Professional Documents
Culture Documents
ÖNSÖZ
− Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN 10120 : 1996 standardõ esas alõnarak, TSE Metalurji
Hazõrlõk Grubu’nca hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 14 Nisan 1999 tarihli toplantõsõnda Türk
Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.
− Teknik Kurul, ayrõca bu standardõn mecburi yürürlüğe konulmasõnõ uygun bularak, ilgili Bakanlõğa
önerilmesini kabul etmiştir.
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
İÇİNDEKİLER
1 - KAPSAM............................................................................................................... 1
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 1
3 - TANIMLAR............................................................................................................ 3
4 - SINIFLANDIRMA VE KISA GÖSTERİLİŞ ............................................................ 3
5 - ALICIDAN SAĞLANAN BİLGİLER ...................................................................... 3
5.1 - ZORUNLU BİLGİLER ................................................................................................ 3
5.2 - DİĞER BİLGİLER...................................................................................................... 3
6 - ÜRETİM PROSESİ................................................................................................ 3
6.1 - ÇELİK ÜRETİM PROSESİ......................................................................................... 4
6.2 - TESLİM ŞARTI.......................................................................................................... 4
7 - ÖZELLİKLER........................................................................................................ 4
7.1 - KİMYASAL BİLEŞİM ................................................................................................. 4
7.2 - MEKANİK ÖZELLİKLER............................................................................................ 5
7.3 - KAYNAKLANABİLİRLİK ............................................................................................ 5
7.4 - TOLERANSLAR ........................................................................................................ 5
7.5 - YÜZEY DURUMU...................................................................................................... 5
8 - MUAYENE ............................................................................................................ 5
8.1 - GENEL ...................................................................................................................... 5
8.2 - MUAYENE VE MUAYENE DÖKÜMAN TİPLERİ ....................................................... 6
8.3 - DENEY TEKRARLARI............................................................................................... 6
9 - NUMUNE ALMA ................................................................................................... 6
9.1 - DENEY SAYISI ......................................................................................................... 6
9.2 - NUMUNE ALMA VE DENEY PARÇASI HAZIRLAMA ...................................... 6
10 - DENEY METOTLARI .......................................................................................... 7
10.1 - KİMYASAL ANALİZ ................................................................................................ 7
10.2 - ÇEKME DENEYİ ..................................................................................................... 7
11 - İŞARETLEME ..................................................................................................... 7
12 - ŞİKAYETLER...................................................................................................... 7
13 - ÖZEL İSTEKLER ................................................................................................ 7
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
1 - KAPSAM
Bu standard, kaynaklõ gaz tüplerin yapõmõnda kullanmak maksadõyla Çizelge 1’de verilen çeliklerden 5
mm kalõnlõğa kadar üretilen sõcak haddelenmiş sac ve rulolarõn özelliklerini kapsamaktadõr.
1.2 - TS EN 10021’de belirtilen genel teknik teslim şartlarõ, bu standarda uygun olarak imâl edilen
mamullere de uygulanõr.
1.3 - Bu standart, aşağõda verilen çeliklerden imâl edilen sac ve rulolara uygulanmaz :
− Genel yapõ çelikleri (TS EN 10025),
− Basõnçlõ kaplarda kullanõlan alaşõmsõz ve alaşõmlõ çelikler (TS EN 10028-1, TS EN 10028-1-2, 3, 4,
5, 6),
− Soğuk şekillendirmeye uygun düşük karbonlu alaşõmsõz çelikler (TS EN 10111, TS EN 10130),
− Soğuk şekillendirmeye uygun yüksek akma dayanõmlõ çelikler (TS EN 10149)
− Düşük karbonlu alaşõmsõz çeliklerden 600 mm genişliğe kadar imâl edilen soğuk haddelenmiş
rulolar
(TS EN 10139),
− Düşük basõnçlõ kaplarda kullanõlan çelikler (TS EN 10207).
1
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
EN 10028-2 Flat products made of steels for TS EN 10028-2 Çelik Yassõ Mamuller - Basõnç
pressure purposes - Part 2 : Non Amaçlõ Bölüm 2 : Alaşõmsõz ve
alloy and alloy steels with Alaşõmlõ Çelikler
specified elevated tempereture
properties
EN 10028-3 Flat products made of steels for TS EN 10028-3 Çelik Yassõ Mamuller - Basõnç
pressure purposes - Part 3 : Amaçlõ Bölüm 3 : Normalize
Weldable fine grain steels Edilmiş Kaynak Edilebilir ve İnce
normalized Taneli Çelikler
EN 10028-4 Flat products made of steels for TS EN 10028-4 Çelik Yassõ Mamuller - Basõnç
pressure purposes - Part 4 : Amaçlõ Mamuller Bölüm 4 :
Nickel alloy steels with specified Düşük Sõcaklõklarda Kullanõlan
low temperature properties Nikel Alaşõmlõ Çelikler
EN 10028-5 Flat products made of steels for TS EN 10028-5 Çelik Yassõ Mamuller - Basõnç
pressure purposes - Part 5 : Amaçlõ Bölüm 5 : Termomekanik
Weldable fine grain steels thermo Olarak Haddelenmiş İnce Taneli
mechanically rolled Kaynak Edilebilen Çelikler
1)
EN 10028-6 Flat products made of steels for TS EN 10028-6 Çelik Yassõ Mamuller - Basõnç
pressure purposes - Part 6 : Amaçlõ Bölüm 6 : Su Verilmiş ve
Weldable fine grain steels, Temperlenmiş İnce Taneli Çelik
quenched and tempered
EN 10051 Continuously wet rolled uncoated - -
unalloyed and alloy steel plate,
sheet and strip
EN 10052 Vocabulary of heat treatment - -
terms for ferrous products
EN 10079 Definition of steel products
EN 10111 Continuously hot rolled sheet and TS prEN 10111 Bant ve Şerit - Soğuk Eğme İçin
strip without coating of unalloyed Sõcak Haddelenmiş Düşük
low carton steels for cold working Karbonlu - Teknik Teslik Şartlarõ
quality specification
EN 10130 Cold rolled low carbon steel hot - -
products for cold forming technical
delivery conditions
EN 10139 Cold rolled uncoated low carbon TS prEN 10139 Çelik Şeritler - Soğuk
narrow steel strip for cold forming Haddelenmiş Kaplanmamõş Dar
technical delivery conditions Yumuşak ve Soğuk
Şekillendirilme İçin - Teknik
Teslim Şartlarõ
EN 10149-1 Hot rolled products made of high - -
yield strength steels for cold
forming - Part 1 : General delivery
conditions
EN 10149-2 Hot rolled products made of high - -
yield strength steels for cold
forming - Part 2 : General delivery
condition
EN 10204 Metallic products - Types of TS EN 10204 Metalik Mamuller - Muayene
inspection documents Dökümanlarõnõn Tipleri
EN 10207 Steels for single pressure verrels -
Technical delivery requirments for
plates, strips and bars
EN ISO 377 Steel and steel products - TS 965 Biçimlenebilen Çeliklerden
Location of samples and test Numune Alõnmasõ ve Deney
pieces for mechanical testing Parçasõnõn Hazõrlanmasõ
prEN 10168 Iron and steel products - TS ISO/TR 7003 Demir Çelik Mamuller - Muayene
Inspection documents Dökümanlarõ
2
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
3 - TANIMLAR
Bu standartda belirtilen tanõmlarõn yer aldõğõ standartlar ve kapsamlarõ aşağõda verilmektedir.
− Çeliklerin sõnõflandõrõlmasõ, TS EN 10020
− Isõl işlem, TS EN 10052
− Mamul şekilleri, EN 10079.
Sipariş Örneği :
10 t Sac - TS EN 10120 - P265NB - 600 x 1200 x 4,0 - Normalize yapõlmõş TS EN 10204 - 3.1.B
veya
10 t Sac - TS EN 10120 - 1,0423 - 600 x 1200 x 4,0 - Normalize yapõlmõş TS EN 10204 - 3.1.B
3
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
6 - ÜRETİM PROSESİ
6.1 - ÇELİK ÜRETİM PROSESİ
6.1.1 - Teklif ve sipariş verme aşamasõnda aksi belirtilmedikçe, ergitme ve deoksidasyon prosesi
Madde 6.1.2, Madde 6.1.3 ve Çizelge 1’de belirtilen sõnõrlandõrmalara uyulmak şartõyla üreticinin
tercihine bõrakõlmõştõr.
6.1.2 - Çelik, elektrik veya oksijen prosesi kullanmak suretiyle üretilecektir. Anlaşma yapõldõğõ takdirde,
diğer ergitme prosesleri kullanõlabilir. Alõcõnõn isteği halinde, kullanõlan proses hakkõnda bilgi verilcektir.
6.1.3 - Seçilen deoksidasyon tipi, çeliğin yaşlanmaya karşõ kabul edilebilir derecede dayanõklõ olmasõnõ
sağlayacaktõr (Bakõnõz Çizelge 1).
NOT - “Sõcak haddelenmiş ve normalize veya normalize haddelemesi yapõlmõş” seçeneği genellikle
kaynak işleminden sonra sadece gerilim giderme tavlamasõ yapõlan gaz tüpleri için
kullanõlmaktadõr.
7 - ÖZELLİKLER
7.1 - KİMYASAL BİLEŞİM
7.1.1 - Döküm (Pota) Analizi
Döküm (pota) analizi, Çizelge 1’de belirtilen özelliklere uygun olacaktõr.
4
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
ÇİZELGE 2 - Ürün Analizi Değerlerinin, Döküm Analizine Uygulanan Belirli Değerlerden Farklõlõğõna
Uygulanan Sapma Toleranslarõ
7.3 - KAYNAKLANABİLİRLİK
Bu standarda uygun olan çelikler, bilinen ergitme kaynağõ prosesleri ile kaynak edilebilir.
7.4 - TOLERANSLAR
Boyut ve kütle toleranslarõ TS EN 10051’e uygun olacaktõr.
Malzemenin uygulama alanõnõ olumsuz etkilemeyecek yüzey kusurlarõ şikayet nedeni olmayacaktõr.
Yüzey kusurundan dolayõ kullanõlamayan malzeme için şikayet edilebilir.
8 - MUAYENE
8.1 - GENEL
Burada standarda uygun olarak üretilen mamullerin sipariş koşullarõna uygunluğu, belirli bir muayene
yöntemi ile kontrol edilecektir.
5
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
TS EN 10204 - 3.1.A
TS EN 10204 - 3.1.B
TS EN 10204 - 3.1.C
TS EN 10204 - 3.2
NOT - Muayene dokümanõnõn 3.1.A, 3.1.C veya 3.2 tipinde istenmesi halinde, muayene yapmak ve
muayene dökümanõn düzenleyerek onaylamak için alõcõnõn belirlediği elemanõn seçilmesi
halinde, taraflardan hangisinin döküman düzenleyeceği hususu için görüşme ve sipariş
aşamasõnda anlaşma yapõlacaktõr.
8.2.2 - Muayene dökümanõnõn EURONORM 168’e uygun olarak aşağõdaki bilgileri içermesi
gerekmektedir :
a) Bilgi verilecek hususlar,
− A - Ticari görünüm ve ilgili taraflar,
− B - Muayene döküman düzenlenen mamullerin tarifi ve
− Z - Doğruluğun belgelenmesi
b) Alõcõnõn talep etmesi halinde çelik üretim prosesi (Bakõnõz : Madde 6.1.2 ve Bölüm : C70),
c) Döküm analizi sonuçlarõ ve alõcõnõn talebi halinde C71 - C92 arasõndaki maddelere uygun olarak
ürün analizi sonuçlarõ,
d) C00, C02, C03, C10, C11, C12, C13 maddelerine uygun olarak oda sõcaklõğõnda (23°C ± 5°C)
yapõlan çekme deneyi sonuçlarõ.
9 - NUMUNE ALMA
9.1 - DENEY SAYISI
9.1.1 - Deneyler döküme göre yapõlacaktõr.
9.1.2 - Muayene birimi 40 ton veya geriye kalan kõsõmdõr. Bununla birlikte her dökümden en fazla 4
numune deneye tâbi tutulacaktõr.
9.2.2 - Teklif ve sipariş verme aşamasõnda anlaşma yapõldõğõ takdirde, çekme deneyi numunelerinden
mamul analizi yapõlacaktõr.
9.2.3 - Çekme deneyi numuneleri, haddelenmiş kenardan itibaren mamul genişliğinin ¼’lük kõsmõndan;
mamulün rulo olmasõ halinde ise dõş tarafta olan uç kõsmõndan alõnacaktõr. Çekme deneyi numunesi
itiraz olmasõ durumunda, dõş tarafta olan uctan itibaren yeterli bir uzaklõktaki kõsõmdan (en az bir sargõ
açõldõktan sonra) alõnacaktõr. Deney parçasõnõn uzunluk ekseni nihai haddeleme yönüne dik olacaktõr.
Eğer mamuller hiç bir şekilde normalize yapõlmayacaksa, deney numunesi veya deney parçalarõ
normalize edilecektir.
3 mm ve daha kalõn mamullerin deney parçalarõ TS 138 EN 10002-1’e uygun olarak hazõrlanacaktõr.
Deney parçasõnda her iki haddelenmiş yüzeyin de bulunmasõ gerekmektedir. İtiraz durumu hariç,
orantõlõ olmayan deney parçalarõ da kullanõlabilir (Bakõnõz Madde 10.2).
6
ICS 77.140.30 TÜRK STANDARDI TS EN 10120/Nisan 1999
10 - DENEY METOTLARI
10.1 - KİMYASAL ANALİZ
Kimyasal analiz, geçerli ve onaylanmõş metotlar uygulanarak yapõlacaktõr.
Çekme deneyinde çekme dayanõmõ (Rm), üst akma gerilimi (ReH) ve uzama (A) değerleri tesbit
edilecektir.
11 - İŞARETLEME
Teklif, görüşme ve sipariş verme aşamasõnda aksi belirtilmedikçe, mamuller etiketler ile
işaretlenecektir.
12 - ŞİKAYETLER
Anlaşmazlõk ve şikayet durumunda TS EN 10021 uygulanõr.
13 - ÖZEL İSTEKLER
Madde 5.2’de belirtilmiştir.