Aralin 1

Mga batayang kaalaman

sa wika/konseptong pangwika

Kahulugan ng Wika mula sa mga eksperto:

ayon kay "Henry Gleason" And wika ay
masistemang balangkas na sinasalitang tunog na
pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura.
Sa aklat nina "Bernales" et al. (2002) and wika ay
proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng
mensahe sa pamamagitan ng simbolikong cues na
maaring berbal o di-berbal.
MANGAHIS et al.(2005) ang wika ay ginagamit sa
pakikipagtalastasan,midyum na ginagamit sa maayos
na paghahatid at pagtanggap ng mensahe.
Diksiyonaryo ang wika ay Sistema ng komunikasyon
ng mga tao sa pamamagitan ng mga pasulat o
pasalitang simbolo.

Ayon sa edukador na sina "Pamela C. Constantino" at

"Galileo S. Zafra (2000) "Ang wika ay isang kalipunan
ng mga salita at ang pamamaraan ng pagsasama-
sama ng mga tao para magkaunawaan o makapag
usap ang isang grupo ng mga tao."
Binanggit na si Pambansang Alagad ng sining sa
Literatura na si Beinvenido Lumbrera (2007) na
parang hininga ang wika. Gumagamit tayo ng wika
upang kamitin ang panggangailangan natin.
Alfonso O. Santiago (2003) "Wika and sumasalamin
sa mga mithiin, pangarap, damdamin, kaisipan o
saloobin, pilosopiya at mga kaugalian ng tao sa
lipunan.

Mula sa mga
ng nabanggit na
dalubhasa tungkol sa wika,
mapapatotohanan na sadyang
mahalaga ang wika at kakabit
na ito ng pakikipag ugnayan
ng tao sa kaniyang kapuwa tao
at bawat bansa sa daigdig.
*Isa isahin natin ang kahalagahan ng wika.

Mga kahalagahan ng wika:

-Instrumento ng Komunikasyon
-Nagpapanatili,Nagpapayabong at
Nagpapalaganap ng kultura ng bawat
grupo ng tao:
-Malaya at may soberanya
-Nagsisilbing tagapag ingat at tagapagpalaganap
ng mga karunungan at kaalaman.
-Lingua franca: tulay para magkaunawaan
ang ibat ibang grupo ng taong may kani
kaniyang wikang ginagamit.

Kalikasan/Katangian ng Wika
1.May masistemang balangkas: Ang wika ay binubuo ng tunog
o ponema nakakalikha ng isang salita kapag ito ay
pinagsama sama.
2.Arbitraryo: Pinagkakasunduan ang anumang wikang gagamitin
pamumuhay.
3.Dinamiko: Sumasabay sa panahon ang pagbabago ng wika.

Namamatay ang wika kapag hindi nakakasabay

sa pagbabago ng panahon o kapag hindi tumatanggap
ng mga pagbabago. Nagbabago ang anyo, gamit at
kahulugan ng mga salita ayon sa takbo ng panahon at
sa mga taong gumagamit nito. Dahil nagbabago ang
wika, may mga salitang namamatay o hindi na
ginagamit sa paglipas ng panahon, at may
nadaragdag o naisisilang namang mga bagong salita sa
bokabularyo.

Katulad ng salitang "hataw" na

nanganghulugan "pagpalo".Ngayon may dagdag
na itong kahulugan sa pangungusap

Sa pangungusap na ito, ang "humataw" ay

may dagdag na kahulugan na pagiging mabili o
nagustuhan ng marami kaya kumita ng malaki.
May mga salitang hindi na naririnig na
panahon ngayon, katulad ng sosyal

Gayundin, hindi dahil mas

mayaman, malakas, at mas
maunlad ang isang bansa

-Namamatay dahil sa pagbabago ng generasyon

dahil nakakalimutan na ung mga dating henerasyon
na salita.
_______________________________________________________________________________
Aralin- Konsepto ng Wika
(part 2)
Wikang pambansa
Wikang panturo
Wikang opisyal
Bilinggwalismo Multilinggwalismo

Wikang pambansa
Filipino ang pambansang wika ng pilipinas at may
kontitusyonal na batayan ang pagiging pambansang wika ng
Filipino. Sa unang bahagi ng (Artikulo XIV,sek.6,Kontitusyon
filipino).Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at
payamin sa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba
pang mga wika."

Bilang pambansang wika,Filipino ang sumisimbola

sa ating pambansang pagkakakinlanlan.Sinasalamin nito
ang ating (kalinangan at kultura), gayundin ang ating
damdamin bilang mga filipino. Ang wikang filipino ang
(nagbabandila sa mundo) na hindi tayo alipin ng alinmang
bansa at hindi tayo nakikigamit ng wikang dayuhan. Ang
wikang pambansa ang (sumasagisag sa ating kalayaan).
Pambansang wika ang (nagdadala ng pagkakaisa at pagbubuklod).
mahalagang pagyamanin at pahalagahan ang ating pambansang wika,
ang isa sa mga natatanging (pamana ng ating mga ninuno) at
(nagsisilbing yaman ng ating lahi).

Malimit na hinihirang na wikang

pambansan ang sinasalita ng dominante at o
pinakamaraming pangkat. Maaring maging
dominante ang wika ng isang pangkat na
gumaganap ng pangunahing tungkulin sa
kasanayan ng paglaya ng bansa. Maari ding
maging dominante ang wikang sa pook na
sentro ng komersiyo, edukasyon, kultura, at
gawain pampolitika.

Wikang Panturo
Bukod sa pagiging pambansang wika ng
pilipinas, iniaatas din ng (Konstitusyon ng 1987
ang paggamit ng Filipino bilang wikang panturo.) Sa
ikalawang bahagi ng (Artikulo XIV,Sek.6) nakasaad na,
"Alinsunod sa tadhana ng batas at sang ayon sa
nararapat na maaring ipasiya ng Kongreso, dapat
magsasagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang
ibunsod at puspisamg itaguyod ang paggamit ng
Filipino bilang midyum na opisyal na komunikasyon at
bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang edukasyon."

Nagsimulang ipagamit ang Wikag Pambansa

bilang wikang panturo sa panahong Komonwelt at para
sa edukasyon ng mga magiging guro ng Wikang
Pambansa. Bago pa sumiklab ang ikalawang digmaang
pandaigdig ay may mga guro na nagtuturo ng Wikang
Pambansa.
Sa isang sirkular noong Mayo,3 1940, iniatas ng
kawanihan ng edukasyon ang pagtuturo ng Wikang
Pambansa bilang regular na asignatura sa Ikaapat na
taon ng Paaralang Sekondarya. Pagkaraan ng digmaan,
unti unting binuksan ang mga asignatura sa elementarya
at sekondarya na nagtuturo ng wika at panitikan na
gumagamit ng Wikang Pambansa bilang Wikang Panturo.

Opisyal na Wika
Tinatawag na opisyal na wika ang
isang wika na binibigyan ng natataging
pagkilala sa kontitusyon bilang wikang
gagamitin sa mga opisyal na transaksyon ng
pamahalaan. May dalawang opisyal na wika
ang pilipinas ang (Filipino) at (Ingles).
(Ayon sa artikulo IV, Sek.7,) ang wikang opisyal
ng Pilipinas ay (Filipino at Ingles,) at hanggat
walang itinatadhana ang batas.
Bilang opisyal na wika, may tiyak na
magkahiwalay na gamit ang Filipino at Ingles.

Gagamitin ang Filipino bilang opisyal na wika sa

pag akda ng mga batas at mga dokumento ng
pamahalaan. Ito rin ang wikang gagamitin sa mga
talakay at diskurso sa loob ng bansa, halimbawa, sa
mga talumpati ng pangulo, mga deliberasyon sa
kongreso at senado, pagtuturo sa mga paaralan mga
paglilitis sa korte, at iba pa. Mahalaga ang paggamit ng
Filipino sa mga talumpati ng pangulo upang
maunawaan ng mamamayan ang mahalagang usapin ng
bansa. Gumaganap din bilang Lingua franca o tulay ng
konmunikasyon sa bansa. Kung ang dalawang taong naguusap
ay magkaiba ng kulturang pinanggaligan.

Samantala, gagamitin naman ang

ingles bilang isa pang opisyal na wika ng
Pilipinas, sa pakikipag-usap sa mga
banyagang nasa Pilipinas at sa
pakikipagkomunikasyon sa ibat ibang
bansa sa daigdig. Ingles ang itinuturing na
lingua franca ng daigdig. Ito ang
ginagamit ng mga tao mula sa ibat ibang
bansa para mag usap at magkaunawaan.

Bilingguwalismo at Multilinggiwalismo
ang (bilingguwalismo) ay tumutukoy sa
dalawang wika. Isang pananaw sa pagiging
bilingguwal ng isang tao kung nakakapagsalita
siya ng dalawang wika na may pantay pantay na
kahusayan. Bilang patakarang pang edukasyon sa
Pilipinas, nangangahulugan ito ng paggamit ng
Ingles at Filipino bilang panturo sa ibat ibang
magkahiwalay na asignatura. Ingles
Matematika Siyensya, Filipino Agham
Panlipunan at iba pang kaugnay na larangan.

Multilinggwalismo
may kasanayan na makapagsalita na
mahigit sa dalawang wika. Kasalukuyan multilinggwalismo
pinaiiral na patakarang pangwika sa edukasyon.Ang
pagpapatupad ng mother tongue based multilingual education
ay nangangahulugan ng paggamit ng unang wika ng mga
studyante sa isang partikular na lugar.
Halimbawa: Sa Ilokos, Ilokano ang wikang panturo mula
kindergarten hanggang ikatlong baitang. Ituturo naman ang
Filipino at wikang Ingles pagtuntong nila ng ikaapat na baitang
pataas.
Ipinapatupad ang ganitong pagbabago sa wikang panturo
dahil napatunayan ng maraming pag aaral na mas madaling
matuto ang mga bata kapag ang unang wika nila ang ginamit na
panturo.
_______________________________________________________________________________
Yunit 1- Konseptong Pangwika
Part 3

Register/Barayti ng wika
Homogenous
Heterogenous

Register ng Wika
Sa isang akademikong pagbasa,
madalas tayong nakakatagpo ng mga
salitang biglang naiiba ang kahulugan o
hindi akma ang pagkagamit dahil sa
kahulugang taglay nito. Dapat nating
tandaan na maraming salita ang
nagkakaiba iba ang kahulugan ayon sa
larangang pinaggagamitan.Natutukoy
lamang ang kahulugan nito kung
malalaman ang laranggang pinaggamitan
nito.
-Isang salita pero maraming ibigsabihin

Ang isang salita o termino ay

maaring magkaroon ng ibat ibang
kahulugan ayon sa larangan o disiplinang
pinaggagamitan nito.(Register) ang
tawag sa ganitong uri ng termino.
Halimbawa: sa salitang (Register)
-isang opisyal na listahan ng mga
pangalan,kapanganakan,pagpapakasal
at kamatayan.
-isang opisyal na listahan sa isang hotel
-pagpapatala ng isang sulat sa post
office
-pagpapatala ng pangalan sa halalan
-pagpasok ng mga mensahe sa isipan

Bawat propesyon ay may register o

mga espesyalisadong salita ginagamit. Iba
ang register na wika ng guro sa abogado. Iba rin
ang sa inhenyero, computer programmer, game
nars at doktor ay pareho ang register ng wika
sapagkat iisa ang kanilang propesyon o
larangan -medesina.
Hindi lamang ginagamit ang register
sa isang partikular o tiyak na larangan kundi sa
ibat ibang larangan o disiplina rin.

Halimbawa Tawag sa binibigyan

Propesyon o ng Serbisyo
Larangan

Guro Estudyante
Doktor at Nars Pasyente
Abogado Kliyente
Pari Parokyano
Tindero/Tindera Suki
Drayber/Konduktor Pasahero
Artista Tagahanga

Ibat ibang Barayti ng Wika

Batay sa isinagawang pag aaral ng
mga lingguwistika, ang barayti ng wika ay
ang pagkakaroon ng natataging katagian
na nauugnay sa partikular na uri ng
katagiang sosyo sitwasyonal.Ito rin ang
pagkakaiba iba sa uri ng wika na ginagamit
ng mga tao bansa. Maaring ang
pagkakaiba ay nasa bigkas, tono, uri at anyo
ng salita.

Uri ng Barayti ng Wika

1.Diyalekto- Nakikita ito kaugnay ng
pinanggagalingan lugar ng tagapagsalita
sa isa tatlong dimension na lugar,panahon
at katayuang sosyal.

Halimbawa:Lugar
Tagalog-Bulakan
Tagalog-Batangas
Tagalog-Laguna
(Panahon) Lumang Filipino, makabagong
filipino.
(Katayuang Sosyal) Kinabibilangan antas
sa lipunan.

2.Idyolek- Isang barayti kaugnay ng

personal na kakanyahan ng tagapagsalita
o wikang ginagamit ng partikular na
indibidwal. Tanda ng idyolek ang madalas
na paggamit ng partikular na bokabularyo.
Maaring magbago ang idyolek sa paglipas ng
panahon.Sanhi ito ng adapsiyon ng
bagong pagbaybay at natutuhang bokabularyo.
Maituturing naman na permanente ng matatawag
ang idyolek ng isang taong may sapat na
gulang.
-Barayti ng wika na madalas ng paggamit ng vocubolaryo

3.Estilo- Barayti ba kaugnay ng relasyon ng

nagsasalita sa kausa. Ang estilo ay maaring
pormal, kolokyal, o personal. Mabibilang dito
ang antas at libel ng wika.
-Barayti ng wika ng paggamit ng style

4.Mode- Barayting kaugnay sa gagamiting

midyum sa pagpapahayag kung ito ay pasalita
o pasulat.
-Barayti ng wika ng pasalita o pasulat

5.Pidgin at Creole- Ang pidgin ay isang barayti

ng wika na napaunlad sa kadahilanang
praktikal, tulad ng mga pangangalakal, sa
mga pangkat ng taong hindi alam ang wika ng
ispiker, mula sa ibang wika ang
pinanggakugan ng maraming salita sa pidgin.
-Maraming wika na pinag sama sama na kinalabasan
ng iisang wika lamang

Nagiging Creole naman ay isang wika

kung ang pidgin ay nadebelop lagpas sa
tungkuling nito bilang wika ng pangangalakal
panlipunan.Di tulad ng Pidgin, may mga
sinusunod na riting alituntuning
panggramatiko.
Halimbawa: Nagsimula bilang pidgin ang
zamboangeno chavacano kinalaunan ay
naging Creole dahil may nabuo itong sariling
gramatika

Ilan pang kaalaman hingil sa

Wika:
Ayon sa mga lingguwista, may
mahigit 5,000 wika na sinasalita sa buong
mundo, Ang Pilipinas ay isa sa mga
bansang binibigyaan ng maraming wika:
di kukulangin sa 180 ang wikang sinasalita
sa Pilipinas.

Sitwasyon Pangwika
Heterogenous- Ito ang sitwasyon
pangwika ng Pilipinas, sa kadahilanang
maraming wika ang umiiral dito at may
mga dayalekto o barayti ang mga wikang
ito.

Homogenous- Ang sitwasyong

pang wika sa isang bansa kung iisa
ang wika sinasalita ng mga
mamamayan dito, Gayunman hindi
naiiwasan ang pagkakaroon ng mga
diyalekto kahit isang wika lamang ang
ginagamit sa isang bansa dahil likas
lamang sa mga tagapagsalita ng
isang wika na magkaroon ng
oagbabago sa bigkas ng mga salita,
at sa pagbubuo ng mga salita at mga
pangungusap. Nagkakaintindihan
parin ang mga taong gumagamit ng
ibat ibang diyalekto ang isang wika.

September 8
Magsuot ng pang buwan ng wika