı fenâdan sarây-ı
bekâya âzime oldukda sulbiye kebîre kızlarım Esmani ve Fatma mütevelliye ve nâzıre olub vakf-ı
mezkûrun galleleriyle bi’l-münâsafa mutasarrıfatân olalar anlar dahi vefât itdiklerinde evlâdları ve
evlâd-ı evlâdları batnen baʻde batnin ve karnen baʻde karnin vakf-ı mezbûra mütevellî ve nâzıre ve
galle-i mezkûreye bi’n-nefs mutasarrıf olalar ve bi-emri’llâhi teʻâlâ mürûr-ı zamân ve kürûr-ı a‘vâm
ile nesilleri münkariz olursa usûbet-i nesebiyye cihetinden akrabâmdan aslah ve erşed olub diyânet ile
ma‘rûf ve istikâmet ile mevsûf kimesnelerden izn-i hâkim ile biri mütevellî ve biri nâzır olub vech-i
meşrûh üzere vakf-ı mezbûr gallelerine mutasarrıf olalar ve şöyle şart eyledim ki:
Vakf eylediğim mezkûr üç kıt‘a bâğçeler vakf-ı enfa‘ ve ahrâ vechiyle istiğlâl olunub hâsıl olan galle-
lerinden evvelâ Paravtaç Mahallesi’nde vâkiʻ câmi‘-i şerîfinde vazʻ eylediğim bakır şamdan her sene-
de sekiz okkalık don yağıyla mukavvâlar vazʻ olunub rûh-ı şerîfime sevâb hâsıl olmak ümîdiyle îkâd
oluna ve yine galle-i mezkûreden sâlifu’l-beyân Şerefeddin Mahallesi’nde vâkiʻ câmi‘-i şerîfinde vazʻ
eylediğim bakır şamdanlara beher seneye beşer okkalık don yağıyla mukavvâlar vazʻ olunub sevâbı
rûhuma şâd olunmak me’mûlüyle îkâd oluna ve yine galle-i mezkûreden Şerefeddin Mahallesi câmi‘-i
şerîfinin minâresinde Ramazân-ı Şerîfde, leyâlî-i mübârekede iki kat kanâdîl îkâd olunması içün beher
sene yirmişer vukiyye zeyt-i revgan alunub zevcem mezbûre Ümmühân’ın rûhuna sevâb vâsıl olması
içün kanâdîl-i mezkûre îkâd oluna ve şöyle şart eyledim ki:
Zikr olunan bâğçelerin taʻmîr ve termîmi ve ihâtalarına iktizâ iden kereste ve ücret-i amele galle-i
mezkûreden harc ve sarf oluna ve şöyle şart eyledim ki:
Zikr olunan üç vakf bâğçelerin gallerinden ibtidâ mahalleteyn-i mezkûreteyn câmi‘-i şerîflerinde min-
vâl-i muharrer üzere mukavvâlı ve Şerefeddin Mahallesi câmi‘-i şerîf minâresinde îkâd-ı kanâdîl taʻyîn
olunan zeyt yağından artan galleye mütevellî ve nâzır olanlar bi’l-münâsafa mutasarrıf olalar deyu
kuyûd ve şurûtu itmâm ve garez-i mâfi’l-bâli ihtitâm olduğundan sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh efâza’llâhu
1722
sicâli’r-rahmeti aleyh li-ecli’l-istihkâm vakf-ı mezkûrdan nâdim ve semt-i nizâ‘a âzim olub imâm-ı
azam ve müctehidîn-i akdem İmâm Ebû Hanife rahmetu’llâhi aleyh mezheblerinde aʻyân-ı mevkûfe
menzile-i âriyetinde olduğundan lüzûm ile ittisâfdan ârî vakfiyyetden rücû‘ itmek mezheblerinde cârî
olmağla yine ke’l-evvel zikr olunan üç kıt‘a bâğçeleri mülkiyyet üzere tasarruf itmek murâd ittiğinde
işbu el-Hâc Mehmed Efendi mümâna‘at ider suâl olunub vech-i âheri üzere hükm-i sahîh-i şer‘î olun-
ması matlûbumdur didikde gıbbe’s-suâl mezbûr el-Hâc Mehmed Efendi cevâbında eğerçi İmâm Ebû
Hanife hazretleri re’y-i hatîrleri üzere aʻyân-ı mevkûfe menzile-i âriyetdedir lâkin tılmîz-i evvel ve
imâm-ı sânî Ebû Yusuf rahmetu’llâhi aleyh mezhebinde aʻyân-ı mevkûfe menzile-i âriyetde olduğun-
dan lüzûm ile ittisâfdan ârî ve vakfiyyetden rücû‘ itmek mezheblerinde cârî olmağla yine ke’l-evvel
zikr olunan üç kıt‘a bâğçeleri mülkiyyet üzere tasarruf itmek murâd itdiğimde işbu el-Hâc Mehmed
Efendi mümâna‘at ider suâl olunub vech-i âheri üzere hükm-i sahîh-i şer‘î olunması matlûbumdur
didikde gıbbe’s-suâl mezbûr el-Hâc Mehmed Efendi cevâbında eğerçi İmâm Ebû Hanife hazretleri
re’y-i hatîrleri üzere aʻyân-ı mevkûfe menzile-i âriyetdedir lâkin tilmîz-i evvel imâm-ı sânî Ebû Yusuf
rahmetu’llâhi aleyh mezhebinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle vakfiyyeti lâzım ve rücû‘u mümte-
ni‘u’l-ihtimâldir didikde hâkim-i hâsım-ı dekâyık-şinâs ve âlim-i hakâyık fe-hükm-i beyne’n-nâs tara-
feynin edillesini teemmül-i melî ve cânib-i mütevellîde rüchân-ı celî müşâhede itmekle cânib-i vakfa
nazar ve mennâ‘un li’l-hayr olmakdan hazer idüb zikr olunan üç kıt‘a bâğçe vakfiyyetlerinin zımnında
olan kuyûd ve şurûtlarının sıhhat ve lüzûmuyla hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î birle hükm
idüb min-ba‘d nakz ve zevâline mecâl ve tebdîl ve tağyîrlerine ihtimâl kalmamışdır Fe-men beddelehu
ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâ-
kıfi ale’l-Hayyi’l-Kerîm hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis ve işrîn min-Zilkaʻde li-sene semâniye ve sittîn ve
mie ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Muzafferî ecma‘i’l-İmâm bin el-Hâc Hasan Ağa, el-Hâc Hasan Ağa bin Hasan Ağa, el-
Hâc Hasan Bey bin Abdiç, Monla Abdullah Jogla oğlu, Monla Mustafa bin el-Hâc Abdülkadir, Monla
Mehmed Goranlı, Mahalle-i Pertiçe Monla İbrahim el-Hâc Bekir, Ömer Beşobodiç ve gayruhum.
İş bu vakfnâmenin sûreti aslına mutâbık olduğunu tasdîk olunur.
Nâib-i Kazâ-i Visoko Mehmed Salih
Mahkeme-i şer‘iyyesi Kazâ-i Visoko
1723
Hacı Mürüvvet Mahallesi Camii Vakfı
Visoko Hacı Mürüvvet Mahallesi Camii Vakfı mütevellisinin aynı mahallede bulunan bir adet bahçeyi
vakıf için satın almasına dair alış-veriş hüccetidir (belgesidir).
It is the custom document stating that the trustee of the Waqf of Visoko Hacı Mürüvvet Mahallesi
Mosque has bought a garden in the same mahalle in the name of the waqf.
Ovo je dokument kojim se potvrđuje da je povjerenstvo vakufa Hadži Muruvet Mahalske džamije u
Visokom kupilo baštu u istoj mahali u ime vakufa.
16 Şaban 1203 / 12 Mayıs 1789

El-emru kemâ zükira fîhi

Abdullah Zühdü el-Müvella-hilâf bi-kazâ-i Visoka nemmekahü’l-fakîr ileyhi azze şânuhu. Abdullah
Zühdü.
Tahrîr-i sebeb-i şer‘-i şerîf oldur ki Saray Sancağı dâhilinde kâin Visoka Kazâsı’na tâbiʻ Radola
cemâ‘ati Nefs-i Radola Karyesi sâkinlerinden İbrahim bin Salih Valvaç nâm kimesne tarafından zikri
âtî bey‘de takrîre ve kabz-ı semene vekîl olduğu mezkûr Radola Karyesi ahâlîsinden Ramo bin Osman
Tabakoviç ve Abdi bin Salih Valvaç nâm kimesnelerin şahâdetleriyle ber-nehc-i şer‘î sâbit ve sübût-i
vekâletine hükm-i şer‘-i lâhık olan sulbî kebîr oğlu Mehmed nâm kimesne Visoka Kazâsı mahkeme-i
şer‘iyyede meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde merkûm İbrahim’in karındaşları Ömer ve Abdi ve Derviş
benûn el-merkûm Salih hâzır oldukları halde kasaba-i mezkûrede Hacı Mürüvvet Mahallesi’nde vâkiʻ
câmi‘-i şerîfin mütevellîsi işbu bâʻisü’l-kitâb Ömer Efendi bin Abdurrahman Raşid Efendi mahzar ve
muvâcehesinde bi’t-tav‘i ve’r-rızâ ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm idüb akarâti’z-zikrin sudûruna değin
bi’l-ırsi’ş-şer‘î yedlerinde bulunan hüccet-i şer‘iyye nâtık olduğu üzere hüccet-i tevliyet olarak mü-
vekkilim merkûm ile hâzırûn-ı merkûmun irsen ve şâyi‘an mülk ve hakları olan mezkûr Hacı Mürüv-
vet Mahallesi’nde vâkiʻ bir tarafdan merkûm Raşid Efendi vereseleri tarlasıyla Yunus Bey vereseleri
ve taraf-ı sânî Potuk Suyu ve taraf-ı sâlisi Kıbti Mehmed menzil ile Zebriç İbrahim zevcesinin bahçesi
ve taraf-ı râbi‘i tarîk-i âmm ile mahdûd ve mümtâz zikrî âtî vakfın masârıfâtına nazaran tahmînen üç
sehm i‘tibâriyle olub bir sehmi câmi‘-i şerîf-i mezkûrede dört okkalık bir aded mukavvâ ve derûnunda
sekiz kanâdil îkâd olunmak üzere meşrûta vakf bahçesiyle müşterek olan iki sehm hisse-i şâyi‘ala-
rı rızâlarıyla müştereken mutasarrıf oldukları yedlerinde mülkleri olmagla ben müvekkil-i merkûma
izâfetle bi’l-vekâle ve hâzırûn-ı merkûmun bi’l-asâle ma‘an emlâk-ı mahdûd-ı mezkûrede iki sehm
hisse-i şâyi‘alarını bi-cümleti mâ-yeştemiluhu da‘vâya tarafeynden bi’l-îcâb ve’l-kabûl bey‘-i bât-ı
sahîh-i şer‘î ile sekiz yüz guruş semen-i tesviyesiyle câmi‘-i şerîf-i mezkûrun vakfı olmak üzere mûmâ
ileyh Ömer Efendi’ye bi’l-asâle ve bi’l-vekâle bey‘ ve teslîm eylediğimizde ol dahi bi’t-tevliye taraf-ı
vakf içün mâl-ı vakf ile iştirâ ve tesellüm ve kabz ve kabûl eyledikden sonra semeni olan meblağ-ı
mezkûr sekiz yüz guruş mâl-ı vakf-ı mezkûrdan olmak üzere mütevellî-i merkûm Ömer Efendi benim-
1724
Hacı Mürüvvet Mahallesi Camii Vakfı
le hâzırûn-ı merkûmâna def‘ ve teslîm eylediğinde biz dahi yedinden bi’l-vekâle ve bi’l-asâle tamâ-
men ve kâmilen ahz ve kabz ve bi-kaderi’l-hises iktisâm itmemizle baʻde’l-yevm bahçe-i mahdûd-ı
mezkûrede iki sehm hisse-i şâyi‘asından müvekkil-i merkûm İbrahim ile hâzırûn-ı merkûmûn Ömer
ve Abdi ve Derviş’in asla ve kat‘a hakk ve alâka ve müdâhaleleri kalmayub vakf-ı şerîf-i mezkûrun
levâzımâtına mevkûf nukûddan zâyi‘ olmak ihtimâl olunduğundan emlâke tebdîl ve âhere îcâr ve
icâre levâzımâtına sarf ile vakf-ı mezkûra enfa‘ ve evlâ olduğu bi’l-ihbâr zâhir olduğundan istibdâl-ı
mezkûra me’zûn olmağla mütevellî-i merkûm sâir vakf gibi tasarruf ve âhere îcâr ve icâresini dahi câ-
mi‘-i şerîf-i mezkûrun merbûtâtına sarf ve harc eylemesine gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî mâ-vâka‘a bi’t-ta-
leb ketb olundu fi’l-yevmi’s-sâdis aşer min-şehri Şa‘bâni’l-mu‘azzam li-sene selâse ve mieteyn ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Hacı Mürüvvet Mahalleli Derviş Ağa bin Hacı Mustafa Ağa Hacı Sakiç, Nureddin bin
Molla Raşid an-mezbûr ve gayruhum.
1725
Seyyid Mustafa Paşa bin Seyyid Ömer Tahir Bey Vakfı
Bosna ve Kilis Süvari Mirlivası Seyyid Mustafa Paşa’nın 83 adet kitabı Visoko medresesine vakfetmesi.
It is the waqf charter of Seyyid Mustafa Pasha Cavalry Brigadier of Bosnia and Kilis that he endows
83 books for Visoko Primary School.
Ovo je vakufnama Sejid Mustafe paše, Konjičkog brigadira Bosne i Kilisa da je uvakufio 83 knjige
za Visočku medresu.
Evâsıt-ı Rebiülevvel 1256 / 12-21 Mayıs 1840

Bâʻis-i defter-i hasenât oldur ki kad ahrece haze’l-kütübü’n-nefîseti min-mülkü ve atyeb-i emvâlihi
taleben li-merzâti rabbihi es-Seyyid Mustafa Paşa necli’l-merkûm el-merhûm es-Seyyid Ömer Tahir
Bey Mîralây-ı Bosna sâkinen fî-belde-i Saray el-ma‘rûf beyne’l-enâm bi-Mirlivâ-i Süvâri-i Redîf-i
Asâkir-i Mansûre Bosna ve Kilis ve vakafehum vakfen sahîhen şer‘iy-yen ve habsen sarîhen mer‘iy-
yen bi-haysu lâ-yûrisu ve lâ-yubâ’u ve lâ-temliku sebeben mine’l-esbâb ve vaza‘ahüm fî-medreseti
Kasaba-i Visoko bi-şart-ı en lâ-yahruce min-zâlike’l-medreseti hutveten ve lâ-şebren ve şarata’l-hıfzü
li-man-kâne müderrisen bi-medreseti’l-mezbûre rahima’llâhu teʻâlâ emrâen yukrau minhum ve’l-mer-
cûmîne küllü kârî ve nâzır en tezekkera’l-vâkıfu’l-mebrûr bi-hayri duâihi’l-mebrûr kad vaka’a fî-evâ-
sıtı şehr-i mübârek Rebî‘ulevvel li-sene sitte ve hamsîn ve mieteyn ve elf.
Kütüb Cild, Kütüb, Aded

Kitâb-ı min-Tefsîri Ebu’l-Leys el-cildi’s-sânî 1
Kitâb-ı Mev‘izati Müşkâti’l-Envâr 1
Kitâb-ı Lisâni’l-Ahkâm fî-Ma‘rifeti’l-Hükkâm 1
Kitâb-ı Lügat-ı Ahterî 1
Kitâb-ı Hal‘ü’l-İ‘zâr 1
_________+
05
Kitâb-ı Hâşiye-i Hüsâmzâde alâ-Hâşiyeti es-Seyyid eş-Şerîf Ale’l-Mutavvel 1
Kitâb-ı Islâhu Îzâh 1
Kitâb-ı Sadru’ş-Şerî‘a 1
Kitâb-ı Seb‘iyyâtı Mev‘iza 1
Kitâb-ı Hûri’l-Ayn 1
_________+
10
1726
Kitâb-ı Cezîre mine’l-Mesnevî 1

Kitâb-ı Birgivî 1
Kitâb-ı Serâciye Metn-i Ferâiz ma‘a Münyetü’l-Musallî 1
Kitâb-ı Fıkh-ı Keydânî 1
Kitâb-ı Şerh-i Maksûd 1
_________+
15
Kitâb-ı Ta‘lîmi’l-Müte‘allim ve Fıkhu’l-Ekber 1
Kitâb-ı Mu‘addel-i Salât 1
Kitâb-ı Şerh-i Celâl Li’l-A‘kâid 1
Kitâb-ı Mu‘arreb-i Kâfiye 1
Avâmil-i Risâle ikidir 2
_________+
21
Kitâb-ı Sadru’ş-Şerî‘a diğer 1
Kavâ‘id-i İ‘râb-ı Risâle 1
Risâle-i Cerîde min-İlmi’l-Ferâiz 1
Kitâb-ı Kenzü’d-Dekâyık 1
Kitâb-ı Hâşiye-i Yakub Paşa alâ-Sadri’ş-Şerî‘a 1
___________+
26
Kitâb-ı Misbâh-ı Fevâid-i Garâyibü’l-Miftâh 1
Kitâbü’l-Hey’etü Alâ-Tarîki’s-Sünne 1
Kitâb-ı Halebî 1
Kitâb-ı Şeyh Gaffâr Şerh-i Tenvîru’l-Ebsâr (Yerine Mülteka-i Şâfiye ma‘a Metn-i Elfiye ma‘a Şerh-i
Enmûzen vazʻ olunmuşdur. İhrâc konakda alıkonuldu. 1
Kitâb-ı Kudûrî 1
__________+
31
Kânûnnâme ikidir 2
Kitâb-ı Tuhfeti’l-Mülûk 1
Şerh-i Maksûd 1
Metn-i Ferâiz-i diğer 1
Kitâb-ı Pend-i Attâr 1
_________+
37
1727
Kitâb-ı Şerh-i Şemsiye 1

Kitâb-ı Kâfî ve Misbâh ve Avâmil-i Atîk 1
Kitâb-ı Mirâç min-İlmi’s-Sarf 1
Kitâb-ı Gülistân 1
__________+
41
Cild aded
Kitâb-ı İlmi’l-Hey’et ve İlmi’l-Hikmet 1
Kitâb-ı Mişkât-ı Misbâh ve Şerh-i Kavâ‘idi’l-İ‘râb 1
Kitâb-ı Tercüme-i Misbâh 1
Kitâb-ı Lügat-i Merâh ve Izzî min-İlmi’s-Sarf 1
Kitâb-ı min-İlmü’n-Nahv. İkidir 2
__________+
06
An-Cüz-i Tefsîr ma‘a ibn Hacer Şerh-i Nuhbe fî-Usûli ilmi’l-Hadîs 1
Kitâb-ı Şerh-i Akâ’id ve Şerh-i İsagûci ve Hâşiye-i Metn-i İsagûc 1
Kitâb-ı Maksûd nâm-ı diğer Mazrahlu 1
Kitâb-ı Şerh-i Bed’ü’l-Amâlî 1
Kitâb-ı Şerh-i Maksûd nâm-ı diğer Mazrahlu 1
__________+
11
Kitâb-ı Hüsâm Kâfî Mine’l-İsagûci 1
Kitâb-ı Şemâ’il-i Şerîf 1
Şerh-i Merâh Hasan Paşa 1
Kitâb-ı Kâfiye ve Misbâh 1
Kitâb-ı Müşkilâti’l-Kâfiye 1
Kitâb-ı Vâfiye Şerh-i Kâfiye 1
___________+
17
Pend-i Attâr Şerhi Nâkıs 1
Kitâb-ı Lügat-i Halîmi nâm-ı diğer Nimetullah 1
Kitâb-ı Hısnu’l-Hasîn ma‘a Fevâidi’l-Kur’ân. İhrâc konakda alıkonuldu. Yerine Şerh-i Izzî Mi-
ne’s-Sarfı Seyyid Şerîf vazʻ olundu. 1
Mecmû‘a-i Ed‘ıye-i Me’sûre 1
01 Divân-ı Hâfız ve Câmî Risâle-i Perişân Ebyâtıyla bir ma‘a Mevlid-i Şerîf ve Perişan Evrâk 1
________+
22
1728
Risâle Mine’l-Ehâdîsi’ş-Şerîf 1
Mu‘arrrab Risâle-i Mergûbe 1
Avâmil-i Mefhûm Risâle-i Mergûbe 1
Fi‘le Risâle-i Mergûbe 1
Risâle-i İ‘râbdan bir mikdâr 1
Risâle min-İlmi’l-Arûz 1
Risâle-i Mukaddeme-i Hesâb 1
Ra‘zî Risâlesi ikidir 1
Binâ Emsile Risâle-i Mergûbe 1
___________+
32
41 nakl yekûn-ı evvel
__________+
73
Yalnız yetmiş üç aded kütb-i nefîse ile risâle-i mergûbe Visoka Kasabası’nda medreseye vakf olduğu
bu mahalle şerh verildi.
Def‘a müceddeden ahz ve iştirâ olınan kütüb-i nefîse âtî zikr olunur.
Mollâ Câmi‘ ma‘a’l-Metn cild 1 1
Mu‘arrabî Ale’l-Kâfî cild 1 1
Avâmil-i Cedîd-i Tuhfe ma‘a’l-Mu‘arrab cild 1 1
İzhâr-ı Şerh Adalı ma‘a el-Mu‘arrabi’l-İzhâr cild 2 2
Tarîkat-ı Muhammediye Cild 1 1
Hilyeti’n-Nâci cild1 Ale’ş-Şerhi’l-Halebî 1
Halebî Hâşiyesi cild 1 1
Dürer Gurer cild 1 1
Kâfiye Mine’n-Nahv İbni’l-Hâcib 1
________+
83
1729
Ernebzâde Ali Bey bin Abdi Bey Vakfı
Ernebzâde Abdi Bey oğlu Ali Bey’in Visoko Hacı İbrahim Mahallesi’nde bir ev ile bahçesini, Şerefeddin
Mahallesi’nde iki adet bahçesini, Visoko Çarşısı’nda üç adet kasap dükkanı ile bir adet kahvehanesini;
Şerefeddin Mahallesi camiinin aydınlatması, Ramazan’da kandil yakılması, Hamam Çeşmesi denilen
çeşme, evinin avlusundaki çeşme ve çarşıda kızının yaptırdığı çeşmelerin ve vakfedilen taşınmazların
onarımlarına sarf edilmek üzere vakfetmesi.
This is the foundation certificate-charter of Ernebzâde Abdi Bey oğlu Ali Bey that he dedicated a
house with the garden in Hacı İbrahim mahalle in Visoko, two gardens in Şerafeddin mahalle, three
butcher shops and a coffeehouse in Visoko Çarşı (Bazaar) that the income of these to be used for
the maintanence and repair of the shops and the gardens, for the expenditures of lightening of the
mosque in Şerefeddin mahalle, and for oil-lamp (kandil) lightening in Ramazan in the mosque, for the
expenditures of fountain called Hamam Çeşmesi, and the fountain in the garden of his house and the
fountain which his daughter built in the bazaar.
Ovo je vakufnama Ernebzâde Abdi Begovog sina Ali Bega kojom je uvakufio kuću sa baštom u Hadži
Ibrahim mahali u Visokom, dvije bašte u Šerafudinovoj mahali, tri mesnice i kafanu u čaršiji Visoko
čiji prihod treba da se koristi za održavanje i popravak dućana i bašti, za troškove rasvjete džamije
u Šerafudinovoj mahali i za ulje za lampe (kandilji) za rasvjetu džamije u vrijeme Ramazana, za
troškove fontane Hamam Česme, za vodu (česmu) u bašti ispred kuće i za česmu koju je njegova
kćerka izgradila u čaršiju.
19 Cemaziyelahir 1273 / 14 Şubat 1857

Hüve’l-Muʻîn
Nâib-i kazâ nemmekahu’l-fakîru ileyh en-nâib Mostor Doboslu(?) Hasan gufire lehu. Hasan
el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Müte‘âl zi’l-azameti ve’l-kudretu ve’l-Celâl ellezî li-yecrî fi-mülki’t-teb-
dîl ve’l-istibdâl velâ yutesevveru fî-saltanati’t-tahvîl ve intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-seyyidinâ
Muhammed sâhibü’ş-şerî‘âti’l-mesûneti ani’t-tagayyür ve’z-zevâl ve alâ-âlihi ve ashâbihi zevi’l-fazâil
ve’l-kemâl.
Emmâ ba‘d sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı sıhhat-nisâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb-ı sa‘âdet-iktisâb oldur ki Vi-
soko Kasabası’nda kâin Şerefeddin Mahallesi sâkinlerinden sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât kâsibu’l-me-
berrât ve’l-müsevvebât tâlibü’d-derecâtü’l-âliyyât râgıb-ı riyâzü’l-cennâtü’ş-şeref hânedânu’l-belde
mültecî ilâ-rahmeti Rabbi’s-Samed Ali Bey ibn Abdi Bey Ernebzâde dâme meltûfen bi-eltâfi’l-Meli-
ki’r-Rezzâk vaktâ ki nûr-ı ferâset ve yakîn ve dîde-i basîret ve fehm-i temkîn ile bu âlem-i şehâdete
nazar idüb bu dünyâ bir câh-ı bî-karâr ve kazâ-i nâ-pâyidâr bekâsı serî‘ü’z-zevâl ve sefâsı cefâya
intikâl ider hasîr-i pür-iber ve reh-güzâr-ı pür-havf ve hatar olub ni‘meti nikmete tebdîl ve sıhhati
sakâmete tahvîl ideceğine vâkıf ve lâkin yine vesîle-i mezraʻa-i âhiret ve mekseb-i zâd-ı rah-i âkıbet
1730
Ernebzâde Ali Bey bin Abdi Bey Vakfı
olduğuna ârif husûsan vakf ve tahlîd ve habs ve te’bîd-i hasenât-ı câriye ve sadakât-ı bâkiyedendir
kemâ kâle’llâhu teʻâlâ ve’llezîne yunfikune emvâlehum bi’l-leyli ven-nehâr sırren ve alâniyeten fele-
hum ecruhum inde rabbihim velâ havfun aleyhim velâhum yahzenun ve kâle’n-nebî salla’llâhu teʻâlâ
aleyhi ve sellem “İzâ mâte’bnu âdeme inkata‘a anhu ameluhu illâ an selâsin ilmin yuntefaʻu bihi ve
veledin sâlihin yed‘û leh ve sadakâtin câriyetin fî-sebîli’llâh” hadîs-i şerîfin fehvâsı münîfine teemmül
ve tedebbür ve “Leyse min-dünyâke illâ mâ-ekelte fe-efneyte evlebiste fe-ebleyte ev tasaddakte fe-e-
bkayte” mazmûn-ı şerîfini teyakkun ve tefekkür idüb mustemi‘-i âyet-i yevme lâ-yenfe‘û mâlun velâ
benûn mühtedî-i ticârete ve mimmâ rezaknahum yunfikûn olmağla binâʻen alâ-zâlik mûmâ ileyh Ali
Bey hâl-i hayâtında ve kemâl-i akl ve sıhhatinde cemî‘ mâlından tasarrufât-ı şer‘iyyesi câize ve teber-
ru‘ât-ı mer‘iyyesi nâfize olduğu hâlde hâmiden li-mülhimi’s-savâb ve şâkiren li-mu‘tiyi’s-sevâb niy-
yet-i hâlise ve taviyyet-i sâfiye ile vakf eylediği hadâik-i âtiyeti’l-beyânın vesîka-i şer‘iyye-i latîfe ve
vakfiyye-i mer‘iyyeyi tescîl ve kuyûd ve şurûtunu tesbîl edinciye dek li-ecli’l-muhâkeme ve’l-muhâ-
seme mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği kasaba-i mezbûr müderrisi Hüseyin Efendi ibn Halil meclis-i
şer‘-i nebevî ve mahfel-i münîf-i Mustafavî’de ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm idüb vakf-ı âti’l-beyân
sudûruna değin silk-i milkimden münselik olub sâlifü’z-zikr Visoko Kasabası’nda el-Hâc İbrahim
Mahallesi’nde bir tarafı Zokanoviç mülkü ve bir tarafı Sakiç Salih oğullarının bâğçesi ve iki tarafı
zokâk ile mahdûd mülk menzilhâne ve bâğçemi ve yine Şerefeddin Mahallesi’nde bir tarafı tarîk-i
âmm ve bir tarafı atîk zokâk ve iki tarafı müteveffâ el-Hâc Salih Ağa’nın vakf bâğçesiyle mahdûd
kebîr bâğçemi ve yine iki tarafı mezkûr vakf bâğçe ve iki tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd cem‘an üç
aded bâğçelerimi ve yine kasaba-i mezbûre çarşusunda üç aded bâb kassâb dükkânı ve bir bâb tahmîs
dükkânı hasbeten li’llâhi teʻâlâ mülkümden ifrâz ve ihrâc vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i
muhalled eyledim şöyle şart eyledim ki:
Sâlifü’z-zikr üç aded bâğçelerin icâre-i hâsılasından Şerefeddin Câmi‘-i Şerîfi’nde vazʻ eylediğim
iki aded bakır şamdanlara beher sene beşer okka don yağıyla mukavvâlara vazʻ idüb îkâd oluna bir
mukavvânın sevâbı rûhuma şâd olmak me’mûliyle ve bir mukavvânın sevâbı pederim rûh-ı şerîflerine
ve câmi‘-i şerîf-i mezkûr önünde kebîr kandîl zeyt yağıyla mikdâr-ı kifâye Ramazânü’l-mübârekede
îkâd oluna ve sevâbı vâlidemizin rûh-ı şerîflerine vâsıl olmasiçün ve câmi‘-i şerîfin derûnunda on üç
aded kanâdîlin mikdâr-ı kifâye zeyt yağıyla beher sene Ramazânü’l-mübârekede îkâd oluna ve sevâbı
zevcem Amine Hanım da rûhuna olmak ve icâre-i hâsılasından mârru’l-beyân mülk menzilhâne ve
bâğçelerin taʻmîr ve termîmine ve ihâtalarına ve iktizâ iden kereste ve ücret-i amele mütevellî maʻri-
fetiyle harc ve sarf oluna ve sâlifü’z-zikr üç aded bâb dükkânların icâre-i hâsılasından hammâm nâm
âb çeşmesiyle havlumuzda cereyân iden çeşmesini taʻmîr ve termîmine mütevellî maʻrifetiyle harc ve
sarf oluna ve mârru’l-beyân tahmîs dükkânda icâre-i hâsılâsından kızım Nefise nâm müteveffiyenin
hayrı bulunan çarşuda yeni çeşmesi taʻmîr ve termîmine ve sevâbı rûhuna vâsıl olmak içün müte-
vellî maʻrifetiyle harc ve sarf oluna ve icâre-i hâsılasından dekâkîn-i mezbûra iktizâ iden taʻmîr ve
termîmin mütevellî maʻrifetiyle harc ve sarf oluna ve sâlifü’z-zikr mülk ve bâğçelerin ve dekâkînin
icâresinden bâkî her ne kalursa berâ-yı hizmet-i tevliyet mütevellî olanlara meşrûtiyet üzere mutasarrıf
olalar ve şöyle şart eyledim ki:
Lâbis-i libâs-ı hayât olam umûr-ı tevliyet yedimde olub mutasarrıf olam vefâtımdan sonra mezkûr
evlâdım Abdullah ve Mehmed ve Salih beyler mütevellîler olub vakf-ı mezkûrun gallelerine erbâʻan
bi’l-iştirâk mutasarrıf olalar anlar dahi vefât itdiklerinde zükûr evlâdın ve evlâd-ı evlâdın batnen baʻde
batnin ve karnen baʻde karnin ale’l-iştirâk mutasarrıf olalar ve bi-emri’llâhi teʻâlâ mürûr-ı zamân ve
kürûr-ı a‘vâm ile mezkûr münkariz olursa inâsdan evlâdların minvâl-i meşrûh üzere umûr-ı tevliyete
1731
mutasarrıf olalar deyu kuyûd ve şurûtu tamâm ve hatm-i kelâm itdikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh efâ-
za’llâhu sicâli’r-rahmeti aleyh li-ecli’l-istihkâm vakf-ı mezkûrdan nâdim ve semt-i nizâ‘a âzim olub
imâm-ı aʻzâm ve müctehid-i akdem Ebû Hanife rahmetu’llâhi aleyh mezheblerinde aʻyân-ı mevkûfe
eğerçi akâr vakfı sahîhadır lâkin lüzûm ittisâfından ârî ve vakfiyyetden rücû‘ itmek mezheblerin-
de cârî olmağla vakfiyyetden rücû‘ itmek murâd iderim mütevellî-i mûmâ ileyhin yed-i tasarrufunu
ref‘ ve bana mülkiyyet üzere redd ve teslîm eyleyüb didikde mütevellî-i mûmâ ileyh Hüseyin Efendi
cevâbında eğerçi akârın vakfiyyeti İmâm-ı Aʻzam hazretlerinin katında mücerred vakaftu dimekle
lüzûmdan âriyedir lâkin imâmeyn hazretleri katında vakfiyyeti lâzım ve mu‘teberdir deyu fasl u has-
me tâlibân olmaları ile hâkim-i şerîʻat-nisâb ve hâsım-ı fazîlet-intisâb efendi hazretleri cânib-i vakfa
dîde-i inâyetleriyle nazar ve mennâ‘un li’l-hayr olmakdan hazer idüb temhîd-i vakfı evlâ ve teşyîd-i
mebânî-i hayrı ahrâ görüb bi-kavli men-yerâhu lâzımen mülk menzili ve bâğçelerin ve dekâkîn-i
mezkûrun vakfiyyeti lüzûmuyla hükm-i sahîh-i mer‘î ve kazâ-i sarîh-i şer‘î idüb vakf lâzım-ı müsec-
cel ve müebbed ve habs-i mükemmel-i muhalled olub min-ba‘d nakz ve nakîze muhâl ve tağyîr ve
tebdîl mümteni‘u’l-ihtimâl olub Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne
yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’llâhu’l-Kerîm ve hurrire fi’l-yevmi’t-tâsi‘
aşer min-şehri Cemâziyelâhir li-sene selâse ve seb‘în ve mieteyn ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Kudâtdan Murad Hulusi Efendi, Aʻzâdan el-Hâc Osman Ağayoriç, Aʻzâdan Mehmed
Ernedzâde, Mehmed Efendi el-imâm bi-Câmi‘-i Şerefeddin, Mehmed Bey Ferhad Beyzâde, Fazlı
Hoca an-Karye-i Hunbara.
İşbu vakfiyyenin sûreti aslına mutâbık olduğuna tasdîk olunur. Fî 20 Şaʻbân sene 310.
Nâib-i Kazâ-i Visoko Mehmed Ali
Kasaba-i mahkeme-i şer‘iyyesi Visoko
1732
Numan Agiç eş-Şeyh el-Hâc Hafız Hüsnü Efendi bin İbrahim Vakfı
Numan Agiç eş-Şeyh el-Hâc Hafız Hüsnü Efendi

bin İbrahim Vakfı
Visoko Kasabası Şerafeddin Mahallesi’nden İbrahim Efendi oğlu Numan Agiç, Şeyh, Hacı, Hafız
Hüsnü Efendi’nin Nakşibendi Tekkesi olarak kullanılmak üzere ahırı, avlusu ve bahçesi olan bir evini
vakfetmesi.
It is the waqf charter of Şeyh, Hacı, Hafız Numan Agiç Hüsnü Efendi son of İbrahim from Şerafeddin
mahalle in the town of Visoko that he endows a house to be used as a Nakhshebendee Tekke (dervish
lodge) which has a courtyard, a garden and a stable .
Ovo je vakufnama Šejh Hadži Hafiz Numanagić Husni efendije, sina Ibrahima iz Šerafudin mahale u
Visokom kojom je uvakufio kuću koja ima dvorište, vrt i staju da se koristi kao nakšibendijska tekija.
7 Rebiülevvel 1302 / 25 Aralık 1884

Mahkeme-i Şer‘iyye der-Visoko

Numro: 790
El-müseccelü ve habsi’l-mü’ebbedü mâ-fîhi mine’l-vakfı
İbrahim Tevfik el-Müvellâ bi-kazâ-i Visoko nemmekahu’l-fakîr ileyhi azze şânuhu ufiye anhu.
serâir olan cenâb-ı mûcid-i âmme-i mümkinât ve münşi’-i kâffe-i masnû‘ât teʻâlâ şânuhû ani›ş-şe-
bîhi ve’l-mesîl ve tekaddese zâtühû ani’n-nazîri ve’l-adîl hazretlerinin dergâh-ı akdes ve bârigâh-ı
mukaddesine sezâvâr ve vâcibü’l-iktisârdır ki envâʻ-ı benî âdemi kudret-i kâmile ve hikmet-i şâmile
birle inşâ ve ihtirâʻ idüb dünyâyı mezraʻa-i âhiret ve ûlâyı zerî‘a-i âkıbet eyledi ve salavât-ı tayyibât
ve tahiyyât-ı halisât ol sultân-ı cumhûr-ı enbiyâ ve unvân-ı menşûr-ı asfiyâ mazhar-ı feyz-i hakâyık
hâfız-ı esrâr-ı dekâyık, imâm-ı ka‘be-i kuds ve hümâm-ı Medîne-i üns sadr-ı suffe-i safâ Muhamme-
dini’l-Mustafa salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sellem hazretlerinin meşhed-i mu‘attar ve merkad-i mü-
nevverlerine olsun ki vücûd-ı şerîfi sebeb-i îcâd-ı kevn ü mekân ve bâʻis-i hilkat-ı ins ü cân oldu ve
tahiyyât-ı bî-gâye ve teslîmât-ı mâlâ-nihâye âl ve evlâd-ı kirâm ve ashâb-ı zevi’l-ihtirâmına olsun
ki her biri sırât-ı müstakîmde necm-i hüdâ ve felek-i ihdâda şems-i duhâ oldular rıdvânu’llâhi teʻâlâ
aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedî‘u’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve bâdî ve
tastîr ve imlâsına sebeb ve dâ‘î oldur ki Visoko Kasabası’nda kâin Şerâfeddin Mahallesi sükkânından
sâhibü’l-hayrât müderrisîn-i kirâmdan ve tarîka-i celîle-i Nakşibendiye’de sadr-ı nişîn-i sâlikin olan
Numan Agiç eş-Şeyh el-Hâcc Hafız Hüsnü Efendi ibni’l-müteveffâ İbrahim Ağa meclis-i şer‘-i şerîf-i
Ahmedi ve mahfel-i dîn-i münîf-i Muhammedî salla’llahu te‘âlâ alâ-şâri‘ihâde vakf-ı âti’l-beyâna
1733
li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği mahalle-i mezbûre ahâlîsinden Oruç Hacı Ali Ağa ibn
Hacı Hüseyin mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘i ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı câ’i’l-beyânın sudû-
runa değin yedimde şirâ’en mülk ve hakkım olub mahalle-i mezbûre de vâk‘i ve Grontovniçe nâm tah-
rîr akâr dâiresinin altı yüz elli yedi numrolu hülâsa varakasında muharrer ve 4/159 ve 4/160 çâstiçeler
altında mukayyed ve beyne’l-ahâli ve’l-cîrân ma‘lûmu’l-hudûd ma‘a bahçe ve havlu ve bir bâb âhuru
müştemil mülk menzilimi bi-cümleti’t-tevâbi‘i ve’l-levâhık ve kâffeti’l-hukûk ve’l-merâfık hasbeten
li’llâhi’l-Aliyyi’l-Azîm ve taleben li-merzâti’r-Rabbi’r-Rahîm yevme lâ-yenfe‘u mâlün ve lâ-benûne
illâ men eta’llahe bi-kalbin selîm ricâsıyla niyyetin sâdıkatin ve azîmetin vâsıkatin vakf-ı sahîh-i mü-
ebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki zikr olunan hâne
cemî‘i müştemilâtıyla berâber tekye olmak ve derûnunda ihyâ gecelerde zikrullah edilmek ve vakf-ı
mezbûre ben lâbis-i libâs-ı hayat oldukça kendim mütevellî ve şeyh olub vefâtımdan sonra hizmet-i
mezkûresinin îfâsına ehil ve muktedir olanlara meşrût ola deyu menzil-i mezkûru mütevellî-i mezbûra
fârigan ani’ş-şevâgil teslîm ol-dahi tevliyet üzere kabz ve teslîm eyledi dedikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî
vâkıf-ı mûmâ ileyh kelâmını semt-i vifâkdan cânib-i şikâka âzim ve mütevellî-i mezbûr ile husûmet
ve nizâ‘a câzim olub vakf-ı akâr muhtâr-ı eimme-i ahyâr olan imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebu
Hanifetü’l-Kûfî hazretleri katında sahîh lâkin menzile-i âriyette olmakla rücû‘u câiz ve meşrû‘ oldu-
ğuna binâen vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve menzil-i mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd iderim deyicek
mütevellî-i reşîd münâsib cevâb-ı sedîd verüb eğer ki hâl minvâl-i meşrûh üzere olduğu câ-ı eşkâl
değildir lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-İmâmi’s-sânî hazretleri indinde vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri nezdinde teslîm-i ile’l-mü-
tevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzımdır deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile huzûr-ı şer‘îde
müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasma tâlibân olduklarında hâkim-i hâsıl dahi tarafeynin
edillesine nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-câri beyne’l-eimmeti’l-eslâf
vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğle min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve naks ve
ibtâli mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne
yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve
hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi‘ min-şehri Rebî‘ulevvel li-sene isnâ ve ışrîn ve selâse mie ve elf min-hicreti
men lehu’l-izzü ve’ş-şeref.
1734
Mustafa Ağa bin Hacı Mehanoviç Vakfı
Visoko’da Mustafa Ağa bin Hacı Mehanoviç’ın geliri her yıl Ramazan ayında iki kez Kur’ân-ı Kerîm
hatm edilmesi, Şadırvan, Alaeddin ve Rosulye camileri görevli ücretleri, her yıl kurban bayramında
vâkıfın ruhu için bir adet koç kurban edilmesine ve kurban derisinin fakirlere dağıtılmasına sarf
edilmek için Sultan Çarşısı’nda bulunan bir büyük han, bir ekmek dükkânı ve altı odayı vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Mustafa Aga bin Hacı Mehanoviç, inhabitant of Visoko. According to the waqfiyye
a big han, a bakery and 6 rooms are endowed in order to organize annual hatms of the Qur’an; to
sacrifice a ram at the Eid al-Adha and to deliver the leathers to the poor; to pay the salaries of the
employees of Shadirvan, Alaeddin and Resule Mosques.
Ovo je vakufnama Mustafe age sina Hadži Mehanovića iz Visokog koji je uvakufio veliki han u
Sultan čaršiju, pekaru i 6 soba od čijih prihoda bi se svake godine uz Ramazan proučile dvije hatme,
svake godine za dušu vakifa zaklao kurban i podijelio siromašnima i isplate službenicima džamija u
mahalama Šadrvan, Alaudin i Rosulje.
20 Receb 1308 / 1 Mart 1891

E‘ûzu bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm

el-Hamdu li’llâhi’llezî ce‘ale’t-tevfîk bi-hâzihi’l-vesâyâ ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Mu-
hammedini’llezî evsânâ bi’s-salâti ve’z-zekât ve’s-savmi ve’l-hâc ve sâiri’l-ibâdât ve alâ-âlihi ve as-
hâbihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d çünki bu dünyâ bir dâr-ı fânî ve âhiret sarây-ı bâkî bu fânî dünyâda ne kadar mahlûkât
nefes alur ise cemî‘ nüfûs-ı zî-ervâh her bir insân fânî dünyâdan âhiret-i bekâya irtihâl ideceği bî-şekk
ve bî-reybdir lâkin konak-ı vahşiyyet-i kabrde Münker ve Nekîr suâl olub başka dahi Yevm-i Cezâ’da
Kirâmen Kâtibîn defterleri mûceblerince sevâb ve günâh hesâbı olacağı muhakkakdır imdi her âkil
ve bâliğ olanlar Arasât Gününün ahvâli tefekkür idüb âhirete müte‘allik olan sebeb-i selâmet hayırlı
amel işlemesine çaluşub nitekim Peygamberimiz Hazret-i Muhammed salla’llâhu teʻâlâ aleyhi ve sel-
lem hazretleri vasiyyet hakkında buyurmuşdur el-hadîs “men mâte alâ-vasiyyetin mâte alâ-sebîli ve
sünneti ve mâte alâ-takiyyin ve şehâdeti ve mâte mağfûrun leh” ve dahi bir hadîs-i şerîfde “men mâte
bi-gayri vasiyyetin yu’zenu lehu bi’l-kelâmi [fi]’l-berzahi ve yetekellemu’l-emvâte ve huve sâkitun”
bu iki hadîs maʻnâ-yı mefhûmesinden ma‘lûm olduğu vasiyyet lâzıme-i dîniyyeden olduğu hadîs-i
şerîf ile sâbitdir ve sünnet-i şerîf olmağın bî-iştibâhdır imdi her mü’min ve mü’mine vasiyyet lâzım
hâl-i hayâtında ve kemâl-i akl ve sıhhatde vasiyyetnâmesini yazub akrabâ ve ehibbâ huzûrunda ikrâr
ve işhâd eylemesi şart olduğu ma‘lûm oldukdan sonra hulûsî kalb ile Hakk teʻâlânın rahmet ve mağfi-
retine tâlib ve azâb-ı elîmden ve şeytân şerrinden necât ve selâmetine râgıb olan Poli Mustafa Ağa bin
Hacı Mehanoviç nâm kimesnenin vasiyyeti budur ki:
Mâlik olduğum her ne ki var ise gerek eşyâ ve nukûl ve gerek elbise ve gerek emlâkın cümlesinden
1735
zîr-i sâhifede tahrîr eylediğim techîz ve tekfîn ve iskât-ı salât ve kefâretle ve vâcibât-ı sâire icrâsına
oğlum Şevki’yi vasiyy-i muhtârım nasb ve taʻyîn eyledim ve nâzırım li-ebeveyn er karındaşım Ali Ağa
nâm kimesneyi nezâretine nasb ve taʻyîn eyledim ricâ ve niyâz iderim ki sünnet-i seniyye üzere sa‘y
ve dikkat ideler yâ Rabbi son nefesde ve kelime-i âhire kelâmım hatem ola âmin yâ erhame’r-rahîmin
ve’l-hamdu li’llâhi alâ-dîni’l-İslâm ve alâ-tevfîki’l-îmân estağfiru’llâh min-külli zenbi ve etûbu ileyh
ve salla’llâhu alâ-seyyidinâ Muhammedin ve âlihi ve sahbihi ecma‘în. Hurrire min-şehri ber-mûceb-i
vasiyyetnâme mâlımdan harc ve sarf olacağı a‘lâ sebîli’l-icmâl zikr ve beyân olunur. Fî 20 Receb sene
1308.
300 Hakîka-i iskât-ı salât içün

120 Kefâret-i yemîn içün
120 Kefâret-i savm içün
150 Hukûk-ı ibâd içün
110 Kalmış zekevât içün
50 Hukûk-ı vâlideyn içün
50 Nezirât içün
900
70 Öldüğüm günde hatm-i şerîf okuyanlara hediye
140 Kefen zemzemli ma‘a çuka ve tabut ve sâir levâzımât
35 Gasl ve telkîn okuyan ve cenâze kıldıran hoca nakden ma‘a çuka
30 Kabir kazıcılar neferâtı 3
12 Kabrim dört köşede sûre-i Tebâreke okuyanlara
25 Üzerime su dökene
10 Su dolduran ve ılıtana
21 Li-def‘i’l-vahşeti kabr yedi gün yedişer fakîre tasadduk
1248
100 Nişân taşları
35 Naslun tahtalara ve tabut içün
60 Kırk gün Yâsîn-i Şerîf okuyana ücret-i kadem
25 Kabir üzerine gelen fukarâya ve çocuklara tasadduk
5 Öldüğüm günde salâ okuyan müezzine
1473
3 Cenâzem içün nidâ iden dellâla
40 Vasiyy-i muhtârım ücret-i vesâyet
50 Nâzırım ücret-i nezâret
6000 Bedel-i hâc içün
7566 Cem‘ân yekûn yedi bin beş yüz altmış altı guruşdur
Ve dahi Sûk-ı Sultânî’de bulunan ma‘lûmu’l-hudûd bir aded hân-ı kebîr ma‘a dört bâb dükkân ve bir
aded habbâzhâne ve fevkânî altı bâb odayı müştemil akârım îcâr olunub hâsıl olan semere-i galle-
1736
sinden rûhum içün beher Ramazân-ı Şerîf’de evvelki gününden Ramazân-ı Şerîfin nihâyetine kadar
iki hatm-i şerîf Şerefeddin Câmiʻ-i Şerif’de baʻde’z-zuhr otuz nefer mücevvid ve lâik-i vech üzere
okuyan hoca beher cüz başına ikişer guruş ve hâcegân-ı mezkûrelere istimâ‘ ve nezâret iden Visoka
müderrisi bulunan efendiye eyyâm-ı mezkûrelerde beher gün altı guruş vasiyy-i muhtârım ve nâzırım
dokuz guruşa bi’l-iştirâ i‘tâ ola berâ-yı ücret-i kadem deyu vasiyyet ve taʻyîn eyledim deyu zikr olunan
vasiyyetimin harc ve masârıfâtı galle-i mezkûreden baʻde’l-ifrâz ve’l-ihrâc bâkî kalan ne kadar akçe
kalur ise akâr-ı mezkûrun ve dahi üç yüz guruş Şâdırvân Câmiʻ-i Şerîfesi’ne merbût olduğum ve Resu-
le Câmiʻ-i Şerifesi’ne yüz guruşdur ve dahi Alaeddin Câmiʻ-i Şerifi imâm vazîfelerine i‘tâ eylediğim
ve dahi beher sene rûhum içün bir kurbân altmış guruşdan zebh eylesün ve cildini fukarâya tasadduk
eylesün mezkûr hân îcâresinden yedi yüz guruş vasiyyet eylediğim icrâsına ricâ iderim bâkî iktizâsına
göre termîm ve taʻmîrine harc ve sarf oluna ve bâkî kalan mikdâr akçe kalur ise alâ-feraza’llâhi teʻâlâ
evlâdlarım beyninde taksîm ve tevzî‘ ola ya‘nî erkek evlâdlarıma ikişer sehm ve dişi evlâdlarıma birer
sehm i‘tâ oluna deyu vasiyyet ve emr eyledim.
İsmi Mustafa vâlidem ismi İzlanka, velâdetim târîhi 1246.
el-Mukarrer ve’l-mukırr el-mûsî el-vesâyâ Mustafa bin el-Hâc Mehmed Mehanoviç
Fî 13 Temmuz sene 1905 kayd şoddur.
Şuhûdü’l-hâl: Hacu Paşo bin Hacı Ömer Hacı Ömeroviç, Osman Ağa Sirko, Osman Bey bin Ömer
Bey Moştero, İbrahim Ağa Hacı Mehanoviç ve gayruhum.
1737
Oruç Hacı Abdullah Ağa bin el-Hâc Hasan Vakfı
Visoka Kasabası Şerefeddin Mahallesi sakinlerinden Oruç Hacı Abdullah Ağa bin el-Hâc Hasan’ın
kira geliri vakfın akarının vergisinin ödenmesine, akarın tamirine, Visoka Kasabası’nda bulunan
tekkenin ihtiyaçlarına ve eğer tekke yok olursa kasabadaki medresenin ihtiyaçlarına harcanmak üzere
iki dükkân ve üç oda vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Oruç Hacı Abdullah Ağa ibn el-Hâc Hasan, inhabitant of Visoka town , Şerefeddin
Quarter. According to the waqfiyye, two shops and three rooms are endowed in order to pay annual
tax fo the shop, to repair the real properties, to cover the needs of the lodge in Visoka and to cover the
needs of the madrasa in the town if the lodge is closed.
Ovo je vakufnama Oruč Hadži Abdullah Age, Hadži Hasanovog sina, nastanjenog u Visokom u mahali
Šerafudin. Prema vakufnami, uvakufljena su dva dućana i tri prostorije kako bi se platio godišnji
porez na dućan, za popravak imovine, da se pokriju troškovi tekije u Visokom i potrebe medrese u
gradu ako se tekija uništi.
7 Rebiülevvel 1322 / 22 Mayıs 1904

Mâ-fîhi mine’l-vakfi’s-sahîh el-mukır el-fakîr ileyhi azze şânuhu İbrahim Tevfîk el-müvellâ hilâfe
Kazâi Visoka gufire leh. İbrahim Tevfîk
alâ-iktisâbi asnâfi’l-mehâmidi ve’l-meberrât ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muham-
medin hayri’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-“yevme yestezıllu’l-meru tahte’s-sadakât”.
Emmâ ba‘d mukarrerât-ı umûr ve müsellemât-ı cumhûrdandır ki bu cihân-ı gaddârın mâl ve câhı bî-
karâr ve dünyâ-yı nâ-pâyidârın taht ve tâcı müste‘ârdır pes merd-i hüdâ ve âkil-i dânâ oldur ki binâ-yı
mebânî-i hayrâtı vesîle-i sa‘âdet-i uhreviye ve icrâ-yı merâsim-i hasenâtı vâsıta-i izzet-i sermediye
bilüb ellezîne yunfikûne emvâlehum bi’l-leyli ve’n-nehâr sırran ve alâ-niyyeten felehûm ecruhum inde
rabbihim ve lâ-havfun aleyhim ve lâhum yahzanun mısdâkınca emvâlini vücûh-ı hayrâta nisâr ve
infâkı fî-sebîli’llâh ez-cân u dil ihtiyâr idüb “izâ mâ-tebnu âdeme in kata‘a ameluhu illâ an-selâse
sadakatin câriyetin ve ilmin yuntefe‘u bihi ve veledin sâlihin yed‘û leh” hadîs-i şerîfe ve isr-i münîf-i
sarîhi’l-istinâdın mazmûn-ı şerîfin mülâhaza ile tahsîl-i ucûr-ı meşkûreye saʻy-ı mevfûr ve rızâ-yı
Rabb-ı Gafûr olan umûr-ı mebrûre iktisâbına bezl-i makdûr eyler binâen alâ-zâlik işbu vakfiyye-i
sahîhati’l-fehâvî ve vesîka-i şer‘iyyeti’l-matâvînin tahrîr ve imlâsına bâdî oldur ki Visoka Kasabası’n-
da Şerefeddin Mahallesi’nde sâkin ma‘rûfü’z-zât sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât Oruç Hacı Abdullah
Ağa ibn el-Hâc Hasan meclis-i şer‘-i şerîf-i şâmihü’l-imâd ve mahfel-i dîn-i münîf-i râsihü’l-evtâdda
vakf-ı âti’l-beyâna li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm emrü’l-vakf ve’t-tekmîl mütevellî nasb eylediği mahal-
le-i mezbûre ahâlîsinden ve müderrisîn-i kirâmdan Numan Agiç Hacı Hâfız Hasan Efendi mahzarında
ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb zikr-i câî vakfın sudûruna değin silk-i milk-i sahîhim-
1738
Oruç Hacı Abdullah Ağa bin el-Hâc Hasan Vakfı
de münselik ve Visoka Kasabası’nda ve mahalle-i mezbûrede vâkiʻ ve Grontovniçe nâm tahrîr-i akâr
dâiresinin altı yüz altmış numrolu hülâsa varakasında muharrer ma‘lûmetu’l-hudûd birâderim Hacı
Ali ile nısfiyyet üzere müşterek mâlik ve mutasarrıf olduğum tahtânî iki kepenk dükkân ma‘a üstünde
üç bâb odadan ibâret emlâkdaki nısf hisse-i şâyiʻamı hasbeten li’llâhi’l-müte‘âl ve taleben li-merzâti
fî-külli’l-ahvâl vakf-ı sahîh-i şer‘î-i müebbed ve habs-i sarîh-i mer‘î-i muhalled ile vakf ve habs idüb
şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Zikr olunan akâr icâre-i mu‘tâde ile îcâr olunub hâsıl olan icâresinden virgü-yi mîrîyesi ifrâz ve i‘tâ ve
akâr-ı mezkûr taʻmîr ve termîm oluna ve altmışar kron dahi Visoka Kasabası’nda kâin tekkenin ihtiyâ-
câtına sene be-sene virile ve mürûr-ı eyyâm ve kürûr-ı a‘vâm hasebiyle tekke-i mezkûre münderis ve
mün‘adim olduğu takdîrde meblağ-ı mu‘ayyen mezbûr altmışar kron kasaba-i mezbûredeki medrese-i
şerîfenin levazımâtına sarf olunmak üzere i‘tâ oluna ve icâre-i merkûmeden kalacak fazla sulbî sahîh
oğullarım Hamza ve Veysel’e ve baʻde vefâtihimâ evlâd-ı zükûrlarına ile’l-inkırâz ale’s-sevîyye âid
ola vakf-ı mezbûrun tevliyeti ben lâbis-i libâs-ı hayât oldukca bana vefâtımdan sonra sulbî kebîr oğ-
lum merkûm Hamza ve baʻde vefâtihi ekber ve erşed evlâd-ı zükûruna ve evlâd-ı zükûrunun evlâd-ı
zükûruna batnen baʻde batnin ve fer‘ân gıbbe aslin mâ-te‘âkabu ve tenâselü meşrûta ola ve baʻde
inkırâzi’l-evlâd tevcîh-i tevliyet ve umûr-ı sâiresi icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i mübîn iden hâkim-i belde
efendi hazretlerinin re’y-i münîr ve tedbîr-i mütezeyyin mufavvaz ve muhavvel ola deyu taʻyîn ve tah-
sîs-i şurût itdikden sonra akâr-ı mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyhe teslîm ol dahi
bi’t-tevliye kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîyân-ı evkâf evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi di-
dikde gıbbe’t-tasdîk vâkıf-ı mezbûr kelâmını semt-i âhere sârif ve mütevellî-i mûmâ ileyh ile husûme-
te câzim olub vakf-ı akâr mefhar-ı eimme-i kibâr olan İmâm-ı Aʻzam Ebû Hanife el-Kûfî hazretlerinin
indinde sahîh lâkin gayr-ı lâzım olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve akâr-ı mezkûru ke’l-evvel
mülküme istirdâd iderim didikde mütevellî-i mûmâ ileyh-i sühan-sâz cevâb-ı bâ-savâba âgâz idüb
eğerçi hâl vech-i minvâl üzere lâkin İmâm Ebî Yusuf katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm
Muhammed nezdinde teslîm ile’l-mütevellî bulunmağla vakf sahîh ve lâzımdır diye redd ve teslîmden
imtinâʻ ve huzûr-ı şer‘de vâkıf-ı mezbûr ile müterâfi‘ân ve her biri fasl u hasme tâlibân olduklarında
hâkim-i hâsim dahi tarafeynin kelâmına nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâf
ve mer‘iyyen li-mâ yecibu murâ‘âten fî-tescîli’l-evkâf vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm
itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım ve naks ve ibtâli mümteni‘u’l-ihtimâl oldu Fe-men
ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-seb‘a min-şehri Re-
bîʻülevvel li-sene isnâ ve ışrîn ve selâse mie ve elf. Fî 24 Teşrînievvel sene 1904 kayd şoddur.
1739
Kaziç Hacı Salih Ağa bin Mustafa Vakfı
Visoko ahalisinden Kaziç Hacı Salih Ağa bin Mustafa’nın, gelirinin bir kısmı vakfı olarak Visoko
Kasabası’ndaki cami, mescid ve mekteblerin tamiratına sarf edilmesi şart kıldığı vasiyetnamesidir.
It is the testament of Kaziç Hacı Salih Ağa bin Mustafa, resident of Visoko. According to the testament,
some of his income as his waqf is endowed to be disbursed for the repair expenses of the mosques and
schools in Visoko.
Ovo je testament Kazić Hadži Salih Age sina Mustafe, stanovnika Visokog. Prema ovom testamentu,
jedan dio njegovih prihoda će se kao vakuf upisati pod uslovom da se prihod koristi kako bi se platili
troškovi popravke džamija i škola u Visokom.
16 Rebiülahir 1333 / 31 Ekim 1915

Eʻûzu bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm

el-Hamdu li’llâhi’llezî vakkafenâ li-hâzihi’l-vesâya kable en-nekûne min-ashâbi’l-kubûr ve’s-salavâtu
ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedini’llezî nehyi ümmetehu ani’l-bedî‘i ve’l-gurûr.
Emmâ ba‘d fe-hâzihi vasiyyetü el-fakîru el-hakîru el-müznibu el-muhtâcu ilâ-rahmeti Rabbihi’l-Kadîr
Visoka Kasabası’nda Hacı Mürüvvet Mahallesi ahâlîsinden Kaziç Hacı Salih Ağa bin Mustafa gafe-
ra’llâhu lehu ve li-vâlideyhi nâm kimesnenin lisân-ı takrîrinden vasiyyeti budur ki mâlik olduğum
bi’l-cümle nukûd ve menkûlâtıyla kâffe-i akârât ve emlâkimin sülüsünü zîr-i vasiyyetnâmede beyân
ve tahrîr eylediğim vechile vefâtımda techîz ve tekfîni ve ıskât-ı salât ve sâir mu‘ayyenâtı lede’l-îfâ
ve’t-tekmîl kalacak fazlayı Visoka Kasabası’nda bulunan cevâmi‘ ve mesâcid ve mekâtibin taʻmîrât-
larıyla mefrûşâtlarına sarf olunmak üzere Visoka’daki vakf ve ma‘ârif hey’et-i idâresine i‘tâ ve teslîm
olunmak üzere aklım selîm ve vücûdum kemâl-i sıhhatde olduğu hâlde hüsn-i rızâmla ve tayyib-i hâtı-
rımla hasbeten li’llâhi teʻâlâ vasiyyet eyledim ve işbu vasiyyetim infâz ve icrâsına er karındaşım oğlu
Visokalı Kaziç Hacı Yusuf Ağa’yı vasiyy-i muhtârım ve kendüsüne i‘ânet ve nezâret itmek üzere diğer
er karındaşım oğlu Kaziç Abdullah bin Hacı Osman Efendi’yi vasiyy-i nâzırım olmak üzere nasb ve
taʻyîn eyledim ricâ iderim ki vefâtımda sünnet-i seniyye üzere dikkat-i tâmm ile vasiyyetimi icrâ ve îfâ
ideler yâ Rabb son nefesimde hüsn-i imtisâlimi nasib ve müyesser eyleye âmîn yâ erhame’r-rahimîn
ve’l-hamdü li’llâhi alâ-dîni’l-İslâm ve salla’llâhu alâ-seyyidinâ Muhammedin ve alâ-âlihi ve ashâbihi
ecma‘în fî 16 Rebî‘ulâhir sene 1333.
Vâlidem ismi Fatma velâdetim târîhi tahmînen sene 1260.
Ber vech-i zîr mu‘ayyenâtı zikr ve beyân olunur.
1740
Kaziç Hacı Salih Ağa bin Mustafa Vakfı
Kron para
Iskât-ı salât 200 00
Kefen ve çuha ve levâzımât-ı sâire 15 00
Keffâret-i savm 65 00
Keffâret-i yemîn 65 00
Hukûk-ı ibâd içün 55 00
Nüzûr içün 60 00
Gasl idecek hoca efendi 20 00
Su koyana 06 00
Su doldurana 04 00
Su getürene 03 00
Cedîd teneşir ve tabut yapmak içün ve hamele içün 35 00
Kabrim kazıcılara 08 00
Kabrim üzerinde Sûre-i Tebâreke okuyacaklara 08 00
Öldüğüm günde kırâat-ı Kur’ân hatm-i şerîfi 30 00
Kırk günde kabrim üzerinde Yâsîn-i Şerîf okuyacak hocaya 20 00
Yekûn 594 00
Kabrim üzerinde hîn-i tedfînde fukarâya tasadduk itmek 50 00
Nişan taşları ve târîhimi yazacak kâtibe 25 00
Vefâtımdan sonra nısf-ı senede ve sene başında birer hatm-i şerîf okumak 45 00
içün
Cenaze i‘lân için 1 00
Vasiyy-i muhtârım ücret-i kadem 25 00
Vasiyy-i nâzırıma 20 00
Masârıf-ı müteferrika 20 00
Meblağ-ı mezkûr altı yüz kron bi’l-istirbâh hâsıl olacak murâbahasından 600 00
Rusûliye Câmi‘-i Şerîfi’nde yeni lampa îkâd olunmak ve her senede birer
kurbân zebhiyle fukarâya tasadduk itmek üzere
Cem‘ân yekûn 1375
1741
Travnik Kadısı Hacı Hafız Hüsnü (Hüseyin) Efendi Vakfı
Travnik sakinlerinden Travnik Kadısı Hacı, Hafız Hüsnü Efendi’nin Visoko’da bulunan yedi dönüm
bir adet tarlasını Şerafettin Mahallesi’nde bulunan Nakşibendi Tekkesine ilhak edilmek şartıyla
vakfetmesi.
It is the waqf charter of Hacı, Hafız Hüsnü Efendi, the Kadi of Travnik from the inhabitants of
Travnik that he endows one of his fields in Visoko which measures 7 decares with the condition of
being annexed to the Nakhshebendee Tekke (dervish lodge) in Şerafettin Mahallesi
Ovo je vakufnama Hadži Hafiza Husnije, Travničkog kadije iz Travnika kojom je uvakufio jednu od
njegovih njiva u Visokom od 7 dunuma sa uslovom da se pripoji Naškebendijskoj tekiji u Šerafudinovoj
mahali.
25 Şaban 1335 / 15 Haziran 1917

Cerâ zâlike indi ve hakemtu bi-sıhhatihi en-Nâib bi-Kazâ-i Visoka

Hamd-i cemîl-i bisyâr ve şükr-i cezîl-i bî-şumâr celle şânehu ve amme nevâlehu ve sıla-i salavât-ı mü-
tevâsılât pîşuvâ-yı enbiyâ ve muktezâ-yı zübde-i asfiyâ Muhammedeni’l-Mustafa aleyhi salavâtu’llâhi
mâ-dâmeti’l-arzı ve’s-semâ hazretlerinin ravza-i mutahhara ve meşhed-i mu‘attaralarına ihdâ ve âl ve
evlâd ve ashâb ve ahfâdları üzerlerine olsunki rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în.
Emmâ ba‘d iş bu vakfiyye-i sahîhenin tahrîr ve imlâsına bâdî oldurki fi’l-asl Visoka Kasabası sâkinle-
rinden şimde Medîne-i Travnik’de mütevattın fazîletlü Travnik Sancağı Kadısı Numan Agiç Hacı Hâ-
fız Hüsnü (Hüseyin) Efendi bin el-müteveffâ İbrahim Ağa bi’z-zât Visoka Kazâsı mahkeme-i şer‘iy-
yesinde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm-ı emri’l-vâkıf ve’t-tekmîl mütevellî nasb olınmağla
tevliyeti kabûl iden Oruc Hacı Ali Ağa bin Hacı Hüseyin Ağa mahzarında ikrârı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı
sarîh-i mer‘î idüb zikr-i âtî vakfın sudûruna değin iş bu Visoka Kasabası’nda dervişân ve kerde-i der-
vişânın i‘ânesiyle mübâya‘a olunan hâne Grontovniçe’de üzerimde mukayyed silk-i mülk-i sahîhimde
münselik kasaba-i mezkûrede sicillât-ı arâziyesinde bin dört yüz otuz bir hülâsa varakasında 300/1
parçalu numroyla murakkam hesâb-ı terbî‘ ile yedi dönümden ibâret Latokvik dinmekle tarlasını
vakf-ı sahîh-i şer‘-i müebbed ve habs-i sarîh-i mer‘î muhalled ile vakf ve habs idüb şart ve taʻyîn eyle-
diği zikr olınan tarlayı bi-cümleti’t-tevâbi‘ ve’l-levâhık Visoka Kasabası’nda Şerafeddin Mahallesi’nde
Nakşibendi Tekkesi’nin vakfına ilhâk ve tekke-i mezkûrede her kim post-nişîn bulunursa mezkûr tar-
laya bi’z-zât yâhûd bi’l-vâsıta zira‘at ve hirâset hâsılâtını kendisiyle ehl-i iyâline harç ve sarfa mâlik
ve mezkûr tarlanın tekâlif-i örfiyesin mûmâ ileyh post-nişîn tarafından te’diye oluna deyu taʻyîn ve
tahsîs-i şurût ve tebyîn-i masârıf ve kuyûd buyurub mezkûr tarlayı fârigan ani’ş-şevâgil mezkûr mü-
tevellîye teslîm ol dahî vakfiyyet üzere kabz ve tesllüm ve sâir mütevellilerin evkâfda tasarrufları gibi
tasarruf eyledi buyurduklarında gıbbe’t-tadîki’ş-şer‘î vâkıf-ı mûmâ ileyh esbeğa’llâhu ni‘amehû aleyh
hazretleri semt-i vifâkdan cânib-i şikâka âzim ve mezkûr mütevellî ile husûmet ve nizâ‘a câzim olub
1742
Travnik Kadısı Hacı Hafız Hüsnü (Hüseyin) Efendi Vakfı
vakf-ı mezkûr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı akdem hazretleri indinde sahîh lâkin menzile-i âriyetde olub
şeref-i lüzûma müstelzim olmamağla vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve râci‘i emr-i meşâ‘î gayr-i mütecev-
viz olmağın mezkûr tarlayı ke’l-evvel mülküme istirdâd iderim buyurduklarında mütevellî-i mezkûr
cevâb-ı bâ-sevâba mutasaddî olub eğerçi inde’l-İmâmi’l-Aʻzam hâl bast olınan minvâl üzere idüğü
cây-ı eşkâl değildir lakin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî indinde vâkıf mücerred
vekaftü dimekle ve imâm-ı rabbânî Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî indinde teslîm-i ile’l-mütevellî
ve te’bîd-i zikr ile vakf lâzım olub deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ile hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb
efendi hazretlerinin huzûrlarında müterâfi‘ân ve her biri fasl ve hasma tâlibân olduklarında hâkim-i
müşârun ileyh dahî bu bâbda teemmül-i lâyık ve tefekkür-i fâ’ik eyledikde vakf-ı mezkûrun evvelâ
sıhhatine ve sâniyen lüzûmuna ve şurût-ı mezkûrenin cevâzına hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i
mer‘î itmeğin vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım ve habs-i sarîh ve mütehattim olub min-ba‘d nakz ve tah-
vîl muhâl ve tebdîl ve tağyîr adîmü’l-ihtimâl oldu Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innemâ
ismuhu alle’llezîne yubeddilûnehu cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-hâmis ve’l-işrîn min-şehri Şa‘bâ-
ni’l-Mu‘azzam li-sene hamse ve selasîn ve selâse mie ve elf ve 15 Haziran sene 1917.
1743
Abdokiç Hacı Osman bin Mustafa Vakfı
Visoko’ya bağlı Podgora Cemaati Dopçe Köyü ahalisinden Mustafa oğlu Abdokiç Hacı Osman’ın
Podgora Köyü’nde iki adet bahçesini geliri Ramazan ayında bir hatim okunması, Podgora ve
Jopçe köylerinde üç adet çeşmenin bakım onarımlarının yapılması hizmetlerine sarf edilmek üzere
vakfetmesi.
It is the waqf charter of Abdokiç Hacı Osman son of Mustafa from the inhabitants of Dopçe village
Podgora community linked to Visoko that he endows the income of two gardens in Podgora village to
be spend for reading hatim for his soul in the month of Ramadan and for the maintenance and repair
of three fountains in the villages of Podgora and Jopçe.
Ovo je vakufnama Abdukić Hadži Osmana sina Mustafe iz sela Dopče (Dolipolje?) džemat Podgora
kod sa Visokog kojom je uvakufio prihod od dvije bašte u Podgora selu da se koriste za učenje hatmi
za njegovu dušu u vrijeme Ramazana i za održavanje tri česme u selu Podgora i Zupče.
20 Ramazan 1340 / 17 Mayıs 1922

el-Hamdu li-veliyyihi ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-nebiyyihi ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevmi yeste-

zıllu’l-mer’u tahte’s-sadakât.
Emmâ ba‘d işbu sahîfe-i hasenâtın bâʻis-i tahrîr ve bâdî’-i tastîr budur ki; Visoko Kazâsı’na muzâf
Podgora Cemâ‘ati Dopçe Karyesi ahâlîsinden iken mukaddemen vefât etmiş olan Abdokiç Hacı Os-
man bin Mustafa’nın sülüs vasiyyet-i müsbitesinin tenfîz ve icrâsına vasiyyi muhtârı Bereza Karyesi
sâkinlerinden İsmailoviç Mustafa bin Salih Visoko Kazâsı mahkeme-i şer‘iyyesinde ma‘kûd mec-
lis-i şer‘-i şerîf-i enverde mezkûr Jopice Karyesi sâkinlerinden müteveffâ-yı merkûmun birâderzâdesi
Abdokiç Huso bin İbrahim nâm kimesnenin mahzarında bi’l-vesâye ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı
sarîh-i mer‘î idüb Podgora Karyesi’nde vâkiʻ ve grontovniçe dairesinin 237 numrolu ulujakda mu-
kayyed olan 506/258 numrolu parça ve zemîni bir dönüm sekiz yüz altmış metroyu hâvî “şilyoviç
dolsiç” ve 506/281 numrolu parça zemîni dokuz yüz metroyu hâvî “silporiş uzgoniçe” nâm iki aded
bahçe vasiyyi muhtârı bulunduğum müteveffâ-yı merkûm Abdogiç Hacı Osman’ın terekesinin hîn-i
fasl u taksiminde sülüs vasiyyeti hissesine isâbet etmiş olduğundan ben mezkûr iki aded bahçelerini
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim
ki, mezkûr bahçeler beher sene ve vech-i müte‘âref üzere bâ-yed-i mütevellî icâre-i misliyle âhara
îcâr oluna ve hâsıl olcak icâre ve vezâdât on iki sehme taksîm olunub sihâm-ı mezkûreden beher sene
Ramazan-ı şerîfde bir hatm-i Kur’ân-ı Şerîf kırâat itdirülüb sevâbı müteveffâ-yı merkûmun ruhuna
ihdâ iden sâlih bir âdeme iki sehim hediyye olarak virile ve Podgora Karyesi’nde bulunan Zayilpan
çeşmesinin taʻmîrine bir sehmi ve karye-i mezkûrede mekteb yanında bulunan çeşmenin taʻmîrine bir
sehmi ve Jopça Karyesi’nde bulunan yolunun taʻmîrâtına iki sehmi sarf oluna ve iki sehmi dahi vazî-
fe-i mütevellî ola ve bir sehmi vazîfe-i nâzır-ı evvel ale’l-mütevellî ola ve bir sehmi vazîfe-i nâzır-ı
sâni ale’l-mütevellî ve iki sehmi tekâlif-i emîriyeye sarf oluna vakf-ı mezkûrun tevliyeti işbu hâzır-ı
1744
Abdokiç Hacı Osman bin Mustafa Vakfı
bi’l-meclis bulunan mûsi-i müteveffâ-yı merkûmun birâderzâdesi Abdokiç Hüso bin İbrahim’e baʻ-
de vefâtihi evlâd-ı zükûrunun erşed ve aslahına ve baʻde vefât evlâdlarından yine erşed ve aslahına
neslen baʻde neslin ve karnen baʻde karnin ilâ-mâşâ’allâh âid ola ve baʻde inkırâzi’l-küll hâkim ve
müfti-i belde evkâf-ı İslâmiyesinin re’y-i münîrleriyle bir sâlih ve emîn âdem bulunub şurût-ı mezbûre
ile vakf-ı mezkûre mütevellî nasb ve taʻyîn oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûduyla mezkûr
bahçeleri fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkûm Abdokiç Hüso’ya teslîm ve ol dahi vakfiyyet üzere
sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarruf eyledi dedikde gıbbe’t-tasdiki’ş-şer‘i
vâkıf-ı merkûm İsmail Begoviç Mustafa semt-i vifâkdan cânib-i hilâfa sülûkuyla eğer ki vakf-ı emlâk
imâm-ı a‘zâm ve hümâm-ı efham Ebu Hanife Numan bin Sabit Hazretleri indinde menzile-i âriyette
olmağla gayr-i lâzım olduğundan rücû‘ meşrû‘ olmağın ben dahi vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve mezkûr
bahçeleri ke’l-evvel vasiyyet olmak üzere istirdâd ederim deyicek mütevellî-i merkûm Abdokiç Hüso
cevâba tasaddî idüb eğer ki hâl bast olunan minvâl üzere olduğunu cây-ı eşkâl değildir lâkin İmâm
Ebû Yusuf Hazretleri indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmam Muhammed Hazretleri indin-
de teslîm-i ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ
ve bu cihetle husûmet ve nizâ‘ idüb huzûr-ı şer‘-i şerîfde müterâfi‘ân ve her biri mübetgâsınca fasl
u hasma tâlibân olduklarında kıbel-i şer‘den dahi tarafeynin edillesine nazar ve teemmül ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun sıhhat ve
lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-yı sarîh-i mer‘î olmağın min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım
ve nakz ve ibtâl muhâl ve gayr-i câiz oldu oldu fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innema ismi-
hu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un âîim ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm
cerâ zâlike hurrire fi’l-yevmi’l-ışrîn min-şehri Ramazani’l-mübârek li-sene erba‘în ve selâsemi’etin ve
elf min-hicreti men lehu’l-ızzu ve’ş-şeref.
Nâib-i Kazâ-i Visoko
1745
Vişegrad
Višegrad
İskender ve Ahmed Bey ibneyn Hürrem Paşa Vakfı
İskender ve Ahmed Bey ibneyn Hürrem Paşa Vakfı
Hürrem Paşa oğlu İskender ve Ahmed Beylerin Vişegrad’a bağlı Boraç Nahiyesi’nde Kovan denen
ve miras olarak kendilerine intikal eden çiftlikleri kendileri mutasarrıf olmak ve vefatlarından sonra
evlatları mutasarrıf olmak ve nesilleri kesilirse İskender Paşa’nın Saraybosna’da yaptırdığı Tekke’nin
giderlerine sarf olunmak üzere vakfetmeleri.
Hurrem Pasha’s son İskender and Ahmed, to govern the hereditary farms in Kovan region of Borac
town in Vsegrat themselves, to bequeath them to their sons to govern after they die, and if the
generation is interrupted to endow the farms for the Tekke’s expenses- which was built by Iskender
Pasha in Sarajevo.
Vakuf Hurrem pašinih sinova Iskendera i Ahmeda, da koriste naslijeđene farme u regiji Kovan, od
Borča u Višegradu lično, te da ostave svojim sinovima nakon smrti, a ako je naslijedstvo prekinuto, da
se uvakufi za troškove tekije koju je izgradio Iskender paša u Sarajevu.
Evâsıt-ı Şaban 928 / 5-15 Temmuz 1522

Vakf-ı merhûmân Ahmed Bey ve İskender Bey veledân-ı Hürrem Paşa der-Karye-i Kovan tâbi‘-i
Kazâ-i Çelebipazarı der-Livâ-i Bosna kayd şode bâ-arz-ı Ahmed Ağa-yı Bâbü’s-sa‘âde en-nâzır ve
bâ-fermân-ı âlî fî-13 Muharrem Sene 1155.
Emmâ ba‘d, fahrü’l-akrân ve’l-emsâl Ahmed Bey ve İskender Bey ibni’l-merhûm Hurrem Paşa ve ibn
İskender Paşa ve merhûm Hurrem Paşa vâlidesi Şehşerare ufiya’llâhu teʻâlâ anhum kıbellerinden şer‘
ile vekâleti sâbit olan Hamza Subaşı meclis-i şer‘-i şerîf ve mahfel-i münîf-i salla’llâhü alâ-şâri‘ihâ hâ-
zır olub takrîr-i kelâm idüb didi ki şer‘ile vekilleri olduğumuz mûmâ ileyhim Ahmed Ağa ve İskender
nâm müteferrikalar ve ceddeleri Şehşerare nâm hatuna cihet-i irs ile intikâl iden Bosna Sancağı’nda
Vişegrad kadılığında Boraç nâhiyesinde Çelebipazarı tevâbi‘inde Kovan dimekle ma‘rûf çiftlik ki
hudûdı ma‘lûmdur sâbıkâ İskender Paşa el-merhûm Hoşkadem Voyvoda oğulları Hamza ve Mustafa
nâm kimesnelerden alub ve Koçak Beşer Merd ve Davud ve Atmaca tasarruflarında olan hisseleri dahi
hicec-i kadı ile satın alub ve bundan gayrı çiftlik-i mezbûr sınurunda ve ana muttasıl Kolvirat nâm
çayırlar ve tarlalar ki Duka oğlu Mustafa nâm sipâhîden satun alub çiftlik-i mezbûr ve yerlerden [hazî-
ne]-i âmireye îsal içün bedel-i öşri senevî dört yüz akçe mukâta‘a vazʻ olunub merhûm İskender Paşa
tasarrufunda iken vefât idüb müşârun ileyh oğlu Hürrem Beye nakl idüb ol dahi şehîd olub mezkûr
müvekkillere şer‘ile müntakıl olub hâlâ bunların mülk-i sarîhleridir bi-vechin mine’l-vücûh kimesne-
nin dahi ta‘arruzı yokdur didiğinden sonra ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î kılub eyitti ki:
Merkûm çiftligi ve yerleri cemî‘-i tevâbi‘ ve levâhikıyla pâdişâh-ı âlem-penâh halleda’llâhu saltanate-
hu hazretlerinin icâzet-i şerîfleriyle mahrûse-i Konya’da defn olan ataları merhûm Hürrem Paşa ruhu
içün tilâvet olunan Kur’ân-ı Azîmü’ş-şândan üç kıt‘a cüz’ün vazifeleri içün vakf eylediler vakfen sahî-
han şer‘iyyen ve habsen sarîhan mer‘iyyen ve vâkıfûn-ı mezbûrûn tekabbela’llâhu hayrâtehüm şöyle
1749
şart eylediler ki, çiftlik-i mesfûr ve çayırlarımı mütevellîden eczâ-hânlara yevmî üçer akçe ki cem‘an
dokuz akçe olur ve mütevellîye cihet-i tevliyet öşr-i mahsûl taʻyîn itdiler ve zikr olunan çiftlik ve yer-
lerden ber-vech-imaktu‘ bedel-i öşr yılda dört yüz akçe emînlere virile ve bundan bâkî kalan mahsûli
kendilerine şart eylediler ve dahi mâdâm ki kayd-ı hayâtda olalar tevliyet zabtlarında ola baʻdehu
aslah-ı ebnâsı ve ebnâ-i ebnâsı elinde ola neslen baʻde neslin ve baʻdehum mahrûse-i Sarayda dedeleri
İskender Paşa binâ eylediği zâviyesinin mütevellîsi kim olursa meşrûtiyyet ile mütevellî ola ve anların
zabtlarında ola hâricden mütevellî nasb olunmıya baʻde tamâmi’l-vakf Çavuş Ahmed bin Abdülhay
Muslihiddin ibn Murad ve Ahmed Kethüdâ ibn Abdürrezak şehâdetleriyle vâkıfûn-ı mezbûrun kıbe-
linde vekâletin isbât idüb evkâf-ı mezbûrenin sıhhat-i vakfiyyetine hükm eylediler hükmen sahîhan
şer‘iyyen ve tescîlen sarîhan mer‘iyyen pes bu evkâf-ı mezbûre bu vesîka-i vatîde vakf-ı sahîh-i lâzım
ve müseccel ve müttefekun aleyh oldu, şöyle ki satılmıya bağışlanmıya rehn konulmıya, kimesneye
mülk olunmıya ve tebdîl ve tağyîr olunmaya deyu şart ve taʻyîn eylemişdir fî-Evâsıt-ı Şaʻbân-ı Şerîf
sene 928
Be-imzâi Hilmi Mustafa bin Şeyh Veli el-Kâdî bi-Medîneti Saray, Be-imzâi Derviş Mehmed bin Sü-
leyman el-Müvellâ hilâfeten bi-kazâ-i Vişegrad, Be-imzâi Abdurrahman Ali el-Müvellâ hilâfeten bi-
kazâ-i Debre.
1750
Sokollu, Şehid Mehmed Paşa bin Sinan Bey Vakfı
Sokollu Şehid Mehmed Paşa bin Sinan Bey Vakfı
Sokullu, Şehid, Tavil Mehmet Paşa’nın;

1- İstanbul Galata’da Camii.
2- Lüleburgaz’da Cami
3- Erdil İli Biçkerek adlı hisar içinde camii.
4- Sektuvar (Zigetvar) kalesinde camii.
5- Rumelinde Sidrekapısın’da camii.
6- Niğde Bor’da Camii.
7- Haleb’te Ömeriye Mescidi.
8- Haleb’te Saktiyede Cellum denen yerde Mescid.
9- Haleb’te Antakya kapısı denen yerde camii.
10- Haleb’te Kuveyk Nehri yanındaki debbağhâne denen yerde camii.
11- İstanbul debbağhânesi civarında mescid.
12- Büyükçekmece’de mescid.
13- Varna’da bedestan içindeki mescid.
14- Vişegrad Soklubey Köyü’nde Cami, mekteb ve çeşme.
15- Vişegrad Drine Nehri üzerinde köprü, köprünün bitişiğinde imaret, han (daruzziyafe) ve çeşmeler.
16- İstanbul Kadırga Limanında cami eşinin camisi yanında medrese.
17- Lüleburgaz’da camisi yanında medrese.
18- İstanbul, Sektuvar (Zigetvar) kalesi ve Payas’da hangâh.
19- Eyüp Camii yakınında Darulkurra ve Türbe ve çeşmeler.
20- Galata, Lüleburgaz, Bor, Biçkerek, Haleb Payas ve Soklubey Köyü’nde Daruttalimler.
21- Lüleburgaz, Haleb ve imaretler.
22- Mekke’de Daruşşifa, çeşme, bend ve sebîller.
23- Kağıthane ve Ayazmabaşı denen mahallerden İstanbul’un muhtelif mahallelerine getirdikleri
sular ve yaptırdığı sebîl, su kuyusu, hazne çeşmeler.
24- Lüleburgaz, Bosna, Haleb ve buralara bağlı sâir yerlerde yatırdıkları, çeşme, sebîl ve su yolları
gibi hayratlarının bakım-onarım masrafları, görevli giderli ve vakfiyede belirtilen diğer şart ve
hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla,
1- Bor’da bedestan (çarşı).
2- Haleb’te Saktiyede Cellum denen yerde han.
3- Haleb’te Antakya kapısı denen yerde han.
1751
4- Haleb’te Kuveyk Nehri yanındaki debbağhâne denen yerde debbağhâne.

5- Varna’da bedestan.
6- İstanbul’da han.
7-İstanbul’un muhtelif yerlerinde ayrıca hanlar ve sayısız dükkânlar.
8- Bursa, Gelibolu, Çorlu, Bosna, Haleb, Lüleburgaz ve sâir yerlerde dükkân, arazi, tarla, bahçe,
değirmen, mezra, mandıra ve köyleri vakfetmesi.
Sokullu, Şehid Mehmet Pasha’s;
1. Bazaar in Bor
2. Khan in Saktiyede Cellum in Aleppo
3. Khan in Antakya Gate in Aleppo
4. Tannary in Tannary near Kuveyk river in Aleppo
5. Closered Bazaar in Varna
6. Khan in Istanbul
7. Khans and numerous shops in various locations in Istanbul
8. Shops, lands, plantations, gardens, mills, hamlets, dairy farms and villages in Bursa, Gelibolu,
Çorlu, Bosnia, Aleppo, Lüleburgaz and other locations
are endowed for;
1. Mosque in Istanbul Galata
2. Mosque in Lüleburgaz
3. Mosque in fortress called Biçkerek in Erdil
4. Mosque in Sektuvar (Zigetvar) fortress
5. Mosque in Sidrekapısı in Roumelia
6. Mosque in Bor in Niğde
7. Ömeriye Mescid in Aleppo
8. Mescid in Saktiyede Cellum in Aleppo
9. Mosque in Antakya Gate in Aleppo
10. Mosque in tannary near Kuveyk river in Aleppo
11. Mescid near Istanbul tannary
12. Mescid in Büyükçekmece
13. Mescid in covered bazaar in Varna
14. Mosque in Vişegrad Soklubey Village
15. Bridge on Drine river in Vişegrad
16. Mosque şb Kadırga Port in Istanbul and madrasa next to his wife’s mosque
17. Madrasa next to his mosque in Lüleburgaz
1752
18. Khan in Istanbul, in Sektuvar (Zigetvar) and in Payas

19. Darulkurra, tomb and fountains near Eyup Mosque
20. Daruttalims in Galata, Lüleburgaz, Bor, Biçkerek, Aleppo, Payas and Soklubey village
21. Soup kitchens in Lüleburgaz, Aleppo and Vişgrad
22. Daruşşifa, fountain, water dam and sabils in Mekka
23. Sabils, water wells, fountains with reservoirs in various neighborhoods in Istanbul and the water
he brought to them from Kağıthane and Ayazmabaşı
The maintenance and repair works and payments to the attendants of the fountains, sabils and
aquaducts he commissioned in Lüleburgaz, Bosnia, Aleppo and regions connected to these and other
conditions and services stated in the waqfiye.
Ovo je vakuf Sokolović, Tavil (Visoki) Šehid Mehmet paše;
1. Natkrivena čaršija u Boru
2. Han u Saktiyede Cellum-u u Halepu
3. Han u Antakja Kapiji u Halepu
4. Kožara u blizini Kuveyk rijeke u Halepu
5. Natkrivena čaršija u Varni
6. Han u Istanbulu
7. Hanovi i brojni dućani na raznim lokacijama u Istanbulu
8. Dućani, zemljišta, plantaže, bašte, mlinovi, zaseoci, mlječne farme i sela u Bursi, Gelibolu, Čorlu,
Bosni, Halepu, Luleburgazu i drugim lokacijama
Ovi vakufi će se koristiti za potrebe slijedećih hajrata :
1. Džamiju u Istanbulu-Galata
2. Džamiju u Luleburgazu
3. Džamiju u tvrđavi zvanoj Bečkerek u Erdilu
4. Džamiju u Sektuvar (Zigetvar) tvrđavi
5. Džamiju u Sidrekapısı u Rumeliji
6. Džamiju u Boru u Nigde-u
7. Omerije mesdžid u Halepu
8. Mesdžid u Saktiyede Cellum u Halepu
9. Džamiju u Antakja Kapiji u Halepu
10. Džamija i kožara u blizini rijeke Kuveyk u Halepu
11. Mesdžid u blizini kožare u Istanbulu
12. Mesdžid u Bujukčekmedže
13. Mesdžid u natkrivenoj čaršiji u Varni
1753
14. Džamiju u selu Sokolovići kod Višegrada

15. Most na rijeci Drini u Višegradu
16. Džamiju u Kadırga luci u Istanbulu i medresu do džamije njegove žene
17. Medresu uz njegovu džamiju u Luleburgazu
18. Han u Istanbulu, u Sektuvaru (Zigetvar) i u Pajas-u
19. Darulkurra, mezâr i česme blizu džamije Eyup
20. Daruttalimi u Galati, Luleburgazu, Boru, Bečkerek, Halepu, Pajas-u
i selu Sokolovići
21. Kuhinje u Luleburgaz-u, Halepu i Višegradu
22. Daruššifa, česmu, nasip za vodu u Mekki
23. Sebilje, bunare česme sa rezervoarima u raznim mahalama u Istanbulu i vodu koju im je dovozio
iz Kagıthane i Ajazmabašı
Održavanje, popravke i plate za službenike, sebilja i akvadukta koje je dao sagraditi u Luleburgazu,
Bosni, Halepu i drugim regijama.
Evâhir-i Zilhicce 981 / 12-22 Nisan 1574

Sadr-ı esbak Mehmed Paşa’nın 3 Ramazan sene 313 târihinde sâdır olar irâde-i aliyye mûcibince kayd
olunmuşdur.
Hülâsa: 828
Müşârun ileyh Şehid Mehmet Paşa Vakfı’ndan Sultan Ahmed’de Üçler Mahallesi’nde Asmalı Mescit
Sokağı’nda on sekiz numara ile murakkam bir kıt‘a menzil arsasının icâreteyne tahvîli hakkında 5
Recep sene 332 ve 17 Mayıs sene 330 ilmuhaberi virilmişdir. Bak Tafsîl-i Nizâmât 6719.
Hezâr hamd u senâ ve şükr-i bî-intihâ ol Mâlik-i mülk-i bekâ sultân-ı serîr-i kibriyâ cenâbına masrûf-
durkim bendelerinin her hâline vâkıf olub dilediğini sâye-i rahmet ve zılli avâtıfında terbiyet buyurub
dünyâda devlet ve ikbâl ve mâl u menâl ile sâyirlerinden mümtâz ve ukbâda rif‘at-ı derecât ve hüsn-i
hâlle azîz eyler zâlike fazlu’llâhi yü’tîhi men yeşâ’ va’llâhü zü’l-fazli’l-azîm ve salavât-ı zâkiyât ol hâce-i
cihân medîne-i ilmi u irfân hurşid-i sipehr-i risâlet ser-çeşme-i nûr-ı hidâyet imâm-ı cema‘at-ı müslimîn
câmi‘-i ulûm-i evvelîn âhirîn hazretlerinin merkad-ı münevver ve meşhed-i mu‘attarlarına nîsâr olsun
ki vücûh-i hayrâtı beyân ve me’sûbât-ı birr u hasenâtı a‘yan itmekle ümmetini ravza-i rıdvân ve behişt-i
câvidâna irşâd ve hidâyet kıldı sa’llallâhu aleyhi ve alâ-âlihi’l-kirâm ve ashâbihi’l-izâm ellezîne balegû
fi hıfzı’d-dîni ve himâyetihi ve ale’t-tâbi‘îne lehüm bi-ihsânin ilâ-yevmi’l-haşri ve’l-mîzân.
Hû
Vakaʻa zâlike’l-hükmü bi-sıhhati haze’l-vakfi ve lüzûmihi alâ-mâ hurrire fihi baʻde en ru‘iy küllü
mâ-yetevakkafu aleyhi âlimen bi’l-ihtilâfi beyne’l-eimmeti’l-eşrâfi ve’l-eslâfi mine’l-abdi’l-fakîr
1754
ilâ-avni’llâhi’l-Melikü’l-Müste’ân Abdurrahman bini Seydi Ali el-Kâdi bi’l-Asâkiri’l-Mansûre fi-Vi-

ilâyet-i Rumeli.
Emmâ baʻd Ahter-i ferhunde-fer gibi her Rûşen-i nazar ve nergis-i şehlâ-yı hüceste manzar gibi as-
hâb-ı ukûl ve efhâma hafî değildir ki hazret-i sâni‘-i âlem ve lekad kerremnâ beni ademe fehvâ-yı
şerîfi üzerine zümre-i insânı ayn-ı aʻyân ve zübde-i cihân idüb bunlara ol mertebede in‘âm ve ihsân ve
lütf-i firavân eylediğim ve in te‘uddü ni‘meta’llâhi lâ-tuhsûhâ fehvâ-yı şerîfi mûcebince ni‘meti add u
ihsâya imkân yokdur her zaman dünyâ ve mâ-fihâ zer-i azîz ni‘metler ve hezâr-ı mergûb ve matbu‘
nice dürlü lezzetler erzânî kılub gerek cüz’îsinin edâ-i şükründe külliyen halk-ı cihân âciz ve nâ-tuvân-
lardır ba‘zı ulemâ bu bâbta tafsîl idüb buyurmuşlardırki hak celle ve alâ-hazretleri benî âdemi iki türlü
cevherden halk idüb her birine vech-i meşrûh üzere hezarân ni‘am-i celîle ve atayâ-yı cezîle ihsân
eyledi birisi rûh-ı latîftir ki a‘lâyi illiyyîn ve civâr-ı kudsi râbbi’l-âleminden nâzil olmuşdur ve biri
cism-i kesîftir ki esfel-i safilînde terkîb-i ma’ ve tînden hâsıl olmuştur bunların mâ-beyninde ne kadar
tefâvut var ise her birinin üzerine fâyiz olan bahşâyiş-i ilâhî ve ni‘am-i nâ-mütenâhî mâ-beyninde dahi
çok ol kadar tefâvut vardır ma‘a zâlik ni‘am-i bedeniyye içinde bazı ni‘met-i uzmâ ve âtiye-i kübrâ
vardır ki kişi anı dünyâ ve mâ-fîhâya vermez meselâ mor-ı bî-zor gibi bir za’îf ve bîkesin mecrâ-yı
nefesi münsed olub hadd-i helâke varsa ol-demde ânın yanında bir nefes bilâ şübhe taht-ı Süleyman-
dan e‘az ve enfesdir kezâlik ber-sahrâ-yı pür-tâbda ateş-i ataştan bî-tâb olub çeşme-i cân ve rûh-ı
revândan el yumak mertebesine varılsa hiç bir fakîr olmazki ol hînde bir içim âb-ı hazâin-i cemşîd ve
efrâ siyâbe değişe imdi buradan ma‘lûm olur ki Vehhâb-ı bî-minnet ve Mennân-ı bî-zannet hazretleri-
nin ol bî-had ve bî-hesâb ni‘metlerinin bir cüz’îsi mukâbelesinde mâl-ı dünya harc olunsa dahî hakk-ı
şükrü edâ olunmaz imiş fe-keyfeki ni‘am-ı külliye-i celîleti’l-kudretin şükürleri edâ oluna lâkin malâ
yüdrekü küllühu lâ-yütrakü küllehu mûcibince her âkil-i lebîb ve kâmil-i erîbe lâzım ve vâcibdir ki
cebîn-i ubûdiyyeti zemîn-i acz ve niyâzdan ref‘ itmeyüb cemî‘-i evkâtını o hüdâ-yı bî-enbâz dergâhın-
dan fâyiz olan ni‘amın şükrüne kasr eyleyüb her ni‘meti hak teʻâlâ buyurduğu mesâka sevk ede ni‘am-i
mâliyeyi vücûh-i hayrâta ve kuvve-yi bedeniyyeyi ta‘at ve ibâdâta akl-ı sahîfe-i âlem ve cerîde-i benî
âdemde olan sun‘-ı acîb ve hükm-i dilfirîb mütâla‘asına ve rûh-ı azîz-i dergâh-ı azamet-penâh-ı hakka
tevcîh idüb takrîr-i teveccühât ve teksîr-i münâcât ile levâmi‘-i envâr-ı kudsiyyeye mazhar ve levâyic-i
işrâkât-ı ünsiyeye makarr olub fazl-ı ilâhî ile hakâyık-ı eşyâ kemâ hiye zuhûr idüb ma‘lûm olaki saf-
ha-i dünyâyı bî-sebâtda olan rükûm-ı kâinât ve rusûm-ı mâhiyât fihrist-i cerîde-i âhiret ve nümûne-i
etvâr-ı âkıbettir her kimseden zâhir olan a‘mâl ve sâdır olan ef‘âl-i nakîr ve kıtmîr dâr-ı âhirette olacak
ahvâle rûşen misâldir hayrât ve hasenât ve nüsha-i derecât-i na‘îm ve me‘âsî ve seyyiâtı sûret-i de-
rekât-ı cahîmdir kâle’n-nebiyyü aleyhi’s-selâm inne’l-cennete kay‘ânün ve inne gırâsuhâ sübhana’l-
lâhi ve bi-hamdihi maʻnâ-yı şerîfi cennet nebâtı yok yerlerdir anların dikmesi sübhana’llâhi ve bi-ham-
dihidir dimektir bu hadîs-i şerîf iş‘âr iderki bir kimesne kelime-i mezbûreyi dünyâda ne mikdâr okusa
cennette her biri bir dıraht-ı meyvedâr ve nihâl-i pür-simâr ola kezâlik hak celle ve alâ-hazret-i kelâm-ı
kadîminde ve inne cehenneme le-muhîtatün bi’l-kâfirin deyu buyurduğu ayet-i kerîmede iş‘âr ve delâ-
let vardır ki küffâr yaramaz i‘tikâdları fâsid amelleri ki kendileri bu âlemde muhitdir anda nâr-ı cahîm
ve azâb-ı elîm ola pes imdi şol sâhib-i devlet ki kalb-i şerîfi nûr-ı hidâyet ile münevver ola ana lâzım-
dır ki nakd-i ömr-i azîzi telef itmeyüb cemi‘-i evkâtını hayrât ve hasenât ve ta‘ât ve ibâdât tahsîline
sarf eyleyüb bu mezraʻa-i fâhire ve mahsada-i zâhireden zâd-ı âhiret ve menzil-i âkibet için yük yük
hasenât götüre tâki bu makâm-ı serî‘ü’z-zevâl ve karîbu’l-irtihâlde ikâmet-i eyyâm-ı encâma irişüb
kûs-i rıhlet urulub ve lekad ci’tümûnâ furâdâ kemâ halâknâküm evvele merretin mûcibince her kişi
sultân u vezîr bende ve esîr tekü tenhâ hadem ve haşemden cüdâ âşinâ ve bîgâneden dûr enîs ve celîs-
ten mehcûr ol sa‘bu’l-mesâlik-i kesîru’l-mehâlik-i velâyet cânibine teveccüh-i gayr-ı mu‘tâd ile müte-
1755
veccih olub ma‘reke-i evvelîn ve âhirîn ve mecma‘-i enbiyâ ve mürselîne varmalı olucak velev terâ
izi’l-mücrimûne nâkisû ru’ûsehüm mazmûn-ı şerîfi üzerine ne‘uzübi’llâhi teʻâlâ usât-ı bed-hâl esîr-i
selâsil ve ağlâl olub melâike-i gılâz ve şidâd elinde alâ-ru’ûsi’l-işhâd azâb-ı elîm ve hızy-i azîme gi-
riftâr olduklarında bu kesb itdiği ta‘ât ve ibâdât ve hayrât ve hasenâtın şeref-i mukâreneti ile cemî‘-i
afât ve âhâtdan halâs bulub kemâl-i râhat ve huzûr ve nihâyet-i behçet ve sürûr üzere milk-i azîm ve
na‘im-i mukîme vâsıl olub ulâike ma‘a’llezîne en‘ama’llâhu aleyhim mine’n-nebiyyîne ve’s-sıddıkîne
ve’ş-şühedâi ve’s-sâlihîn ve hasüne ulâike refikâ silkinde münselik olub hayât-ı ebediyye ve lezzât-i
sermediyyeye erişe halâ bu mukaddemât-ı vâcibetü’l-kabûle binâen cenâb-ı Vezîr-i Aʻzam müşîr-i
hatîr-i efham nâmûs-ı esrâr-ı saltanat-ı uzmâ matla‘-ı envâr-ı hilâfet-i kübrâ nâşir-i adl u dâd hâris-i
bilâd ve ibâd menâtım-ı nizâm-ı âlem müdebbir-i umûr-i cumhûr-ı ümem sultânü’l-vüzerâ fi’ş-şarkı
ve’l-garb mukdâmu’l-ümerâi yevme’l-harbi ve’d-darb el-mahfûfu bi-sunûfi’l-alâi’l-Meliki’l-Müs-
te‘ân Hazret-i Mehmed Paşa ibn el-merhûmi’l-mebrûr Sinan Bey halleda’llâhu eyyâme devletihi’l-kâ-
hire ve ebbede a‘vâm-i şevketihi’l-bâhire ve hafazahu bi-ayni’lleti lâ-tenâmu haysumâ ka‘ade ve kâme
hazretleri ahvâl-i sa‘âdet me’allerinde tefekkür ve teemmül idüb iklîm-i ademden şehr-i vücûda ka-
dem basalıdan beri ilâ-hâze’l-ân bârigâh-ı lem-yezel savbından her zaman kendilere feyezân eden
ruhâni ve cismânî ni‘am-i firavânî müşâhade ve mu‘âyene itdüklerinde bu atayâ-yı bî-payâna şükren
ve ahsin kemâ ahsena’llâhu ileyk fehvâ-yı şerîfi üzerine mefâtih-i hazâyin-i birr u ihsânı açub ve su-
bh-ı sâdık gibi safâ-yı hâtır ile âleme nûr-ı in‘âmın saçub ihyâ-i merâsim-i dîn ve tecdîd-i ma‘âhid-i
şer‘-i mübîn için envâʻ-ı hayrât ve asnâf-ı hasenâte müteveccih olub gayetle mahal ve lâyık ve nâfi‘
yerlerde âli câmi‘ler ve mescidler ve dâru’t-ta‘lîm olmağı içün medreseler ve dâr-ı kurrâlar ve mekteb-
ler ve misafir ve mukîm için bir nice imâret ve dâri’n-na‘îm binâ eyleyüb ve suya ihtiyaç vâkiʻ olan
yerlerde âli çeşmeler ve sikâyeler binâ eyleyüb saf ve lezîz sular icrâ itdüler ve dahî bunlara benzer
nice hayrât inşa idüb fi-sebîli’llâh vakf ve tesbîl itdüler ve bunların levâzım-ı mühimmâtı için asnâf-ı
müstegallât ve musakkafât tertîb idüb tamâma peyveste oldukta usul ve zevâbıt tahrîr ve kuyûd ve
şerâit takrîr olunub tahavvülât-ı asr ve tebddülât-ı dehr ile ihtilâl ârız olmamak için ahkâm-ı vakfı ih-
kâm ve tescîl ve şerâyit ve zevâbiti itmâm ve tekmîl kasd olunub müşârun ileyh hazret-i paşa-yı rûşen
re’y kıbelinden vekîl-i mutlak olan efkaru ibâdillâh Abdülgani ibn Mevlana Mirşah vekâlet-i mutla-
ka-i âmme ve niyâbet-i muhakkaka-i tâmmeleri fahru’l-akrân Mevlana Ahmet bin Ruhullah el-Ensâri
ve zuhru’l-ekârim Abdi Çelebi İbni Mehmet şehâdetleriyle meclis-i şer‘-i şerîf-i şâmihu’l-imâd ve
mahfel-i din-i münîf-i râsihu’l-evtâdda sâbit olduktan sonra ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î
kılub hazret-i müvekkil-i müşârun ileyh men benâ li’llâhi mesciden bena’llâhu lehu beyten fi’l-cenne-
ti hadîs-i şerîf-i mutazammın olduğu vâdi-i kerîme rağbet idüb bilâd-ı müte‘addide de yedi âli câmi‘-i
şerîf ile yedi lâtif mescit binâ eylediler câmi‘-i şerîf-i mezbûreden birisi mahrûse-i Galata surunun
ebvâbından Azeplerkapusu dimekle ma‘rûf kapu hâricinde fevkânî bir şerîf câmi‘dir ve biri dahî Ka-
saba-i Bergos içre vâkiʻ olmuş bir âlî câmi‘dir ve biri dahî târih-i hicretin dokuz yüz elli sekizinci yı-
lında kendüler fethitdikleri Erdil vilâyetinde Biçkerek nâm hisar içre vâkiʻ olmuş bir latîf câmi‘dir ve
biri dahî Sigetvar (Zigetvar) nâm kalenin hâricinde merhûm Sultân Süleymanın cesed-i şerîfleri ema-
net konulan mevzi‘de binâ olunan câmi‘dir ve biri dahî Rumelinde Sidrekapısı Kazâsı’nda Kayapına-
rı dimekle ma‘rûf mevzi‘de vâkiʻ olmuş bir latîf camidir ve biri dahî vilâyet-i Karamanda Niğde
Sancağı’nda Bor’da bezzâzistan üstünde vâkiʻ olmuş bir şerîf câmi‘dir ve biri dahî Haleb muzâfâtın-
dan Payas Kal’ası kurbunda vâkiʻ olmuş bir şerîf câmi‘dir ve mesâcid-i mezbûrenin birisi vilâyet-i
Arapta mahrûse-i Halebte vâkiʻ olan Mescid-i Ömerî dimekle ma‘rûf bir mescid-i şerîftir ve biri dahî
yine mahrûse-i mezbûrede Cellum dimekle ma‘lûm mahallede saktiye sûkına muttasıl müceddeden
binâ olunan hân-ı kebîr-i âti’z-zikr vasatında su hazinesi üstünde kurşun örtülü bir latîf mescittir ve
1756
biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede bâb-ı Antakya birûnunda binâ olunan han-ı âli mukâbelesinde
çeşme üstünde fevkânî bir latîf mescittir ve biri dahî yine bâb-ı mezkûr birûnunda Nehr-i Kuveyk
üzere müceddeden binâ olunan debbağhânenin bâb-ı şarkîsi üstünde nazîf mescittir ve biri dahî mah-
rûse-i İstanbul civârında Haslar Kazâsı’nda Büyükçekmecede binâ itdikleri mescid-i şerîftir ve biri
dahî Rumelinde Varna nâm kasabada bezzâzistan-ı âti’z-zikr ortasında binâ itdikleri mescittir ve biri
dahî Livâ-i Bosna’da Vşegırat Kazâsı’nda Soklubey nâm karyede binâ itdikleri mescittir ve bu zikr
olunan cevâmi‘ ve mesâcid müşârun ileyh vâkıf-ı mâcid’e intimâıyla tamâm şöhret bulub tahdîd ve
ta‘rîf ve tebyîn ve tavsîften müstağnîlerdir vakıf-ı müşârun ileyh hazretleri cemî‘an cevâmi‘-i mezkû-
re ve mesâcid-i mezbûreyi ikâmet-i salavât-ı mektûbe ve ibadât-ı mergûbe iden kaffe-i ehl-i islâm ve
âmme-i ibâd-ı ubbâd-ı Rabbi’l-enâma hâlisan li-vechi’l-Kerîm ve ibtigâen li-merzât-i Rabbi’r-Rahîm
vakf ve habs itdüler ve müşârun ileyh hazret-i vezîr-i âlî cenâb lâ-zâlet himmetühu masrûfeten nahva
rütbet-i üli’l-elbâb ilm-i irfânın inda’lâh kadr-i bâhir ve fazlı zâhir olduğuna binâen ulûm ve ma‘ârifi
tefhîm ve şân-ı ulemâyı ta‘zîm için Medîne-i Münevvere’de harem-i muhterem içre vech-i âti üzere
dört nefer fâzıl müderris nasb eyleyüb her birisi için cihât vazʻ itdüler ve mahrûse-i Kostantaniyyede
Kadırgalimanı kurbunda Çatladı Kasım Mahallesi’nde halîle-i celîlelerinin câmi‘-i cemîlleri haremin-
de bir medrese-i âliye binâ itdüler ve zikr-i cemîl mürûr iden şehr-i-sâfa-i me’nûs Bergos içre sâli-
fu’z-zikr câmi‘-i şerîfleri hareminde bir medrese-i şerîfe dahi binâ idüb tahsîl-i ulûm-i şer‘iyye ve
tekmîl-i fünûn-i asliyye ve fer‘iyye sadedinde olan âmme-i ehl-i ilme vakf itdüler ve vâkıf-ı müşârun
ileyh hazretleri zikr olunan cevâmi-i şerîfenin her birinde nice masâhif-i latîfe vazʻ idüb ahâlîsine vakf
itdüler ve zikr olunan medreselerin her birinde tutulub müderris ve danişmend ve mu‘îd menâfi’-i
ulûmiyyesiyle müstefid olmağı içün ala re’y-i men yerâhu nice kitaplar vakf itdüler zikr olunan masâ-
hif-i şerîfe ve kütüb-i latîfe cemî‘an ism ve resmiyle zeyl-i vakfiyyede mufassal ve meşrûh-ı mezkûr-
dur ve müşârun ileyh vezîr-i âlî himmet mâye-i muhteşî hizmet-i dervişânest mûcibince tâyife-i mez-
bûreye dahi lütûf ve ihsânla hizmet idüb üç yerde bî-mesîl bî-manend hânikahlar binâ idüb birisi
mahrûse-i İstanbul’da zikr-i cemîlî mürûr iden halîle-i celîlelerinin câmi‘-i şerîfleri ardında vâkiʻ ol-
muştur ve biri dahî kal‘a-i Payas civârında binâ itdikleri câmi‘-i şerîf hareminde vâkiʻ olmuştur ve biri
dahî sâlifu’z-zikr Sektuvar (Zigetvar) kurbunda binâ itdikleri câmi‘-i şerîfe muttasıl olub ol tâyife-i
üli’l-intibâha vakf itdüler ve Kur’ân-ı Azîm ki fi’l-hakîka nûr-ı mübîn şefi‘-i müznibîn ve hayyi Rab-
bi’l-âlemîndir şân-ı şerîfine i‘tinâ buyurub maʻnâ-yı latîfine ıttılâ‘-ı nazm-ı dilküşâsında olan zevâbıta
ihtidâdan sonra olduğu zamîr-i münîrlerinde zâhir ve hüveydâ olmağın fikr-i sedîdleri fenn-i tecvîdin
me‘âlimini tecdîd kasrını medîd ve binâsını teşdîd ve teşyîd itmek üzerine karâr idüb hazret-i Ebî Ey-
yub Ensârî aleyhi rahmetü’l-Melikü’l-Bârî câmi‘-i şerîfi kurbunda kendilere binâ itdikleri türbe-i âliye
civârında bir dâr-ı kurrâ binâ idüb kırâat-i aşr üzere tilâvet-i ayet-i kerîme neşr idüb tullâbına ta‘lîm
için bir şeyh-i kurrâ nasb eylediler ve Medîne-i Münevvere’de Ravza-i Mutahhare hareminde dahî bir
şeyh-i müsebbih nasb eyleyüb vech-i âtî üzere kendilerine ve talebelerine vazîfeler taʻyîn itdüler ve
dahi kelâm-ı kadîmin mücerred nazm-ı kerîm telkîn ve ta‘lîm etmek için sekiz dâru’t-ta‘lîm binâ itdü-
ler birisi mahrûse-i Galata civârında Tershâne ardında vâkiʻ olmuştur ve biri dahî sâlifu’z-zikr Berğos-
ta câmi‘-i şerîfleri kurbunda olmuştur ve biri dahî sâbıkan zikr olunan Soklubey nâm karyede vâkiʻ
olmuştur ve biri dahî Biçkerek nâm kasabada vâkiʻ olmuştur ve biri dahî vilâyet-i Karamanda Kasa-
ba-i Bor’da vâkiʻ olmuştur ve biri dahî zikr olunan Haleb muzâfâtından Payas nâm mahalde binâ it-
dikleri câmi‘-i şerîf civârında vâkiʻ olmuştur ve biri dahî Mekke-i mu‘azzamada Şebike (Şübeyke)
civârında vâkiʻ olmuştur zikr olunan mektebleri dahi te‘allum ve ta‘lîm-i Kur’ân-ı Azîm için ahâlîsine
vakf itdüler ve müşârun ileyh vezîr-i halîl-i hisâl ve müşîr-i cezîlü’n-nevâl hazretleri it‘âm-ı ta‘âm
şi‘âre-i İslâm ve sünnet-i hasene-i İbrahim aleyhi’s-selâm olub ve yüt’imûne’t-ta‘âme alâ-hubbihi mis-
1757
kînen ve yetîmen ve esîren mazmûn-ı düre’r-bârında işâret olunan ebrâr silkinde muntazım olmağı içün
üç yerde imâret-i âmire ve ziyâfethane-i fâhire binâ itdüler zikr olunan imâretlerin biri şehr-i Bergos
içre câmi‘-i şerîfleri kurbunda vâkiʻ olmuştur ve biri dahî mahrûse-i Haleb kurbunda Kal‘a-i Payas
civârında binâ itdikleri câmi‘-i şerîfe muttasıl olmuştur ve biri dahî Bosna Sancağı’nda Vişegrad Ka-
sabası’nın önünde binâ itdikleri kargîr cisrin kurbunda vâkiʻ olmuştur bîrûn ve endurûn tabhâneleri ve
hanları ve matbah ve kiler ve sâir amâyire eyyim ve enseb olan ebniyye-i ma‘lûmeleriyle zümre-i fu-
karâ ve mesâkin ve gurabâ ve misâfirîn ve kâffe-i ebnâ-i sebîle vakf ve tesbîl itdüler ve müşârun ileyh
vâkıf-ı pür-avârif hazretlerinin yine dîl-i rûşenlerine bu ma‘na-yı ra‘na mübîn oldu kim sıhhat-i beden
esâs-ı ta’ât ve âfiyeti ten-i mevkûfün aleyh ibâdât olmağın ol tabîb kılub ve habîb-i hazret-i allâ-
mi’l-guyûb salla’llâhü aleyhi ve sellem hazretleri buyurdu ki el-ilmü ilmânin ilmü’l-ebdân sümme il-
mü’l-edyân ve kâle salla’llâhu aleyhi ve sellem tedâvu ve‘bâdullâh fe-inna’lâhe teʻâlâ lem yahluk dâe
illâ ve hulika devâ’ün ille’s-sâmü ve’l-herem ile olsa hıfzı sıhhat ve istirdâd-ı âfiyet ehemm-i mehâm-
mi umûr-ı dîn ü devlet olub müşârun ileyh vezîrinin sîret ve pâk-i serîret bu mühimmin husûlüne
himmet buyurub alîl-i beyt-i rabb-i celîle ilâç ve tımâr olunmağı içün Mekke-i mu‘azzama-i sa‘â-
det-medâr ki makarrı ebrâr ve muhît-i envâr ve mahzar-ı eltâf-ı hazret-i perverdiğâr-ı dârende Sûk-i
Şâmî dimekle iştihâr bulan sûk içre bir refî‘u’l-binâ menî‘ü’l-fenâ’ dâru’ş-şifâ inşâ idüb hasbeten
li’llâhi’l-Celîl ahâlîsine vakf ve habs ve tesbîl itdüler ve enhâr-ı sutûr içre zikr-i cârî olan vezîr-i sâf
meşreb ve sünniyyü’l-mezheb hazretleri tesbîl-i miyâh emrinde vârid olan rivayât-ı sa‘âdet-penâha
muttali‘ olub sahâbe-i mu‘teber-i tarîk-i sîm ü zer Ebu Zer radiya’llâhü anh hazretleri hayr-ı beşer
şefî‘-i rûz-i mahşer sultân-ı iklîm-i risâlet-i peygamber aleyhi’s-selâm hazretlerinden rivâyet-i sahîha
ile rivâyet ederki bir gün ol ser-çeşme-i enbiyâ ashâb-ı pür-safâ içre otururken bir kimesne bir mü’mi-
ne bir içim su içirse yetmiş nebî ihyâ eylemek kadar sevâbı vardır deyüb sahâbe-i zevi’l-intibâh keyfe
yâ resûla’llâh deyücek buyurdular ki bir zamanda benî isrâilden yetmiş celîlü’l-kadr ve asumân-ı
risâlette cemîlü’l-bedr nebî aleyhi’s-selâm hemen bir kırba ile bir beriyyeden bir sahrâ-yı pür-tâba
kadem bastılar kim eğer ebr tâki şeved katra bâr-ı zetâb-ı hevâ katre keştî şerâr mazmûnundan numû-
dâr idi ol sahrâda giderek gözlerine hâb ve bedenlerine harâret-i âfitâb galebe idüb âher bir yerde bir
mikdâr yatub bîdar olduklarında kazâ-i ilâhi ile ol kazâda bir fâre-i gaddâre çıkub ol kırbayı pâre pâre
eyleyüb içinde olan su dökülüb ol bîdar-ı medîd içre âbı hayât gibi nâ-bedîd olduktan sonra ol aʻyân-ı
enbiyâ hubâb asâ gözlerin açub vâkiʻ-ı hâle muttali‘ olduklarında çâre-i kâr razaynâ bi-kazâ-i ilâhî est
deyüb o cemi‘-i enbiyâ şem‘-i şeb-i ârâ gibi yana yana cân-ı azîzlerini cânâna teslîm itdüler pes bir
içim suyun inda’lâh zikr olunan enbiyâ-i kirâmı ihyâ eylemek kadar sevâbı vardır didiler imdi bu ha-
ber-i sıhhat esâstan kıyâs mümkündür ki bir kimesne rızâ-yı hak için memerr-i nâsda sebîller inşâ idüb
çeşmeler binâ eylese ve münâsib yerlerde kuyular kazdırub sikâyeler vazʻ eylese ne denlü sevâba lâyık
olub ne kadar ecr-i müstetâba müstahik olduğu nev‘an ma‘lûm olur binâen alâ-zâlik vâkıf-ı müşârun
ileyh hazretleri dahî fi-sebîli’llâh tesbîl-i miyâh silkine dahî sâlik olub memâlik-i islâmiyeden nice
yerlerde gâyet mahallinde âlî çeşmeler binâ idüb vâsi‘ sebîller şadırvanlar inşâ idüb kuyular kazdırub
sikâye vazʻ itdürüb azb ve hoşgüvâr-ı sâfî ani’l-ekdâr hafîfü’d-deverân medîdü’l-cereyân sular getirüb
ol-ebniyye-i mâ’dan icrâ idüb müslümanlar abdest alub her atşân-ı mahrûr ve muhteriku’s-sudûr içüb
vuhûş ve tuyûr ve devvâb ve sütûr ateş-i ataşların def‘ idüb ve sâir menâfi‘-i ma‘lûmesiyle müntefi‘ ve
avâyid-i ma‘rûfesiyle mütemetti‘ olmağı içün fi-sebîli’llâh vakf ve tesbîl eyledi tafsîl budurki evvelâ
düstûr-ı mastûr ve vezîr-i âfitâb-ı zuhûr hazretleri mahrûse-i İstanbul sînet şemsuhâ ani’l-ufûl civârın-
da vâkiʻ olan Ebu Eyyüb Ensârî aleyhi rahmetü’l-Melikü’l-Bârî hazretlerinin ravza-i radiyye ve hâtı-
rası etrâfında köşe be-köşe çeşmeler binâ idüb herbirine vech-i meşrûh üzere âb-ı kevser ve selsebîl-i
pâkize gevher gibi lezîz sular getirüb ol cây-i dilcû-yı namdâr-ı cennâtin tecrî min-tahtihe’l-enhâr
1758
maʻnâsından nümûdâr itdüler ol çeşmelerden birisi iskeleye karîb yerde dörtyol ağzında müselle-
sü’ş-şekl bir âlî çeşmedir ki bu çâr-ı bağ-ı heft-i kusûr içre nâzır-ı manzûr ve mânend-i mezkûr değildir
mezkûr çeşmenin üstü yanında çarşı içinde bir mîrî çeşme dahî vâkiʻ olub mezkûr çeşmeye Kağıthane
suyundan bir kamış su taʻyîn olunub bu halle isti‘mâl olunurken müşârun ileyh vezîr-i deryâ nevâl
hazretleri izn-i sultânî ile emr-i hakânî birle Kağıthane suyundan zikr olunan mîrî çeşmeye bir kamış
su dahî getirüb zam eyleyüb ayağını künk ile mezkûr müsellesü’ş-şekl çeşmelerine getirüb icrâ itdüler
ve biri dahî medrese-i sultâniyyeye müderris olan ulemâ-yı kibâr süknâsı içün vakf olunan ve civârın-
da âti’z-zikr türbedâr evinin köşesinde tarîk-i âmme karşı binâ olunmuş bir âlî çeşmedir ve biri dahî
yine tarîk-i âmme-i mezkûrun garbîsinde mezkûr çeşmeden yüz elli beş zirâ‘ yerde Kiremitçi Süley-
man dimekle ma‘rûf kimesnenin mescidi önünde vâkiʻ olmuştur ve biri dahî mezkûr türbe-i mutahha-
re-i felek mikdârın çarşı semtinde olan dıvarı dibinde kenar-ı çarh-ı ahdârda çeşme-i mihr-i enver gibi
vâkiʻ olmuştur ki safâ-bahş ve rûh-ı perverdir ve biri dahî türbe-i mezkûre önünde sultâniyye dershâ-
nesinin ardında vâkiʻ olmuştur müşârun ileyh vezîr-i pâk-i nihâd ve pâkize i‘tikâd hazretleri iki bin
sekiz yüz zirâ‘ yerde bir mazanna-i mâ’ olan mevzi‘ kazdırub bi-lütfi’llâhi teʻâlâ ve feyzihi’l-a‘lâ
safâ-i niyyet ve hüsn-i taviyyetleri sebebiyle eyyâm-ı sayfta su kılleti zamanında üç buçuk kamış mik-
dârı azb ve zülâl-i rûşeni ve safâda ayniyye misâl su bulub yer altından künk ile getirüb bir mikdârın
türbedâr evi köşesinde olan mezkûr çeşme-i âli mikdâra taʻyîn Kiremitçi Süleyman Mescidi önünde
olan mezkûr çeşmeden icrâ itdüler ve bir kamış dahî mezkûr türbe ardında olan çeşmeye taʻyîn itdüler
ve bir kamış dahî zikr olunan medrese-i sultâniyyeye verdiler ve bir masurasını mezkûr türbe önünde-
ki burma lüleli çeşmeye taʻyîn itdüler ve hazret-i vâkıf-ı müşârun ileyh efâza’llâhu teʻâlâ ni‘amehu
aleyh mahrûse-i İstanbula gelen mîrî Kağıthane suyunun mecrâ-yı ma‘rûfuna beş lüle su katub üç lüle
ile bir kamış mikdârı su fındıklıdere dimekle ma‘rûf vadîde bulub altı yüz beş zirâ‘ mikdârı bir künk
ile getirüb mezkûr Kağıthane suyunun mecrâsında Nasuh Ağa Kemeri dimekle ma‘rûf kemere getirüb
mâ-i mezkûra zam itdüler ve Karye-i İvazlar’da iki kamış su bulub iki yüz zirâ‘ bir künk ile getirüb
Kızılağaç pınarı dimekle ma‘rûf yerde anı dahî mezkûr Kağıthane suyuna zam itdüler ve Ayazmabaşı
dimekle ma‘rûf yerde bir lüle ve bir kamış su bulub dört yüz yirmi beş zirâ‘ bir künk ile getirüb mec-
râ-yı mezkûrdan Çaşnigirler Kemeri dimekle ma‘rûf kemerde anı dahî mezkûr Kağıthane suyuna ka-
tub bir kamış Ebu Eyyüb Ensârî’de olan mezkûr çeşmeleri için Kağıthane suyundan mîrî tarafına virüb
mezkûr Kağıthane suyuna zam itdüler İstanbula geldikte iki kamış mikdârın dahî Dizdaroğlu Mescidi
yanında veznle ayırub dört yüz elli zirâ‘ mikdârı müstakil mecrâ binâ idüb Kadırgalimanı kurbunda
müşârun ileyhâ halîle-i celîle-i azîmetü’ş-şânlarının câmi‘-i cedîd-i erem nişânları hareminde binâ it-
dikleri mezkûr medrese-i şerîfe-i dilküşâ şadırvanından icrâ idüb ehline tesbîl itdüler ve mezkûr şadır-
van tamâm dolub bedr-i kâmil gibi âb-ı rûye vâsıl ve hüsn ve letâfette çeşme-i mihr-i münîre mukâbil
olduktan sonra ayağını harem-i mezbûr kapusunda binâ itdikleri çeşme-sâra getirüb fî-sebîli’llâh tesbîl
itdüler ve zikr olunan âb-ı letâfet me‘âbın bir lülesin dahî mîrî cânibine verdiler ve mahrûse-i mezbû-
rede dâru’s-sa‘âde-i atîkalarına karîb âti’z-zikr vakıf hanları içre merdiban altında üç yerden burma
lüleler vazʻ olunmuş suy-ı mâlihi kendi melîh bir çeşme binâ idüb hân-ı mezbûr mukâbelesindeki
hân-ı cedîd-i âti’z-zikr içre iki su kuyusu ve bir sikâye ve dört yerden burma lüleler vazʻ olunmuş
binâsı metîn vaz‘-ı şirîn bir çeşme-i hüsrevâne dahî icrâ itdüler ve mahrûse-i Galata surunun ebvâb-ı
pür-sürûrundan Azebler kapusunda sâlifu’z-zikr câmi‘-i şerîfleri karşısında iki latîf çeşme binâ itdüler
birisi mezkûr kapunun iç yüzünde ve birisi taşrasında vâkiʻ olub çeşme-i mâh ve âfitâb gibi dâima
ikisi bir âbdan seyrâblardır ve mevzi‘-i mezbûrda mezkûr câmi‘lerinin nerdibân-ı bülend-pâyesi altın-
da bir su kuyusu ihdâs buyurub ve mevzi‘-i mezbûre karîb sâbıkan zikr olunan tershâne ardındaki
mu‘allimhâne-i yegânelerinin civârında dahî âb-ı lütûfla bir mâye mergûbu’l-uslûb bir sikâye ihdâs
1759
itdüler ve mahrûse-i Galata hâricinde Kasımpaşa iskelesinde kapuya muttasıl bir dıvar-ı âlî mikdârın
sahnı içinde felek-i tedvîr gibi bir sikâye-i dilpezîr dahî ihdâs itdüler ve zikr olunan şehr-i safâ ma’nû-
su Bergos kurbunda Büyükkaynarca ve Küçükkaynarca nâm pınarlar ki her birinin âb-ı hoşgüvârı
gülzâr-ı dehre zînet ve zeyn ve hubâb-ı namdâr-ı âb-ı hayâta kurretu’l-ayndır mezkûr pınarların suyun
bir yere cem‘ idüb bir vâsi‘ mecrâ binâ idüb mecrâ-yı mezbûr orada vâkiʻ olan kemer-i mecre-peykere
gelince beş yüz yirmi arşındır ve kemer üstünde kırk arşındır ve kemerden şehir ucunda mu‘allimhâne
civârında binâ olunan su terâzisine gelince beş bin yedi yüz arşındır ki zikr olunan su mezkûr terâziye
geldikten sonra bir mikdârın hamâm-ı âti’z-zikre ve bir mikdârın dahi mezkûr câmi‘-i dil-küşâyla
medrese-i pür safâ meyânında olan şadırvana ve bir mikdârın dahi mihrâb ardında olan havz-ı müs-
tetâbe ve bir mikdârın dahî mezkûr imâret-i âmire-i bedî‘atü’l-bünyân içre olan şadırvân-ı safvet
âşiyâne getürüb icrâ itdüklerinde üstünde her taraf revân olan simîn-i hubâb ol dâru’n-na‘îm içre olan
üli’l-elbâba ve yutâfü aleyhim bi-âniyetin min-fiddatiın ve ekvâbin maʻnâ-yı şerîfin işrâb eyler ve bir
mikdârın dahi medrese-i mezkûrenin tabhânelerine bahşitdüler ve zikr olunan miyâhın ayağına mecrâ
olmağı içün eskiçarşı içinde mürûr idüb köprü altına varınca bin zirâ‘ bir karîz binâ idüb vakf itdüler
ve şehr-i mezbûrda köprübaşında binâ itdikleri âti’z-zikr mumhâne ve sabunhâne ve debbağhânede iki
sikâye vazʻ itdüler ve müşârun ileyh vâkıf-ı âli-cenâb kim enhâr-ı lütf-i ma‘mûre-i âlem-i kişver
be-kişver seyrâb etmiştir kal‘a-i Pulad-nihâd Belgırad hâricinde binâ itdikleri âti’z-zikr hân-ı âlî bün-
yânına ve bezzâzistân-ı dilistâna mânend-i âb-ı hayât müstakil mecrâ ile azb ve furât müstevfâ su ge-
tirüb mevzi‘-i ayn-i mezbûreyne vefâ idecek mikdârdan zâyidini zikr olunan mahrûse-i Belgırad’ın
mevâzi‘-i adîdesinde âlî çeşmeler bünyâd idüb ol çeşmelerden icrâ itdüler zikr olunan çeşmeler mah-
rûse-i mezbûrede vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘ ile şöhret bulmağın tahdîd ve taʻyînden
müstağnîlerdir ve yine Rumelinde Vşegırat nâm kasabada bünyâd itdikleri imâret-i âmireye ve dâ-
ru’z-ziyâfe-i fâhireye dahî müstakil mecrâ ile latîf ve dil-küşâ tatlı su getirüb mâ-için mu‘tâd olan
ebniyye-i rûh-efzâdan icrâ itdüler ve imâret-i mezbûreye vefâ itdiği mikdârdan fazlasını yine mahrû-
se-i mezbûrenin suya ihtiyâcı şedîd ve iştiyâkı mezîd olan mahal-i adîdesinde tarz-ı sedîd ve tarh-ı
cedîd üzere mânend-i hurşîd nice çeşmehâ-yı dilküşâ-yı müşeyyed inşâ idüb ol çeşmelerden icrâ itdü-
ler bu çeşmelerden dahi ol vilâyette vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘ ile tamâm şöhret bulub
cehâlet mürtefi‘ olmağın ta‘rîf ve tahdîdten müstağnîlerdir ve Rumelinde Bosna Sancağı’nda kendile-
rin maskat-ı re’si olan Soklubey nâm karye-i sa‘âdet encâm ve süreyyâ-intizâmda tarîk-i âm üzere bir
çeşme-i dilfirîb ve gülfâm binâ idüb müstakil mecrâ ile sâfî ani’l-ektâr latîf ve hafîf ve azb ve hoşgüvâr
su getirüb zikr olunan çeşme-i dilküşâdan icrâ itdüler bu dahî vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine in-
timâ‘ ile tamâm şöhret bulub tahdîd ve ta‘rîften müstağnîdir ve cenâb-ı vâkıf-ı mastûr ki feyz-i ihsânı
çeşme-i nûr gibi gülzâr-ı dehr-i seyrâb ve ma‘mûr eylemiştir vilâyet-i Araptan mahrûse-i Haleb’e karîb
leb-i deryâ-yı mehîbte Payas nâm bir cây-ı latîf-i dil-firîbi taʻmîr idüb imâret-i âmire ve câmi‘-i şerîf
ve hânigâh-ı latîf tertîb idüb cânib-i şarkîsinde vâkiʻ olan kûhistân-ı acîbden müstakil mecrâ ile bir âb-ı
safâ bahş-ı kâşkib getirüb ol ebniyye-i bedî‘ati’t-tertîbin mahalli adîde-i kesîretü’l-isti‘mâlinden icrâ
itdüler bunlar dahî müşârun ileyh bâni-i adîmü’s-sâniye intimâ‘ ile şöhret bulub tahdîd ve taʻyînden
müstağnîlerdir ve zikr olunan mahrûse-i Haleb’te hân-ı kebîr ortasında binâ olunub sâbıkan zikr ve
tastîr olunan mescid-i latîf-i dilpezîr altında dahî kıble ve şimâli çeşmeler binâ idüb müstakil mecrâ ile
rûh-efzâ sular getirüb mezkûr çeşmelerden icrâ eylemişlerdir ve mahrûse-i mezbûrede bâb-ı Antakya
birûnunda vâkiʻ felek bünyân mukâbelesinde dahî yine bir çeşme-i safâ bahş ve dilsitân inşâ idüb ana
dahî azb ve lezîz mâ-getirüb icrâ eylemişlerdir ve müşârun ileyh vezîr ve müşârun ileyh vezîr-i hatîr
ve hibr-i habîr-i nakîd-i basîr hazretlerinin ilm-i şerîf-i âlem girleri muhît oldu kim ol menba‘-ı zülâl-ı
İslâm ve yenbû’u şerâyi‘ ve ahkâm olan Medîne-i resûlu’llâh aleyhi’s-selâm bilâd-ı hâreden olub anda
1760
olan teşneler nazarında bir katre âb-ı dürr-i hoş âbdan-ı hoşter ve bir içim su çeşme-i âfitâbla beraber-
dir binâen alâ-zâlik uyûn-i emvâl-i helâlinden nice mâl ve menâl bezl idüb hâric-i Medîne-i Münevve-
re’de bi’r-i nebiy ve bi’r-i hâtem dimekle meşhûr-i âlem olan câh-ı letâfet penâhın suyunu icrâ için bir
mecrâ-yı rasîsü’l-binâ inşâ idüb mecrâ-yı mezbûrun bi’rin kazarken bir ayn-ı câriye dahi zâhir olub
aynân-ı tecriyân maʻnâsı tamâm bâhir olub giderek ol âb-ı revân ve mâ-i feravânı vezinle ayn-ı zerka
mecrâsına koyub merhûme Haseki Sultân Medresesi’nin ardına geldikte zikr olunan mecrâ-yı zerkâ-
dın yine vezinle ayırub müstakil mecrâ binâ idüb bir mikdârını kendiler binâ itdükleri hamâm-ı
âti’z-zikre ve bir mikdârını civâr-ı mescid-i resûlu’llâh aleyhi’s-selâm olan yenâbi’a ve bir mikdârını
yine kendilere intimâ‘ ile şöhret bulan ayn-ı safâya bir mikdârını dahî bâki-i lâzimü’t-tebcîle giden yol
üstünde inşâ itdükleri sebîle getirüb Bâbu’r-Rahme’de dahî vikâye-i mâ-için bir latîf sikâye peydâ it-
düler bunlar dahî vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘ ile şöhret bulub taʻyîn ve tahdîdten müs-
tağnîlerdir ve zikr olunan Bergos nâm şehr-i dilküşâ bir sahrâ-yı devr-i penha içre vâkiʻ olmağla ekser
zamanda kervan-ı ruh-ı revân gibi mihneti âb ve güle mübtela olmağın müşârun ileyh vezîr-i sâhib-i
dil ol şehr-i sa‘âdet menzilin iki cânibinde yol üstünde ma‘lûmu’l-mikdâr bir âlî kaldırım binâ idüb
ebnâ-i sebîle vakf ve tesbîl itdüler ve hazret-i vâkıf-ı mastûr sehhela’llâhu teʻâlâ lehü’l-ubûri alâ-sırâti
yevmi’n-nüşûr mahrûse-i Edirne kurbunda Kızılağaç Yenicesi Kazâsı’nda şehre karîb mevzi‘de Tunca
nâm nehir üzere sengin kemerleri tâk-ı çarha karîn tûlen yüz yetmiş zirâ‘ on iki gözlü kargîr bir cisr-i
bî-nazîr binâ idüb ebnâ-i sebîle vakf ve tesbîl itdüler ve cisr-i mezbûre muttasıl dört göz âsiyâb-ı felek
şitâb binâ eyleyüb anı dahî vakf eyleyüb mahsûlünü cisr-i mezbûrun taʻmîrine şart itdüler ve yine
Rumelinde Bosna Sancağı’nda Veşgırad nâm kasaba kurbunda Dirin (Drina) dimekle benâm bir cûy-
bâr-ı geç-reftâr ve bî-karâr üzere kargîr on iki gözlü bir âlî köprü binâ idüb bunu dahi ebnâ-i sebîle
vakf ve tesbîl itdüler ve bi’l-cümle müşârun ileyh vezîr-i kârâan bu kitâb-ı müstetâb-ı celîlü’ş-şânın
nihâl-i satrı üzere şukûfe-i terkîb-i ferâyid-i ismi muntazım olan cevâmi‘ ve mesâcid ve medreseler ve
hanikâh ve dâru’l-kurrâ ve mektebler ve imâretler ve dâru’ş-şifâ ve hanlar ve ebniyye-i mâ’ ve kaldı-
rım ve köprüler ki cemî‘an vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intisâbla tamâm ma‘rûf ve meşhûr olub
her biri taʻyîn ve ta‘rîf ve tahdîd ve tavsîften müstağnîdir her biri vech-i meşrûh üzere ahâlîsine vakf-ı
habs ve tesbîl itdüler tekabbela’llâhu minhü hâzihi’l-evkâf ve ce’ale ecre ahadi evkâfihi misli ahadi
evkâf baʻde zâlik müşârun ileyh sâhib-i temkîn çeşm-i akl-ı maslahat-ı bîn ile nazar idüb zikr olunan
ebniyye-i hayrâtın mühimmâtı ve bekâlarının levâzım ve mühimmâtı için asnâf-ı evkâf-ı âtiyetü’l-ev-
sâf tedârük itdüler tâ kim asâr-ı bedî‘atü’l-atvârları safha-i rûzigârda hâl-i rûh-ı yâr gibi sâbit ve pâyi-
dâr olub bu gülzâr-ı fâni’ kendilerden sonra geşti-güzâr idenlere bir eser-i yâdigâr kalub zikr-i cemîl-
leri elsine-i nâsta dâyimâ mezkûr ve defter-i hasenâta ecr-i cezîlleri dem-bedem mastûr ola ve evkâf-ı
mezkûreyi dört sınıf idüb her sınıfa birer mütevellî nasb idüb bu vakfiyeden mâ-adâ her birine müsta-
killen vakfiyyeler yazdırub vakfiyyelerinde hudûd ve rusûm ile mufassal ve meşrûh ta‘rîf ve beyân
olunmuştur sınıf-ı evvele düşen akâr ve müstegallât bunlardır ki zikr olunur birisi mahrûse-i İstan-
bul’da Kadırgalimanında vâkıf-ı müşârun ileyhin dâru’s-sa‘âde-i atîkaları kurbunda çaşnigirler odala-
rı dimekle ma‘rûf bir hân-ı âlîdir ki fevkânî yirmi dört bâb odayı müştemil olub yoldan cânibinde on
iki bâb dükkânı vardır hudûdu iki taraftan tarîk-i âmme ve iki taraftan dahi dâru’s-sa‘âde-i mezkûreye
müntehîdir ve biri dahî hân-ı mezbûr mukâbelesinde yol aşurusunda vâkiʻ olan han-ı cedîddir ki
fevkânî ve tahtânî otuz altı bâb hücreyi muhtevîdir hân-ı mezbûreye muttasıl bir bâb ekmekçi furunu
ile ve bir esir zindanı ile ve furûn-ı mezbûr üstünde iki bâb oda ile bu cümlenin hudûdu cevânib-i er-
baʻadan tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî mezbûr ardında yol aşurusunda bir menzildir ki fevkânî
iki beyti ve tahtânî bir ahuru ve iki abhâneyi ve bir muhavvatayı müştemildir hudûdu üç taraftan tarîk-i
amme ve bir taraftan Paşmakçı Ahmet dimekle ma‘rûf kimesnenin vakfına muttasıldır ve biri dahî
1761
yine mahrûse-i mezbûrede Kumkapusunun içyüzünde Ayazma kurbunda vâkiʻ olan arz-ı hâliyedir
hudûdu bir taraftan beylik katırlar ahuruna ve iki tarafı tarîk-i âmme müntehîdir ve şart eylemişlerdir
ki arz-ı mezkûr üzere tahammülü mertebesince odalar binâ olunub vakf oluna ve biri dahî yine mezbûr
Kumkapusunun hâricinde vâkiʻ olub bir tarafı deryâya ve iki tarafı hisar dıvarına ve bir tarafı kebîr
oğlu dimekle ma‘rûf kimesne mülküne muttasıl olan milk arz-ı hâliyedir ve biri dahî yine mahrûse-i
mezbûrede Kadırgalimanı kurbunda vâkiʻ olub sâlifu’z-zikr câmi‘-i cedîdin haremi dıvarına muttasıl
olan medresenin hucurâtı altında altı bâb dükkândır hudûdu bir taraftan tarîk-i âmme sâyir cevânibden
harem-i mezbûre müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede câmi‘-i mezbûr kurbunda müced-
deden binâ olunan on beş bâb hücredir ki hucurât-ı mezkûreden yedisi ikişer ocaklıdır sekizi dahî birer
ocaklıdır cümlesinin hudûdu cevânib-i erbaʻadan tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî câmi‘-i mezbû-
re muttasıl binâ olunan hangâh hucurâtı altında dört bâb dükkândır hudûdu bir taraftan tarîk-i âmme
sâyir cevânibden harem-i mezbûre müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede dâru’s-sa‘âde-i
cedîdelerine muttasıl bâb-ı devlet me’âbı önünde vâkiʻ olan ondört bâb âli dükkândır hudûdu bir taraf-
tan dâru’s-sa‘âde-i mezbûreye sâyir taraftan tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî mezbûr dükkânların
yol aşurusunda olan arz-ı hâliyedirki hudûdu üç taraftan tarîk-i âmme ve bir taraftan müntehîdi şart
eylemişlerdirki zevâyid-i vakıflarından arz-ı mezbûrenin üzerine tahammülü mikdârı odalar binâ olu-
nub ol dahî vakf olub mahsûl-i evkâfı şerîflerinin sâyir müstegallâtı mahsûlüne zamm oluna ve biri
dahî sûr-ı Kostantaniyye’nin ebvâb-ı pür sürûrundan Ahurkapusu dimekle ma‘rûf kapunun dâhilinde
Istabl-ı Âmire-i padişâhî civârında olan arz-ı hâliyedir arz-ı mezbûre üzere dahi tahammülü mertebe-
since odalar binâ olunub mahsûl-i sâyir müstegallâtı hâsılına zam olunub vakf ola deyu şart eylemiş-
lerdir arz-ı mezbûrenin hudûdu cevânib-i selâseden tarîk-i âmme ve bir taraftan müntehîdir ve biri
dahî yine mahrûse-i mezbûre tahte’l-kal‘asında vâkiʻ olan dükkân binâsıdır binâ-yı mezbûru hâsıl olan
arzın hudûdu iki taraftan tarîk-i âmme ve bir taraftan Emir Hamâmı dimekle ma‘rûf kimesnenin mah-
zenine ve bir taraftan Muhib dimekle meşhûr kimesnenin dükkânına müntehîdir ve arsasının yılda
altmış akçe mukâta‘ası vardır ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede hâric-i bâb-ı fenerde vâkiʻ olan
dört bâb odadır hudûdu bir taraftan deryâya ve bir taraftan tarîk-i âmme ve bir cânibinden Canos binti
Sakyanos nâm zimmiyyenin mülküne ve bir taraftan dahi Atole binti Manok oğlu nâm zimmîyyenin
mülküne müntehîdir ve müşârun ileyh vezîr-i hatîr-i kamrân lâ-zâlet me’âsiri zînetihi li-sahîfe-
ti’z-zamân ve mâ-berihat gurreti izzetihi lâmi’aten min-ufuki’d-deverân hazretlerinin bir bölük evkâfı
dahi hazret-i Ebi Eyyüb Ensarî’de vâkiʻ olub cümleden biri kendilere intimâ‘ ile şöhret bulan dokuz
bâb dükkândır hudûdu bir taraftan tarîk-i âmme ve iki taraftan vâkıf-ı müşârun ileyh vakfına ve bir
taraftan dahi tarîk-i hâssa müntehîdir ve biri dahî deryâ kenârında vâkiʻ olan mahzendir hudûdu iki
taraftan tarîk-i âmme ve bir cânibinden deryâya ve bir cânibinden Baba Efendi dimekle ma‘rûf kimes-
ne mahzenine müntehîdir ve biri dahî yine mevzi‘-i mezkûrda deryâ kenârında binâ olunan on adet
ma‘lûmu’l-hâl perme yerleridir ve vâkıf-ı müşârun ileyh enʻama’llâhu teʻâlâ aleyh hazretlerinin bir
bölük evkâfı dahi mahrûse-i Galatada vâkiʻ olmuştur anlardan bazı mahrûse-i mezbûre surunun eb-
vâbı pür sürurundan Azepler kapusunun hâricinde müceddeden binâ itdikleri fevkânî câmi‘-i şerîfi
sâlifu’z-zikrin altında vâkiʻ olan onbir bâb mahzendir ve yine câmi‘-i mezbûr altında vâkiʻ olan üç bâb
dükkândır ve yine câmi‘-i mezbûr kurbunda fevkânî ve tahtânî kargîr bina ile yapılmış üç saf kırk altı
bâb dükkândır mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olub leb-i deryâya muttasıl binâ olunan yirmi dört adet ma‘lû-
mu’l-hâl perme yerleriyle bu cümleyi hâmil olan arzın hudûdu bir taraftan mezkûr çeşmeye mürûr
iden tarîk-i âmme ve bir taraftan dahî Hisar dıvarı kurbunda vâkiʻ olan tarîk-i âmme ve bir taraftan
dahi hamâm karîzine ve bir taraftan dahi deryâya müntehîdir ve biri dahî yine mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ
olub hisar dıvarına muttasıl binâ olunan beş bâb dükkândır hudûdu bir taraftan vech-i meşrûh üzere
1762
cidâr-ı hisara muttasıl olub ve bir taraftan dahi câmi‘-i mezbûr ile hisâr-ı mârru’z-zikr mâbeyninden
mürûr iden tarîk-i âmme ve bir taraftan zikr olunan çeşmeye ve bir taraftan dahî karîz-i mezbûr kur-
bunda kal‘aya karîb Ayasofya Vakfı olan dekâkîne müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede
Azepler kapusu dâhilinde Yolcuoğlu Mahallesi’nde binâ itdikleri çifte hamâmdır önündeki iki dükkân
ile bu cümlenin hudûdu üç taraftan tarîk-i âmme ve bir taraftan Mehmet bini el-Hâc Maksud mülküne
müntehîdir ve biri dahî zikr olunan çifte hamâm mukâbelesinde yol aşurusunda bir menzildir ki dört
evi ve bir kenifi ve bir odun mahzeni ve bir muhavvatayı muhtevîdir hudûdunun bir tarafı hisar dıva-
rına ve bir tarafı Hüdhüd Ali dimekle ma‘rûf reis mülküne ve bir tarafı tarîk-i âmme müntehîdir ve biri
dahî yine mahrûse-i mezbûrede kürkçüler kapusunun hâricinde vâkiʻ olan beş bâb dükkândır hudûdu-
nun bir tarafı hisar dıvarına ve bir tarafı tarîk-i âmme ve bir tarafı miri dükkânlara ve bir tarafı el-Hâc
Kasım dimekle ma‘rûf kimesnenin vakıf musluğuna muttasıldır ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûre-
de kürkçüler kapusunun dâhilinde vâkiʻ olub hudûdunun iki tarafı tarîk-i âmme ve iki tarafı hisar dı-
varına müntehî olan dört bâb dükkân binâsıdır ve arsalarının her senede elli akçe mukâta‘ası vardır ve
biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede Donuzkapısı dimekle ma‘rûf kapunun hâricinde vâkiʻ olan mah-
zendir ki hudûdun bir tarafı deryâya ve bir tarafı hisar dıvarına ve bir tarafı İskender Paşa dimekle
ma‘rûf kimesnenin mülküne müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbûre hisarının hâricinde Meyyit
İskelesi’nde kule dibinde fevkânî ve tahtânî iki mahzen ile bir ağaçcı dükkânıdır mecmu‘unun hudûdu
bir taraftan hisar dıvarına ve bir taraftan kule-i mezbûreye ve bir taraftan Mahnuncu Mehmet dimekle
ma‘rûf kefevi bir kimesnenin mülküne müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbûre tevâbi‘inden Ka-
sımpaşa İskelesi’nde kapu yanında vâkiʻ olan yedi bâb dükkândır ki hudûdunun iki cânib-i tarîk-i
âmme ve bir cânib-i Sinan Paşa ibn Abdurrahmanın vakıf kasab dükkânına müntehîdir ve biri dahî
mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olan diğer bir bab salhhâne dükkânıdır hudûdu iki taraftan tarîk-i âmme ve
iki taraftan dahi tershâne havlısının dıvarına müntehîdir ve biri dahî mezkûr Kasımpaşa iskelesinde
binâ idüb vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘ ile meşhûr olan yirmi adet perme yerleridir ve biri
dahî yine mevzi‘-i mezkûrda vâkiʻ olan ahurdur hudûdunun bir tarafı tershâne dıvarına ve bir tarafı
arz-ı hâliye-i mümtâzeye ve bir tarafı tarîk-i âmme ve bir tarafı gölgelik dimekle ma‘rûf mevzi‘a mün-
tehîdir ve biri dahî mahrûse-i Galata hâricinde Pelitcilik nâm mevzî‘de vâkiʻ olan menzildirki bir
beyti ve altı adet bi’r-i mâyı ve bir bostan ve bir bağı müştemildir hudûdu bir taraftan Yani bini nâm
zimmî bostanına ve üç taraftan tarîk-i âmme müntehîdir ve arsasının her sâl yüz on yedi akçe mukâta‘a-
sı vardır ve biri dahî kazâ-i Üsküdarda İstavroz nâm karyede binâ idüb kendilere intimâ‘ ile şöhret
bulan yektâ hamâmdır ve biri dahî mevzi‘-i mezbûrda hamâmcılar sâkin olmağı içün binâ itdikleri
menzildirki iki evi ve bir kenifi ve bir muhavvatayı müştemildir ve dahi mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olan
altı bâb dükkândır ve bir sakf altında dört bâb dükkân ve bir furun-ı nân ve bir asiyâb-ı esbdir bu
mezkûrat vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘ ile şöhret bulub tahdîd ve ta‘rîften müstağnîlerdir
ve bir bölüğü dahi Büyükçekmecede vâkiʻ olmuştur anlardan bazı dört bâb biribirine muttasıl dükkân-
dır ki hudûdunun bir tarafı tarîk-i âmme ve bir tarafı miri çeşmeye muttasıl ve bir tarafı vâkıf-ı müşâ-
run ileyhin mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olan mescid-i şerîflerine ve bir tarafı dahî vâkıf-ı mûmâ ileyhin
orada vâkiʻ olan vakıf odalarına muttasıl ve biri dahî iki bab biribirine muttasıl evli odalarıdır başka
başka havlıları vardır ikisinin hudûdu bir taraftan el-Hâc Hızır bin Kasım mülküne ve bir taraftan
tarîk-i âmme ve bir taraftan mescidi mezbûre ve bir taraftan dahi vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin
vakıf fırınına ve dükkânına müntehîdir ve biri dahî bir bâb dükkânla bir ekmekçi fırınıdır ki hudûdu
bir taraftan tarîk-i âmme ve bir taraftan mezbûr miri çeşmeye ve bir taraftan mezbûr Hızır bin Kasım
mülkine ve bir taraftan dahi mezbûr evli odalarına muttasıldır ve biri dahî mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ
olan miri kârbânsarây-ı cedîde muttasıl üç bâb dükkândır ki hudûdunun bir cânib-i deryâya ve iki ta-
1763
rafı tarîk-i âmme ve bir cânib-i kârbânsarây-ı mezbûre muttasıldır ve biri dahî iki bâb dükkândır ki
Hacı Bayram kerbânsarâyı dimekle kârbânsarâya muttasıldır iki cânib-i kârbânsarây-ı mezbûre ve iki
tarafı tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî dekâkîn-i mezbûreye muttasıl binâ olunan fevkânî ve tah-
tânî yedi bâb dükkândır vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘ ile şöhret bulub tahdîd ve ta‘rîften
müstağnîdir ve biri dahî bir evdir ki bir yer odasını ve bir furunu ve bir su kuyusunu ve bir bahçeyi
müştemildir hudûdu vâkıf-ı müşârun ileyhin vakfına ve bir cânib-i Hürrem Bey mülküne ve bir cânib-i
Yorgi veledi Yuvan mülküne ve bir cânib-i tarîk-i âmme mühtehîdir ve bir bölüğü dahi mahrûse-i Bur-
sada Arap Mehmet Mahallesi’nde vâkiʻ olan mâlûmu’l-hudûd yirmi sekiz bâb odanın ve bir börekçi
fırının ve bir şerbetçi dükkânının binâlarıdır arsalarının yılda doksan altı akçe mukâta‘ası vardır ve
mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olub hudûdunun bir tarafı Mehmet bin mülküne iki tarafı tarîk-i âmme ve bir
tarafı dahi tarîk-i hâssa müntehîdir dahi ekmekçi fırını ile iki bâb odadır ve mahrûse-i mezbûrede mer-
hûm ve mebrûr Abtal Mehmet Mahallesi içinde vâkiʻ olan mâlûmu’l-hudûd on sekiz bâb odadır ve bir
bölüğü dahi mahrûse-i Geliboluda el-Hâc Dizdar Mahallesi’nde vâkiʻ olan kârbânsarâyın binâsıdır
arsasının yılda Has Ahmet Bey vakfına verilir yetmiş akçe mukâta‘ası vardır hudûdunun bir tarafı
tarîk-i âmme ve bir tarafı deryâya ve bir taraftan dahi Mehmet nâm kimesnenin kızları Havva Hatun
ve Ferah Hatun mülklerine ve bir taraftan dahi dizdar dimekle ma‘rûf kimesne mülküne müntehîdir ve
bir sakf altında mâlûmu’l-hudûd otuz bâb dükkândır ve bir fırın-ı habbâzdır ve biri dahî Rumelinde
Nefs-i Kasaba-i Çorlu’da vâkiʻ olan mâlûmu’l-hudûd şirugan hanedir ve biri dahî yine Çorlu Kazâ-
sı’nda Karasekid nâm karyede Nehr-i Ergene üzere dâyir üç göz âsiyâbdır ve âsiyâb-ı mezkûr yanında
vâkiʻ olan iki çatma anbar ve bir mağaza ve bir çatma âhûr ve bir menzildir ki menzil-i mezkûr bir
ahuru ve fırını ve tahta havluyu müştemildir ve biri dahî Pınarhisar nâm kazâda Kurtköyü dimekle
ma‘rûf karyede nehir üzere dâyir bir göz âsiyâbdır yanındaki anbar ile ve bir bölüğü dahî sâbıkan zikr
olunan mahrûse-i Bergosta vâkiʻ olmuştur anlardan birisi mahrûse-i mezbûrede vâkiʻ olan ma‘lûmul
hudûd milk pazar yeridir ve biri dahî kurşun örtülü kargîr binalı elli üç bâb dükkândır dekâkîn-i mez-
bûrenin altısı medrese-i mezbûrenin sağ cânibinde altısı sol cânibinde vâkiʻ olmuştur on sekizi mezkûr
kârbânsarâya muttasıl on ikisi âti’z-zikr imâm evi ile müezzin evlerine muttasıldır ve on biri dahî
hamâm etrâfında vâkiʻ olmuştur ve birisi dahî zikr olunan câmi‘-i şerîfin solunda medrese-i mezkûre
yanında yol aşurusunda vâkiʻ olan çifte hamâmdır ve biri dahî hamâm-ı mezbûr kurbunda binâ olunan
şiruğanhânedir ve biri dahî mezkûr şiruğanhâne yanında vâkiʻ serhanedir ve biri dahî hamâm-ı mezbûr
civârında vâkiʻ olan bezirhânedir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede köprübaşında bir sakf altında
vâkiʻ olan şem‘hâne ve sabunhâne ve üç bâb debbağhânedir ve biri dahî hamâm-ı mezbûr yanında
vâkiʻ olan musakkaf samanlıktır ve biri dahî yine hamâm-ı mezbûr kurbunda otluk anbarı dimekle
ma‘rûf milk arz-ı hâliyedir ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri mütevellî süknâsı için mahrûse-i mez-
bûrede imâret kurbunda bir menzil binâ itdüler ki menzil-i mezbûr bir kule-i azimeyi ve iki evi ve
matbahı ve taşrasında iki odayı ve bir ahuru ve derûnu birûnu havlıları ve kenifleri ve mâ-i câriyi ve
su kuyusunu muhtevîdir ve medrese-i mezbûrede müderris olanlar süknâsı içün câmi‘-i mezbûr kur-
bunda bir menzil dahi binâ itdüler ki menzil-i mezbûr biribirine karşı ortası sofalı iki evi ve bir çarda-
ğı ve kileri ve fırını ve bahçeyi ve taşrada bir bâb odayı ve iki at ahırını ve iki âbhâneyi ve muhavva-
tayı muhtevîdir ve zikr olunan câmi‘-i şerîflerinde imam olanlar sâkin olmağı içün yine câmi‘-i mezbûr
kurbunda ortası sofalı iki evi ve birûnu bir odayı ve ahuru ve fırını ve kileri ve bahçeyi ve iki bab ke-
nifi ve muhavvatayı müştemil bir menzil binâ itdüler ve câmi‘-i mezbûrda hatîb olanlar süknâsı içün
yine câmi‘-i mezbûr kurbunda biribirine mukâbil ortası sofalı iki evi ve bir selamlığı ve bir ahuru ve
fırını ve sikâyeyi ve muhavvatayı muhtevî bir menzil dahi binâ itdüler ve câmi‘-i merkûmda müezzin
olanlar süknâsı içün câmi‘-i merkûme karîb bir örtü altında dört ev binâ itdüler her iki evin müstakil
1764
havlıları ve ortalarında selamlıkları âbhâneleri ve müşterek su kuyuları ve zikr olunan şehirde olan
binalarına meremmetçi olanlar sâkin olmağı içün şehr-i mezbûr içre eski mahallede bir havlı içre iki
ev binâ itdüler ki müstakil âbhâneleri ve müşterek kuyuları vardır bu zikr olunan menâzil ve müstegal-
lât bi-hudûdiha emakininde müte’âref olmağla tahdîd ve tavsîften müstağnîlerdir ve vâkıf-ı müşârun
ileyh hazretlerinin evkâfları bölüğünden bir bölüğü dahi mezkûr şehr-i Bergos Kazâsı’nda vâkiʻ olan
karyeler ve mezraʻalar ve mandıradır kurâ-yı mezkûreden birisi Saruhanlu nâm karyedir ve biri dahî
karye-i mezbûre sınırında vâkiʻ olan Ayvalu nâm karyedir ve biri dahî Örenlü nâm karyedir ve biri
dahî Ali Şeyh dimekle ma‘rûf karyedir karye-i mezbûreye Tatarlu dahî derler ve biri dahî Küçük Sar-
hanlı dimekle ma‘rûf bir mezraʻadır ve zikr olunan mandıra dahi Demircili nâm karye kurbunda vâkiʻ
ma‘lûmul-hâl mandıradır ki iki ahuru ve bir odası vardır ve mezkûr mandıra içinde müşârun ileyh
vâkıf hazretlerinin evkâfından otuz re’s su sığırı ve ikiyüz yetmiş altı re’s kara sığırı vardır ve biri dahî
kazâ-i Hayraboluda vâkiʻ olan Karye-i Sinanludur ve biri dahî Babaeskisi Kazâsı’nda Küçükalpli nâm
karyedir ve biri dahî kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan Büyükalpli nâm mezraʻadır ve karye-i mezbûre ile
mezraʻa-i mezkûre sınırında dâhil Düğüncü İli nâhiyesinde vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerini evkâfın-
dan nice mezraʻalar vardır mezâri’-i mezbûreden biri Alifakih mezraʻası dimekle ma‘rûf mezraʻadır ve
biri Muradhoca mezraʻasıdır ve biri dahî Menteşe mezraʻası dimekle ma‘rûf üç kıt‘a mezraʻadır ve biri
dahî Kasımpîri dimekle ma‘rûf mezraʻadır ve biri dahî Timuryeri zemini dimekle ma‘rûftur ve biri
dahî zemin-i İbrahim dimekle meşhûrdur ve biri dahî Sendil yeri dimekle meşhûr mezraʻanın nısf-ı
mu‘ayyenidir ve biri dahî Kırkkenisa Kazâsı’nda vâkiʻ olan beşbin re’s ganemdir ki müşârun ileyh
vâkıf-ı muhterem hazretleri ağnâm-ı mezbûre için mukâta‘a tarîkiyle ücret-i ma‘lûme ile kazâ-i mez-
bûrdan Tolye ve asıl Beylü nâm karyeler mâbeyninde bir ma‘lûmu’l-hâl kışlak ve döl dökmek için
çoban azmağı dimekle ma‘rûf bir ma‘lûmu’l-hâl yer Zağra Kazâsı’nda Sarıosman dimekle ma‘rûf bir
yaylak almıştır ve vâkıf-ı mûmâ ileyh hazretlerinin evkâf-ı şerîfelerinden biri kazâ-i Yanbolu’da kasa-
baya karîb Yakup Çelebi nâm kimesneden urusiyle iştirâ olunub sakf-ı vâhid altında Nehr-i Tunca
üzere dâir kendiler binâ itdikleri diğer beş göz âsiyâbdır cümle on göz olur cümlesinin hudûdu bir ta-
raftan nehr-i mezkûre ve bir taraftan koyun dolabı dimekle ma‘rûf Dizdar oğlunun vakıf değirmenle-
rine ve bir taraftan dahi Ali Çelebi ibn el-Hâc Mahmud nâm mütevellî mülküne ve iki taraftan dahi
tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî Rus Kasrı Kazâsı’nda vâkiʻ olan Akyazılı nâm karyedir ve biri
dahî kazâ-i mezbûrda olan umûrca nâm karyedir ve biri dahî kazâ-i mezbûrenin sınırında vâkiʻ olan
karye-i cedîddir ve biri dahî yine kazâ-i mezkûrda vâkiʻ olan Bayramşalu nâm karyedir ve biri dahî
kazâ-i mezkûrda karye-i mezbûre kurbunda vâkiʻ olub Piri Ağa nâm kimesneye intimâ‘ ile meşhûr
olan mâlûmu’l-hudûd mandıradır ki içinde bir değirmeni ve üç balıklağısı ve milk çayırı ve sazlığı ve
korusu ve kışlağı ve müte‘addit ma‘lûmu’l-hâl arâzi-i hâliyesi vardır ve hala ikiyüz otuz beş re’s su
sığırı ve iki yüz altmış üç re’s kara sığırı ve doksan altı re’s yundu vardır ve biri dahî Kasaba-i Varna’da
vâkiʻ olan ma‘lûmu’l-hâl bezzâzistandır ki yirmi altı bâb dükkânı ve onbeş mahzeni müştemildir ve
biri dahî kasaba-i mezkûrede zikr olunan bezzâzistan kurbunda vâkiʻ olan handır hân-ı mezbûr önünde
vâkiʻ olan altı bâb dükkândır ve biri dahî kasaba-i mezbûre kurbunda Sülüklü gölü dimekle ma‘rûf
nehir üzere dâir bir sakf altında iki göz âsiyâbdır ve yanında vâkiʻ olan bir kıt‘a milk çayırı ve iki çat-
ma anbar ve bir kıt‘a bostanlık ve dahi bazı eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmireyi müştemil bir menzil-
dir ki cümlesinin hudûdu mekânlarında ma‘rûftur ve biri dahî kasaba-i mezbûre karîb Batva nâm nehir
üzere dolapla dâir bir âsiyâbdır yanında olan milk çayırı ve bostanlığı ile hudûdu mekânında müte‘â-
riftir ve biri dahî kazâ-i Balçıkta kasaba içinde bezzâzistan üslûbunda vâkiʻ olan bir binâdır ki kırk
sekiz bâb dükkânı ve yirmi dört bâb fevkânî odayı ve on mahzeni ve on kenifi muhtevîdir ve biri dahî
Tekfur Köyü Kazâsı’nda Hisarlık dimekle ma‘rûf Mangalya nâm karyede vâkiʻ olan mâlûmu’l-hudûd
1765
on iki bâb dükkân ve bir mahzen ve bir ekmekçi fırınıdır ve biri dahî liva-i Üsküpte Köprülü Kazâsı’n-
da Kasabası’na karîb merhûm Han Sultân muhâllefatından elli beş bin akçeye satın alınıp Nehr-i
Vardar üzere dâyir ma‘lûmu’l-hâl bir sakf altında on göz âsiyâbdır âhûr ile ve biri dahî kazâ-i mezkûr-
da vâkiʻ olub zikr olunan değirmenler kurbunda olan mâlûmu’l-hudûd çeltikliğidir ve biri dahî yine
kasaba-i mezbûreye karîb Nevesel nâm karyedir ve biri dahî karye-i mezbûrede vâkiʻ olan menzildir
ki iki evi ve ortalarında bir sofayı ve üç anbarı ve bir ahuru ve diğer tahtânî evi ile çardağı ve muhav-
vatayı ve bahçeyi müştemildir ve karye-i mezbûrede zirâ‘at ve hirâset için on nefer câriye alınub biri-
birine tezvîc olunub cümlesi vakf olub menzil-i mezbûrda iskân olunmuştur ve zikr olunan kullardan
ve câriyelerden birisi fevt olub yahut ibâk iderse mâl-ı vakf ile yerine biri dahî alınub vech-i meşrûh
üzere tezvîc olunub adet-i mezkûr tekmîl oluna deyu şart itdüler ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda
vâkiʻ olan Neveçan nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i İştip Kasabası’na karîb mevzi‘de Berağanice
nâm nehir üzere dâir bir sakf altında sekiz göz âsiyâbdır anbar ile ve ma‘lûmu’l-hâl mezâri‘ ile cüm-
lesi bir had içinde dâhil olub mufassalan sınırnâmesinde mastûrdur ve biri dahî liva-i Selanik’te Lan-
gaza nâhiyesinde Üçgazili nâm karyedir ve biri dahî karye-i mezbûre kurbunda Halil Paşa Sarayı di-
mekle ma‘rûf karyedir ve bu karyede dahi zirâ‘at ve hirâset için on kul ve on câriye vakf olunub
biribirine tezvîc olunub şerâit-i sâbıkân bunlarda dahî riʻâyet oluna deyu tasrîh itdüler ve evkâf-ı
şerîfelerinden biri dahî defter-i hâkânide karye-i mezbûreye tâbiʻ tahrîr olunub lâkin muhtelif kazâlar-
da vâkiʻ olan on bir kıt‘a milk mezraʻa ve dokuz kıt‘a milk çayır ve üç kıt‘a otlak ve bir değirmen
ocağı ve bir kışlak ve bir yaylak ve bir bahçedir ki cümlesinin hudûdu sınırnâmesinde mastûrdur ve
biri dahî karye-i mezbûrede vâkiʻ olan ma‘lûmu’l-hâl mandıra ve içinde olan iki yüz altmış re’s su
sığırı ve üç bin altı yüz re’s koyunu ile ve biri dahî Sidrekapısı Kazâsı’nda Kayapınar nâm mevzi’de
vâkiʻ olan Pazar-ı Cedîd dimekle ma‘rûf karyedir biri dahî karye-i mezbûre dâhilinde olan kerbân-
sarâydır ve civârında olan bâb dekâkîn üç bâb esirci odaları ve yektâ hamâm ve galle anbarı ve üstün-
de olan çardak ve bir âhûr ve üstünde iki karşûyî evle ve yanlarında olan sofalar ve cümleyi muhît bir
taş dıvardır ve zikr olunan fevkânî evlerde vakıflarının kendi câbileri sâkin ola deyu şart itdüler ve
vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri pazar-ı mezbûre uru olub pazara gelen kimesneler isti‘mâl etmeği içün
mezkûr kârbânsarây civârında merhûm Kasımpaşa Evkâfı’ndan her senede yüz yirmi akçe mukâta‘a
ile iki kıt‘a yer istîcâr idüb akçesini Nefs-i Sidrekapısı’nda Serrâclar Çarşısı’nda dereye müntehî olan
mevzi‘deki vakıf dükkânlarının icâresinden taʻyîn itdüler ve buyurdular ki mütevellî vech-i meşrûh
üzere ehl-i pazara mer‘a olmağı içün her zamanda zikr olunan kıt‘aları ecr-i misli ile istîcâr eyliye
mezkûr kıt‘aların birisi altı dönüm yerdir ve hudûd-ı erbaʻası mezkûr kârbânsarây köşesine Yüzbik
nâm karyeden gelen yola ve sâbit ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl Karaağaçlar dimekle ma‘rûf mevzi‘a
ve Pasko veledi Veykona nâm zimmî mezraʻasına ve mekâbire müntehîdir ve biri dahî yine altı dö-
nümdür hudûdu cevânib-i erbaʻadan Dimitri ve Todore veledi Yorgo nâm zimmîler mezraʻasına ve
şâri‘-i azâmi müntehîdir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda ve mevzi‘-i mezkûrda vâkiʻ olan Akritor
nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i mezkûrda vâkiʻ olan Lancor nâm karyedir ve biri dahî kazâ-i
mezkûrda vâkiʻ olan Eğribucak nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i mezkûrda vâkiʻ olan Beşikılıca-
sı nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i mezkûrda vâkiʻ olan Halil Paşa Ormanı dimekle ma‘rûf mev-
zi‘de zikr olunan beş karye ve Pazar-ı cedîd yeri cümlesi bir had içinde dâhil olub hudûdu sınırnâme-
sinde meşrûhtur ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan Ayanikola nâm karyedir ve biri dahî yine
kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan Margardik nâm-ı diğer Doksanyılan nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i
mezbûrda vâkiʻ olan Metangic nâm karyedir ve biri dahî Paşada Timurhisar Kazâsı’nda vâkiʻ olan
Verayna nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan Kamaryot nâm karyedir ve biri
dahî kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan Leftori nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan
1766
İspatoh nâm karyedir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olan İsfendal nâm karyedir zikr olunan
karyeler bir yerde olmağla bir had içinde tahdîd olunmuştur ol had sınırnâmede mufassal ve mastûrdur
ve biri dahî Savyak nâm karyedir Kamaryot nâm mezraʻa ile ve biri dahî kazâ-i mezbûrda vâkiʻ aşır
çeltikliğidir zikr olunan karyelerin vesâir asnâf-ı evkâf ve ecnâs ve ahbâsın ekserinin hudûdu mufassal
ve meşrûh hudûdnamelerinde mezkûrdur ve zikr olunan asnâf-ı evkâf-ı meşrûhati’l-evsâftan gayri
müşârun ileyh vezîr-i kesîrü’l-afdal hazretleri mâl-ı helâlinden yed-i ehl-i emvalinden mâh-ı devvâr ve
mehr-i sipâr gibi yüz bin tâmmu’l-vezn ve sâhibi’l-a‘yâr dinar ki nısfı elli bin altın olur ifrâz idüb
hümâm-ı mümtâz imâm-ı Züfer aleyhi’r-rahmeti ve’r-rıdvân menehu’llâhi’l-ekber re’yi üzerine vakıf
ve habs itdüler bu sınıf mütevellîsi zabt ve tasarruf edecek müstegallât-ı evkâftan birisi Tmeşvar vilâ-
yetinde Çanat Sancağı’nda Biçkerek varoşunda Beyi dimekle ma‘rûf nehir üzere dâyir dört göz âsiyâb
ile bir göz dinktir ve biri dahî zikr olunan Biçkerek etrâfında vâkiʻ Dolanalemir nâm karyedir biri dahî
mevzi‘-i mezkûrda olan Seloş nâm mezraʻadır biri dahî Urluhat nâm mezraʻadır ve biri dahî mevzi‘-i
mezkûrda olan Odvarnak nâm mezraʻadır ve bir bölüğü dahî nefsi varoş-ı Biçkerektir ve taşrasında
olan Biçaşka ve Taska ve Torka ve Havsanink ve Beska ve Potoş cümle bir had içinde dâhil olub taf-
sîli hudûdnâmesinde mastûrdur ve biri dahî hadd-i mezkûr içre ra’y olunur iki bin beş yüz re’s koyun-
dur ve biri dahî iki yüz elli beygir ve esbi madedir ve biri dahî altıyüz re’s kav ve on bir re’s câmustur
ve dahi zikr olunan beygirler ve bunlar ve kara sığırları cemî‘an ol had içinde ra’y olunurlar ve biri
dahî zikr olunan mahrûse-i Biçkerek varoşunda binâ itdikleri hamâm-ı safâ encâmdır ve biri dahî
hamâm-ı mezbûr kurbunda binâ itdikleri yirmi iki bâb dükkândır ve biri dahî mezkûr hisar-ı Tmeşvar
içre vâkiʻ olan beş bâb dükkândır ve biri dahî yine mevzi‘-i mezkûrda vâkiʻ olan menzildir ki menzil-i
mezbûr altı bâb dükkânı ve müte‘addit evleri ve kenifi ve muhavvatayı muhtevîdir ve biri dahî varoş-ı
Rekaşta Nehr-i Tamaş üzere vâkiʻ olmuş iki göz âsiyâbdır ve bir bölüğü dahî kal‘a-i pulad-nihâd Bel-
gırad varoşunda Ferhad Paşa Câmi‘-i Mahallesi’nde binâ itdikleri han’dır havlısı içinde olan cemi’-i
müştemilatı ile ve mevzi‘-i mezbûrda binâ itdikleri bezzâzistandır ve zikr olunan bezzâzistanın cânib-i
garbîsinde olan dört bâb dükkândır ve şimâlinde binâ itdikleri yirmi bir bâb dükkânı kebîr ve iki bâb
dükkân-ı sağîrdir ve bezzâziye-i mezkûrenin cânib-i kıbelîsinde binâ itdikleri sağir ve kebîr iki bâb
dükkândır ve mevzi‘-i mezkûrda vâkiʻ olub zikr olunan hanın cânib-i kıbelîsinde binâ itdikleri yirmi
altı bâb dükkân-ı kebîr ve bir bâb dükkân-ı sağîrdir ve mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olub hân-ı mezkûr
ahurunun cenûbunda vâkiʻ olan on dört bâb dükkândır ve yine mevzi‘-i mezkûrda hân-ı mastûr ile
ahur-ı mesfûr mukâbelesinde vâkiʻ olan otuz iki bâb dükkân ile bir bab zîr-i zemîndir ve yine mevzi‘-i
mezkûrda bezzâzistan-ı sâlifu’l-beyân mukâbelesinde binâ olunan beş bâb dükkândır ve mevzi‘-i
mezkûrda ebniye-i mezkûreye muttasıl menzildir ki iki evi ve iki ocaklı hücreyi ve havluyu muhtevî-
dir ve biri dahî binâ-i mezbûr kurbunda vâkiʻ olan arz-ı hâliyedir hudûdu bir taraftan - mülküne ve bir
taraftan – mülküne ve bir taraftan – mülküne müntehîdir ve biri dahî kal‘a-i mezbûrenin iskelesi tara-
fında olan arz-ı hâliyedir hudûdu bir taraftan – mülküne ve bir taraftan – mülküne müntehîdir ve biri
dahî Bosna Sancağı’nda Vşegırat Kazâsı’nda Beşvik ve Dolnegostil ve Mirsove nâm karyelerdir ve
biri dahî mevzi‘-i mezbûrda vâkiʻ olan Mirsova akıncıları ve Vekadra’ çiftliğidir hudûdu sınırnâmesin-
de mastûrdur ve biri dahî sâlifu’z-zikr Kasaba-i Vşegırat’ta binâ olunan imâret kurbunda elli dört adet
dekâkîndir hudûdu mahallinde ma‘lûm olmağın tahdîd ve ta‘rîften müstağnîdir sınıf-ı sâlis müstegal-
lât bunlardır ki zikrolunur sınıfı mezbûr mütevellîsinin taht-ı tasarrufunda olan müstegallâttan birisi
mahrûse-i Haleb içinde Cellum dimekle ma‘rûf mahallede sûk-ı saktiyye kurbunda müceddeden binâ
olunan hân-ı râsihu’l-bünyândır ki tahtânî elli bâb mahzeni ve fevkânî yetmiş yedi bâb mahzeni ve
kapusu üstünde binâ olunan kayseriyyeyi ki yirmi üç bâb mahzeni müştemildir ve yine mevzi‘-i
mezkûrda zikr olunan saktiyye pazarının fevkinde ihdâs olunan binâdır ki on beş bâb mahzeni ve bir
1767
bâb gümrükhâneyi ve ahuru muhtevîdir ve yine mevzi‘-i mezkûrda hân-ı mezbûre muttasıl ihdâs olu-
nan iki çarşıdır ki cümlesi yüz yirmi dükkânı muhtevîdir cem’an hân-ı mezbûrûn ve ahurdan gayrı
tahtânî ve fevkânî derûni birûnu mahzenleri ve dükkânları ve gümrükhanesi üç yüz kırk dört bab olur
on üç âlî kubbe altında ve bir büyük havlısı dahi vardır bu cümlenin hudûdu bir taraftan tarîk-i âmme
ve bir taraftan abacılar çarşısına ve bir taraftan tâife-i efrenc sâkin olduğu Hân-ı Şeybânî dimekle
ma‘rûf hana ve bir taraftan mezkûr sûk-i saktiyyeye müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede
sabuncular çarşısının ardında vâkiʻ olub şir’ ile iştirâ olunan sûki’d-dehşe dimekle ma‘rûf sûkdur ki iki
cânibinde seksen bir bâb dükkânı müştemildir hudûdu kıbleten attarlar çarşısına ve şarkan Hirbik ha-
nına ve şimâlen ayanı Halebten Mehmet Şerabânî dimekle ma‘rûf kimesnenin evine ve garben sabun
pazarı dimekle ma‘rûf çarşıya müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbûre içinde Camiu’l-atruş Mahal-
lesi’nde ferah nâm kimesneden şirâ-i sahîh ile iştirâ olunan kayseriyyedir ki yirmi bâb tahtânî mahze-
ni ve on yedi bâb fevkânî mahzeni ve bir su kuyusunu muhtevîdir hudûdu kıbleten Haremeyn-i Şerî-
feyn mesâlihi içün vakf olunan hana ve şarkan ve şimâlen tarîk-i âmme ve âti’z-zikr boyacı dükkânına
ve garben mezâr-ı Seydi gavsa müntehîdir ve biri dahî yine kaysariyye-i mezkûre kapusuna muttasıl
olub şirâ-i şer‘î ile iştirâ olunan bir bâb boyacı dükkânı ile bir ekmekçi fırınıdır hudûdu kıbleten ve
garban mezkûr haremeyn vakfı olan hana şimâlen kaysariyye-i mezkûreye şarkan tarîk-i âmme mün-
tehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbûre Halebte mahalle-i Melendide sûk-ı decâc içre vâkiʻ olub Hân-ı
Maraşî dimekle meşhûr handır ki yirmi dokuz fevkânî mahzeni ve yedi bab tahtânî mahzeni ve iki bâb
kemer ve hân-ı mezbûrun cidâr-ı garbîsinden çıkarılmış on bir bâb dükkânı ve bir sâha-i semâviyyeyi
müştemildir hadd-i kıbelîsi el-Hâc Şehab bin Mehmed en-Neccâr hatutuna tamâmı dâr-ı acemi dârına
ve şarkan el-Hâc Mehmet ibnü’l-Ahdeb dârına tamâmı el-Hâc Alâeddin ibn el-Hâc Muhyiddin mülkü-
ne ve şimâlen el-Hâc Osman bin Abdurrahman dârına tamâmı Ömerşah bin Hasan Mısri dârına ve
garban tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede Abacılar çarşısının sakk-ı
şarkîsinde vâkiʻ olan birbirine mülâsık iki dükkândır hudûdu kıbleten merhûm Dukakinzâde Mehmet
Paşa’nın Vakfı’na şarkan sûk-i nuhâsine şimâlen ve garben tarîk-i âmme mühtehîdir ve biri dahî sû-
ki’l-hevâ dimekle ma‘rûf çarşıda vâkiʻ olan bir ekmekçi fırını ile üç bâb dükkân ve altı fevkânî odadır
cümlesinin hudûdu kıbleten Ömer bin Şeyhu’s-sûk mülküne ve şarkan tarîk-i âmme şimâlen vâkıf-ı
müşârun ileyh hazretlerinin vakfına garben Nureddini’s-Sâbûnî nâm kimesnenin vakıf hanına mün-
tehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede müceddeden binâ olunub zikr olunan hân-ı kebîr kur-
bunda vâkiʻ olub penbe dimekle ma‘rûf binâdır ki yedi kemeri ve iki cânibinde sofaları ve iki kapuyu
müştemildir hudûdu kıbleten vâkıf-ı müşârun ileyh vakfına ve şarkan arz-ı hâliye-i mümtâzeye ve
meşin furuşlar sûkı dimekle ma‘rûf sûka ve garban tarîk-i âmme ve sûki’l-cibâle müntehîdir ve biri
dahî yine mahrûse-i mezbûrede mezkûr sûk-ı saktiyyede vâkiʻ bir bâb dükkândır ki Şemsüddin ibn
Nahit dimekle şâyi‘ kimesnenin olmağla ma‘rûf bir mahzeni dahi vardır hudûdu kıbleten tarîk-i âm
şarkan Mehmet bin el-Mar‘aşî dimekle ma‘rûf ehli ilmin mülküne şimâlen sûk-ı erdama garban tarîk-i
âmme müntehîdir. Ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûre-i Haleb’te sûk-ı mankûse içre vâkiʻ olub şirâ’-i
şer‘î ile iştirâ itdikleri hânutân-ı mütelâsikândır hudûdu kıbleten vakıf mehâzine şarkan Mevlânâ Ali
bin dükkânına ve şimâlen ve garben tarîk-i âmme mühtehîdir ve biri dahî mezkûr hân-ı kebîrin tarafı
garbîsinde vâkiʻ olan ma‘lûmu’l-hâl bakkal dükkânıdır ve biri dahî mahrûse-i mezbûrede hân-ı kebîr
kurbunda bir menzildir ki kahvehâne dimekle iştihâr bulmuştur hudûdu kıbleten ve şarkan ve garban
müşârun ileyh hazretlerinin vakfına şimâlen tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbûre-
nin derûnunda Debbağhâne-i Atîk Mahallesi’nde altı kemer üzere müceddeden yapılmış bir binâdır ki
içinde iki mahzeni ve bir bâb dükkânı ve ahuru ve su kuyusunu ve iki katır değirmeni muhtevîdir ve
biri dahî yine mevzi‘-i mezkûrda bir havlı içinde dört kemer üzere binâ olunmuş bir bab ekmekçi fırı-
1768
nıdır içindeki su kuyusuyla zikr olunan binâların hudûdu tarîk-i âmme ve vakf-ı yâhûd dimekle ma‘rûf
bostana ve vâkıf-ı müşârun ileyh vakfına ve el-Hâc Abdal dimekle ma‘rûf kimesnenin dükkânına
müntehîdir ve biri dahî yine mevzi‘-i mezkûrda ihdâs olunan bir bâb bakkal dükkânıdır dükkânı mez-
bûrun hudûdu kıbleten ve garben tarîk-i âmme ve şarkan müşârun ileyh paşa-yı ruşeni re’y hazretleri-
nin vakfına ve şimâlen Mescid-i Ömeri’ye mürûr iden tarîk-i âmme müntehîdir ve biri yine mevzi‘-i
mezkûrda dört kemer üzere binâ olunmuş iki bâb mahzendir ve bir dükkân ve katır ile döner şirrugan
ma’sarasıdır içinde vâkiʻ olan su kuyusuile hudûdu kıbleten tarîk-i âmme şarkan el-Hâc Mehmet bin
İmran mülküne şimâlen tarîk-i âmme garban hâlâ mezkûr olan dükkâna müntehîdir ve biri dahî yine
mahrûse-i mezbûrede eski Debbağhâne Mahallesi’nde vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan bostan-ı
Yahudyan dimekle ma‘rûf milk bostandır hudûdu kıbleten vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin evkâfı-
na şimâlen ve garben Yahudiler Mahallesi dimekle ma‘rûf ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl mevzi‘a ve
şarkan tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede Sûk-ı Mankuse kurbunda Sa-
mansat Mahallesi’nde Bali Paşa merhûm hâtunundan iştirâ olunan menzildir ki müte‘addit büyûtu
olub hudûdu kıbleten Câmi‘-i Haddadine ve şarkan Abdurrahman Hamâmı dimekle meşhûr hamâma
ve şimâlen İbrahim Çelebi evlerini ve garban Hacı Ömer bini Akrep kaysariyesine muttasıldır ve biri
dahî mahrûse-i Haleb’te Bâb-ı Antakya birûnunda cisr-i lahîf dimekle ma‘rûf mahallede vâkiʻ olub
Nehr-i Kuveyk üzere müceddeden binâ olunan debbağhânedir ki elli üç bâb tahtânî dükkânı ve ellise-
kiz bâb fevkânî mahzeni ve şimâlen tarafı vâkiʻ olan kapusu içinde iki bâb bakkal dükkânını ve bir
sakiyeyi müştemil havlıyı muhtevîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede babı mezkûr birûnunda
müceddeden binâ olunan iki hamâmdır ki biri debbağlara mahsûstur ve taraf-ı şimâlîsinde beş bâb
dükkân ve bir bab ekmekçi fırını ve fırının üstünde dört bâb oda ve hamâma muttasıl fevkânî köşk ve
bir tahtânî börekçi fırını ve havlısında müte‘addit dut ağacı ve havuz ve hamâmın dolabı vardır ve biri
dahî yine bâb-ı mezkûr birûnunda mevzi‘-i mezkûrda müceddeden binâ olunan han-ı âlidir ki tahtânî
kırkbir bâb mahzeni ve fevkânî ellibeş bâb mahzeni ve bir kargîr ali ahuru ve ahurun üstünde otuz bâb
fevkânî mahzeni ve han kapusunun üstünde bir kubbe altında dört bâb mahzeni ve dört sofayı ve kapu
içinde dört bâb dükkânı ve havlısının ortasında bir çeşmeyi ve çeşmenin üstünde bir murabba‘ köşkü
müştemildir hân-ı mezbûrun taşrasında hana muttasıl ondokuz bâb dükkân ve karşısında yirmi dokuz
bâb dükkân ve şimâlîsinde yedi bâb dükkân ve kıble tarafında dört bâb dükkân ile cemî‘an yüz otuz
bâb oda ve altmış üç bâb dükkân olur ve biri dahî yine mevzi‘-i mezkûrda hân-ı mezbûre muttasıl
galle pazarı olması içün mecre-i feleke hemser otuz beş bâb âlî kemer üzere yapılmış binâdır ki ana ol
vilâyette arsa dahî derler bina-i mezbûrun hanı müştemildir ki hân-ı mezbûrun tuli seksen zirâ‘ ve arzı
yirmi zirâ‘dır ve bir su kuyusunu müştemildir cânib-i kıbelîsinde olan dört bâb dükkânla ve cânib-i
şimalinde tahtânî oda ile mufassalan zikr olunub müceddeden binâ olunan ebniyyenin cümlesi bir
yerde vâkiʻ olub hıfz için kıble ve şimâl semtlerinde demir pençereli iki âli kapu vazʻ olunmuştur
cümlesinin hudûdu kıbleten Mehmet ibn eş-Şehni’l-Mısrî cüneynesine ve tarîk-i âmme ve şarkan sûr-ı
Halebe ve şimâlen tarîk-i âmme ve Za‘lı Câmi‘ine ve el-Hâc Derviş dimekle ma‘rûf kimesne hanına
ve Mansur bin Hatab veresesin yedinde olan kaysariyyeye ve garben Nehr-i Kuveyke müntehîdir ve
biri dahî mevzi‘-i mezkûrda zikr olunan debbağhânenin cânib-i garbîsinde nehr-i mezbûr üzere vâkiʻ
olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan üç göz âsiyâb ve üç mahzen bur havlıdır zikr olunan âsiyâblarının
ikisi su ile ve birisi katır ile dâyirdir ve müşârun ileyh vâkıf hazretlerine intimâ‘ ile şöhret-i kâmile
bulub tahdîd ve ta‘rîften müstağnîdir ve biri dahî yine mevzi‘-i mezkûrda zikr olunan debbağhâne ve
han ve hamâm ortasında vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan bezzâzistan ki bostan-ı Haciş dimekle
ma‘rûftur içinde olan eşcâr-ı müsmiredir ki ve çardak ve dolap ile hudûdu kıbleten vâkıf-ı müşârun
ileyh vakfına ve şarkan tarîk-i âmme ve şimâlen el-Hâc Mehmet İbn […] hanına ve Balaban Câmi‘ine
1769
ve garban hân-ı ferâvine ve tamâmı vâkıf-ı müşârun ileyh vakfına müntehîdir ve biri dahî şirâ’-i şer‘î
ile iştirâ olunub sâbıkan bostan-ı mezbûrdan ifrâz olunan tulan elli zirâ‘ arzan yirmi dört zirâ‘ bir kıt‘a
bostandır ki içinde enva’-ı muhtelifeden eşcâr-ı müsmiresi vardır hudûdu kıbleten ve şarkan bostanı
mezkûr kısmının hadd-i ma‘lûmuna ve şimâlen vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin vakfına ve garban
Nehr-i Kuveyka müntehîdir ve biri dahî arz-ı hâliye-i mezbûr kurbunda vâkiʻ menzildir ki varaka di-
mekle ma‘rûftur hudûdu şarkan tarîk-i sâlik ve suru Haleb ve şimâlen sokak-ı ma’ ve tahuru vakfı
mısrı nur ve garban Nehr-i Haleb ve kıbleten Tercüman Alâeddin mülküne müntehîdir ve biri dahî yine
mevzi‘-i mezkûrda müceddeden binâ olunan küçük handır ki fevkânî ve tahtânî kırk dört bâb hücreyi
ve ahuru ve iki bab buğday anbarını ve kapusu üstünde fevkânî kaayı ve kaa içinde iki bâb odayı ve üç
eyvanı ve havlısı içinde çeşmeyi müştemildir cümlesini hudûdu kıbleten tarîk-i âmme ve sâlifu’z-zikr
hamâma ve Câmi‘-i Za‘lı dimekle ma‘rûf câmi‘-i şerîfe ve şarkan tarîk-i âmme ve meydan dimekle
ma‘rûf ve mümtâz mekâna ve şimâlen sâha-i Heyzem Furuşan dimekle meşhûr ve ma‘lûmu’l-hâl
mevzi‘a ve bir taraftan dahi mekâbir-i müslimîne dahî Şehade bin Mükehhal Sâbûni’nin evlerine mün-
tehîdir ve müşârun ileyh vezîr-i sâhibü’t-tedbîr hazretlerini evkâflarından bir bölüğü Nefs-i Antak-
ya’da vâkiʻ olmuştur biri mahrûse-i Antakya’da vâkiʻ olmuştur biri mahrûse-i Antakya’da Câmi‘-i
kebîr Mahallesi’nde vâkiʻ olan bezzâzistandır ki yeri beytü’l-mâl cânibinden tarîk-i şer‘î ile satun alub
kendisi müceddeden binâ olunmuştur yüzer bâb dükkânı müştemildir kapusu önünde bunlardan zâyid
iki bâb dükkânı dahi hudûdu üç taraftan tarîk-i âmme ve bir taraftan suki atika müntehîdir ve biri dahî
yine mahrûse-i mezbûrede ibn Debos Mahallesi’nde müceddeden binâ olunan handır ki yirmi iki bab
tahtânî mahzeni ve yirmi sekiz bâb fevkânî mahzeni ve ahuru muhtevîdir kapusu önünde iki ba dükkân
ile hudûdu iki taraftan müşârun ileyh vakıf hazretlerinin vakfına ve bir taraftan tarîk-i âmme ve sûk-ı
şehr-i mezbûre ve bir taraftan Hasan Bey ibn Abdulmuin hamâmına müntehîdir ve biri dahî yine mah-
rûse-i mezbûrede meydan kurbunda vâkiʻ olub hudûdu cevânib-i erbaʻadan tarîk-i âmme müntehî olub
müceddeden binâ olunan hamâmdır ki hamâm-ı sakâ dimekle şöhret bulmuştur ve biri dahî yine mah-
rûse-i mezbûre kazâsında şehr-i mezbûre karîb mevzi‘de cisr-i Antakya yanında Nehr-i Âsi üzere dâir
müceddeden binâ olunan dört göz âsiyâbtır ki me‘âlî dimekle şöhret bulmuştur ve bir çeltik dingi ve
bir balıklağıdır cümlesinin hudûdu kıbleten ve şarkan nehr-i mezbûre ve şimâlen tarîk-i âmme ve gar-
ban mekâbir-i müslimîne müntehîdir ve biri dahî Medîne-i Antakya’da Şeyh Ali Mahallesi’nde vâkiʻ
olan masbatadır hudûdu içre vâkiʻ olan ebniyyesiyle ve cemî‘-i alât ve edevât ve hudûd ve hukûku ile
hudûdu kıbleten vakf-ı havânîte ve şarkan ve garban ve şimâlen tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî
mahrûse-i Haleb’ten Biretü’l-fırat dimekle ma‘rûf kasabanın sukında vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ
olunan bezzâzistandır ki üç demirli kapusu olub doksan bâb dükkânı müştemildir hudûdu kıbleten
ümera sâkin olduğu dar-ı ma‘rûfeye ve şarkan Kadir Sinan dimekle ma‘rûf kimesnenin hamâm-ı nave
şimâlen mezbûr Sinan dükkânlarına ve garban tarîk-i âmme müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbû-
re kazâsına tâbiʻ Cebel-i Sem‘an dimekle ma‘rûf nâhiye muzâfâtından Kefribestin dimekle meşhûr
karye arâzisinin yirmi dört kıratından on buçuk kıratı karye-i mezbûrenin hudûdu kıbleten Kazba di-
mekle ma‘rûf karyenin arâzi-i ma‘lûme-i mümtâzeti’l-hudûduna şarkan Nâkıdü’l-Kuds dimekle
benâm karyenin arâzi-i ma‘lûme-i mümtâzeti’l-mahdûduna şimâlen Arzu nâm karyenin arâzi-i mü-
te‘ârifeti’l-hudûduna garban Harsa nâm mezraʻanın arâzi-i mümtâze-i ma‘lûmesine müntehîdir ve biri
dahî kazâ-i Kiliste Mıh Nâhiyesi’nde vâkiʻ olub sekiz yüz elli filuriye iştirâ olunan Südne nâm milk
karyedir ki hudûdu kıbleten karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Hârûniyye arâzisi mâbeynini fasl ey-
liyen karize şimâlen karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Haleb Sacvar arâzisi fâsıl olan hacer-i kebîre
şarkan karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Lola arâzisi fâsıl olan vâdi-i kebîr ile hacer-i kebîre garban
arâzi-i Karye-i Romeki mâbeynini fasl eyliyen vâdi-i kebîre müntehîdir ve biri dahî yine Kilis nâm
1770
belde tevâbi‘inden Azâz nâm nâhiye içre vâkiʻ olan Berail nâm karyedir içinde olan büyût-ı müte‘ad-
didesi ve mesâkin-i tayyibesi ve hamâmı ve bostanı ve kermi ve addi ve şumarı ma‘lûm eşcâr-ı müte-
nevviati’s-simârı ve müte‘addit ahuru ile ve elli üç adet envâʻından bakri ile hudûdu nâhiye-i mezbû-
rede vâkiʻ olan Karye-i Toybak ve Karye-i hatimlât arâzisine müntehî olub mâbeynlerinde sâbit ve
mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl eşyâ-i fâsıla vardır ve şarkan yine nâhiye-i mezbûrede vâkiʻ Karye-i Müre-
feşta arâzisine müntehî olub mâbeynlerinde vech-i meşrûh üzere eşyâ-i fâsıla vardır ve garban yine
nâhiye-i mezbûrede vâkiʻ Karye-i Merelfel arâzisine ulaşır mâbeynlerinde vech-i mezkûr üzere fâsıla
vardır ve şimâlen halîfe-i hazret-i melik-i vedûd fahru’l-enbiyâi’l-kirâm hazret-i Davud aleyhi’s-selâm
makâmı fukârasına vakf olan mezraʻatü’ş-şeyh dimekle ma‘rûf karye arâzisine muttasıl olub mâbeyn-
lerinde vech-i merkûm üzere eşyâ-i fâsıla vardır ve biri dahî A‘zaz Kazâsı’nda Şabat Nâhiyesi’nde
vâkiʻ olan Karye-i Mervâniyye’nin yirmi dört kıratından on sekiz kıratıdır hudûdu kıbleten mesîl-i
mâya giderek bir seng-i siyaha müntehî olur ve şarkan bir dağa müntehîdir giderek ıstablına müntehî
olur ve şimâlen şeçer-i inâbe giderek hacer-i esvede müntehî olur ve garben hacer-i esvede müntehîdir
ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrede Çom dimekle ma‘lûm nâhiyede vâkiʻ olan Karye-i Muhammediy-
ye’dir hudûdu kıbleten Nehr-i Akrine giden tarîk-i âmme ve şarken nehr-i mezbûre ve şimâlen karye-i
mezbûreden Karye-i Madaba arâzisinden geçüb Karye-i Keferyuna’ya varan tarîk-i âmme ve andan
iki Aktaşlara giderek mezkûr taşların şimâlîsinden mürûr idüb hadd-i ma‘lûm Karye-i Çendrasa ve
garben hadd-i ma‘lûm ve Karye-i Saye ve hadd-i ma‘lûm Karye-i Keferyunaya ve Nehr-i Akrine mün-
tehîdir ve biri dahî kazâ-i Rumkale muzâfâtından Ayranpınarı dimekle ma‘rûf karyenin nısf-ı şâyi‘idir
hudûdu kıbleten Beşağaç ziyâreti dimekle ma‘rûf mekâbire ve şarkan Çörektepe dimekle ma‘rûf tepe-
ye ve şimâlen Unk (Unur) nâm karyeden gelen tarîk-i âmme ve garban Mağara-i Saîde ve dağ tepesine
ve vâdiye müntehîdir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûre tevâbi‘inden Rumilin nâm karyenin yirmi dört
kıratından on dört kıratıdır hudûdu kıbleten vâdi-i kebîre ve şarkan Tahakümuri nâm karyeye giden
yola ve şimâlen kenise-i garbiyyeye ve kesmeye ve vâdiye ve garban Nehr-i Fırat’a müntehîdir ve biri
dahî iki yüz elli filuriye iştirâ olunub kazâ-i mezbûr muzâfâtından Ma‘âdin dimekle ma‘rûf karyenin
yirmi dört kıratından yedi kıratıdır karye-i mezkûrenin hudûdu Nehr-i Üryana (Arabana) ve şarkan
üzere ve şimâlen hayid oyumuna ve üzere Vardil nâm karyeye giden tarîk-i âmme ve karye-i mezbû-
reden gelen nehre ve Hacı Hızır âsiyâbına ve garban Nehr-i Erdile müntehîdir ve biri dahî yine etrâf-ı
Haleb’te Dirkuş nâm kazâ muzâfâtından Kefrihind dimekle müte‘ârif karye arâzisinin arâzi-i ma‘lû-
me-i mümtâzeti’l-hudûduna şarken cebele şimâlen Karye-i Ebi Talha’nın arâzi-i ma‘lûmu’l-hudûduna
tamâm hadd-i şimâl mezraʻa-i Tavaştik hudûdu ma‘lûme-i mümtâziyyesine garban Karye-i Bünyan’ın
arâzi-i ma‘lûme-i mümtâziyyesine tamâmı Karye-i Humeyriyye’nin (Hamîriyye’nin) arâzi-i ma‘lû-
me-i mümtâzesine müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûre muzâfâtından Nâhiye-i Kayseriy-
ye’de şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan Karye-i Zenika’nın nısf-ı şâyi‘idir karye-i mezbûrenin hudûdu kıb-
leten Dolsiyat nâm karyenin arâzi-i ma‘lûme-i mümtâzesine andan mecrâyı mâ-i şitevîye şarkan
Nehr-i Âsi’ye şimâlen cisr-i küçük vadisine garban sınır taşına müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i
mezbûre muzâfâtından Bezgene dimekle ma‘rûf karyedir hudûdunda dâhil olan arâzi-i ma‘lûmesi ile
hudûdu kıbleten Rum Rumiye ve şarkan seyr-i garâbe ve şimâlen Karye-i Said arâzisine mâbeynlerini
orada vâkiʻ olan kanavât-ı ma‘lûme fasl eyler ve garban garb-ı beyzâya müntehidir ki gayr-ı mezkûr
karye-i mezbûre arâzisi ile dakıl arâzisine mâbeynini fasl eyler ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûre
tevâbi‘inden Bulut nâm mezraʻanın arâzi-i ma‘lûmesinden ve biri dahî yine kazâ-i mezbûre tevâbi‘in-
den Nâhiye-i Cebel-i Akra‘ muzâfâtından Etrun nâm mezraʻanın arâzi-i ma‘lûmesidir ve biri dahî yine
kazâ-i mezbûre tevâbi‘inden Garabe nâm mezraʻanın arâzi-i ma‘lûmesidir zikr olunan mezraʻalar sâ-
lifu’z-zikr Karye-i Bezge’nin tevâbi‘inden olub mekânlarında meşhûr olmağla tahdîd ve ta‘rîften müs-
1771
tağnîlerdir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrede nâhiye-i mezbûre tevâbi‘inden Tumtum dimekle ma‘lûm
karye arâzisi ile mezraʻa-i mezbûrenin hudûdu kıbleten Cebel-i Sefercele şarkan Zerbik nâm karyenin
arâzi-i ma‘lûme-i mümtâzesine şimâlen arz-ı merasa mâbeynlerini fâsıl-ı mesîl-i mâ’dır garban arz-ı
Sandyane dimekle ma‘rûf ve mümtâz mevzi‘a müntehîdir ve biri dahî Sermende şirâ’-i şer‘î ile iştirâ
olunub Teftenaz dimekle ma‘rûf karyenin nısf-ı şâyi‘idir karye-i mezbûrenin hudûdu kıbleten bir yola
müntehîdir ki tarîk-i mezkûr karye arâzisi mâbeynini fasl eyler ve şarkan ecrine-i selâseye muttasıldır
ki karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Erniç ve mağara arâzisi mâbeynini fasl eyler ve şimâlen kabâ-
yi‘-i hicâreye ve cerâme ve vâdi-i zamâna müntehîdir ki eşyâ-i mezkûre karye-i mezbûre arâzisiyle
karye-i şelh arâzisi arasını fasl eyler ve garben Dahraya ve kubi‘aya mültezikdir ki karye-i mezbûre
arâzisi ile Savâgıyye nâm karyeler arâzisi mâbeynini fasl eyler ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda vâkiʻ
olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan Ta‘ûm nâm karyenin yirmi dört sehminden beş sehmidir karye-i mez-
bûrenin hudûdu kıbleten tarîk-i âmme müntehîdir ki tarîk-i mezkûr karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i
Teftenaz arâzisi mâbeynini fasl eyler ve şimâlen yine bir tarîka müntehîdir ki tarîk-i mezkûr karye-i
mezbûre arâzisi ile Karye-i Savâine arâzisi mâbeynini fasl eyler ve garban Cezzâm dimekle ma‘rûf
tarîka muttasıldır ki tarîk-i mezkûr Cebbar nâm bir dağdan ibtidâ idüb Karye-i Ta‘ûm ile Karye-i Fo‘a
arasına uğrayub karyetân-ı mezkûretânın arâzîleri mâbeynini fasl eyler Karye-i Ta‘ûm garb semtine
düşüb Karye-i Fo‘a ciheti şarka düşer ve tamâm hadd-i mezbûre Karye-i Teftenaze mürûr iden tarîk-i
âmme dahi müntehîdir ve biri dahî Masra (Mısra) Kazâsı’nda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan
Ma‘saran nâm karyenin sülüs-i şâyi‘idir ve biri dahî kazâ-i Serminde İdlibi’l-kübra nâm karyede vâkiʻ
olub Ahmet Bey ibn Emiru’l-ümerai’l-kirâm el-Hâc Bey’den bin altuna şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan
milk sabunhanedir ki hadd-i kıbelîsi tarîk-i âmme şarkısı Zeynelabidin İbn el-Hâc Halid mülküne
şimâlîsi İsmail bin Yusuf mülküne garbîsi yine mezkûr Zeynelabidin mülküne müntehîdir ve biri dahî
kazâ-i Kilis’de Mıh nâhiyesinde Hârûniye nâm karye sınırında Nehr-i Sacor üzere dâir Haruniyye
değirmenleri dimekle ma‘rûf üç göz âsiyâbdırki ocağı sâbıkan Hama kadısı olub fevt olan Mevlâna
Abdullatîften şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunub kendisi müceddeden binâ olunmuştur zikr olunan âsiyâbla-
rın hudûdu kıbleten Birecik’e giden tarîk-i âmme ve şarkan Südne nâm karye-i ma‘lûmu’l-hâl haddine
ve şimâlen Haleb-i sacor nâm karyenin ma‘lûmu’l-hâl sınırına ve garban Kiyâkin (Reyyâkin) nâm
karyenin ma‘lûmu’l-hâl sınırına müntehîdir ve biri dahî liva-i A‘zazda kazâ-i mezbûrda Şahin mez-
raʻası dimekle ma‘rûf karye sınırında Haleb’e cârî olan Nehr-i Kuveyk üzere dâir seksen bin akçeye
iştirâ olunan beş göz âsiyâbdır hudûdu kıbleten ve şarkan tarîk-i âmme ve şimâlen mesîl-i mâ’ya ve
garban nehr-i mezkûre müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i Antepte vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olu-
nan iki bâb galle pazarı dimekle ma‘rûf binâdır ki diyâr-ı mezkûrda ana arsa derler ve biri dahî arsa-i
mezkûre mukâbelesinde Haleb Beylerbeyisi Ahmet Paşa’dan alınan Mirza Çavuş’un han yeridir ve
biri dahî Malatya Sancağı’nda şirâ-i şer‘î ile iştirâ olunan Karye-i Betrinik’dir hudûdu sınırnâmesinde
mastûrdur ve biri dahî Maraş Kazâsı’nda Hısn-ı Mansur nâhiyesinde vâkiʻ olub nâm milk mezraʻadır
hudûdu mekânında ma‘lûm olduğundan gayrı hudûdnamesinde mastûrdur ve biri Tarsus Sancağı’nda
şehr-i mezbûr kurbunda cârî olan Nehr-i Berdan’dan ihrâc olunan ma‘lûmeti’l-mikdâr iki kıt‘a çeltik
harkıdır ve biri dahî Üzeyr Sancağı’nda Kal‘a-i Payas kurbunda kazâ-i Bakras tevâbi‘inden Zeli nâm
karyede vâkiʻ olub ibn Mansur dimekle meşhûr Kadı İsmail ibn Kadı Yahya’dan elli filûriye şer‘île
iştirâ olunan bir göz değirmendir âsiyâb-ı mezkûrun hudûdu kıbleten arz-ı hâliye-i mümtâze ve ma‘lû-
meti’l-hâl ve garban ma‘rûf mevzi mümtâz ve ma‘lûmeti’l-hâl ve şarkan mesîl-i mâ’ya ve şimâlen
kenise-i kadîmeye müntehîdir ve biri dahî Adana a‘mâlinden Kınık nâm şehir kurbunda Viranşehir
dimekle ma‘rûf karyede vâkiʻ olan Toygar nâm tâhunedir ki fevkânî ve tahtânî iki haceri muhtevîdir
ve Çay dimekle ma‘rûf nehir üzere dâyirdir hudûdu kıbleten hendeğe ve şarkan Ali bin mülküne ve
1772
şimâlen avcılar kışlası dimekle ma‘rûf mevzi’ ve sâbit ve mümtâze ve garban yıkık değirmen dimekle
ma‘lûm mevzi‘a müntehîdir ve biri dahî işbu zikr olunan hudûd içinde mezkûr değirmenlere muttasıl
bir çeltik dingidir ve biri dahî yine belde-i Kınık kurbunda Geçik dimekle meşhûr karyede nehr-i mez-
bûr üzere dâyir fevkânî ve tahtânî iki hücreyi müştemil Ballı dimekle ma‘rûf bir değirmendir hudûdu
kıbleten avratlar kışlası dimekle ma‘rûf mevzi‘-i mümtâz-ı ma‘lûme ve şarkan mâ-i merçin dimekle
ma‘rûf nehre ve şimâlen ve garban bürkeye müntehîdir ve müşârun ileyh vâkıf-ı hatîr hazretlerine
temlîk-i sultânî ile temlîk olunub vakfı sahîh-i şer‘î ile vakfitdikleri kurâ ve mezâri’ bunlardır ki zikro-
lunur anlardan biri Üzeyr Sancağı’nda Üzeyr nâhiyesinde çökmez zeminlü dimekle ma‘rûf karye kur-
bunda vâkiʻ olub Uzunçınar dimekle ma‘rûf mezraʻadır ve biri dahî yine livâ-i mezbûre tevâbi‘inden
mezraʻa-i merkezdir ve biri dahî ribat kurbunda vâkiʻ olan mezraʻa-i câbîdir ve biri dahî yine liva-i
mezbûrda vâkiʻ olan Çıraluca nâm mezraʻadır ki bir adı dahi Sarıağaçtır ve biri dahî mezraʻa-i Gayr-ı
Payas kurbunda vâkiʻ olan mezraʻa-i Ağnıyas’dır ve biri dahî mezkûr mezraʻa-i Gayr-ı Payastır ki bir
adı dahi Sınırkandır ve biri dahî yine mezraʻa-i Oşnâk’dır ki Yılanluca nâm mezraʻa kurbunda vâkiʻ
olmuştur ve biri dahî mezkûr mezraʻa-i Yılanlucadır ki Karye-i Sınırcık kurbundadır ve bir dahi mez-
raʻa-i Sınırcıktır ki tâbiʻ-i livâ-i mezkûrdur ve biri dahî mezraʻa-i Badıktal’dır ve biri dahî mezraʻa-i
Beycedir ve biri dahî merkez kal‘ası kurbunda vâkiʻ olan Beşoluk nâm mezraʻa ile Bağırsacık nâm
mezraʻadır ve bir bölüğü dahi yine merkez kal‘ası kurbunda vâkiʻ olan Kuma Meşhedi ve Kenise De-
resi ve Buldu nâm mezâri‘dir ve biri dahî Nehr-i Karakoğa ve Ağniyas ve Beyce nâm mezraʻalardır ki
Üzeyr Sancağı’nda Kal‘a-i Payas kurbunda vâkiʻ olub defter-i hakânîde ber-vech-i münâsefe her se-
nede yüz akçe mahsûl bağlanmıştır ve biri dahî Kal‘a-i Payas kurbunda Derbisâk nâm mevzî‘a tâbiʻ
mezraʻa-i şoğlandır ve biri dahî yine Kal‘a-i Payas kurbunda Şoğlan nâm bir kûh-ı pür-şükûh üzere
vâkiʻ olan Gündüzlü nâm milk yaylaktır zikr olunan mezraʻa ve yaylakların hudûdu sadaka olunan
sınırnâmesinde mufassal meşrûhtur ve biri dahî yine kal‘a-i Payas kurbunda müceddeden binâ itdikle-
ri kırk sekiz adet dükkândır bir adet ekmekçi fırını ile ve biri dahî kal‘a-i mezbûr kurbunda mücedde-
den binâ itdikleri hamâmdır ve biri dahî Üzeyir Sancağı Beyi Mehmet Bey’den nefs-i Payas’ta iştirâ
itdikleri menzildir ki müte‘addit beytleri ile zikr olunan ebniyyenin hudûdu mekânında mümtâz ol-
mağla tahdîdten müstağnîdir ve biri yine mezkûr kal‘a-i Payas kurbunda vâkiʻ olub leb-i deryâda binâ
itdikleri milk iskele yeridir ki ol vilâyet ehli içre mevzi‘inde meşhûrdur ve vâkıf-ı müşârun ileyh
hazretlerinin evkâflarından bir bölüğü dahi Hama ve Humus ve Şirez Selmiye kazalarında vâkiʻ ol-
muştur birisi Humus Sancağı’nda Hısni’l-ekrâd Kazâsı’nda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan
Vâdi-i Haro nâm-ı diğer Ziyâret deresi dimekle ma‘rûf karyedir ki karye-i mezbûrenin hudûdu mekâ-
nında müte‘ârif olduğundan ma‘adâ kazâ-i mezbûr mahkemesinde sicill-i mahfûzda mastûrdur ve biri
dahî liva-i mezbûrda kazâ-i mezkûrda Münasaf nâm nâhiyede vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan
ma‘lûmu’l-hudûd Tarir nâm karyedir ve biri dahî Hama Kazâsı’nda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ
olunan Cerine nâm karyedir ki hadd-i kıbelîsi mezraʻa-i Ebi Ukeybe’nin depeciği başında dikilen sâbit
ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl amûdlara müntehî olur ki zikr olunan amûdlar karye-i mezbûre arâzisi
ile Karye-i Dehas arâzisi mâbeynini fasl eyler ve zikr olunan depeciğe mukâbil buraktepe başında
vâkiʻ olub Tine dimekle ma‘rûf kuyuya müntehî olub ol kuyunun öte yanında burak tepecik vâkiʻ ol-
muştur ol Aktepeciğin başında karye-i mezbûre arâzisi ile mezraʻa-i Şa‘işa arâzisi mâbeynini fasl için
büyük Karataş vazʻ olunmuştur ol seng-i siyâha müntehîdir ve hadd-i şarkîsi Nehr-i Âsi’ye müntehîdir
ve hadd-i şimâlîsi karye-i mezbûreye mürûr iden tarîk-i âmme ve müstaki dimekle ma‘rûf derebaşına
müntehî olur karye-i mezbûre arâzisi ile mezraʻa-i Şa‘işa arâzisi mâbeyninin Mekelse ve Şakfan fasl
eyleyüb karye-i mezbûre ile mezraʻa-i Viride arâzisi mâbeynlerini Kalot dimekle ma‘rûf mevzi‘-i sâbit
ve mümtâz fasl eyler ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda Mel‘akiyye nâm mezraʻada Nehr-i Âsi üzere
1773
dâir Mel‘akiyye nâm altı göz âsiyâbdır ki hudûdu kıbleten ve şimâlen nehr-i mezbûre ve garban tarîk-i
âmme müntehîdir ve kazâ-i mezbûrda Nehr-i Âsi kenarında ada misâlinde bölük bölük yerler vardır
herbirine sakiyyeler düzüp nehirden sular çalub çekildikte necm-i sine ve sâir hubûbât eküb anlara
zevr dirler vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin evkâf-ı şerîflerinden biri dahî zikr olunan Karye-i Çeri-
ne kurbunda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan iki zevrden birisi kıbelidir ki on iki bostan ile iki
dolabı muhtevîdir hudûdu kıbleten Tell-i Ebu Ukeyniyye ve şarkan Nehr-i Âsi’ye ve şimâlen karye-i
mezbûreye ve garban arâzi-i mümtâze-i karye-i mezbûreye müntehîdir ve biri dahî şimâlîdir zevr-i
şimâlînin hudûdu kıbleten dolaplara ve bir silsile-i haceriyyeye ve şarkan Nehr-i Âsi’ye ve şimâlen
müstekaya ve garban arâzi-i mümtâze-i karye-i mezbûreye müntehîdir ve biri dahî yine şirâ’-i şer‘î ile
iştirâ olunub karye-i mezbûrda Köprübaşında mezkûr dolaplara karşı Nehr-i Âsi üzere dâir mâlû-
mu’l-hudûd üç göz âsiyâbdır ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrede Dahis nâm karye kurbunda vâkiʻ olub
şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan zevrdir ki on yedi bostanı ve bir mikdâr arâzi-i remliyyeyi müştemildir
hadd-i kıbelîsi zevr-i mezbûrun dolaplarına karîb bir depeye ve arâzi-i ma‘lûme-i Karye-i Dahis’a
müntehîdir hadd-i şarkîsi Nehr-i Âsi’ye muttasıldır hadd-i şimâl Beni Asis elinde olan zevr arâzisinde
müntehî olub ikisinin mâbeynini Karye-i Kubâdi’ye mürûr iden tarîk-i âm fasl eyler ve hadd-i garbîsi
arâzi-i Karye-i Dahis’a müntehî olub ikisinin mâbeynini zevr-i mezbûr dolaplarının sâkiyyesi fasl
eyler ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda Ziniç nâm karye kurbunda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ
olunan zevr-i ziniç dimekle meşhûr bir zevrdir ki on iki bostanı ve iki dolabı müştemildir hadd-i
kıbelîsi eski hamâma ve tarîk-i âmme müntehîdir şarkîsi Nehr-i Âsi’ye müntehîdir şimâlîsi dahi nehr-i
mezbûre müntehîdir garbîsi âtiyetü’z-zikr bir kıt‘a arza müntehîdir ve biri dahî zevr-i mezbûre karîb
mevzi‘de vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan bir kıt‘a arz-ı hâliyedir ki hadd-i kıbelîsi Karye-i Zi-
niç’e gider yola müntehîdir şarkîsi karye-i mezbûrenin arâzi-i ma‘lûmesine müntehîdir şimâlîsi zevr-i
mezbûre müntehîdir garbîsi cebele müntehîdir ve biri dahî kazâ-i mezbûrda nehr-i mezkûr ortasında
vâkiʻ olub şer‘île iştirâ olunan milk cezîredirki hudûdu cemî‘-i cevânibden Nehr-i Âsi’ye muttasıldır
ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda nehr-i mezkûr üzere dâyir Karye-i Ziniç kurbunda vâkiʻ olub şer‘île
iştirâ olunan Tâhûne-i felifle dimekle ma‘rûf üç göz âsiyâbdır ki zikr olunan âsiyâbların hadd-i kıbelî-
si Nehr-i Âsi’ye şarkîsi cisre şimâlîsi dahî nehr-i mezkûre garbîsi cebele müntehîdir ve biri dahî kazâ-i
mezbûrda Ma‘artakab nâm karye kurbunda vâkiʻ olub tarîk-i şer‘î ile iştirâ olunub nehr-i mezkûr
üzere dâyir tâhûne-i cedîde dimekle meşhûr iki göz âsiyâbdır hadd-i kıbelîsi karye-i mezbûreye giden
yola müntehîdir şarkîsi Nehr-i Âsi’ye müntehîdir şimâlîsi Telhasin değirmenine geçen köprüye mün-
tehîdir garbîsi Nehr-i Âsi’ye müntehîdir ve tamâm hadd-i mezbûr tarîk-i âmme mühtehîdir ve biri dahî
kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan Akabiyye dimekle ma‘rûf karyedir ki hudûdu
kıbleten Vâdi-i Müstekaya ve garban Feluta ve şimâlen keyf-i vâdi ile ve şarkan Nehr-i Âsi’ye mün-
tehîdir ve biri dahî karye-i mezkûrede vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan zevrdir ki iki dolabı ile
zevr-i mezbûrun hudûdu kıbleten zikr olunan dolaplara ve şarkan ve şimâlen Nehr-i Âsi’ye ve garban
zevr-i zeydin hicriyyesine müntehîdir ve biri dahî yine kazâ-i Hamat’ta Kaz ve Zamirme nâm karyeler
mâbeyninde vâkiʻ olub ve şirâ‘-i şer‘î ile iştirâ olunub Nehr-i Âsi üzere dâyir âsiyâb-ı Dîdebân dimek-
le ma‘rûf ma‘lûmu’l-had altı göz âsiyâbdır ve biri kazâ-i Selemiyye’de vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ
olunan Kabarin dimekle ma‘rûf milk karyedir ki hudûdu kıbleten tîn-i daliyeye şarkan amûdlara tamâ-
mı kabakürdiye şimâlen zevr-i Dahis mukâbelesinde olan vâdiye tamâmı Selemiyyeye mürûr iden
tarîk-i âmme garben karye-i mezbûrede olan zura tamâmı Nehr-i Âsi’ye müntehîdir ve biri dahî hala
mezkûr olan Karye-i Kabarin’de vâkiʻ olub mâlikinden tarîk-i şer‘î ile iştirâ olunan zevrdir ki bir do-
labı ve müte‘addit bostanları vardır zevr-i mezbûrun hudûdu kıbleten yine zevr-i mezbûrun sâkiyesine
şarkan karye-i mezkûreden cânib-i şimâle mürûr iden tarîk-i âmme ve şimâlen ve garban Nehr-i Âsi’ye
1774
müntehîdir ve biri dahî yine karye-i mezbûrede vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan milk bostandır
ki kırk bin kavak ağacını müştemildir mezkûr bostanın hudûdu kıbleten Nehr-i Âsi’ye şarkan tarîk-i
âmme tamâmı karye-i mezkûreye şimâlen Tâhûne giden tarîk-i âmme garban Nehr-i Âsi’ye müntehî-
dir ve biri dahî karye-i mezbûrede dolab-ı mezkûr bendine muttasıl olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan
beş göz değirmendir ki hudûdu kıbleten Nehr-i Âsi üzere olan köprüye şarkan karye-i mezkûrenin
arâzisine müntehî olub mâbeynlerinde sâbit ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl eşyâ-i fâsıla vardır ve hadd-i
mezkûrun tamâmı dolaba müntehîdir ve şimâlen ve garben Nehr-i Âsi’ye muttasıldır ve biri dahî
kazâ-i Humus’ta Karye-i Useyle’de (Asîle) vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan zevr-i Useyle (Asî-
le) dimekle ma‘rûf zevrdir ki on iki kıt‘a bostanı ve iki dolabı muhtevîdir zevr-i mezbûrun hadd-i
kıbelîsi vâdi-i Ayne şarkîsi ve şimâlîsi Nehr-i Âsi’ye garbîsi arâzi-i mümtâze-i karye-i mezbûreye
müntehîdir ve biri dahî mezkûr mahrûse-i Humus’un taşrasında vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan
Tâhûne-i cedîde dimekle ma‘rûf dört göz âsiyâbdır ki hadd-i kıbelîsi tarîk-i âmme tamâmı nehr-i
mezkûre ve şimâlîsi ve garbîsi dahi yine nehr-i mezkûre müntehîdir ve biri dahî Şirez Kazâsı’nda vâkiʻ
olub milk-i müşterâları Karye-i Bakla arâzisine karîb Zevr-i Zâhiriyye dimekle ma‘rûf bir zevr ve dört
dolap ve müte‘addit bostanlardan cümlesinin hadd-i kıbelîsi Nehr-i Âsi’ye şarkısı Rasîf dimekle
ma‘rûf tarîka şimâlîsi üç adet cevreye müntehîdir ki birisinde üç adet yerli büyük kayalar vardır gar-
bîsi Nehr-i Âsi’ye müntehîdir ve hadd-i ma‘hûdun tamâmı mahrûse-i Haleb’te Münkâr dimekle ma‘rûf
beytin vakfı olub mezraʻa-i Amud dimekle ma‘rûf mezraʻanın arâzisine muttasıldır ki ikisinin arasını
Nehr-i Âsi’ye karîb bir çevre-i sağîre fasl eyler baʻde zâlik hadd-i mezbûr müstemir olub mezraʻa-i
Merih arâzisine müntehî olub ikisinin arasını bir ak taş fasl eyler ki hacer-i mezbûrun esfelinde feham
ve füşûr-ı beyaz vardır ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan tâhû-
ne-i cisr-i İbn-i Münkad dimekle ma‘rûf ma‘lûmu’l-hudûd üç göz değirmendir ve biri dahî kazâ-i
mezbûrda vâkiʻ olan Saklebiyyetü’l-kübrâ nâm karyenin yirmi dört kıratından on dokuz buçuk kıratı-
dır karye-i mezkûrenin hudûdu kıbleten Nuseybine nâm mezraʻanın arâzi-i mümtâze-i ma‘lûmu’l-hâ-
line ve şimâlen Ba‘tuf nâm mezraʻanın arâzi-i ma‘lûmeti’l-hâline ve garben arz-ı rasîf dimekle ma‘rûf
ve mümtâz dükkânına müntehîdir ve biri dahî Nefs-i Hamat’ta Mahallesi’nde binâ olunan [….] adet
dükkândır hudûdu […..] müntehîdir ve müşârun ileyh vâkıf hazretlerinin evkâflarından bir bölüğü
dahi Şam Trablusu’nda vâkiʻ olmuştur birisi Nefs-i Trablus’da deryâ kenarında vâkiʻ olub Sancaktar
Mehmet Bey’den iştirâ olunan dört bâb gümrükhâne mahzenleridir hudûdu kıbleten mîrî mahzene
müntehîdir ve şarkan iskele burcu ki gümrükhânedir ana muttasıldır ve şimâlen mîrî mahzen-i mahru-
ka ve garben leb-i deryâya muttasıldır ve biri dahî Nefs-i Trablus’da Betane Mahallesi’nde şehir içre
cârî olan Nehr-i Kebîr üzere dâyir olub müceddeden binâ olunan altı göz âsiyâbdır hudûdu kıbleten
Vakf-ı Habîr dimekle ma‘rûf turunç bahçesine ve şarkan tarîk-i âmme ve şimâlen mesleha ve nehr-i
mezbûre ve garben yine nehr-i mezbûre müntehîdir ve biri dahî mahrûse-i mezbûrede Bâb-ı cedîd
Mahallesi’nde vâkiʻ olub iki bin filuriye iştirâ olunan sabunhânedir ki vilâyet-i mezbûrda hâlâ masa-
bana-i Sâdî dimekle ma‘rûftir hudûdu kıbleten medrese-i harabiyye şarkan tarîk-i âmme şimâlen San-
caktar Mehmet Bey veresesinin masbanasına garban dahi yine mezkûr sancaktarın verese-i mezkûresi
mülküne müntehîdir ve biri dahî yine mahrûse-i Trablus’da Yahudiler Mahallesi’nde vâkiʻ olub altı
bin beş yüz filuriye Mehmet bini Abdullah nâm çavuştan iştirâ olunan inde’l-ahâli ma‘lûmu’l-hudûd
kırk bâb fevkânî ve tahtânî odalardır ve biri dahî yine mahrûse-i mezbûrede Mahalle-i Hicârin’de vâ-
kiʻ olan dâr-ı âmdır ki bir havş-i semâviyi ve bir ıstablı ve eyvân-ı kebîr-i ve altı adet tabbâkı ve üç
mahzeni ve bir kâ‘ideyi ki biri birine mukâbil iki büyük eyvânı ve biri birine mukâbil iki küçük eyvâ-
nı müştemildir ve havş-ı mezbûre müşrif-i şebâbiki muhtevîdir ve ruhân moloz ile binâ olunmuş füs-
hayı müştemildir ol füshada bir bürke vardır ki suyu kanât-ı Trablus’dan gelir hudûdu kıbleten Musa
1775
bin Yusa ile Vehibe bin Rızkullah nâm Yahudiler mülki olan Kâ‘ibe-i Havaniyye’ye tamâmı tarîka ve
şimâlen mezkûr Yahudilerin mülk dükkânlarına tamâmı tarîk-i âmma ve garben yine tarîk-i âmme
müntehîdir ve biri dahî yine zikr olunan Trablus Kazâsı’nda Adevî nâm mezraʻada vâkiʻ olub Yusuf
nâm za‘imden iştirâ olunan dört göz dakîk ve zeyt değirmenleridir hudûdu kıbleten hacer-i kebîre ve
şimâlen ve garben Zaim Yusuf ibn Özbek bostanına müntehîdir ve biri dahî yine kazâ-i mezkûrda
Nâhiye-i Betron’da vâkiʻ olan arâzi-i Karye-i Kegur’dur ki içlerinde arâzi-i ma‘mûresi ve mu‘attalası
ve sehîli ve Vagri ve Masaif ve Meştani ve binâverî vardır cümlesinin hadd-i kıbelîsi bir şîr-i âlîdir ki
karye-i mezbûre arâzisi ile tenvîr Tahtî nâm karye arâzisi mâbeynini fâsıldır ve hadd-i şarkîsi şîrhâne
müntehîdir ve tamâmı arz-ı Sancadır ki mezkûr ile mezbûr haddin mâbeynini bir hacer-i tavîl fasl ey-
leyüb mezkûr ile arz-ı Seyha mâbeynini mu‘âdeten tahsib-i rumani fasl eyler ve hadd-i şimâlîsi bir
şîr-i âliye müntehîdir ki karye-i mezkûre arâzisi ile Karye-i Hardin arâzisi mâ-beyninde münkalib ma’
vardır ol ma’ arz-ı Kefur ile arz-ı Hardes suyuna münkalib olur ve hadd-i garbîsi mezraʻa-i Kefura
müntehîdir ve biri dahî yine karye-i mezkûr arâzisinden ma‘dûd olan mezraʻa-i Kefur ki iki tâhûneyi
ve müte‘addit zeytin ağaçlarını ve dut ağaçlarını müştemildir hudûdu kıbleten nehre ve şarkan Karye-i
Mağara’ya giden mesîl-i mâ’ya ve şimâlen arz-ı Melekûne ve garban mesîl-i mâ’ya mezkûr ile Kar-
ye-i Kefercilda mâbeynini karye-i mezkûre arzından sarîh olan ayndan ehl-i Kefurun şirini fasl eyler
zikrolan Karye-i Kefur ile mezraʻa-i Kefur merhûm ve mağfurun leh defterdar Murad Çelebi’nin
mahdum-ı mükerremleri Defterdâr Mustafa Çelebiden iki bin tâmmü’l-vezn ve sahîhu’l-ayar dinara
iştirâ olunmuştur ve biri dahî mahrûse-i Sayda’da Muhâlletü’l-bahr dimekle ma‘rûf mahallede derya
kenarında binâ itdikleri hân-ı cedîd ki kıbleten ve şarkan tarîk-i âmme ve şimâlen ve garben deryâya
müntehîl-i hudûdtur ânın içinde olan fevkânî ve tahtânî hücreleri ve kuyusu ve mâ-i cârisi ve etrâfında
hudûd-ı mezkûre dâhilinde vâkiʻ olan bezzâzistan ve âhûr olmağa kâbil olan yerlerdir ve biri dahî
Nablus Kazâsı’nda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan Celcûliyye nâm karyenin yirmi dört kıratın-
dan on altı kıratıdır hudûdu mekânında müte‘ârif olduğundan mâ‘adâ kazâ-i mezbûr mahkemesinde
mahfûz olan sicilde dahî mufassalan mastûrdur ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda karye-i mezkûrede
vâkiʻ olub Re’sülayn dimekle ma‘rûf nehir üzere dâir malûmu’l-hâl ve ma‘rûfu’l-hudûd on göz âsiyâb-
dır ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin evkâflarının bir bölüğü dahî Şehri Şâm ve nâhiye civârında
vâkiʻ olmuştur şehr-i mezbûrun içinde Dâru’l-amâre Mahallesi’nde vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ
itdikleri selhhâne ve kirişhâne ve boyahânedir ki kırk yedi bâb fevkânî mahzeni ve on beş bâb tahtânî
dükkânı ve beş göz âsiyâbı müştemildir hudûdu mekânında müte‘ârife olduğu ecilden tahdîd ve ta‘rîf-
ten ve tebyîn ve tavsîften müstağnîdir ma‘a zâlik sicill-i mahfûzda muharrer ve mastûr ve mukarrer-i
mezbûrdur ve biri dahî mezkûr şehr-i süreyya intizam içre Bâb-ı Fereç dimekle ma‘rûf mahallede
vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan kayseriyyedir ki fevkânî on bâb âlî mahzeni müştemildir beş
bâbı dahî şimâlîdir ve tahtânî on altı bâb esâs-ı sengîn binâsı rengîn dil-küşâ ve rûşen-i latîf mahzeni
müştemildir on bir bâbı şimâlîdir beş bâbı kıbelîdir hudûdu kıbleten tarîk-i âmme ve şarkan Üstâd
Osman dimekle ma‘rûf Cebecibaşı mülküne şimâlen Nehr-i Berdaya garban İbrahim bin […] nâm
kimesnenin kayseriyyesine müntehîdir ve biri dahî Ba‘alebek Kazâsı’nda Beka‘ nâhiyesinde Pirilyas
dimekle ma‘rûf karyede vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan Nehr-i Garbek üzere dâir beş göz de-
ğirmendir yanında olan mahzen ve ıstabl ve burç-ı hamâm ile bu cümlenin hudûdu kıbleten Karye-i
Istabl arâzisine müntehî olub mâbeylerinde sâbit ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl eşyâ-i fâsıla vardır ve
hadd-i mezbûrun tamâmı Burc-ı Mansur dimekle ma‘rûf mevzi‘a müntehîdir ve şarkan nehr-i mezbû-
re muttasıldır ve hadd-i mezbûrun tamâmı tarîk-i âmme erişir ve şimâlen Pirilyas arâzisine müntehî
olub mâbeynlerinde mümtâz ve sâbit ve ma‘lûmu’l-hâl eşyâ-i fâsıla vardır ve tamâm-ı hadd-i mezbûr
tarîk-i âmme erişir ve garban Gayza’ya muttasıl olub giderek zikr olunan Pirilyas nâm karyenin hu-
1776
dûd-ı mümtâze-i sâbite-i ma‘lûmesine müntehî olub ve biri dahî kazâ-i Havran’da Nâhiye-i Cidor’da
vâkiʻ olan Keferlakef dimekle ma‘rûf karyedir karye-i mezbûrenin hudûdu kıbleten bir silsile-i hace-
riyye ile bir tarîk-i âmme müntehîdir ki tarîk-i mezbûr karye-i mezbûre arâzisi ile Tell-i Sile ve Kişbe
arâzileri mâbeynini fasl eyler ve şarkan karye-i mezbûre arâzisi ile Kanite arâzisi mâbeynini fasl eyli-
yen Şâri‘-i Aʻzam-ı huccâca müntehîdir ve şimâlen bir silsile-i haceriyye ile bir tarîk-i âmme müntehî-
dir ki silsile-i mezbûre Kalagir dimekle ma‘rûf mekânın ortasından mürûr eyleyüb karye-i mezbûre
arâzisi ile Karye-i Nahil arâzisi mâbeynini fasl eyliyen tarîk-i âmm-ı mezkûre muttasıl olub ve garban
Zer‘ nâm karyeye giden tarîk-i âm ile bir silsile-i haceriyyeye müntehîdir hadd-i mezbûr Makta‘ di-
mekle ma‘rûf mevzi‘a varınca tarîk-i mezkûre müntehîdir andan sonra bir silsile-i haceriyyeye mün-
tehî olur ki silsile-i mezkûre garb tarafından başlayub Kıla‘ dimekle ma‘rûf mevzi‘a vâsıl olub baʻde
ezin semt-i kıbleye teveccüh itdikte karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Nahil arâzisi mâbeynini fasl
eyleyüb andan sonra Karye-i Fâdâ’ya vâsıl dereye erişüb andan sonra garb semtine teveccüh idüb gi-
derek bir recm-i kebîre vâsıl oldukta Karye-i Fâdâ arâzisi mâbeynini fasl eyler ve biri dahî yine kazâ-i
mezbûrda nâhiye-i mezkûrede vâkiʻ olan Karye-i Avniyye’dir ki hadd-i kıbelîsi hicâreden bir silsile ile
Kanât-ı Nahil dimekle ma‘rûf bir kanâta müntehîdir silsile-i mezbûre giderek karye-i mezkûre arâzisi
ile Karye-i Cedya arâzisi mâbeynini fasl eyleyüb andan sonra garb semtine teveccüh idüb giderek
ba‘zı Rahca vâsıl olub baʻde izin şimâl semtine mün‘atif olub giderek karye-i mezbûre ile Karye-i
Deyrimısriyye arâzileri mâbeynini fasl eyliyen kanât-ı nahl-i mezkûreye vâsıl olur ve hadd-i şarkîsi
silsile-i haceriyye ile derb-i sultâniye müntehîdir silsile-i mezbûre mümtede olub recm-i kebîre var-
dıkta karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Cedya arâzisinden ba‘zı mâbeynini fasl eyler baʻde izin sil-
sile-i mezbûre şimâl semtine teveccüh eyleyüb recm-i İsmail’e vardıkta karye-i mezbûre arâzisi ile
Karye-i Kabta arâzisi mâbeynini fasl eyleyüb baʻde zâlik garb semtine teveccüh eyleyüb giderek kar-
ye-i mezbûre ile Karye-i Kara yerlerinden ba‘zı mâbeynini fâsıl olan derb-i sultâniye vâsıl olub ve
hadd-i şimâlîsi bir silsile-i hicâriye müntehîdir ki silsile-i mezbûre karye-i mezkûrenin yerleri ile Kar-
ye-i Kara yerlerinden ba‘zı âher mâbeynini fâsıladır ve hadd-i garbîsi zikr olunan kanât-ı nahle mün-
tehîdir ki karye-i mezbûre yerleri ile Karye-i Udaba yerlerinin mâbeynini fâsıladır ve biri dahî yine
nâhiye-i mezbûrede vâkiʻ olan Kara dimekle ma‘rûf karyedir ki hadd-i kıbelîsi bir silsile-i hicâreye
müntehîdir ki silsile-i mezkûre karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Avniyye arâzisi mâbeynini fasl
eyler ve hadd-i şarkîsi yine silsile-i haceriyyeye müntehîdir ki silsile-i merkûme karye-i mersûme ile
Karye-i Hinten arâzileri mâbeynini fasl eyler ve hadd-i şimâlîsi Gadir Hoce vâsıl olan vâdiye müntehî-
dir vâdi-i mezkûr karye-i mezbûre arâzisi ile Karye-i Keferişems arâzisin mâbeynini fasl eyler ve
hadd-i garbîsi zikr olunan Karye-i Nahil kanâtına müntehîdir ki kanât-ı mezkûre karye-i mezbûre
arâzisi ile Karye-i Udaba arâzisi mâbeynini fasl eyler bu üç para karye ki Keferlâkef ve Avniyye ve
Kara’dır bunların mâlikaneleri beytü’lmâla ait olub bey‘inin cevâzında şer‘an mu‘teber olan şurût ve
kuyûd riʻâyet olundukdan sonra beytü’l-mâl cânibinden şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunub divâniyyeleri dahi
temlîk-i sultânî ile temlîk olunub mülknâme-i hümâyûn i‘tâ olunmuştur ve biri dahî yine nâhiye-i
mezbûrede vâkiʻ olan Karye-i Zemrin’dir ki mâlikanesi kıdvetü’l-vüzerâi’l-izâm Mustafa Paşa ibn
Abdusselam hazretlerinden Şam-ı Şerîf Beylerbeyisi iken şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunub hisse-i divâniy-
yesi dahi temlîk-i sultânî ile temlîk olunub mülknâme-i hümâyûn i‘tâ olunmuştur hudûdu sınırnâme-
sinde mastûrdur ve biri dahî kazâ-i Havran’da Nâhiye-i Cidor’da vâkiʻ olub merhûm Defterdâr Murad
Çelebinin karındaşı Ali Çelebi’den şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunan Karye-i Müntime’nin yirmi dört seh-
minden on beş buçuk sehm-i şâyi‘idir karye-i mezbûrenin hudûdu kıbleten Karye-i Alkın arâzisine ve
şarkan Karye-i Rak ve Haba arâzisine ve Şam-ı Şerîf cânibinden Karye-i Meshar arâzisine ve garben
Karye-i Mecdülân arâzisine ve garban müntehî olub karye-i mahdûde ile kurâ-i mezkûre arâzileri
1777
mâbeynlerinde sâbit ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl eşyâ-i fâsıla vardır ve biri dahî yine mezkûr kazâ-i
Havranda Benîmalik nâhiyesinde vâkiʻ olub Harben dimekle ma‘rûf olub Sarhad nâm milk karyenin
yirmi dört kıratından beş kırat-ı şâyi‘idir ki karye-i mezbûrenin kâmili dâî ve kâs-ı muʻtemed ve
mu‘attal sehl ve garsı masif ve meşti müte‘addit arâzi-i ma‘lûme-i mümtâze ve fellâhlarının süknâsı
için bir dimne-i âmire müştemildir ve hudûdu kıbleten cisre karîb mevzi‘den mürûr iden rehame şar-
kan Karye-i Nemrik arâzisine ve garben arâzi‘-i Kıla‘ına müntehî olub ve biri dahî yine şirâ’-i şer‘î ile
iştirâ olunub Havran a‘mâlinden Benîcabir ve Yesri vâdisine Hayra nâm karyenin sümünü şâyi‘idir
ya‘ni yirmi dört kıratından üç kıratıdır karye-i mezbûrenin kâmiline hadd-i kıble cânibinden Emrülce-
mal dimekle ma‘lûmu’l-hâl karye arâzisine müntehîdir karye-i mezbûreye Emrülcemal didikleri gibi
Karye-i Asîm ve Karye-i Demine dahi dirler ve şark tarafından Karye-i Şirikâ arâzisine müntehî olub
karye-i mezbûreye Şirika dedikleri gibi Harbas dahi dirler ve şimal cânibinden bir vâdiye müntehîdir
ki vâdi-i mezbûr Karye-i Şeritayla Karye-i Sergüvin mâbeynini fasl eyler ve garb cânibinden yine
mezkûr Deyrihırbas arâzisine muttasıldır ki ana Şerikâ dahi derler zikr olunan hadd-i kıbelî ile mezkûr
Ümmülcemal arâzisi mâbeynini ve hadd-i şarkî ile mezkûr Karye-i Şerika arâzisi mâbeynini ve hadd-i
garbî ile yine mezkûr Karye-i Şerikâ nâm-ı diğer Deyrihırbas arâzisi mâbeynini fâsıl eşyâ-i mümtâze-i
sâbite-i ma‘lûmeti’l-haller vardır ve biri dahî yine Kazâ-i Havranda Nâhiye-i Holanda vâkiʻ olan Kar-
ye-i Cedya’nın sülüsü şâyi‘idir ki yirmi dört kırattan sekiz kırat olur karye-i mezbûrenin hudûdu kıb-
leten vâdi-i kebîre ve şarkan tarîk-i sultâniye ve şimâlen Kantara-i karye-i mezbûreye ve garben Ay-
nu’s-surreye ve tamâm-ı hadd-i mesîl-i mâ’ya müntehîdir ve biri dahî yine zikr olunan kazâ-i
Havranda vâkiʻ olub Deyrülbaht dimekle şöhret bulan karyenin yirmi dört kıratından sekiz buçuk kı-
ratı ve rub‘ kıratıdır karye-i mezbûrenin hudûdu kıbleten Karye-i Didi arâzisine şarkan Karye-i Mot-
bin arâzisine şimâlen Karye-i Timros arâzisine tamâm-ı hadd-i Gabagab nâm karye arâzisine garben
Bilas ve Tevaris nâm karye arâzisine müntehî olub mâbeynlerini sâbit ve mümtâz ve ma‘lûmu’l-hâl bir
silsile-i hicâre fasl eyler ve hadd-i şarkî-i mezbûr ile zikr olunan Karye-i Motbin arâzisini tarîk-i hâc
fasl eyler ve hadd-i ve kıbelî mezbûr ile karye-i mezbûre-i Didi arâzisi mâbeynini ve zikr olunan
hadd-i şimâlîsi ile karye-i mezbûre-i Timros arâzisi mâbeynini dahi fasl ider eşyâ-i mümtâze-i ma‘lû-
meti’l-hâl vardır mekânında ma‘rûftur ve biri dahî kazâ-i mezbûrda vâkiʻ olub Didi dimekle ma‘rûf
olan karyenin yirmi dört kıratından on iki kıratıdır ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda mezraʻa-i Dürris-
subhun yirmi dört kıratından sekiz kıratıdır zikr olunan kurânın hudûd-ı mu‘ayyeni hüccet-i şer‘iyye-
lerinde mufassalan mastûr olduğundan sicill-i mahfûzda muharrer ve mastûr ve mukarrer ve mezbûr-
dur ve müşârun ileyh vâkıf-ı pür-avârif hazretlerinin evkâfından bir bölüğü dahî Medîne-i Münevvere’de
vâkiʻ olmuştur anlardan birisi hâric-i Medîne’de Mescid-i Kuba’nın cânib-i kıbelîsinde vâkiʻ olan
hadîkadır ki âbâr-ı nebeviyye me’sûre-i meşhûreden bi’r-i eris muhtevîdir ki hâlâ bi’r-i Nebi ve bi’r-i
hâtem dimekle meşhûrdur ve nice kıt‘a arâzi ve nahil-i mütelâsıkı müştemildir ki kıt‘a-i mezkûreden
birisi kıt‘a-i bi’r-i nebîdir ve biri kıt‘a-i Şelâ ve biri kıt‘a-i Dehşemiyye ve biri dahî bi’r-i Gadaktan bir
tıkadır bunlardan mâ‘adâ hadîka-i mezkûreye müşrif bir hısn-ı kebîri ve sâyine resminde iki bi’r ve bir
ayn-ı müsteciddei muhtevîdir ki sâbıkan şerh ve beyân olunan vech üzere bi’r-i nebînin suyu bi’r-i
müstecid suyuna ilhâk olunub Ayn-ı Zerka mecrâsından Medîne-i Münevvere’ye götürülmüştür ve
hadîka-i mezkûre bunlardan mâ‘âda kürûmî ve limonî ağaçlarını ve sâir eşcâr-ı müsmireyi ve ebniy-
ye-i ma‘lûmeyi müştemildir hadîka-i mezkûrenin hudûdu kıbleten harem-i nebevî huddâmı elinde
olan bi’r-i gadve dimekle ma‘rûf mevzi‘a ve Hasan ibn Süleyman Medenî ile şerîki elinde olan bosta-
na müntehîdir ve tetimme-i hadd-i mezkûr tarîk-i âmme müntehîdir ve şâmen şerîf Muhammed bin
Remli’l-Hüseyni veresesi yedinde olan kıt‘a-i ma‘lûme-i mümtâzaye müntehî olub tetimmesi Alika
dimekle ma‘rûf hadîkaya müntehîdir ve şarkan Cosa dimekle ma‘rûf hadîkaya ve Câferiyye dimekle
1778
ma‘rûf hadîkaya ve Sebîl dimekle ma‘rûf mevzi‘a müntehîdir ve garben Mevlânâ Abdulbirri’l-Hanefi
İbni’l-Kadı Ahmedü’l-Mâliki elinde olan mevzi‘-i ma‘lûmu’l-hâl ve mümtâze müntehî olub tetimme-
si Hasan bin Süleyman yedinde olan kahle dimekle ma‘rûf mevzi‘a müntehîdir hadîka-i mahdûde-i
mezkûreyi ve kıt‘a-i bi’r-i nebînin arzan rub‘-ı şâyi‘inden mâ‘adâ bi-temâmihâ ve kemâlihâ arzihâ ve
nahlihâ ve sâire eşcârihâ ve ebniyyetihâ ve hukûkihâ ve tevâbi‘ihâ ve levâhikıhâ mâliklerinden bin
filuriye şirâ‘-i şer‘î ile iştirâ idüb vakf-ı sahîh-i şer‘î ile vakf ve tesbîl itmişlerdir ve biri dahî yine hâ-
ric-i Medîne-i Münevvere’de Mescid-i Kuba’nın cânib-i garbîsinde sebîl dedikleri mevzi‘de vâkiʻ
olan ebniyyedir ki dehlizi ve kâ‘ayı ve berkeyi ve meclis-i ulviyyeyi ve mesâkin-i süfliyyeyi müşte-
mildir ve mevzi‘-i mezkûre muttasıl olan bahçedir ki eşcâr-ı zâtü’l-behceden kürûm ve nahl ve limon
müştemildir bu cümlenin hudûdu kıbleten tarîk-i âmme ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri vakfı olub
bi’r-i nebî dimekle ma‘rûf olub sâbıkan zikr olunan hadîkaya müntehîdir ve Şamen Caferiyye dimek-
le ma‘rûf mahalle muttasıl olub mâbeynlerini bir cidâr-ı müşterek fasl eyler ve şarkan tarîk-i âmme ve
garben vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin vakfı olub Dehşemiyye dimekle ma‘rûf mevzi‘a müntehîdir
hudûd-ı mezkûre içre dâhil olub bi-tefâsîlihâ zikr olunan eşyâ-i hüccet-i şer‘iyyesinde tasrîh olunan
vech üzere Fahreddin bin İsa nâm kimesneden bi-tarîki’l-asâleti’l-vekâle yetmiş filûriye şirâ’-i şer‘î ile
iştirâ olunub vakf olunmuştur ve biri dahî Medîne-i Münevvere içre hatt-ı hârede vâkiʻ olub Mansûre-i
Beyti’l-Kâdî Muhammedi’s-Sehâvî el-Mâliki’den beş yüz elli filuriye şirâ’-i şer‘î ile iştirâ olunub
Zerendi dimekle şöhret bulan dâr-ı kebirdir ki bir büyük kâ‘ayı ve mecâlis-i ulviyyeyi müştemildir
hudûdu kıbleten Yusuf Derâvî dimekle ma‘rûf kimesne vakfına ve şarkan ve şâmen şâri‘-i a‘zâma ve
tetimme-i hadd-i Şâmî ile hadd-i garbîsi bi’t-temâm vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin vakfına mün-
tehîdir ve biri dahî yine Medîne-i Münevvere içre hatt-ı hârede vâkiʻ olub Şeyh Mehmet Mâlikî’den
altı yüz otuz filuriye şirâ’-i sahîh-i şer‘î ile iştirâ olunan dört bab büyüt-ı mütelâsikadır ki kâ‘ât-ı mü-
te‘addide ve mecâlis-i ulviyye ve mesâkin-i süfliyyeyi müştemildir büyüt-i mezkûreden üçü Bâkî‘a
giden yolun sağ yanında vâkiʻ olmuştur beyt-i râbi‘in ba‘zı sayyât olub tarîk-i mezkûr üzerine mem-
dûd olub büyût-ı selâse-i mezkûreye muttasıldır ba‘zı aheri tarîk-i mezkûrun solunda vâkiʻ olunmuştur
büyüt-ı selâse-i mezkûrenin hudûdu kıbleten Şeyh Mehmet bin Müslimi’l-Mâlikiyyi’l-Medenî dârına
şâmen ve garben şâri‘-i mezkûre müntehî olub tetimme-i hadd-i Şâminin a‘lâsı sayyât-ı mezkûre esfe-
li tarîk-i mezkûre müntehîdir şarkan vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin vakfına müntehîdir beyt-i
râbi‘in hudûdu kıbleten esfeli şâri‘-i mezkûre a‘lâsı büyüt-ı selâse-i mesfûreye ve Şâmen Şeyh-i
mezkûr mülküne ve şarkan şâri‘-i mezkûre ve Medîne-i Münevvere fukarâsı için tesbîl olunan vakfa
ve garben şâri‘-i mezkûre ve tamâmı nâm oğanı dimekle ma‘rûf kimesnenin veresesi mülküne mün-
tehîdir ve biri dahî yine Medîne-i Münevverenin sûr-ı pür-nuru içre vâkiʻ olub müceddeden binâ itdik-
leri yektâ hamâmdır vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intisâbla şöhret bulub tahdîd ve ta‘rîften müs-
tağnîdir ve biri dahî yine Medîne-i Münevvere içre sâlifu’z-zikr vâkıf-ı müşârun ileyh ihdâs ettiği ayn
ile sebîl kurbunda vâkiʻ olan yedi bâb dekâkîn-i mütecâviredir vâkıf-ı müşârun ileyhe intisâbla şöhret
bulmuştur ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin evkâfından bir bölüğü dahi Mekke-i Mükerreme’de
vâkiʻ olmuştur ol bölükten birisi müceddeden binâ olunan yektâ hamâmdır hudûdu şarkan Bâb-ı Um-
reye vâsıl olan tarîk-i âmme ve garben yine bir tarîka müntehîdir ve hadd-i yeminîsi vâkıf-ı müşârun
ileyh vakfettiği büyûtât-ı selâse-i mütelâsikaya ve şâmîsi yine bir tarîka muttasıldır ki tarîk-i mezbûr
süveykadan Şebike nâm makbereye vâsıl olur ve bir bölüğü dahi zikr olunan büyûtât-ı selâse-i mutta-
sılâttır ki hadd-i şarkîsi Şeyh Ali Kaysî dimekle ma‘rûf kimesne mülküne ve hadd-i garbîsi zikr olunan
mesfele ile bâb-ı Umreye müntehî olan sokaklara muttasıl olub ve hadd-i yeminîsi Şeyhülislam Mev-
lânâ Kutbeddin Huveyşî ile Ali bin Abdullah mülküne muttasıldır ve hadd-i şâmîsi hamâm-ı mezbûre
müntehî ve bir bölüğü dahi ebvâb-ı Mescid-i Harâmdan Bâbü’z-ziyâde dimekle ma‘rûf bâb-ı pür-sa‘â-
1779
dede sûk-ı süveykâda dârü’ş-şifâ tahtında binâ itdikleri on bâb dükkân ile altı bâb mahzendir hudûdu
şarkan merhûm Sultân Süleyman Han Gâzî hazretlerinin vakfına ve hadd-i garbîsi ve yeminîsi mezbûr
sûk-ı süveykaya müntehîdir ve dâru’ş-şifânın mukâbelesinde yol aşurusunda Merveden gidenin solu-
na düşer on bir bâb dükkândır mâbeynlerinde akd-i tarîk vardır ki zikr olunan on bir bâb dükkânın
dördü ol akdin cânib-i yemîninde düşmüştür ol dükkânların hadd-i garbîsi Abdurrahman Mağribî mül-
küne yeminîsi tarîk-i süveykaya şâmîsi tahte’l-akd tarîka müntehîdir ve altısı akd-i mezbûrun cânib-i
şâmîsinde düşmüştür ve iki beyt ile ve zikr olunan beyteynin birisi cedîddir ve birisi atîkdir ve atîk ayn
ile müşterektir ve dükkânların biri akd-i mezkûr içinde vâkiʻ olmuştur ve zikr olunan fevkânîsinde
binâ olunmuş beş bab büyûtâtdır bu mecmû‘un hudûdu şarkan süveykaya garban vâkıf-ı müşârun
ileyh vakfına ve hadd-i yeminîsi akd-i mezkûr tahtında olan tarîka müntehîdir ve hadd-i şâmîsi Şem-
süddin bin Hilâl mülküne muttasıldır mütevellîsi zabt idecek evkâfın birisi Bor Kasabası’nın sûkında
câmi‘-i şerîf-i mezkûr altında vâkiʻ olmuş bir âlî bezzâzistandır ki içinde kırk bâb ve hâricinde kırk
sekiz bâb dükkânı vardır ve birisi dahi Kasaba-i Niğde sûkında vâkiʻ olan bezzâzistandır ki dâhilinde
elli bâb ve hâricinde altmış bâb dükkânı vardır ve biri dahî Kayseriyye Kazâsı’nda vâkiʻ Anbarvirâni
dimekle ma‘rûf karye kurbunda vâkiʻ olub şirâ’-i şer‘î ile temellük olunan milk arazidir hudûdu Key-
kubad nâm karye arâzisine ve Akçageçit nâm mevzi‘a muttasıl olub ve Dipsuz dimekle meşhûr nehre
ve Hoca Ali kaldırımı başına ve mezbûr Karye-i Keykubat’tan akan nehre ve Öküm burnu dimekle
ma‘rûf mevzi‘a ve Hatun köprüsüne muttasıl ve müntehîdir ve biri dahî yine kazâ-i mezbûrda arâzi-i
mahdûde-i ma‘hûde kurbunda vâkiʻ olan sâlifu’z-zikr Nehr-i Dipsuz kim ana Sarımsaklu dahi derler
ol nehirden bir hark ihdâs idüb yine mezkûr arazi kurbunda binâ ve inşâ olunan dört göz âsiyâbdır
hark-ı mezbûr etrâfında gars olunan söğüt ağaçları ile eğer zikr olunan ağaçlar büyüyüp bey‘a kâbil
olursa bey‘ olunub akçesi sâir mahsûlâtla zabt oluna ve kat‘ olunub bey‘ olunan ağaçların yerine taze
ağaçlar dikilüb ne zamanda dikildü ise kâtib defterine kayıt oluna deyu şart itmişlerdir ve bi’l-cümle
bu kitâb-ı anber-bâr ve Güher-nîsâr ki sevâd-ı sutûru pâye pâye nerdibân-ı sedâd ve beyaz-ı safha-i
pür-nûrı sâha-i sîmîn-i kasr-ı reşâddır mecâri’-i mazmûnunda mufassalan zikrî cârî olan asnâf-ı ebniy-
ye ve imârât ve mezâri‘ kurâ ve akarât ki ba‘zının hudûdu mümtâz ve sâbit ve ma‘lûmu’l-hâl eşyâya
intihâ ve ittisâl ile taʻyîn olunub ba‘zının hudûdu dahi emlâkinde beyne’n-nâs müte‘ârif ve meşhûr
olmağın şöhretine işâretle iktifâ olunub ve ba‘zının hudûdu dahi hükm-i hümâyûn mûcebince vülât-ı
etrâf-ı udûl-i eşrâf ile üzerlerine varub mufassal ve meşrûh nakîr ve kıtmîr tahdîd idüb hudûdnâmele-
rinde zikr eylemişlerdir cemi‘-i alât-ı edavât ve tevâbi‘ ve levâhık ve hudûd ve hukûk ve tarîk ve
merâfıkı ile ve hudûdunda dâhil olan cemî‘-i ebniyyesi ile hurrire ev lem yuharriru sutire ev lem yustar
tarîk-i şer‘î ve üslûb-i mer‘î ile silk-i mülk-i sahîh ve hakk-ı kahh-ı sarîhlerinde dâhil oldukdan sonra
kâffe-i tasarrufât-ı şer‘iyye ve âmme-i teberru‘ât-ı mer‘îyyelerinin cevâzı zamânında vakf-ı sahîh-i
şer‘î ve habs-i sarîh-i mer’î ile vakf ve habs itdi ve zikr olunan asnâf-ı evkâftan menkulât kısmının
müstakillen müntefe‘un bih olub vakfiyeti müte‘ârif olanı asâlet ile müstakillen müntefe‘un bih olma-
yanı akara teba‘iyyet ile ve zikr olunan nukûd kısmın dahi imâm-ı ma‘hûd re’yince hâl-i hayâtında ve
kemâl-i aklında vakf-ı sahîh-i şer‘î ile vakf ve habs itdüklerinden sonra müşârun ileyh hazret-i vâkı-
fi’l-hâl vezîr-i hatîr-i hüceste-i hisâl nazzama’llâhü Teʻâlâ ahvâlehu ve karnen bi’n-nehci amâlehu
fikr-i sedîd ve re’y-i reşîd ile tefekkür ve tedebbür idüb evkâf-ı mezbûreti’l-evsâfın mahsûli masrafa
vâfî ola ol minhâc-i kadîm ve kıstâs-ı müstekîmden asla rücu‘ olunmıya sebbete’llâhü Teʻâlâ de‘âyi-
mehu ale’l-ebûd ve essese kavâyimehu ale’l-hulûd müşârun ileyh vezîr-i kârdan müşîr-i hâbîr-i amî-
mü’l-ihsân hazretleri şart itdüler ki kâffe-i asnâf-ı evkâf-ı mestûre ve âmme-i ecnâs-ı ahbâs-ı mesfûre-
nin tertîb-i mühimmâtı ve nazm-ı mülemmâtı için bir âkıl-i dânâ kârgüzar tuvâna mücerrib-i umûr
mücerreb-i cumhûr zamîr-i münîr-i burc-ı tedbîrde necm-i sâkıb ve hâtır-i hatîr-i kavs-i tefkîrde sehm-i
1780
sâib hiredmend emîn-i kârdanî zeviyy tecrübe-i bisyârî-dânî doğrulukta elif gibi serâmid-i ümem diyâ-
nette Zünnûn gibi meşhûr-ı âlem nekâyıstan mütevellî ve kemalâtla mütehallî bir nâkıd-ı basîr müte-
vellî nasb olunub umûmen sınıf-ı mezbûrda olan evkâf-ı mezkûreti’l-evsâfı görüb gözedüb uhdesine
lâzım olan umûrda tehâvün ve fütûr üzere olmayub hıdemât-ı tevliyeti kemâ yenbağî edâ itdikde
yevmî yetmiş akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve kalîl-i mâ-hüm fe-inne’l-mütevellîn fî-zemâninâ kemâ
terâhüm ve müşârun ileyh vezîr-i hatîr hazretleri şart itdüler ki; işbu mütevellî-i kebîr zikr olunan sâir
asnâfa dahi nâzır olub mütevellîlerinin her sâl ihmâl ve imhâl itmeyüb re’s-i senede muhâsebelerin
görüb masârıf-ı mu‘ayyene ve vezâyif-i mübeyyenesinden zâid akçeleri kalur ise bâkî kalan zevâyid-i
pür avâyidi alub zabt eyliye ve şart itdüler ki zikr olunan asnâf-ı mezkûre mütevellîlerinin azl ve nasbı
mütevellî-i kebîr elinde ola ammâ ihtiyât eyleyüb Allâhu Teʻâlâ hazretlerinden korkub mezbûrların
azlini îcâb ider cerîmeleri yoğ iken hevâ-yı nefsine tâbiʻ olub garez ile azillerine mübâşeret eylemiye
ve şart itdüler ki zikr olunan kurâ’nın mahsûlâtın külliyyen mütevellî-i kebîr zabt idüb vakf olmağa
kâbil olmıyacak rusûm-ı örfiyyeden ve avâid-i âdiyesinden hâsıl olan meblağı mütevellî-i mezbûr
başka zabt idüb vezâyif-i cibâyete (..) eyliye ve şart itdüler ki hesâb ve kitâbete kâdir fenninde adîl-i
nâdir on kâtib nasb olunub içlerinden birisi kâtib-i kebîr olub mütevellî-i mezbûr yanında durub uhde-
sine lâzım olan umûru bilâ te’hîr yazub nakîr ve kıtmîr her nesneyi zamânında defterine kayd ve tahrîr
eyliye ve sâyir asnâfın dahi icmâlen ahvâline muttali‘ olub umûr-ı külliyyeyi vukû‘u üzere kayıt ve
tastîr eyleyüb yevmî on iki akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki mütevellî-i kebîre iki akçe ve
kâtib-i kebîre yevmî bir akçe re’s-i senede terakkî virile ve müşârun ileyh vâkıf-ı reşîd hazretleri şart
idüb te’kîd itdüler ki evsâf-ı evkâf-ı şerîfelerinin mütevellîsi her sâl bi’z-zât kalkub vâkiʻ olan evkâf-ı
şerîfelerinin üzerlerine varub ahvâline bi’z-zât muttallî‘ olub tedârük-i helâl ve telâfi‘-i zilel husûsun-
da şer‘î şerîf mûcebince amel ide her yıl görülmede nev‘-i harc olur ise elbette üç yılda bir kerre evkâ-
fın bi’z-zât üzerine varub taʻmîr ve tesmîr bâbında vech-i meşrûh üzere ihmâl ve te’hîr itmiye ve şart
itdüler ki; yevmî altı akçe ile bir kâbil-i ehl-i kalem kimesne işbu kâtib-i kebîre şâkirt olub hıdemât-ı
kitâbette üstâdına mu‘âvenet eyleyüb umûmen evkâf-ı şerîfeleri ahvâline ittilâ‘ ve basîret tahsîl idüb
baʻde’t-tekmîl kitâbet-i kübrâ mahlûl oldukta ana tevcîh oluna ve biri dahî mahrûse-i İstanbul’da ve
Galata’da ve Kasımpaşa’da ve Üsküdar Kazâsı’nda vâkiʻ olan evkâfa kâtib olub yevmî dört akçeye
mutasarrıf ola ve biri dahî mahrûse-i Bergosta ve etrâfında olan evkâfa kâtib olub yevmî üç akçeye
mutasarrıf ola ve biri dahî Rus-i kasrîde olan evkâfa kâtib olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve biri
dahî Kırkkenisede olan vakf-ı ağnâma kâtib olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve biri dahî Varna’da
ve Balçıkta olan evkâfa kâtib olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve bir dahi Köprülü ve İştipte olan
evkâfa kâtib olub yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve bir dahi etrâf-ı Selanikte olan evkâf-ı mezkûre-
ye kâtib olub yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve biri dahi Timurhisarda olan evkâfa kâtib olub yevmî
dört akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki on dört işe güce yarar müstakîm ve maslahat güzâr kimes-
ne câbî olub içlerinden biri mütevellî-i kebîr yanında atlı câbî olub hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde
yevmî sekiz akçeye mutasarrıf ola ve biri dahî mahrûse-i İstanbul’da ve Galata’da ve Kasımpaşa’da
ve Üsküdar Kazâsı’nda vâkiʻ olan evkâfa câbî olub hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde yevmî altı akçeye
mutasarrıf ola ve biri dahî Büyükçekmece’de olan evkâfa câbî olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve
biri dahî mahrûse-i Bursa’da vâkiʻ olan evkâfın cibâyeti hizmetin görüb yevmî üç akçeye mutasarrıf
ola ve biri dahî Geliboluda vâkiʻ olan evkâfa câbî olub yevmî dört akçye mutasarrıf ola ve biri dahî
mahrûse-i Bergos’ta ve Çorlu’da olan evkâfın cibâyeti hizmetin görüb yevmî altı akçeye mutasarrıf
ola ve bir dahi Kırkkenise’de olan vakf-ı ağnâmın cibâyeti hizmetin görüb yevmî beş akçeye mutasar-
rıf ola ve biri Yanbolu’da olan evkâfa câbî olub yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve biri dahi Rus-i
kasrı’da olan evkafa câbî olub yevmî beş akçeye mutasarrıf ola ve biri dahî kazâ-i Varna’da ve Bal-
1781
çık’ta olan evkâfa câbî olub yevmî altı akçeye mutasarrıf ola ve biri dahî Köprülü’de ve İştip’te olan
evkâfa câbî olub yevmî altıya mutasarrıf ola ve biri dahî nevâhi-i Selanik’te olan evkâfa câbî olub
yevmî beş akçeye mutasarrıf ola ve biri dahî Selanikte vâkiʻ olan ağnâma câbî olub yevmî beş akçeye
mutasarrıf ola ve biri dahî Timurhisar’da vâkiʻ olan evkâfa câbî olub vazîfe-i yevmîyyesi beş akçe ola
ve şart itdüler ki nukûd-u sâlifetü’z-zikrden her on bin filûriyi istirbah ve istiğlâl için yevmî yedişer
akçe ile birer mütedeyyin ve istikâmet ve diyânet ile meşhûr ve müte‘ayyin câbiler nasb oluna ve
nukûd-ı mezbûre akâra tebdîl oldukça nukûd câbileri ref‘ olunalar ve müşârun ileyh vezîr-i hatîr-i
kârdan şöyle şart itdüler ki; bu kitâb-ı celîlü’ş-şân içre kesîr ve yesîr tahrîr ve tebhîr olunan asnâf-ı
evkâf zikr olunan mütevellî ve kâtibler ve câbiler mübâşirîleri ile sâl be-sâl vech-i şer‘î ve helâl üzeri-
ne istirbâh ve istiğlâl olunub husûsan nukûd-i ma‘hûde istirbâhında mübâlağa ve bezl-i mechûd olu-
nub ser ve sehî gibi yerlerinde mukîm ve mu‘âmelelerinde müstakîm olan ağniyâ-yı bisyâr-ı mâl ve
sencîde hisâl ile mu‘âmele olunub ekâbir ve aʻyân ve sipâhi ve ehl-i dîvân ile ve ashâb-ı tezvîr ve ih-
tiyâl ve gonce-veş-i nev-kîse bed fi‘âl ile mu‘âmele olunmıya kim sîm ü zer râbeş-nevâ zimmet-âşikâr
dost-ı bisyâr est düşman bî-şumâr ve medyûndan rehn-i kavî ve kefîl-i melî alınub ya muktezâ-yı hâle
göre birisi ile iktifâ oluna ve onun on bir hesâbı üzere mu‘âmele oluna ve her yıl başında muhâsebeyi
mütevellî-i kebîri görüb mümzâ ve mahtûm suret-i muhâsebesin vere baʻde zâlik hazret-i Kerîm-i
Hallâk ve Vâhibu’l-erzâk celle celâlühü ve amme ale’l-âlemin birruhu ve nevâlühü ribh ve helâlinden
her ne ihsân ider ise ihsân itdüği mâl baʻde edâ-i duyûni’l-mukâta‘ât ve îfâ-i hukûki’l-icârât ola mesâ-
lih-i meremmet ve mühimmât taʻmîre sarf oluna baʻde ez-in bakiyye-i irbâhtan zikr olunan mütevellî-
ye ve kâtiblere ve câbilere vezâif-i mu‘ayyene-i mestûreleri virülüb mahrûse-i Kostantiniyye’de ve
etrâfında ve Bergosta ve Sidrekapusu’nda vâkiʻ olub sâbıkan zikr olunan ebniyye-i hayrâtın masârıf-ı
âtiyetü’z-zikrine sarf oluna ve her birinin binâsından maksûd ve ihdâsından garaz-ı ma‘hûd ne ise anı
tahsîle kâdir kimesneler nasb ve taʻyîn olunub vezâyif-i mu‘ayyeneleri virile ammâ mahrûse-i Galata
hâricinde Azepler kapusunda vâkiʻ olan câmi‘-i mesfûr ve ma‘bed-i pür-nûrda şart itdüler ki bir sâlih
ehl-i Kur’ân kimesne hatîb nasb olunub baʻde edâi’l-hizmeti’l-ma‘lûme yevmî sekiz akçeye mutasar-
rıf ola ve huffâz-ı âtiyetü’z-zikre reis ve ser-mahfil olub hizmeti mukâbelesinde üç akçe dahi alub
cem‘an yevmî on bir akçeye mutasarrıf ola ve şurût-ı salâta vâkıf bir imâm-ı deyyin ve ârif nasb olu-
nub yevmî sekiz akçeye mutasarrıf ola ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri mekteb-i mezbûr civârında
tahtânî iki odayı ve bir kenifi muhtevî hudûdu bir taraftan mekteb-i mezbûre ve bir taraftan tarîk-i
âmme ve iki taraftan mekâbir-i müslimîne müntehî bir menzil vakf idüb şart itdüler ki zikr olunan
evlerin birisinde imâm-ı mezkûr sâkin olub süknâsı mukâbelesinde baʻde edâ-i salâti’s-subh mihrâb-ı
câmi‘-i şerîfde savt-ı bülend ile Sure-i Yâsin tilâvet idüb ve baʻde salâti’l-asr sure-i Amme tilâvet idüb
mukâbelesinde yevmî bir akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler dört nefer hoş avaz savt-ı bülend ile
ihvânından mümtâz kimesneler müezzin nasb olunub eyyâm-ı Cum‘a ve a’yâddan gayri günlerde
ikişer kimesne bi-tarîki’l-münâvebe edâ-i hizmet idüb her birine yevmî beşer akçe virile ve mezkûr
müezzinlerden biri imâm sâkin olduğu evin kurbunda olan menzilde sâkin olub süknâsı mukâbelesin-
de baʻde salâti’l-işa savt-ı bülend ile Sûre-i Mülk tilâvet ide ve bir kimesne dahî salâ müezzini olub
yevmî iki akçeye mutasarrıf ola ve bir sâlih mütedeyyin kimesne dahî mu‘arrif olub yevmî üç akçeye
mutasarrıf ola ve hamele-i Kur’ân-ı mecîd ve mehre-i ilm-i tecvîdden altı nefer kimesne her Cum‘a
gün devirhân olub sevâbını rûh-ı resûlu’llâh aleyhi’s-selâma hibe eyleyüb her biri yevmî ikişer akçeye
mutasarrıf olalar ve bir hoş âvaz dahi câmi‘-i şerîfde vazʻ olunan kürsüde savt-ı bülend ile baʻde
salâti’z-zuhr bir aşır okuyub yevmî iki akçeye mutasarrıf ola ve bir zâhid-i âbid ve âlim ve âmil kü-
tüb-i ehâdis ve tefâsir istihrâcında kâmil kimesne vâiz olub her Cum‘a ve Dûşenbe günü cemâ‘at-ı
müslimîne va‘az ve nasîhat idüb yevmî on iki akçeye mutasarrıf ola ve câmi‘-i şerîfde vazʻ olunan
1782
mesâhif-i şerîfeye ki sınıf-ı mezbûrun zeylinde mastûrdur bir kimesne hâfız olub yevmî iki akçeye
mutasarrıf ola ve şart itdüler ki câmi‘-i şerîfde baʻde salâti’s-subh otuz cüz tilâvet olunub onu hazret-i
resûl-i ekrem salla’llâhu aleyhi ve sellem rûh-ı pür-futûhları içün tilâvet oluna ve beş cüz’i dahi vâkıf-ı
müşârun ileyh hazretlerinin rûhu içün tilâvet oluna ve beş cüz’ü dahi vâkıf hazretlerinin vâlideleri
rûhu içün tilâvet oluna ve on cüz’ü dahi Kasımpaşa’da medfûn olan karındaşı Mustafa ve İbrahim ve
evlâdları rûhu içün tilâvet oluna mezbûr eczâhanlara yevmî ikişer akçe virile ve içlerinden biri ser-mah-
fil olub üç akçeye mutasarrıf ola iki akçeye cüz’-i şerîf okuduğu mukâbelede mutasarrıf olub yevmî
bir akçeyi ser-mahfil olduğu mukâbelede ala ve bir kimesne dahî yevmî bir akçe ile mu‘arrif olub
baʻde’l-hatim duâ ide ve eczâ-i mezkûrenin biri imâma meşrût olub mâ‘adâsı câmi‘-i şerîfin mürtezi-
kasından ehl-i Kur’ân olub müstahak olana virile ve’l-ehâricten ehline tevcîh oluna ve bir kimesne
dahî yevmî iki akçe ile müsebbih olub her baʻde tilâveti’l-eczâ’ bin kerre kelime-i tayyibe-i lâ-ilâhe
illa’llâhı zikr idüb sevâbını rûh-ı mutahhar-ı server-i âleme ihdâ ide ve bir kimesne dahî yevmî iki akçe
ile noktacı olub hizmet-i ma‘lûmesin edâ eyliye ve tayyib-i ahlâkla mezkûr kemâl-i nezâhetle meşhûr
bir kimesne dahî câmi‘-i mezbûrda buhurcu olub yevmî beş akçeye mutasarrıf ola ve iki kimesne dahî
câmi‘-i şerîfde kayyım olub hidemât-ı lâzımesini edâ itdikden sonra yevmî dörder akçeye mutasarrıf
olalar ve iki kimesne dahî siraci olub yevmî üçer akçeye mutasarrıf olalar ve Ramazân-ı şerîfde minâ-
rede yanan kandili dahi mezbûr sirâciler yakub bu hizmet mukâbelesinde her birine ikişer altun virile
ve iki tuvânâ kimesne dahî ferrâş olub câmi‘-i şerîfin harem-i muhteremini ve musluğu ve âbhâneleri-
ni pâk-i tathîr idüb mezbelesin deryâya ilkâ itdikden sonra yevmî üçer akçeye mutasarrıf olalar ve bir
ferrâş dahi hassâten câmi‘-i şerîf-i mezbûrun abdesthanesi üstünde olan namâzgahı silüb süpürüb tat-
hîr ve tevkîrinde taksîr itmeyüb hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde yevmî bir akçeye mutasarrıf ola ve
ammâ şehr-i Bergos içre vâkiʻ olub zikr olunan câmi‘-i safâ me’nûsa dahî şart itdüler ki bir hatîb-i
lebîb nasb olunub yevmî on beş akçeye mutasarrıf ola ve bir imâm-ı hümâm nasb olunub hizmetin edâ
itdikde yevmî ol dahi on beş akçeye mutasarrıf ola be-şartı an ki her gün evkâf-ı ma‘lûmede bir kerre
Sûre-i Yâsin ve Sûre-i Feth ve Sûre-i Mülk okuyub bunların mukâbelesinde yevmî iki akçe dahi ala ve
yeğâne-i rüziğâr ve ferzâne-i edvâr iki kimesne müezzin olub her birine yevmî altı akçe virile ve bir
kimesne dahî yevmî iki akçe ile salâ müezzini ola ve bir kimesne dahî her akşam üşenmeyüb minâreye
çıkıb savt-ı bülend ile hassâten akşam ezânın okuyub yevmî bir akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki
yevmî altı akçe ile dakîka şinâs bir muvakkıt nabs oluna ve yevmî üç akçe ile bir mu‘arrif nasb oluna
ve hamele-i Kur’ân ve hazîne-i cevâhir-i rahşândan altı nefer kimesne her Cum‘a günü müselsel devir
okuyub yevmî ikişer akçe alalar ve hatîb-i mezkûr bunlara reis ve ser-mahfil olub ol dahi vech-i
mu‘tâd üzere bir aşır okuyub mukâbelesinde yevmî üç akçeye mutasarrıf ola eğer hatîb-i mesfûrûn hoş
nefes ol şehirde bir kes bulunur ise ser-mahfil o kimesne olunub zümre-i huffâz yedi nefer ola ve eğer
yedi nefer kimesne bulunmaz ise zikr olunan hatîb bir aşır okuyub mukâbelesinde taʻyîn olunan vazî-
fesin ala ve şart itdüler ki otuz nefer sâlih ehl-i Kur’ân kimesne her gün câmi‘-i şerîf-i refî‘u’l-bünyân-
da cem‘ olub sabah namâzından sonra iki cihânın fahr-i kevn u mekânın zuhri resûl-i Hüdâ nûr-ı Hüdâ
Hazret-i Muhammed Mustafa aleyhi’s-selâm rûh-ı şerîfleri için birer cüz’-i şerîf okuyalar ve öğle
namâzından sonra kezâlik otuz nefer ehl-i Kur’ân câmi‘-i mezbûrda cem‘ olub sâhibü’l-mağâzî Sultân
Süleyman Hân-ı Gâzi rûhu içün otuz cüz’-i şerîf okuyalar ve ikindi namâzından sonra dahi otuz nefer
kimesne cem‘ olub serîr-i âlem-i masîr-i Osmanîde devlet ve sa‘âdet ile karnen baʻde karnin sultân
olanların devâm-ı devletleri için birer cüz’-i şerîf okuyalar zikr olunan eczâhanların her cüz’-i şerîf
mukâbelesinde yevmî ikişer akçe alalar ve eczâ-i mezkûreden her birini okumağa müstakil birer ki-
mesne bulunmaz ise câmi‘-i mezbûrun tilâvete kâdir huddâmına vireler ve her hatm-i şerîf içün birer
ser-mahfil ve birer mu‘arrif ve birer noktacı nasb olunub her biri hizmet-i ma‘lûmelerin edâ itdükle-
1783
rinde yevmî birer akçeye mutasarrıf olalar ve şart itdüler ki kütüb-i tefâsir ve ehâdis istihrâcına kâdir
bir âlim-i kâmil-i celîlü’l-me‘âsir kimesne haftada iki gün Cum‘a ve Dûşenbe günlerinde câmi‘-i
mezbûrda cem‘ olan müslümanlara va‘az ve nasîhat idüb yevmî on iki akçeye mutasarrıf ola ve haz-
ret-i vâkıf-ı mersûm ebkâhu’llâhü’l-Hayyu’l-Kayyûm şart itdüler ki câmi‘-i merkûme üç nefer hiz-
metlerinde kâim evkât-ı hamseye müdâvim kimesne kayyım olub hizmetlerin edâ itdüklerinde her
birine yevmî dörder akçe virile be-şart-ı an ki câmi‘-i mezbûrda vazʻ olunan mesâhif-i şerîfe-i mevkû-
fenin muhâfazası hizmetlerin dahi bunlar edâ eyliyeler ve iki sâlih nûrânî kimesne dahî mûmâ ileyh
câmi‘-i refî‘u’l-mebâni’de sirâci olub yevmî dörder akçeye mutasarrıf olalar ve mezkûr câmi‘-i şerîf-i
muhteremin hürrem-i hareminde bir pâkize adam dahi ferrâş ve bevvâb olub vazîfe-i nazîfesi yevmî
dört akçe ola ve tayyib-i ahlâkla mezkûr kemâl-i nezâhatle meşhûr bir kimesne dahî câmi‘-i mezbûrda
yevmî beş akçe ile buhuri ola ve ammâ Sidrekapusu’nda Kayapınarı nâm mevzî‘de binâ itdikleri sâli-
fu’z-zikr câmi‘-i di’l-küşâya şart itdüler ki sâbıkan zikr olunan evsâf-ı hamîde ile mütehallik bir hatîb
nasb olunub yevmî beş akçe vereler ve bir imâm nasb idüb evkât-ı hamsede cemâ‘at-ı müslimîne
imâmet itdikden sonra yevmî altı akçe vireler eğer imâmet ve hitâbet için müstakil bir kimesne bulun-
maz ise ikisi bir kimesneye tevcîh olunur ise ol kimesne her birinin mukâbelesinde yevmî beşer akçe
alub cem‘an yevmî on akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki yevmî dörder akçeye iki müezzin nasb
oluna evkât-ı hamsede münâvebe ile ezan okuyalar ve üç nefer ehl-i Kur’ân kimesne dahî devirhân
olub her birine yevmî ikişer akçe vireler ve bir kimesne dahî yevmî iki akçe ile mu‘arrif ola ve yevmî
üç akçe ile bir kimesne dahî kayyım ve ferrâş ve sirâci ola ve şart itdüler ki yevmî dört akçe ile bir
kimesne Sidrekapusunda mevzi‘-i mezbûrda pazargâh olmak için binâ olunan haremin kapucusu olub
hizmet-i ma‘lûmesin edâ eyliye ve ammâ Büyükçekmecede olan mescid-i şerîflerine dahî şart itdüler
ki bir sâlih ehl-i Kur’ân kimesne hâzır olan cemâ‘ata evkât-ı hamsede imâmet idüb ve sabah namâzın-
dan sonra sûre-i Yâsin vakt-i asrda Amme sûresin Cum‘a gicesi Tebâreke sûresin okuyub bu cümle
mukâbelesinde yevmî yedi akçeye mutasarrıf ola ve bir sâlih kimesne dahî evkât-ı hamsede ezan
okuyub yevmî beş akçeye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahî kayyım ve ferrâş ve sirâci olub yevmî iki
akçeye mutasarrıf ola ve şemʻ ve hasır ve kandil ve ruğan-ı zeyte her senede dört filûri sarf oluna ve
şart itdüler ki Kasaba-i Varna’da Bezzâzistan ortasında vâkiʻ olan mescid-i mezbûrda yevmî iki akçe
ile bir sâlih ehl-i Kur’ân kimesne imâm olub yevmî bir akçe ile bir kimesne dahî hem müezzin ve hem
ferrâş ve kayyım ola ve ammâ Dâru’s-saltanati’s-seniyye Kostantiniyye-i mahmiyyede binâ itdikleri
medrese-i âliye için şart itdüler ki ahâlî-i ulemâdan bir âlim mu‘teber ve sutûde siyer kimesne yevmî
elli akçe ile müderris ola ve yevmî yedi akçe ile bir mu‘îd nasb olunub talebesinin her birine yevmî
dörder akçe virile ve bevvâbının ve ferrâşının her birine yevmî ikşer akçe virile ve hâfız-ı kütübüne
yevmî beşer akçe virile ve şart itdüler ki medrese-i mezbûre mahlûle oldukda hâricten kimesneye
tevcîh olunmayub mahrûse-i Bergos’ta olan medreselerinin müderrislerine tevcîh oluna ve mahrûse-i
Bergosta olan medrese-i mezbûrelerine şart itdüler ki kavâbil-i ulemâdan mümtâz ve fâik her vecihle
terbiyyete ve menâsıb-i âliyeye lâyık bir âlim ve âmil fâzıl ve kâmil müderris nasb olunub yevmî kırk
akçe virile müderris-i müşârun ileyh bundan akdem kırk akçe ile müderris tasarruf eylemiş kimesne
ola ve dâyimi’l-evkât-i ve’l-ezmân kırk akçe ile tevcîh oluna ziyâde olunmıya ziyâde ile alanlara ziyâ-
desi haram ola ve danişmendlerinin her birine yevmî dörder akçe virile ve bevvâbına dahi yevmî iki
akçe virile ve hâfız-ı kütübe yevmî beş akçe virile ve dahî şart itdüler ki taʻyîn olunan vazîfelerinden
ziyâde alanlara ziyâdesi nâr-ı duzahtan şirer ola ve mahrûse-i Kostantiniyye’de binâ itdikleri hanikâha
şart itdüler ki bir mürşid-i kâmil ârif-i zinde dil şeyh nasb olunub yevmî yirmi beş akçe virile ve hu-
curâtında sâkin olan müridlerinin her birine yevmî üçer akçe virile be-şart-ı an ki her biri a‘kâb-ı sa-
lavâtta seyyid-i enâm ve sened-i enbiyâ-yı kirâm resülu’llâh aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm hazretlerinin
1784
rûh-ı şerîfi içün ve vâkıf-ı mün‘âm rûhu içün du‘âya iştiğâl idüb pâdişâh-i İslâm hazretlerinin dahi
devâm-ı eyyâm-ı devletleri ile du‘âya mevâzıbette ihtimâm eyliye ve müşârun ileyh şeyh hazretleri
hanikâh-ı mezbûr civârında câmi‘-i mezkûrda va‘az için vazʻ itdikleri kürsüde her Cum‘a gün baʻde
salâti’l-Cum‘a müslümanlara va‘az ve nasîhat eyliye ve şart itdüler ki zikr olunan hanikâha yevmî iki
akçe ile bir bevvâb ve yevmî iki akçe bir sirâci ve yevmî üç akçe ile bir ferrâş nasb oluna ve ferrâş olan
kimesne zikr olunan hanikâhın âbhânelerine dahi hizmet eyleyüb lâzım olan tanzîf ve tathîr bâbında
asla taksîr itmiye ve ammâ hazreti Ebi Eyyüb el-Ensârî Câmi‘-i Şerîfi civârında vâkiʻ olan türbe-i
şerîfe-i mezbûreye şart itdüler ki her seher otuz nefer ehl-i Kur’ân ve hoş elhân kimesne türbe-i mez-
bûrede cem‘ olub her biri bir cüz’-i şerîf okuyub sevâbını anda asûde olanların ervâhına ihdâ eyleyüb
her biri ikişer akçeye mutasarrıf olalar eğer kendiler dahi fevt olub cesed-i şerîfleri türbe-i merkûmede
defn olmak mukadder olur ise cüzhânlar nevbet-i seheriyyeden mâ‘adâ her gün iki nevbet dahi hatm
idüb birisi öğle namâzından sonra birisi ikindi namâzından sonra okunub bu nevbetlerde okunan kelâ-
mu’llâhın sevâbını hassâten vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin rûh-ı pür-fütûhlarına ihdâ ideler
ve’l-hâsıl türbe-i mezbûrede yevmî üçer kerre hatm-i kelâmu’llâh olunub her cüz mukâbelesinde her
nevbette ikişer akçe virile ve içlerinden bir kâmili ser-mahfil olub ser-mahfilliği mukâbelesinde her
nevbette sâirelerinden fazla birer akçe dahi ala öyle olsa eğer bir kimesne üç nevbette dahi birer cüz
tilâvet eylese ânın yevmî altı akçesi olub ser-mahfil ola yevmî dokuz akçe vazîfesi olur ve şart itdüler
ki zikr olunan nevbetlerin her birinde birer akçe ile mu‘arrif ve bir noktacı nasb olunub hizmet-i
ma‘lûmelerin edâ eyliyeler ve salah ile ma‘rûf iki kimesne dahî türbe-i mezbûrede vakt-i duhâda yir-
mişer rek‘at namâz kılub sevâbını vâkıf-ı müşârun ileyh rûhuna hibe idüb her biri yevmî beşer akçe
alalar ve iki sâlih kimesne dahî türbedâr olub mezkûr türbe-i safâ encâmı mihr ü meh gibi subh ve şâm
münâvebe ile bekleyüb her biri yevmî beşer akçeye mutasarrıf ola ve mevzi‘-i mezkûrda türbedâr için
binâ itdikleri menzil-i ma‘lûmda zikr olunan türbedârlardan birisi sâkin ola fevt olub yâhut ma‘zûl
olsa menzil-i mezkûrda yoldaşı sâkin olub ânın yerine bir âher türbedâr nasb olunub şart-ı mezbûr
vech-i mesfûr üzere dâima riâyet oluna ve on iki kimesne dahî mezbûr türbede bekçi olub alâ-tarî-
ki’l-münâvebe edâ-i hizmet idüb her biri yevmî ikişer akçeye mutasarrıf olalar ve yevmî beş akçe ile
bir kimesne buhûri olub her gün eczâ-i şerîfe okundukta îkâd-ı buhûr eyliye ve hazreti vâkıf-ı sâli-
fü’n-nu‘ût lâ-zâlet âyâtı ikbâluhu mütelevveten alâ-mahafili’l-mülki ve’l-melekût şart itdüler ki bir
mücevvid mecîd andelîb-i gülşen-i tecvîd fenninde ferîd tarzında hamîd âlim ve âmil bir şeyh-i kâmil
nasb olunub eyyâm-ı tahsîl ve hengâm-ı tekmîlde baʻde tilâveti’l-eczâ ol türbe-i cennet âsâ kurbunda
binâ olunub vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerine intimâ‘yla şöhret bulan dâru’l-kurrâya gelüb hafaza-i
müsta‘iddîn ve talebe-i mücevvidînden on nefer kimesneye eimme-i aşere-i meşhûreye mensûb olan
kurrâât-ı aşeri neşr idüb her birine bir türlü kırâat öğretüb yevmî on beş akçeye mutasarrıf ola ve oku-
yan talebenin her birine yevmî ikişer akçe virile ve yevmî iki akçe ile bir kimesne zikr olunan dâ-
ru’l-kurrâda hem bevvâb ve hem ferrâş ola ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri zikr olunan dâru’l-kur-
râya muttasıl bir menzil binâ idüb mezkûr dâr-ı kurrâda şeyh olanlara vakf itdüler ve şart itdüler ki
mahrûse-i Galata hâricinde vâkiʻ olub zikr olunan câmi‘-i celîlin huffâzı ve cüzhânları tebdîl olunub
yerine bir kimesne gelmeli oldukda mezkûr şeyhi’l-mücevvidîn zikr olunan on nefer müsta‘iddînin
içlerinden bir mümtâzın taʻyîn idüb izn-i hâkim ile ana tevcîh oluna be-şart-ı an ki mâni‘atü’l-cem
cihetleri olmıya ve ammâ mahrûse-i Galata hâricinde tershâne ardında ki mektebe şart itdüler ki bir
edîb-i lebîb üstâd-ı mehîb teskîf-i sıbyâna kâdir esâlib-i ta‘lîmde mâhir kimesne mu‘allim olub yevmî
dört akçeye mutasarrıf ola ve ta‘lîm-i mezkûru Azeplerkapusu önünde olan câmi‘-i şerîfleri imâmına
şart itdüler ve bir ehl-i Kur’ân ve emîn kimesne dahî mekteb-i mezbûrda vakâr ve temkîn ile oturub
halîfe ola ve hizmet-i lâzımesin edâ itdikde yevmî iki akçe ala ve mekteb-i mezbûrda okuyan sıbyân-ı
1785
fukarâ ve fukarâ-i sıbyân için her yıl îd-i fıtırda berâ-yı îd bin sekiz yüz ekçelik sebz u sürh ve sefid
elvân libâs-ı cedîd alıvirüb her birinin nehâl-i âmâli ser-i sebzûreyyân olub şekûfehâ-yı ikbâli gül gibi
açılub hand3an oldukda cem‘iyet ile hazret-i vâkıf için du‘â olunub baʻde’d-du‘â üç kerre İhlâs ve bir
kerre Fâtiha okunub fâtihatü’l-kıtâbı hâtemü’l-enbiyâya salât u selâm ile hatmedeler ve şart itdüler ki
iki saka nasb olunub her gün biri zikr olunan mekteb civârında vazʻ olunan sikâyei ve biri dahi Kasım-
paşa iskelesinde dıvar içinde vazʻ olunan sikâyeyi doldurub her birinin vazîfe-i câriyeleri yevmî birer
akçe ola ve ammâ mahrûse-i Bergos’da vâkiʻ olan mezbûr mu‘allimhâne-i safâ me’nûsa şart itdülerki
mu‘allim-i evvel gibi bir edîb-i mükemmel ve halîfesi gibi bir muʻtemed ve mu‘avvel kimesne mu‘al-
lim ve halîfe olub hizmet-i ma‘lûmelerin edâ itdüklerinde mu‘allim-i mezkûre yevmî beş akçe virilib
halîfe-i mesfûre yevmî üç akçe virile ve bir ehl-i kalem utarid-i kamer kâtib-i celîlü’l-menâkib nasb
olunub mekteb-i mesfûrda okuyan sıbyâna hutût-ı meşhûre ta‘lîm eyleyüb yevmî beş akçeye mutasar-
rıf ola ve şart itdüler ki mahrûse-i mezbûrede olan câmi‘-i mezbûrda ki kayyımların birisi mekteb-i
mezbûrda bevvâb ve ferrâş olub hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde mukâbelesinde yevmî iki akçeye
mutasarrıf ola ve vâkıf-ı mesfûr evkada’llâhu Teʻâlâ nâme efdalihi ve nevvere dürren câhihi ve celâli-
hi hazretlerin şart itdüler ki eyyâm-ı şitâ ve hengâm-ı sermâda ol mu‘allimhâne-i dilkeş ocağında ateş
yakub odununa re’y-i mütevellî ile kifâyet kadar akçe sarf oluna ve ammâ kazâ-i Sidrekapusunda
Kayapınarı nâm mevzî‘de binâ itdikleri sâlifü’l-beyân mu‘allimhâneye şart itdüler ki bir ehl-i Kur’ân
kimesne mu‘allim olub edâ-i hizmet itdikde yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahî halî-
fe olub yevmî iki akçeye mutasarrıf ola ve ammâ mahrûse-i Bergos’ta vâkiʻ olan imârete-i âmireye
şart itdüler ki bir latîf ve deyyin sebek rûh ve mütedeyyin kimesne şeyh olub uhdesine lâzım olan hi-
demâtı edâ itdikde yevmî on iki akçeye mutasarrıf ola ve bey‘ ve şirâda mâhir akl-ı ma‘âşı zâhir bir
mütedeyyin kimesne dahî yevmî on iki akçe ile vekîl-i harc ola ve bir ehl-i kalem diyânet ve istikamet-
te âlim kimesne dahî vekî‘l-i harc kâtibi olub yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve hıfz ve hirâset ve
fehm-i kıyâset ile ma‘lûm ve mevsûm iki kimesne dahî kilârî olub hizmet-i ma‘lûmeleri her ne ise edâ
ideler birisi üstâd olub yevmî beş akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve biri şakirt olub yevmî üç akçeye
mutasarrıf ola ve yevmî üç akçe ile bir müstakîm dahi kâtib-i kilârî ola ve bir emîn kimesne dahî sa-
bancı olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve bir muʻtemed kimesne dahî üç akçe ile nakîb-i lahm ola
ve yevmî üç akçe ile bir muʻtemedün aleyh kimesne dahi nakîb-i nan ola ve üç nefer üstâd-ı mâhir
enva‘-i et‘imeyi tabha kâdir tabbahlar nasb olunub içlerinden biri baş olub baʻde edâi’l-hizme yevmî
beş akçe ala ve ikisine dahi yevmî dörder akçe virile ve zikr olunan üstâdlar yevmî birer akçe ile iki
şakirt tutalar ve üç nefer habbâz sanatlarında mümtâz kimesneler nasb olunub anların dahi içlerinden
biri baş olub yevmî beş akçe ala ve ikisine dahi yevmî dörder akçe virile ve bu üstâdlar dahi yevmî
birer buçuk akçe ile iki şakirt istihdâm ideler ve bir kavî kimesne dahî yevmî üç akçe ile hammâl-ı
lahm ola ve altı nefer kâsekeş nasb olunub her birine yevmî ikişer akçe virile ve iki pâkize huy kavî
kimesne dahî kâseşuy olub isti‘mâl olunan evâniyi yuyub hıfz idüb her biri yevmî ikişer akçeye muta-
sarrıf olalar ve iki pâk nihâd kimesne dahî nakkâd olub pişecek buğdayı ve pirinci tenkîh ideler ve her
birine yevmî ikişer akçe vireler ve bir adam dahi kendim-küb olub yevmî üç akçe ala ve bir adam dahi
kendümi âsiyâba iledüb öğüdüb habbâzlara teslîm eyleyüb yevmî beş akçeye mutasarrıf ola ve imâ-
ret-i âmirenin iç tâbhânesine ve haremine ve âbhânesine yevmî dört akçe ile bir ferrâş nasb oluna ve
taşrada olan tâbhânelerine ve haremine dahi dört akçe ile bir ferrâş nasb oluna ve zikr olunan taşra
tâbhânelerinin âbhânelerine yevmî bir akçe ile müstakil bir ferrâş dahî nasb oluna ve matbahının ve
furununun havlılarına dahi yevmî iki akçe ile bir ferrâş nabs oluna ve imâret-i mezbûreye muttasıl olan
mezkûr iki kârbânsarâya dahi yevmî üç akçe ile bir kavî ve muʻtemedün aleyh kimesne nasb oluna tâ
kim hem ferrâş ve hem bevvâb olub hidemât-ı ma‘lûmelerin edâ eyliye ve vâkıf-ı âlî cenâb nevvere’l-
1786
lâhu hayrehü’l-müstetâb şart itdüler ki zikr olunan imâretin iç tâbhânelerinin önünde bir kandil ve
taşrada olan tâbhânelerinin âbhânesinde bir kandil vazʻ oluna ve matbah-ı merkûmda dahî bir kandil
vazʻ olunub imâret-i mersûmenin furununda dahi bir kandil vazʻ oluna ve zikr olunan iki kârbânsarây-
da birer kandil vazʻ olunub kârbânsarây içre iki tâbhâne ortasında kapu önünde dahi bir kandil vazʻ
oluna ve medrese-i şerîfe-i mezbûre önünde olan kapuda dahi bir kandil vazʻ oluna medrese-i mezbûr-
da vazʻ olunan kandilin hizmet-i ma‘lûmesin câmi‘-i mezkûrda sirâci olanlar görüb zikr olunan sâir
kanâdil için yevmî üç akçe ile bir sirâci nasb oluna ve şart itdüler ki hassâten mezkûr imâret ve kâr-
bânsarâylar huddâmının her birine vezâyif-i nezâif-i mu‘ayyenelerinden gayrı matbahında pişen
ta‘âmdan yevmî her ta‘âm vaktinde birer aş ve birer çift fodula virile ve şart itdüler ki bir recul-i
müslim lâ-yuhâf fi’llâhi levmete lâ’îmin noktacı nasb olunub mezkûr şehr-i Bergos içre vâkiʻ olan
evkâf-ı meşrûhati’l-evsâfın huddâmını alâ-vechi’l-ihtimâm tetebbü eyleyüb meclislerine varub tefek-
kud eyliye min-gayri özr-i şer‘î ve mâni‘-i kavî edâ-i hizmet etmedikleri eyyâma nokta koyub alâmet-
ler vazʻ eyleyüb hizmet-i ma‘lûmesin edâ-i itmâm itdikde yevmî iki akçeye mutasarrıf ola ve müşârun
ileyh vâkıf-ı mün‘âm müşîr-i vâcibü’l-ihtirâm hazretleri şart itdüler ki imâret-i mezbûre matbahında
her gün şorba pişirülüb ve her haftada Perşenbede et‘ime-i nefîse pişirülüb haftada dâne ile zerde ve
birinde dâne ile zirbac pişirile ve her yıl mâh-ı Rebî‘ulevvelde mevlid-i şerîf okunub okuyanın ve
mu‘âvinlerinin ücreti için ve ziyâfetleri için yılda beş bin akçe sarf oluna ve şart itdüler ki zikr olunan
iç tâbhânelerinin her birine misâfir konduğu takdîrce ikişer sini konub her birisini içinde ikişer çift
fodula ve ikişer tas ta‘âm virülüb taşrada olan tâbhânelerin her birine dahi kezâlik ikişer sini ve her sini
içinde ikişer çift fodula ve ikişer tas ta‘âm virile ve zikr olunan kârbânsarâyların otuz iki ocağının her
birine ta‘âm virilüb her ocakta konan misâfire ikişer tas ta‘âm ve ikişer çift fodula virile ve dahî şart
itdüler ki et‘ime-i mezbûre için her gün otuz vukıyye koyun eti yedi kile elenmiş dakîk alına ve iki kile
aşlık buğday alınub misâfir geldiğine göre pişirile ve zerde piştiği Perşenbede altı kile pirinç alınub
dört buçuk kilesi dâne pişirilüp bir buçuk kilesi zerde pişirile ve zerbac piştiği Perşenbede dâne için
ancak dört buçuk kile pirinç alına ve dâne için her kile pirince üç vukıyye ruğan-ı sâde alınub zerde
için her kile pirince on iki vukıyye asel ve iki yüz dirhem ruğan-ı sâde alına ve kable’t-ta‘âm misâfirî-
ne it‘âm için re’y-i mütevellî ile kifâyet mikdârı asel alına ve yevmî iki vukıyye nohut ve iki vukıyye
piyâz ve yevmî yedi buçuk kıyye nemek ve on dirhem fülfül alına ve haftada beş vukıyye mevz-i surh
ve otuz beş vukıyye mevz-i siyah ve beş vukıyye incir ve iki vukıyye badem ve on beş dirhem zağferan
ve yedi vukıyye nişasta ve beş vukıyye icâs ve beş vukıyye zerdali ve beş vukıyye kayısı alına ve
imâret-i âmire-i mezbûrede hâliyen altmış timur sini ve altmış sahan ve elli tepsi ve yüz kırk adet şor-
ba tası ve altı adet sağîr ve kebîr kazan ve dokuz adet tencere ve iki bakraç ve beş adet saç ayak iki
büyük üçü küçük ve üç adet kefgir ve bir büyük leğen ve yirmi üç adet mütenevvi‘ kefçeler ve bir
satır ve bir et bıçağı ve evzân kısmından bir kantar ve bir balta ve imâret-i mezbûrenin kilerinde is-
ti‘mâl olunur bir kefçe ve üç adet güğüm ve imâret-i mezbûre furununda isti‘mâl olunur bir kazan ve
bir tas ve bir bakraç ve bir balta ve zikr olunan şem‘hâne ve bozahâne ve debbağhânede isti‘mâl olunur
beş adet kazan ve bir şemʻ kefçesi ve zikr olunan sürhânede isti‘mâl olunur beş kazan dört kefçe iki
yahni-keş iki timur şiş vardır vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri zikr olunan evâniyi mesâlih-i ma‘lûme-
leri için alâ-re’y-i men yerâhu min-üli’l-intibâh vakfeyleyüb şart itdüler ki eğer evâni-i mezbûre küllen
ya ba‘zen eskiyüb intifâ‘dan kalsa yahut zâyi‘ olsa irbâh-ı vakıflarından yerlerine misilleri iştirâ olu-
nub vakfola ve bunların kalayı için vakt-i hacette re’y-i mütevellî ile kifâyet mikdâr akçe sarf oluna ve
her gece tâbhânelere ve kârbânsarây ocaklarına birer mum virile ve hâlâ Bergos-ı safâ me’nûsta vâkiʻ
olub zikr olunan câmi‘-i şerîflerinde isti‘mâl olunur yedi adet büyük kaliçe ve altı adet miyâne kaliçe
ve on iki adet dahi hurda kaliçe olub ve iki seccâde ve bir Yanbolu kebesi ve minbere döşenilir birer
1787
kıt‘a çuka olub ve Galata hâricinde binâ olunan mezkûr câmi‘lerinde dahi on dokuz adet büyük kaliçe
ve on altı aded miyâne kaliçe ve altı adet hurda kaliçe ve dört adet seccâde ve minbere döşenilir birer
kıt‘a çuka ve hezâr dane bir tesbih ve medrese-i fethiyyelerinde iki adet kaliçe ve Eyübde olan türbe-i
şerîfelerinde iki kaliçe ve dört kıt‘a uzun Yanbolu kebesi ve dâru’l-kurrâda dahi iki adet kaliçe olub
zikr olunan kaliçeleri ve seccâdeleri ve sâyir bisâtları mesâlih-i ma‘lûmeleri içün eğer küllen ya ba‘zen
bunlar eskiyüb intifâ‘dan kalsa yahut zâyi‘ olsa zikr olunan cevâmi‘ ve medâris ve sâir mevâzi‘ emsâ-
linde isti‘mâl olunacak adet kadarını mütevellî mahsûl-i vakf-ı şerîfleri ile değer bahâlarına satın alub
anların yerlerine isti‘mâl olunub anlardan bedel-i vakf ola ve bu sınıfta zikr olunan câmi‘ ve mesâcidin
ve imâret-i âmirenin ve mekteblerin ve türbenin ve dâr-ı kurrânın ve hanikâh ve medreselerin şem‘ine
ve hasırına ve ruğan-ı zeytine re’y-i mütevellî ile kifâyet mikdârı akçe sarf oluna ve şart itdüler ki
mahrûse-i Bergosta vâkiʻ olub sâbıkan zikr olunan su yolunu ve sâir ebniyye-i mevkûfeyi vakt-i ha-
cette taʻmîr itmek için üç nefer meremmetçi nasb olunub her birine yevmî üçer akçe virile ve mahrû-
se-i mezbûrede olan mezkûr kaldırımı taʻmîr için yevmî üç akçe ile kaldırımcı nasb oluna ve mahrû-
se-i mezbûrede vâkiʻ olan câmi‘-i şerîflerinin ardındaki bostana yevmî üç akçe ile bir bostancı nasb
oluna ve mahrûse-i İstanbulda Kağıthâne suyuna katılub sâbıkan zikr olunan suların menâbi‘inden
mezkûr Kağıthâne suyunun mecrâ-i kebîrine gelince binâ olunan müstakil mecrâlarının vakt-i hâcette
taʻmîri için günde iki akçe ile bir su yolcu nasb oluna ve mezkûr su İstanbul içinde Dizdaroğlu Mesci-
di kurbunda mecrâ-yı kebîrden vezinle ayrılub müstakillen mecrâ binâ olunub sâbıkan zikr olunan
câmi‘-i şerîfin şadırvanına götürülmüş idi ol mecrâ-yı müstakilin taʻmîri için dahî yevmî iki akçe ile
bir su yolcu dahî nasb oluna ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin hazret-i Ebi Eyyüb Ensârî’de mer-
kad-i mutahharı civârında vâkiʻ olan çeşmelerinin yollarını ıslah ve taʻmîr için yevmî iki akçe ile bir
su yolcu nasb oluna ve Galatada ve İstavrozda olan mezkûr hamâmlarının suyu için yevmî iki akçe ile
bir su yolcu dahî nasb oluna ve şart itdüler ki mahrûse-i Bergosta binâ olunub sâbıkan zikr olunan
müderris evi ve hatîb ve imâm ve müezzin meremmetçi evleri için meremmetlerine sarf edecek kadar
kira alına ve mahrûse-i Kostantiniyyede Küçükayasofya Mahallesi’nde vâkiʻ olub hudûdu bir taraftan
Nasuh Kethüdâ mülküne ve bir taraftan Hasan Çelebi ibn Muzaffer mülküne ve bir taraftan tarîk-i
âmme müntehî olan menzillerini vakf idüb sâlifu’z-zikr medrese-i Fethiyye medresesine şart itdüler
mahrûse-i İstanbulda olan hanikâha şeyh olanlar süknâsı için hanikâh-ı mezbûrenin yol aşırısında
Helvacıbaşı Mahallesi’nde vâkiʻ olub hudûdu bir taraftan cameşuy Mehmed Bey ibn […] mülküne ve
bir taraftan Mehmed Çavuş ibn […] mülküne ve iki taraftan tarîk-i âmme müntehî olan mülk menzil-
lerini vakf eylediler ve şart itdüler ki mahrûse-i Bergos’ta eğer müsâ‘âde-i takdîr-i Hayy-i Kadîr ile
ma‘mûr olub mescide ihtiyaç vâkiʻ olur ise şehr-i mezbûrun bir münâsib mahallinde zevâyid-i mâl-ı
vakfımdan bir latîf mescid binâ oluna kezâlik mahrûse-i mezbûre kazâsında vâkiʻ zikr olunan Karye-i
Sinanlu dahi ma‘mûr olub anda dahi mescide ihtiyâc vâkiʻ olur ise karye-i merkûmenin bir münâsib
yerinde bir mescid dahi binâ oluna ve şart itdüler ki eğer zikr olunan Karye-i Sinanluda câmi‘ye ih-
tiyâc vâkiʻ olursa mütevellî vülât-ı islâmdan arsa alınub südde-i sa‘âdetten fermân-ı şerîf ihrâc etdiri-
lüb her birine bi-hasbe’l-âde lâzım ve mühim olan huddâm ve vezâyif taʻyîn olunub ve her birinin
hasırına ve kandiline ve ruğan-ı zeytine ve sâir levâzımına re’y-i hâkim ve mütevellî ile mahsûl-i va-
kıftan kifâyet mikdârı akçe sarf oluna amma taʻyîn-i vezâif ve takdîr-i masârıfda tebzîr-i taktîrden
hazer oluna ve şart itdüler ki mezkûr şehr-i Bergos’ta vâkiʻ olub hâlâ rakabe olan Ali Bey Mescidi’nin
mürtezikasına zevâyid-i vakıflarından yevmî beş akçe virile bir akçesini müezzinine ve iki akçesini
hatîb ve imâm olan kimesneye ve bir akçesi kayyımına ve bir akçesini şemʻ ve hasır ve kandiline
taʻyîn itdüler eğer rakabeden halas olub vakfının müsâ‘adesi olur ise virilmiye ve şart itdüler ki mah-
rûse-i Kostantiniyye’de binâ itdikleri saray-ı cedîdlerinin bâb-ı devletlerinin bâb-ı devlet me’âbı önün-
1788
de vâkiʻ olan Sinan Ağa Mescidi’nin imâmına zevâyid-i vakıflarından yevmî iki akçe virile ve müez-
zinine dahi yine zevâyitten yevmî bir akçe ve kayyımına yevmî iki akçe ve şemʻ ve hasır ve kandiline
yevmî bir akçe virile be-şart-ı an ki imâm-ı mezkûr mescid-i mezbûrda beş vâkiʻtte hâzır olan cemâ‘a-
ta imâmet idüb müezzin-i mezkûr evkât-ı hamsede ezan okuyub sâir hıdemât-ı lâzımesin edâ eyliye ve
şart itdüler ki mevzi‘-i mezkûrda vâkiʻ olan Hüsam Bey Mu‘allimhânesi’nin mu‘allimine dahi zevâ-
yitten yevmî üç akçe virile ve halîfesine dahi zevâyid-i vakıflarından yevmî bir akçe taʻyîn itdüler
kayyım-ı mezkûr mescid-i mezbûrun beş vâkiʻtte lâzım olan hıdemâtın görüb ve zikr olunan mu‘al-
limhâne hizmetin dahî görüb mevzi‘-i mezkûrda vazʻ olunan sikâye hizmetin dahî görüb kifâyet mik-
dârı su doldura eksik itmiye ve müşârun ileyh vâkıf hazretleri şart itdüler ki kendi evlâd-ı kirâm ve
mehâdîm-i izâmlarından vücûda geldiği günde her birine evkâfının mahsûlünden yevmî otuzar akçe
virile evlâdlarından zükûr ve inâs fark olunmayub tevzi‘de beraber ola ve batn-ı sânîde olan evlâda her
birine yevmî yirmi beşer akçe vazîfe virilüb kezâlik zükûr ve inâs fark olunmıya ve batn-ı sâliste olan
evlâda yevmî yirmişer akçe virile kezâlik zükûr ve inâs fark olunmıya ve bundan sonra vâkiʻ olan
butûnda zikr olunan şartlar muhakkak olub nesebi şer‘le sâbit ve zâhir oldukda zükûr ve inâstan her
birine yevmî yirmişer akçe virilüb tevzi‘de zükûr ve inâs fark olunmıya ve dahi müşârun ileyh vezîr-i
kebîr hazretleri şart itdüler ki eğer halîle-i celîlem sultân-ı azîmetü’ş-şân İsmihan Sultân hazretlerinin
evkâf-ı şerîfelerine nev‘an halel ve noksân gelirse ol vakit evkâfımın mütevellî-i kebîri evkâfımın
mahsûlünden tekmîl ve tetmîm eyliyeler ve mahrûse-i Edirne kurbunda Hafsa nâm mevzî‘de kendi
ferzend-i ercümend ve ciğerköşe-i dilpesendleri olan merhûm ve mağfûrun leh Kasım Paşa hazretleri-
nin rûh-ı pür futûhları için binâ itdikleri câmi‘-i lâmi‘ ve imâret-i âmire müstegallâtının mahsûli masâ-
rıfına vefâ itmedikde evkâfımın mahsûlünden tekmîl oluna lâkin mütevellî-i kebîr evkâf-ı mezbûreye
nâzır olub her sene evvelinde mezbûr Kasımpaşa mütevellîsinin muhâsebesin görüb bu husûsta mü-
cerred kavline i‘timâd itmeye ve şart itdüler ki kendi utekâlarından pir ve fânî olmağla yâhut bir ma-
raz-ı müzmine ibtilâ ile kâr ve kisbden kalanlara mezkûr Kasaba-i Bergos’ta vâkiʻ olan imâret-i âmi-
relerinden her birine subh u şâm birer tâm aş virilüb yevmî birer akçe vazîfe virile müşârun ileyh
vezîr-i rûşen zamîr hazretleri şart itdüler ki bu sınıfın dahi mesâlihine intizâm ve umûruna tertîb ve
iltiyâm virmek içün bir âkıl ve mütedeyyin kimesne mütevellî nasb olunub yevmî otuz akçeye muta-
sarrıf ola ve eğer izhâr-ı sa‘y idüb sene-i mâziye muhâsebesinden ziyâde yüz bin akçe mühürlü ve
mümzâ defterin gösterecek olursa vazîfe-i mu‘ayyenesine yevmî beş akçe terakkî oluna eğer yüz
binden ziyâde dahi gösterirse her yirmi binde bir akçe terakkî ola ve bir hisâba kitaba kâdir hâme-i
miskîn amâme gibi istikâmeti zâhir kimesne kâtib olub hizmet edâ itdikde yevmî dokuz akçeye muta-
sarrıf ola ve hevâ-yı hiyânetten ebâ kimesne evâyil-i kitâbta mezkûr olan âsiyâblara ve karyelere câbî
olub hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde yevmî altı akçe vazîfeye ve senevî İstanbul keyli ile yirmi dört
kile galleye mutasarrıf ola ve bir müstakîm kimesne dahî Biçkerek hâricinde olan kurrâya câbî olub
altı akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve bir ehl-i kalem dahi kâtib olub yevmî beş akçe vazîfeye mutasrarıf
ola ve bir maslahat güzâr müstakîm ve dindâr kimesne dahî atlı câbî olub zikr olunan Biçkerekte ve
nevâhîsinde olan evkâfın mahsûlün cem‘ ve tahsîl idüb masârıf-ı âtiyetü’z-zikre sarf olunandan mâ‘â-
dâsın her yıl tedâhül itdirmeyüb getirüb mütevellî-i kebîre teslîm eyleyüb yevmî on akçeye mutasarrıf
ola ve sâlifu’z-zikr Biçkerek’te olan ağnâm ve esb-i mâde ve kâvân ve camusân zabtı içün bir kavî
kimesne nasb olunub yevmî beş akçe ve senevî İstanbul keyli ile yirmi dört kile galleye mutasarrıf ola
ve Tmeşvar’da olan evkâfa dahi bir müstakîm kimesne câbî olub yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf
ola ve bir ehl-i kalem dahi kâtib olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki kazâ-i Belgı-
rat’ta vâkiʻ olan evkâfa dahi bir nîk-nihâd kimesne câbî olub yevmî beş akçeye mutasarrıf ola ve bir
ehl-i kalem sâhib-i rakam kimesne dahî evkâf-ı mezbûreye kâtib olub yevmî dört akçe virile ve şart
1789
itdüler ki Bosna Sancağı’nda olan kurrâ-yı mezbûreye dahi yevmî beş akçe ile bir câbî nasb oluna ve
şart itdüler ki sâbıkan zikr olunan mahrûse-i Biçkerek’te binâ itdikleri câmi‘-i şerîf-i refî‘u’l-bünyâna
sâlih ehl-i Kur’ân kimesne hatîb olub yevmî beş akçe vazîfeye ve senevî kırk kile buğdaya mutasarrıf
ola ve şart itdüler ki sâbıkan zikr olunan Biçkerekte binâ itdikleri câmi‘-i şerîf-i refî‘u’l-bünyâna bir
sâlih ehl-i Kur’ân kimesne hatîb olub yevmî beş akçe vazîfeye ve senevî kırk kile buğdaya mutasarrıf
ola ve yevmî beş akçe ile ve senevî kırk kile buğday ile muktedî olmağa lâyık bir sâlih kimesne beş
vâkitte imâm ola ve iki müezzin nasb olunub her birine baʻde edâi’l-hizme yevmî beşer akçe virile ve
bir tâhirü’z-zeyl kimesne dahî kayyım ve ferrâş olub yevmî üç akçeye ve senevî yirmi dört kile buğ-
daya mutasarrıf ola ve üç nefer kimesne devirhân olub içlerinden bir güzîdesi ser-mahfil ola ve baʻde
edâi’l-hizme ser-mahfil olana yevmî üç akçe virile bâkîlerinin her birine yevmî ikişer akçe virile ve
câmi‘-i mezbûrun şemʻ ve hasırına ve ruğan-ı zeyt ve kandiline yevmî dört akçe taʻyîn itdüler ve şart
itdüler ki yine mahrûse-i mezbûrede câmi‘-i mesfûr kurbunda vâkiʻ olan mu‘allimhâne-i sâlifü’l-beyâ-
na bir edîb ve sâhib-i vakâr ehl-i Kur’ân ve sencîde-i atvâr kimesne yevmî üç akçe ile mu‘allim ola ve
bir sâlih ve mütedeyyin kimesne dahî halîfe olub yevmî üç akçe ile her sene on iki kile buğdaya mu-
tasarrıf ola ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri şart itdüler ki sâbıkan zikr olub fi-sebîli’llâh vakf olunan
yundlardan hâsıl olan atları gurât-ı Merîh-i guzât-ı müslimîn ve kühât-ı alâ-simât-ı mücahidînden her
hangi gazinin atı olmayub küffâr-ı bed-tebâra gazâ itmek için at isteye re’y-i hâkim ve mütevellî ile ol
gâziye bir yarar at virile tâ kim i‘lâ-yı kelimetu’llâh için üstünde gazâ eyleyüb sevâbını rûh-ı vâkıfa
ihdâ eyliye ve şart itdüler ki virilen atı ve at virilen guzâtı ism ve resmiyle sicill-i kuzâta geçirüb sicil
sûreti her yıl muhâsebe defteri ile tafsîl üzere mütevellî-i kebîre gönderile ve ammâ zikrî mârr olan
mahrûse-i Sektuvar (Zigetvar) kurbunda olub türbe palangası dimekle iştihâr bulan palanganın içinde
binâ itdikleri câmi‘-i şerîfe bir âbid ve takiy zâhid-i müttekî kimesne hatîb olub yevmî altı akçeye
mutasarrıf ola be-şartı an ki huffâz-ı âtiyetü’z-zikre dahi ser-mahfil ola ve bir âlim âmil muktedâ-yı
nâs olmağa kâbil kimesne imâm olub yevmî altı akçeye nutasarrıf ola ve imâm-ı mezbûr her gün baʻde
salâti’l-fecr Sûre-i Yâsin okuyub mukâbelesinde yevmî iki akçeye mutasarrıf ola ve baʻde salâti’l-asr
Sûre-i Amme ve baʻde salâti’l-işa‘ Sûre-i Mülk okuyub bu iki sûre-i kerîme tilâveti mukâbelesinde
yevmî iki akçe vazîfe dahi ala cümlesi yevmî on akçe olur ve şart itdüler ki câmi‘-i mezbûrda iki nefer
ehl-i Kur’ân devirhân olub her birine yevmî ikişer akçe virile ve yeğâne devr-i eyyâm savt-ı bülend ile
âlî makâm bir kimesne dahî müezzin olub yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahî sirâci
olub yevmî iki akçeye mutasarrıf ola ve yevmî iki akçe ile bir kimesne dahî ferrâş ve kayyım ola ve
câmi‘-i mezbûrun şem‘ine ve hasırına yevmî iki akçe virile ve ammâ zikr olunan hanikâh-ı sa‘â-
det-penâha şart itdüler ki bir şeyh-i kâmil ârif-i zinde-dîl nasb oluna ve âdâb-ı tarîkat üzere hucurâtın-
da sâkin olan dervişleri ile cemâ‘ata müdâvemet eyleyüb vaktinde evrâd ve ezkâr vaktinde tesbîh ve
tehlîl-i istiğfâra meşgûl olub her Cum‘a günü civârında olan câmi‘-i mezbûrda hâzır olan müslüman-
lara va‘az ve nasîhat eyleyüb yevmî on akçeye mutasarrıf ola ve müşârun ileyh vâkıf hazretleri zikr
olunan şeyhâhatı dahi câmi‘-i mezbûr imâmına şart itdüler ve zikr olunan zâviyenin hucurâtında sâkin
olub meşru‘-ı meşrûh üzere evrâd ve ezkâra meşgûl dervişlerin her birine yevmî birer akçe taʻyîn it-
düler ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri alâ-re’y-i men yerâhu min-üli’l-intibâh nice kitâblar vakf
idüb zâviye-i mezbûrede vazʻ itdüler tâ-kim zikr olunan dervişân ve şeyh-i âlişân menâfi‘-i ma‘lûme-
si ile müntefi‘ olub vâkıf hazretlerine hayır du‘â ideler kütüb-i mezbûre bi-esâmîhâ ve rusûmihâ in-
şâa’llâhu Teʻâlâ zeyl-i vakfiyyede zikr olunsa gerek ve şart eder ki sâbıkna Bosna Sancağı’nda zikr
olunan Soklu Bey nâm karye-i hüceste encâm içre binâ itdikleri sâlifü’l-beyân mescid-i âlî bünyâna
yevmî altı akçe ile bir imâm nasb olunub evkât-ı hamsede hâzır olan cemâ‘at-i müslimîne imâmet
eyliye ve yevmî dört akçe ile bir müezzin nasb oluna ammâ be-şart-ı an ki mescid-i mezbûrun sâir
1790
hidemât-ı lâzımesin dahi ol göre ve karye-i mezkûrede mescid-i mezbûre muttasıl binâ itdikleri mek-
teb-i fâhire dahi bir mu‘allim-i cemîlü’l-me‘âsir nasb olunub baʻde edâi’l-hizme yevmî altı akçeye
mutasarrıf ola ve cebhesinde nûrı salâhi zâhir yevmî üç akçe ile bir halîfe nasb oluna ve beş nefer
tilâvete kâdir kimesne her gün Kur’ân-ı Azîm ve Furkân-ı Kerîm’den beş cüz’-i şerîf okuyub sevâbını
vâkıf-ı âlişânın peder-i azîzleri Sinan Bey’in rûhuna ihdâ idüb her biri yevmî ikişer akçe alalar ve şart
itdüler ki eğer vezâyif-i merkûme ile te’zîn-i imâmet ve ta‘lîm ve hilâfete müstakıllen müstahik kimes-
neler bulunursa fe-bihâ ve ni‘met anlara sevk oluna ve illâ hizmet-i ta‘lîmi dahi mescid-i mezbûre
imâm olan eyleyüb hilâfeti müezzin olan eyliye ve her birisi ta‘lîm ve hilâfet mukâbelesinde taʻyîn
olunan vazîfelerine dahi mutasarrıf olalar eğer bu kadar ile dahi hidemât-ı mezbûreye müstahik kimes-
ne bulunmazsa zikr olunan eczâ-i hamsenin ikisini dahi mescid-i mezbûre imâm olan tilâvet eyleyüb
vazîfelerine mutasarrıf ola ve birisini mescid-i mezbûre müezzin olan tilâvet eyleyüb vazîfesine mu-
tasarrıf ola bâkî iki cüz kalur anları dahi birer sâlih ehl-i Kur’ân’a tevcîh ideler ve mescid-i mezbûrun
şemʻ ve hasırına ve mekteb-i mezbûrun ibrik ve hasırına yevmî bir akçe taʻyîn itdüler ve müşârun
ileyh vezîr-i halîl-sîret ve pâkize-i serîret hazretleri şart itdüler ki Vşegırat’ta vâkiʻ olub sâbıkan zikr
olunan imâretleri için bir hande-rûy ve hoş-hûy kimesne şeyhu’l-imâre olub hizmetin edâ itdikde
yevmî iki akçeye mutasarrıf ve bey‘-i şirâda mâhir hizmet-i ma‘lûmesine kâdir kimesne dahî yevmî
beş akçe ile vekîl-i harc ola ve bir hıfz u hirâset ile ma‘lûm fehm ü kiyâset ile mevsûm kimesne dahî
kilârî olub yevmî üç akçeye mutasarıf ola ve şart itdüler ki bir dakîka şinâs ve edîb kimesne dahî imâ-
ret-i mezbûrede nakîb olub yevmî üç akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve envâʻ-ı et‘imeyi tabha kâdir bir
tabbah-ı mâhir nasb olunub yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve yevmî üç akçe ile bir tabbah
dahî nasb oluna ve yevmî dört akçe ile fenninde mümtâz bir üstâd habbâz nasb olunub ve yevmî üç
akçe ile bir habbâz dahî nasb oluna ve şart itdüler ki bir nîk-nihâd kimesne dahî imâret-i mezbûrede
ferrâş ve nakkâd olub lâzım olan hizmetin edâ itdikde yevmî akçeye mutasarrıf ola ve iki nefer kâsekeş
olub her biri yevmî ikişer akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve yevmî iki akçe ile bir ferrâş dahî nasb oluna
ve bir pâkize huy kimesne dahî yevmî üç akçe ile kâseşuy ola ve yevmî iki akçe ile bir hasleti mergûb
âdem dahi kendim-küb ola ve yevmî beş akçe ile bir fenn-i binâya habîr kimesne dahî meremmâtî olub
müşârun ileyh vezîr-i adîmu’n-nazîrin mezbûr şehr-i dilpezîrde vâkiʻ olub ıslâh ve taʻmîre muhtâc
olan vakf binâlarını ihmâl ve te’hîr itmeyüb gereği gibi taʻmîr eyliye ve dört akçe ile taʻmîr-i râh-ı âbe
bir su yolcu taʻyîn oluna ve şart itdüler ki zikr olunan han içre iki kandil îkâd olunub âbhânede dahi
bir kandil îkâd oluna ve zikr olunan kanâdil îkâdına yevmî bir akçe ile bir sirâci taʻyîn oluna ve zikr
olunan kârbânsarâya yevmî üç akçe ile bir kimesne bevvâb ve ferrâş olub hizmet-i lâzımesin edâsında
mucid ola ve şart itdüler ki imâret-i mezbûrede günde bir vakit ta‘âm pişirülüb ol hân-ı rasîn ve tâbhâ-
nehâ-yı rengîn içre konub âsûde olan misâfirine vech-i âti üzere taksîm ve tevzi‘ oluna ve şart itdüler
ki her gün otuz iki vukıyye dakîk alınub on beş vukıyye lahm alına ve iki buçuk vukıyye milh alınub
on vukıyye urz alına ve bir kile buğday alına ve yevmî beş yük odun alına ve şart itdüler ki bir Cum‘a
gecesi dâne ile zerde pişirülüb bir Cum‘a gecesi dâne ile zerbâc pişirile ve mâh-ı mübâreki Ramazân-
da bir gece dâne ile zerde pişirülüb bir gece dâne ile zirbaç pişirile ve vech-i meşrûh üzere mutlaka
Cum‘a gecelerinde pişen et‘ime için ve mâh-ı Ramazân’da pişen et‘ime-i mezbûre için günde yirmi
yedi buçuk vukıyye urz alınub beş vukıyye ruğan-ı sâde alına ve beş vukıyye asel alına ve iki dirhem
zağferan alına ve kifâyet mikdârı nohut ve büber ve piyâz alına ve zikr olunan tâbhâneler ile mezbûr
hân-ı âsuman bünyânın yirmi iki ocağı olub eğer her ocağa misâfir konsa et‘ime-i mezbûreden ezmi-
ne-i mezbûrede her ne pişerse birer sini ta‘âm vireler her sinide ikişer kâse ta‘âm ve ikişer çift fodula
ola ve her kâsede yüzer dirhem yahnî ola ve her ocağa her akşam birer mum dahi virile eğer her ocak-
ta misâfir olmazsa ta‘âm olsun fodula olsun yahni olsun mum olsun misâfir olduğuna göre tevzî oluna
1791
ve müşârun ileyh vezîr-i melek-nihâd ve müşîr-i pak-i‘tikâd hazretleri şart itdüler ki zikr olunan imâ-
retin vech-i meşrûh üzere umûruna nizâm ve iltiyâm virmek için bir sıdk u sedâd ve salâh u reşâd ile
ma‘rûf kimesne kaymakâm-ı mütevellî olub kal‘a-i mezbûre içre ve etrâfında vâkiʻ olan evkâf-ı meş-
rûhati’l-evsâfların görüb gözedüb mütevellîye lâzım olan hizmetleri edâ itdikte yevmî on beş akçeye
ve üç kâse ta‘âma ve üç çift fodulaya mutasarrıf ola be-şart-ı an ki her kâsede yüzer dirhem yahni ola
ve istikâmet ve diyânet ile ma‘rûf bir kâtib-i celîlü’l-menâkib nasb olunub imâret-i mezbûrenin dahl
ve harcı her ne ise herc ü merc itmeyüb mufassal meşrûh yazub defter idüb hizmet-i ma‘lûmesini edâ
itdikde yevmî beş akçeye mutasarrıf ola be-şart-ı an ki kâtib-i mezbûr Bosna Sancağı’nda olan kurrâ-
nın câbisi kitâbetin dahi göre ve şart itdüler ki zikr olunan imâret-i âmire huddâmının her birine vezâ-
yif-i ma‘lûme-i mersûmelerinden mâ‘âdâ her gün imâret-i mezbûre matbahında pişen aştan ve ekmek-
ten birer kâse ta‘âm ve bir çift fodla ve yüz dirhem yahni virile ve imâret-i âmire-i mezbûrede yirmi
dört adet şorba tası ve dört adet kazgan ve beş adet kefçeler ve üç tencere ve iki bakraç vakf itdüler
vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri zikr olunan evâni-i mesâlih-i ma‘lûmeleri için alâ-re’y-i men yerâhu
min-üli’l-intibâh vakf eyleyüb şart itdüler ki eğer evâni-i mezbûre küllen ya ba‘zen eskiyüb intifâ‘dan
kalsa yahut zâyi‘ olsa irbâh-ı vakıflarından yerlerine misilleri iştirâ olunub vakf ola ve vâkıf-ı müşârun
ileyh hazretleri şart itdüler ki Belgırad Kal‘ası’nın hâricinde binâ itdikleri han ve bezzâzistan ve sâir
evkâf-ı ma‘mûrelerinin taʻmîri için fenn-i binâya habîr bir meremmetçi nasb olunub uhdesine lâzım
olan hizmeti bilâ taksîr edâ itdikde yevmî üç akçe vazîfeye mutasarrıf ve hân-ı mezbûre getirdikleri
suların yolların ıslah ve taʻmîrine yevmî üç akçe ile bir üstâd su yolcu dahi taʻyîn oluna ve şart itdüler
ki işbu sadedinde olduğumuz sınıfın mütevellîsi her yıl kendi taht-ı yedinde olan cübât ve küttâbın
muhâsebesin görüb defterlerinde mastûr olan mevârid ve masârıfların görüb andan sonra vuku‘u üzere
kendisi dahi bir defter bağlayub masârıftan kalan zevâyid-i pür-avâyid ile atlı câbî eliyle her yıl bilâ
ihmâl velâ te’hîr müşârun ileyh müşîr-i habîr hazretlerinin mütevellî-i kebîrlerine gönderüb teslîm it-
düre ve bu sınıfta her yerde kem akçe anılu murâd-ı Osmanîdir şerâit-i sınıfı sâlis-i müşârun ileyh
vâkıf-ı hatîr-i hayr-ı habîr hazretleri yine şart itdüler ki bu sınıfın dahi tertîb-i mühimmâtı ve nazm-ı
mülimmâtı için bir müdebbir-i âkıl hiredmend-i kâmil emrinde mücid re’yinde müstebid kimesne
mütevellî olub baʻde edâi’l-hizme yevmî elli akçe vazîfeye mutasarıf ola eğer izhâr-ı sa‘y idüb sene-i
mâziye muhâsebesinden ziyâde yüz bin akçe tahsîl idüb mühürlü ve mümzâ defterinde gösterecek
olursa vazîfe-i mu‘ayyenesine yevmî beş akçe terakkî oluna eğer yüz binden ziyâde gösterir ise her
yirmi binde bir akçe terakkî oluna ve şart itdüler ki mütevellî-i mezkûr yanında bir emîn ve dindâr ve
inne aleyküm le-hâfızîn kirâmen kâtibîn mazmûnundan haberdar kâtib nasb olunub vâkiʻ olan umûru-
nu bilâ ihmâl velâ te’hîr defterine kayıt ve tahrîr eyleyüb yevmî on akçeye mutasarrıf ola ve şart itdü-
ler ki bir mütedeyyin ehl-i kalem dahi mahrûse-i Halebte ve Antakya’da ve Birecik’te ve Haruniyye
ve Kal‘a-i Rum’da ve Ayıntap’da vâkiʻ olan evkâfa kâtib olub yevmî altı akçeye mutasarrıf ola ve bir
müstakîm ehl-i kalem dahi Kal‘a-i Payas kurbunda kaymakâm-ı mütevellî yanında olub kaymakâm-ı
mezbûrun îrâd ve masârıfı her ne ise defterine kayt ve tahrîr eyleyüb ve Payas etrâfında olub zikr olu-
nan mezâri‘ler câbisinin kitâbeti hizmetin dahi edâ itdikde yevmî yedi akçeye mutasarrıf ola ve yevmî
beş akçe ile bir kâtib dahi Hama ve Humus ve Şirez ve Selemiyede olan evkâfa nasb oluna ve Tarsus
Sancağı’nda olan çeltik enhârına yevmî dört akçe ile bir kâtib nasb oluna ve yevmî dört akçe ile Trab-
lus’ta olan evkâfa bir kâtib nasb oluna ve yevmî beş akçe ile bir kâtib dahi sâlifu’z-zikr Celcüliyye’ye
ve âsiyâblara nabs oluna ve biri dahî Şam’da olan evkâf-ı mestûreye kâtib olub yevmî beş akçeye
mutasarrıf ola ve Mekke-i Mükerreme’de olan evkâfa dahi yevmî dört akçe ile bir kâtib nasb oluna ve
şart itdüler ki işe güce yarar hizmetkâr hiredmend ve maslahatgüzâr câbîler nasb olunub içlerinden biri
atlı câbî olub dâima mütevellîsinin hizmetinde mukîm olub bu sınıfın câbilerine gönderilmek lâzım
1792
oldukda varub edâ-i hizmet eyleyüb mukâbelesinde yevmî on akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve yevmî
beş akçe ile Nefs-i Haleb ve Antakya kapusunun hâricinde vâkiʻ olan evkâfa bir câbî nasb oluna ve biri
dahî Antakya’da ve Birecik’te ve Haruniyye’de ve Rumkale’de ve Ayıntapta vâkiʻ olan evkâfa ve
yevmî beş akçe ile bir yarar câbî nasb oluna ve yevmî beş akçe ile Tarsus’ta olan çeltik enhârlarının
zabtına bir câbî nasb oluna ve Payas etrâfında olan mezâri‘in hâsılı zabtına dahi yevmî beş akçe ile bir
câbî nasb ola Hamat ve Humus ve Şirez ve Selemiyyede olan evkâfa nasb oluna yevmî beş akçe ile
dahi Trablus’ta olan evkâfa bir câbî nasb oluna ve yevmî beş akçe ile bir câbî dahî mezkûr Karye-i
Celculiyye ile âsiyâblar mesâlihi için nasb oluna ve vilâyet-i Şamda olan evkâfa dahi yevmî yedi akçe
ile bir câbî dahî nasb oluna ve Medîne-i Münevvere’de olan evkâfa yevmî beş akçe ile bir câbî nasb
oluna ve Mekke-i Mükerreme’de olan evkâfa yevmî beş akçe ile bir câbî nasb oluna ve vâkıf-ı müşâ-
run ileyh hazretleri şart itdüler ki sâlifu’z-zikr Kal‘a-i Payas civârında binâ itdikleri câmi‘-i şerîflerine
bir hatîb-i lebîb nasb olunub yevmî sekiz akçe vazîfeye mutsarrıf ola ve şerâyit-i imâmete âlim ve
mevâni‘den müberrâ ve sâlim zühd-i salâh ile mütehallî nûr-ı felâh cebîninde mütecellî iki imâm-ı
hümâm câmi‘-i mezkûrda muktedâ-yı enâm olub yevmî altışar akçeye mutasarrıf olalar be-şart-ı an ki
her biri baʻde salâti’s-subh Sûre-i Yâsin ve baʻde salâti’l-asır Sûre-i Amme ve baʻde salâti’l-işa’ Sûre-i
Tebâreke okuya ve câmi‘-i mezbûrda üç nefer manend-i andelîb-i gülüstân hasenü’s-savt ve hoş elhân
kimesneler müezzinler olub hizmet-i lâzımelerin edâ itdüklerinden sonra ikisi yevmî altışar akçeye ve
biri yedi akçeye mutasarrıf ola şu şartla ki yedi akçeli olan salâ müezzinliğin dahi idüb hizmetinde
müdâvemet ide ve şart itdüler ki câmi‘-i mezbûrda iki kayyım olub hizmet-i lâzımelerin edâ itdükle-
rinde yevmî beşer akçeye mutasarrıf olalar be-şart-ı an ki câmi‘-i mezbûrda vazʻ olan masâhif-i şerîfe
muhâfazası hizmetin dahi edâ ideler ve bir tuvâna kimesne dahî câmi‘-i mezbûrda ferrâş olub hizmet-i
lâzımesin edâ itdükte yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve bir sâlih nurâni kimesne dahî sirâci olub
yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve yevmî üç akçe ile bir dakika-şinâs muvakkıt nasb oluna ve hame-
le-i Kur’ân ve hazîne-i cevâhiri rahşândan dört nefer kimesne her Cum‘a günü müselsel devr okuyub
yevmî ikşer akçeye mutasarrıf olalar ve hatîb-i mezkûr bunlara reis ve ser-mahfil olub ol dahi vech-i
mu‘tâd üzere bir aşır okuyub mukâbelesinde yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve yevmî iki akçe ile bir
mu‘arrif nasb oluna ve dahî şart itdüler ki câmi‘-i mezbûrda günde bir hatim okunub on beş cüz’ü
baʻde salâti’s-subh ve on beş cüz’ü baʻde salâti’z-zuhr okuyub her cüz mukâbelesinde ikişer akçeye
mutasarrıf olalar zikr olunan cüzleri câmi‘-i şerîf huddâmından tilâvete kâdir kimesnelere virile ve
câmi‘-i mezbûrun şemʻ ve hasırına ve kandilleri zeytine re’y-i mütevellî ile kifâyet mikdârı akçe sarf
oluna ve şart itdüler ki mahrûse-i Halebte müceddeden binâ idüb Mescid-i Ömeri dimekle şöhret bulan
ma‘bede yevmî beş akçe ile bir mütedeyyin ehl-i Kur’ân kimesne imâm nasb olunub evkât-ı hamsede
cemâ‘at-ı müslimîne imâmet eyleye ve şerâit-i te’zîne vâkıf evkât-ı ma‘hûdeye ârif bir müezzin nasb
olunub yevmî üç akçeye mutasrarıf ola ve bir kimesne dahî yevmî iki akçe ile mescid-i mezbûrun
ferrâşı ve kayyımı ve sirâcisi ola ve şemʻ ve ruğan-ı zeyt ve kandil ve hasırına yılda yüz seksen akçe
virile ve dahî şart itdüler ki mescid-i mezbûrda her seher otuz ehl-i Kur’ân cem‘ olub her biri eczâ-i
Kur’âniyeden birer cüz’-i şerîf okuyub sevâbını vâkıf-ı mün‘âm rûhuna hibe itdüklerinde yevmî ikişer
akçeye mutasarrıf olalar ve içlerinden bir kâmili ser-mahfil olub ve biri dahî mu‘arrif olub ve biri dahî
noktacı ve hâdimü’l-eczâ olub hizmetleri mukâbelesinde sâyirlerinden fazla birer akçeye mutasarrıf
olalar ve şart itdüler ki mahrûse-i mezbûrede sâlifu’z-zikr Cellum Mahallesi’nde ki hân-ı kebîr vasa-
tında binâ olunan mezkûr mescid-i şerîfte cemâ‘at-ı müslimîne günde beş vâkitde imâmet iden bir
sâlih ve mütedeyyin kimesneye yevmî beş akçe virile ve müezzinine yevmî üç akçe virile be-şart-ı an
ki mescid-i mezbûrun sâir hidemâtın dahi ol eyliye ve yılda yüz seksen akçe dahi zeyt ve hasırına sarf
oluna ve şart itdüler ki mahrûse-i mezbûrede sâlifu’z-zikr han mukâbelesinde vâkiʻ olan mescid-i
1793
fevkânîde bir imâmete müstahik kimesne evkât-ı hamsede hâzır olan cemâ‘at-ı müslimîne imâmet
eyleyüb yevmî üç akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve müezzinine yevmî iki akçe virile şol şart ile ki mes-
cid-i mezbûrun sâir hidemât-ı ma‘lûmesin dahi ol edâ eyliye ve şemʻ ve hasırına yılda altmış akçe
virile ve şart itdüler ki mahrûse-i mezbûrede vâkiʻ olan mezkûr debbağhâne mescidinde evkât-ı ham-
sede imâmet iden kimesneye iki akçe virilüb müezzinine yevmî bir akçe virile ve mescid-i mezbûrun
sâir hizmetlerin dahi ol edâ eyliye ve yılda yüz akçe dahi şem‘ine ve hasırına sarf oluna ve sâlifu’z-zikr
Kal‘a-i Payas-ı âsûman mesâsın kurbunda olan câmi‘-i şerîf hareminde binâ olunan hanikâha şart it-
düler ki bir mürşid-i kâmil ve ârif-i zinde-dil şeyh nasb olunub yevmî yirmi akçeye mutasarrıf ola ve
haftada iki gün câmi‘-i şerîfde hâzır olan cemâ‘at-ı müslimîne va‘z-ı nasîhat eyliye ve hucurâtı hâlî
olmadığı takdîrce her hücreye yevmî ikişer akçe virile be-şart-ı an ki her biri a‘kâb-ı salavâtta hazret-i
seyyid-i enâm ve pâdişâh-ı İslâm ve vâkıf-ı mün‘âm için du‘âya müdâvemet ideler ve şart itdüler ki
hanikâh-ı mezkûr medreseye tebdîl olunmayub dâima bu vazʻ üzere isti‘mâl oluna ve zikr olunan ha-
nikâh-ı safvet-penâhta şeyh olanlar sâkin olmağı içün vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri yine hanikâh-ı
mezbûr kurbunda müceddeden bir menzil binâ idüb vakf itdüler menzil-i mezbûr mahallinde müte‘ârif
ve meşhûr olmağın tahdîd ve ta‘rîften ve taʻyîn ve tavsîfden müstağnîdir ve şart itdüler ki mevzi‘-i
mezbûrda binâ itdikleri mektebin mu‘allimine yevmî beş akçe ve halîfesine yevmî iki akçe virile ve
mahall-i mezbûrda vâkiʻ olan imâret-i âmireye şart itdüler ki mekâdîr-i nâsa ârif ve dânâ ve tevkîrle-
rine kâdir ve tuvâna bir kimesne şeyh olub uhdesinde olan hizmeti edâ itdikde yevmî altı akçeye mu-
tasarrıf ola ve bey‘ ve şirâda mâhir akl-ı ma‘âşı zâhir bir mütedeyyin kimesne dahî vekîl-i harc olub
yevmî altı akçeye mutasarrıf ola ve bir ehl-i kâlem kimesne dahî vekîl-i harc kâtibi olub yevmî üç
akçeye mutasrarıf ola ve hıfz-ı hirâset ile malûm iki kimesne kilerci olub biri yevmî beş akçeye ve
birisi yevmî üç akçeye mutasarrıf ola be-şart-ı an ki beşlü olan mahlûl oldukda üç akçeye mutasarrıf
olan müstahik olursa beşlü yerine vara ve illâ müstahikkine virile ve yevmî üç akçe ile bir müstakîm
kimesne kâtib-i kiler ola ve üç nefer üstâd-ı mâhir envâʻ-ı et‘imeyi tabha kâdir tabbahlar nasb olunub
baʻde edâi’l-hizme biri yevmî beş akçeye ve biri yevmî dört akçeye ve biri yevmî üç akçeye mutasar-
rıf olalar ve üç nefer habbâz sanatlarında mümtâz kimesneler nasb olunub biri yevmî beş akçeye ve
biri yevmî dört akçeye ve biri yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki eğer tabbah ve eğer
habbâz bunların üstü yanunda olanlar gidib yerleri mahlûl oldukda silsile idüb bunlara tevcîh eyleyüb
esfelde olan pâyeyi hâricten bir müstahikkine vireler ve bir muʻtemed kimesne dahî yevmî iki akçe ile
nakîb-i lahm ola ve yevmî iki akçe ile bir kimesne dahî nakîb-i nân ola ve beş nefer kimesneler kâsekeş
vazʻ olunub her birine yevmî ikişer akçe virile ve bir hoş huy kimesne kâseşuy taʻyîn olunub yevmî iki
akçe virile ve iki pâk-nihâd kimesne dahi nakkâd olub pişecek buğdayı ve pirinci tenkîh ideler ve her
biri birer buçuk akçeye mutasarrıf olalar ve bir adam dahi kendim-küb olub yevmî üç akçeye mutas-
rarıf ola ve bir adam kendümi âsiyâba iledüb öğüdüb habbâzlara teslîm eyleyüb yevmî dört akçeye
mutasarrıf ola ve bir kimesne keyyâl olub mezkûr imâret-i âmireye lâzım olan hububâtı keyl eyleyüb
yevmî bir akçeye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahî hammâl-ı lahm olub yevmî iki akçe virile ve
imâret-i mezbûre hânına ve tâbhânelerine üç nefer ferrâş olub her biri yevmî dörder akçeye mutasarrıf
ola ve bir nefer kimesne dahi âbhânelerine hizmetin edâ idüb yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve bir
kimesne dahî câmi‘-i şerîfin haremine ferrâş olub yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve matbahının ve
furununun havlularına yevmî iki akçe ile bir ferrâş nasb oluna ve iki zibilkeş taʻyîn olunub her biri
hizmet-i ma‘lûmelerin edâ itdüklerinde yevmî dörder akçeye mutasarrıf olalar ve bir kimesne hân
bevvâbı olub yevmî dört akçeye mutasarrıf ola ve iki kimesne dahî çarşı bevvâbı olub her biri yevmî
dörder akçeye mutasarrıf olalar ve bir kimesne su yolu meremmetçisi olub yevmî dört akçeye muta-
sarrıf ola ve bir kimesne kurşun meremmetçisi olub yevmî iki akçe virile ve şart itdüler ki kârbânsarâ-
1794
yın her ocağında konan misâfire ikişer tas ta‘âm ve ikişer çift fodula virile ve tâbhânelerinin her birine
misâfir konduğu takdîrce ikişer sini konub her bir sini içinde ikişer çift fodula ve ikişer tas ta‘âm viri-
le ve şart itdüler ki günde iki nevbet ta‘âm pişirülüb sabah nevbetinde pirinç çorbası pişirülüb akşam
nevbetinde buğday çorbası pişirile ve zikr olunan ta‘âmların levâzımı için günde kırk vukıyye koyun
eti alına ve beş kile elenmiş dakîk alına ve sabah pişen pirinç çorbası için yevmî iki kile pirinç bir
buçuk vukıyye tuz bir buçuk vukıyye piyâz bir buçuk vukıyye nohut alına akşam nevbetinde pişen
buğday çorbası için yevmî birer buçuk kile buğday ve bir buçuk vukıyye nemek ve bir buçuk vukıyye
piyâz ve bir buçuk vukıyye nohut alına ve şart itdüler ki her hafta yevmî hamiste nefis ta‘âmlar pişiri-
lib bir hafta dâne ile zerde ve bir hafta dâne ile zerde ve bir hafta dâne ile zirbaç pişirile ve zikr olunan
nefâyisin mevâdı ve levâzımı misâfirin kılletine kesretine göre alınub dâne için on vukıyyeden yirmi
vukıyyeye varınca pirinç ve üç vukıyyeden yedi vukiyyeye varınca ruğan-ı sâde alınub misâfir geldi-
ğine göre sarf oluna ve zerde piştiği nevbette on vukıyyeden on beş vukıyyeye varınca pirinç ve on
vukıyyeden on beş vukıyyeye varınca asel ve üç yüz dirhem ruğan-ı sâde ve beş dirhem zağferan sarf
oluna ve zirbaç piştiği nevbette beş vukıyye nişasta dört vukıyye asel iki vukıyye mevz-i surh ve iki
vukıyye kayısı ve iki vukıyye badem ve beş dirhem zağferân sarf oluna ve et‘ime-i mezbûre için
yevmî beş dirhem fülfül sarf oluna ve her gece tâbhânelere ve kârbânsarây ocaklarına birer mum viri-
le ve hassâ imâret-i âmirenin huddâmına birer aş ile birer çift fodula virile ve imâret-i âmire-i mezbû-
rede adet timur sini adet çorba tası adet kazgan adet kefçeler vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri zikr
olunan evâni mesâlih-i ma‘lûmeleri içün alâ-re’y-i men yerâhu min-üli’l-intibâh vakf eyleyüb şart it-
düler ki eğer evâni-i mezbûre küllen ya ba‘zen eskiyüb intifâ‘dan kalsa yahut zâyi‘ olsa irbâh-ı vakıf-
larından yerlerine misilleri iştirâ olunub vakf ola ve imâret-i mezbûrenin mühim olan mevzi‘lerinde
kandiller vazʻ olunub kanâdil-i mezbûreye hizmet için bir sirâci nasb olunub yevmî üç akçe vazîfeye
mutasarrıf ola ve müşârun ileyh vezîr-i nîk-nihâd hazretleri dahî şart itdüler ki mezkûr Kal‘a-i Payas’ta
olan evkâfa bir sıdk u sedâd ve salâh u reşâd ile ma‘rûf kimesne kaymakâm-ı mütevellî nasb olunub
kal‘a-i mezbûre civârında olan evkâf-ı meşrûhati’l-evsâfı görüb gözedüb orada mütevellîye lâzım olan
hizmetleri edâ eyleyüb ve imâret-i âmire-i mezbûrenin lâzım olan mühimmâtını bilâ te’hîr görüver-
mekte taksîr itmeyüb edâ-i hizmet itdikde yevmî yirmi akçeye mutasarrıf ola ve her umûrda mürâca‘a-
tı Halebte olan mütevellîye olub ânın maʻrifetsiz maslahatında müstakil olmıya ve vâkıf-ı kesîrü’l-avâ-
rif hazretleri şart itdüler ki Şâm-ı cennet müşâm içre Câmi‘-i Şerîf-i Beni Ümeyye’de her seher ehl-i
Kur’ân’dan otuz kimesne cem‘ olub eczâ-i Kur’âniyeden birer cüz’-i şerîf tilâvet eyleyüb tamâm-i
hatm itdüklerinde sevâbını vâkıfın rûhuna hibe idüb her biri yevmî ikişer akçeye mutasarrıf olalar ve
câmi‘-i mezbûr Beni Ümeyye’de vâkıf-ı mûmâ ileyh vazʻ eylediği kanâdil için senevî iki kantar ru-
ğan-ı zeyt alınub ve zâyi‘-i kanâdile bedel-i misli alına deyu şart itdüler ve Medîne-i Münevvere’de
ravza-i mutahhara hareminde tefsîr ve hadîs dersine iştiğâl idüb sâbıkan zikr olunan ehl-i ilmin kendi-
sine yüz filori ve talebesine dahi yine senevî yüz filori virile ve harem-i muhteremde furû‘-ı hanefiyye
dersine iştiğâl idüb zikr olunan müderrise dahi yılda yüz filori virilüb yüz filori dahi talebesine virile
ve yine harem-i fâizi’l-mükerremde furû‘-ı şâfi‘iyye dersine iştiğâl idüb zikr olunan ehl-i ilme kezâlik
yılda yüz filori kendisine ve yüz filori talebesine virile ve yine mezkûr harem-i şerîfde sâbıkan zikr
olunan ulûm-i mu‘tâdeti’l-ifâdeye iştiğâl iden ehl-i ilmin her sene kendisine yüz filori ve talebesine
yüz filori virile ve şart itdüler ki yine mezkûr harem-i hurremde zikr olunan şeyh-i seb‘ahâna dahi
yılda yüz filori virilüb talebesine dahi yüz filori virile ve şart itdüler ki Medîne-i Münevvere’de ravza-i
resûlu’llâh aleyhi’s-selâmda hatîb olana yılda on iki filori virile ve harem-i muhterem-i nebevî aleyhi
mine’s-salâti mâ-hüve’l-evfâ’da ferrâş olanlara her yıl hasbeten li’llâh iki yüz filori virile ve harem-i
cennet-nişân içre otuz nefer ehl-i Kur’ân her gün bir yere cem‘ olub her biri tenzîl-i celîlden birer cüz
1795
okuyub günde bir kerre hatm-i kelâmu’llâh idenlerin her birine senevî on ikişer filori virile ve bir ki-
mesne dâ‘iyyü’l-eczâ olub senevî beş filoriye mutasarrıf ola ve bir kimesne dahî fâtihü’l-eczâ olub
senevî altı filoriye mutasarrıf ola ve ve otuz nefer sâlih müsebbih-i her mezbûr harem-i şerîf içre cüz-
hânlara karîb mevzi‘de cem‘ olub kelime-i büzürkvâr-i tevhîdi günde bin kerre tekrâr idüb her birine
senevî dokuz filori virile ve bir sâlih kimesne dahî hâdimü’s-subha olub senevî altı filoriye mutasarrıf
ola zikr olunan cüzhânlarla müsebbihler vech-i meşrûh üzere hizmetlerin edâ itdüklerinden sonra
cümlesi bir yere gelüb okudukları tenzil-i celîlin ve itdikleri tesbîh ve tehlîlin sevâbını resûlu’llâh
aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm hazretlerine ihdâ ideler ve senevî üç filori ile bir mu‘arrif nasb olunub
mu‘arrif-i mezbûr her mecliste hâzır bulunub vâkıf hazretlerinin husûl-i murâdâtı için du‘â idüb ehl-i
meclis âmin deyüb du‘âların üçer İhlâs ve birer Fâtiha ile rûh-i pâki seyyidi’l-mürselîne salât ü selâm
ile hatm eyliye ve bir noktacı nasb olunub anda olan ehl-i cihât ahvâlini tefekküd eyleyüb bilâ özr
hizmetlerine gelmedikleri eyyâma nokta koyub hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde senevî altı filoriye
mutasarrıf ola ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri Medîne-i Münevvere’de harem-i şerîf ebvâbından
Bâbu’r-rahmede vazʻ itdikleri mezkûr sikâyeye şart itdüler ki her gün kifâyet kadar su götürüb ve
mezkûr harem-i hurrem-i lâmi‘u’l-envâr içre mizânü’ş-şems dimekle şems-i nehâr gibi iştihâr bulan
mevzi‘-i mükerreme ve mahall-i muhtereme dahi günde yetmiş desti su götürülüb tesbîl oluna ve bun-
lara hizmet iden sakaların cümlesine senevî yetmiş filori virile ve sâbıkan zikr olunan Hatem kuyusun-
dan Medîne-i Münevvere şehrine ve ravza-i mutahhare etrâfına getürdükleri sunun mecrâsını taʻmîr
için bir üstâd su yolcu nasb olunub halel vâkiʻ olan mahalli bilâ ihmâl velâ mehl ıslâh ve taʻmîr idüb
senevî seksen filoriye mutasarrıf ola ve müşârun ileyh vezîr-i intibâh-ı pâdişâh-ı âlem-penâh hazretle-
rinden ravza-i mutahhare ferrâşlığın alub lâkin ol hizmeti bi’z-zât edâya mesâlih-i müslimîn ve mü-
himmât-ı umûr-i dîn mâni‘ olmağın yerlerine bir tâhirü’z-zeyl masûnü’l-meyl kimesne nasb idüb yılda
ana mâl-ı vakıflarından on iki filori taʻyîn idüb şart itdüler ki eğer ecel-i mukadder hulûli mukarrer
olub vefât idersem kaymakâm-ı merkûmu yine mahrûm itmeyüb meblağ-ı mersûmu ber-vech-i sadaka
virüb mezbûr kaymakâm fevt olunca kat etmiyeler ve şart itdüler ki Medîne-i Münevvere’de sâkin
olan mü’minîn ve mü’minâtın fakîr ve sâlih olanlarına tasadduk için mâl-ı vakıflarından her sâl hâc
zamânında bin filori irsâl olunub vech-i âti üzere tevzi‘ oluna ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin
halîle-i celîleleri olan dürre-i iklîl-i saltanat gurre-i ikbâl-i azamet İsmihan Sultân hazretleri bundan
akdem Medîne-i Münevvere’de iki hatim okutub her hatm-i şerîfin cüzleri yevmî ikişer akçeden hat-
meteyn için yılda yedi yüz yirmi filori lâzım olur müşârun ileyha sultân hazretlerinin mütevellîsi
meblağ-ı mezbûru her sâl kendi vakıfları mahsûlünden cem‘ ve tahsîl idüb vezîr-i müşârun ileyh haz-
retlerinin mütevellî-i kebîrlerine teslîm eyleyüb ol dahi meblağ-ı mezbûru alub mütevellîsi olduğu
vakfın masârıfına sarf eyleyüb meblağ-ı mezbûrdan bedel-i vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin Vilâ-
yet-i Arap’ta olan evkâf-ı şerîfleri malından mahrûse-i Haleb’te olan mütevellîsi yedi yüz yirmi filori
cem‘ idüb hâc zamânında haremeyn-i şerîfeyne irsâl ideceği mâl-ı âti’z-zikr ile gönderülüb deyn-i
mezbûru edâ eyliye deyüb vakfiyyelerinde tasrîh itmişler idi el-hâletü hâzihi müşârun ileyh hazret-i
vâkıf-ı kesîrü’l-mefâhir dahi tayyib-i hâtir ile umûr-ı mezkûreyi kabûl idüb buyurdular ki sâl be-sâl
müşârun ileyhâ sultân-ı kesîratü’l-efdal hazretlerinin mütevellîsi yedinden mezkûr mütevellî-i kebîri
yedi yüz yirmi filori alub masârıf-ı vakfa sarf eyleyüb andan bedel mahrûse-i Haleb’te olan mütevellî-
leri her sâl harameyn-i şerîfeyne irsâl edeceği mâl-ı âti’z-zikr ile tasarrufunda olan vakfın irbâhından
her yıl yedi yüz yirmi filori cem‘ idüb Medîne-i Münevvere’ye irsâl eyleyüb zikr olunan hatm-i şerîfin
mürtezikası olan cüzhânlara vech-i âti üzere teslîm eyleyüb deyn-i mesfûru edâ eyliye ve müşârun
ileyh vâkıf-ı mezbûru’l-evsâf ve mebrûru’l-evkâf hazretleri şart itdüler ki Mekke-i Mu‘azzama’da
binâ olunub zikr olunan dâru’ş-şifâya sınâ‘at-ı tıbbın ilminde fâyik amelinde hâzık bir tabîb-i lebîb
1796
nasb olunub tabîb-i mezkûr resm-i meşhûr üzere evkât-ı ma‘lûmede ahvâl-i marzâ-yı tetebbu‘ idüb
husûsan hâc zamânında her fücce-i amîkten ziyâret-i beyt-i atîk niyetine gelüb Mekke-i Mükerre-
me’de bîmar olan huccâca tımar itme makdûruna sarf idüb sâir hidemât-ı ma‘lûmesin edâ itdikde
yevmî on beş akçeye mutasarrıf ola ve ilâc-ı şucâc ve iltiyâm-ı evrâmta ve sâir cerrahlara lâzım olan
mevâd ve mehâmda ittilâ‘-ı tâm ve vukuf-ı mâ-lâ kelâmı olur bir cerrâh nasb olunub yevmî on akçe
virile ve iki emîn ve deyyin muʻtemed ve mütedeyyin edviye ve eşribe ahvâline muttali‘ kimesne hem
şerbeti ve hem kilâri olub hidemât-ı ma‘lûmelerin edâ itdüklerinde her birine yevmî beşer akçe virile
ve iki tuvâna ve kaviyyü’l-beden ve si‘a-i hulklarından hulk-ı cemîlü’z-zan kimesneler mezkûr dâ-
ru’ş-şifâda kayyım ve ferrâş olub hizmetlerine edâ itdüklerinde her biri dörder akçeye mutasarrıf ola-
lar ve Mekke-i Müşerrefede bulunması ve iltimâs kâbil eşribe-i muhtelife-i elvân ve edviyye-i müte-
nevvi‘a-i sıhhat resân için her yıl altı yüz filori taʻyîn itdüler ve Mekke-i Mu‘azzama-i
vâcibetü’l-ikrâmda mescid-i harâm kurbunda şebike nâm makam-ı kerîmde binâ olunub sâbıkan zikr
olunan dâru’t-ta‘lîmde şart itdüler ki bir edîb-i lebîb üstâd-ı mehîb ehl-i Kur’ân mu‘allim-i zîşân nasb
olunub eyyâm-ı mu‘tâdede sıbyân-ı müslimîne telkîn-i kitâb-ı mübîn idüb yevmî dört akçeye mutasar-
rıf ola ve bir ehl-i Kur’ân cebîninde nûr-ı îmân zâhirü’l-hisân sâhib-i vakâr ve sencîde-atvâr kimesne
halîfe olub hizmet-i ma‘lûmesin edâ itdikde yevmî [..] akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki Mekke-i
Mükerreme’de sâkin olan mü’minîn ve mü’minâttan fakîr ve sâlih olanlara tasadduk için her sâl mâl-ı
vakıflarından vech-i âtî üzere bin filori irsâl olunub şart itdüler ki ol sadaka virilecek kimesneleri
mûmâ ileyh hâkimü’ş-şer‘ mezkûr câbi-i Mekke maʻrifeti ile taʻyîn idüb ellerine tekarrurât temessük-
leri virülüb meblağ-ı mezbûr vusûl buldukda ol temessükât mûcebince tevzi‘ oluna ve taʻyîn olunacak
sadakanın taraf-ı esfeli bir filori olub a‘lâsı şer‘an hadd-i âğnâ kim iki yüz dirhemi şer‘îdir ol mertebe-
ye varmıya ve bu kuyûd ve şurûtu sâbıkan zikr olunan Medîne-i Münevvere sadakâtında dahi mu‘te-
berdir ve şart itdüler ki beytu’llâhi mu‘azzam bevvâblığı şerefi ile mükerrem olan tâife-i Benî Şey-
be’den sâhib-i miftâh olan kimesneye dahi mâl-ı âti’z-zikrden her sâl yüz filori virile ve şart itdüler ki
Mekke-i Mu‘azzama’da olan müstegallât-ı mezkûre mahsûli mezkûr dârü’ş-şifa ile dâru’t-ta‘lîm
masârıfına sarf oluna ve Medîne-i Münevvere’de olan müstegallât mahsûlü Medîne-i Münevvere’ye
getürdükleri mezkûr sularının mecrâsını ıslâha sarf oluna ve harameyn-i şerîfeynde olan sâir masârıf-ı
mezkûreye Vilâyet-i Şam’da olan mezkûr Karye-i Lakef ve Karye-i Avniyye’de ve karyeti’l-Kurâ ve
Zümreyn mahsûlâtından sarf oluna eğer vefâ eylemez ise ale’l-itlaâ sınıf-ı sâlis mahsûlâtından tetmîm
ve tekmîl oluna ve ma‘lûm ola ki vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin Vilâyet-i Arap’ta olan evkâf-ı
şerîfeleri ki vakfiyyelerinde sınıf-ı sâlis unvânı ile mezkûrdur bu sınıf-ı sâlis mahsûlünden her sâl
Mekke-i Mu‘azzama’da olan sâir masârıfa bin yüz otuz beş filori lâzımdır ve Medîne-i münevverede
mecrâ-i mezbûrdan mâ‘adâ masârıfa üç bin yedi yüz seksen beş flori lâzımdır öyle olsa vâkıf-ı müşâ-
run ileyh hazretleri şart itdüler ki işbu sınıf-ı sâlise mütevellî olub mahrûse-i Haleb’te sâkin olan ki-
mesne her sâl hâc zamânında ihmâl itmeyüb kura-yı mezkûre mahsûlünden vefâ itmez ise sınıf-ı
mezbûrun sâir mahsûlünden lâzım olan meblağ-ı mezbûru cem‘ ve tahsîl eyleyüb mahrûse-i mezbû-
re-i Haleb’te defterdar olan mâcid-i büzürkvar meclisine götürüb sayub Mekke-i Mu‘azzama’ya gide-
cek bin yüz otuz beş altunu başka keseye koyub Medîne-i Münevvereye gidecek üç bin yedi yüz sek-
sen beş filori dahi başka keseye koyub her kese mezkûr defterdar ve mütevellî mühürleri ile
mühürleyüb alâ-ruûsü’l-işhâd emîr-i hâcca teslîm olunub şart itdüler ki bir âkıl ve dânâ kargüzâr ve
tuvâna maslahatında mücid ve kâyim le-yuhâfu fi’llâhi levmete lâyim kimesne emîn olub emîn-i mez-
bûr her yıl emîr-i hâcla harameyn-i şerîfeyne bile gidüb Mekke-i Mu‘azzama’ya vardıklarında hâki-
mü’ş-şer‘ meclisine ikisi dahi hâzır olub ve Mekke Şeyhu’l-harameyni ve anda olan câbî-i mezbûru
cem‘ idüb baʻdehu anda olan mürtezika-i sâlifetü’z-zikri da‘vet idüb vakfiyyede mastûr olan vezâyif-i
1797
mu‘ayyenelerini virüb ve sadaka virilecek kimesneleri dahî da‘vet idüb zikr olunan aʻyân mahzarında
ellerinde olan takrîrat mûcebince zikr olunan bin filori sadakai anlara tevzi‘ ve taksîm idüb rûh-ı vâkı-
fa hayır du‘â ettirdikten sonra zikr olunan hâkimü’ş-şer‘ hazretlerine dahî itdiği taksîm mukâbelesinde
zikr olunan irsâliyeden yirmi filori virilüb şeyhu’l-harem-i mezbûre dahi taksîm-i mezbûr mukâbele-
sinde otuz beş filori virile ve vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri şart itdüler ki nasb olunan emîn-i mezbûr
dahi müstakil bir defter tutub zikr olunan mürtezikayı ve erbâb-ı sadakayı bi-esmâihim defterine kayıt
ve tahrîr idüb ve bunlara her sâl teslîm olunan malı dahi bilâ ihmâl sebt ve tastîr eyleyüb ve câbî-i
mezbûrun muhâsebesin alub senevî mahsûl ve masraf her ne ise kayıt ve takrîr eyleyüb ve anda olan
ebniyye-i hayrâtın ve sâir hayrâtın ve müstegallâtın taʻmîre ihtiyâcı varmıdır ve taʻmîr olmuş bulsa
taʻmîre sarf olunan akçede isrâf ve tebzîr varmıdır vuku‘u üzere tasvîr eyleyüb defterini müşârun ileyh
hâkimü’ş-şer‘a imzaladub mühürledüb ve mezbûr şeyhu’l-harama mühürledüb huccâc-ı zevi’l-ibtihâc
menâsiki haccı tamâm idüb Medîne-i Münevvere’ye geldiklerinde minhâc-ı sâbık üzere medîne efen-
disinin meclisine Şeyhu’l-Harem-i Medine ve Emîr-i Hâc ve Emîn-i mezbûr ve zikr olunan câbî-i
Medine hâzır olduklarından sonra Medîne-i Münevvere’de olan mürtezikaya vezâif-i mu‘ayyeneleri
ve masârıf-ı sadakât-ı Medine’ye dahi ellerinde olan temesükât-ı takrîr mûcebince sadakât-ı mu‘ayye-
neleri bilâ kusûr teslîm olunub ve müşârun ileyhâ İsmihan Sultân hazretlerinin dahi sâbıkan bast ve
tafsîl olunan cüzhânların yılda yedi yüz yirmi filori deyn-i edâ ve teslîm idüb Medîne efendisine dahî
itdiği taksîm mukâbelesinde yılda yirmi filori virüb ve mezkûr Şeyhu’l-harem-i Medîne’ye dahî tak-
sîm-i mezbûre mukâbelesinde yılda otuz beş filori virüb ve emîr-i Hâcc-ı mezbûra dahi hidemât-ı
meşrûha mukâbelesinde senevî yirmi beş filori virile ve emîn-i mezbûr bu mecliste olan vâkiʻâtı nakîr
ve kıtmîr defterine kayt ve tahrîr idüb Medîne-i Münevvere’de olan evkâfı dahî görüb vuku‘u üzerine
defterine kayt idüb mahsûl ve masârıf nedir câbîsinin muhâsebesin alıb mâ-vaka‘a ne ise defterine
yazub hâkimü’ş-şer‘-i mezbûra imzaladub mühürledüb ve şeyhu’l-harem-i mezbûre dahi mühürledüb
mahrûse-i Haleb’e geldikte mütevellî-i mezbûre mümzâ defterini teslîm eyledikde emîn-i mezbûre
senevî yüz filori virile ve mütevellî-i mezbûr dahi her sâl defter-i mezbûru ihmâl itmeyüb sâlifu’z-zikr
mütevellî-i kebîre anlar dahi müşârun ileyhâ sultân hazretlerinin mütevellîsine îsâl idüb ol mütevellî
dahi kendüye lâzım olan maddesi kim yedi yüz filorinin Medîne’de olan sâlifu’z-zikr cüzhânlara vu-
sul-i vârını vuku‘ı üzerine defterine kayıt idüb emîn-i mezbûrun defterin yine mütevellî-i kebîre gön-
derüb teslîm eyliye ve bu mufassal ve meşrûh zikr olunan a‘mâl ihmâl olunmayub her sâl vücûda ge-
tirüle deyu deyu şart itmişlerdir eğer zikr olunan ümenâ işbu mâl-ı muharrere hıyânet ider ise rûz-i
mahşerde yevmî fezâ’-i ekberde habîbu’llâhın şefâ‘atinden mahrûm ve iki cihânda akçe gibi dağ-ı
mihnet ile mevsûm ola ve ma‘lûm ola ki her yerdeki akçe zikr olunmuştur murâd osmanî akçedir ve
vâkıf-ı müşârun ileyh hazretleri evkâf-ı mezbûreti’l-evsâfı şerâyit-i muharrere ve zevâbıt-ı mukarrere
üzerine vakf idüb bu kitâb-ı sıhhat medâr tahrîr olunduğu zamanda bir dinar altmış dirhem-i Osmaniye
sarf olunurdu eğer tebeddül-i edvârı nâ-hemvâr ile atvâr ve âsâr müteğayyir olub dirhem ve dinârın
kıymetlerine tefâvüt ârız olur ise târih-i kitâb-ı sıhhat esâsta olan kıymetleri mikyâs kılınub tağyîr ve
tebdîl vaktinde olan kıymetleri buna kıyâs oluna müşârun ileyh vâkıf hazretleri şart itdüler ki bu sınıf-
ta vâkiʻ olan vakıflarının dahi umûrunu tebdîr için yevmî on beş akçe ile bir emîn kimesne mütevellî
olub vaktinde mahsûlâtını cem‘ idüb vezâyif-i âtiyetü’z-zikre sarf idüb bakıyyesin yılbaşında İstanbu-
la ya Bergos’a getirüb mütevellî-i kebîre etslim eyliye ve yevmî üç akçe ile bir müstakîm kâtib nasb
oluna ve Kasaba-i Bor’da binâ olunub sâbıkan mastûr olan câmi‘-i şerîflerine yevmî üç akçe ile bir
hatîb nasb olunub yevmî yedi akçe ile evkât-ı hamsede imâmet ider bir imâm nasb olunub eğer hitâbet
ve imâmet bir kimesneye tevcîh olunursa yevmî on akçeye mutasarrıf ola ve yevmî üçer akçe ile iki
asıl müezzin ve yevmî iki akçe ile bir salâ müezzini nasb oluna ve dört nefer kimesne devirhân olub
1798
Cum‘a günü her biri bir aşır okuyub üçüne yevmî birer akçe virile ve içlerinden bir efdali ser-mahfil
olub iki akçe virile ve şart itdüler ki her ehl-i kırâatten otuz cüzhân câmi‘-i sâlifü’l-bünyân içre her gün
cem‘ olub birer cüz’-i şerîf tilâvet eyleyüb yevmî birer buçuk akçeye mutasarrıf olalar ve yevmî dört
akçe ile bir vâiz ve nâsıh nasb oluna ve iki kayyım nasb olunub her biri baʻde edâi’l-hizme birer buçuk
akçeye mutasarrıf olalar ve yevmî bir akçe ile bir sirâci nasb oluna ve câmi‘-i mûmâ ileyhin şem‘ine
ve ruğan-ı zeytine ve kandil ve hasırına yevmî beş akçe taʻyîn itdüler ve şart itdüler ki zikr olunan
mekteb-i dilistâna bir ehl-i Kur’ân müşfik-i mihribân kimesne mu‘allim olub baʻde edâi’l-hizme
yevmî üç akçeye mutasarrıf ola ve şart itdüler ki işbu sınıf-ı râbi‘de olan evkâfı taʻmîr için günde birer
buçuk akçe ile iki meremmetçi nasb olunub birisi Bor’da sâkin olub şehr-i mezbûrda vâkiʻ olan taʻmî-
re muhtâc evkâfı taʻmîr eyleyüb ve biri dahî Niğde’de sâkin olub anda vâkiʻ olan taʻmîre muhtâc
evkâfı ıslâh eyliye ve Bor-ı mezbûrda olan erbâb-ı vezâyif-i tefakkud için yevmî bir akçe ile bir nok-
tacı nasb oluna ve müşârun ileyh vezîr-i hatîr hazretleri şart itdüler ki işbu zikr olunan evkâf ve ecnâs-ı
ahbâsın tevliyeti ve sâir umûr-ı re’y-i münîr ve tebdîr-i dil-pezîrlerine menût ve merbût olub keyfe
mâ-yahtâr ve yürîd min-gayri münâze‘un min-karîb ve ba‘îd nazm-ı mesâlihinde ve taʻyîn-i masârıfın-
da ve azl ve nasb-ı erbâb-ı vezâyifinde müstakil olub usûl-i evkâfta ve şerâyit-i meşrûhati’l-evsâfta
tebdîl ve tağyîr ve taklîl ve teksîri keyfiyet-i istiğlâl-i mâl ve ziyâ‘ karîbetü’z-ziyâ‘ı enfa‘ına istibdâl
ve sâir ahvâl-i kâinen men kâne mimmâ azze ve hâne kabza-i kudretlerinde olub gûy-i misâl-i solcân-ı
irâdetleri birle her ne hâl üzerine isterse ise döndüreler ve masârıfından bâkî kalan meblağı her nice
dilerse tasarruf ideler kimesne asla mâni‘ ve müzâhim olmıya eğer rûh-ı pür-futûhları tengnâ-yı cihân-
dan fezâ-yı cinâna pervâz iderse ol zamân evkâf-ı meşrûhati’l-asnâfın tevliyet-i kebîrleri ciğer köşele-
ri olan ebnâ’-i kirâm ve mehâdîm-i izâmlarının zükûruna ve ebnâ’-i ebnâlarına ve ebnâ’-i ebnâ’-i eb-
nâlarına ve ebnâ’-i ebnâ’-i ebnâlarının aslahına neslen baʻde neslin fer‘an isre aslin meşrûta olub
mutasarrıf olalar ve müşârun ileyh vezîr-i hatîr hazretleri şart itdüler ki esâtîn-i âli osmandan serîr-i
saltanatta kâmrân olan şehriyâr-i âlişânın cenâb-ı vezîr-i aʻzam müşîr-i hatîr-i efhâmları nâzır olub
hakk-ı nezâretleri için yevmî yirmi akçeye mutasarrıf olalar ve sâir asnâf-ı evkâfın tevliyet ve cibâyet
ve kitâbetleri dahi ebnâ’-i kirâmlarının aslahına ve ebnâ’-i ebnâlarına ve ebnâ’-i ebnâ’-i ebnâlarına
meşrûta olub tevcîh oluna ve bu ferîkten sonra utekâ ve evlâd-ı utekâ ve evlâd-ı evlâd-ı utekâsının
aslahına tevcîh olunub ecânibden takdîm oluna ve illâ ehline sevk oluna ve dahî şart itdüler ki tevliyet
ve cibâyet ve kitâbet ve sâir cihâtları mahlûl oldukda mütevellî-i kebîr arzı ile tevcîh oluna ve illâ
tarîk-i âher ile alanlara zabt itdirilmeye ve dahî şart itdüler ki ebnâ’-i kirâm mehâdîm-i izâmlarından
ve ebnâ’-i ebnâlarından ve utekâsından ve evlâd-ı evlâd-ı utekâsından mensabı tedrîse lâyık ve hakîk
olana sâbıkan zikr olunan medreseler tevcîh oluna ve illâ ehline sevk oluna ve tedrîsten mâ‘adâ zikr
olunan ta‘lîm ve imâmet ve te’zîn ve hitâbet ve sâir cihât-ı meşrûhati’s-sıfât kâinen men kâne mimmâ
azze ve hâne vâkıf-ı müşârun ileyh hazretlerinin utekâsından ve ebnâ-’i utekâsından ve ebnâ’-i ebnâ’-i
utekâsından neslen baʻde neslin müstahik ve lâyık bulunursa anlara sevk olunub ecânibden takdîm
oluna ve illâ ehline sevk oluna ve şart itdüler ki zevâyid-i evkâflarından bilâ hizmet kimesneye tekâüd
vazîfe taʻyîn itmiyeler eğer bir tarîk ile taʻyîn itdirüb ekl iderlerse ekl itdikleri anlara helâl olmayub
aldığı akçeler nâr-ı duzahtan şerer belki her biri sad hezârân-ı hasret ile dağ-ı ciğer ola ve müşârun
ileyh vezîr-i hatîr-i müşîr-i müşterâ tebdîr hazretleri şart itdüler ki zikr olunan evkâf-ı muhtelifetü’l-ev-
sâfın mahsûlâtından vezâif-i mu‘ayenne ve masârıf-ı mübeyyene ve îcâbât-ı lâzımeden mâ‘adâ bakıy-
ye kalan mâl-ı zevâyidi evlâd-ı zükûrundan batnen baʻde batnin zamânen akdemine meşrûta olub bilâ
münâza‘un elim mutasarrıf ola ve baʻde tertîb-i hâzihi’ş-şerâiti’l-muharrere ve temhîd-i hâti-
ke’z-zavâbiti’l-mukarrere sâbıku’z-zikr vekîl-i hazret-i âsaf celîl meclis-i şerîf-i şâmihü’l-erkân ve
mahfel-i dîn-i münîf-i râsihü’l-bünyânda işbu tevki‘-i refî‘-i zîver-i sadr-ı kitâb anberîn nikâb olan
1799
sadr-i pür kader âl-i cenâb efdal-i meşâhîr-i zamân-ı ekmel nehârîr-i devrân şeyhu’l-mille kutbü’l-ecil-
le hâmî beyzatü’l-İslâm mâhî asâri’l-küfri ve’l-âsâm esmân-ı a‘lem zemâneş hand dehr-i allâme-i
cihâneş hand lâ-zâlet akdi’l-müşkilât-ı mahlûle bi-esnân-ı aklâmihi ve muhadderâtü’l-kazâyâ mantû-
katün bi-kalâidi ahkâmihi huzûr-ı şerîfinde ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î ile ikrâr ve iʻ-
tirâf idüb beni vekîl eden müşârun ileyh vâkıf-ı habîr ve vezîr-i hatîr hazretleri bu vesîka-i enîka-i di-
listan içre şerh ve beyân olunan asnâf-ı evkâf ve ecnâs-ı ahbâsı şerâyit-i muharrere ve zavâbıt-ı
mukarrere üzerine vakf ve habs ve tesbîl itdikden sonra emr-i tescîl için ve tescîl emrinde mühim olur
her dakîk ve celîl içün mütevellî nasb itdikleri Mevlânâ Ömer Çelebi ibni’l-Müderris zîde kadruhu
hizmetlerine bi-isrehâ tescîl idüb ol dahî tesellüm idüb mütevellîler sâir evkâfda tasarruf itdikleri gibi
tasarruf eyledi deyu ikrâr itdikde Mevlânâ-yı mezbûr dahi tesellüm ve tasarrufa ikrâr ve iʻtirâf idüb
vekîl-i mezbûr ile mütevellî-i mezkûr biri birini ikrâr ve iʻtirâflarında vicâhen ve şifâhen tasdîk itdik-
den sonra vekîl-i mezbûr cânib-i vifâktan semt-i şikâka teveccüh idüb eğitdi ki mürûr-ı eyyâm ve
kürûr-ı şuhûr ve a‘vâm ile vakfa fütûr ve gallâtına kusûr gelmek ihtimâli karîbü’l-vuku‘ ve vaâi-
hü’s-sutû‘ olduğu ecilden imâm-ı aʻzam hümâm-ı efham sultân-ı serîr-i ictihâd hüccetü’l-hakkı
alâ-kâffeti’l-ibâd evvel ve ahire müntehî zâhir o habîb-i tahtî tehî zâlik el-imâm ellezî ce‘ale’llâhe
rûhahu vücûdehü’l-esmâ ke-şecereti’n aslühâ sâbitün ve fer‘uha fi’s-semâ‘i imâmünâ Ebu Hanife Nu-
man ibn Sâbit dâ‘afe’llâhu Teʻâlâ ecrehu ez‘âfe adedi’s-savâbıt hazretlerinin katında zikr olunan as-
nâf-ı evkâftan akâr-ı mârru’l-evsâf cinsinin vakf-ı lâzım olmamağın vekâletim hasebi ile vakfiyyetin-
den rücu‘ itdim mütevellî-i mezbûr emlâk-i mezkûreden yedini ref‘ itsin ve menkûl ve mahmûl ve
nukûdinâ ma‘lûl kısmının hod asla vakfiyyeti câiz olmayub âna mebnî olan şerâyit dahi sıhhaten fâyiz
ve cevâzı câiz değildir mütevellî-i mezbûr zikr olunan menkulâtı dahi bana teslîm eylesün ve bunları
istiğlâl mukâbelesinde ecr-i misilden zâyid olduğu mâl dahi helâl olmadığı cihetten anı dahî taleb
ideriz deyu da‘vâ itdükde mütevellî-i müşârun ileyh cevâb-ı sevâb ve hitâb-ı müstetâba müteveccih
olub didi ki evkâf-ı sâlifetü’l-beyândan cevâmi‘-i refî‘atü’l-bünyân ve menî‘atü’l-erkân bi-tarâikihâ
ifrâz ve mümtâz kılub vâkıf-ı müşârun ileyh izniyle ve ezân ve ikâmet ile cemâ‘at-i müslimîn içlerin-
de namâz kıldığı sâbit ve mu‘ayyendir öyle olsa hod kâffe-i eimme-i kibâr ekremehumu’llâhu teʻâlâ
fi-dâri’l-karâr katlarında vakf lâzım olduğunda şübhe ve inkâr yoktur ve evkâf-ı mezbûreden sâir eb-
niye ve akarât ve tebe‘an li’l-akâr vakf olan menkûlât imâmeyn-i hümâmeyn-i bedreyn-i tamâmeyn
katlarında vakf olunub mütevellîye teslîm olundukdan sonra vakf lâzım kabîlinden olur ve menkûlât-
dan asâlet ile vakf olunub vakfiyyeti müte‘ârif olanlar dahi hümâm-ı nûrânî İmâm Muhammed Şey-
bânî katında baʻde’t-teslîm-i ile’l-mütevellî vâkıf-ı lâzım olur ve zikr olunan kütüb-i mu‘tebere vezîr-i
münevverenin dahi ilhâk-ı bi’l-masâhif eimme-i zevi’l-ma‘ârif katlarında vakfiyeti sahîha olub baʻ-
de’t-teslîm-i ile’l-mütevellî İmâm Muhammed aslî üzere lâzım olur ve tedâ‘îf-i kitâbda zikr-i mevcûd
olan nukûd-ı pür-sûdın dahi hümâm-ı mu‘teber İmâm Züfer katında sıhhat-i vakfiyyeti mimmâ lâ-yün-
ker kısmından olub cümle-i menkûlât-ı meşrûhati’s-sıfat tertîb-i mezkûr ve nemt-i mesfûr üzere inde
hâülâ’i’s-sikât vakfiyyeti sahîha olucak şerâyit-i muharrere ve zavâbit-i mukarrerenin dahî alâ-mezhe-
bihim sıhhati mukarrer olub ber-mûceb-i şart-ı sahîh-i gılâl-i meşrûhati’l-hâlden alduğımız mâl bilâ kîl
ve lâ-kâl şîr-i mâder gibi helâl olub hakk-ı sarîhimdir deyücek müşârun ileyh hâkim-i hatîr-i nâkıd-i
basîr teemmül-i kesîrden sonra cânib-i mütevellîde rüchân-ı kavî müşâhede idecek zikr olunan ebniy-
ye ve akarâtın ve nukûd-ı ma‘hûdeden gayrı menkûlâtın alâ-re’y-i men yerâhu min-üli’l-intihâb şerâ-
yit-i muharrere ve zavâbit-i mukarrere üzerine sıhhatine ve lüzûmuna ve nukûd-ı ma‘hûde-i ma‘dûde-
nin dahi alâ-re’y-i men yerâh sıhhat-i vakfiyyetine ve şerâitinin şer‘iyyetine ve zimmet-i mütevellînin
zimâm-ı vazîfeden berâetine hükm-i muhkem-i şer‘î ve kazâ-i mübrem-i mer’î itdikde vekîl-i müşârun
ileyh bu bâbda matlabına fevz-i felâh bulmıyacak inân-ı kîl u kâli semt-i âhere masrûf kılub sıhhat-ı
1800
vakf-ı nukûd re’y-i imâm-ı ma‘hûd üzere eğerçi müsellem ve makbûl ve nakl-i sahîh ile mervî ve
menkûldür lâkin ol mikdâr ile rucû‘a mecâl ve feshe ihtimâl kalmayub habl-i ihtiyâl münsarim olmaz
zirâ‘ sıhhat-i vakf ânın katında lüzûmu îcâb ve devâm ve te’bîd-i istid‘â ve isticâb eylemez vâkıfın
zimâm-ı ihtiyâr ve fesh ve ibkâya iktidâr elindedir çünkü sıhhat-i vakfa hüküm ânın mezhebi üzerine
cârîdir ifâde-i lüzûm ve devâmdan ârîdir deyüb vekâlet-i muhkiyesi hasebi ile vakfiyyetten rücû‘ ve
mütevellîden istirdâd-ı asl-ı mâla şurû‘ itdikde mütevellî-i müşârun ileyh yine cevâb virüb eğerçi sıh-
hat-ı vakf-ı mastûr re’y-i imâm-ı mezkûr üzerine lüzûm ve te’bîdden ârîdir ve hükm-ü hâkim ol re’y
üzerine cârîdir lâkin baʻde’l-hükm sıhhat sâir eimme re’ylerine dahi sâridir zîrâ kâffe-i selâtîn-i serîr-i
ictihâd ve âmme-i ehl-i hidâyet ve irşâd-ı ittifâk ve icmâ‘ ve ittibâk ve izmâ‘ idüb hükm-i hâkim-i ârif
mahall-i ictihâda mülâkî ve müsâdif olsa ol hükm-i nâfiz ve mübrem ve cumhûr katında makbûl ve
müsellemdir kâbil-i nakz ve tahvîl muhtemel-i tağyîr ve tebdîl olmayub cemi‘-i kuzâta kabûl ve irtizâ
lâzım ve cümle-i vülâta tenfîz ve imzâ emr-i mütehattim olur deyu beyân-ı sarîh ve tansîs-i sahîh ey-
lemişlerdir bu ittifâk-ı şâyi‘-i umûm sıhhata manût ve merbût idüği savb-i hafâdan mu’arrâdır pes
mahall-i nizâ‘da hükm-i hâkim ile asl-ı sıhhat cumhûr-ı ulemâ-i ümmet katında sâbit ve zâhir ve nefs-i
meşru‘iyyet mütehakkık ve bâhir olıcak imâmeyn-i hümâmeyn re’ylerinde hod baʻde’t-teslîm-i
ile’l-mütevellî sıhhat-ı vakfa lüzûm lâzım ve devâm ve hulûd emr-i mütehattimdir lâ-cerem anların
re’y-i reşîd ve mezheb-i sedîdleri üzerine lüzûma hükm olunmak taleb iderin didikde hâkim-i nâfi-
zü’l-ahkâm bu bâbda dahî fikr-i fâik ve teemmül-i lâyık itdikte temhîd-i kavâid-i hayrâtı evlâ ve teş-
yîd-i mebâni’-i birr u hasenâtı ahrâ görüb mebâliğ-i mezbûre vakfiyyetinin lüzûmuna dahî hükm idüb
hükm-i sâbıkın ihkâm ve kazâ-i lâikin itmâm ve ibrâm idüb cemî‘-i evkâf-ı mezbûre resm-i ma‘lûm ve
üslûb-i mergûb ve merkûm üzere vakf sahîh ve lâzım oldu min-ba’d nakz ve naksına mecâl muhâl ve
ihtilâl ve ibtâli mümteni‘u’l-ihtimaldir Fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi‘ahu fe-innema ismuhu ale’l-
lezîne yubeddilünehu inne’llâhe semî‘un alîm ve min-gayrihi ba‘de mâ-ilmühü fe-aleyhi la‘netu’llâhi
ve’l-melâiketi ve’n-nâsi ecma’în Ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Meliki’l-Hakki’l-Mübîn innehu yeczi’l-muh-
sinâtı ve’l-muhsinîn ve’l-Hamdü li’llâhi ale’l-ihtimâm ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûli’l-hümâmi ve
alâ-âlihi ve sahbihi ilâ-kıyâmi’s-sâ‘ati ve sâ‘ati’l-kıyâm fe-sübhâne Rabbi’l-arşi leyse li-mülkihi tenâhî
ve hadd-i mebde’ ve hitâm cerâ zâlike ve hurrire fî-evâhir-i Zilhicce li-sene ihdâ ve semânîn ve tis‘a
mie mine’l-hicreti’n-Nebeviyye.
Şuhûdü’l-hâl: Umdetü’l-Mevâlî zübdetü’l-ahâlî Mevlânâ Abdullah Efendi bin Lütfullah el-Müderris
yevme izin bi-ehadi’l-medârisi’l-kâkâniyye, Aynu’l-e‘âli zeynü’l-ahâlî Mevlânâ el-mahdûm Mah-
mud Çelebi ibn Mevlânâ Ahmed el-Müderris bi-ehadi’s-semân, Fahru’l-müderris sülâletü’l-meşâ-
yihi’l-müteverri‘în Mevlânâ Ahmed Çelebi el-merhûm Abdullatif el-müderris bi-Sultân Bursa, Fah-
ru’l-kuzât zuhru’l-ulât Mevlânâ Veli bin Sinan el-İmâdî, Zuhru’l-mütevelliyyîn-i ravzatü’l-emâneti
ve’d-dîn Budak bin Süleyman el-Mütevellî alâ-Evkâf-ı Sultân Mehmed Hân tâbe serâh, Mehmed Bey
bin Haddâdân el-Kâidü’s-Sultân, Mecma‘u’l-mefâhir muʻtemedü’l-ekâbir Sinan Voyvoda bin Abdul-
kadir, Erbâbu’l-kalem Mevlânâ Şemseddin ibn Bali el-Ma’levî el-Kâtibi’s-Sultân.
Mahall-i şurûtu ol kim cemî‘-i câmi‘ ve medâris ve sâir hayrâtının huddâmına ne mikdâr akçe taʻyîn
ve mütevellî ve câbî-i kâtibleri beyân ider bu mahal lâkin evlâda meşrûta olduğunu bu şurût-ı evvel-
de zikretmeyüb vakfiyetin nihâyetine yakın şurût-ı sânî olan mahalde tasrîh ider kim cibâyet kitâbet
tevliyet evlâd-ı evlâd-ı evlâdının erşedine deyu bir târihte Ahmed nâm kimesne şâkird-i kâtib bulunub
büyük kitâbet dahi buna şarttır deyu müfettiş-i vakt olana bu mahalli gösterüb kitâbeti almış iken evlâd
olanlar meşrûta olduğu mahalli beyân ile sâbit idüb kitâbeti ref‘ ve kendini nefy itdirmişlerdir ma‘lûm
oluna bu mahall-i şurûtu ta‘dâd ider nihâyette ta‘rîf ider.
1801
Vişegrad Musalla Vakfı
Vişegrad’da Musalla Vakfı’na Hacı Arif Efendi’nin Hatip olarak atanmasına dair berattır.
It is the document stating that Hacı Arif Efendi is appointed as Hatip (Preacher) to the Musalla Waqf
in Vişegrad.
Ovo je berat da je Hadži Arif Efendi imenovan kao Hatip (propovjednik) u Musalla Vakufu u Višegradu.
18 Şevval 1256 / 13 Aralık 1840

Nişân-ı şerîf-i alişân-ı sâmî tuğrâ-yı garrâ-yı cihân-sitâni hâkânî hükmü oldur ki Nezâret-i Evkâf-ı
Hümâyûn-ı mülûkâneme mülhak evkâfdan Vşegrad Kasabası’nda vâkî‘ Musallâ vakfından ber-vech-i
hasbî hitâbet ciheti mutasarrıfı diğer Ali Halife’nin bilâ veled vefâtı vukû‘yla mahlûlünden erbâb-ı
istihkâkdan işbu râfî‘-i tevkî‘-i refî‘-i âlişân-ı hakâni el-Hâc Arif Halife ibn Hasan zîde salâhuya.
tevcîh ve yedine berât-ı şerîfim i‘tâsı husûsu ve Vşegrad Nâibi Mevlânâ Mehmed Şakir zîde ilmuhu
tarafından bi’l-iʻlâm inhâ olunmuş ve inhâ-i mezbûr vâkiʻa mutâbık ve nefsi’l-emre muvâfık idüğü
ihbâr-ı ehl-i vukûf ile mütehakkık olduğu ecilden ber-mûceb-i inhâ tevcîhi emr-i savâb olduğu mevâ-
li-i i‘zâmdan İstanbul pâyesine hâiz hâlâ Evkâf Müfettişi akzâ kuzâtü’l-müslimîn Mevlâna Mehmed
Emin Asaf Bey zîde fezâ’iluhudan istiʻlâm kılınmış olmakla bu sûretde cihet-i mezkûre mütevef-
fâ-yı merkûmun mahlûlünden bi’l-ihbâri ani’ş-şer‘i’l-enver ehliyeti zâhir ve nümâyan olan merkûma
ber-mûceb-i nizâm bi’n-nefs bilâ-vifk edâ-yı hizmet itmek ve terk ve tekâsül iderse ref‘inden ahere
virilmek şartıyla tevcîh ve yedine berât-ı şerîfim i‘tâ olunmak bâbında e‘âzim-i ricâl Devlet-i Aliy-
yemden hâlâ Evkâf-ı Hümâyunum Nâzırı iftihâru’l-e‘âlî ve’l-e‘âzım Numan Mahir Bey dâme ulûv-
vuhu iʻlâm itmekle hitâbet-i mezkûre pâye-i serîr-i a‘lâya telhîs olundukda sâdır olan hatt-ı hümâyûn-ı
şevket-makrûn mûcebince tevcîh ve berât i‘tâ olunmak fermânım olmağın hakkında mezîd-i inâyet-i
pâdişâhânem zuhûra gelüb bin iki yüz elli altı senesi Ramazân-ı Şerîfi’nin yirmi birinci günü târihiyle
müverrah virilen ruûs-ı hümâyunum mûcebince bu berât-ı şerîfimi verdim ve buyurdum ki merhûm
el-Hâcc Arif Halîfe zîde salâhuya müteveffâ-yı merkûmun mahlûlünden şart-ı mezkûre üzere ber-ve-
ch-i hasbî cihet-i mezbûre mutasarrıf olub işbu berât-ı şerîf-i alîşânıma mugâyir hitâbeti umûruna
taraf-ı âherden hiç ferd mânî‘ ve müzâhim olmayub dahl ve ta‘arruz kılmayasız şöyle bilesiz alâmet-i
şerîfime i‘timâd kılasız
Tahrîran fi’l-yevmi’s-sâmin aşer min-şehri Şevvâli’l-Mükerrem li-sene sitte ve hamsîn ve mieteyn ve
elf
Be-Makâm-ı Kostantiniyye
1802
Yayça
Jajce
Saray-ı Amire Ağası el-Hâc Mustafa Vakfı
Saray-ı Amire Ağası el-Hâc Mustafa Vakfı
Saray Ağalarından Hacı Mustafa Ağa’nın Yeniçe-i Yayça Kasabası’nda bir kervansaray ve cami
yaparak vakfettiğini ve vakfedilen köyün kasaba olmasını karara bağlayan ve vakfedilen çiftliğin
sınırlarını belirten bir emirname kaydıdır.
It is the decree record which states that Haji Mustafa Aga who is from Saray Agas (Palace landlords)
endows a caranvansary and a mosque he made built in Yeniçe-i Yayça town and which remarks that
the endowed village is determined to be a town anymore, and specifies the borders of the endowed
farm.
Ovo je dekret kojim se dokazuje da je Hadži Mustafa aga, uvakufio karavansaraj i džamiju u Jenidže-i
Jajče (Jajce), da je selo koje je uvakufljeno postalo kasaba i precizira granice uvakufljene farme.
Evâil-i Rebiulahir 999 / 15-25 Şubat 1591

Cerâ fîhi ındî nemmakahü’l-fakîr Mustafa bin Yusuf el-Müvella-Hilâfe bi-Yayçe ufiye anhumâ.
Sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb budur ki Dersaâdet’de bi’l-fi‘l Saray-ı Âmire Ağası
olan el-Hâc Mustafa Ağa hazretlerinin tasarruf-ı yedinden Mevlâna Yayçe Kadısı’na hitâben hükm-i
şerîf-i âlişân vârid olub mazmûn-i alîşânında kazâ-i mezbûre tâbî‘ Kurne-i Kaluka nâm-ı diğer Yeni-
ce-i Yayçe nâm karye tevâbî‘inden olan Mahalle-i Kobiye ve Bey ve Herkene (Sukine) nâm çiftliği
serhâd-ı ma‘mûrede olmağla ziyâde sa‘b ve mehûf olmağın kıdvetü’l-havâssi ve’l-mukârrebîn um-
det-i ashâbü’l-izz ve’t-temkîn muʻtemedü’l-mülûki ve’s-selâtîn el-muhtassu bi-mezîd-i inâyeti’l-meli-
ki’l-Mu‘în Saray-ı âmirem Ağası Hacı Mustafa Ağa zide-kadruhu mescid ve kârbânsarây binâ eylediği
mahalde kasaba olmasın ebnâ-yı sebîle ve tüccâr ve misâfirine ahâlî-i memlekete her vecihle enfa‘
olmağın serhâd-ı ma‘mûreden ahâlîleri ve vilâyet halkı çiftlik-i mezbûre tevâbî‘yle kasaba olmasın
ricâ eylediklerinden mâ‘adâ müşarûn-ileyh dahi murâd itmeğin hâricden gelüb tavattun eyleyenlere
dahl ve ta‘arruz olınmağın ve çiftlik-i merkûmun tevâbi‘inden olan mahallâtıyla kadîmden hadd ve
sunûrları tahdîd ve tebeyyün oluna deyu bu hakîre hitâben emr buyrulmağın kudemâ-i memleket ve
aʻyân ve paşa ve ağayân-ı serhâd vesâir etrâfında olan kurâ ahâlîlerinin sikâtlarından cem‘-i gâfîr ile
mahal-i me’mûrun üzerine bu hakîr varûb bi-nefsîhî varub ehl-i vukuf-i vilâyet taʻyîniyle gezilüb gö-
rüldükde evvelâ Nehr-i Kaluka’dan Pervane Hoca’nın evi altı yanından dik yukaru küçük dere ile İb-
rahim Ham Sipahi Çiftliğinin beri tarafından dere ile dik yukaru Pirivoyo dimekle ma‘rûf bayır başına
andan çukur ile Virah Livace’ye andan Gölhisar’a giden tarîk-i âmma andan yol ile Karye-i Magaldol
sınûrıyla gidüb Novarniçe dimekçe ma‘rûf mahalle andan dik yukaru gidilecek çatallutaş Koktanvi-
ran nâm yaylak ki ibtidâ taş altında akan sudan Peştelü nâm mahalle andan bayır bayır arka Virilü
nâm suya andan Boğanık Poliye’ye andan Ravçciçesye kaynağından akan suya andan sırt sıra Pir
Eyyüb’ün evlerine andan yukarıya Potora ve Potordere Kampaval çiftliğine andan Posi yerine andan
taş altından suvarlarda ol suya andan kafiri meşâdlara andan kadîmi eski yolca Hüsrev çayırına andan
Kasım çayırına andan Miladine oğlu çayırına andan azeb yanında Gayrlu Kova’ya andan Hrostine
1805
ile Pir Mezid’in evlerinin üzerin yanından sırtla Kobiye ve diğerleriyle değirmenlere andan dik aşağı
Kaluka dere başıyla Muhammed bin Bali evine varub nihayet bulur bu hudûd içinde mahdûd olan yer
kadîmi kasaba olmak fermân buyurılan köylüklerin ki halen Mustafa Ağa hazretlerinin çiftliği dimekle
ma‘rûfdur cevânib-i erbâʻasından dahl ve ta‘arruz ider kimesne dahi olmağın cümlesinin mahzarla-
rında tahdîd ve beyân ve alâyim vazʻ olunub ve zeyl-i kitâbda esâmileri mestûr olan Müslümanların
şehâdetleriyle ma‘lûm oldukdan sonra tahdîd olunub ve li-ecli’t-temessük bu hurûf ketb olunub yed-i
tâlibe vazʻ olunduğu lede’l-ihtiyâc esâs-ı kîl ve kâl ve kâtî‘-i u‘rûk-ı eşkâl ola cerâ zâlike ve hurrire fi
evâil-i Rebi‘ulâhire sene tîs‘a ve tis‘în ve tîs‘ami’etin.
Şuhûdü’l-hâl: Fahrü’l-ulemâ es-Seyyid Ramazan Bey, Gulâm Şahî Mehmed Bey, Hüseyin Çelebi el-
Hatîb, Hüsam Halife el-Hatîb, Kâtib Hacı Kurd Ali ez-Zaîm, Katib Osman bin Gazi, Yusuf Hoca el-
Hatîb, Bali bin Nasuh, Kurd Sipahi ibn Ali, Durak Sipahi, Mustafa bin İdris, Pervane Hoca el-Hatîb,
Veli Subaşı ibn Barak, Hüseyin ibn Piri ser-Refîk, Gazanferî Mehmed bin Ferhad Ağa, Mehdi bin
Abdullah, Mehmed bin Bali, Murad bin Ferhad, Mehmed Paşa bin Reşid, İbrahim bin Refik, Hasan
bin Mustafa Büyükbaş, Mehmed bin Mustafa, Usta Hasan bin Ali, İbrahim Sipahi, el-Hâc Hüseyin
bin Abdullah, Ali Sipahi, Ali Çavuş, Hasan bin Bali ve gayruhum.
1806
Darüssaade Ağası el-Hâc Mustafa Vakfı
Darüssaade Ağası Hacı Mustafa’nın Yayça’ya bağlı Kaluka (Yenice-i Yayça) Köyü’nde yaptırdığı
cami, muallimhane ve kervansarayın tamiri ve görevli ücretlerinin karşılanması hizmetleri için,
yine aynı köyde bulunan çiftlikleri, dükkânları ve arazileri vakfettiğine dair emirname, buyrultu ve
hüccetler.
It is waqfiyye of Darusaade Ağası Hacı Mustafa that he endowed barns, shops and fields in the village
of Kaluka (Yenice-ı Yayça) connected to Yayçe that the income to be spend on repairs of the mosque,
hosue of teaches and caravansaray which he had built in the same village and for the payments of
incumbents.
Ovo su naredbe dekreti o vakufu Darusade age, Hadži Mustafe koji je uvakufio staje, dućane i njive u
selu Kaluka, koje se nalazi u blizini grada Jajca, čije je prihode namjenio za popravke džamije, škole
i karavansaraja kojeg je izgradio u istom selu, kao i isplate plata službenicima.
1-10 Rebiülahir 999, 10-20 Rebiülahir 1016, 10-20 Cemaziyelahir 1020, Cemaziyelahir 1037, 10-20 Ramazan 1037,
1 Safer 1039, 27 Safer 1073, 20-30 Şaban 1089 / 1591, 1607, 1628, 1629, 1662, 1678
Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Vakıf Sicil 1, Sayfa: 46-47-48, Sıra: 299
Yayçe Kazâsı’nda Dâru’s-saʻâde Ağası el-Hâc Mustafa’nın Vakfı merbûtânına dâ’irdir.

Kıdvetü’l-kudât ve’l-hükkâm ma‘denü’l-fadl ve’l-kelâm Mevlânâ Yayçe kâdısı zîde fadluhu tevkî‘-i
refî‘-i hümâyûn vâsıl olıcak ma‘lûm ola ki dârende-i fermân-ı vâcibü’l-iz‘ân zîde kadruhu südde-i
saʻâdetime şöyle arz-ı hâl eyledi ki:
Mukaddemâ Dâru’s-sa‘âde Ağası olan Mustafa hâl-i hayâtında câmi‘-i şerîf ve mu‘allimhâne ve kâr-
bânsarây ve dekâkîn binâ itdirüb ve emr-i şerîfle kasaba kondurub ve müteveffâ babasından intikâl
eyleyen ve kendü tasarruflarında olan çiftlikleri selâtin-i mâziye temlîk ile cümlenin mürtezikasına ve
mu‘allimhânenin ta‘lîmine ve sâir masrafına mahsûlün vakf idüb deftere dahi ol minvâl üzere tahrîr
olunurken sâhib-i vakf olan müteveffâ-yı mezbûrun kızkarındaşı vakf-ı mezbûrun mukaddemen mü-
tevellîyesin olmağla ba‘zı mihrakların tahrîkiyle zikr olunan çiftliklerin üç yıldan berü mahsûlün alub
kendü masrafına sarf idüb hâlâ bu vakf-ı mezbûrun mütevellîsi olub mezkûre bu def‘a karye sipâhîsi
ile yek-dîl ve yek-cihât olub şarta sülûk eylemeğin zikr olunan arâzî arz-ı mîridir vakfiyyetinde câiz
değildir karındaşım Mahmud Ağa’ya ol çiftlikler intikâl eylemişdir ve Mahmud Ağa fevt olmağla sa-
gîr kalan yetimlerinin ben nâzırıyım ve bu ol yerleri sipâhîden tapu ile aldım ve bu vakf-ı mezbûra ve
mürtezikasına gadr eylediğün bildirüb men‘i içün emr-i şerîfim taleb eylemeğin buyurdum ki; hükm-i
şerîfimle vardukda hasbemâ muvâcehesinde hakk üzere teftîş eyleyüb göresiz şöyle ki bu vakf-ı mez-
bûrun bi’l-fi‘l mütevellîsi ile nizâ‘ olunan çiftlikleri selâtîn-i mâhiyeden biri mezkûr Mustafa Ağa’ya
temlîk idüb mülknâme-i hümâyûn virilüb ol dahi vakf idüb vakfiyyeti defterlerden hülâseten kayd
olunmuş ki mezkûr kız karındaş ol vechle sipâhî ile dahl iderse dahl itdirmeyüb vakf içün bunu zabt ve
tasarruf itdiresiz şerʻ ve kânûn ve deftere ve emr-i hümâyunuma mugâyir kimesneye iş itdir[me]yesiz
1807
vakfa âid olandan şimdiye değin nesne almışları baʻde’s-subût vakf içün bî-kusûr aldurtup esmânı
yazub bilâ-zerresi bu bâbda dergâh-ı mu‘allâm çavuşlarından kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân çavuş zîde
kadruhu mübâşir olan emr-i şer‘den tecâvüz eylemeye şöyle bilesiz baʻde’t-tastîr bir alem-i şerîfimi
elinde ibkâ idüb alâmet-i şerîfe i‘timâd ola tahrîren fî-evâhiri şehri Şaʻbâni’l-Mübârek sene tis‘a semâ-
ne ve elf min-hicreti’n-nebeviyye aleyhi efdali’t-tahiyye.
Hazret-i Mevlâna’dan şerî‘at-ı tâb
Kıdvetü’l-kudât ve’l-hükkâm ma‘deni’l-fazl ve’l-kelâm Mevlânâ Yayçe kâdısı zîde fadluhu baʻde’t-ta-
hiyye ve’t-teslîm iʻlâm olunan budur ki dârende-i mektûb Veli Çavuş nâm kimesne Dîvân-ı Bosna’ya
gelüb şöyle iʻlâm-ı hâl eyledi ki:
Berât-ı şerîfle mutasarrıf olduğu timârı karyesi baştenelerinden dört kıt‘a baştene hîn-i tahrîre kendüye
üç yüz akçe mahsûl kayd olunmuş iken baʻdehu serdîn-i âmire ağalarından müteveffâ Mustafa Ağa
nâm kimesne mezkûr baştene topraklarında câmi‘ ve kârbân binâ eylemekle baştene-i mezbûr ahâlîsi
bulunan timârı ve başteneleri hudûdunda vâkiʻ Mubah(?) Dağlarını kat‘ idüb ve açub bâğ ve tarlalar
eylemekle buna âid olan a‘şâr-ı şer‘iyyesi ve rusûmu virmeğin inâd ve ta‘âd idüb cânib-i vâkıfdan
mütevellî olan Ömer Ağa nâm kimesne alub kabz eylemekle buna külli gadr ve hayf eylediği ecilden
elinde olan emr-i şerîf ve fetvâ-yı münîf mûcebince şer‘le hakk alı virilmek bâbında mektûba tâlib
olmağın tahrîr olunub kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Ali Çavuş zîde kadruhu gönderilmişdir vardıkda
gerekdir ki göresin iʻlâm olunduğu üzere hibe ve bahş ve şer‘-i şerîf sübût ve zuhûr bulunan hakkiyeti
alınan olan emr-i şerîf ve fetvâ-yı münîf mûcebince bî-kusûr hükm idüb alı virüb noksân-ı hakk ile
senede inâd ve muhâlif iderse mütevellî-i mezbûru mübâşir-i mezbûr ile Divân-ı Bosna’ya göndere-
sin ki huzûrumuzda şer‘ ile görülüb hakk itdirile tahrîr ve tastîr şehr-i Cemâziyelâhire sene seb‘a ve
selasîn ve elf.
Cerâ indî küllühü beyne yedeyye Mustafa bin Yusuf el-Müvellâ Yayçe (…) ufiye anhumâ. Mustafa
Hudûdnâme-i Kızlar Ağa Mustafa
Sebeb-i tahrîr-i kitâb ve mûceb-i tastîr-i hitâb budur ki Der-sa‘âdet’den bi’l-fi‘l Sarây-ı Âmire Ağası
olan el-Hâc Mustafa Ağa hazretleri tasarrufu yedinden Mevlânâ-i Yayçe Kâdîsı’na hitâben hükm-i
şerîf-i âlişân vârid olub mazmûn-ı âlîyâtında kazâ-i mezbûra tâbiʻ Görne Kaluka nâm-ı diğer Yenice-i
Yayçe nâm karye tevâbi‘inden olan Mahalle-i Koviyediç ve Hevkene nâm çiftliği serhad-i ma‘mûre-
den olmağla ziyâde savb vukûf(?) olmağın kıdvetü’l-havâss ve’l-mukarrebîn umdet-i ashâbü’l-gar-
râ ve tekmîlîn muʻtemedü’l-mülûk ve’s-salâtini’l-hassa bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’l-Mu‘în Sarây-ı
Âmirem Ağası Hacı Mustafa Ağa zîde kadruhu mescid ve kârbânsarây binâ eyledüği mahalde kasaba
iv‘âsı ebnâ-i sebîle ve tüccâr ve misâfirîne ve ahâlî-i memlekete her vechle enfa‘ olmağın serhad-i
ma‘mûreden ve vilâyet halkı çiftlik-i mezbûr tevâbiʻiyle kasaba olmasın ricâ eylediklerinden mâ‘adâ
müşârun ileyh dahi murâd ideceğin hâricden gelen tavattun eylesin dahl ve ta‘arruz olmağın ve çift-
lik-i merkûmun tevâbi‘den olan mahallâtıyla kadîmden hadd ve sınûrları tahdîd ve tebyîn oluna deyu
bu sagîre hitâben fermân buyrulduğu kudemâ-i memleket ve aʻyân-ı vilâyet ve ağâyân-ı serhad ve
sâir etrâfından olan ahâlîlerinin sikâtından cem-i gafîr ile mahall-i me’mûrun üzerine bu fakîr varub
bi-nefsihi varub ehl-i vukûf-i vilâyet taʻyînile gündüz(?) görüldükde ûlâsı Nehr-i Kaluka’dan Perva-
ne Hoca’nın evi altı yanında dik yukarı küçük dere ile İbrahim nâm sipâhî çiftliğinin beri tarafından
tarîk-i âmm andan yoluyla Karye-i Esfâldul sınuruyla giden Novarance dimekle ma‘rûf mahalle an-
dan dik yukarı Lişle’den Çatallutaş Fevkinovir nâm yaylâk ki ibtidâ taş altında akan sudan Beştelü
nâm mahalle andan Bavarovirilo nâm suya andan Boğanur yolyaya andan Budaroçipe kaynağından
1808
akan suya andan sırt sıra Biraponun evlerine andan yukarı ki Buinordan Kampoval Çiftliği’ne andan
Bevasi yerine andan taş altında su vardır ol suya andan kâfirî beşânelere andan kadîmî eski Bolca
Hüsrev çayırına andan Kasım çayırına andan Miladinoğlu çayırına andan Garab yanındaki Lokova’ya
andan Hırostine ile Bermezidik evlerinin üzeri yanına Çertele Konibe Dik dimekleriyle değirmenlere
andan dik aşağı Filoris ile Muhammed bin Bali evine varub nihayet bulur bu hudûd içinde mahdûd
olan bi-kadîmi kasaba olmak fermân buyurulan köylüklerin ki hâlâ Mustafa Ağa hazretlerinin çiftli-
ği dimekle ma‘rûfdur cevânib-i erbaʻasından duhâl ve ta‘rîfi ider kimesne dahi olmağla cümlesinin
mahzarlarında tahdîd ve beyân ve alâyim vazʻ olunmak ve zeyl-i kitâbda sipâhîlerini mestûr olan
müslümânların simâlarıyla bile ma‘lûm oldukdan sonra tahdîd olunub ve’l-ecli’t-temâs bu hurûf ketb
olunub bu tâlibe vazʻ olunduğu lede’l-ihtiyâc esâsı kayd-ı akâl ve kâti‘-i urûf-ı eşkâl ola cerâ zâlike ve
hurrire fî-evâil-i Rebî‘ulâhire sene tis‘a ve tis‘în ve tis‘a mie.
Şuhûdul-hâl: Mihrü’z-zuʻamâ Ramazan Bey, Gulâmşâhî Muhammed Bey, Hüseyin Çelebi el-Hatîb,
Hüsam Halil el-Hatîb, Kâtib Hacı Dobiç Ali ez-zâʻim, Kâtib Osman bin Gazi, Yusuf Hoca el-Hatîb,
Bali bin Nasuh, Kurd Sipâhî ibn İbrahim, Turan Sipâhî, Mustafa bin İdris, Pervane Hoca, Veli Subaşı
ibn Burak, Hasan ibn Gazanfer Bey, Mehmed Mahlâsî bin İbret, Mehmed bin Bali, Muhammed bin
Beşir, İbrahim bin Ahmed, Hasan bin Mustafa, Mehmed bin Mustafa, Usta Hasan, İbrahim Sipâhî, el-
Hâc Hüseyin bin Abdullah, Ali Sipâhî, Ali Çavuş, Hasan bin Bali ve gayruhum.
el-Emru habsi mayahvihi nemmekahu’l-fakîru ileyh subhanehu Muhammed el-Kâdî bi’l-hisâr gufire
lehu. Muhammed
Sebeb-i tahrîr-i kitâb budur ki Kal‘a-i Yayçe sâkinlerinden olub Kloka(?) sipâhî olan Veli Çavuş nâm
kimesne meclis-i hatîr-i lâzımü’t-tevkîrde yine kazâ-i mezbûr tevâbiʻinden Kasaba-i Yenice-i Yay-
çe’de sâbıkan Dâru’s-saʻâde Ağası olan merhûm el-Hâc Mustafa Ağa’nın binâ eylediği câmi‘-i şerîf ve
mekteb-i latîf ve kârbânsarây ve dekâkîn ve evkâfının bi’l-fi‘l mütevellîsi olan İbrahim Çelebi ibn Ali
Çavuş ve câmi‘-i mezkûr hatîbi olan eş-Şeyh Abbas Efendi nâm kimesneler mahzarlarında üzerlerine
da‘vâ ve takrîr-i kelâm idüb vâkıf-ı mezbûr bundan akdem dört kıt‘a baştenenin vakf idüb üzerlerin-
de zikr olunan hayrâtı ve kasaba-i mezbûreyi kondurub muharrer vilâyet dahi hîn-i tahrîrde mezkûr
başteneleri defter-i cedîde maktû‘an kasaba-i mezbûra zemîn kayd idüb vakf topraklarına mutasarrıf
olan ahâlî-i mezbûr benim timârımın hudûdunda Mübah Dağı izn-i baltalık idüb ihyâ eylemekle bana
küllî gadr olmuşdur hâlâ suâl olunub ihkâk-ı hak olunmak matlûbumdur değin gıbbe’s-suâl mütevellî-i
mezbûr İbrahim Çelebi ve Şeyh Abbas cevâblarında merhûm Veli Çavuş münâzi‘ kayd olan toprakları
bin otuz yedi senesinde Yayçe Kâdîsi Ahmed Efendi huzûrunda mürâfa‘a olub zikr olunan topraklar
kendü timârı hudûdu dâhilinde olduğun baʻde’l-inkâr isbâta kâdir olmağla beynimizde musâlaha(?)
tavassut idüb altı bin akçe üzerine sulh eylediklerinde mezbûr Veli Çavuş sulh-ı mezbûru kabûl ve
bedel-i sulh olan meblağ-ı mezbûru bi’t-tamâm ahz ve kabz itmişler deyu da‘vâ-yı vâkiʻ ile mukâbele
idicek eseri’l-istintâk mezbûr Veli Çavuş cevâbında zikr olunan sulhı ikrâr ve bedel-i sulh altı bin
akçeyi ahz ve kabz idüb yedlerine memhûr temessük dahi virmişidim lâkin zikr olunan bedel-i sulh
altı bin akçeyi yine girü vakf tarafına ahz ve kabz eylemişlerdir deyu cevâb viricek gıbbe’l-istintâk
ve’l-inkâr mezbûr Veli Çavuş’dan müdde‘âsını beyyine taleb olundukda ityân-ı beyyineden izhâr-ı acz
itmeğin mezbûrân mütevellî İbrahim Çelebi ve Şeyh Abbas Efendi’ye zikr olunan sulh olan altı bin
akçeyi teslîmden sonra merkûm Veli Çavuş’un yedinden girü vakf tarafından ahz ve kabz olunduğunu
bilmediklerine ve kendüleri dahi ahz eylemediklerine yemîn teklîf olundukda anlar dahi alâ-vakfi’l-
mes’ûl yemîn-i bi’llâhi’l-Aliyyü’l-Azîm eylediklerinden sonra mezbûr Veli Çavuş’u ârizden men‘
birle mâ-vaka‘a gıbbe’t-taleb ketb olundu fi’l-yevmi’s-sâbi‘ ve’l-ışrîn fî-Saferu’l-Hayr li-sene selâse
1809
ve seb‘în ve elf min-hicreti men lehu’l-izze.

Şuhûdul-hâl: Mustafa Çelebi, Veli Bey el-Mübâşir, Nezir Efendi el-Muʻallim, Ömer Halife, Ahmed
el-Muhzır.
Nukilet hazihi’s-sûret bilâ ziyâdeti velâ noksân nemmekahu’l-fakîr ileyhi subhânehu ve teʻâlâ Yusuf
el-Kâdî bi-Kaza-i Yayçe ufiye anh. Yusuf
Sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î budur ki Yayçe Kazâsı’na tâbiʻ Yenice nâm kasabada vâkiʻ merhûm ve
mağfûrun leh Dâru’s-saʻâde Ağası olan Mustafa Ağa Vakfı’nın mütevellîsi fahrü’l-akrân Ömer Bey
meclis-i şer‘-i şerîf’de yine kasaba-i mezbûre sipâhîsi olan Veli Çavuş mahzarlarında takrîr-i da‘vâ idüb
vâkıf-ı müşârun ileyh vakf itdüği başteneler yerlerinde kasaba-i mezbûre sipâhîsine defter-i sultânîde
beher sene üçer yüz akçe resm-i zemîn kayd itdirüb kırk yıldan mütecâviz sipâhî olanlar maktû‘iyyet
üzere üçer yüz akçe alurlar iken zikr olan yerlerin hudûdu dâhilinde kasaba-i mezbûre ahâlîsi ba‘zı
mîşeleri ihyâ ve zirâ‘at idüb öşrü vakfa âid ve merkûm Veli Çavuş’un timârında öşr olmayub flori iken
kâh ihyâ olunan yerler mahsûlünden öşr alurum ve kâh hâriç ez-defterde Rupo tîmârına ilhâk içün bin
akçe üzere tezkire itdürüb dahl ve ta‘arruz itmekle vakf-ı mezbûra hazer ve noksân îrâs itmekden hâlî
değildir men‘ ve def‘ olunmak matlûbumdur didikde gıbbe’s-suâl merkûm Veli Çavuş fi’l-vâkiʻ bu âna
değin hakkım ve arzen idüb da‘vâ iderim bu def‘-i şer‘ile hakkım olmadığı zâhir ve muhakkak olmağ-
la min-ba‘d vakf-ı mezbûr topraklarında ihyâ olunan yerlerden hakkım ve da‘vâ ve nizâ‘ım yokdur
eğer husûs-ı mezbûr içün baʻde’l-yevm da‘vâ ve nizâ‘ idersem inde’l-hükkâmi’l-kirâm makbûle ve
mesmû‘a olmaya deyu ikrâr ve iʻtirâf itdikden sonra mâ-hüve’l-vâkiʻ bi’t-taleb ketb olunub bu tâlibe
vazʻ ve def‘ olundu tahrîren fî-gurre-i Saferü’l-Hayr li-sene tis‘a ve selasîn ve elf.
Şuhûdul-hâl: el-Hâc Osman Efendi el-Hatîb, Abbas Efendi eş-Şeyh, Zülfikar Efendi, el-Hâc Ali
eş-Şerrâh, Ahmed Efendi el-Muʻallim, Ahmed Ağa el-Câbî, Abdullah Halîfe el-Müezzin, Osman Ça-
vuş Dergâh-ı Âlî, Nasuh Ağa Tercümân, Abdi Bey el-Cündî ve gayruhum.
el-Emru kemâ hurrire fe-nesiye harrerehu’l-fakîr Hüseyin bin İsâ el-Kâdî bi-Kazâi Yayçe ufiye an-
humâ şânuhu’l-âlî. Hüseyin.
Sebeb-i tahrîr-i kitâb oldur ki Dergâh-ı Âlî müteferrikalarından Mahmud Ağa ibn Muhammed Bey
nâm kimesne Yayçe Kazâsı’na tâbiʻ Yenice-i Yayçe’de sulb karındaşı olub sâbıkan Dâru’s-saʻâde Ağa
olan merhûm el-Hâc Mustafa Ağa’nın evkâfının mütevellîsi olan Osman Kâtib nâm kimesne meclis-i
şer‘e ihzâr ve mahzarında da‘vâ idüb evkâf-ı mezbûrede ve civârında olan kasaba ahâlîsinin evlerinin
mebniyesi ve etrâfı olan topraklar merhûm karındaşım el-Hâc Mustafa Ağa’dan bize intikâl itmişdir
vakf cânibinden fuzûlen tasarruf iderler şer‘le men‘ olunmasını taleb iderim didikde mütevellî-i mez-
bûr Osman Kâtib cevâb idüb târîh-i kitâbdan on beş yıl mukaddem merhûm Mustafa Ağa maʻrifet-i
sâhib-i arzı ile mezkûr toprakları vakf itdüği üzere muharrer-i vilâyet dahi vakfiyyet üzere defter-i
sultânîye kayd idüb sâhib-i arzın hakkı defter-i sultânîye kayd olunduğu üzere her sene vakf câni-
binden virülür bu zamâna gelince zikr olunan topraklar vakf cânibinden tasarruf olunmuşdur deyu
cevâb itdikde mütevellînin yedinde olan sûret-i defter-i sultânî ibrâz olunub nazar olundukda fi’l-vâkiʻ
vakfiyyet üzere kayd olunduğu mukarrer olub ve bundan gayri etrâf ve eknâf olan kayda sikât-ı Müs-
limîni vech-i meşrûh üzere on beş yıldan berü vakf tarafından tasarruf olunduğuna bi’l-hâce şehâdet
itdiklerinden sonra yine üslûb-ı sâbık cemî‘ân arâzî ve akâr-ı vakfa hükm olunub talebleriyle bu vesîka
tahrîr olunub mütevellî yedine def‘ olundu tahrîren fî-evâsıtı sehr-i Rebî‘ulâhir min-şuhûr sene 1016.
Şuhûdul-hâl: Osman Halîfe el-Hatîb, Hasan Halîfe el-Muʻallim, Bekir Halîfe el-Müezzin, Hüse-
yin Kethüda el-Kayyım, Mustafa Hoca el-Kayyım, Şuhûr Ağa Abdullah, Hasan ibn el-Bedreddîn(?),
1810
Bali Nasuh, Ömer Ağa, Seyfeddin(?) Ağa ve gayruhum el-hâzırîn

Alâ mâ-fîhi mine’l-emr hurrire el-fakîr Süleyman bin Hüseyin el-Kâdîi Yayçe ufiye anhumâ. Süley-
man
Sebeb-i tahrîr-i kitâb oldur ki Yayçe Kazâsı’na tâbiʻ Yenice-i Yayçe nâm vakfın mütevellîsi ve nâzırı
olan cümle mürtezikası vakf-ı mezbûr sipâhîleri Ali Çavuş ve Veli Çavuş nâm kimesneleri meclis-i
şer‘-i şerîf ihzâr ve mahzarlarında takrîr-i da‘vet idüb vakf-ı mezbûr vâkıf-ı merhûm Mustafa Ağa
Dâru’s-saadet Ağası iken tasarrufunda olan beş kıt‘a başteneyi vakf idüb hîn-i tahrîrde vakfiyyet üzere
ber-vech-i maktû‘ sipâhîye üçer yüz akçe vakf tarafından virile deyu defter-i sultânîye kayd idüb üze-
rine câmi‘-i şerîf ve mekteb ve kârbânsarây binâ idüb yirmi sene mikdâr vech-i meşrûh üzere vakf ta-
rafından tasarruf olunup halâ mezbûrân sipâhîler mezbûr toprağı vâkıf-ı mezbûr hemşîresi Saliha nâm
hatuna tapu ile bey‘ idüb dahl ider söylediklerinde bi’l-mukâbele mezbûrân çavuşlar vech-i merkûm
üzere ikrâr eylediklerinde arâzî-i mezbûre üslûb-ı sâbık üzre vakfa hükm olunub bu vesîka li-ecli’t-te-
messük ketb olunub yine vazʻ olunub fî-evâsıtı Cemâziyelâhir sene ışrîn ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Osman Halîfe el-Hatîb, Ahmed Bey, Osman el-Kâtib, el-Hâc Hasan, Hasan Bey, Davud
Sipâhî, Rıdvan Çavuş ve ehl-i vakf-ı mezbûr bâ-selâm.
Kasaba-i Bilâyice imâmı ve sâir cemâ‘ati baʻde’s-selâm iʻlâm olunur ki hâlıku’l-hurûf merhûm Mus-
tafa Ağa Vakfı’nın mütevellîsi ve kâtibi ve sâirleri mâ-beyninizde münâzi‘-i fîh olan sûret-i husûs içün
ellerinde olan hüccet-i şer‘ mûcebince emr-i şerîf ibrâz idüb mürâseleye tâlib olunmağla tahrîr olunub
irsâl olundu vusûlünde gerekdir ki emr-i şerîf ve hüccet-i şer‘iyye mûcebiyle amel idüb cânibeyn
rızâlarıyla taʻyîn olunan hudûdu tecâvüz ve vakf-ı mezbûrun hudûduna dahl ve ta‘arruz eylemeyesiz
ve’s-selâm tahrîren evâsıtı Ramazânü’l-mübârek li-sene semâniye ve selasin ve elf.
el-fakîr el-Kâdı Mehmed Yayça
1811
Darüssaâde Ağası, el-Hâc Mustafa Ağa bin Mehmed Vakfı
Darüssaâde Ağası, Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed’in Yenice-i Yayça (Yayça Yenicesi) Kasabası’nda
yaptırdığı Cami, Mekteb, Yirmi Ocaklı Han’ın, görevli giderleri, bakım onarımları ve diğer hayır
hizmetleri için hanın yanında yaptırdığı yirmi dört adet dükkan, bir ekmek fırını ile 674.100 akçe nakit
parayı vakfetmesi.
It is the waqfiye of Darussade Ağası Hacı Mustafa Ağa bin Mehmed that he endows twenty four
shops built by him near Yirmi Ocaklı Khan, bread bakery and 674.100 akçe cash money to be used
for expenses of incumbent, repair and maintenance of mosque, school and Yirmi Ocaklı Khan which
were also constructed by him in the town of Yenice-i Yayça (Yayca Yenicesi) and for other charities.
Ovo je vakfija Darüssaâde age Hadži Mustafa sina Mehmedova. On je za potrebe džamije, mekteba
i hana sa 20 odžaka koje je dao izgraditi u Jajcu uvakufio 24 dućana, jednu pekaru i 674.100
akči. Prihodi da se koriste za plaće uposlenika u džamiji, mektebu i hanu, neophodne popravke i u
dobrotvorne svrhe.
Evâil-i Cemâziyelahir 1003 / 11-21 Şubat 1595

Sûretü’l-vakfiyyetü’s-sahîhatü’l-müştemiletü ale’l-elfâzi’l-latîfeti vel-ibârâti’l-fasîhati el-mu‘anvene

bi-unvâni’l-mevlâ en-nahrîr ve’s-seyyid es-semdi‘i’l-hatîr Mevlânâ Abdulbâkî bin Mehmed cema‘a’l-
lâhu teʻâlâ beynehumâ fî-mak‘adi sıdkın ve habbezâ zâke’l-mak‘adü’l-kâdî fî-ahdihi ve zamânihi
ve’l-hâkimü’l-adl fî-evânihi bi’l-asâkiri’l-mansûre ve’l-cünûdi’l-mücennedeti’l-mevfûre bi-vilâyeti
Rumeli el-ma‘mûre subiket fî-gâlibi asluhe’l-asîl ve nesahtü alâ-minvâlihi’l-bedî‘ bilâ-tağyîrin ve
tahvîlin bi-maʻrifeti’l-abdi’l-fakîri ila’llâhi’l-sübhânehu’r-Râcî minhu minnetin ve ihsânin Abdulhlim
bin Mehmed el-Kâdî bi-ahseni’l-bilâdi ve atyebi’l-arâzî makarri’s-saltanati ve medâri’l-meymeneti
Kostantiniyyet’l-mahmiyye afâ anhumâ rabbü’l-beriyye bi-eltâfihi’s-seriyye.
Ahmedu’llâhe vâkıfe’l-ahvâli vâkıfen dûne mevkıfe’l-iclâl
Hamd-i o tâc-i târik-i suhan est
Sadr-ı her-nâme-i nev u kuhen est
Hâme çün tâc-ı nâme ârâyed
Dürretü’t-tâc nâm-ı o şâyed
Hamd ü sipâs, bedî‘u’l-esâs ve şükri sitâyiş bi-haddi kıyâs ki âmme-i sükkân-ı câmi‘-i âlem-imkân
ve kâffe-i kuttân-ı mekteb-i irfân ve nâzil-i menâzil-i dâniş ve îkândan vâkıf-ı esrâr-ı cihân ve nâzır-ı
ahvâl-i zemîn u zamân olan her lebîb-i nüktedân-ı nev‘-i insân ve erîb-i sâhib-i iz‘ân-ı ins u câna
ahsen-i masârıf-ı ecnâs-ı nukûd ser’iu’n-nukûd a‘mâr ve enfesdir ol-Vehhâb-ı bî-allet ve Feyyâz-ı
mutlak-ı bî-zannet cellet ni‘amâuhu cenâb-ı a‘lâ ve niyâzgâh-ı kibriyâsına olsun ki, kâmet ve balâ-yı
insânı hil‘at-i dîbâ-yı zîbâ-yı le-kad halakne’l-insâne fî-ahseni takvim birle teşrif ve tekrîm kılındıktan
1812
sonra zümre-i mü’minîn-i sâlihîn ve fırka-i muvahhidin-i âmilîni vâkıfân-ı esrâr-ı ehadiyyet ve ârifân-ı
adâb-ı ubûdiyyet idüb mevâkıf-ı rızâsında mesul ve vukufa sâ‘î ve sâcid-i şükr-i âlâ-yı vâlâsında akûfe
müteveffik ve mühtedi kılub fehvâ-yı hidâyet-nümâ-yı len- tenâlü’l-birra hattâ tünfikû mimmâ tuhıb-
bûn tahtında indirâca râgıb ve âyet-i sa‘âdet gayet-i hidâyet müesser innemâ ya‘muru mesâcida’llâ-
hi men âmene bi’llâhi ve’l-yevmi’l-âhir mazmun-ı sa‘âdet makrûnunda duhule tâlib kılmakla kimin
tarik-i hacc ve cihâdda buyân ve lebbeyk koyan ve kimin sülük-i mesâlik-i birr u ihsân ve azîmet-i
vücûh-i hayrât-ı hisânda dâmen-i dermeyân idüb ba‘zı ubbâd-ı ibâdın ihyâ-i cevâmi‘ ve mesâcid ve
inşâ-i mebânî-i mekârim ve mehâmende irşâd ve ba‘zı zühhâd-ı pâk i‘tinâdı edâ-i zükûd ve salâte ve
vakf-ı emvâl ve bezl-i salâte mu‘tâd eyleyüb her hasene-i cemileye fehvâ-yı sa‘âdet ihtivâ-yı men câ’e
bi’l-haseneti fe-lehu aşru emsâlihâ iz‘âf-ı öşrile mücâzât ve mükâfatla va‘d-i muhakkıki’l-encâz bu-
yurduktan sonra savf-ı meberrât ve hasenât ve vücûh-ı hayrât-ı hassân ve kurubât içre ecnâs-ı ahbâs ve
asnâf-ı evkâf-ı hüceste evsâfı hemvâre sehâb-ı ecrî emtâr ve hemîşe-i ahlâf-ı dürrî edrâr üzere olmak
menkıbesiyle mümtâz ve bî-inbâz itdi ve ulûf-i nukûd-ı bî-nufûd midhat ve senâ-i dâimi’l-vürûd ve
sunûf-ı ukûd-ı cevâhir-i tahiyyet ve durûd ve sılât-ı salât-i nâ-ma‘dûd ol-vâkıf-ı esrâr-ı sübhâne’llezî
esrâ ve nâzır-ı gülzâr-ı mâ-zağa’l-basaru ve mâ-tağâ şehbâz-ı pür-ihtirâz-ı evc-i ene seyyidü veledi
âdem ve simurg-ı hümâ-pervâz kazâ-yı allemek mâ-lem ta‘lem edîb-i nükte-güzâr-ı ene melih ve ha-
bîb-i şükür-hâyı ene efsah mesaned-nişîn-i serîri istafâ ra’yet-nişân-ı zümre-i asfiyâ sultân-ı âlîşân-ı
kişver-i limâ-Allâh hazret-i sa‘âdet-destgâh risâlet-penâh Muhammedini’l-Mustafa salla’llâhu aleyhi
ve alâ-âlihi’l-asfiyâ nisâr-ı merkad-ı pâk ve îsâr-ı ravza-i ıtırnâkları olsun ki nokta-i vücûd-ı pür-cûd-
ları bâʻis-i îcâd-ı levh u kalem ve mûcib-i tekvin-i sahâyif-i âlemdir ki, bu müdde‘â-yı rûşen-feyvâ-yı
pâk-ı hadîsi levlâke levlâk lemmâ halatü’l-eflâk birle müberhen olub cemî‘-i enbiyâ ve rusul ve kâffe-i
hâdiyân sübül-i pey-rev-i nûr-ı pâk ve muktebes-i envâr-ı tâbnâklarıdır şi‘ir:
Sebekûke târîhan ve ente sebektuhum
Fazlen fe-ente’s-sâbîkûne’l-mesbûk
Bûd be-ruh şem‘-i nübüvvet-i firûz

Âb nedîde gil-i Âdem henûz
Pîşterîn harf ki der-i Ahmed est
Matla‘-i dibâce-i în ebcedest
Sadr-nişîn ûst der-în bezmigâh
Künti nebiyyen buved o-râ güvâh
Nesr: ol-matrah-ı envârı elem neşrah leke sadrak ve mazhar-ı fermûde-i ve rafe‘nâ leka zikrak bir
seyyid-i celîlü’l-kadr ve sened-i âlî mikdâr evveli’l-garemi ve’l-emrdir ki kâffe-i ümme zât-ı sa‘â-
det-simâtı bâʻis-i rahmet ve âmme-i ashâb-ı himeme ittibâ‘ı şerî‘ati mûcib-i fevz-i sa‘âdet-i dünyâ
ve âhiretdir ki ve mâ-erselnâke illâ rahmeten li’l-âlemîn bu fehvâya nass-ı mübîndir izhâr-ı şerâyi‘-i
dîn ve iş‘âr-ı şe‘âir-i şer‘-i metînde tıbâ‘iebiyye-i ehl-i bağî ve udvânı ud‘u ilâ-sebili rabbike bi’l-hik-
meti ve’l-mev‘izeti’l-haseneti fehvâsınca kelimât-ı hikem-simât-ı müessire ve ehâdîs ve akvâl-i hidâ-
yet-iştimâl-i müstahsene tâzyânesiyle bir mertebe râm idüb da‘vet-i âmmı sa‘âdet-i fercâmile cumhur
enâmı dâri’s-selâm-ı İslâm’a getürdükden sonra bir tabaka-i tergîb tahsiyet itmişlerdir ki ümmet-i
evveli’nihmetlerinin himmeti kurubât-ı bedeniyye ve mâliyyenin her birini hâyiz ve mesûbât-ı celîle-
ye fâiz olmak olub ilâ-kıyâmi’s-sâati ve sâati’l-kıyâm ekser-i enâm ehabb-ı mâl atyeb-i emvallerinden
1813
tertîbi’l-evkâf-ı cemîletü’l-evsâf itmekle ellezîne yunfikûne emvâlehum bi’lleyli ve’n-nehâri sırran ve

alâniyyeten fe-lehum ecruhum ınde rabbihim fehvâ-yı müeyyedi mûcibince ecr-i cezîl-i müebbed ve
sevâb-ı celîl-i muhallede nâil ve vâsıl olmak üzerelerdir ve dahî âl-i kirâm ve sahâbe-i izâm-ı zevi’l-ih-
tirâmları meşâhid-i mübârekelerine olsun ki nücûm-ı hüdâ ve mezâbîh-i decî olub ashâbî bi-eyyihim
iktedeytüm ihtedeytüm hadîs-i şerîfine mazhar olmuşlardır beyt:
Hümü’n-nücabâi’gurru min-rahtı Ahmed
Hüm bâye‘ûhu tâyi‘îne ledeyye’ş-şecer
Aleyhim selâmu’llâhu mâ-nâha tâirun ve mâ-lâha li’ssârrîne fi’l-zulemi’l-kameri ve eimme-i dîn ve
ulemâ-i müctehidîn rıdvânu’llâhi teʻâlâ aleyhim ecma‘în merâkıd-ı müteberrikelerine olsun ki a‘lâm-ı
âlem-i ictihâd ve yakîn ve de‘âim-i câmi‘-i şer‘-i şerîf-i seyyidü’l-mürselîn olub her biri a‘lâ-yı ke-
limetu’llâhi’l-ulyâ ve ihyâ-i dîn-i sultân-ı enbiyâ ve taʻyîn-i menâhic-i hidâyet ve irşâd ve tebyîn-i
mesâlik-i salâh ve reşâd ve tevsi‘-i mesâil ve ictihâdda sa‘î bisyâr ve küşeş-i bî-şumâr eyleyüb husûsan
tavzîh-i sebîl-i tesbîl-i dirhem ve dînâr ve tenkıh-i tescil-i usûl-i vakf-ı menkul ve akârda izhâr-ı yed-i
beyzâ idüb sebeb-i rahmet-i ümem ve bâʻis-i ihyâ-i memât-ı âlem olmuşdur li’llâhi dürrühüm ve ale’l-
lâhihi ecruhum ve le-ni‘me kavlü men fîhim kâle iz-tenâsarat men fîhi’l-lâli eimmetü dîni’llâhi kav-
mun tenâ‘arû kü’sü’l-me‘ânî fî-riyâzi’l-mebâhisi hüm nekalû seb‘a’l-mesânî ve attalû bi-nakli’s-sânî
hikemün nükırru’s-sâlis ve levlâhüm mâ-kâne’llâhu vâhidün bi-şe’ni li-ehli’l-küfri an-kavli sâlisin
saka’llâhu eyyen kâne fi’d-dehri minhüm ve men kâne minhüm min-kadîmin ve hâdis.
Mâ-zübira fî-heze’l-kitâbiʻş-şer‘î ve sutira fî-heze’s-sifri’l-müstetâbiʻl-mer‘î min-asli’l-vakfi ve şerâi-
tihi ve’l-habsi ve zavâbitihi sahha ledeyye ve sebbete beyne yedeyye ve innî kazaytu bi-sıhhatihi
ve lüzûmihi fî-husûsihi ve umûmihi âlimen bi’l-hilâfi beyne’l-eimmeti’l-eslâf dâiyen limâ-yecibu
mürâ‘atehu fi’l-hükmi ve’l-kazâi ve’t-tenfîzi ve’l-imzâi ketebeü’l-fakîr Abdulbaki ibn Muhammed
el-Kâdî bi-Asâkiri Rumili afâ anhumâ.
Emmâ ba‘d işbu kitâb-ı anberîn-nikâb ve âfitâb-ı müşgîn-sihâbın tahrîr ve inşâ ve tastîr ve imlâsına
sebeb u dâ‘î ve bâʻis-i bâdî oldur ki, ashâb-ı haşmet ve câh ve erbâb-ı basiret ve intibâhdan mukar-
ribu’l-hazreti’s-sultâniye umdetü südneti’s-süddeti’l-hâkâniyye muharremu harem-ı erim-i tevâmi-i
saltanat mümeddimu ve hemzâr-ı esrâr-ı hilâfet kâmûs-ı muhît-i devlet-i kâhire tâvus-ı hıyâz-ı izzet-i
fâhire serv-i çemen-i istikâmet andelîb-i gülşen-i fesâhat el-mu‘iyyi’t-tab‘ı ve lüzü’i’ş-şân masdûka-i
nazm-ı belâgat nişân-ı şe‘ir-i elâ … ellezî yazunnu bike’z-zannu kâne kad ra’â ve kad semi‘â tâlib-i
ilm u irfân mâlik-i memâlik-i dâniş ve iz‘ân melekiyyü’ş-şiyem felekiyyü’l-himem kâne vefâ ebr-i
sehâ bahr-i cûd bi’l-fi‘il Dâru’s-sa‘âdeti’ş-şerîfe Ağası olan hazret-i el-Hâc Mustafa Ağa ibn Muham-
med Bey ibn Abdulvedûd ki fart-ı dâniş ve zekâ ile ma‘rûf ve kemâl-ı hilm ve hayâ birle mevsûf olub
kûh-ı vakâr ve kân-ı yesâr deryâ-dil ve gerdûn-ı iktidâr dervîş-kîş ve hayr-ı endîş safâ-yı zamîr-i münî-
rinden şem‘-i kamer-hacl ve ziyâ-yı zihn-i müsterîninden çeşme-i hurşîd münfa‘ildir beyt:
Pîş-i tab‘-i âbdâreş şem‘-i meh-râ tâb nîst
Çeşme-i hurşîd-râ ger-tâb hest în âb nîst
Ol-zât-ı Ferhunde sıfât-ı sutûde-seyr mebdâ-i fıtrat ve zamân-ı sığarından berü tahsil-i fünûn ve kesb-i
ma‘ârif ve kemâlât güne gûn sa‘î belîğ ve cühd-i bî-dirîğ eyleyüb ihrâz-ı fezâil ve fevâzıl itmekle
tal‘at-i behbûdları serâser-hüner ve hilye-i merâsim-i eşfâk ve züyûr-i mekârim-i ahlâk birle belki vü-
cûd-ı pür-cûdları bir kân-ı pür-güherdir eğerçi nice evsâf-ı kemâli hâiz olmağla ashâb-ı düvelden çok
kimesne mütemeyyiz olub mekârim-i ahlâkla şöhre-i afâk olmuşlardır lâkin sıfat-ı ilm ve menkıbet
mütâlaʻaya nâil olmayub ulûm-ı Arabiyye ve mesâil-i fıkhiyye istihrâcına mâlik olmak emsâllerinden
1814
bir ferde hâsıl olmaduğı mukarrer ve muhakkakdır ol zât-ı mekârim-i sıfâtın bu denlü nuʻût ve kemâlât
ile ittisâfından mâʻadâ dil-i dânâlarında kemâl-i havf ve haşyet hazâ ve nihâyet taleb-i rızâ-yı hazret-i
Mevlâ merkûz olub nâf ve eknâf-ı zamîr-safâ ittisâfları cevâhir-i zevâhir-i hakâyık ve hükm olmağla
serâser hazâin ve kunûz olmağın ekser ahyânda kalb-i pür-intibâhları tevhîd-i Bârî ve zikru’llâh ile
meşgûl ve niyyet-i sâfiye ve azîmet-i vâfiyeleri saʻâdet-i dünyâ ve âhirete husûl ve vusûl olmağın mu-
kaddemât-ı saʻâdet ve ikbâle mübâşeret üzere olub itmâm-ı mehâmm-ı enâmda ve edâ-i ibâdât-ı bede-
niye ve mâliyyede alâ-vechi’l-hulûs kıyâmda husûsâ evkâf-ı Haremeyn-i Şerîfeyn ihyâsında saʻy ve
ihtimamdan husûl-i rızâ-yı Hayyu Lâ-Yenâm’a vusûk-ı recâ üzere olduklarına binâen esnâ-yı ihyâ-yı
evkâf ve hılâl-i mübâşeret tahsil-i mâl-i hılâl evkâf-ı hüceste-evsâfda ucûr-ı cezîle evkâfı tasavvur ve
imtidâd-ı bekâ-yı zikr u cemîl ve hayr-ı Halîl’i tefekkür idüb nice harâba müteveccih olmuş evkâfı
ihyâ itmeleriyle hâiz oldukları sevâb-ı bî-hesâb ve ucûr-ı lâ-yuhsâdan mâʻadâ defter-i hasenâtlarına
kendü zât-ı sütûde-sıfâtlarından sudûr itmiş bir vakf-ı celîl sevâb-ı cezîli yazılmak niyyet-i hâlisası
ilhâm-ı kudsî ve feyz-i kuddûsî ile sâha-i bâl-sufût işmâllerine vârid ve nâzil olıcak asnâf-ı evkâf içre
dahi bir fehvâ-yı hadîs-i şerîf “men benâ mesciden li’llâhi bena’llâhu lehu beyten fi’l-cenneti” ve bir
magzâ-yı âyet-i hidâyet-efzâ-yı innemâ yeʻmuru mesâcida’llâhi men âmene bi’llâhi ve’l-yevmi’l-âhir
cümleden câmiʻ-i şerîf maʻbed-i fâhir binâ itmeği hasen gördüklerinden sonra câmiʻ-i mezbûrun dahi
mahall-i ihtiyâc ve mevkiʻ-i revâc olub “hubbü’l-vatan mine’l-îmân” fehvâ-yı lâzımu’l-izʻânınca dil-i
dânaâ ve kalb-i safvet-nümâlarına hubb ve velâ ve teʻalluk ve tevellâsı istîlâ idüb beyt:
Diyârun bihâ halle’ş-şebâbe temmemenî
Ve evvelu arzin messe cildî turâbuhâ
medlûlüne mâsadak olub maskat-ı re’sleri olan Rumili’nde Bosna Sancağı’nda Yayçe Yenicesi di-
mekle maʻrûf ve mevsûm kasaba-i behcet-lüzûmda olmasını müstahsen göricek bir latîf câmiʻ-i şerîf
binâ eyleyüb ve sıbyân-ı ehl-i îmâna taʻlîm-i Kur’ân içün bir mekteb-i zî-şân ve nüzûl-i sâdırîn ve
nâzırîn ve hulûl ve irtihâl-i kâffe-i müsâfirîn içün bir ribât-ı âlî ve kârbânsarây-i mahrûsü’l-havâlî
binâ idüb ve câmiʻ-i şerîf ve mekteb-i münîf masârıfiyçün alâ-re’yi baʻzu’l-eimmetü’l-meşâhir bir
mikdâr derâhim ve denânîr vakf idicek alâ-vechi’t-tafsîl evkâf-ı şerîfeleri tescîl olunmağiyçün cenâb-ı
âlî-i meʻâlî-nisâblarından dergâh-ı âsmân-ı rifʻat ve bârgâh-ı keyvân-ı menzelet çavuşlarından fah-
ru’l-cuyûş el-Hâc Hudâverdi Çavuş ibn Abdülvehhâb’ı ikrâr-ı vakf ve taʻyîn-i masârıf ve cihâta ve
mevkuf-ı aliyye tescîl olan her emr-i dakik ve celîl ve şân lâzımu’l-mürâʻata vekîl ve dergâh-ı fe-
lek-unvân çavuşlarından Ramazan Çavuş ibn Abdullah nâm kimesneyi mütevelli nasb eyleyüb cemîʻ
dekâkîn ve nukûd-ı âti’l-beyânı sıynet ani’n-nufûd ve’n-noksân teslîm itdikden sonra vekîl-i merkûm
ve mütevellî-i mersûm meclis-i şerʻ-i şerîf-i şâmihu’l-erkân ve mahfel-i dîn-i hanîf-i rasîhu’l-beyâ-
na salla’llâhu alâ-şâriʻihi mâ-kerre’l-cedîdân ve teʻâkubu’l-melvân hâzırân olub şeref-i tevkiʻ-i
müstetâbıyla revnak-efzâ-yı kitâb-ı belâgat-nisâb olan sadr-ı celîlü’l-kadr-ı âlî-cenâb haber-i tahrîr-i
fezâil-nisâb huzûrlarındaki hâlâ hâkim-i hâsım-ı nâfizu’l-ahkâm ve mâlik-i ezimme-i nakz u ibrâm
olub mekâlîd-i umûr-ı cumhûr-ı kuzât ve kazâ-i asâkir-i İslâm ve hükûmet-i dîvân-ı âlî-şân-ı maʻde-
let-nizâm yed-i te’yîd-i iltiyâmlarına mufavvaz ve menût ve kabza-i tedbir-i isâbet-encâmlarına mü-
sellem ve merbût olmağla ihkâm-ı lâzımetü’l-lüzûm ve’l-ahkâmları mânend-i hutût-ı vesâiku’l-kirâm
ilâ-yevme’l-kıyâm muhalled ve bâkî ve kazâ-i kadr-i medâları nâfız her mütemekkin âfâkıdır zeyye-
ne’llâhu vesâiku’d-duhûri ve’l-aʻvâm bi-bekâ-i vücûdihi ellezî huve hasenetihi men hasenâti’l-eyyâm
vekîl-i mesfûr-ı vekâlet-i muhkiyyesin hasm-ı şerʻî-i câhid mahzarında fahru’l-müderrisîn Seyyid
Muhammed bin Seyyid Muhammed ve fahru’l-mülâzımîn Mevlânâ el-Hâc Mustafa bin Ali şehâdetle-
riyle isbât itdikden sonra mütevellî-i mezbûr muvâcehesinde şöyle takrîr-i kelâm ve bu üslûba taʻbîr-i
1815
merâm itdi ki; müvekkilim ağa-yı celîlu’ş-şân bundan akdem kasaba-i sâlifu’l-beyânda kurşun örtülü
binâ-i raşin-i şeddâdî ve sakf-ı metîn-i bağdâdî ile bir latîf câmiʻ-i şerîf-i rûşen ve civârında taʻlîm-i
sıbyân-ı ehl-i îmân içün bir mekteb-i latîf-i müstahsen ve ebnâ-i sebîlden her fakîr ve zelîl ve kavî
ve alil içün yirmi ocaklu bir hân-ı müessesü’l-bünyân ve şâmihu’l-erkân ve kurbunda yirmi dört bâb
dükkân ve dekâkîn-i mezbûreden mümtâz bir fırın-ı habbâz binâ ve vakf idüb baʻde’l-vakf câmiʻ-i
şerîfde kâffe-i mü’minîne edâ-i salât-ı mektûbe içün izn-i âmm virüb havass ve aʻvâmdan müslimîn-i
muvahhidîn cemâʻatle salât-ı hamsi edâ ve izn-i sultân sâdır oldukdan sonra Salât-ı Cumʻa’yı dahi
müeddî eyleyüb ve hân-ı nüzhet-nişâna dahi âmme-i müsâfirîn nüzûl içün izn virüb nice eyyâm ve
şuhûrdur ki vâridîn ve sâdırîn hulûl ve mürûr üzeredir ve mekteb-i mesfûr ile dekâkîn-i merkûmeyi
dahi baʻde’l-vakf mütevellî-i mezbûra teslîm eyleyüb ve masârıf-ı evkâf-ı hüceste-evsâf içün altı kerre
yüz bin ve yetmiş dört bin yüz akçeyi vakf ve mütevellî-i mezbûra teslîm idüb şöyle şart eylediler ki:
Meblağ-ı mezbûrun elli dokuz bin kırk akçesi istirbâh olunmayub mevâcib-i ehl-i vezâyif içün yedek
tarîkiyle mütevellî yedinden mahfûz olub bâkîsi altı yüz bin ve on beş bin altmış akçe alâ-vechi’l-helâl
onu on bir akçe olmak üzere istirbâh ve istiğlâl olunub fî-külli havlin min-gayri ziyâdeti ve’l-aʻvlin
her öşrün ribhi öşrü olmak hesabınca hâsıl olan altmış bir bin beş yüz altı akçe ribhden masârıf-ı ati-
yeye sarf oluna mütevellî-i vakf meblağ-ı mesfûru müflisîn ve eşrâr ve müteʻannidîn ve ehl-i isâr ve
reʻâyâ-yı meskenet-şiʻâr birle muʻâmele idüb rehn-i kavî ve kefîl-i melîleri alınub tatarruk-ı noksân
ve tevâdan hazer oluna ve fırın-ı habbâz ve sâir dekâkîn-i mersûme dahi mütevellî-i emânet-kâr-ı sa-
dâkat-disâr yedinden istîcâr olunub mahsûl-i nukûd ve akâr her sâl-i ferhunde-fâlda mütevellî elinde
zabt ve hıfz olunub masârıf ve vezâyif-i vakfdan fâzıl ve bâkî kalan zevâyid-i vakf olub rakabe-i vakf
içün muʻad olmak üzere defter-i muhâsebeye kayd ve asl-ı mâla zamm ve ilhâk olunub her yıl vakf-ı
mezbûr tefvît oluna cümleden meblağ-ı mezbûr ribhinden ale’l-hesâb her sene masârıf-ı âtiyeden fâzıl
olan iki bin dört yüz altmış altı akçe her yıl asl kılınub muhâsebe-i vakf görüldükde mütevellîden suâl
olunub ihmâl olunmaya ve tafsîl-i masârıf ve cihât ve tekmîl-i kuyûd ve muhassenâtda dahi bu vech
üzere bast-ı kelâm-ı belâgat-nizâm kıldı ki:
Evvelâ câmiʻ-i şerîf ve maʻbed-i münîfe ilm ve zühd ve salâha maʻrûf ve hilm ve rüşd ve felâhla mev-
sûf mücevvid ve ehl-i Kur’ân-ı hüsnü’s-savt ve tayyibü’l-elhân bir edîb ve lebîb kimesne hatîb taʻyîn
oluna ki eyyâm-ı Cumʻa ve aʻyâdda ale’l-vechi’l-mesnûnu’l-muʻtâd hitâbet idüb yevmî yedi akçe
vazîfe-i hitâbete mutasarrıf ola ve bir sâlih ve deyyin ve takiyy mütedeyyin salâtın erkân ve vâcibât ve
sünen ve müstehabâtı ilminde kâmil kimesne imâm ve muktedâ-yı enâm nasb oluna ki salât-ı hams-ı
mektûba ve cemâʻatle edâ olunan sâir salât-ı mergûbda cemâʻat-i müslimîne imâmet idüb yevmî sekiz
akçeye mutasarrıf ola andelîb-i gülistân gibi hüsnü’s-savt ve hoş-elhân şerâit-i te’zîne vâkıf ve du-
h3ul-ı evkât-ı salâta ârif iki nefer mütedeyyin kimesne müezzin olub menâr-ı câmiʻ-i pür-envârda ezân
okuyub duhûl-ı evkât-ı salâtı ubbâd-ı ibâda îzân ve eyyâm-ı Cumʻa ve bayrâmda alâ-vechi’l-me’lûf
beyne’l-enâm salâ ve nidâ eyleyüb kemâ yenbağî hidmet-i muʻtâdelerin müeddî kıldıkdan sonra ek-
mel ve efdali müezzin-i evvel olub yevmî altı akçe ve âharı müezzin-i sânî olub yevmî beş akçeye
mutasarrıf olalar ve her gün akîb-i salâtu’l-fecr bir sâlih ve ehl-i Kur’ân kimesne Yâsîn-i Şerîf tilâvet
idüb yevmî bir akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve her gice baʻde’l-işâ bi ehl-i Kur’ân ve hûb-elhân kimes-
ne dahi cehr ve tertîl ile Sûretü’l-Mülk kırâat idüb yevmî bir akçe vazîfeye mutasarrıf olub sûreteyn-i
kerîmeteynin sevâbını rûh-ı vâkıfa ve vâlideyni rûhlarına ve sâir mü’minînin ervâhına hibe ideler ve
câmiʻ-i mezbûra bir ehl-i nefes kimesne dahi salâ müezzini olub yevmî üç akçe vazîfeye mutasarrıf ola
ve hamele-i Furkân-ı Kerîm ve hafaza-i Kelâm-ı Mecîd’den âlim-i fenn-i kırâat ve vâkıf-ı kavâʻid-i
tecvîd beş nefer kimesne devr-hân olub devrinin güzîdesi ve hizbinin pesendîdesi ser-mahfilleri olub
1816
kable’s-salât mahfel-i refîʻ-i câmiʻu’l-muhassenâtda cemʻ olub her biri bir aşr-i şerîf okuyub sevâbını
hazret-i risâlet-penâh ve nübüvvet-dest-gâh ser-halka-i enbiyâ ve mürselîn ve muktedâ-yı evvelîn ve
âhirîn hazretlerinin rûh-ı mutahhar ve ravza-i münevverlerine ihdâ ve rûh-ı vâkıfa duʻâ ideler ser-mah-
fil olan yevmî üç akçeye mutasarrıf olub sâiri yevmî birer akçeye mutasarrıf olalar ve bir hüsn-i edâ ve
lütf-i sadâ ile mevsûf ve sıdk ve safâ birle maʻrûf esâlib-i taʻrîfe ârif kimesne câmiʻu’l-latîfe muʻarrif
ve yevmî iki akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve üç nefer zâhiru’z-zeyl ve masûnü’l-meyl hidmetinde
kâim ve maslahatına müdâvîm kimesne ferrâş ve kayyım olub câmiʻ-i şerîfin nâf ve eknâfın ve harem-i
muharrem-i safâ-ittisâfın tanzîfde ihtimâm idüb her biri yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve ha-
mele-i Kur’ân-ı Azîm ve mehere-i Furkân-ı Kerîm’den on nefer kimesne eczâ-hân olub her gün baʻde
salâtu’l-fecr mihrâb-ı câmiʻ-i şerîfde müctemiʻ olub birer cüz-i şerîf tilâvet idüb her biri yevmî ikişer
akçe vazîfeye mutasarrıf olalar ve vâkıf-ı sehhele’llâhu aleyhi ahvâli’l-mevâkıf şöyle şart itdiler ki:
Mezbûrûn eczâ-hânlar bir gün tilâvetlerinin sevâbın vâlidesi merhûme Aişe Hatun rûhuna ve bir gün
tilâvetlerinin sevâbın vâlidi merhûm Muhammed Beg rûhuna ve bir gün tilâvetlerinin sevâbın kendü
rûhlarına ihdâ idüb her gün akîb-i tilâvetde rûh-ı mutahhar-ı seyyidü’l-beşeri ve ervâh-ı ezvâc ve zür-
riyât ve âl ve ashâb-ı tâhirîn ve ıtret-i tâhirâtın yâd ve sâir enbiyâ ve mürselîn salavâtu’llâhi aleyh ve
aleyhim ecmaʻîn ervâh-ı tayyibelerin zikr ve kâffe-i ehl-i îmân ervâhına değâ-i kamni’l-isticâbetlerin
taʻmîm itmekle rûhların şâd idüb ve müddet-i hayât-ı vâkıf belkiyyü’s-sıfâtda husûl-i murâdât-ı dünyâ
ve âhiret ve izdiyâd-ı ömr ve husûl-i hüsn-i âkıbetlerine hulûs-i niyyet ve sıdk-ı taviyyet ile duʻâ ideler
ve mekteb-i şerîflerinde muʻallim olan edîb-i lebîbe yevmî altı akçe vazîfe ve halîfe-i sânî olana yevmî
iki akçe vazîfe taʻyîn idüb ve mektebde okuyan sıbyân-ı ehl-i îmâna her sâl-i ferruh-fâlde ak abâdan
birer tolma ve birer çakşır ve kırmızı yetmiş çile çukadan birer arakiyye ve birer mires kuşak alunub
Leyle-i Kadr’da iksâ ve iʻtâ oluna mekteb-i şerîfde bulunduğuna göre mehmâ emken sıbyândan ki-
mesne mahrûm kalmayub ve bi’l-cümle her yıl seksen nefer oğlana dek cânib-i vakfdan vech-i mezbûr
üzere libâs alına ve her sâl bu mühim içün on bin sekiz yüz akçe taʻyîn idüb şöyle şart eylediler ki:
Her yıl bu mikdâra dek sarf olunub masraf-ı meşrûh-ı mufassal mükemmel ve muhassal olmağa meb-
lağ-ı muʻayyenden ekall vefâ iderse fe-bihâ ve illâ mikdâr-ı muʻayyen ile müstevfî kılınub ziyâde
sarfa ictirâ olunmayub kadr-ı mansûs ile iktifâ olunub vakfa uruz-ı zaʻf ve tevâdan ictinâb ve itdikâ
oluna ve masraf-ı mezbûr-ı meblağ-ı mukadderden ekall ile müyesser olduğu senelerde bâkîsi belʻ ve
ketm olunmayub masrafdan fâzıl olan zevâyid-i vakfa dâhil olub muhâsebelerde şerh ve beyân oluna
ve bi’l-cümle bu bâbda mütevellî olan merd-i müstakîm küllî ihtimâm idüb nâzır-ı hasbî olanlar dahi
hasbeten li’llâhi teʻâlâ iksâ-ı yetâmâ ve sıbyân-ı fukarâda mezîd-i saʻy ve iğtinâ ideler ve şöyle şart
eylediler ki:
Evkâf-ı mezbûreye salâh ve emânet ve kiyâset ve ferâset ile maʻrûf tedbîr-i umûra kâdir ve ahvâl-i
evkâfda mâhir ihyâ-yı vakfa sâʻî bir müstakîm mütevellî olub hakk-ı tevliyet yevmî on beş akçe vazî-
feye mutasarrıf ola ve üslûb-ı defter ve tahrîr-i muhâsebeye mâlik câdde-i emânet ve şâirʻ-i sadâkata
sâlik istikâmetde kalem gibi ilm bir makbûl ve müsellem kâtib olub îrâd ve masraf-ı vakf ve dahl
ve harc her ne vâkiʻ olursa nakîr u kıtmîr bir defterde derc itdikden sonra yezmî sekiz akçe vazîfeye
mutasarrıf ola ve tahsîl-i mahsûl ve icârât-ı evkâfda sâʻî semerât-ı reyʻi min-gayri cinâyetihi cânî bir
müstakîm kimesne câbî olub istikâmetle hidmetin edâ itdikde yevmî beş akçe vazîfeye mutasarrıf ola
ve câmiʻ-i şerîf ve mekteb-i latîf ve hân-ı nazîfin ve sâir musakkafâtının sedd-i müsellemât ve defʻ-i
meremmâtıyçün bir neccâr-ı üstâd-kâr meremmetçi olub yevmî dört akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve
ahvâl-ı râh-ı âb ve kanavât-ı miyâhda habre ve intibâhı olur bir kimesne dahi suyolcu olub yevmî dört
akçe vazîfeye mutasarrıf ola meremmetcilik cemʻî kâbil olub iki hidmetin bile uhdesinden gelüverse
birbirine meşrût olub bir kimesneye tevcîh oluna ve bir müstakîm kimesne cüz-hânlara noktacı olub
hidmetinde ihmâlî olanı bir nokta ile mütevellî-i vakfa iʻlâm eyleyüb yevmî iki akçeye mutasarrıf ola
1817
ve câmiʻ-i şerîfin mütevezzâlarını ve kârbânsarâyın kenîflerini tanzîf içün bir kimesne ferrâş taʻyîn
olunub yevmî iki akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve bâb-ı kârbânsarâyı feth ve galk içün kasaba-i mez-
bûrda mütemekkin ve mukîm bir bevvâb taʻyîn olunub yevmî bir akçe vazîfeye mutasarrıf ola ve
vâkıf-ı emmene’llâhu min-havli’l-mevâkıf şöyle şart itdiler ki:
Hâncı olan kimesne ebnâ-i sebîle alef ve şaʻîr iʻdâdiyçün dört bin akçe sermâye virilüb meblağ-ı mez-
bûr müstakil ve maslahat içün vakf ola her hâncı olan kimesne mütemekkin ve mukîm mütedeyyin ve
müstakîm olduğundan gayrı mürtezika-i vakfın husûsâ hatîb ve imâmın maʻlûm ve muʻtemedi olub
meblağ-ı mezbûr mütevellî yedinden anların kefâlet ve vesâtetiyle teslîm oluna mütevellî bu bâbda
müstakil olmayub sermâye içün vakf olan dört bin akçenin ziyâʻından ihtirâz idüb her kaçan ki hân-
cı fevt olub yâhûd fâriğ olıcak maʻrifet-i mürtezika ve küfelâ ile akçe kabz olunub bir müstakîm ve
mukîm kimseye dahi virilüb minvâl-i meşrûh üzere kefîli alına ve şart eylediler ki:
Nâzır-ı vakfdan gayrı cemîʻâ mürtezika-i vakf kasaba mütemekkinlerinden olub âhar kasaba sâkin-
lerinden olanlara cihet tevcîh olunmaya ve umûmâ mürtezika ve kasaba-i mezbûre ahyârı vakflarına
hasbî nâzır olub hîn-i muhâsebede hasbeten li’llâhi teʻâlâ muhill-i bahs ve kelâm olan mevâddı iʻlâm
ile hâiz-i ecr-i mülk-i allâm olalar ve câmiʻ-i şerîfde vakf itdikleri kütüb-i nefîsenin hâfız-ı kütübü olan
merd-i emîne yevmî iki akçe vazîfe ve câmiʻ-i şerîfin şemʻ ve kandîliyçün yevmî üç akçe taʻyîn idüb
ve leyâlî-i şehr-i Ramazân’da câmiʻ-i hüceste-âsârın menâr-ı pür-envârında kanâdîl yanmağı rây idüb
zeyt ve kanâdîline yevmî iki akçe taʻyîn itdiler ve şöyle şart itdiler ki:
Masârıf ve cihât-ı mezbûre cümle mahsulden olub ve takdîr-i mufassalu’t-tahrîr üzere vezâyifden
bâkî kalan meblağ-ı sâlifü’l-beyân zevâyid-i vakfa ilhâk olunub ve her zamânda masârıf-ı muharrere
ve vezâyif-i mukarrereden noksân olmaya ve rakabe-i vakf cemîʻ ehyânda takdîm olunub tatarruk-ı
halelden ihtirâz oluna ve câmiʻ-i şerîf ve mekteb-i latîfin hasırları her sâl tecdîd olunub zevâyid-i vak-
fdan kadr-ı hâcetce iştirâ-ı hasırda taksir olunmayub cemîʻ masârıfda isrâf ve taktîrden hazer kılına ve
vâkıf-ı ârif sehhelle’llâhu aleyhi havli’l-mevâkıf şöyle şart eylediler ki:
Müddet- hayâtlarında vakf-ı cemîllerine nâzır olub ehl-i cihâtın azl ve nasbı ellerinde ola baʻdehu her
kim Dârü’s-Saʻâde Ağası olursa nâzır olub yevmî üç akçeye mutasarrıf olub nazar-ı şerîf ve saʻy-i
cemîllerin vakf üzerinden bî-dirîğ ideler ve şart itdiler ki:
Mürtezika-i vakf eyü kimesneler olub nâ-muhille cihet tevcîh olunmayub husûsâ suyolculuk hidme-
tinde ihtimâm oluna kurşun döküb taş yunmağa kâdir kimesneye virile ve şart itdiler ki:
Fürûʻ-ı vakfda ziyâde ve teksîr ve şurûtunda tebdîl ve tağyîr merreten baʻde uhrâ ellerinde olub lâ-
zım gelürse şart-ı mezbûr mûcibiyle amel ideler deyu vekîl-i mezbûr kelâm-ı belâgat-nizâmın itmâm
idicek hâkim-i hâsim-i nâfizü’l-ahkâm huzûrunda mütevellî-i mezbûr dahi vekîl-i mesfûru kelimât-ı
meşrûhasında vicâhen ve şifâhen tasdîk ve musakkafât-ı mezbûrenin ki cemîʻ hudûdu vâkıf-ı celî-
lü’ş-şâna intimâ ile inde’l-cîrân mümtâz ve maʻlûm olub müstağnî-i ani’l-beyândır bi-cemîʻi hukûkihâ
ve tevâbiʻihâ ve kâffeti hudûdihâ ve menâfiʻihâ kabzına ve nukûd-ı maʻhûdenin kabz ve tesellümüne
iʻtirâf eyleyüb bî-kusûr kabz ve tasarrufun tahkîk idüb fi’l-hakîka evkâf-ı mezbûre şurût-ı muharrere
ve kuyûd-ı mukarrere üzere müvekkil-i celîlü’ş-şânın vakfı olmak üzere câmiʻ-i şerîf ve hândan mâʻa-
dâsı makbûz ve mazbûtum olub mütevellîlerin sâir evkâfda tasarrufları gibi taht-ı tasarrufuma dâhil ol-
muşdur deyu ikrâr idüb vekîl-i vâcibu’t-tebcîl ile tevâkuf ve tesâduk itdiklerinde itdiklerinde hâkim-i
mûmâ ileyh esbaga’llâhu niʻamehu rızâihi aleyh vekîl-i nebîl ve mütevellî-i vâcibü’t-tebcîlin kelâm-ı
tesâduk-encâmların min-evvelihi ilâ-âhirihi semʻ-i kabûl ve rızâ ile hüsn-i istimâʻ ve ısgâ eyleyecek
câmiʻ-i şerîf ile hân-ı münîf-i nazîfin hakkında bi-cemîʻi tarâikihâ ve murâfıkihimâ mümtâz ve müfrez
olub ubbâd-ı mü’minîn ve kâffe-i müsâfirîne ikâmet-i salât ve karâr ve sebât içün müsellem olub câ-
miʻ-i şerîfde cemâʻat-i müslimîn salât-ı hamsi edâ ve zümre-i müsâfirîn hân-ı şâmihü’l-erkânda hulûl
1818
ve inzivâ idüb âmme-i nâsa kârbânsarây olmağın sıhhat-i vakf ve lüzûma alâ-kavli’l-eimmeti’l-fuhû-
li’l-kurûm hükm idüb ribât-ı mezbûr ile câmiʻ-i şerîf-i mesfûr vakf-ı lâzım-ı müseccel ve habs-i mu-
halled ve mükemmel oldukdan sonra vekîl-i vâkıf-ı ârif sehhele’llâhu aleyhimâ havli’l-mevâkıf mü-
tevellî-i merkûm ile semt-i tesâduk ve vifâkdan cânib-i hilâf ve aduvve-i şikâka müteveccih olub
musakkafât-ı vakfdan mekteb ve dekâkîn-i mesfûre ve nukûd-ı maʻhûdenin vakfından bi’l-vekâle
rücûʻ eyleyüb nukûd hakkında inde’l-eimmeti’s-selâseti’l-kirâm vakfı bâtıldır deyu butlânıyla müte-
messik olub ve akâr hakkında vakf-ı akar inde’l-imâmi’l-aʻzâm ve’l-hümâmi’l-efham lüzûmla mev-
sûm değildir ancak sıhhat ve cevâz ile maʻlûm olmağın nakz ve rücûʻa kâbildir deyu temessük idüb
mütevellîden nukûd ve akârı bi’l-külliye istirdâd idicek mütevellî-i mezbûr cevâb-ı şerʻî-i meşhûra
âğâz eyleyüb vakf-ı akâr eğerçi muktedâ-yı küll ve reh-nümâ-yı sübül sirâcü’l-ümmeti tâcü’l-eimme
Ebû Hanifeti’l-Kûfî cûziye bi’l-hayr ve kûfî katında tahattüm ve lüzûmdan dûrdur ammâ imâmeyn-i
ekremeyn ve sâhibeyn-i efhameyn sadreyn-i bedreyn şemseyn-i neyyireyn âlim-i Rabbânî Ebû Yusuf
Yakub bin İbrahim el-imâmü’s-sânî ve fâzıl-ı samedânî İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî kat-
larında sıhhat-i vakf lâ-siyemmâ baʻde’t-teslîm ile’-lmütevellî tehattum ve lüzûm ile mevsûm olub ve
vakf-ı nukûd ise alâ-mâ revâhi’l-ensârî hümâm-ı muzaffer İmâm Züfer aleyhimâ rahmetü’l-Bârî ka-
tında câizdir vakf-ı akârda imâmeyn-i hümâmeyn ve vakf-ı nukûdda hümâm-ı muvakkar İmâm Züfer
kavilleriyle hâkim-i muvellâ ve sadr-ı murâfiʻi ileydden lâ-zâle’l-hakku mütedahhan ledeyhi hükm
taleb itdikde hâkim-i hâsim-i mûmâ ileyh enʻama’llâhu aleyh dahi cânib-i ecr ve sevâbı ahrâ ve mülke
redden vakfa hükm ve kazâyî ukfi ve evvelî ve akrebü’t-takvâ görmeğin alâ-re’yi’l-imâmi’l-maʻhûd
sıhhat-i vakf-ı nukûda hükm ve imâmeyn-i hümâmeyn aslı üzere akâr-ı mârrü’l-beyânın sıhhat-i vakf
ve lüzumuna hükm idicek vekîl-i mezbûr vakf-ı nukûdda bu mertebeye kâniʻ olmayub mütevellî-i
merkûm ile gerü muhâsama eyleyüb vakf-ı akâr eğerçi hükm-i merkûm ile sıhhat ve lüzûmla mevsûm
olub min-baʻd müvekkilim silk-i milkine dâhil olmadın me’yûs ve mahrûm oldum lâkin vakf-ı nukû-
dun sıhhatine hükm ile henüz lâzım olmayub müvekkilim kabza-i tasarruf ve dest-i temellüküne dâhil
olmağa mâniʻ yokdur zîrâ imâm-ı maʻhûd katında sıhhat-i vakfda sıfat-i lüzûm ve hulûd münʻadim
ve mefkûddur eyle olsa derâhim-i merkûme vakfından bi’l-vekâle râciʻ oldum meclis-i şerʻ-i kavîmde
hâlâ bana teslîm eyle deyu mütecâzî ve mütekâdî olıcak mütevellî-i mersûm râzı olmayub yine cevâb-ı
müstetâb-ı şerʻîye şâriʻ olub sıhhat-i vakf-ı nukûd gerçi inde’l-imâmi’l-maʻhûd ifâde-i lüzum etmek
münʻadim ve mefkûddur lâkin bir vakfın sıhhatine hükm-i hâkim lâhıkk olub hükm-i hâkim mülâkî-i
fasli mücehhiden fîh olsa müttefikun aleyhâ olub ve imâmeyn kavilleri üzere sıhhat-i vakfdan tehat-
tum ve lüzûm mufârık olmayub akâr ile gayr-i akâr beyninde fârık yokdur lâ-siyemmâ mütevellîye
teslîm mütehakkık ola deyüb lüzûm-ı vakfa dahi hükm taleb eyleyecek lüzûm-ı vakf-ı merkûma sâni-
yen dahi âlimen bi’l-hilâf hükm idüb habl-i hısâm ve arak-ı ihtisâm munkatiʻ ve münhasım olub vakf-ı
akâr-ı nukûddan her birisi vakf-ı sahîh-i lâzım ve habs- sarîh-i mütehattim oldu Fe-men beddelehu
baʻde mâ-semiʻahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semîʻun alîm ve ecru’l-vâ-
kıfi’l-kerîm alâ-Rabbi’r-Rahîm cerâ zâlike ve hurrire fî-evâili Cemâziyelâhire li-sene selâse ve elf.
Şuhûdü’l-hâl: Aʻlâmü’l-ulemâi’l-muhakkıkîn Zeynî Efendi ibn Hızır el-Müderris-i Vâlide Sultân
sâbıkâ, fahrü’l-müderrisîn Salih Efendi el-Müderris bi-Medrese-i Şâh Sultân, fahrü’l-mülâzimîn Mus-
lihiddin Efendi ibn Kasım, Mehmed Bey ibn Abdullah el-Bevvâbü’s-Sultânî, kıdvetü’l-kudât Ali Çele-
bi, zahrü’l-vülât Ahmed Efendi el-Kâdî, Muhammed Bey ibn Abdullah el-Cundî, münşîi’l-hurûf Sey-
yid Mehmed el-maʻrûf bi-şerîf, Hürrem Bey ibn Abdullah el-Cundî, Ömer Bey ibn Abdullah el-Cundî,
Mehmed Bey ibn Abdülmennan el-Cundî, el-Hâc Hüseyin ibn Abdullah, Hüsrev Bey ibn Abdurrah-
man es-Sarâyî, Ali ibn Mümin el-Bevvâbü’s-Sultânî, fahrü’l-müderrisîn Hasan Efendi el-Müderris
bi-Medreseti Bakkâlzâde, kıdvetü’l-mülâzımîn ibn Yamen eş-şehîr Yemenî, fahrü’l-ümerâi’l-kirâm
İbrahim Bey, fahru’l-cunûd Mehmed el-Mısrî, Haydar Bey ibn Abdullah el-Cundî.
1819
Darüssaâde Ağası el-Hâc Mustafa Ağa Vakfı
Darüssaâde Ağası, Hacı Mustafa Ağa’nın 674.000 akçe nakit parasını nemalandırılarak geliri,
Yenice (Varçar) Kasabası’nda inşa eylediği cami ve bitişiğindeki mektebin, şadırvanın ve kasaba’da
yaptırdığı çeşmelerinin görevli ücretlerine ve bakım onarımlarına sarf edilmek üzere vakfetmesi.
Darüssaâde Agha Hacı Mustafa Agha’s 674 thousand akçe cash money with its interest will be endowed
for maintanence and repair works, the payment of the attendants of the mosque he commissioned in
Yenice (Varçar) town and the school and water tank fountain (şadırvan) adjacent to it and fountains
in the town.
Ovo je vakuf Darüssaâde age Hadži Mustafa age koji je uvakufio 674 hiljada akči. Prihod iskoristiti
za održavanje i isplatu plata zaposlenim u džamiji, školu, šadrvan i gradske česme koju je osnovao u
Jenidže (Varcar) grad
11 Cemaziyelahir 1183 / 12 Ekim 1769

Bâʻis-i tenmîk-i hurûf oldur ki Yayça Kazâsı muzâfâtından olub Yenice nâm-ı diğer Varçar Vakfı Ka-
sabası’nda vâkiʻ sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât merhûm ve mağfûrun leh Dâru’l-Aliyyeti’ş-şerîfe Ağası
el-Hâc Mustafa Ağa›nın kasaba-i mezbûrede binâ eylediği kurşun puşîde bir câmi‘-i şerîf ile ittisâlinde
ta‘lîm-i sıbyân içün iki tabakalı bir mekteb-i şerîf ve câmi‘-i şerîf harkı şadırvanına ve kasaba-i mezbûr
mahallâtına icrâ eylediği mâ-i sâfî çeşmeleri ve masârıfât ve îrâd-ı musakkafât mahallinde maʻrifet-i
şer‘ ve vakf-ı mezkûr mürtezika maʻrifetleri ile sâdır olan fermân-ı celîlü’ş-şân mûcibince mahallinde
keşf ve rü’yet ve zâhire çıkarılması içün hâlen sâha-i eyâlet-i Bosna Vâlisi düstûr-ı Aristo tebdîr ve sâ-
hib-i re’y müşîr vezîr-i bî-nazîr devletlü inâyetlü merhametlü Silahdar Muhammed Paşa yessera’llâhu
Teʻâlâ bi’l-hayr mâ-yüridü ve mâ-yeşa’ hazretlerinin buyruldu-i emr-i hatîrleri ile ber-mûcib-i emr-i
âlî husûs-ı mezkûru mahallinde rü’yet ve hasenât ve vakf-ı mezkûr irad ve masârıfat-ı zâhire ihrâcına
me’mûr hâlen eyâlet-i Bosna’nın tımar tezkerecisi olan umdet-i erbâbü’t-tahrîri ve’r-rakam Mustafa
Efendi kulları mahallinde cümle mürtezikanın maʻrifeti ile kâim-i makâm-ı mütevellî-i vakf olan Yerli
Ağası İbrahim Ağa nâm kimesne muvâcehesinde rü’yet ve hesâb ve ibrâ ve nukûd-ı fâyiz ve musak-
kafâtı teftîş idüb ber-mantûk-ı vakfnâme zikr olunan karğir kebîr hân ve dekâkin sinîn-i mâziyelerde
istilâ-i kefere sebebiyle külliyen harâb ve îrâd-ı musakkafâtı olmayub ancak vakfnâmede şart-ı vâkıfın
şurûtu üzere vakf eylediği eyâlet-i Bosna’da râyic-i çevreli akçe hesâbı ile yalnız altı yüz yetmiş dört
bin nukûd çürük akçenin onunun on bir ribh-i fâizinden senevî câmi‘-i mezkûr mürtezikalarımın vazî-
feleri ve masarıfât-ı sâire ve taʻmîrât-ı ebniyye iktifâ ve el-yevm vefâ etmeyüb izdiyâd-ı vakf olmadığı
nümâyân oldukdan sonra ber-mûcib-i emr-i âlî taʻyîn olunan merkûm Mustafa Efendi kulları maʻrifeti
ile ve cümle mürtezika-i vakf-ı mezbûr kâim-i makâm-ı mütevellîyi vezîr-i müşârun ileyh hazretleri
huzûruna ihzâr olunub tekrâr teftîş ve tefahhus olundukda îrâd ve masârıfâtı câmi‘-i şerîfin mürtezika-
larından istifsâr olunub maʻrifet-i şer‘le ale’t-tafsîl tahrîr olunan defteridir ki ber-vech-i âtî zikr olunur
hurrire fi’l-yevmî’l-hâdi aşer min-Cemâziyelâhir li-sene selâse ve semânîn ve mietin ve elf.
1820
Darüssaâde Ağası, el-Hâc Mustafa Ağa Vakfı
Vazîfe-horân-ı mürtezika-i vakf-ı mezkûr

Esâmihâ
Cihet-i vazîfe-i imâmet el-Hâc İbrahim Halîfe bi-câmi‘i’l-mezbûr senevî meblağ 2880 yevmî 8 be-
hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i kitâbet der-yed-i İbrahim Halîfe meblağ 2880 yevmî 8 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i sermahfil der-yed-i Molla Salih İmamzâde senevî meblağ 1080 yevmî 3 be-hesâb-ı
çürük
Cihet-i ta‘rîf-hân der-yed-i Molla Salih el-mezbûr senevî meblağ 720 yevmî 2 çürük
Cihet-i kırâat-i Sure-i Mülk der-yed-i İmâm İbrahim Halîfe senevî meblağ 360 yevmî 1 be-hesâb-ı
çürük
Cihet-i kırâat-i cüzhân der-yed-i İmâm el-Hâc İbrahim Halîfe senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-
hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i devirhân der-yed-i Molla Salih merkûm senevî meblağ 360 yevmî 1
Cihet-i vazîfe-i hitâbet der-yed-i Mustafa Halîfe el-Hâc Ahmedzâde senevî meblağ 2020 yevmî 7
be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i mu‘allim-i sıbyân der-yed-i Yusuf Hoca senevî meblağ 1160 yevmî 6 be-hesâb-ı çü-
rük
Cihet-i vazîfe-i devirhân der-yed-i hatîb-i merkûm senevî meblağ 360 yevmî 1 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i halîfe-i evvel der-mekteb der-yed-i Abdullah Halîfe senevî meblağ 1080 yevmî 3
be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i cüzhân der-yed-i Abdullah el-mezbûr senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i noktacı der-yed-i Abdullah el-mezbûr senevî meblağ 720 yevmî 2 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i halîfe-i sânî der-mekteb der-yed-i Mehmed Halîfe senevî meblağ 720 yevmî 2 be-
hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i cüzhân der-yed-i Mehmed Halîfe el-mezbûr senevî meblağ 2160 yevmî 3 be-hesâb-ı
çürük
Cihet-i vazîfe-i devirhan der-yed-i Mustafa Halîfe senevî meblağ 360 yevmî1 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i cüzhân der-yed-i Mustafa Halîfe Şeyhzâde senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı
çürük
Cihet-i vazîfe-i müezzin-i evvel der-yed-i Ahmed Halîfe senevî meblağ 2160 yevmî 6 be-hesâb-ı
çürük
Cihet-i vazîfe-i cüzhân der-yed-i merkûm Ahmed Halîfe senevî meblağ 720 yevmî 2 be-hesâb-ı çü-
rük
Cihet-i vazîfe-i devirhân der-yed-i Ahmed Halîfe senevî meblağ 360 yevmî1 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i kırâat-ı Yâsîn-i Şerîf der-yed-i Ahmed Halîfe senevî meblağ 360 yevmî 1 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i müezzin-i sâni der-yed-i İbrahim Halîfe senevî meblağ 1800 yevmî 5 be-hesâb-ı
çürük
1821
Cihet-i vazîfe-i bevvâblık der-yed-i ibrahim Halîfe senevî meblağ 360 yevmî1 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i ferrâşin der-yed-i ibrahim Halîfe el-mezbûr senevî meblağ 720 yevmî 2 be-hesâb-ı
çürük
Cihet-i vazîfe-i meremmâtcı der-yed-i Ahmed senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i kayyım der-yed-i Mustafa Halîfe senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i kayyım-ı sâni der-yed-i Ali Halîfe senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i kayyım-ı sâlis der-yed-i İbrahim Halîfe senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı çü-
rük
Cihet-i vazîfe-i hâfız-ı kütüb der-yed-i Süleyman Halîfe senevî meblağ 720 yevmî 2 be-hesâb-ı çü-
rük
Cihet-i vazîfe-i devirhân der-yed-i Süleyman Halîfe senevî meblağ 360 yevmî 1 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i salâhân der-yed-i Abdulgani senevî meblağ 1080 yevmî 3 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i ab-ı râhi der-yed-i Abdulmumin senevî meblağ 1440 yevmî 3 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i çibâyet der-yed-i Ahmed Halîfe senevî meblağ 1800 yevmî 5 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i saatci der-yed-i İbrahim Ağa senevî meblağ 1440 yevmî 4 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i nezâret-i dâru’s-sa‘âdeti’ş-şerîfe senevî meblağ 1080 yevmî 3 be-hesâb-ı çürük
Cihet-i vazîfe-i tevliyet der-yed-i Esirizâde senevî meblağ 5400 yevmî 15 be-hesâb-ı çürük
Cem’an Yekün vezâyif-i vakf-ı mezbûr meblağ 47240 yalnız kırk yedi bin iki yüz kırk çürük akçedir.
Minhâ el-Masârıfâti’l-vakfi’l-mezbûr ber-mûceb-i şart-ı vâkıf masârıf-ı müteferrika sene 1180
Meblağ-ı cürük
00720 Berâ-yı rugan-ı kova-i kebîr
00360 Berâ-yı rugan-ı bulhâ-i sağîr
00720 Berâ-yı rugan-ı Kanâdil
00300 Berâ-yı maktu‘-ı sipâhi ber-mûceb-i sûret-i defter.
00540 Berâ-yı zammı resm-i sipâhi
00960 Berâ-yı imzâ-i defter ve harc-ı kâdı
00720 Berâ-yı vazîfe-i zamîme-i suyolcu
10800 Berâ-yı kisve-i sıbyân
15120
Bin yüz seksen senesinde vakf-ı mezbûr masârıfât-ı müteferrika
Meblağ-ı çürük
00600 hasır adet 5
2400 Şendre ve mismâr ve neccâriye
7440 kaldırım 124 aded
3744 Tomruk adet 144
1822
Darüssaâde Ağası, el-Hâc Mustafa Ağa Vakfı
0720 Timur halka
3200 Irgat baha
0600 Oluklariçi zirâ‘ 100
0410 Def‘a oluk zirâ‘ 10
0400 Kanâdil ve mum
19584
Bin yüz seksen bir senesinde ber-mûceb-i şart-ı vâkıf masârıf-ı müteferrika
Meblağ-ı çürük
00720 Berâ-yı revgan ve kova-i kebir
00360 Berâ-yı rugan-ı bolha-i sağir
00720 Berâ-yı rugan-ı kanâdil
00300 Berâ-yı maktû‘-ı sipâhi ber-mûceb-i sûret-i defter.
00540 Berâ-yı zammı resm-i sipâhi
00960 Berâ-yı imzâ-i defter ve harc-ı kâdı
00720 Berâ-yı vazîfe-i zamîme-i suyolcu
10800 Berâ-yı kisve-i sıbyân
15120
Bin yüz seksen bir senesinde vakf-ı mezbûr masârıfât-ı müteferrika
Meblağ-ı çürük
00720 Hasır adet 6
3780 Kaldırım zirâ‘ 622
3240 Ramazan nâm kimesneden alınan tomruk
0600 Timur halkalar tomruk içün
1320 Irgat bahâ fi 30
1320 Oluklar içün
0600 Ali nâm kimesneden alınan tomruk
0674 Yusuf’dan alınan tomruk adet 28
0400 Kanâdil ve mum
0180 Yarlık içün dıvarlar taʻmîri
12831
Bi-hesâb-ı çürük
Meblağ
030240 Sinîn-i mezkûre beyninde ber-mûceb-i şart-ı vâkıf beher sene îcâb eden masârıf
032416 Sinîn-i mezkûre beyninde îcâb eden masârıfât-ı müteferrika
1823
094480 Sinîn-i mezkûre beyninde erbâb-ı vezâyifin vazîfeleri

010800 Sinîn-i mezkûre beyninde mütevelliye irsâl olunan vezâyif
002160 Sinîn-i mezkûre beyninde nâzır-ı vakf vazîfesi
170096
134820 Sinîn-i mezkûre beyninde ber-mûceb-i şart-ı vâkıf îcâb eden mâl-ı fâiz
35276 Sahha’l-bâkî der-zimmet-i vakf-ı mezbûr yalnız otuz beş bin iki yüz yetmiş altı akçe ……
vakf-ı mezkûrun malından edâ olunmak iktizâ eylediği işbu mahalle şerh verildi.
Hurrire heze’d-defteru bi-maʻrifeti’l-vâlî ve li-talebi’l-mürtezika ve’l-mütevellî.
Nemmakahü’l-fakîr ileyhi sübhânehu ve teʻâlâ İbrahim bin Mustafa el-Kâdî bi-kaza-i Bosna Prodi
gufire lehumâ.
1824
el-Hâc Abdurrahim Sipahi bin Abdurrahman Vakfı
el-Hâc Abdurrahim Sipahi bin Abdurrahman Vakfı
Yayça Kalesi mahallelerinden Sinan Bey Mahallesi’nden Abdurrahman oğlu Hacı Abdurrahim
Sipahi’nin kale çarşısı içinde bulunan bir tarafı Hayrizâde dükkanı bir tarafı Molla Ali ve Molla Emin
dükkanları arasında taş yapılı iki kepenkli dükkan ve mahzeni, Bahtiyar Efendi dükkanı, umum yol ile
sınırlı demir kapılı kemerli ve taş binalı mahzen dükkanı ile dört yüz kuruş nakit parasını geliri, Çarşı
Camii bahçesine yaptırdığı mektebin görevli ve bakım onarım giderlerine ve Cami’de her Cuma günü
Kuran okunması hizmetlerine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqfiyye of Hacı Abdurrahim Sipahi son of Abdurrahman, inhabitant of Sinan Bey, Yayca
Castle. According to the waqfiyye, he donated a shop with stone cellar and 400 kuruş to pay the
expenses of school in the garden of Mosque of Çarşı which established by him. And to organize hatm
of Qur’an every friday.
Ovo je vakuf Abdurrahim Sipahija, sina Abdurrahmana stanovnika Sinanbegove mahale u Jajcu koji
je uvakufio prihode dućana koji se nalazi u blizini čaršije u tvrđavi koji je napravljen od kamena i koji
graniči sa dućanom Hajrizâde-a, dućanom koji pripada Bahtijar efendiji i drugi dućan sa metalnim
vratima koji graniči sa glavnim putem i četiri stotine groša. Prihode iskoristiti za potrebe opravke
mekteba kojeg je dao izgraditi u haremu Čaršijske džamije i uposlenika u mektebu i da se uči Kuran
svakog petka u džamiji.
3 Receb 1227/13 Temmuz 1812

Mâ-sutira fî-hazihi’l-kitâbi mine’l-vakfı şurıta ledeyye ve sebbete beyne yedeyye ve hakemtü bi-sıh-
hatihi ve lüzûmihi âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eşrâfi ve’l-ulemâi’l-eslâfi ve ‘l-ahlâfi
ene’l-fakîr ileyhi azze şânuhu ve teʻâlâ salla salâleti Ahmed Muhtar el-Kâdî bi-kazâ-i Yayça ma‘a
Bucurine.
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-Seyyidinâ Muhammedin ve âlihi ve sah-
bihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat-nisâbın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve bâdî oldur ki Yayçe Kal‘ası ma-
hallâtından Sinân Bey Mahallesi’nde sâkin sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât el-Hâc Abdurrahim Sipahi
ibn Abdurrahman Çelebi vaktâ ki işbu dünyânın esâsı bî-sebât ve binâsı bî-karâr idügüni tefekkür
ve tezekkür idüb ed-dunyâ mezraʻatü’l-âhira mefhûmına teşebbüs birle meclis-i şer‘-i şerîf-i enver
mahfel-i dîn-i ezherde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîli’ş-şer‘î mütevellî nasb eylediği yine kal‘a-i
mezbûreden Sohta Molla Ahmed İbn mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb
hâlâ silk-i milk-i sahîhimde münselik olub kal‘a-i mezbûrenin derûnundaki sûkun bir tarafı Hayrizâde
dükkânı ve taraf-ı sânî Molla Ali ve Molla Emin dükkânları mâ-beyninde iki kepenkligi dükkânımı ve
altında olan bir bâb mahzenimi ve yine Bahtiyar Efendi dükkânıyla berber dükkânı ve tarîk-i âmm ile
mahdûd ve hâlâ kâin olduğım demir kapılı kemerli taş binâlı olan mahzen dükkânım ile dört yüz kuruş
1825
nukûdumu atyeb-i emlâk ve emvâlimden ifrâz ve hasbeten li’llâh ve taleben li-merzâti Rabbi’l-a‘lâ
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim ve şöyle taʻyîn eyledim ki:
Dekâkin-i mezkûr ve mebâliğ-i merkûme-i m‘alûm bâ-yed-i mütevellî sâl- be-sâl istikrâ ve meblâğ-ı
mezkûr kezâlik bâ-yed-i mütevellî rehn-i kavî kefîl-i melî yâhûd ikisinden biri ile sâl-be-sâl alâ-ve-
chi’l-helâl istiğlâl ve istirbâh oluna ve dekâkeyn-i mezkûrenin kirâ-yı icârâtından beher sene halâ
Sûkiye Câmi‘-i Şerîfi hareminde binâ eylediğim medresede ittisâlinde atîk mekteb ki halâ dershânede
müderris olana otuz guruş vazîfe virile ve dekâkeyn-i vakf-ı mezbûrûnun beher sene taʻmîrine beher
sene yetmiş guruş virile ve mebâliğ-i mezkûr dört yüz guruşun istirbâh olunan nemâsından beher sene
kezâlik yirmi guruş vazîfe virile ve mezkûr Sûkiye Câmi‘-i Şerîfi’nde beher yevm-i Cum‘ada mah-
fel-i şerîfde bir mücevvid-i Kur’ân-ı Azîmü’ş-şân kimesne kable’s-salâti’l-Cum‘a altı buçuk yaprak
Kur’ân-ı Azîmü’ş-şândan kıraât idüb sevabı ibtidâ resûl-i ekrem ve nebiyyi muhterem salla’llâhu aley-
hi ve sellem rûh-i şerîflerine ve evlâd ve ashâbına ve bu abd-i âcizin ve vâlideynimin ve evlâdlarımın
ve sâir akrabâlarım ve mü’mîn ve mü’minâtın ervâhlarına ve ervâhlarımıza ihdâ olunmak onar guruş
senevi berây-ı vazîfe virile ve medrese-i mezkûrenin beher sene taʻmîrine on beşer guruş virile ya‘ni
mezkûr dört yüz guruşun nemâsından beher sene yirmişer guruş müderris-i merkûme ve onar guruş
mahfel-i şerîfde kıraât idene ve on beşer guruş medrese taʻmîrine virile ve dahi Yayça’nın hâkimi
efendiler hazerâtı ve kal‘a-i mezbûrenin ve ehl-i sûkun müsinn ve ihtiyârları vakf-ı mezkûre hasbî
nâzır olalar ve vakf-ı mezkûremin tebdîl ve tağyîri ve tevliyeti ile’l-vefât yed-i tasarrufumda ola ve
baʻde’l-vefât evlâdımın evlâd-ı evlâdlarımın yed-i tasarruflarında ola ve baʻde’l-inkirâz mevcûd ve
reşîd akrabâlarımın yed-i tasarrufunda ve baʻde’l- inkirâz kal‘a-i mezbûrenin ve ehl-i sûkun müsinn
ve ihtiyârları yedinde ola deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd idüb meblâğ-ı merkûm dört yüz guruşu
dekâkeyn-i mezbûreleri mütevellî-i merkûm Molla Ahmed’e def‘ ve teslîm ve ol dahi ahz ve tesel-
lüm ve sâir mütevellî-i evkâf gibi tasarruf ile eyleye didikte gıbbe’t-tasdîk fi-cemî‘i mâ-zukira vâkıf-ı
mûmâ ileyh el-Hâc Abdürrrahim Sipahi vakf-ı mezbûreden rücu‘ ve mukaddemât-ı nizâ‘a şurû‘ idüb
vakf-ı derâhim ve denânîr ve akarât hakkında olan şurût ve kuyûd inde’s-selâseti’l-eimmeti’n-nehârîr
sahîh olmamakla meblâğ-ı mezkûr ile akarât-ı dekâkeyn-i mezbûreyi ke’l-evvel mülküme istirdâdını
talebi iderim didikte mütevellî-i merkûm cevâba tasaddî idüb fi’l-hakîka vakf-ı derâhim ve denâir
ve akarât eimmeti’s-selâseti’n-nehârîr mesellerinde sahîh değildür lâkin hazret-i İmâm-ı Züfer’den
İmâm Ensârî rivâyet-i şerîfi üzere sahîh olmağın deyu redden imtinâʻ birle hâkim-i muvakki‘-i kitâb
efendi hazretlerinin huzûrunda müterâfi‘ân olduklarında hâkim-i mûmâ ileyh efendi hazretleri âli-
men bi’l-hilâfi ve murâ‘iyen limâ yecibu riʻâyetehu fi’l-hükmi bi’l-evkâf nukûd ve akarât-ı mevkûfe-i
mezkûrenin sıhhat ve lüzûmuna ve vakfiyetine sâhib olan imâmeyn-i hümâmeynin kavilleri üzere
hükm- i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î buyurub min-ba‘d vakf-ı mezbûre vakf-ı sahih-i lâzım ve
habs-i sarîh-i mütehattim olub nakz ve nakîzine muhâl ve tağyîr ve tebdîline imkân adîmü’l-ihtimâl
olmağın fe-men beddelehu ba‘de mâ-semi’ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’l-
lâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l Kerîm cerâ alâ-zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis
min-şehri Recebi’ş-şerîf li-sene seb‘a ve ışrîn ve mieteyn ve elf. 1227
Şuhûdü’l-hâl: Bahtiyar Efendi, el-Hâc Ali el- Hâc Zaimzâde, Şehir Kethüdâsı Molla Derviş, Molla
Yahya Şâmizâde, Molla Mehmed Susiç, Molla Beşe el-Hâc Osman Oğlu Toziç, Molla Mehmed Gı-
lamoçlı, İbrahim Sipahi Bonoviç, Muhzır Mustafa ve Visoko, Ahmed Hamarim oğlu ve gayruhum.
1826
Ahmed Said bin Derviş Süleyman Vakfı
Ahmed Said bin Derviş Süleyman Vakfı
Travnik Muslihittin Mahallesi ahalisinden Ahmed Said Bey Efendi bin Derviş Süleyman Bey Efendi’nin
Akhisar Kazası’nda Yukarıvakıf Kasabası’na bağlı Yelik Pole’de Beşteriçe Nehri üzerinde dört göz bir
değirmenini, geliri Yayça’da bina ve inşa eylediği Ramazaniç Cami görevli ücretlerine, ışıklandırma
giderlerine, bakım onarımına, cami avlusunda yaptırdığı musluklarının suyolları bakım onarımlarına
ve Ramazan ayında hatim ve Kur’an okutulması hizmetlerine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Ahmed Said Bey Efendi bin Derviş Süleyman Bey Efendi from Muslihittin
mahalle in Travnik that he endows four mills on the Beşteriçe River in Yelik Pole linked to the town of
Yukarıvakıf in Akhisar District and the income to be spend for the salaries of the attendants, lightening,
maintenance and repair and the chanels (waterway) of the taps of the Ramazanbey Mosque he made
built in Yayça and for the service of reading hatim and Qur’an in the month of Ramadan.
Ovo je vakufnama Ahmed Said Bega sina Derviš Sulejman Bega iz Muslihudin mahale u Travniku
kojom je uvakufio četiri mlina na rijeci Pešterice u Jelik polju kod Prusca blizu Gornjeg Vakufa.
Prihod da se utroši na isplatu plata uposlenika, rasvjetu i održavanje kanala vode Ramazanbegove
džamije koju je izgradio u Jajcu i za usluge učenja hatmi u vrijeme Ramazana.
7 Cemaziyelevvel 1262 / 3 Mayıs 1846

Mâ-fîhi mine’l-vakfi’l-akarât ve’t-tescîl ve beyne’ş-şurût ve’l-kuyûd ve ale’n-nehci’ş-şer‘i’l-celîl ve-

zuha ledeyye ve sahha beyne yedeyye fe-hakemtû bi-sıhhatîhî ve lüzûmîhî fi-husûsîhî âlimen bi’l-
hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eşrâf ve ene’l-abdi’l-fakîru ila rahmeti rabbihi’l-Kadîr el-Hâc Yahya
Tevfik el-Müvellâ-hilâfe be-kazâ-yı Yayça afâ anhû
Sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı hüccet-i vakfiyye oldur ki
el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-alemîn ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-seyyidinâ Muhammedin ve alîhî ve sah-
bihi ecma‘în.
Emmâ ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat-nisâbın tahrîr ve inşâsına bâʻis ve bâdî oldur ki Medîne-i Travnik Mus-
lihiddin Cemâ‘ati sükkânından Medîne-i Yayça’da ber-vech-i misâfiraent ikâmet buyurulan eyâlet-i
Bosna hanedân ve Defterdâr Kethüdâsı Hâcegân-ı Divân-ı hümâyûndan sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât
devletlü Ahmed Said Bey Efendi bin derviş Süleyman Bey Efendi vakta ki işbu dünyânın esâsı bî-se-
bât ve bî-karâr idüğünü tefekkür ve tezekkür idüb ed-dünyâ mezraʻatü’l-âhire mefhûmunca izâ mâte
ibnî Âdem’e inkata‘a ameluhü illâ an-selâsîn ilmün yuntefe‘u bihî ve veledün sâlihun yed‘û lehû ve
sadakatün câriyetün hadîs-i şerîf-i nebeviye ve el-mer’u yestezıllu tahte zilüi sadakâtihî cevâhiri el-
fâz-ı hazret-i Seyyidü’l-ebrâra ârif olmağın ve men câe bi’l-haseneti felehû aşru emsâlihâ nazm-ı
kerîmin mâ-sadakı es-sadakatü fidyetün li-me‘âsi, yevme yu‘hâzü’l-mücrimûne bi’n-nevâsi mazmûn-ı
münîfine ıtlâk ve mâl-ı tayyibe ile dünyâ ve âhiretde intifâ‘ murâd idüb cenâb-ı muvaffakü’l-emâl
1827
cânibinden ihyâsına muvaffak oldukları Medîne-i Yayça’da Ramazanbey Câmi‘-i Şerîfi hareminde
medfûne mûmâ ileyhin halîle-i ismetleri el-Hâce Şerife Hanım binti Hafızzâde nâm müteveffiye’nin
rûh-ı şerîfine câmi‘-i mezkûrun haremi zamm müceddeden taʻmîr ve itmâm eyledikden sonra vâkıf-ı
mûmâ ileyh esbeğa’llâhu ni‘amehû aleyh Bek Efendi meclis-i şer‘-i şerîf-i nebevîde ve mahfel-i dîn-i
Mustafavîde vakfı itmâm ve tescîli’ş-şer‘î mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Medîne-i Travnîk’de Gazi
Ağa Cemâ‘ati sükkânından işbu bâʻis-i haze’l-kitâb Salih Bey bin Abdullah Bey mahzarında takrîr-i
kelâm-ı sâfî ve ta‘bîr-i ani’l-merâm-ı vâfî Akhisar Kazası’nda Vakf-ı Bâlâ muzâfatından ve Yelik Pola
(Veylikpola) sahrâsında Nehr-i Besteriçe üzerinde dört göz âsiyâb mülkünden ifrâz ve hasbeten li’l-
lâhî te‘âlâ ve taleben li-merzâti rabbihi’l-a‘lâ hâssaten müteveffiye-i merhûmenin rûh-ı pür-fütûhuna
ihdâsıyla vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim ve şöyle şart ve
Âsiyâb-ı mezkûrun icâre-i ma‘lûme bâ-yed-i mütevelli sâl be-sâl istikrâ alâ-vechi’l-helâl ve’l-istiğlâl
âsiyâb-ı mezkûrenin icâresinden beher sene câmi‘-i şerîf-i mezkûrun hareminde binâ eylediği mâ-i
azîzin taʻmîriyesine altmış guruş virile ve mâ-i azîzin su yolcusuna ellişer guruş virile ve mâ-i azîzin
ittisâlinde yanacak kandil ikişer kıyye zeytün yağı virile ve kandîl-i mezkûru îkâd iden kimesneye
on beş guruş ücret virile ve câmi‘-i mezkûrda beş kıyyelik mukavvâ içün yirmi beş guruş virile ve
mübârek Ramazân-ı mağfiret-nişânda Kur’ân-ı Azîmü’ş-şândan hatm-i şerîf kırâat idüb sevâbını ib-
tidâ resûl-ı ekrem ve nebiyyi muhterem salla’llâhu te‘âlâ aleyhi ve sellem rûh-ı şerîflerine ve evlâd
ve ashâbına ve bu abd-ı acîzin ve müteveffiye-i mûmâ ileyhânın ve vâlideynimin ve evlâdlarımın
ervâhlarına ve ervâhlarımıza ihdâ olunmak otuzar guruş senevî berâ-yı vazîfe virile ve zamm ve ilâve
olunan haremin taʻmîriyesine beher sene onar guruş virile ve dahi Yayça’nın hâkimi efendiler hazret-
leri ve kal‘a-i mezbûrenin vücûh ve ehl-i sûkun müsin ve ihtiyârları vakf-ı mezkûre hasbî nâzır olalar
ve şöyle şart eyledim ki, vakf-ı mezkûrenin tevliyeti evlâdımın Hatice Hanım ve evlâd-ı evlâdlarının
yed-i tasarruflarında ola ve baʻde’l-inkirâz mevcûd ve irsen akrâbalarının yed-i tasarrufunda ola ve
baʻde’l-inkırâz kal‘a-i mezbûrenin vücûh ehl-i sûkun müsin ve ihtiyârları yedinde ola deyu taʻyîn-i
şurût ve tebyîn-i kuyûd idüb âsiyâb-ı mezkûr mütevellî-i mûmâ ileyh Salih Bey yedine def‘ ve teslîm
ve ol dahi ahz ve tesellüm ve sâir mütevellî-i evkâf gibi tasarruf eyledikde mütevellî-i mûmâ ileyh
dahi vicâhen tasdîk ve şifâhen tahkîk eyledikden sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh Bey Efendi inân-ı kelâmı
semt-i rücû‘a âtıf ve zimâm-ı merâmı savb-ı istirdâda sârif olub pişvâ-yı gül ve rehnümâ-yı sübül
sultân-ı serîr-i içtihâd sâhibü’l-hidâye ve’l-irşâd imâm-ı akdem ve aʻzam ve hümâm-ı efham ve ek-
rem refî‘u’ş-şân hazreti Ebu Hanife İmâm Numan bin Sabit ve imâm-ı fazl-ı rabbânî İmâm Ebû Yusuf
el-meşhûr bi’l-imâmi’s-sânî ve imâm-ı a‘lem-i semedânî imâm-ı salis İmâm Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazerâtının re’y-i münîr ve mezheb-i hatîrlerinde vakf-ı akârâtın şurût ve kuyûdu gayrı
sahîh olmağla vâkıf içün vakfından rücû‘ emr-i mu‘teber ve meşrû‘dır binâen alâ-zâlike akârat-ı mez-
bûrun vakfından rücû‘ ve kemâ-kân mülküme idhâl olunmak matlûbumdur didikde mütevellî-i mûmâ
ileyh-i reşîd mukâbelesinde bir kelâm-ı sedîd tedârik idüb eğerçi eimme-i selâse katlarında akâratın
vakfı gayrı sahîh olduğu bî-eşbâhdır lâkin vakıf akârâtın ve ana mübeyyin olan şurût ve kuyûd haz-
ret-i İmâm Züfer aleyhî rahmetu’llâhi ekberin tilmîz-i hâssı İmâm Muhammed bin Abdullah el-Ensârî
aleyhi rahmetü’l-Bârî rivâyeti üzere sahîh ve vâkıf içün vakfından rücû‘ ve istirdâd emr- ba‘iddir deyu
ve teslîmden ve husûmet ve nizâ‘ idüb akârat-ı mevkûfe-i mezkûrenin sıhhat ve lüzûmuna hükm olun-
mak bi’t-tevliye matlûbumdur didikde hâkim-i mûmâ ileyh lâ-zâle’l-ahkâmu nâfizeten beyne yedeyh
efendi hazretleri tarafeynin mukaddemâtına nazar ve mubtıl-ı hayr olmakdan hazer idüb eimme bey-
nlerinde olan hilâfa âlimen alâ-re’y-i men yerâh vakf-ı mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm-i sahîh-i
şer‘î ve kazâ-ı mer‘î idüb fe-sâre vakfen ve şer‘iyyen ale’n-nehci’ş-şer‘î Fe-men beddelehu ba‘de
1828
Ahmed Said Bey Efendi bin Derviş Süleyman Bey Efendi Vakfı
mâ-semi‘ahu fe-innemâ ismuhu ale’llezîne yubeddilûnehu inne’llâhe semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfu

ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâbî‘ min-şehri Cemâziye’l-evvel
li-sene isnâ ve sittîn ve mieteyn ve elf
Şuhûdü’l-hâl: Kuzât-ı Kirâmdan Kışlağızâde Fazîletlü Mustafa Nuri Efendi, Kuzât-ı Kirâmdan el-Hâc
Mahmudzâde Semâhatlü Mahmud Emin Efendi, Reîsü’l-Eimme es-Seyyid Abdüşşekür Efendi, Sûki-
ye İmâmı Abdullah Efendi, Sinanbey İmâmı Mustafa Efendi, Haddâdân İmâmı Hilmi Efendi, Yüzbaşı
Vekîli Vücûhundan Sa‘âdetlü Ali Bey, Yayça Vücûhundan Huccâc-ı Kirâmdan Câbizâde Semâhatlü
el-Hâc Mustafa Bey, Huccâc-ı Kirâmdan Sa‘âdetlü el-Hâc Süleyman Bey, Tüccârândan Sohtiç Molla
Mustafa, Mahkeme Katibi el-Hâc Yusuf Vehbi Efendi, Sâbık Dizdârî İmâmı Ali Efendi, Onluhak İmâ-
mı Molla Süleyman, Ömer Sipahi Kara Hasanoğlu ve gayruhum mine’l-hâzırîn.
Vakfiyyenin Derkenarındaki Zeyl:
1829
Ahmed Said Bey Efendi bin Derviş Süleyman Bey Efendi Vakfı
Ahmet Sait Bey bin Derviş Süleyman Efendi’nin Visoko Nahiyesi Makarrınoğa Köyü bitişiğinde
bulunan bir hanı geliri Yayça’da Ramazan Bey Camii bitişiğinde inşa eylediği mektebin bakım
onarımı, görevli giderleri ve caminin masrafalarına sarf olunmak üzere vakfetmesi.
According to the waqfiyye of Ahmet Said Bey bin Derviş Süleyman, an inn is endowed in Mokronoge,
Visokog in order to repair the primary school which is constructed by him, pay salary of the attendants
and supply the needs of Ramazan Bey Mosque adjacent to the school.
Ovo je vakuf Ahmed Said bega sina Derviš Sulejman efendije koji je uvakufio prihode hana blizu
sela Mokronoge kod Visokog za potrebe opravke mekteba koga je dao izgraditi u Jajcu pored
Ramazanbegove džamije, plate uposlenika i troškova spomenute džamije.
15 Şaban 1262 / 8 Ağustos 1846

Yine vâkıf-ı mûmâ ileyh tarafından vekîl zevci Ahmed Said Bey esbaga’llâhu ni‘amehu aleyhâ ve
aleyh hazretleri huzur-ı şer‘-i enverde bi-tav‘ihi şöyle ikrâr-ı tâm eyledi ki: Medîne-i Saray nevâhî-
lerinden Visoko Nâhiyesinde caddede Makarrınoğa Karyesi ittisâlinde taht ve tasarrufumda olan bir
bâb hân hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve li-rûh-i resûlihi’l-mu‘allâ vakf-ı sahîh ile vakf eyledim ve şöyle şart
eyledim ki, hân-ı mezbûr beher sene icâresinden Medîne-i Yayça’da Ramazanbey Cemâ‘atında mü-
ceddeden binâ ve inşasına muvaffak olduğum mekteb-i ta‘lîm-i sıbyân içün hocasına senede yüz guruş
vazife virile ve mekteb-i mezkûrun beher sene taʻmîr ve termîmine yirmi beş guruş virile ve ittisâlinde
câmi‘-i şerîf-i mezkûrunda iki mukavvaya zamm ve ilâve olunarak onar kıyye don yağına otuz beş
guruş ve mukavvâ yapdıran adama beş guruş ücret virile ve hân-ı mezbûrun taʻmîriyesi beher sene
kırkar guruş virile ve şöyle şart eyledim ki: beher yevm mu‘allim ta‘lîm-i sıbyân ide ve beher Cum‘a
gicesinde bir Yâsin-i şerîf ve yevm-i Hamîsde sıbyânlar ile hocası du‘â ve âmin okuyalar sevâbını vâ-
kıfenin ve abd-i âcizin ruhlarına ihdâ eyleyeler ve hân-ı mezkûru mütevellî-i mûmâ ileyhâya mülküm-
den ifrâz ve teslîm ol dahi tevliyeti kabûl ve kenâr-ı vakfnâmede tescîl olundu. Cerâ zâlike ve hurrire
fi’l-yevmi’l-hâmis aşer amin şehr-i Şa‘bâni’l-mu‘azzam li-sene isney ve sittîn ve mieteyn ve elf.
Mühür ve mâ-tevfîka illâ bi’llâh abduhu Yahya.
1830
Acemzâde Hacı Mehmed Efendi Vakfı
Acemzâde Hacı Mehmed Efendi’nin 2184 forint nakit parayı kredi usulüyle işletilerek gelirinin
Hz. Peygambere salavat getirilmesi, Yasin ve Mülk sureleri okunması, Yayçe’de su yolcuların
ücretlerinin ödenmesi, Yayçe Hatibi’nin yol masraflarının karşılanması, Ömer Yakoviç dervişlerinin
kandil ihtiyaçlarının karşılanması, Nişantaşı onarımlarının yapılması, Mercan Camii ve Yayçe’deki
camisinin giderlerini karşılanması için vakfettiğine dair muhasebe kaydı.
It is waqfiyye of Acemzâde Hacı Mehmed Efendi that he endowed 2184 forint cash money run with
the credit system and the income to be used for the expenditures of saying salavat to the Holy Prophet,
reading Yasin and Mulk Surahs, and for paying the charges of water passengers (who is cleaning and
controlling the water ways of the city) of Yayça, and for paying the travel expense of Hatib (preacher)
of Yayça, for supplying the required candles of Ömer Yakoviç Dervishes, for the repairs of Nişantaşı,
and for the expenditures of Mercan mosque and the mosque in Yayça.
Ovo je vakufnama Adžemzâde hadži Mehmeda koji je uvakufio novac u iznosu od 2184 forinti koje je
dao kao kredit i prihode je namjenio za troškove učenja salavâta poslaniku Muhamedu a.s., učenje
Jasina i sure Mulk i podmirivanje troškova za osobe koje se brinu i čiste dovode vode u grad Jace,
za plaćanje troškova hatîbu grada Jajca, opskrbu derviša tekije Omer Jaković potrebnim kandîljima,
opravke mezarskih nišana, te troškove Merdžan džamije i džamije koju je dao izgraditi u Jajcu.
17 Cemaziyelevvel 1312 / 16 Kasım 1894

Varçar Kasabası’nda bulunan merhûm ve mağfûrun leh Acemzâde Hacı Mehmed Efendi’nin yedinde
ahz eylediğim nukûd-ı mevcûdesiyle sâir akâr ve emlâkının esmânıdır:
Sıra Krayçar Forint
numrosu
413 Macar Altun 70, K. 90, fî 5 Forint
Müteveffâ Hacı Meh-
med Efendi’nin nukûd
1
2 44 Sarı Mecidiye altun 4 aded, fî 11 Forint
3 40 278 Sarı ruble altun 29 aded, K. 60, fî 9 forint
4 375 Forint 375 aded
vakfiyyesi
5 100 Beyaz Mecidiye 50 aded, fî 2 forint

6 130 Beyaz forint 50 adet ve seksen (80) forint
40 1340
1831
7 24 Defʻa zene(?) altun-ı cedid yirmilik 10 aded, K.

40, fî 2 forint
Müteveffâ zevcesi rûhiyçün kendinin zimmeti

8 24 Defʻa eski yirmilik 8 aded, fî 3 forint
9 6 Defʻa nısf yirmilik 4 aded, K. 50, fî 1 forint
10 14 Defʻa rûb‘ altun 20 aded, fî 70 krayçar
11 8 Defʻa nısf İslambol 2 aded, fî 4 forint
12 12 Defʻa Adliye altun 2 aded, fî 6 forint
13 3 Defʻa nısf Adliye 1 aded, fî 3 forint
14 12 Defʻa anço miskâl 1.5 aded, fî 8 forint
40 1443
30 Ferâğ eyledim bargir 1 aded, fî 65 Forint, Dobiç
35 forint merkûm-ı Sinan’a zimmeti. Hâ-
müşteri-i merkûmun zimmeti muahharan

ne-i mezbûre beş yüz beş forinte satıldı-
ğı ve meblağ-ı mezkûrdan yüz beş forint
bulunmuş olduğu meclis olmayarak ilâve

15
Sinan’a
16 400 Defʻa ferâğ eyledim hâne ve samanhâne maʻa
havlı Osman Taliliç
17 87 153 Defʻa Yayçe Mâl Sandığı’ndan ahz eyledim

18 50 99 Defʻa Yayçe Mâl Sandığı’ndan ahz eyledim ta-
pular içün
19 40 Defʻa Tosun fî 20 Forinta’ya Sarrâc Süleyman
Ağa’ya ferâğ eyledim
20 24 13 Defʻa Malkoç İbrahim’den an Gölhisar ahz ey- eyledikleri
ledim
21 80 4 Defʻa mercândan ma‘mûl tesbîh 1 aded.
81 2184
64 1161 Masârıfât
17 1023 Bâkî kalan ve istirbâh olunan mâl-ı mevkûfeden
Varçar Kasabası’nda bulunan merkûm Acemzâde Hacı Mehmed Efendi’nin asl-ı mâl-ı mevkûfe oldu-
ğunu mübeyyin ve zîrdeki esâmîlere iʻtâ eyledim ber-murâbaha üzerine
Murâbaha-i Seneviyesi Asl-ı mâl
Sıra Numrosu Krayçar Forint Forint
1 5 40 Taliç Osman an Varçar
2 50 62 500 Rebiç İbrahim Ağa’ya
3 50 12 100 Varçarlı Raciç Salih Ağa’ya
4 25 200 Tırnova Karyeli Mandiç Miyo’ya
5 50 12 100 Varçarlı Dervişoviç Ali’ye
1832
6 15 120 Tırnova Karyeli Çariç Yavo’ya

50 132 1060
50 12 0000
00 120 1060
00 5 0000
00 115 1060
Varidât ve masârıfât muhâsebesinde bâkî kaldığı iş‘âr olunan nukûddan burada 36 forint 83 krayçar
murâbahaya ziyâde virilüb bu ziyâde masârıfât defterinde intikâl içün ifrâz idilüb henüz virilmeyen
seksen sekiz kuyûduna virilmişdir. Fî 17 Cemâziyelevvel sene 1312.
Nâzır İbrahim Bey Aganoviç
Vasiyy-i muhtâr Ali Arinavodiç
Senevî murâbaha-i mezkûr 132 forint 50 Krayçar’dan vakf-ı zîr Baş Çarşu Câmiʻ-i Şerîfi’nde iki mu-
kavvâ ve kırâat-i mevlûd ve Ramazân-ı Şerîf’de mukâbele okutdurulmak bâkî kalacak murâbahadan
ve îcârdan Mercân câmiʻ-i Şerîfi’nde on kandîl ve mahalle câmiʻindeki murtezika ve Ahmed Paşa
câmiʻ-i Şerîf taʻmîr ve mürtezikasına sarf itmeği şart eylediği vasiyy-i muhtâr merkûm Ali Efendi ve
nâzır İbrahim Bey beyân ve tasdîk eyledikleri fî 17 Cemâziyelevvel sene 312.
Varçar Kasabası’nda bulunan merhûm Acemzâde Mehmed Efendi’nin vasiyyeti mûcebince sarf eyle-
diğim zîrde beyân olunub
Sıra Numrosu Krayçar Forint

1 80 İskât-ı salât ve kefâret-i savm ve yemîn içün
Çuka zer‘ 3 aded ve kuyu kazıcılara ve su götüren ve iskât içün
2 20
yedinci günü fukarâya ihsân
3 20 Hatm-i şerîf ve Yâsîn-i Şerîf ve Tebâreke sureler içün
4 20 1 Yayçe niyâbetliğine keşîde eylediğim iki telgraf içün
Yayçe nâibi Mehmed Hazım Efendi’ye harc-ı râh içün Var-
5 20
çar’a kadar
Vakf-ı zîrde Raşid Ali Efendi’nin iʻtâ eyledim terekede hisse-
6 300
siçün musâlaha bedeli
Yayçeli Yusuf Hoca Spahiç vereselerin vekîline iʻtâ eyledim
7 350
kezâ
8 20 1 Pul içün 3 aded
9 5 Varçar’dan Yayçe’ye araba ücretiyesi 3 aded
10 5 Varçar’da Kartur Stebakenik’e iʻtâ eyledim
11 3 Şahmanoviç Muharrem’e iʻtâ eyledim
12 1 Ömer Yakoviç dervîşe îkâd-ı kanâdîl içün iʻtâ
13 20 Nişân taşlariçün iʻtâ eyledim
14 1 Mezkûr nişân taşların kirâsına
15 166 Kabir üzerinde oklub(?) içün savmen(?)
1833
Nişânları oklub(?) yerleşdirmek dülgerlerin Marko ve Pilib

16 4
Kaverin’e iʻtâ eyledim
17 2 Fetvâ-yı şerîfe 2 aded
18 10 1 Maslek Ömer’e deyn
19 40 1 Şahiç Ali’ye
20 7 Beşlik Ramiz’e
21 1 Güzel me’dâna
22 70 0 Pul içün
23 72 2 Raciç Salih Ağa’ya
24 30 Mercân câmiʻ-i Şerîfe’ye deyni
Yayçe Kasabası’nda mütevellî Muhzır Mustafa Ağa’ya iʻtâ ey-
25 40
ledim ber-murâbaha üzerine ve câmiʻ-i şerîfe …
Merkûm Hacı Mehmed Efendi’nin intikâl içün mâl sandığının
26 32 88 matlûbâtı İbrahim Nâzır Bey Aganoviç vasiyy-i muhtâr Ali
Arinavodiç
64 1161
İşbu muhâsebe Yayçe ve Varçar komisyon-ı evkâf huzûrunda rü’yet olunub tasdîk kılındığı fî 17.
Nâzır İbrahim Bey Aganovik
Vasiyy-i muhtâr Ali Arinavodiç
Reis-i Komisyon Sadullah, Aza Lütfi, Aza İbrahim, Aza Ali, Aza İslam, Aza Sadık, Aza Masiç Ha-
san, Aza Hacı Hasan Bey, Aza Malik Bey.
1834
Araboviç Palavra Hacı Mehmed Vakfı
Araboviç Palavra Hacı Mehmed Vakfı
Yayça Kasabası Çarşı Mahallesi’nden Araboviç Hacı Mehmet’in Yayça’da bulunan müştemilatıyla
birlikte bir bahçesini kiraya verilerek geliri Esma Sultan Camii tamirine ve sergisine (halı, kilim,
hasır v.s) masraflarına sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Araboviç Hacı Mehmet from Çarşı mahalle in the town of Yayça that he endows
the income of his garden along with its equipment in Yayça to be spend for repairment expenditures of
Esma Sultan Mosque and for its display (rug, carpet, mat, etc.)
Ovo je vakufnama Hadži Arabović Mehmeda iz čaršijske mahale u gradu Jajcu koji je uvakufio svoju
baštu, zajedno sa opremom u Jajcu, za troškove popravki na Esma Sultan džamiji, te za troškove
njenog uređenja ( ćilimi, tepisi…)
3 Receb 1322 / 13 Eylül 1904

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi V-132469 ve Sicil 2, Sayfa: 152, Sıra: 469
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzehi ani’t-tağyîri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâmu

alâ-Muhammedini’l-mevsûf bi-mekârimi’l-ahlâk ve mehâsini’l-hisâl ve alâ-alîhi ve ashâbihi’l-âricîne
ilâ-me‘ârici’l-kemâl.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i sahîhati’l-fehâvînin tahrîr ve inşâsına bâdî oldur ki Yayçe Kasabası’nda
Çarşu Mahallesi’nde sâkin Arapoviç lakab-ı diğer Palavar Hacı Mehmed meclis-i şer‘-i şerîfde zikr-i
âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği Yayçe Evkâf-ı Müttehide mütevellîsi bu-
lunan Sipahiç Yusuf Efendi mahzarında ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î ider ki mâlik ve
mutasarrıf olduğum mahalle-i mezbûrede vâkiʻ bir tarafdan benim menzilim ve taraf-ı sânî Esma Sul-
tan Câmiʻ-i Şerîf ve taraf-ı sâlis mevkûf İslâm mekâbiristânı ve taraf-ı râbî‘ Şelyo ve Hake’nin mülk
menzili ile mahdûd bir kıt‘a bâğçemi cemîʻ tevâbi‘ ve levâhıkıyla vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i
sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Bağçe-i mezbûre icâre-i şer‘iyye ile îcâr olunub hâsıl olan gallesi beher sene Esma Sultan Câmiʻ-i
Şerîfin taʻmîrâtı ile mefrûşâta sarf oluna deyüb bâğçe-i mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mez-
bûra teslîm ol dahi vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi
tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı merkûm butlân-ı vakf-ı akârda ve sıhhatde olan
kuyûda bura kavl-i adem-i lüzûma teşebbüs idüb mütevellî-i mezbûr dahi sıhhat ve lüzûmuna zâhib
olan eimme-i dîn kavlleriyle mukâbele birle hükm taleb idicek fi-zamâninâ beyne’l-ulemâ ve’l-izâm
cârî olan vech-i muhtâr üzere hâkim efendi hazretleri huzûrunda murâfa‘a itdiklerinde ol dahi âli-
men bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun evvelen sıhhatine ve sâniyen lüzûmuna
kazâ-i mer‘î itmekle vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olub min-ba‘d nakz ve ibtâli mümteni‘u’l-usûl oldu
cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis min-şehri Recebi’l-Ferd li-sene isnâ ve ışrîn ve selâse mie ve
elf min-hicreti men lehu’l-izzu ve’ş-şeref.
Hâkimu’ş-Şer‘ Şâkir Şükrü
1835
Serrâczâde Dervişe Hanım Vakfı
Yayça Kasabası Şeyh Mahallesi’nden Serrâczâde Dervişe Hanım’ın 600 krona nakit parasının Esma
Sultan Camii görevlileri için vakfetmesi.
It is the waqfiye of Serrâczâde Dervişe Hanım from Şeyh Mahalle of Yayça Town that she endows 600
krona cash money to be spent for incumbents of Esma Sultan Mosque.
Ovo je vakfija Saračzâde Derviše hanume iz mahale Šejh u Jajcu. Prema ovoj vakfiji ona je uvakufila
600 kruna za potrebe džamije Esma Sultan.
3 Ramazan 1326 / 29 Eylül 1908

Bismihi’l-Kerîm
Numara: 53
Umile bi-Şakir Şükrü en-Nâib bi-kazâ-i Yayçe azze şânuhu
el-Hamdu li’llâhi’llezî eʻazze havâssa ibâdehu bi-sarfi emvâlihim ilâ-envâʻi’l-hayrât ve eʻânehüm
alâ-iktisâb-i asnâfi’l-mehâmidi ve’l-meberrât ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-rasûlihi ve nebiyyihi Mu-
hammedin hayru’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestazillü’l-mer’u tahte’s-sadakât;
Emmâ baʻd işbu vakfiye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedîʻu’l-unvânın tahrîr ü inşâsına bâdî ve tastîrine
bâʻis oldur ki Yayça Kasabası’nda Şeyh Mahallesi’nde sâkine sâhibetü’l-hayrât ve’l-hasenât Serrâc-
zâde Dervişe Hanım meclis-i şerʻ-i şerîf-i enverde vakf-ı âti’l-beyânı li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb
ve taʻyîn eylediği Yayça müttahidü’l-evkâf mütevellîsi Siyâhizâde Yusuf Efendi mahzarında ikrâr-ı
tâm ve taʻbîr-i ani’l-merâm idüb atyeb-i mâlımdan nakd-i râyici’l-vakt ifrâz eylediğim altı yüz krona
hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve taleben li-merzâti Rabbihi’l-aʻlâ bi’l-hulûsi’t-tâm vakf-ı sahîh-i müebbed
ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki meblağ-ı mezbûr altı
yüz krona alâ-vechi’l-helâl bâ-yed-i mütevellî rehn-i kavî ile yüzde on hesâbı üzere beher sene istir-
bâh olunub senevî hâsıl olan ribh ve nemâdan umûr-ı idâre ile mükellef olunacak vergi masârıfına
senevî altı krona sarf oluna bâkî olan elli dört krona Yayça evkâf-ı müttahideden maʻdûd olan Esme
Sultan Câmi‘-i Şerîfi’nin imâmetlik vazîfesine ilâve ve sarf oluna deyüb meblağ-ı mezkûr altı yüz
kronayı fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mezbûra teslîm ol dahî vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm
ve sâir mütevellîlerin evkâfda tasarrufları gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıfe-i
mezbûre butlân-ı vakf-ı nukûdda ve zımnında olan kuyûda baʻdehu kavl-i adem-i lüzûmuna teşebbüs
idüb mütevellî-i mezbûr dahî sıhhat ve lüzûmuna zâhib olan eimme-i dîn kavilleriyle mukâbele birle
hüküm taleb idicek fî-zamâninâ beyne’l-ulemâ’il-izâm cârî olan vech-i muhtâr üzere hâkim-i muvak-
kiʻ-i sadr-ı kitâb efendi hazretleri huzûrunda murâfaʻa itdiklerinde ol dahî âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî bey-
ne’l-eimmeti’l-eşrâf vakf-ı mezbûrun evvelen sıhhatine ve sâniyen lüzûmuna hükm-i sahîh-i şerʻî ve
kazâ-i merʻî itmekle vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olub min-baʻd nakz ve ibtâli mümteniʻu’l-ihtimâl
oldu cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sâlis min-şehri Ramazâni’l-mübârek li-sene sitte ve ışrîn ve
selâse mie ve elf min-hicreti men lehü’l-izzü ve’ş-şeref.
Şuhûdü’l-hâl: Serrâczâde Süleyman Ağa, Serrâczâde Şerif Ağa.
1836
Zeniçe
Zenica
Molla Fehim bin Osman Efendi Vakfı
Molla Fehim bin Osman Efendi Vakfı
Zeniça Kasabası sâkinlerinden Molla Fehim bin Osman Efendi’nin geliri vâkıfının ölümünden sonra
defin işlemleri, mahalle camisine mum alınması, caminin imamına ve müezzinine maaş verilmesi ve
caminin onarılması için harcanmak üzere bir arsa ve bahçe vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Molla Fehim bin Osman Efendi, inhabitant of Zeniça Town. According to the
waqfiyye a parcel of land and a garden are endowed in order to supply the needs for the funeral
ceremony of the founder of the waqf; to pay the money for buying candles of the quarter mosque, to
pay the salaries of the imam and müezzin of the mosque and to repair the mosque.
Ovo je vakufnama Mula Fehima sina Osmana nastanjenog u Zenici. Prema vakufnami uvakufljena je
parcela zemlje i bašta kako bi se obezbjedile potrebe za dženazu dobrotvora - osnivača vakufa, da se
plati kupovina kandilja za mahalsku džamiju, da se isplate plate za imama i mujezina džamije i da se
plati popravka džamije.
25 Rebiülevvel 1291 / 12 Mayıs 1874

E‘ûzu bi’llâhi mine’ş-şeytâni‘r-râcim Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm

el-Hamdu li’llâhi’llezî veffakanâ lehâ li-visâlihi kable enyekûne min-ashâbi’l-kubûr ve’s-salâtu
ve’s-selâmu alâ-hayri halkihi Muhammedin’illezî nehâ ummetihi ani’l-bidâʻ ve’l-gurûr ve rezzeke-
na’llâhu teʻâlâ husne’l-hâtimeti ve husne iʻtikâdi ve zikri’l-mevti ve’l-kubûr.
Emmâ ba‘d çünki cemî‘ nüfûs-i zü’l-ervâh ber-muktezâ-yı küllü nefsin zâikatu’l-mevt (…) ta‘ayyün
ve (…) mütebeyyindir ki cihân-ı fânîde ne kadar zî-rûh var ise cümlesi fânî ve dest-i sâkî ecel şerbeti
nûş itse gerek binâen alâ-zâlik el-vasiyyet sunnetu min-nebiyyinâ Muhammed aleyhi efdalu’s-salavât
ve [e]kmelu’t-tahiyyât mâ-dâmet es-semâvâtu ve’l-arz kavli üzere vasiyyet hakkına nice ehâdîs-i şerî-
fe vârid olub cümleden biri “men mate alâ-vasiyyetihi mâte fi-sebîli ve mâte alâ-tukayyen ve şehâde-
ten ve mâte mağfûren leh” ve “men mâte bilâ-vasiyyeti lem yu‘azzinu lehu bi’l-kelâm fi’l-berzahi ve
tukellemu’l-ervâh ve huve sâkitun” el-hadis ammâ vasiyyet idüb vefât idenlere millet-i Muhammed
ve şerîʻat-i Ahmediye ve sünnet-i Mustafav[î] üzere rıhlet-i ateş olur hüsnilikde rahat mü’minler bey-
nine muhabbet ve sekerât-ı mevtde beşâret teslîm-i rûhda selâmet hâsıl olub melekler arasında izzet-i
makâm-ı alîsinde sohbet âhiretde sa‘âdet bulub şefâ‘ate nâil rızau’llâha vâsıl selâmet ile cennete dâ-
hil olsa gerekdir bir mü’min vasiyyetsiz iki gice geçirmek helâl olmaz deyu rivâyet olmuşdur illâ ki
vasiyyet bir emr-i lâzımdır belki vâcib olur mühimmeden olub işbu vasiyyet sâhibi Zeniçe Kasabası
sâkinlerinden Molla Fehim bin Osman Efendi’nin vasiyyeti oldur ki:
Marazım müşded oldukda iyâdıma gelen ihvân sûre-i İhlâs okumağa tezkîr ideler yanımda lâ-ilâhe
illa’llâh Muhammeden resûlu’llâh eşhedu enlâ ilâhe illa’llâh ve eşhedu enne Muhammeden abduhu
ve resuluhu dimekle telkîn ideler lâkin di deyu ibrâm itmeyeler kelime-i tevhîd didiğimden sonra bir
âher söz söylersem tekrâr telkîn ideler söylemezsem ol dahi kâfîdir rûhum kabz olundukda cesedimi
1839
kıble[ye] meyl itdire bir üsker kırbası koyub etrafıma üç ya beş ya yedi kerre devr ideler ihvân-ı
sâlihîn iki üç kimesne yanımda eksik itmeyeler tâ ki gaslime varınca râyiha-i tayyiblerin yanımda
eksik itmeyeler andan sonra vasiyy-i muhtârım olan kimesne ıskât-ı salât devr olunacak akçe istihrâc
ide andan sonra iki üç fakîr sülehâdan bulub ehl-i hayme olmaya senelerimi hesâb idüb tenhâ yirde
ıskât-ı salâtımı devr ideler ve birkaç devr fidye-i savm içün ve birkaç devr zekât ve kurbân ve fitre ve
nüzûr içün ideler ve birkaç devr hukuk-ı ibâda hukûk ve sâir mâ-veceb edâ ideler rıdvânu’llâhi ecri
mine’ş-şehâdeti ve haysu azâbu’l-kabr deyu du‘â ideler andan gaslime mübâşeret ide sülehâdan bir
kimesne gasl ide ve birisi su koya ve birisi teneşire ve birisi dahi yardım ide üç dört kişi yanımda hâzır
olalar sünnet üzere gasl tamâm oldukdan sonra cesedimi kefene sarub tabut içine koyalar akrabâya ve
dostlara haber ideler cenâzemi kılalar andan sonra kabrime getüreler akrabâdan bir kimesne beni kabre
koya bismi’llâhi ve bi’llâhi ve alâ-milleti resûlu’llâh ve allahumme uhtıme bi-husni’l-hâtımet vahfiz
min-zevâli’l-imân deyu duʻâ ideler üzerime toprak doldurub Yâsîn-i Şerîf okuyub du‘â ideler herkes
evlerine varub hemân bir âlim kala kabrim sağ cânibine geçüb devreci şeyh hâzır ile telkîn okuyub
dâr-ı zulmet dâr-ı vahşet olan kabre konulduğum günden yedi günden her gün yedişer pâre yedi fakîre
tasadduk ideler vahşet-i kabr def‘ içün niyyet ideler fidye virmek münâsib olmayanlara üçer dörder
pâre pâre sadaka virüb hukûk-ı ibâd içün niyyet ideler işbu sahîfede tahrîr ve imlâ olunan vesâyâmın
tenfîzinden ve yerine getürmesine velî akrabâmdan Mabedoviç Monla Abdullah vasiyy-i muhtârım
ola ve nâzırım dahi Ali Bey Câmiʻ-i Şerîfin imâmı efendi ola arâzî-i mîriyeden ve arâzî-i mîriye
üzerinde bulunan meyvelik bâğçe andan mâ‘adâ cemîʻ mâl ve emvâlimin sülüsünü ihrâc idüb sülüs-i
mezkûreden ıskât-ı salât içün bin guruş ve kırk günlük kabrimi ziyâret idicek kimesneye altmış guruş
ve sülüs-i mezkûreden ne kadar akçe kalur ise vasiyy-i muhtârım vech-i şer‘î üzere istirbâh eyleye
ribh-i mezkûre ile mahallem câmiʻ-i şerîfine ikişer okkalık mukavvâ beher sene îkâd eyleye ve ribh-i
mezkûreden mahallem câmiʻ-i şerîfde müstahdem olan imâm efendiye beher sene yüz guruş virile ve
câmiʻ-i mezkûrede müstahdem müezzin efendiye beher sene elli guruş virile ve işbu vesâyâmı tenfîz
ideceği vasiyy-i muhtârım Monla Abdullah’ın mukâbil olmak üzere ribh-i mezkûreden beher sene
kendüsüne yüz elli guruş ala ve eğerçi ribh-i mezkûreden fazla kalur ise vasiyy-i muhtârım maʻrife-
tiyle asl-ı mâlına zamm oluna yine vech-i şer‘î üzere istirbâh eyleye yine mahallem câmiʻ-i şerîfeye
iktizâ olduğu vakitde taʻmîr ve termîmine ve sâir münâsib olan hasenâta vasiyy-i muhtârım maʻrife-
tiyle harc ve sarf oluna deyu böyle şart ve şurût eyledim fi-mâ ba‘d hemân hasbeten li’llâhi teʻâlâ ve
taviyyet ilâ-resûlu’llâh vech-i mestûre üzere âhiretde beni îsâl ve şu vesâyâ-yı sâiremi tenfîz ve yerine
getürmesine vasiyy-i muhtârım ve nâzırım mûmâ ileyhimâ taraflarından niyâz iderim ve’l-hamdu li’l-
lâhi alâ-tevfîk ve estâğfiru’llâh min-külli taksîr ve bu cümleden sonra benim hatırlarımı ve âhiretde
gideceğimi düşünüb benim mi gâfil olmayan temme bi-avni’llâhi teʻâlâ. Fî 25 Rebîʻülevvel sene 1291.
Şuhûdü’l-hâl: İsmet Efendi Müftiç, Kaşif Efendi Müftiç, Monla Bego Ayanoviç ve gayruhum.
Emvâci … haze’l-vesâyâ Osman Efendizâde Fehim Efendi Kasaba-yı Zeniçe. Osman Efendi.
1840
Hafız Mehmed Efendi bin Hasan Efendi Vakfı
Hafız Mehmed Efendi bin Hasan Efendi Vakfı
Zenica Kazası Alibey Mahallesi’nden Hasan Efendi oğlu Hafız Mehmet Efendi’nin geliri, vakıf
dükkânın ve Zenica’daki medresenin bakımına ve medresenin müderrisinin maaşına sarf edilmek
üzere bir adet dükkânını vakfetmesi.
It is the waqfiye of Hasan Efendi (son of) Hafız Mehmet Efendi from Alibey mahale in Zenica
District that he endowed a shop to be used for the expenditures of the endowed shop itself and for
the maintanance of the madrasa in Zenica and to be paid as payment of the mudarris (teacher) of the
madrasa.
Ovo je vakfija Hasan efendije sina Hafız Mehmet efendije iz Alibegove mahale u Zenici da se prihod
od uvakufljenog dućana koristi za rashode same trgovine i za održavanje medrese u Zenici, te za plaću
muderrisa (profesora) iste medrese.
2 Safer 1310 / 26 Ağustos 1892

Mâ-fîhi mine’l-vakfi’l-müseccel ve’l-mükemmel ve sahha indî ve hakemtu bi-sıhhatihi ve luzûmihi

zîde’l-fakîr ileyhi teʻâlâ ale’l-müvellâ hilâfe Kazâ-i Zenica gufire lehu. Ali Rıza
el-Hamdu li’llâhi’l-vâkıfi alâ-külli hâl el-münezzeh ani’t-tagayyuri ve’l-intikâl ve’s-salâtu ve’s-selâ-
mu alâ-Muhammed el-mevsûfi bi-mekârimü’l-ahlâk âlihi ve sahbihi’l-âricîn ilâ-meʻârici’l-kemâl.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i sahîhetü’l-fehâvî ve vesîka-i şer‘iyyetü’n-netâvinin tahrîr ve inşâ ve im-
lâsına bâdî oldur ki Travnik Sancağı dâhilinde kâin Zenica Kazâsı’na tâbiʻ Ali Bey Mahallesi sükkâ-
nından olub ve zâtı zeyl-i hüccette muharrerü’l-esâmî Müslimîn taʻrîfleriyle ma‘rûf sâhibü’l-hayrât
ve’l-hasenât Hâfız Mehmed Efendi bin Hasan Efendi Bayriç nâm kimesne kazâ-i mezbûr mahkeme-i
şer‘iyyeye mahsûs odasında akd olunan meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfına li-ecli’t-tescîl
mütevellî nasb idüb tevliyeti ber-vech-i hasbî kabûl iden Molla Muharrem ibn Molla Mustafa Bariç
nâm kimesne mahzar ve muvâcehesinde bi-tav‘ihi ikrâr sahîh-i şerʻî ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb didi
ki vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde mustakilen mülk ve hakkım olub ve merhûm Ferid
Paşa’nın mukâta‘alı arsa üzerinde müceddeden inşâ olunup mârru’z-zikr Çarşı Mahallesi’nde vâkiʻ
etrâf-ı erbaʻası Aşuk tarafından müteveffâ-i müşârun ileyhin mukâta‘alı arsası ve Rabale tarafından
Nehr-i Rayka çarşı tarîki ve Yoğ tarafından Paro Tobatoviç’in dükkânı ve Seyaver tarafından Molla
Ali Abdi Bey’in dükkân ile mahdûd ve mümtâz tûlen altı arzen dört arşun ki bi-hesâb-ı terbî‘i yirmi
dört arşundan şart eyledim ki dükkân-ı mezkûru beher sene icâre-i şer‘iyye ile âhere îcâr olunub ve
dükkân-ı mezbûrun gallesi ya‘ni icâre-i seneviyesi dahi dört sehm üzerine taksîm oluna sehm-i mez-
bûreden iki sehmi mezkûr Zenica Kasabası’nda bulunan medrese-i münîfenin el-yevm müderrisi bulu-
nan dâî meşârih-i teʻâlâ(?) bulunacak müderris efendiye i‘tâ oluna ve bir sehm ile dükkân-ı mezkûrun
vergisi edâ olundukdan sonra kusûr kalan mebâliğle evvelâ dükkân-ı mezbûr ve sâniyen medrese-i
mezkûrenin taʻmîrât ve termîmâtına sarf oluna ve bâkî kalan bir sehmi dahi bana ve baʻde’l-vefât
evlâdım evlâd-ı evlâdım ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdım batnen baʻde batnin ve fer‘ân gıbbe aslin mâ-te‘â-
1841
kabu ve tenâselu evlâd-ı zükûr ve inâsa âid ola ve mâdâm ki arsa-i vücûdem gubâr-ı fenâdan pâk ve
halvet-i sırr-ı bedenim şem‘-i rûhumla tâb-nâk ola vakf-ı mezbûremin tebdîl ve tağyîr ve taklîl ve
teksîri ve mürtezika-i vakfın azl ve nasb hayâtda oldukça merretten baʻde uhrâ yedimde ola vel-hâsıl
her emirde münferid ve müstakil olub umûra kimesne müzâhim ve mâʻni ve münâziʻ ve dâfiʻ olmaya
ve ömr-i azîzi hazînedâr-ı ervâha teslîm eyledikden sonra tevliyet-i mezkûre dahi evlâdım ve evlâd-ı
evlâdım ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdım kezâlik batnen baʻde batnin fer‘an gıbbe aslin dahi mâ-teʻâkabu ve
tenâselu zükûr ve inâs mutasarrıf olalar ne‘ûzu bi’llâhi min-gazabi’l-Feyyâz baʻde’l-inkirâz tevliyet-i
mezkûre ve cihât-ı sâire-i merkûmenin tevcîh ve taʻyîni kazâ-i mezbûrede icrâ-ı ahkâm-ı dîn-i mübîn
ve icâd-ı iʻlâm-ı şer‘-i metîn iden kâdî efendiler hazerâtının re‘y-i münîrlerine müfevvez ola deyu
taʻyîn ve tahsîs-i şurût ve kuyûd tebyîn-i ukûd birle hatm-i kelâm itdikden sonra dükkân-ı mezbûr
hudûd-ı muharrere-i mezkûre ile fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i mûmâ ileyhe teslîm eyledikde ol
dahi vakfiyye üzere bi’t-tevliye kabz ve tesellüm idüb sâir evkâf ve mütevelliyân-ı eslâf gibi tasar-
ruf-ı tâmm ve merâsim-i şurût ve kuyûda ihtimâm eyledi gıbbe’t-tasdîkü’ş-şer‘î vakf ve hâl encâm-ı
tamâm olduktan sonra vâkıf-ı mûmâ ileyh Hâfız Mehmed Efendi nâm kimesne cihet-i âhere sârif olub
didi ki vakf ve akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife el-Kûfî Hazretleri katında menzi-
le-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî Hazretleri nezninde
vâkıf menâfi‘-i vakfı nefsine şart ile bâtıl olduğuna binâenaleyh vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve dükkân-ı
mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd olunmasını taleb iderim didikde mütevellî-i mûmâ ileyh cevâba
tasaddî idüb didi ki eğerçi hâl bast olunduğu vech üzere olduğu cây-i eşkâl değildir lâkin ârif-i same-
danî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed
bin Hasan eş-Şeybanî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım
oldu deyu redd ve teslîmden ebâ ve imtinâʻ ile hâkim-i muvakki‘-i sadr-ı kitâb tûbâ ve hüsnü meâb
efendi hazretleri huzûrunda müterâfi‘ân her biri mübtegâsınca fasl u hasme tâlibân olduklarında hâ-
kim-i mûmâ ileyh esbega’llâhu ni‘amehu aleyh hazretleri dahi tarafeynin edillesine nazar ve mubtıl-ı
hayr olmakdan hazer ve icnâb idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezbûrun
sıhhat ve lüzûmuna hükm itmeğin vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu Fe-men beddelehu ilâ-âhiri’l-â-
yeh medlûlünce ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’s-sânî
min-şehri Saferü’l-Hayr li-sene aşer ve selâse mie ve elf. Fi 25/8/92.
Şuhûdü’l-hâl: Ali Bey Mahallesi İmâmı Hasan Efendi Doğlad, Karşıyaka Mahalleli Molla Hasan Hü-
seyinoviç, İbrahim Efendi Şakir Agiç ve gayruhum.
1842
Tarabarzâde Hacı Salih Ağa bin Salih Vakfı
Tarabarzâde Hacı Salih Ağa bin Salih Vakfı
Zenice Kazâsı Nefs-i Zenice Kasabası Koçova Mahallesi sakinlerinden Tarabarzâde Hacı Salih
Ağa bin Salih’in kira geliri Koçova Camisi içinde bulunan sıbyan mektebi müderrisine maaş olarak
verilmesi, vakfın akarının yıllık vergisinin ödenmesi ve akarın tamirine harcanmak üzere bir dükkân
vakfiyesidir.
According to the waqfiyye of Tarabarzâde Hacı Salih Ağa bin Salih, inhabitant of Zenice district -
town - Quarter, a shop is donated in order to pay annual tax fo the shop, to repair the shop when it
is necessary and to pay salary of the teacher of the primary school that is located in the garden of
Koçova Mosque.
Prema vakufnami Tarabarzâde Hadžı Salih Age, sina Salihovog, nastanjenog u Zenici u mahali
Kočova, dućan je uvakufljen kako bi se obezbjedilo plaćanje godišnjeg poreza dućana, za popravke
na dućanu kada bude potrebno i za isplatu plate nastavniku osnovne škole koja se nalazi u dvorištu
Kočova džamije.
1 Zilkade 1310 / 17 Mayıs 1893


alâ-iktisâbi asnâfi’l-mehâmidi ve’l-meberrât ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ-resûlihi ve nebiyyihi Muham-
medin hayri’l-beriyyât ve alâ-âlihi ve ashâbihi ilâ-yevme yestezıllu’l-meru tahte’s-sadakât.
Emmâ ba‘d işbu vakfiyye-i celîlü’ş-şân ve cerîde-i bedî‘u’l-unvânın tahrîr ve inşâsına bâdî ve tastîr ve
imlâsına âdî oldur ki Zenice Kazâsı Nefs-i Zenice Kasabası’nda kâin Koçova Mahallesi sâkinlerinden
sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât Tarabarzâde Hacı Salih Ağa bin Salih kazâ-i mezkûr mahkeme-i şer‘iy-
yesinde meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikri âtî vakfına li-ecli’t-tescîl mütevellî nasb ve taʻyîn eylediği
mahalle-i mezbûre sâkinlerinden yeğeni Tarabarzâde Mahmud bin Hacı Mustafa mahzarında ikrâr-ı
sahîh-i şer‘î ve iʻtirâf-ı sarîh-i mer‘î idüb vakf-ı âti’l-beyânın sudûruna değin yedimde şirâen mülk
ve hakkım olub kasaba-i mezbûrenin çarşusunda vâkiʻ bir taraf Ömer Agiç Atıf bin Ömer dükkânı ve
taraf-ı sânî Çarşu Caddesi ve taraf-ı sâlis müteveffâ Saraylı Mühürmiç Monla Ağa vereseleri dükkânı
ve taraf-ı râbi‘i vakf hânesi ile mahdûd Grontovniçe kuyûdunda ulujak beş yüz çastiçe 5/3 sene 84
numrolarda mukayyed bir bâb dükkânımı vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf
ve habs idüb şöyle şart ve taʻyîn eyledim ki:
Dükkân-ı mahdûd-ı mezkûr bâ-yed-i mütevellî âhere îcâr olunub ve hâsıl olan icâresinden öşrî cihe-
ti tevliyet ola ve dükkân-ı mezkûrun virgü-yi senevîsi bâ-yed-i mütevellî i‘tâ oluna ve îcâb itdikçe
dükkân-ı mezkûr bâ-yed-i mütevellî taʻmîr ve termîm oluna ve fazlası ne kadar kalursa cümlesini
mezkûr Koçova Câmi‘-i Şerîfi hareminde kâin sıbyân mekteb hocası şimdi bulunan mu‘allim efendi
vazîfesine ve baʻdehu mekteb-i mezkûrda mu‘allim kim olur ise kendüsüne bâ-yed-i mütevellî i‘tâ
oluna vakf-ı mezkûrun tevliyeti merkûm Mahmud ber-hayât oldukca mütevellî olub vazîfe-i mezkû-
reye mutasarrıf ola ve baʻde vefâtihi mahalle-i mezbûrda kâin câmi‘-i şerîf mütevellîsi yâhûd başka
1843
emîn ve müstakîm mütevellî intihâb ve maʻrifet-i şer‘ile taʻyîn oluna ve mahalle-i mezbûre ahâlîsi
vakf-ı mezkûra ber-vech-i hasbî nâzır olalar deyu şurût ve taʻyîn-i kuyûd birle dükkân-ı mezkûru fâri-
gan ani’ş-şevâgil merkûm Mahmud’a teslîm eylediğimde ol dahi baʻde’t-tesellüm sâir mütevellîyân-ı
evkâf gibi bürheten mine’z-zamân tasarrufları gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâ-
kıf-ı mûmâlileyh Hacı Salih Ağa semt-i rücû‘a atf-ı kelâm idüb eğerçi vakf-ı akâr imâm azam haz-
retleri katında sahîh ise menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ olmağın ben dahi vakf-ı mezkûrdan
rücû‘ ve dükkân-ı mezkûru ke’l-evvel istirdâd iderim diyicek mütevellî-i merkûm Mahmud kelâma
âgâz idüb eğerçi vakf-ı mezkûr ber-minvâl-i meşrûh idüği cây-ı eşkâl değildir lâkin İmâm Ebû Yu-
suf hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed hazretleri katında teslîm
ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı akâr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechle
husûmet ve nizâ‘ idüb huzûr-ı şer‘-i şerîf-i enverde müterâfi‘ân ve her biri mübtegâsınca fasl u hasme
tâlibân olduklarından kıbel-i şer‘den dahi tarafeynin edillesine nazar ve ibtâl-i hayr olmakdan hazer
idüb âlimen bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun evvelen sıhhatine ve sâniyen
lüzûmuna hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î itmeğin min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım
semî‘un alîm ve ecru’l-vâkıfi ale’l-Hayyi’l-Cevvâdi’l-Kerîm cerâ zâlike ve hurrire fi’l-yevmi’l-evvel
min-şehri Zilkaʻdeti’ş-Şerîfe li-sene aşer ve selâse mie ve elf ve fî 16 Mayıs-ı Frengî 1293.
Nâib Abdullah
1844
Dudu binti Boro Salih Vakfı
Dudu binti Boro Salih Vakfı
Zeniçe’ye bağlı Lokovin Köyü’nden Boro Salih Kızı Dudu Hanım’ın aynı köyde bulunan bahçesini
geliri Lokovin Köyü Azem Mahallesi’ndeki caminin bakım ve onarımlarına sarf edilmek üzere
vakfetmesi.
It is the waqf charter of Dudu Hanım daughter of Boro Salih from Lokovin Köyü linked to Zeniçe that
she endows the income of a garden in the same village to be spend for the maintenance and repair of
the mosque in Lokovin Köyü Azem Mahallesi.
Ovo je vakufanama Dudu Hanume kćerke Bore Saliha iz sela Lokovina kod Zenice koja je uvakufila
prihode od vrta u istom selu za održavanje i popravak džamije u Lokovin selu u Azem mahali.
26 Şubat 1909
İ‘lâm
Sene 1909 numro 352
Zeniçe Kazâsı’na tâbiʻ lokovin cemâ‘ati sâkinlerinden ve zât-ı ta‘rîf-i şer‘î ile mu‘arrefe olan Ke-
rim Osman metrûkesi Dudu binti el-müteveffâ Boro Salih nâm hâtun zikr-i âtî vakfa li-ecli’t-tescîl
ve’l-itmâm mezkûr Lokovin cemâ‘ati Azem Mahallesi’nde ki câmi‘-i şerîf vakfının mütevellîsi Kerim
Hüseyin Ağa mahzar ve muvâcehesinde takrîr-i kelâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb hâlâ silk-i mülk-i
tasarrufumda bulunan sâlifü’l-beyân Lokovin Karyesi’nde vâkiʻ ve Grontovniçe Dâiresinin 240 va-
rakasında mukayyed ve 246 parça numrolu ile murakkam ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-cirân bir dönüm üç
yüz murabba‘ metro vüs‘atli ve Vaçarkarakırşinin dimekle ma‘rûf olan bir kıt‘a bahçeyi Cemâ‘at-i
mezkûrda vâkiʻ Azem Mahallesi’nde kâin câmi‘-i şerîfin vakfı olmak şartıyla vakf-ı sahîh-i müebbed
ile vakf ve habs-i sarîh-i muhalled ile habs idüb şöyle şart eyledim ki bahçe-i mezkûre vakf olarak
bâ-yed-i mütevellî îcâr olunub vâridât-ı mustahsıla-i seneviyesinden tekâlif-i emîriye ve masârıfât-ı
lâzıme-i sâire baʻde’l-ifrâz mütebâkiyesinin kâffesi câmi‘-i şerîf-i mezkûrun taʻmîr ve termîmâtına
harc ve sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle bahçe-i mezkûru fârigan ani’ş-şevâ-
gil mütevellî-i merkûma teslîm idüb ol dahî vakfiyyet üzere kabz ve tesellüm ve sâir mütevelliyân-ı
evkâf gibi tasarruf idüb itmâm-ı şart-ı vâkıf eyledim dedikde gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıfe-i mezbûre
semt-i vifâkdan rücû‘a âzim ve mütevellî-i merkûmeyle husûmet ve nizâ‘a tâlibe olub vakf-ı akâr
Hazret-i İmâm-ı Aʻzam katında sahîh lâkin menzile-i âriyetde olub lüzûmu müstelzim olmamağla
vakf-ı mezkûrdan rücû‘ idüb bahçe-i mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd eyledi dedikde lede’s-sûâl
mütevellî-i merkûm cevâbında eğerçi Hazret-i İmâm-ı Aʻzam yanında hâl böyle ise de lakin İmâm
Ebû Yusuf Hazretleri indinde vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed Hazretleri yanın-
da teslîm-i ile’l-mütevellî ve te’yîd-i zikriyle vakf lâzım olub deyu redd ve teslîmden imtinâʻ itmeğin
mûcebince vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm olunub min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım
olduğu tescîl ve bi’l-iltimâs Zeniçe Kazâsı mahkeme-i şer‘iyyesinden iʻlâm olındı. 26 Şubat 1909
Naîb-i Kazâ-i Zeniçe
1845
Hamidiç Mustafa bin Abdi Vakfı
Zeniçe’ye bağlı Potoviçi Köyü sakinlerinden Hamidiç Mustafa bin Abdi’nın gelirinden Goriçe
Mahallesi okuluna harcanmak üzere bir bahçe vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Hamidiç Mustafa bin Abdi, inhabitant of Zeniçe, Potoviçi village. According to the
waqfiyye an acre garden is endowed in order to supply needs of the Goriçe Mahalle school.
Ovo je vakufnama Hamidić Mustafe sina Abdija nastanjenog u selo Putovići kod Zenice. Prema
vakufnami uvakufljen je vrt kako bi se obezbjedile potrebe za školu u Gorica mahali.
26 Muharrem 1328 / 7 Şubat 1910

İʻlâm
Zeniçe Kazâsı’nda vâkiʻ Potoviçi Karyesi sâkinlerinden Hamidiç Mustafa bin el-müteveffâ Abdi nâm
kimesne kasaba-i mezbûre mahkeme-i şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde zikr-i âtî
vakfı li-ecli’t-tescîl ve’l-itmâm mezkûr Potoviçi cemâ‘atinde vâkiʻ Goriçe Mahallesi’ndeki mekteb-i
sıbyân vakfının mütevellîsi Bologiç Salih mahzarında ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm idüb hâlâ silk-i
milk-i tasarrufumda bulunan Potoviçi Karyesi’nde vâkiʻ ve Grontovniçe dâiresinin 329 varakasında
mukayyed bulunan 971 parça numrolu Şilovik Zakoçeniçe dimekle ma‘rûf olan bir dönüm vüs‘atli
bir kıt‘a bâğçeyi sâlifü’z-zikr Goriçe Mahallesi’ndeki mekteb-i sıbyân vakfına merbût olmak şartıyla
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Bâğçe-i mezkûre hayâtda durduğum müddetce benim kabz ve tasarrufumda olub bi-emri’llâhi teʻâlâ
ecel-i mev‘ûdem hulûl itdikde vakf-ı mezkûrun tevliyeti sâlifü’l-beyân mekteb-i sıbyân tevliyete
taʻyîn olunan kimesneye âid olub vâridât-ı müstahsele-i seneviyesinden tekâlîf-i emîriye ve masâ-
rıfât-ı lâzıme-i sâire baʻde’l-ifrâz mütebâkîsinin kâffesini mekteb-i mezkûrun taʻmîrâtıyla mefrûşâtına
harc ve sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle bâğçe-i mezkûru fârigan ani’ş-şevâgil
mütevellî-i merkûm Bologiç Salih nâm kimesneye teslîm ol dahi sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi tasar-
ruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î vâkıf-ı merkûm semt-i vifâkdan rücû‘a âzim ve mütevellî-i
merkûm ile husûmet ve nizâ‘a tâlib olub vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Ebû Hanife
el-Kûfî hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ ve İmâm Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazretleri katında menâfi‘-i vakfı nefsine şart ile vakf bâtıl olduğuna binâen vakf-ı mez-
bûrdan rücû‘ ve bâğçe-i mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd eylerim didikde mütevellî-i merkûm
cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere ise de lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr
bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım olduğu deyu
redd ve teslîmden imtinâʻ itmek mûcebince mubtıl-ı hayr olmakdan hazer olunmağla vakf-ı mezbûrun
sıhhat ve lüzûmuna hükm olunub min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım olduğu tescîl ve bi’l-iltimâs
Zeniçe Kazâsı mahkeme-i şer‘iyyesinden iʻlâm olundu fî 26 Muharremü’l-Harâm sene 1328 ve fî 7
Şubat 910.
Zeniçe Kazâ Nâibi Mehmed Emin
1846
Yashagiç Arif Vakfı
Yashagiç Arif Vakfı
Zeniça Kazası’na bağlı Nemile Köyü sakinlerinden Yashagiç Arif’in, üzerine okul yapılması için arsa
vakfiyesidir.
It is the waqfiyye of Yashagiç Arif, inhabitant of Nemile village, Zenice. According to the waqfiyye a
land is endowed in order to be used as a school place.
Ovo je vakufnama Jašagić Arifa iz Nemile kod Zenice. Prema vakufnami uvakufljeno je zemljište kako
bi se koristilo za izgradnju škole.
7 Safer 1328 / 17 Şubat 1910

İʻlâm
Zeniçe Kazâsı’na tâbiʻ Nemile Karyesi sâkinlerinden olub ve bundan akdem vefât iden Hociç lakab-ı
diğer Yashagiç(?) Arif nâm kimesnenin veresesinden kebîr oğlu Salih kasaba-i mezbûre mahkeme-i
şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde müteveffâ-yı merkûmun zevce-i metrûkesi Nure
binti müteveffâ-yı Hociç Osman nâm hatun ile kebîre kızları karye-i mezbûreli Muykanoviç Hasan
zevcesi Saliha ve Muykanoviç İbrahim zevcesi Cemile hâzır oldukları hâlde zikr-i âtî vakfı li-ec-
li’t-tescîl ve’l-itmâm mezkûr Nemile Karyesi’nde vâkiʻ câmiʻ-i şerîfe vakfının mütevellîsi Ahmed Si-
pahiç Mustafa mahzarında takrîr-i kelâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb mûrisimiz müteveffâ-yı merkûm
Hociç Arif hâl-i hayâtında kendi mâmelekesinden karye-i mezbûrede vâkiʻ ve Grontovniçe dâiresinin
50 varakasında mukayyed bulunan ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-cîrân 685/23 parça numrolu ve yetmiş mu-
rabbaʻ metro vüs‘ati ma‘a havlu bir kıt‘a arsayı cemî‘ tevâbi‘ ve levâhıkıyla vakf-ı sahîh-i müebbed
ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledi ki:
Vakf-ı mezbûre tevliyeti sâlifü’l-beyân câmiʻ-i şerîf vakfının tevliyetine taʻyîn olunan kimesneye âid
olub ve arsa-i mezkûr üzerinde cemâ‘atliler tarafından yaptırılmış binâda mekteb-i sıbyân olmak üzere
şart eyledi deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle fârigan ani’ş-şevâgil vakf-ı mezkûru mütevellî-i
merkûm Ahmed Sipahiç Monla Mustafa nâm kimesneye teslîm ol dahi ahz ve tesellüm ve sâir müte-
vellîyân-ı evkâf gibi tasarruf eyledi didikde gıbbe’t-tasdîku’ş-şer‘î verese-i merkûme semt-i vifâkdan
rücû‘a âzim ve mütevellî-i merkûm ile husûmet ve nizâ‘a tâlib olduklarını beyân idüb vakf-ı akâr
imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham hazretleri katında menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrû‘ olduğuna
binâen biz vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ma‘a havlu arsa-i mezkûreyi ke’l-evvel mülkümüze istirdâd eyleriz
didiklerinde lede’s-suâl mütevellî-i merkûm cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere
ise de lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî
olmağla vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım oldu deyu redd ve teslîmden imtinâʻ itmeğin mûcebince hâl
bast olunan minvâl üzere olduğu ma‘lûm olub ancak mubtıl-ı hayr olmakdan hazer olunmağın vakf-ı
mezkûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm olunduğu tescîl ve bi’l-iltimâs Zeniçe Kazâsı mahkeme-i şer‘iy-
yesinden iʻlâm olundu. Fî 7 Saferü’l-Hayr sene 1328 ve fî 17 Şubat sene 910.
Nâib-i Kazâ-i Zeniçe Mehmed Emin
1847
Hacı Mahmud bin Mustafa Vakfı
Zeniçe Kasabası Zeçova (Zecve) Mahallesi ahalisinden Mustafa oğlu Hacı Mahmut’un kasabada
bulunan bir kabristanı Koçova Camii Vakfı’na bağlı olarak, geliri camiye ait olmak ve mezarlığın
etrafındaki duvarın ihtiyaçlarına sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Hacı Mahmut son of Mustafa from the inhabitants of Zeniçe Kasabası Zeçova
(Zecve) mahalle that he endows a cemetery in town to be linked to Koçova Camii Waqf and the income
to be belonged to the mosque and to be spend for the expenditures of the wall around the cemetery.
Ovo je vakufnama Hadži Mahmuta sina Mustafe iz Zenice iz mahale Zecovi kojom je uvakufio mezarje
u gradu povezano sa Vakufom Kočova džamije a prihod da pripadne džamiji i da se koristi za troškove
izgradnje zida oko mezarja.
22 Rebiülevvel 1328 / 3 Nisan 1910

İ‘lâm
Numro: 458
400 numro verdi
Zeniçe Kasabası’nda Zeçova (Zecve) Mahallesi sâkinlerinden Hacı Mahmud bin Mustafa Ağa bin
el-müteveffâ Emin kasaba-i mezbûre mahkeme-i şer‘iyesinde ma‘kûd meclis-i şerîf-i enverde zikr-i
âtî vakfa li-ecli’t-tescîl Zeniçe Kasabası’nda vâkiʻ câmi‘-i şerîf vakfının mütevellîsi Aslabegoviç Sü-
leyman Efendi mahzarında takrîr-i kelâm ve ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb hâlâ silk-i milk-i tasarrufumda
bulunan mezkûr Zeniçe Kasabası’nda vâkiʻ grontovniçe dâiresinin 599 varakasında mukayyed bulı-
nan otuz murabba‘ metro vüs‘atlı ve 2/578 parça numrolu ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-cirân bir kıt‘a kabris-
tanı sâlifü’z-zikr Koçova Câmi‘-i Şerîf Vakfı’na merbût olmak üzere vakf sahîh-i müebbed ve habs-i
sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledim ki:
Vakf-ı mezkûrun tevliyeti sâlifü’l-beyân Koçova Câmi‘-i Şerîf Vakfı’nın tevliyetine taʻyîn olınan ki-
mesneye âid olub vâridât-ı müstahsıle-i senevîyesi etrafındaki lâzım gelen çit ve parmakların inşâ
ve taʻmîrâtına harç ve sarf oluna deyu taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle fârigan ani’ş-şevâgil
vakf-ı mezkûru mütevellî mûmâ ileyh Aslabegoviç bin Süleyman Efendi’ye teslîm oldahî tesellüm
ve kabul ve sâir mütevelliyân evkâfı gibi tasarruf eylediğini beyân idüb gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî vâkıf-ı
merkûm kelâmını semt-i âhere sârif olub vakf-ı akâr imâm-ı azam ve hümâm-ı efham hazretleri katın-
da menzile-i âriyette olmağla rücû‘ meşrû‘ olub ol vechle ben vakf-ı mezkûreden rücû‘ ve kabristân-ı
mezkûru ke’l-evvel mülküme istirdâd eylerim dedikde lede’s-sûâl mütevellî-i merkûm cevâba tasaddî
idüb eğerçi hâl vech-i meşrû‘ üzere olduğu cây-ı eşkâl değil ise de lâkin ârif-i samedânî Ebû Yusuf eş-
şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm-i ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezbûr sahîh ve lâzım oldu deyu
redd ve teslîmden imtinâʻ itmeğin mûcebince hâl bast olınan minvâl üzere olduğu ma‘lûm olub ancak
1848
Hacı Mahmud bin Mustafa Vakfı
mubtıl-ı hayr olmakdan hazer olmağın vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm olunduğu tescîl ve
bi’l-iltimâs Zeniçe Kasabası mahkeme-i şer‘iyyesinden iʻlâm olındı. 22 Rebi‘u’l-evvel sene 1328 ve
3 Nisan 1910
Kazâ-i Zeniçe Nâibi Mehmed Emin.
1849
Sultan Ahmet Camisi Vakfı
Zeniçe Kasabası’nda bulunan Sultan Ahmet Cami Vakfı ile ilgili ilamdır.
It is the court degree about Waqf of Sultan Ahmed Mosque in Zenica.
Ovo je odluka suda o Vakufu Sultan Ahmedove džamije u Zenici.
14 Receb 1328 / 21 Temmuz 1910

İ‘lâm
Zeniçe Kasabası’nda çarşu cemâ‘ati sâkinlerinden Şaşiç Hacı Ahmed bin el-müteveffâ Salih’in vekîli
Şaşiç Salih Ağa bi’l-vekâle ve Karateyne Ahmed bin el-müteveffâ Edhem bi’l-asâle kasaba-i mezkûr
ve mahkeme-i şer‘iyyesinde ma‘kûd meclis-i şer‘i şerîf-i enverde zikr-i âtî vakfı li-ecli’t-tescîl ve’l-it-
mâm mahalle-i mezbûrede vâkiʻ Sultan Ahmed tâbe serâha Câmiʻ-i Şerif Vakfı’nın mütevellîsi Taliç
Abdi Ağa mahzarında ikrâr-ı tâmm ve takrîr-i kelâm idüb hâlâ silk-i milk-i tasarrufumuzda bulunan
mezkûr Zeniçe Kasabası’nda vâkiʻ ve Grontovniçe dâiresinin 910 varakasında mukayyed bulunan
7/183 parça numrolu ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-cîrân beş yüz yirmi murabba‘ metro vüs‘atli bir kıt‘a
mezâristânı hasbeten li’llâh ve tâleben li-merzâti’llâh câmiʻ-i şerîf-i mezkûrun vakfı olmak üzere
vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs idüb şöyle şart eyledik ki:
Vakf-ı mezkûrun tevliyeti sâlifü’z-zikr Sultan Ahmed Câmiʻ-i Şerifi Vakfı’nın tevliyetine taʻyîn
olunan kimesneye âid olub vâridât-ı müstahsele-i senevîsinden etrâfındaki parmaklık inşâ veyâhûd
taʻmîrâtına kâfi olabileceği mikdâr baʻde’l-ihrâc mütebâkîsinin kâffesi câmiʻ-i şerîf-i mezkûrun ten-
vîrâtına harc ve sarf oluna deyu vâkıfân-ı merkûmândan her biri taʻyîn-i şurût ve tebyîn-i kuyûd birle
fârigan ani’ş-şevâgil vakf-ı mezkûru mütevellî-i merkûma teslîm ol dahi tesellüm ve kabûl ve sâir
mütevellîyân olunan gibi tasarruf eylediğini beyân birle gıbbe’t-tasdîkü’ş-şer‘î vâkıfân-ı merkûmân
kelâmlarını semt-i rücû‘a sârifân olub vakf-ı akâr imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham hazretleri katında
menzile-i âriyetde olmağla rücû‘ meşrûʻ olub ol vechile biz vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve kabristân-ı
mezkûru ke’l-evvel mülkümüze istirdâd eyleriz didiklerinde lede’s-su‘âl mütevellî-i merkûm cevâba
tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan minvâl üzere ise de lâkin ârif-i Samedânî Ebû Yusuf eş-şehîr
bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan
eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm ile’l-mütevellî olmağla vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım oldu deyu
redd ve teslîmden imtinâʻ itmeğin mûcebince hâl vech üzere olduğunu ma‘lûm olub ancak mubtıl-ı
hayr olmakdan vakf-ı mezbûrun sıhhat ve lüzûmuna hükm olunduğu tescîl ve bi’l-iltimâs Zeniçe Kazâ-
sı mahkeme-i şer‘iyyesinden iʻlâm olundu fî 14 Recebü’l-Ferd sene 328 ve fî 21 Temmuz sene 910.
Nâib-i Kazâ-i Zeniçe Mehmed Emin
1850
Hüsamoviç Hacı Şefki Ağa bin Şefki Vakfı
Hüsamoviç Hacı Şefki Ağa bin Şefki Vakfı
Zeniçe ahalisinden Şefki oğlu Hacı Şefki Ağa’nın Zeniça Tapu Dairesi’nin 957 varakasında 3/50
numarada kayıtlı bir büyük evini, 1465 varakası 4/11 ve 4/20 numaralarda kayıtlı bir mağaza ve
dükkanı, 731 varakasında 3/52 numarada kayıtlı bir dükkanı, 734 varakada 4/6 ve 1/147 numaralarında
kayıtlı iki bahçesini gelirleri, ev, mağaza, dükkan ve bahçenin bakım onarımları, Zeniça’da bulunan
Sultan Ahmet Camisi’nin aydınlatma giderlerine, cami yakınındaki medrese görevlilerine ve Ramazan
ayında camide hatim okunması, Recep, Şaban ve Ramazan aylarında insanlara nasihat edecek vaiz
ücretine sarf edilmek üzere vakfetmesi.
It is the waqf charter of Hacı Şefki Ağa son of Şefki from the inhabitants of Zeniça that he endows a big
house Land Register No. 3/50 Document 957, a store and a shop in No. 4/11 and 4/20 Document 1465
and the income of two gardens in No. 4/6 and 1/147 Document 734 recorded in Land Registry Office in
Zeniça to be spend for the maintenance and repair of the store, shop and garden, for the enlightening
expenditures of Sultan Ahmet Cami in Zeniça, for the attendants of madrasa near the mosque, for
reading hatim in the mosque in the month of Ramadan and for the fee of preacher sermonising in the
months of Rajab, Shaban and Ramadan.
Ovo je vakufnama Hadži Šefik Age sina Šefkije iz Zenice kojom je uvakufio veliku kuću registar zemlje
br.3/50 dokument 957, dućan i magazu br.4/11 I 4/20 dokument 1465 i prihod od dva vrta br. 4/6 I
1/147 dokument 734 upisanih u registar zemlje u Zenici da se utroši za održavanje dućana, magaze i
vrta, za troškove rasvjete Sultan Ahmetove džamije u Zenici, za polaznike medrese blizu džamije, za
učenje hatmi u džamiji u vrijeme Ramazana i za troškove vaza u mjesecima Redžeb, Šaban i Ramazan.
27 Rebiulahir 1339 / 8 Ocak 1921

Meclisinde ketb ve tahrîr ve iltimâsı zımnında Zeniçe Kazâsı Mahkeme-i Şer‘îyyesi’nden me’zûnen
ve me’mûren irsâl kılınan Nâibi Çarşu İmâmoviç İbrahim Hilmi Efendi kasaba-i mezkûrede çarşu
cemâ‘ati sâkinlerinden Hüsremoviç Hacı Şefki Ağa hânesine varub cerîde-i mahsûsada muharre-
rü’l-esâmî ahrâr-i ricâl-i müslimîn huzûrlarında zikri âtî vakfı li-ecli’t-tescîl ve’l-iltimâs mahalle-i
mezbûrede vâkiʻ Sultân Ahmed Câmi‘-i Şerîf Vakfı’nın mütevellîsi Boduyak lakab-ı diğer Osmanoviç
Tahir Efendi mahzarında merkûm Hüsrenoviç Hacı Şefki Ağa ibni’l-müteveffâ Şefki takrîr-i kelâm ve
ta‘bîr-i ani’l-merâm idüb ben hâlâ mâlik ve mutasarrıf olduğum kasaba-i mezbûrede vâkiʻ ve Gronto-
vniçe Dairesinin 957 varakasında mukayyed bulunan 3/50 parça numrolu elli dokuz meblâğ-ı metro
vüs‘atli ma‘lûmü’l-hudûd ve’l-cîrân ma‘a havlu fevkânî ve tahtânî bir bâb menzilimi ve 1465 dahi va-
rakasında mukayyed 4/11 ve 4/20 parça numrolu cem‘ân seksen meblâğ metro vüs‘atli kezâlik ma‘lû-
mü’l-hudûd ve’l-cîrân bir bâb mağâza ve bir bâb dükkan ve 731 varakasında mukayyed 3/52 parça
numrolu kırk iki meblâğ metro vüs‘atli bir bâb dükkân (hâlâ hâlî arsa) ve 734 varakasında mukayyed
4/6 ve 1/147 parça numrolu dört yüz kırk sekiz meblâğ metro vüs‘atli iki bahçede 11/96 sehm hissesi
sâlifü’z-zikr Sultân Ahmed Câmi‘-i Şerîfi’nin vakfına merbût hasbeten li’llâhi’s-Samed ve taleben
1851
li-merzât-i rabbihi’l-ehad vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs eyledim
lâkin şöyle şart eyledim ki:
Evkâf-ı mezkûrenin cümlesinden hâsıl olan senevî icârâtın cümlesi yed-i mütevellî ile cem‘ olunub
ve cümlesinden tekâlif-i emîriye ve masârıfât-ı taʻmîriye ve mezkûr Sultân Ahmed Câmi‘-i Şerîfi’nde
îkâd olunan üç elektirik lambanın […] îfâ olundukdan sonra fazla kalanın kâffesi on sehm i‘tibâr ol-
mağla iki sehmi Ramazân-ı mübârekde Sultân Ahmed Câmi‘-i Şerîfi’nde baʻde’l-asr rûhum içün bir
hatmenin kırâatı dolâyında ve üç sehmi Recebü’l-mürecceb ve Şa‘bânü’l-mu‘azzam ve Ramazân-ı
mübârekde her gün baʻde’z-zuhr mezkûr câmi‘-i şerîfde vâ‘az içün ve dört sehmi ulemâdan ulûm-ı
nâfi‘a-yı diniyye tedrîse kâdir olan Sultân Ahmed Câmi‘-i şerîfi kurbunda medresenin müderris vazî-
fesi olub ve bir sehmî tevliyet içün harç u sarf oluna deyû vâkıf-ı merkûm Hüsremoviç Hacı Şefki
Ağa tebyîn-i kuyûd ve taʻyîn-i şurût birle fârigan ani’ş-şevâgil mütevellî-i merkûm Tahir Efendi’ye
teslîm ve ol dahî sâir mütevellîyân-ı evkâf gibi tasarruf eylediğini beyân itmekle gıbbe’t-tasdîki’ş-şerʻî
vâkıf-ı merkûm Hüsremoviç Hacı Şefki Ağa kelâmını semt-i ahere ve istirdâda sârif idüb vakf-ı akâr
imâm-ı aʻzam ve hümâm-ı efham Numan bin Sabit hazretleri indinde menzile-i âriyetde olmağla rü-
cû‘ı meşrû‘ olduğuna binâen vakf-ı mezkûrdan rücû‘ ve menzil-i mezkûre ile bir bâb mağâza ve bir
bâb dükkan ma‘a hâlâ hâlî arsa ve iki bahçede 11/96 sehm hissesin ke’l-evvel mülküme istirdâd ey-
lerim didikde lede’s-suâl mütevellî-i merkûm Tahir Efendi cevâba tasaddî idüb eğerçi hâl bast olunan
minvâl üzeredir lâkin İmâm Ebû Yusuf eş-şehîr bi’l-imâmi’s-sânî hazretleri katında vâkıf mücerred
vakaftu dimekle ve İmâm Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî hazretleri katında teslîm-i ile’l-mütevellî
bulunmağla vakf-ı âkâr sahîh ve lâzım olub deyû redd ve teslîmden imtinâʻ ve bu vechle husûmet ve
nizâ‘ idüb huzûr-ı şer‘-i şerîfde müterâfi‘ân ve her biri muktezâsınca fasl u hasme tâlib olduklarında
kıbel-i şer‘den dahî tarafeynin edillesine nazar ve teemmül ve vakf-ı şer‘î tefekkür olunarak âlimen
bi’l-hilâfi’l-cârî beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkûrun alâ-kavl-i men yerâhu sıhhat ve lüzûmuna
hükm-i sahîh-i şer‘î ve kazâ-i sarîh-i mer‘î olunmağın min-ba‘d vakf-ı mezkûr sahîh ve lâzım ve nakz
ve ibtâli muhâl ve gayr-i câiz oldu. Hurrire fi’l-yevmi’s-sâbi‘ ve’l-‘ışrîn min-şehri Rebi‘ü’l-âhir li-sene
tis‘a ve selâsîn ve selâsemietin ve elf min-hicceti men-lehu’l-izzu ve’ş-şeref
Fî 8 Kanunisânî sene 1921. Nâibi-i Kazâ-i Zeniçe
1852
Ahmed Reşid bin Mehmed Şabo Vakfı
Ahmed Reşid bin Mehmed Şabo Vakfı
Çeriş Mahallesi’nden Mehmet Şabo oğlu Ahmet Reşit’in cenaze ve mezarlık masrafları hâricinde
Çeriş Camii hizmetlisi Mustafa’ya elli kuruş, caminin aydınlatma giderleri için 200 kuruş, babası
ruhuna cami aydınlatması giderleri için yüz kuruş, eşi için yüz kuruş, Ramazan ayı, Cuma ve Pazartesi
gecelerinde hatim ve cüz okunması için Çeriş Camii Vakfı’na nemalandırılmak üzere 1100 kuruş,
caminin döşemeleri için 200 kuruş, Çeriş Mahallesi imamına 20 kuruş, sıbyan muallimine yirmi kuruş,
müezzine yirmi kuruş, mütevellisine on beş kuruş verilmesini hüküm altına alan vasiyyetnamesidir.
It is the testament (will) of Mehmet Şabo bin (son of) Ahmet Reşit from the inhabitants of Çeriş that he
endowed 50 kurush for Mustafa who is the incumbent of Çeriş Mosque apart from the expenditures of
equipment and services of his own funeral, 200 kurush for lightening expenditures of the mosque, 100
kurush for the expenditures of lightening for the sake (soul) of his father, 100 kurush for his wife, 1100
kurush to the Çeriş Mosque Endowment for hatim and juz readings at the Friday and Monday and
Ramadan nights, 200 kurush for the flooring of the mosque, 20 kurush to the imam of Çeriş mahale,
20 kurush to the teacher of the primary school, 20 kurush to the muezzin, 15 kurush to the mutevelli
(trustee).
Ovo je oporuka Mehmeda Šabe, Rešidovog sina iz Ćeriša, koji je uvakufio 50 groša za Mustafu,
zaposlenog u Ćeriškoj džamiji, odvojeno od troškova opreme i usluga za njegovu dženazu, 200 groša
za troškove rasvjete džamije, 100 groša za rasvjetu za dušu njegovog oca, 100 groša za njegovu ženu,
1100 groša za učenja hatmi i džuza petkom i u noćima Ramazâna u Ćeriškoj džamiji, 200 groša za
postavljanje džamijskih podova, 20 groša za imama, 20 groša za učitelja u osnovnoj školi, 20 groša
mujezinu i 15 groša muteveliji.
7 Şaban 1301 / 2 Şubat 1884

el-Hamdu li’llâhi ellezî ceʻale es-sadakati’l-câriyyeti sebeben li’n-necâti mine’n-nâr ve vesîlete
ilâ-duhûli’l-cenneti’lleti tecrî min-tahtihe’l-enhâr summe’s-savti’t-tahiyyât ve’t-teslîmâti’z-zekiyyât
alâ-efdali’l-mahlûkât ve eşrefi’l-mevcûdât Muhammedini’l-Mustafa el-muhtâr ve alâ-âlihi ve ashâbi-
hi’l-ebrar ecmaʻîn.
Emmâ baʻd li’llâhi’l-vasiyyeti vâcibetün alâ-külli men kâne aleyhi hakkun min-hukûki’llâhi ev
min-hukûki’n-nâsi vaʻadde nefsike min-ashâbi’l-kubûr” hadîs-i şerîfe imtisâlen çünki dünyâ serîʻü’z-
zevâl ve bir dâr-ı fenâ olduğundan gayri külli nefsin zâikatü’l-mevt nass-ı kerîmenin mazmûnu ve
hadîs-i şerîfe iktidâen “men mate alâ-vasiyyetihi mate alâ-sebîli ve sünneti ve mate alâ-takiyyi ve mate
alâ-şehâdeti ve mate makzûren leh” hadîs-i şerîfin mantûkunca vesâyâ ve beyân eylemek murâdım ola
vasiyy-i muhtârım Mustafa bin el-Hâc Ahmed Proho nâm kimesneyi nasb ve taʻyîn eyledim techîz ve
tekfîne ilâve sâir kefene lâzım olan çaputa ve buhûr ve kâfur ve pamuk ahdine elli guruş ve örtüme
çuka beş çeyrek otuz guruş yuyana yirmi guruş ve su koyana on beş ve su ve tâbût ve teneşîr getürene
1853
dört guruş ve su doldurana dört guruş tahta maʻa dülgeriye yirmi guruş kabir kazıcılara on altı guruş
mezârda Tebâreke okuyanın sekiz guruş hîn-i defnde Yâsîn-i Şerîf okuyana beş guruş mezârda sıbyâ-
nın on bir parası virmeli otuz guruş iʻlân içün dellâle dört guruş ve gene iʻlân içün cenâzede salavât-ı
şerîfe tilâvet dört guruş iskât-ı salât içün devr idenin yüz guruş kefâret-i savm bir altmış fidye ve kefâ-
ret-i yemîn on yüz kaddiye ne kadar akçe bâliğ olursa sarf olunacak mezârda kırk gün Yâsîn-i Şerîf
tilâvet idene kırk guruş ve mezâr belü içün nişân taşları altmış guruş ve kâbil ise Çeriş Câmiʻ-i Şerîf
haremde babamız yanında olmalı akçesi iʻtâ olunmuş ve vasiyy-i muhtârım Mustafa’ya hidmediye
elli guruş ve Çeriş Câmiʻ-i Şerîfi’nin rûhuma şemʻ-i kebîri îkâd içün iki yüz guruş ve babası Mehmed
rûhuna mezbûr câmiʻde bir şemʻ-i kebîr yüz guruş ve evvelki ehlime bir şemʻ-i kebîr yüz guruş ve câ-
miʻ-i mezbûrda Cumʻa gice ve isneyn gicede nısf cüzi ve mâh-ı Ramazân’da hatm-i şerîfe-i kâmileyi
tilâvet içün vakfa virilmeli altı yüz guruş devr-i şerʻ üzere murâbahada doksan guruş her bir senede
alsun ve Çeriş Câmiʻi içinde döşeme içün kilim iki yüz guruş ve Çeriş Câmiʻi vakfına beş yüz guruş
virilmeli devr-i şerʻ üzere murâbahada Çeriş mahallede imâma yirmi guruş ve muʻallim-i sıbyâna yir-
mi guruş ve müezzine yirmi guruş ve mütevellîye on beş guruş seneviye ve dahi yazılmayan lâzım ve
iktizâ olursa sarf oluna fî 7 Şaʻbân 301.
el-Mûsî Ahmed Reşid bin Mehmed Şabo an-Mahalle-i Çeriş
Şuhûdü’l-hâl: Çeriş Câmiʻi İmâmı el-Hâc Monla İbrahim Şabo ve sâbık muhtâr Mehmed Ramamiş
ve Derzi Osman Kiryabiç ve İbrahim ibn İbrahim Kehabiç ve Mustafa bin el-Hâc İbrahim Şabo ve
gayruhum mine’l-hâzırîn
1854

Bosna-Hersek Vakfiyeleri (4. Cilt)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bosna-Hersek Vakfiyeleri (4. Cilt)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BOSNA-HERSEK

VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI- 121

Vakıflar Genel Müdürlüğü Adına

Genel Yayın Yönetmeni

Proje Koordinatörleri ve Editörler

Tercüme, Transkribe, Tashih

Sertifika No: 16651

Paşo ibn Hacı Mustafa Vakfı................................................................................................................... 1527

Cume binti Seyfiç Seyfo Vakfı................................................................................................................ 1618

Vakıf-ı Bâlâ ve Vakıf-ı Zîr

Ala Agiç Hasan Efendi ve Kardeşi Süleyman Ağa Vakfı

27 Cemaziyelahir 1307 / 18 Şubat 1890

Rüstembegoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı

8 Şevval 1310 / 25 Nisan 1893

Rüstembegoviç Abdi Bey bin Mustafa Bey Vakfı

8 Şevval 1310 / 25 Nisan 1893

el-Hâc Süleyman Ağa bin Şeyh Osman Ağa Vakfı

8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Hacı Süleyman Agiç Hacı Hasan Ağa ve Hacı Süleyman Agiç

8 Şevval 1319 / 19 Ocak 1902

Kapı Ağası Mustafa ibn Mahmud Vakfı

Evâil-i Şaban 1015 / 2-11 Aralık 1606

el-Hâc Mehmed bin Mahmud Vakfı

Cemaziyelevvel 1147 / Ekim 1734

el-Hâc Ali bin Hasan Vakfı

Şevval 1148 / Şubat 1736

el-Hamdu li’llâhi’l-Meliki’l-Kerîm ve’s-salât alâ-Muhammedini’n-nebiyyi’l-meb‘ûsi alâ-halkın azîm

Hüseyin Bey bin İsmail Kaptan Vakfı

30 Receb 1193 / 13 Ağustos 1779

Hüseyin Bey’in Vakfiyyesidir

Şeyh Ali Ağa bin Hüseyin Vakfı

Şevval 1227 / 8 Ekim-5 Kasım 1812

Zakiçoğlu Yamak Mustafa Vakfı

25 Şaban 1232 / 10 Temmuz 1817

Fatma binti Salih Bey Vakfı

11 Cemaziyelevvel 1238 / 24 Ocak 1823

Mâ-zukira fî-haze’l-kitâbiʻn-nâtık bi’s-sıdkı ve’s-savâbi’l-vakfi ve’l-habsi ve’l-hükmi bi-sıhhati

Zülfikar bin Rıdvan Bey Vakfı

Evâil-i Cemâziyelâhir 1252 / 13-23 Eylül 1836

Doroz Molla Ahmed bin Hacı Halil Vakfı

Evâil-i Ramazan 1252 / 10-19 Aralık 1836

Hersek Mutasarrıfı Ali Galib Paşa Vakfı

1-10 Şevval 1252 / 9-18 Ocak 1837

Esbak Hersek Mutasarrıfı Ali Galib Paşa Merhûmun Vakfiyyesi Sûreti

Osman Ağa bin İsmail Vakfı

Evâil-i Muharrem 1254 / 27 Mart-5 Nisan 1838

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlinâ Muhammedin âlihi ve sahbihi

Osman Ağa bin İsmail Sarızâde ve Akrabaları Vakfı

Evâsıt-ı Muharrem 1254 / 5-15 Nisan 1838

el-Hamdu li’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtu ve’s-selâm alâ-resûlinâ Muhammedin ve âlihi ve ashâbi-

Behmenzâde el-Hâc Süleyman Efendi bin el-Hâc İbrahim Vakfı

Mâ-fîhi vâkiʻ ve subite indî

Toçazâde Ahmed bin İbrahim Vakfı

Tuluzâde Mustafa Ağa bin Mehmed Ağa Vakfı

1 Zilhicce 1271 / 15 Ağustos 1855

Eʻûzu bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-râcim Bismi’llâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm

Yemişzâde el-Hâc Hasan bin el-Hâc Osman Ağa Vakfı

Ömer bin Mustafa Vakfi

Rebiülahir 1275 / Kasım 1858

Paşo ibn Hacı Mustafa Vakfı

Şevvâl 1283 / 6 Şubat - 6 Mart 1867