Klasyfikacja zaburzeń

osobowości w ICD-10

Andrzej Kokoszka
II Klinika Psychiatryczna WUM w Warszawie

1
 Zaburzenia osobowości 

wg ICD-10

Specyficzne zaburzenia osobowości są

ciężkimi zaburzeniami struktury charakteru i
sposobu zachowania się osoby, zazwyczaj
obejmującymi kilka wymiarów osobowości i
prawie zawsze związanymi z dostrzegalnym
zaburzeniem funkcjonowania indywidualnego
i społecznego.
 Zaburzenia osobowości 

wg ICD-10
Kryteria

a) wyraźnie dysharmonijne postawy i zachowania, obejmujące zazwyczaj wiele

zakresów funkcjonowania, np. uczuciowość, pobudliwość, kontrolę popędów,
sposoby postrzegania i myślenia oraz styl związków z innymi ludźmi;
b) wzorzec nieprawidłowego zachowania jest długotrwały, nie ogranicza się do
epizodów choroby psychicznej;
c) wzorzec nieprawidłowego zachowania jest całościowy i wyraźnie niedostosowany
w stosunku do rozmaitych sytuacji indywidualnych i społecznych;
d) wymienione trudności zawsze pojawiają się w okresie dzieciństwa lub w okresie
młodzieńczym i utrzymują się w wieku dojrzałym;
e) zaburzenia prowadzą do wyraźnie złego samopoczucia (distresu), które może
jawić się dopiero w późniejszym okresie;
f) zaburzenia zazwyczaj, ale nie zawsze współwystępują z istotnymi trudnościami w
zakresie sprawności zawodowej i społecznej.
 Zaburzenia osobowości
.
Zostaną one omówione w schematyczny
sposób, z zachowaniem podziału na klastery
wg DSM-IV, zwięzłą ich charakterystyką oraz
związkami genetycznymi i rodzinnymi
(większa, niż w populacji generalnej częstość
występowania) z określonymi zaburzeniami
psychicznymi (por Fadem, 2005).
Klaster A
Ogólne cechy: unikanie kontaktów
społecznych, pewna „odmienność”, ale bez
objawów psychotycznych

Genetyczne i rodzinne powiązania z

zaburzeniami psychotycznymi
OSOBOWOŚĆ PARANOICZNA
● a/ nadmierna wrażliwość na niepowodzenia i odrzucenie;
● b/ tendencja do długotrwałego przeżywania przykrości, np. niewybaczania
krzywd, niesprawiedliwości czy lekceważenia;
● c/ podejrzliwość i stała tendencja do zniekształcania codziennych doświadczeń
poprzez błędne ujmowanie obojętnych lub przyjaznych działań otoczenia, jako
działań wrogich czy pogardliwych;
● d/ prowokujące do walki, sztywne poczucie własnych praw, niewspółmierne do
potrzeb wynikających z aktualnej sytuacji;
● e/ nawracające, nieuzasadnione podejrzenia dotyczące wierności seksualnej
współmałżonka lub partnera seksualnego;
● f/ tendencja do nadmiernego przeceniania własnego znaczenia, wyrażająca się
utrwaloną postawą ksobną;
● g/ pochłonięcie nie potwierdzonymi "spiskowymi" wyjaśnieniami wydarzeń
dotyczących zarówno bezpośrednio pacjenta, jak i całego świata.

6
OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA
● a/ brak lub znikome działania służące przyjemności;
● b/ chłód emocjonalny, wycofanie się lub spłycenie uczuciowości;
● c/ ograniczona zdolność wyrażania przyjaznych, ciepłych uczuć lub gniewu
wobec innych;
● d/ niezainteresowanie zarówno pochwałami, jak i krytyką;
● e/ słabe zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi z innymi osobami (z
uwzględnieniem wieku);
● f/ prawic stała preferencja do samotnictwa;
● g/ silne pochłonięcie fantazjowaniem i introspekcją
● h/ brak bliskich przyjaciół lub zaufanych związków (co najwyżej - pojedyncze)
oraz brak potrzeby takich związków z ludźmi ;
● i/ wyraźna niewrażliwość wobec obowiązujących norm i konwencji społecznych

7
OSOBOWOŚĆ (ZABURZENIA
SCHIZOTYPOWE)
● Zaburzenia cechujące się ekscentrycznym zachowaniem oraz
nieprawidłowościami myślenia i afektu przypominającymi te, które występują w
schizofrenii, choć w żadnym etapie nie nabierają one cech specyficznych i
charakterystycznych dla schizofrenii. Nie ma tu zmian dominujących ani
typowych, lecz występować może każde z następujących zaburzeń :
● a/ niedostosowany i ograniczony afekt (osoba wydaje się chłodna i oddalona);
● b/ dziwne, ekscentryczne lub niezwykłe zachowanie albo wygląd;
● c/ słaby kontakt z innymi i skłonność do społecznego wycofywania się ;

8
OSOBOWOŚĆ (ZABURZENIA
SCHIZOTYPOWE)
● d/ dziwne przekonania i magiczne myślenie wpływające na zachowanie i niespójne z
normami subkulturowymi;
● e/ podejrzliwość i nastawienia paranoidalne ;
● f/ natrętne ruminacje bez wewnętrznego oporu , często o treści dysmorfofobicznej ,
seksualnej lub agresywnej ;
● g/ niezwykłe doświadczenia percepcyjne z włączeniem iluzji somatosensorycznych
(cielesnych) lub innych, depersonalizacja i derealizacja;
● h/ puste, rozwlekłe, metaforyczne, nadmiernie wypracowane lub stereotypowe myślenie,
przejawiające się dziwacznymi wypowiedziami lub w inny sposób, bez większego
rozkojarzenia; niekiedy przemijające epizody quasi-psychotyczne z nasilonymi iluzjami,
omamami słuchowymi lub innymi oraz myślami podobnymi do urojeń, zwykle występujące
bez udziału czynników zewnętrznych.

9
OSOBOWOŚĆ (ZABURZENIA
SCHIZOTYPOWE)
.
● Zaburzenie ma przebieg przewlekły ze zmiennym nasileniem. Niekiedy przechodzi w jawną schizofrenię.
Nie ma określonego początku, a jego rozwój i przebieg przypominają zwykle zaburzenia osobowości. Jest
ono częstsze u osób spokrewnionych z chorymi na schizofrenię i panuje pogląd, iż należy do
genetycznego "spektrum" schizofrenii.
Wskazówki diagnostyczne
● Rozpoznanie to nie jest zalecane do szerokiego użycia, ponieważ nie jest wyraźnie odgraniczone od prostej
schizofrenii oraz od schizoidalnych i paranoicznych zaburzeń osobowości.
● Jeżeli używa się tego terminu - to trzy lub cztery typowe cechy spośród wyliczonych powyżej powinny być
obecne ciągle lub epizodycznie przez co najmniej 2 lata. Zaburzenie nie może spełniać kryteriów
schizofrenii. Wywiad wskazujący na schizofrenię u krewnego pierwszego stopnia zwiększa trafność ,lecz
nie warunkuje rozpoznania.
● Obejmuje:schizofrenia borderline ("z pogranicza")
● schizofrenia utajona
● utajona reakcja schizofreniczna
● schizofrenia prepsychotyczna
● schizofrenia zwiastunowa
● schizofrenia rzekomonerwicowa
● schizofrenia rzekomopsychopatyczna
● schizotypowe zaburzenia osobowości

10
 Klaster B

Ogólne cechy: dramatyczne, emocjonalne,

niespójne zachowanie

Genetyczne i rodzinne związki: zaburzenia

nastroju, nadużywanie substancji
psychoaktywnych oraz zaburzenia
somatyzacyjne.
OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA
EMOCJONALNIE
● a/ impulsywność - tendencje do działań impulsywnych bez uwzględniania ich konsekwencji
● b/ niestabilność emocjonalna
● c/ znikoma zdolność do planowania przyszłości
● d/ brak samokontroli - wybuchy gwałtownego gniewu często prowadzą do zachowań
gwałtownych lub "behawioralnych eksplozji". Są często wyzwalane przez krytykę lub
przeciwdziałanie wobec działań impulsywnych ze strony otoczenia.
● TYP IMPULSYWNY
● Dominującą cechą jest niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań impulsywnych.
Częste są wybuchy gwałtownych lub zagrażających zachowań, szczególnie jako odpowiedź
na krytykę ze strony innych osób.
● TYP BORDERLINE (Z POGRANICZA)
● Często niejasny lub zaburzony jest obraz samego siebie, własnych celów i wewnętrznych
preferencji (w tym również seksualnych). Często występuje stałe uczucie pustki
wewnętrznej. Skłonność do wchodzenia w intensywne i niestabilne związki często prowadzi
do kryzysów emocjonalnych i może wiązać się z usilnymi próbami uniknięcia porzucenia i z
powtarzającymi się groźbami samobójstwa lub samouszkodzeniami (mogą one występować
również bez uchwytnych czynników wyzwalających).

12
OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA
(histeryczna)
● a/ dramatyzowanie siebie, teatralność, przesadna ekspresja
emocjonalna;
● b/ sugestywność, łatwość ulegania wpływowi innych osób lub
okoliczności;
● c/ płytka i chwiejna uczuciowość;
● d/ stałe poszukiwaniem podniet, docenienia przez innych i działań,
dzięki którym pacjent staje się centrum uwagi;
● e/ niestosowna uwodzicielskość w wyglądzie czy zachowaniu;
● f/ nadmierna koncentracja na atrakcyjności fizycznej.
Mogą współwystępować również takie cechy, jak: egocentryzm, łatwe
wybaczanie sobie, stałe pragnienie bycia docenianym, wrażliwość na
urazy emocjonalne, stałe stosowanie manipulacji dla osiągnięcia
własnych celów.

13
OSOBOWOŚĆ DYSSOCJALNA
(psychopatyczna)
● Zaburzenie, które zwraca uwagę dużą niewspółmiernością między zachowaniem
a obowiązującymi normami społecznymi.
● Charakteryzuje się:
● a/ bezwzględnym nieliczeniem się z uczuciami innych;
● b/ silną i utrwaloną postawą nieodpowiedzialności i lekceważenia norm, reguł i
zobowiązań społecznych;
● c/ niemożnością utrzymania trwałych związków z innymi, chociaż nie ma
trudności w ich nawiązywaniu;
● d/ bardzo niską tolerancją frustracji i niskim progiem wyzwalania agresji, w tym
zachowań gwałtownych;
● e/ niezdolnością przeżywania poczucia winy i korzystania z doświadczeń. a w
szczególności - z doświadczanych kar;
● f/ wyraźną skłonnością do obwiniania innych lub wysuwania pozornie
możliwych do uznania racjonalizacji zachowań, które są źródłem konfliktów z
otoczeniem.

14
 Osobowość narcystyczna
A. Spełnione ogólne kryteria zaburzeń osobowości (F60.-)
B. Osoba przejawia co najmniej pięć z następujących:
(1) wyższościowe poczucie własnej wartości (np. wyolbrzymianie swoich
osiągnięć i talentów, oczekiwanie korzystniejszego, nieproporcjonalnego do
osiągnięć oceniania siebie)
(2)pochłonięcie przez wyolbrzymienie o nieograniczonym powodzeniu, mocy
wspaniałości, piękności, idealnej miłości
(3)przekonanie o byciu kimś „specjalnym” czy niepowtarzalnym oraz o
możliwości bycia zrozumianym tylko przez inne „specjalne” osoby (lub
instytucje) o wysokiej pozycji, oraz obracaniu się w takim towarzystwie
(4)potrzeba nadmiernego podziwu

Aneks w ICD-10
15
 Osobowość narcystyczna
(5) poczucie uprzywilejowania, nieuzasadnione nadzieje szczególnie
korzystnego traktowania lub automatycznego respektowania własnych
oczekiwań przez innych
(6) wyzyskiwanie związków z ludźmi, wykorzystywanie innych dla osiągnięcia
własnych celów,
(7)brak empatii, niechęć do dostrzegania lub liczenia się z uczuciami i
potrzebami innych osób
(8)często zawiść wobec innych ludzi i przekonań, że to oni są zawistni
(9)aroganckie, bezceremonialne zachowania i postawy

Aneks w ICD-10
16
Osobowość bierno-agresywna
(negatywistyczna)
A. Spełnione ogólne kryteria zaburzeń osobowości (F60.-)
B. Osoba przejawia co najmniej pięć z następujących:
(1)odwlekanie i opóźnienie wypełnienia istotnych, rutynowych zadań, szczególnie takich,
których wypełnienie jest oczekiwane przez innych,
(2)nieusprawiedliwione zarzuty, że inni stawiają wymagania pozbawione rozsądku
(3)złoszczenie się, drażliwość lub kłótliwość w sytuacji próby o zrobienie czegoś , czego
się robić nie chce
(4)nieuzasadniony krytycyzm lub lekceważenie wobec osób zachowujących pozycję
autorytetu
(5)rozmyślnie wolna lub słaba praca nad zadaniami, które się w rzeczywistości
wykonywać nie chce
(6) blokowanie wysiłków współdziałania podejmowanych przez inne osoby,

Aneks w ICD-10
17
KLASTER C

Ogólne cechy: lękowe, pełne obaw

zachowanie
Genetyczne i rodzinne związki: zaburzenia
lękowe
OSOBOWOŚĆ LĘKLIWA
(UNIKAJĄCA)
● a/ nadmiar/ uporczywe i wszechogarniające uczucie napięcia i
niepokoju;
● b/ poczucie społecznego nieprzystawania, indywidualnej
nieatrakcyjności lub niższości w stosunku do innych osób;
● c/ nadmierna koncentracja na byciu krytykowanym lub odrzucanym w
sytuacjach społecznych;
● d/ niechęć do wchodzenia w bliższe związki z ludźmi, o ile nie
zapewniają akceptacji;
● e/ ograniczony styl życia z powodu potrzeby zapewniania sobie
fizycznego bezpieczeństwa;
● f/ unikanie kontaktów społecznych lub zawodowych, które pociągają za
sobą istotny kontakt z ludźmi, z powodu obawy przed krytyką,
nieakceptacją lub odrzuceniem.

19
OSOBOWOŚĆ
ANANKASTYCZNA
● a/ nadmiar wątpliwości i ostrożności;
● b/ pochłonięci przez szczegóły, regulaminy, inwentaryzowanie, porządkowanie,
organizowanie lub schematy postępowania;
● c/ perfekcjonizm, który przeszkadza w wypełnieniu zadań;
● d/ nadmierna sumienność, skrupulatność i nadmierne skupienie się na
produktywności z zaniedbaniem przyjemności i związków międzyludzkich;
● c/ nadmierna pedanteria i uległość wobec konwencji społecznych;
● f/ sztywność i upór;
● g/ nierozsądne przypuszczanie, że inni dokładnie podporządkują swe działania
sposobom działania pacjenta albo nieracjonalna niechęć do przyzwalania innym
na działanie;
● h/ pojawianie się (wtrącanie) natarczywych a niechcianych myśli albo impulsów

20
OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA
(osobowość asteniczna, bierna)
● a/ zachęcanie innych lub dozwalanie im na przejęcie odpowiedzialności za swoje
ważne decyzje życiowe;
● b/ podporządkowaniu własnych potrzeb potrzebom innych, od których jest się
zależnym oraz nadmierne uleganie ich życzeniom;
● c/ niechęć do stawiania nawet racjonalnych wymagań osobom, od których jest się
zależnym;
● d/ poczucie niewygody i bezradności w sytuacji osamotnienia z powodu nadmiernej
obawy przed niezdolnością do zatroszczenia się o siebie;
● e/ nadmierna obawa przed opuszczeniem przez osobę pozostającą w bliskim związku
i osamotnieniem, wobec konieczności zajęcia się swoimi sprawami;
● f/ ograniczona zdolność podejmowania codziennych decyzji bez zbędnego radzenia
się innych osób i upewniania przez nie.

21
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
❖ F62 TRWAŁE ZMIANY OSOBOWOŚCI NIE WYNIKAJĄCE Z
USZKODZENIA ANI Z CHOROBY MÓZGU
❖ F62.0 TRWAŁA ZMIANA OSOBOWOŚCI PO KATASTROFACH (PO
PRZEŻYCIU SYTUACJI EKSTREMALNEJ)
A. Potwierdzenie (z autoanamnezy lub z wywiadu uzyskanego od innych
kluczowych osób) wyraźnej i utrwalonej zmiany indywidualnego wzorca
spostrzegania, odnoszenia się i myślenia w stosunku do otoczenia i siebie w
następstwie stresu o rozmiarach katastrofy (np. doświadczenie obozu
koncentracyjnego, tortur, katastrofy naturalnej, przedłużonego narażenia na
sytuacje zagrażające życiu).

F62.0 Trwała zmiana osobowości po katastrofach (po przeżyciu sytuacji

ekstremalnej) 22
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
B. Zmiana osobowości jest wyraźna oraz stanowi cechę sztywną i
dezadaptującą, co przejawia się występowaniem co najmniej dwóch z
występujących:
(1) stale wroga i nieufna postawa w stosunku do świata u osoby dotychczas nie
wykazującej takich cech,
(2) społeczne wycofanie się (unikanie kontaktów z ludźmi innymi niż blisko
spokrewnieni, wśród których dana osoba żyje), nie spowodowane innymi
aktualnymi zaburzeniami psychicznymi (takimi jak np. zaburzenie nastroju)
(3) stałe uczucie pustki i bezradności nie ograniczone do wyodrębnionego epizodu
zaburzeń nastroju, które nie występowało przed doświadczeniem katastrofalnego
stresu; może się wiązać ze wzrastającą zależnością od innych, niezdolnością do
wyrażania uczuć negatywnych lub agresywnych i przedłużającym się obniżeniem
nastroju przy braku potwierdzenia zaburzeń depresyjnych występujących przed
narażeniem na katastrofalny stres,

F62.0 Trwała zmiana osobowości po katastrofach (po przeżyciu sytuacji

ekstremalnej) 23
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
(4) trwałe poczucie znalezienia się na „ krawędzi” lub zagrożenia, mimo braku
zewnętrznych przyczyn, potwierdzane wzmożoną czujnością i drażliwością u
osoby wcześniej nie przejawiającej cech tego rodzaju nadmiernej gotowości;
przewlekły stan wewnętrznego napięcia i poczucia zagrożenia może wiązać się ze
skłonnością do nadmiernego picia lub przyjmowania substancji uzależniających,
(5) stałe poczucie zmieniania się lub odmienności do innych (wyobcowania); to
poczucie może się wiązać z doświadczeniem emocjonalnego odrętwienia
C. Zmiana powoduje istotne zakłócenia jednostkowego funkcjonowania w
codziennym życiu, cierpienie lub niepożądany wpływ na otoczenie
społeczne.
D. Zmiana osobowości rozwija się po przeżyciu katastrofy i nie ma wywiadu
wskazującego na poprzedzające zaburzenia lub zaakcentowanie cech
osobowości wieku dorosłego, ani na zaburzenia osobowości lub zaburzenia
rozwojowe okresu dziecięcego i młodzieńczego, które wyjaśniłyby obecne
cechy osobowości.

F62.0 Trwała zmiana osobowości po katastrofach (po przeżyciu sytuacji

ekstremalnej) 24
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
E. Zmiana osobowości trwa od co najmniej 2lat. Nie wiąże się z innym
zaburzeniem psychicznym (z wyjątkiem zaburzenia stresowego
pourazowego) i nie można jej uzasadniać uszkodzeniem ani chorobą mózgu.
F. Zmianę osobowości spełniające powyższe kryteria często poprzedza
zaburzenie stresowe pourazowe (F43.1). Objawy tych stanów mogą się
nakładać a zmiana osobowości może być przewlekłym zejściem zaburzenia
stresowego pourazowego. Jednak w takich przypadkach nie należy
wnioskować o trwałej zmianie osobowości, jeśli dodatkowo, do dwóch lat
trwania stresowego zaburzenia pourazowego, nie dołączył się co najmniej
dwuletni okres, podczas którego spełnione były powyższe kryteria.

F62.0 Trwała zmiana osobowości po katastrofach (po przeżyciu sytuacji

ekstremalnej) 25
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
❖ F62.1 TRWAŁA ZMIANA OSOBOWOŚCI PO CHOROBIE PSYCHICZNEJ
A. Potwierdzenie (z autoanamnezy lub z wywiadu uzyskanego od innych
kluczowych osób) wyraźnej i utrwalonej zmiany indywidualnego wzorca
spostrzegania, odnoszenia się i myślenia o otoczeniu i o sobie w
następstwie cierpienia związanego z jednym lub z kilku epizodami choroby
psychicznej, zakończonym pełnym wyzdrowieniem, bez objawów
rezydualnych.

F62.1 Trwała zmiana osobowości po chorobie psychicznej

26
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
B. Zmiana osobowości jest wyraźna i stanowi cechę sztywną i dezadaptującą ,
co przejawia się występowaniem co najmniej dwóch z następujących:
(1) zależność od innych (osoba biernie dopuszcza lub wymaga, by inni przejmowali
odpowiedzialność za jej życie i nie podejmuje decyzji w ważnych sprawach
związanych z jej działaniem lub przyszłością),
(2) społeczne wycofanie się i izolacja, wtórne w stosunku do przeświadczenia (nie
urojeniowego) o byciu „zmienionym” lub napiętnowanym w wyniku choroby; to
przeświadczenie lub poczucie może ulegać wzmacnianiu przez postawy
otoczenia, lecz obiektywne okoliczności nie wyjaśniają go w pełni; może
przyczyniać się do tego również poczucie uwrażliwienia na moralne upokorzenia
przez inne osoby (uraz narcystyczny), lecz jeśli ma być ona traktowana jako
przewlekła cecha osobowości, powinno mieć charakter uczucia zgodnego z
własnym ja,
(3) bierność, zmniejszenie zainteresowań i zaangażowania wobec aktywności czasu
wolnego, sprawiających wcześniej zadowolenie (co może wzmacniać izolację
społeczną),

F62.1 Trwała zmiana osobowości po chorobie psychicznej

27
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
(4) zmiana w postrzeganiu siebie prowadząca do częstego lub stałego powoływania
się bycia chorym; może się wiązać z postawą hipochondryczną lub ze
zwiększonym wykorzystywaniem usług psychiatrycznych lub innych medycznych,
(5) roszczeniowa postawa wobec innych ludzi, z oczekiwaniem szczególnych
przywilejów i uznawaniem siebie za zasługującego na specjalną uwagę lub
traktowanie,
(6) dysforyczny lub chwiejny nastrój , nie spowodowany aktualnymi zaburzeniami
psychicznymi ani poprzedzającymi zaburzeniami psychicznymi z rezydualną
symptomatologią afektywną
C. Zmiana osobowości po przebytej chorobie psychicznej powinna być
zrozumiała w kategoriach subiektywnego emocjonalnego doświadczenia tej
sytuacji, wcześniejszego przystosowania, uwrażliwienia i sytuacji życiowej,
włączając tu postawy i reakcje istotnych osób z otoczenia, powstałe w
następstwie choroby.

F62.1 Trwała zmiana osobowości po chorobie psychicznej

28
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
D. Zmiana osobowości powoduje istotne zakłócenie jednostkowego
funkcjonowania w codziennym życiu, cierpienie lub niepożądany wpływ na
społeczne otoczenie.
E. Brak wywiadu wskazującego na wcześniejsze zaburzenia lub
zaakcentowanie cech osobowości wieku dojrzałego, albo na zaburzenia
osobowości lub zaburzenia rozwojowe okresu dziecięcego i młodzieńczego,
które wyjaśniałyby obecne cechy osobowości.
F. Zmiana osobowości trwa od co najmniej 2 lat. Nie wiąże się z innym
zaburzeniem psychicznym (z wyjątkiem zaburzenia stresowego
pourazowego) i nie można jej uzasadniać uszkodzeniem ani chorobą mózgu.
❖ F62.8 INNE TRWAŁE ZMIANY OSOBOWOŚCI

❖ F62.9 TRWAŁE ZMIANY OSOBOWOŚCI, NIE OKREŚLONE

29
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
❖ F63 ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓW (IMPULSÓW)
❖ F63.0 PATOLOGICZNY HAZARD

A. Dwa lub więcej epizodów grania występujące w okresie co najmniej 1 roku.

B. Epizody nie przynoszą zysku, lecz są kontynuowane pomimo odczuwanego
złego samopoczucia oraz zakłócenia jednostkowego funkcjonowania w
codziennym życiu.
C. Osoba opisuje intensywny, trudny do opanowania popęd do gier i wskazuje
na niezdolność do zaprzestania gry wysiłkiem woli.
D. Osoba jest pochłonięta myśleniem i wyobrażeniem sobie czynności grania
lub towarzyszących jej okoliczności.

F63 Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów)

F63.0 Patologiczny hazard 30
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
❖ F63.1 PATOLOGICZNE PODPALANIE(PIROMANIA)
A. Dwa lub więcej aktów podpalania bez uchwytnych motywów.
B. Osoba opisuje intensywny popęd do podpalania przedmiotów, z poczuciem
napięcia przed takim działaniem i ulgą po nim
D. Osoba jest pochłonięta myśleniem i wyobrażaniem sobie podkładania ognia
lub okoliczności towarzyszącym temu działaniu (np. nieprawidłowe
zainteresowanie urządzeniami pożarniczymi lub wzywaniem straży
pożarnej).

F63.1 Patologiczne podpalanie(piromania)

31
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
❖ F63.2 PATOLOGICZNE KRADZIEŻE (KLEPTOMANIA)
A. Dwie lub więcej kradzieże dokonywane bez uchwytnego motywu zysku dla
siebie lub innych osób
B. Osoba opisuje intensywny popęd do kradzieży, z poczuciem napięcia przed
takim działaniem i ulgą po nim.

❖ F63.3 TRICHOTILLOMANIA
A. Zauważalna utrata włosów spowodowana przez uporczywe i nawracające
wyrywanie sobie włosów oraz niepowodzenie w przeciwstawianiu się temu
impulsowi.
B. Osoba opisuje intensywny popęd do wyrywania sobie włosów, z kulminacją
napięcia przed takim działaniem i poczuciem ulgi po nim.
C. Wcześniej nie występowało zapalenie skóry, a wyrywanie włosów nie jest
reakcją na urojenia lub omamy.

F63.2 Patologiczne kradzieże (kleptomania)

F63.3 Trichotillomania 32
F60-F69 Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
❖ F63.8 INNE ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓW (IMPULSÓW)
➢ Tą kategorię należy stosować do innego rodzaju uporczywie powtarzanych
niedostosowanych zachowań, które nie są wtórne do rozpoznanych
zespołów zaburzeń psychicznych a wynikają jak się wydaje, z
powtarzających się niepowodzeń przeciwstawienia się takiemu impulsowi
działania. Występuje zwiastunowy okres napięcia i poczucie ulgi w czasie
działania.

❖ F63.9 ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓW (IMPULSÓW) NIE

OKREŚLONE

F63.8 Inne zaburzenia nawyków i popędów (impulsów)

F63.9 Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) nie określone 33