Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,

İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı

İNŞ 5270
DEPREM MÜHENDİSLİĞİ

Prof. Dr. Şevket ATEŞ

Karadeniz Teknik Üniversitesi, İnşaat Müh. Bölümü,

Yapı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Email: sates@ktu.edu.tr
2. BÖLÜM
Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği ve Türkiye
2.1. Giriş
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
2.3. Deprem ve Türkiye
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler

2
2.1. Giriş
Etkin bir deprem kuşağında bulunan ülkelerde her gün aletlerin
kaydettiği ve insanlar tarafından farkına varılmayan çok sayıda yer
hareketi meydana gelmektedir. Yer hareketini inceleyen Sismoloji
açısından bu kayıtlar önemli olmakla beraber Deprem Mühendisliği
bakımından kuvvetli yer hareketi meydana getiren şiddetli depremler
ehemmiyet arz etmektedir.

Sismoloji, depremin yer küredeki etkisini uzun dönemde ele alıp bir
bütün olarak inceler.

Deprem Mühendisliği ise yapılarda hasar meydana getirebilecek

kuvvetli yer hareketleriyle ilgilenir.

3
2.1. Giriş
Sismoloji ve deprem mühendisliğinin hedefleri farklı gibi görünse de
sismolojinin pek çok konusu deprem mühendisliği ile yakından
ilgilidir. Depremin meydan getirdiği etkilerin varlığı kabul edilmiş ve
bunun şiddetini göstermek üzere farklı deprem bölgeleri tarif
edilmiştir. Bu durumda deprem mühendisliği konularının her inşaat
mühendisi tarafından detaylı bir şekilde bilinmesi gerekmektedir.

4
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
Yeryüzünde meydana gelen depremlerin hemen büyük
çoğunluğu dar bir bölge üzerinde oluşmaktadır (Resim 2.1).

5
Resim 2.1. Dünyada meydana gelen depremler
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
Daha önce bahsedildiği gibi yerküredeki taşküre'nin altında
astenosfer denilen yumuşak üst manto tabakasında oluşan
kuvvetler, özellikle konveksiyon akımları, yukarılara
yükseldikçe taşkürede gerilmelere ve daha sonra da zayıf
bölgelerin kırılmasıyla levhaların meydana gelmesine vesile
olmaktadır (Şekil 2.1).

6
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği

7
Şekil 2.1. Yeryüzündeki levhalar
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
Yeryüzündeki depremler, yerkabuğunu teşkil eden bu
levhaların birbirine sürtündükleri, birbirlerini sıkıştırdıkları,
birbirlerinin üstüne çıktıkları veya altına girdikleri levhaların
sınırlarında meydana gelmektedir. Meydana gelen bu
depremlere göre hazırlanan yeryüzü deprem risk haritası
Şekil 2.2’de görülmektedir.

8
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği

9
Şekil 2.2. Yeryüzü deprem risk haritası
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
Yeryüzü deprem risk haritasına göre, yeryüzünde meydana
gelen depremlerin belli bir bölge üzerinde toplandığı, genel
olarak depremlerin yer kabuğunu oluşturan levhaların
sınırlarında meydana geldiği söylenebilir ki bu da depremin
yer kabuğunda biriken enerjinin fay hareketi ile açığa çıktığını
ileri süren Elastik Geri Sekme Teorisi'ni desteklemektedir.

10
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
Yeryüzü deprem risk haritasına göre, yeryüzünde meydana
gelen depremlerin belli bir bölge üzerinde toplandığı, genel
olarak depremlerin yer kabuğunu oluşturan levhaların
sınırlarında meydana geldiği söylenebilir ki bu da depremin
yer kabuğunda biriken enerjinin fay hareketi ile açığa çıktığını
ileri süren Elastik Geri Sekme Teorisi'ni desteklemektedir.

11
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
Depremlerin meydana geldiği bu dar şeritte oluşan fay
hatlarının geçtiği bölgelere deprem kuşağı adı verilmektedir.
Depremlerin yoğun olarak gözlendiği bölgeler yeryüzünde üç
ana kuşakta toplanmaktadır (Şekil 2.3):
1) Pasifik Deprem Kuşağı
2) Alp-Himalaya Deprem Kuşağı
3) Atlantik Bölgesi

12
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği

13
Şekil 2.3. Yeryüzündeki deprem kuşakları
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
1) Pasifik Deprem Kuşağı: Bu deprem kuşağı, Şili’den
kuzeye doğru Güney Amerika kıyıları, Orta Amerika,
Meksika, ABD’nin batı kıyıları ve Alaska’nın güneyinden
Aleutian adaları, Japonya, Filipinler, Yeni Gine, Güney
Pasifik adaları ve Yeni Zelanda’yı içine alan en büyük
deprem kuşağıdır. Yeryüzündeki depremlerin %68’i bu
kuşakta gerçekleşmektedir.

14
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
2) Alp-Himalaya Deprem Kuşağı: Bu deprem kuşağı,
Endonezya’dan (Java-Sumatra) başlayarak Himalayalar
ve Akdeniz üzerinden Atlas Okyanusu’na ulaşmaktadır.
Yeryüzündeki depremlerin %21’i bu kuşakta meydana
gelmektedir.

15
2.2. Yeryüzündeki Deprem Hareketliliği
3) Atlantik Bölgesi: Bu deprem kuşağı ise Atlas Okyanusu
ortasında yer alan levha sınırı (Atlantik Okyanus Sırtı)
boyunca uzanmaktadır. Yeryüzündeki depremlerin %11’i
ise bu kuşakta oluşmaktadır.

16
2.3. Deprem ve Türkiye
Türkiye dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri olan
Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır.
Atlantik Okyanus ortası sırtının iki tarafa doğru yayılmasına
bağlı olarak Afrika-Arabistan levhaları kuzey-kuzeydoğuya
doğru hareket etmektedir. Ayrıca, Kızıldeniz boyunca devam
eden deniz tabanı yayılması sebebiyle Arabistan levhası
kuzeye doğru itilmekte ve Avrasya levhasının altına doğru
dalmaya zorlanmaktadır. Bu zorlanma neticesinde Arabistan
levhası ile Avrasya kıtası arasında kalan Anadolu levhasındaki
Doğu Anadolu bölgesi yoğun bir sıkışmaya maruz
kalmaktadır.

17
2.3. Deprem ve Türkiye

18
Şekil 2.4. Ülkemizdeki levha hareketleri
2.3. Deprem ve Türkiye
Anadolu levhasındaki yaşanan bu hareket beraberinde birçok
fayın meydana gelmesine ve buna bağlı olarak da
depremlerin oluşmasına sebep olmaktadır. Kuzey Anadolu
Fayı ve Doğu Anadolu Fayı bu hareketin neticesinde
meydana gelen iki önemli faydır. Bu faylardaki sıkışma
hareketi, milyonlarca yıldır devam etmekte olup ülkemizde
meydan gelen depremlerin ana sebebini oluşturmaktadır.

19
2.3. Deprem ve Türkiye
Anadolu levhasının batıya hareketi, Yunanistan-Ege
coğrafyasındaki yer kabuğu tarafından engellenmeye
çalışılmaktadır. Bu engelleme Batı Anadolu'da, genişlemelere
yol açmakta ve bu bölgede graben ve horst adı verilen
çöküntü ve yükselti sahaları oluşmaktadır. Batı Anadolu
Fayı bu hareketin neticesinde meydana gelen faydır.
Ülkemizdeki depremlerin meydana geldiği fay hatlarının
geçtiği bölgeler, deprem kuşaklarını oluşturmaktadır.
Ülkemizde başlıca deprem kuşakları şunlardır:
1) Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı:
2) Güneydoğu Anadolu Deprem Kuşağı
3) Batı Anadolu Deprem Kuşağı

20
2.3. Deprem ve Türkiye
Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı; Türkiye’nin kuzey
kesiminde doğu-batı doğrultusunda uzanan kuzey Anadolu
deprem kuşağı yaklaşık 1500 km uzunluğa sahiptir. Marmara
Bölgesi’nde; Saros Körfezinden başlar, Doğu Anadolu
Bölgesi’ndeki Aras Vadisi’ne kadar uzanır.
Ege Denizi’nin kuzeydoğusunda yer alan Saros Körfezi, güneyde Gelibolu Yarımadası, Kuzeyde Trakya kıyıları arasında,
Çanakkale boğazına paralel olarak, 60 kilometrelik bir sahille uzanan üçgen biçimli tertemiz kumsallarla kaplı bir doğa harikasıdır.

21
2.3. Deprem ve Türkiye
Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı; Bu kuşak Gelibolu,
Marmara Denizi’nin derin kısımları, İzmit Körfezi, Adapazarı,
Düzce-Bolu, Gerede, Merzifon, Suluova, Erbaa-Niksar, Kelkit
vadisi ile Erzincan, Erzurum, Varto ve Van üzerinden geçen
bir hat şeklinde uzanır.

22
2.3. Deprem ve Türkiye
Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı; Ayrıca Çanakkale,
Edremit, Bursa ve İznik bu kuşak içerisinde kalır. Bu kuşak an
çizgileriyle “Kuzey Anadolu Fay Hattı” adını alır. Kuzey
Anadolu Fay (KAF) hattı, dünyanın en hızlı hareket
eden ve en aktif sağ yönlü doğrultu atımlı faylarından
biridir.

23
2.3. Deprem ve Türkiye
Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı; KAF sistemi, Anadolu
Bloğu'nun, güneyde Arap levhası ve kuzeyde Avrasya
levhasının arasında kalması ve bu sebeple batıya doğru
açılma şeklinde hızla hareket etmesi sebebiyle yüksek sismik
aktivite göstermektedir.

24
2.3. Deprem ve Türkiye
Kuzey Anadolu Fay (KAF) hattı üzerinde oluşan önemli
depremlerden bazıları;
Deprem Adı Büyüklüğü
1939 Erzincan 7.9
1942 Niksar-Erbaa 6.9
1943 Tosya-Ladik 7.7
1944 Bolu-Gerede 7.5
1949 Karlıova 7.9
1951 Kurşunlu 6.8
1957 Bolu-Abant 6.8
1966 Varto 6.6
1967 Bolu-Mudurnu 7.0
1971 Bingöl 6.8
1992 Erzincan 6.5
1999 Kocaeli Depremi 7.4
1999 Bolu-Düzce-Depremi 7.2
25
2.3. Deprem ve Türkiye
Güneydoğu Anadolu Deprem Kuşağı: İskenderun
Körfezi’nden Van’ın doğusuna kadar bir yay çizerek uzanır.
Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Elazığ, Bitlis ve
Van bu kuşakta yer alır.

26
2.3. Deprem ve Türkiye
Güneydoğu Anadolu Deprem Kuşağı: Bu kırık hattı, Kuzey
Anadolu deprem kuşağı ile Bingöl-Karlıova çevresinde birleşir.
Ayrıca Van Gölü çevresi ile, kuzeye doğru Malazgirt, Tutak (Ağrı),
Aşkale-Erzurum-Pasinler-Horasan havzalarındaki faylar üzerinde
de sıkça depremler oluşmaktadır.

27
2.3. Deprem ve Türkiye
Batı Anadolu Deprem Kuşağı: Ege Bölgesi’ndeki Bakırçay,
Gediz, Küçük ve Büyük Menderes çöküntü ovaları boyunca
uzanan bazı diri fay hatları bulunmaktadır. Bu fay hatlarına uyum
gösteren deprem kuşağı; Ayvalık, Dikili, İzmir, Aydın, Denizli,
Isparta ve Akşehir’in içine alır.

28
2.3. Deprem ve Türkiye
Batı Anadolu Deprem Kuşağı: Ayrıca Burdur, Acıgöl
havzalarının kenarlarında ve Sultan Dağları’nın kuzey eteklerinde
de faylar uzanmaktadır. Bu faylar boyunca zaman zaman
depremler olmaktadır.

29
 2.3. Deprem ve Türkiye
Türkiye Deprem Tehlike Haritaları İnteraktif Web Uygulaması oluşturulmuştur.
Gereken koordinat bilgileri girildikten sonra, o yerin depremle ilgili bilgileri
raporlanmaktadır.

30
2.3. Deprem ve Türkiye

31
2.3. Deprem ve Türkiye

32
2.3. Deprem ve Türkiye

33
2.3. Deprem ve Türkiye

34
2.3. Deprem ve Türkiye

35
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler

Türkiye’de meydana gelen bazı büyük depremler şunlardır:

 1939 Erzincan Depremi (27 Aralık 1939)
 1992 Erzincan Depremi (13 Mart 1992)
 1995 Dinar Depremi (1 Ekim 1995)
 1998 Adana-Ceyhan Depremi (27 Haziran 1998)
 1999 Kocaeli Depremi (17 Ağustos 1999)
 1999 Düzce Depremi (12 Kasım 1999)
 2003 Bingöl Depremi (1 Mayıs 2003)
 2011 Van Depremleri (23 Ekim ve 9 Kasım 2011)

36
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1939 Erzincan Depremi (27 Aralık 1939)
Yüzey dalgası büyüklüğü 7.9, Richter Ölçeği'ne göre büyüklüğü
7.2 olan 27 Aralık 1939 tarihli Erzincan Depremi, Erzincan'dan
Amasya'ya (yaklaşık 400 km), Sivas'tan Karadeniz'e (yaklaşık
200 km) kadar olan bir bölge içinde büyük tahribata yol açan bu
büyük deprem, en büyük yıkımı Erzincan'da meydana getirmiştir.

37
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1939 Erzincan Depremi (27 Aralık 1939)
52 saniye süren bu deprem neticesinde toplam 32.962 kişinin
hayatını kaybettiği, yaklaşık 100.000 kişinin yaralandığı ve
116.720 bina yıkıldığı rapor edilmiştir.

38
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1939 Erzincan Depremi (27 Aralık 1939)
Deprem öncesi 20 bin olan şehir nüfusu 12 bine düşmüş, diğer
kayıplar ilçelerde, köylerde ve komşu illerde meydana gelmiştir.

39
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1939 Erzincan Depremi (27 Aralık 1939)
Dünyanın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem,
Türkiye’nin en ciddi deprem felaketlerinden birisi olarak tarihe
geçmiştir.

40
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1992 Erzincan Depremi (13 Mart 1992)
Moment büyüklüğü 6.9 olan Erzincan depremi, 13 Mart 1992
tarihinde saat 19:19’da Erzincan ve çevresinde etkili olmuştur.

41
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1992 Erzincan Depremi (13 Mart 1992)
Kuzey Anadolu fayı üzerinde bulunan Erzincan bölgesi, Arap ve
Avrasya levhalarının sıkıştırmasından dolayı, doğu-batı
doğrultusunda bir harekete zorlanmış ve bu deprem meydana
gelmiştir.

42
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1992 Erzincan Depremi (13 Mart 1992)
Depremde 653 kişinin hayatını kaybettiği, 3850 kişinin
yaralandığı rapor edilmiştir. Bu depremde Erzincan'daki özel
binaların %8’i ağır, %12’si orta ve %15’i hafif hasar görmüştür.
Kamuya ait binalarda ise bu oranlar sıra ile %32, %8 ve %60’tır.

43
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1992 Erzincan Depremi (13 Mart 1992)
Depremde yıkılan veya ağır hasar gören yapıların, genel yapım
kuralları ile deprem yönetmeliğinde bildirilen kurallara
uymadıkları söylenebilir. Sık görülen hatalardan biri olan kolon-
kiriş birleşim bölgesinin etriye ve donatı bakımından yetersizliği,
kuvvetli kiriş-zayıf kolon düzenlemesi, zemin katların bölme
duvarsız olmasından ve yine zemin katta kolon kesitlerinin zayıf
olmasından doğan yumuşak kat etkisi hasarların büyük olmasına
sebep olmuştur.

44
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1995 Dinar Depremi (1 Ekim 1995)
Dört gün içinde büyüklükleri M = 3.5 ile 4.7 arasında değişen bir
dizi öncü depremden sonra Afyon’un Dinar ilçesinde, 1 Ekim 1995
tarihinde saat 17:57’de büyüklüğü M = 5.9 olan bir deprem
meydana geldi.

45
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1995 Dinar Depremi (1 Ekim 1995)
Dinar ilçesi, Afyon ilinin 140km kuzeyinde bulunmaktadır.
Depremin merkez üssü Dinar ilçesine 5-10km mesafede olup,
maksimum zemin ivmesi 0.30g’dir.

46
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1995 Dinar Depremi (1 Ekim 1995)
Depremde ölü sayısı 90, yaralı sayısı ise 240’dur. Meydana gelen
ağır hasara rağmen ölü ve yaralı sayısının düşük olması, ana
depremden evvel meydana gelen ön sarsıntılar sebebiyle
insanların evlerden uzak durmaları ve çadırlarda, otomobillerde
kalmalarından ileri gelmiştir.

47
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1995 Dinar Depremi (1 Ekim 1995)
Dinar depreminde açığa çıkan enerji, 1992 Erzincan depreminin
1/30 kadarı civarında ve nispeten küçük olup, zayıf betonarme ve
yığma binalarda hasar meydana gelmiştir.

48
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1998 Adana-Ceyhan Depremi (27 Haziran 1998)
Son yıkıcı depremi 1945’te yaşamış olan Adana ve yöresi, 27
Haziran 1998 tarihinde saat 16:55’de Adana ve civarında Richter
ölçeğinde 6.3 büyüklüğünde bir depremle bir kez daha büyük
ölçüde zarar gördü.

49
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1998 Adana-Ceyhan Depremi (27 Haziran 1998)
Daha öncekilerden farklı olarak bu deprem, modern bir sismolojik
deprem ağının tam ortasında meydana gelmiş ve bütün
ayrıntılarıyla gözlenmiştir.

50
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1998 Adana-Ceyhan Depremi (27 Haziran 1998)
145 kişinin ölümüne, 1500 kişinin yaralanmasına ve binlerce
kişinin evsiz kalmasına sebep olan bu deprem sığ olup odak
derinliği 15km’dir.

51
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Kocaeli Depremi (17 Ağustos. 1999)
Mw = 7.4 büyüklüğündeki bu deprem, 17 Ağustos 1999 tarihinde
gece saat 03:02’de olmuş ve 45 saniye devam etmiştir. Yüzeyde
yaklaşık 140km’lik bir yüzey kırılması ve 5m’ye varan sağ yönlü
doğrultu atımı meydana gelmiştir. Bazı gözlemlerden M0 =
1.2x1020Nm’lik bir sismik moment meydana getirdiği tahmin
edilmiştir.

52
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Kocaeli Depremi (17 Ağustos. 1999)
Depremde İzmit Körfezi bölgesinde şev kaymaları, sıvılaşmalar,
oturmalar meydana gelmiştir. Depremin büyük olması yanında,
ülkemizin nüfus yoğunluğu yüksek olan ve sanayi tesislerinin
yoğun olarak bulunduğu bir bölgede meydana gelmesi, hasarın
büyük olmasına sebep olmuştur.

53
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Kocaeli Depremi (17 Ağustos. 1999)
Depremde 15851 can kaybı, 77297 ağır hasarlı bina ve 76768
orta hasarlı binanın olduğu bildirilmiştir.

54
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Kocaeli Depremi (17 Ağustos. 1999)
Bina hasarları İzmit Körfezi kıyısında, Gölcük, Değirmendere,
Yalova ve Adapazarı’nda yoğunlaşmıştır. Yalova’da ve özellikle
Adapazarı’nda yeraltı su seviyesinin yüzeye yakın olması
nedeniyle pek çok temel göçmesi meydana gelmiştir.
Adapazarı’nda binaların hiçbir hasar görmeden döndüğü,
temellerinin açığa çıktığı ve bazı binaların deprem hareketi ile
sıvılaşmış zeminde 1.5m oturma yaptığı görülmüştür.

55
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Düzce Depremi (12 Kasım 1999)
Bu deprem, Ms = 7.3’lik yüzey dalgası büyüklüğü, Mw = 7.1’lik
moment büyüklüğüyle 12 Kasım 1999 tarihinde saat 16:57’de
45km’lik bir yüzey kırığı ve 5m sağ yönlü doğrultu atımı ile
meydana gelmiştir.

56
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Düzce Depremi (12 Kasım 1999)
Fay kırığı, 75km civarında olan Düzce fayının doğu bölümünde
oluşmuştur. Bu fayın batıda bulunan 30km’sinin 17 Ağustos 1999
Kocaeli depreminde kırıldığı tahmin edilmiştir. Bazı gözlemlerde
odak derinliğinin 14km ve oluşan minimum sismik momentin M0
= 4.5x1019Nm olduğu tahmin edilmiştir.

57
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 1999 Düzce Depremi (12 Kasım 1999)
Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi’nden yapılan açıklamaya göre,
ölü sayısı 845, yaralı sayısı 4948, depremde hasar gören ve
derhal yıkılması gereken bina sayısı 3395, yıkılmış veya ağır
hasarlı bina sayısı 12939, iş yeri sayısı ise 2450’dir.

58
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 2003 Bingöl Depremi (1 Mayıs 2003)
1 Mayıs 2003 tarihinde saat 03:27’de Bingöl ve civarında
meydana gelen depremde ilk belirlemelere göre 176 kişi hayatını
kaybetmiş, 521 kişi de yaralanmıştır.

59
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 2003 Bingöl Depremi (1 Mayıs 2003)
Özellikle Kamu binaları ağır hasar görmüştür. Kandilli Rasathanesi
ve Deprem Araştırma Enstitüsü depremin merkezini Bingöl İlinin
kuzey-kuzeybatısı ve yaklaşık 14km uzaklıkta olduğunu, yüzey
dalgası büyüklüğünün Ms = 6.4 olduğu bilgisini vermiştir.

60
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 2003 Bingöl Depremi (1 Mayıs 2003)
Depremin çok şiddetli sınıfına girdiğini, bölgede can ve mal
kaybına neden olabileceğini sağlık ve kurtarma ekiplerinin hızlı
olarak Bingöl ve Sancak Beldesi çevresine intikallerinin yapılması
gerektiği vurgulanmıştır. Bingöl depreminde ilk verilen bilgilere
göre 570 konut tamamen yıkılmış, yaklaşık 6000 konut hasar
görmüştür.

61
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 2011 Van Depremleri (23 Ekim ve 9 Kasım 2011)
23 Ekim 2011 tarihinde saat 13:41’de meydana gelen 6.7
büyüklüğündeki Van-Erciş merkezli deprem ve 9 Kasım 2011
tarihinde saat 21:23’te meydana gelen 5.6 büyüklüğündeki Van-
Edremit merkezli deprem; Van ve ilçelerinde çok kuvvetli bir
şekilde hissedilmiş olup, bölgenin yapı stoku nedeniyle yıkıcı
hasar meydana getirmiş ve çok sayıda can kaybına yol
açmıştırlar.

62
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 2011 Van Depremleri (23 Ekim ve 9 Kasım 2011)
23 Ekim ve 9 Kasım 2011 depremlerinde toplam 644 kişi hayatını
kaybetmiş, 1966 kişi yaralanmış, 252 kişi ise enkazlardan sağ
olarak kurtarılmıştır.

63
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 2011 Van Depremleri (23 Ekim ve 9 Kasım 2011)
Erciş İlçesinde çoğunlukla binalar 4-6 katlı betonarme taşıyıcı
sistemli, çekme kat veya kaçak kat ilaveleri olan yapılar
bulunmaktadır. Bodrum kat yapılma sıklığının oldukça az olması
ve temel alt derinliklerinin yetersiz kalması yapıların zeminle olan
ilişkilerini olumsuz etkilemiştir.

64
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler

Dünya tarihinin en büyük 10 depremi

65
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Ekvador, 1906 – Büyüklük 8.8
8.8 büyüklüğündeki Ekvador depremi büyük bir tsunamiye neden
olmuş, Ekvador ve Kolombiya’da 500 ile 1500 arasında kişinin
hayatını kaybetmesiyle sonuçlanmıştır. Tsunami o kadar güçlüydü
ki, Amerika’nın batısı, Hawaii ve hatta Japonya’ya kadar
ilerlemiştir. Tsunaminin pasifik okyonusunu geçmesi yaklaşık
olarak 12 saat sürmüştür.

66
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Assam-Tibet, 1950 – Büyüklük 8.6
Tibet’in iç batı bölgesinde gerçekleşen sarsıntı sonucunda toprak
kaymalarının da etkisiyle bir çok bina hasar gördü. 780 kişinin
hayatını kaybettiği bu afetten Çin, Tibet ve Hindistan’da yer alan
bir çok şehir ve kasaba etkilendi. Toplam ölü sayısı tam olarak
hesaplanamasa da daha fazla olduğu tahmin edilmekte. Bu olay
Assam Depremi olarak kayıtlara geçtiyse de, Tibet’in merkezinde
gerçekleştiği düşünülmektedir....

67
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Kamchatka, Rusya, 1952 – Büyüklük 9.0
Hawai adalarında büyük bir tsunamiye yol açan sarsıntının
etkisiyle yaklaşık 1,000,000 dolarlık bir hasar meydana gelmiştir.
9 metrenin üzerinde dalgaların oluştuğu afet sonucunda yalnızca
6 ineğin kaybolduğu rapor edilmiştir.

68
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Şili, 1960 – Büyüklük 9.5
Dünya tarihinin bilinen en büyük depreminde 1655 kişi hayatını
kaybetmiş ve Şili’de 550 milyon dolarlık zarar meydana gelmiştir.
1960 yılında gerçekleşen bu deprem o kadar kuvvetliydi ki, 1000
kilometrelik bir yarıçapta hissedildi. Deprem sonrasında meydana
gelen tsunami Hawai, Japonya ve Filipinler’e kadar ulaşmıştır.
Ayrıca bu deprem Puyehue yanardağını da tetiklemiş ve
depremden 2 gün sonra harekete geçen yanardağ, haftalarca
aktif kalmıştır...

69
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Alaska, 1964 – Büyüklük 9.2
Tam 3 dakika boyunca devam eden 9.2 büyüklüğündeki deprem
Alaska dışında Kanada’yı da etkilemiş, sarsıntı sonrasında oluşan
tsunami 128 kişinin ölümüne neden olmuştur. Toplamda 311
milyon dolarlık zarara yol açan ve 3 dakika süren bu derecede
büyük bir depremde yalnızca 128 kişinin hayatını kaybetmesi
mucize olarak değerlendirilmektedir...

70
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Rat Adaları, Alaska, 1965 – Büyüklük 8.7
Adalarda fazla yaşam olmadığından can kaybı olmamasına
rağmen bilinen en yüksek tsunami bu depremde kaydedilmiştir.
Bu deprem sonucunda meydana gelen hasarın büyük çoğunluğu,
sonrasında meydana gelen tsunaminin etkisiyle gerçekleşti.
Kayıtlara göre boyu 10 metreyi bulan dalgalar büyük sellere yol
açmış, dönemin parasıyla 10,000 dolarlık bir zarar
gerçekleşmiştir. Herhangi bir ölüm veya yaralanma kaydı yoktur...

71
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Sumatra, Endonezya, 2004 – Büyüklük 9.1
2004 yılında gerçekleşen Sumatra depremi son yıllarda
gerçekleşmiş en büyük depremdir. Yerin 30 kilometre altında
gerçekleşen bu sarsıntı sonucunda daha önce benzeri görülmemiş
büyüklükte tsunamiler oluşmuş; bu dalgalar atlantik, pasifik ve
hint okyanusunu da geçerek bütün dünyayı etkilemiştir. 230,000
kişinin ölümüyle sonuçlanan afet, Asya’nın kuzeyi ve Afrika’nın
doğusunda toplamda 14 ülkeden 1.7 milyon insanın evlerini
kaybetmesine yol açmıştır...

72
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Sumatra, Endonezya, 2005 – Büyüklük 8.6
Merkezi Sumatra olan ve yerin 30 kilometre altında gerçekleşen
sarsıntı sonucunda 1313 kişi öldü ve 400′den fazla kişi
tsunaminin etkisiyle yaralandı. Tarihin en büyük 15 depreminin
3′ü , jeolojik açıdan oldukça aktif olan bu bölgede
gerçekleşmiştir...

73
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Şili, 2010 – Büyüklük 8.8
Yerin 35 kilometre altında gerçekleşen 8.8 büyüklüğündeki
sarsıntının ve akabinde gerçekleşen tsunaminin etkisiyle en az
521 kişi hayatını kaybetmiş, 12,000 den fazla kişi ise
yaralanmıştır. 800,000 kişiyi evlerinden eden bu deprem, Şili
genelinde 1.8 milyon insanı etkilemiş, 30 milyon dolardan fazla
zarara yol açmıştır...

74
2.4. Türkiye ve Dünyadaki Bazı Büyük Depremler
 Sendai, Japonya, 2011 – Büyüklük 8.9
Önce depremi, ardından da tsunami felaketini televizyondan
canlı yayınlarla takip ettiğimiz son yılların en yıkıcı felaketinde
10,000 den fazla insan hayatını kaybetmiştir. Ekonomi büyük
darbe almış, nükleer reaktörlerin hasar görmesi ise sanayi
üretiminin üst seviyede yapıldığı Japonya’da enerji sorunu ortaya
çıkartmıştır. Daha da kötüsü, reaktörlerden yayılan
radyasyon sonucu uzun vadede karşılaşılacak sağlık
problemlerinden endişe edilmektedir.

75