JU SMŠ,,Bećo Bašić’’

SEMINARSKI RAD

Tema:Varenje ugljenih hidrata

Profesorica:Sabrija Luković Učenik:Vuko Milačić III-4

Plav,Jun 2022.god.
Sadržaj:
1.Sadržaj………………………………………………………….……1
2.Varenje ugljenih
hidrata…………………………………………………………….…….2
3.Glikoliza…………………………………………..…………………..3
4.Ugljeni
hidrati……………………………………………………………………..4
5.Vrste ugljenih
hidrata……………………………………………………………………..5
6.Proces varenja ugljenih
hidrata………………………………………………………...……………6
7.Slike varenja ugljenih .hidrata……………………………………….
……………………………7
8.Literatura………………………..……………………………………...8

Varenje ugljenih hidrata

U hrani se nalaze ugljeni hidrati pretežno biljnog porijekla [skrob,celuloza ili
disaharidi], ali iako u manjim količinama,hrana sadrži i ugljene hidrate
životinjskog porijekla [glikogen]. Više od 50% ugljenih hidrata u hrani čini skrob.
Pored toga,hrana može sadržavati i monosaharide [glukozu i fruktozu].
Varenje skroba počinje još u ustima pod uticajem enzima a-amilaze iz pljuvačke,
enzima koji specifično hidrolizuje a glikozidne veze polisaharida.
U ustima djelimično razgrađeni,molekuli skroba dalje se razgrađuju u tankom
crijevu pod uticajem amilaze iz pankreasa.Kako a-amilaza iz pljuvačke i
pankreasnog soka razgrađuje samo a glikozidne veze,ona može potpuno da
hidrolizuje samo jednu komponentu skroba,amilozu.Druga komponenta,razgranate
strukture,amilopektin i njemu strukturno sličan glikogen ne mogu se u potpunosti
razgraditi ovim enzimima.Razgradnja se odvija samo do mjesta grananja,tj.a
glikozidnih veza koje ne mogu da se hidrolizuju.Tako nastaju proizvodi djelimično
razgrađenog skroba,poznati kao dekstrini a glikozidne veze hidrolizuju posebni
enzimi,a glikozidaze.Kao krajnji proizvodi hidrolize skroba i glikogena nastaju
maltoza i glukoza.Maltoza i drugi disaharidi iz hrane razgrađuju se u crijevima pod
uticajem enzima disaharidaza do monosaharida.Za svaki disaharid postoje
specifične disaharidaze.Varenjem hrane oslobađa se više vrsta monosaharida,a
mogu se u crijevnom traktu apsorbovati samo u obliku monomera kao što su
glukoza,galaktoza i fruktoza.Glukoza je najvažniji monosaharid koji se dobija
varenjem.Hranom se unosi i polisaharid celuloza,koju čovjek,jer ne posjeduje
odgovarajuće enzime,ne može da vari.Celuloza prolazi kroz organe za varenje
nepromenjena.

Glikoliza
Iako kao krajnji proizvod varenja ugljenih hidrata iz hrane u crijevnom traktu
nastaje više monosaharida,apsorbuju se samo glukoza,galaktoza i fruktoza.
Međutim,glavni učesnik u metaboličkim reakcijama,kojima se obezbeđuje za
organizam neophodna energija,jeste glukoza.
Glukoza se u ćelijama metabolizuje na više načina procesima u kojima se
odigravaju reakcije oksidacije.Ova se oksidacija ne odigrava u jednoj hemijskoj
reakciji već postepeno nizom reakcija u kojima učestvuje veliki broj enzima.
Cjelokupan proces koji vodi do razlaganja glukoze i oslobađanja enerije može biti
podijeljen u dva dijela.Prvi deo se odvija bez učešća kiseonika,anaerobno,a za
drugi,aerobni deo,potrebno je prisustvo ovoga gasa.

Ugljeni hidrati
Ugljeni hidrati su jedini sastojak hrane čije varenje započinje već u usnoj duplji.
Najobimniji polisaharidi hrane, polisaharidi glikogen i skrob se za vrijeme
žvakanja natope pljuvačkom, a α-amilaza pljuvačke (ptijalin) djeluje odmah na
njih i razlaže neke od α 1-4 glikozidnih veza. Ovo početno varenje dejstvom α-
amilaze ima za rezultat stvaranje smješe raznih manjih molekula razgranatih
oligosaharida. Varenje ugljenih hidrata privremeno prestaje u želucu, jer visoka
kisjelost želudačnog soka inaktiviše pljuvačnu α-amilazu, ali varenje u usnoj duplji
je veoma brzo tako da je do dolaska hrane u želudac skoro potpuno završeno.

U dodiru sa amilazom iz pljuvačke i amilazom iz pankreasnog soka, pri pH

sredine od oko 6,8 i u prisustvu jona hlora, α 1-4 glikozidne veze u skrobu se
hidrolitički razrešuju i, preko niza graničnih dekstrinskih tijela, konačno se
oslobađa maltoza. Pored α 1-4 glikozidnih veza, u skrobu na mestu grananja
ozidskih nizova postoje i α 1-6 glikozidne veze, koje takođe razrešuje amilaza kao
sistem enzima.Ozidske veze disaharida maltoze, saharoze i laktoze razgrađuju tri
ozidaze (enzimi): α-glukozidaza, β-fruktozidaza i β-galaktozidaza.
Kada kisjeli sadržaj želuca stigne u tanko crijevo, on biva neutralisan
bikarbonatima izlučenim iz pankreasa. Sada pankreasna α-amilaza nastavlja proces
varenja skroba i glikogena u crijevima. Završni deo ovog procesa dešava se na
površini sluzokože gornjeg jejunuma i on uključuje djelovanje više disaharidaza i
oligosaharidaza. Ovi enzimi kao što su izomaltaza, glukoamilaza, laktaza,
saharidaza, se luče od strane ćelija crijevnog epitela, ali ostaju vezane za četkastu
membranu njihove lumenske površine. Razumljivo je da će intenzivna razgradnja
ozida početi tek u duodenumu, jer pomenuti enzimi imaju optimalni pH u
neutralnom intervalu. Amilaza pljuvačnih žlijezda,djeluje, ali samo dok se hrana
nalazi u ustima, što je vremenski vrlo kratko. U želucu, u kisjeloj sredini, njeno
djelovanje prestaje.

Vrste ugljenih hidrata

Glavne vrste ugljenih hidrata su šećeri, skrob i dijetalna vlakna. Kada se
odgovara na pitanje kako se ugljeni hidrati vare, važno je napomenuti da tijelo
zapravo ne probavlja sve vrste ovih jedinjenja.

Ljudski organizam u potpunosti vari šećere i skrob. Kada se dva ugljena hidrata
apsorbuju, oni troše 4 kalorije energije po gramu ugljenih hidrata. Međutim,
ljudskom tijelu nedostaju potrebni enzimi za varenje dijetalnih vlakana. Shodno
tome, vlakna se izlučuju iz organizma u velikim količinama.

Proces varenja ugljenih hidrata

Varenje ugljenih hidrata se odvija u različitim djelovima tijela. U nastavku je

prikazana analiza aktivnosti u različitim djelovima tijela, kao i enzima ili kisjelina
koje svaki od tih djelova oslobađa.

1. Usta

Proces varenja počinje u ustima gde pljuvačka koja nastaje iz pljuvačnih žlezda
vlaži hranu. Dok žvaćemo hranu i sitnimo je na manje komade, pljuvačne žlezde
oslobađaju enzim amilazu. Ovaj enzim zaslužan je za razgradnju polisaharida u
ugljenim hidratima.

2. Želudac

Ugljeni hidrati se gutaju u sitnim komadima pomešanim sa enzimom amilazom.

Ova smješa se naziva himus i ona prolazi kroz jednjak u želudac. Ovaj važni
ljudski organ oslobađa kisjelinu koja dalje nije u stanju da svari himus, ali ubija
sve bakterije u toj hrani. Osim toga, kisjelina zaustavlja funkciju enzima amilaze,
koja je do tog momenta bila aktivna.
3. Crijeva

Pankreas oslobađa svoj enzim u tankom crijevu, koji saharide u ugljenim

hidratima razgrađuje u disaharide. Disaharidi su šećeri koji imaju ovakvo ime jer
su sastavljeni od dva molekula. Saharoza je jedan od najpoznatijih primjera
šećera koji ima dva molekula. Ostali enzimi u tankom crijevu su laktaza,
saharaza i maltaza. Ovi enzimi razlažu disaharide na prostije šećere, odnosno u
monosaharide. Glukoza je jedan od najpoznatijih monosaharida, tj. šećera
izgrađenih od jednog molekula.

U izveštaju ogranka UN zaduženog za hranu i poljoprivredu navodi se da se

varenje rafinisanih ugljenih hidrata kao što su šećer i pšenično brašno dešava
brzo. Varenje ovih ugljenih hidrata se dešava u gornjem kraju tankog crijeva, dok
se varenje složenih ugljenih hidrata, kao što su cijela zrna (tzv. whole grain),
javlja se u donjem kraju tankog crijeva u blizini ileuma. Ileum i tanko crijevo
sadrže rese, prstaste izbočine koje apsorbuju probavljive namjernice. Ove
izbočine variraju u zavisnosti od toga da li su ugljeni hidrati iz hrane rafinisani ili
su cijelog zrna.

4. Jetra

Jetra skladišti monosaharide kao gorivo za tijelo. Transporter heksoze zavisan

od natrijuma je molekul koji pomjera pojedinačni molekul glukoze i natrijumove
jone u epitelne ćelije tankog crijeva. Natrijum se razmenjuje sa kalijumom u
krvotoku dok transporter glukoze pomera glukozu u ćelijama u krvotok. Ova
glukoza se skladišti u jetri i oslobađa kada je organizmu potrebna energija za
obavljanje svojih funkcija.

5. Veliko (debelo) crijevo

Kao što je ranije rečeno, tijelo probavlja i apsorbuje sve ugljene hidrate osim
dijetalnih vlakana i nekih rezistentnih skrobova. Bakterije koje se nalaze u
debelom crijevu oslobađaju enzime koji razbijaju neprobavljive ugljene hidrate.
Ovaj proces varenja u kolonu proizvodi kratkolančane masne kisjeline i gasove.
Bakterije u debelom crijevu konzumiraju neke od masnih kisjelina za energiju i
rast, dok se neke uklanjaju iz organizma izmetom. Ostale masne kisjeline se
apsorbuju u ćelijama debelog crijeva (kolona) i mala količina se prenosi u jetru.
Dijetalna vlakna se laganije vare u gastrointestinalnom traktu u odnosu na šećere
i skrob. Dakle, konzumiranje dijetalnih vlakana dovodi do sporog i blagog porasta
glukoze u krvi, što je izvrsno za zdravlje čovjeka.
Literatura:

https://www.bastabalkana.com/2019/03/varenje-ugljenih-hidrata-kako-se-u-
organizmu-vrsi-probava-secera/
roduzizivot.com/metabolizam-ugljenih-hidrata/
Dr Vidosava Đurđić – Medicinska biohemija za IV razred medicinske,veterinarske
i srednje škole u djelatnosti ličnih usluga.
Zavod za udžbenike Beograd