3

ARALING PANLIPUNAN
Mga Gawaing Pampagkatuto
Ikatlong Kwarter - Linggo 2
Ang Kaugnayan ng Heograpiya sa
Pagbuo at Paghubog ng Uri ng
Pamumuhay ng mga Lalawigan at
Rehiyon

Pangalan: ____________________________________________________________

Baitang at Seksiyon: ________________________________________________

Paaralan: _________________________________________________________
Araling Panlipunan – Ikatlong Baitang
Pangalawang Gawaing Pampagkatuto
Ikatlong Kwarter – Linggo 2: Ang kaugnayan ng heograpiya sa pagbuo at paghubog ng
uri ng pamumuhay ng mga lalawigan at rehiyon.

Batas Republika 8293, Seksiyon 176 naga ingon nga dili mahimong makaangkon og
katungod sa copyright sa bisan unsa nga tagsulat ang gobyerno sa Pilipinas. Bisan pa man,
kinahanglan una ang pagtugot sa ahensya sa gobyerno nga nagpatuman sa tagsulat kung kini
mahimong pagkakitaan. Apil sa mga pwede nga buhaton sa maong ahensya ang pagtakda sa
mahimong bayad.

Ang mga tagsulat sa (istorya, basahon, balak, kanta, hulagway, ngalan sa produkto o
brand name, tatak o trademark, salida sa telebisiyon, pelikula, atbp.) nga ginamit niini nga
Learning Activity Sheet nagpanag-iya sa copyright nianang mga gihisgutan. Paningkamutan
nga matultulan sila para makuha ang ilang pagtugot sa paggamit sa mao nga mga materyales.
Wala giangkon sa mga nagmantala ug sa nagsulat ang katungod isip tag-iya niini. Ang unsa
man nga gamit gawas niining Learning Activity Sheet, kinahanglan ang pagtugot gikan sa
orihinal nga Tagsulat.

Published by the Department of Education

Secretary Leonor Magtolis Briones
Undersecretary Diosdado M. San Antonio
Mga Nagmugna sa Learning Activity Sheet

Tagsulat: Froilan M. Limbaga

Editor: Tito Benedict R. Suyo, Arnulfo M. Girasol, Glenda T. Catacutan,
Ria Omania, John Sedrick Tabio
Tagasuri: Arnulfo M. Girasol, Tito Benedict R. Suyo, Glenda T. Catacutan,
Ria Omania, John Sedrick Tabio
Nagdibuho: Nellen B. Coronado
Tagalapat: Roanna Angelica Castor Tubog

Tagadumala: Ma. Theresa V. Avanzado, CESO VI – SDS

Edmark Ian L. Cabio, Ed. D., CESE – ASDS
Milagros S. Mananquil – Chief CID
Milagros G. Suyo – Chief SGOD
Glenda T. Catacutan – EPS, LRMDS
Arnulfo M Girasol – EsP/ADM Coordinator
Tito Benedict R. Suyo, Ed. D. – EPS, AP

Printed in the Philippines by Department of Education – Tanjay City Division, Region VII
Office Address: Barangay 9, Tanjay City, Negros Oriental, Philippines
Telefax: 415 9360
E-mail Address: depedtanjaycity@yahoo.com

ii
 Pangalawang Gawaing Pampagkatuto

Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto: Naipaliliwanag ang

kaugnayan ng heograpiya sa pagbuo at paghubog ng uri ng pamumuhay ng mga
lalawigan at rehiyon.

Code: (AP3PKR-IIIa-2)
Layunin: Naipasabot ang relasyon sa heograpiya sa paghulma ug
pagporma sa klase sa panginabuhi sa mga lalawigan ug
rehiyon

Paksang Aralin: “Kaugnayan ng Heograpiya sa Pagbuo at Paghubog ng

Uri ng Pamumuhay ng mga Lalawigan at Rehiyon”

Unsa ang heograpiya?

Unsa ang relasyon sa heograpiya ug ang panginabuhi sa mga tawo sa
usa ka lugar?
Ang heograpiya mao ang pagtuon sa pisikal nga kinaiyahan sa usa ka lugar
ug ang interaksyon sa mga tawo sa palibot.
Ang matag lalawigan og rehiyon adunay managsama ug managlahi nga
heograpiya kina gipakita pinaagi sa mga kalihokan og panginabuhi sa mga tawo
nga nagpuyo dinhi.
Naporma og nahulma ang klase sa pamuyo o panginabuhi sa usa ka lugar
tungod sa kalainan sa lokasyon og klima dinhi. Pananglitan, ang tubo, mais
humay, lubi, saging ug kape kasagaran nga pananom ug panginabuhi dinhi sa
tunga-tunga nga bahin sa kabisay-an tungod kay nabahin ang ting-init ug ting-
ulan sa tibuok tuig.
Panginabuhi usab ang pagpangisda sa lugar nga adunay gapalibot nga mga
kadagatan apan kon ting-ulan ug tingbagyo, mohinay ang pangisda sa uban nga
mga lalawigan sama sa Amihanang Cebu sa Samar ug sa Leyte tungod kay duol
man sila sa Pacific Ocean diin kasagaran nagagikan ang mga bagyo. Ang ingon
ani nga tempo walay pangisda mao nga ang mga tawo mananom ug mananggot
o mangita ug lain nga kapanginabuhian.

1
 Ang mga nahimutang sa siyudad ug sentro sa ilang lalawigan, padayon
lang sa pagtrabaho sa mga kompanya ug mga establisamento nga ilang
gipangempleyohan.
Ang nahimotang sa mga bukid-bukid o tag-as nga lugar pagpananom og
pagpamuhi ug mga kahayopan sama sa baka, kalabaw, kanding, manok, baboy
ug uban pa, tungod kay adunay lapad nga yuta ug haom sa klima ang pagpananom
ug pagpamuhi dinhi.
Ang mga paninina ihaom usab sa klase sa klima sa ilang lugar. Kon ting-
init nipis ug luag nga mga sinina ang isul-ob samtang baga ang isuot kon ting-
ulan haron dili matugnawan.
Tungod niini nga mga rason, masulti jud nga ang lokasyon ug klima sa usa
ka lugar makaimpluwensiya sa klase sa pamuyo o panginabuhi sa mga tawo.

I. Pangkalahatang Panuto:
Basaha, sabta ug maayo ug tubaga ang mga buluhaton

II. Mga Gawaing Pampagkatuto

Panudlo: Basaha ug sabta ang kada pangutana. Lingini ang letra sa insaktong
tubag niini.

1. Ang atong lalawigan og rehiyon adunay duwa ka panahon.

A. Ting-ulan ug ting-init C. Bugnaw ug ting-ulan
B. Heograpiya D. Ting-init

2. Ang tawag sa pagtuon sa pisikal nga kinaiyahan sa usa ka lugar ug ang

interaksyon sa mga tawo sa palibot.
A. Heograpiya C. Teknolohiya
B. Kultura D. Pagtuo

3. Ang mga nahimutang sa siyudad ug sentro sa ilang lalawigan ang

panginabuhian mao ang.
A. Pagpananom C. Pagpangempleyo
B. Pagpangisda D. Pagpananggot

2
 4. Unsa ang panginabuhi sa mga nanimuyo sa bukid-bukid o taas nga
lugar.
A. Pagpananom C. Pagpangempleyo
B. Pagpangisda D. Pagpananggot

5. Naporma og nahulma ang klase sa pamuyo o panginabuhi sa usa ka

lugar tungod sa kalainan sa _______.
A. Sinina C. Panarbaho
B. Pagkaon D. lokasyon og klima

Panudlo: Kompletoha ang diagram sa ubos nga bahin.

3
Panudlo: Lantawa ang mga hulagway sa kolum A ihatag ang insaktong
deskripsyon ug impormasyon niini sa kolum B.

A B
1.

2.

3.

4.

4
Panudlo: Basaha ug sabta ang matag pahayag. Idibuho ang thumbs up kon
ang pahayag husto ug thumbs down kon ang pahayag dili husto.

1. Naporma og nahulma ang klase sa pamuyo o panginabuhi sa usa ka

lugar tungod sa kalainan sa lokasyon og klima dinhi.
2. Ang nahimotang sa mga bukid-bukid o tag-as nga lugar pagpananom
og pagpamuhi ang kasagaran sa ilang pangabuhi.
3. Ang rehiyon VII gilangkuban og lima ka lalawigan.
4. Ang mga nahimutang sa siyudad ug sentro sa ilang lalawigan
pagtanom ang nag una nga pamuyo.
5. Pangisda ang nag-unang pamuyo sa lugar nga duol sa dagat.

Panudlo: Basaha ug kompletoha ang kada bakanti, pilia ang tubag sa sulod sa
kahon.

lokasyon og klima bukid-bukid o tag-as

kompanya ug establisamento makaimpluwensiya
pagpangisda Heograpiya

Ang 1 mao ang pagtuon sa pisikal nga kinaiyahan sa usa ka

lugar, tungod niini naporma og nahulma ang klase sa pamuyo o panginabuhi
dinhi. Ang kalainan sa 2 mao ang rason sa lahi-lahing pangabuhi
sama sa 3 ang panginabuhi sa lugar nga adunay gapalibot nga
mga kadagatan , ang nahimotang usab sa mga 4 nga lugar
pagpananom og pagpamuhi ug mga kahayopan tungod kay adunay lapad nga
yuta ug haom sa klima ang pagpananom ug pagpamuhi dinhi. Ang mga
nahimutang sa siyudad ug sentro sa ilang lalawigan pagtrabaho sa mga
5 ang ilang pangabuhi.
Tungod niini nga mga rason, masulti jud nga ang lokasyon ug klima sa usa
ka lugar 6 sa klase sa pamuyo o panginabuhi sa mga tawo.

5
III. Akong Repleksiyon: Kumpletoha ang pahayag sa ubos.
Ang akong nakat-unan sa aralin mao ___________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

6
 IV. Susi sa Pagwawasto:

Buhaton 1 Buhaton 3 Buhaton 4 Buhaton 5

1. A Lain lain ang 1. Heograpiya

1.
2. A tubag sa mga 2. Lokasyon og klima
2. 3. Pagpangisda
3. A bata
4. A 3. 4. Bukid-bukid o tag-as
5. A 5. Kompanya ug establisamento
4.
6. Makaimpluwensiya
5.

Buhaton 2

IV. Sunggunian:

Manalo, Thea Joy G., Capunitan, Charity A., Galarosa, Walter F., at
Sampang, Rodel C. (2015) Araling Panlipunan 3, kagamitan ng Magaaral,
pahina 278-284.
https://ssl.c.photoshelter.com/img-get/I0000YmzrNxDJ99o/s/850/850/002-
Philippines-1999.jpg
http://travelauthenticphilippines.com/wp
content/uploads/negros_oriental_4_philippines.jpg
https://ssl.c.photoshelter.com/img-get/I0000kSZYGzDH4AI/s/850/850/024-
Philippines-1999.jpg
http://travelauthenticphilippines.com/wp-
content/uploads/negros_occidental_4_philippines.jpg

https://tse4.mm.bing.net/th?id=OIP.Hkc5_hU_E7XzUpGi5NM4gwHaE4&pid=
Api&P=0&w=2 69&h=178

https://tse2.mm.bing.net/th?id=OIP.v5ENqrbve_ZZcMcpu4DEOgHaFj&pid=
Api&P=0&w=214&h=162
https://live.staticflickr.com/7863/32183266557_eba493bd51_b.jpg

https://www.fairresearchcenter.com/Image/home%20page%20slide%20sho
w/c.JPG
https://tse1.mm.bing.net/th?id=OIP.NzJY1v4w-
pNLErYuSabNAwHaD4&pid=Api&rs=1&c=1&qlt= 95&w=214&h=112
7