Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.

Dyosesis ng Malaybalay

Sacred Heart Academy Of Valencia Incorporated

Dagat ki Davao, Valencia City

School: Sacred Heart Academy Of Valencia Incorporated

Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Unang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 1

Paksa: Mga Batayang Kaalaman at Konsepto sa Wika at Komunikasyon

Iba’t Ibang Paniniwala sa Wika

 Ang Filipino Bilang Wikang Pambansa
Mga Konseptong Pangwika

Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
Paksa: Iba’t Ibang Paniniwala sa Wika (pahina 6-11)
Ayon sa mga antropologo, magkasabay na sumibol sa mundo ang wika at lahi. Sinasabing ang wika ng
mga sinaunang tao ay kahalintulad ng mga tunog na ginagamit ng mga hayop. Subalit, sa paglipas ng
panahon, kasabay ng pag-unlad ng kultura ng tao, umunlad din ang kanilang wika. May mga Teorya na
ang nailalathala o nagpasalin-salin sa pamamagitan ng bibig ang maaring gawing batayan sa
pinagmulan ng wika sa daigdig.

Mga Naunang Teorya Hinggil sa Wika

1. Teoryang Dingdong- Ipinalalagay na ang lahat sa kapaligiran ay may sariling tunog na
kumakatawan sa nasabing bagay.
Halimbawa: tunog ng kampana, relo, tren
2. Teoryang Bow-wow- Ang tunog na nililikha ng kalikasan.
Halimbawa: tunog ng kulog, ihip ng hangin, pagbagsak ng alon, kahol ng aso, at tibok ng puso
3. Teoryang Pooh-pooh- tunog mula sa bulalas ng damdamin. Kapag nasaling ang damdaming ito,
nakapagbubulalas siya ng mga salitang kaakibat ng kanyang nararamdaman.
Halimbawa: pagtawa, pag-iyak, pagkabigla, pagtataka, at iba pang bulalas ng damdamin
4. Teoryang Yo-he-ho- Ito naman ang teoryang nagsasabi na ang tao ay bumabanggit ng mga salita
kapag siya ay gumagamit ng pisikal na lakas.
5. Teoryang Ta-ta- Ang tata ay nangangahulugang paalam o goodbye na binibigkas ng dila nang
pataas-pababa katulad din mg pagkampay ng kamay. Sinasabi ng teoryang ito na ang kumpas o
galaw ng kamay ng tao ay ginagawa niya upang magpaalam.
6. Teoryang Ta-ra-ra-ra-boom-de-ay- Ang pagkilos, pagsayaw, pagsigaw, pagbulong ng mga taong
kalahok o gumaganap sa mga ritwal at sinaunang selebrasyon o okasyon ay lumilikha ng mga tunog
at pag-usal ng mga salita na sa kalaunan ay nabibigyan ng kaukulang kahulugan ng mga tao.
Halimbawa: Ang mga okasyong pinaghahanguan ng mga salita ay ang pangingisda, pakikidigma,
pagtatanim, pagpapakasal, pag-aalay, at iba pang katulad ng mga nabanggit.

 Walang makapagsasabi kung ang mga teoryang ito’y totoo o walang batayan, subalit nagiging
mahalaga ang mga ito sa pagtatalakay ng pinagmulan ng mga wika. Sa ganitong paraan nakabubuo tayo
ng mga palagay.

Mga Katangian ng Wika

 Ang wika ay isa sa mahahalagang salik na makatutulong sap ag-unlad ng isang bansa. Ito ay isang
mabisang sandata upang labanan ang kamangmangan at sa halip ay maisulong ang karunugan. Bilang
instrument sa mabisang pagpapahayag, kailangang taglayin ng wika ang sumusunod na katangian:
 Dinamiko ang wika. Patuloy itong nagbabago, dumarami, at naradagdagan.
 May lebel o antas. Ang wika ay maaaring pormal o di pormal.
 Ang wika ay komunikasyon. Sinasalita ang tunay na wika. Dapat nating tandaan na ang wikang pasulat
ay paglalarawan lamang ng wikang sinasalita. Samakatuwid, mahalagang gamitin ang wika sa
pakikipagtalastasan.
 Ang wika malikhain at natatangi. Walang dalawang wikang magkatulad. May kani-kaniyang
katangian ang mga ito na dahilan upang mamukod at maiba sa karamihan.
 Ang wika ay kaugnay ng kultura. Ang iba’t ibang larangan ng sining, paniniwala, kaugalian,
karunungan, at kinagawian ang bumubuo sa kultura. Ang mga taong kabahagi sa isang kultura ay
lumilinang ng isang wikang naaangkop sa kanilang mga pangangailangan sa buhay.
 Ang wika ay gamit sa lahat ng uri ng disiplina o propesyon. May isang particular na wikang
ginagamit sa bawat disiplina o propesyon. Ito ang nagpapalawak sa gamit ng wika upang maging
mabisang instrument sa pagsulong ng isang lahi.

Paksa: Ang Filipino Bilang Wikang Pambansa

 Ang ating bansa ay isang kapuluan kaya hindi nakapagtatakang magkaroon tayo ng iba’t ibang wika at
diyalektong ginagamit.
 Ang Pilipinas ay isang bansang may mga mamamayang gumagamit ng magkakaibang mga wika at
wikain. May walong pangunahing wikang umiiral at ginagamit sa iba’t ibang panig ng kapuluan:
Tagalog, Cebuano, Ilocano, Hiligaynon, Bikol, Waray, Kapampangan, at Pangasinense. Sa ilalim ng
programang Mother-Tongue-Based-Multi-Lingual Education (MTB-MLE) ng Kagawaran ng
Edukasyon, tinutukoy ang 19 na wika upang gamiting midyum sa pagtuturo at bilang isang asignatura
ng mga mag-aaral sa una hanggang ikawalong baitang.
 Ang wika ayon kay Jose Villa Panganiban, leksigrapo at lingguwista, ay paraan ng pagpapahayag ng
damdamin at opinyon sa pamamagitan ng mga salita upang magkaunawaan ang mga tao. Samantala,
ayon naman sa lingguwistang si Henry Gleason, ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang
tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo.
 Maraming nag-aakala na Tagalog din ito. Maging sa ibang bansa, Tagalog din ang opisyal at
pambansang wika na kinikilala at itinuturo ng mga lingguwista at ginagamit sa mga programa sa wika.
 Ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) Board of Commissioners ay nagpalabas ng Resolusyon Blg.
92-1 na naglalahad ng Batayang Deskripsyon ng Filipino. Isinulat ito sa Ingles at isinalin sa Filipino ng
ganito:
“ Ito ang katutubong wika, pasalita at pasulat sa Metro Manila, ang Pambansang Punong Rehiyon, at
sa iba pang sentrong urbsn ds srkipelago, na ginagamit bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong grupo,
Katulad ng alinmang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng
mga panghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di katutubong wika at ebolusyon ng iba’t ibang baryedad ng
wika para sa iba’t ibang sitwasyong sosyal at para sa mga paksa ng talakayan at matalisik na pagpapahayag.”
 Sinusugan naman ito sa Resolusyon Blg. 96-1: Amending the Working Definition of Filipino as Stated
in Resolution 92-1.
”Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng komunikasyon
ng mga etnikng grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang
sa pamamagitan ng panghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di katutubong wika at sa ebolusyon ng iba’t
ibang barayti ng wika para sa iba-ibang sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na may iba’t ibang sanligang
sosyal at para sa mga paksa ng talakayan at iskolarling pagpapahayag.”

Paksa: Mga Konseptong Pangwika (pahina 16-22)

 Para sa mga Pilipino, ang wikang Filipino ay mabisang kasangkapan sa pakikipagkomunikasyon. Ito ang
wikang dinadaluyan ng lahat ng maganda, mabuti, makabayan, at maka-Diyos na kaisipan at saloobin ng
ating lahi.

Konsepto ng mga Wika ng Filipinas

 Ang tinatawag na “mga wika ng Filipinas” ay ang iba’t ibang wikang katutubo na sinasalita sa buong
kapuluan. Hindi tiyak ang bilang ng mga ito, ngunit may nagsasabing 86 at may nagsasabing
 170.Itinuturing ang bawat isa na wika dahil hindi magkakaintindihan ang dalawang tagapagsalita nito na
may magkaibang katutubong wika.

Konsepto ng Wikang Katutubo (Unang Wika)

 Ang itinuturing na “wikang katutubo” ay alinman sa mga wika na kinamulatan ng isang tao na ang mga
magulang ay may angkang katutubo sa Pilipinas. Kabilang sa wikang katutubo ang mga pangunahing
wika gaya ng Tagalog o Waray o ang maliit na gaya ng Higaonon o Ivatan. Ito rin ang tinatawag na
“unang wika” ng isang tao–ang kinagisnan niyang wika sa pamayanang kinalakihan niya.

Konsepto ng Wikang Opisyal

 Ang wikang opisyal ang itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan.
Ibig sabihin, ito ang wika na maaaring gamitin sa anumang uri ng komunikasyon, lalo na sa anyong
nakasulat, sa loob at sa labas ng alinmang sangay o ahensiya ng gobyerno.

Konsepto ng Wikang Panturo

 Ang wikang panturo bilang opisyal na ginagamit sa pormal na edukasyon. Ito ang wikang ginagamit sa
pagtuturo at pag-aaral sa mga eskuwelahan at ang wika sa pagsulat ng mga aklat at kagamitan sa
pagtuturo sa silid-aralan. Ang itinatag na pambansang Sistema ng edukasyon ng mga Amerikano sa
umpisa ng ika-20 siglo aty monolingguwal.

Konspeto ng Wikang Pantulong

 Karaniwang salin ang wikang pantulong ng auxiliary language sa Ingles. Ang auxiliary ay may
pakahulugang “dagdag na tulong o suporta.” Ang wikang pantulong, samakatuwid, ay wika na
ginagamit para sa higit na pagkakaintidihan ng dalawa o mahigit pang pag-uusap.

Konsepto ng Wikang Pambansa

 Ang layunin sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa ang mabilis na pagkakaunanwaan at ang
pagsibol ng damdamin ng pagkakaisa ng mga mamamayan na may iba-ibang wikang katutubo. Katulong
ito ng isang pambansang watawat, pambansang awit, at iba pang pambansang sagisag sa pagtatatag ng
isang pambansang pamahalaan.

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong pangwika (F11PT-Ia-85)
 Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga napakinggan/napanood na sitwasyong pang
komunikasyon sa radyo, talumpati, mga panayam at telebisyon (Halimbawa: Tonight with
Arnold Clavio, State of the Nation, Mareng Winnie,Word of the Lourd
(http://lourddeveyra.blogspot.com) (F11PN-1a-86)

C. Mga Layunin:
 Nauunawaan ang kahalagahan ng wika, pambansang wika at konseptong pangwika;
 Nabibigyang-halaga ang paggamit ng wika;
 Nakagagawa ng sariling katuturan ng Wikang Filipino;
 Nakasusulat ng isang komposisyon na naglalarawan sa wikang kinamulatan;
 Nakasusuri ng isang balita na nasasalamin ang anim na katangian.

D. Malinaw at Detalyadong Panuto

1. Magbabasa ang mga mag-aaral ng aklat ukol sa mga paksang ibinigay sa itaas.
2. Maaaring magsaliksik rin ang mga mag-aaral ng mga impormasyon sa internet tungkol sa wika.
3. Pagkatapos mahinuha ang kahalagahan ng wika, sagutan ang tanong sa baba sa malinis na papel. Ang
pagpapaliwanag ay ninanais na maikli lamang ngunit makabuluhan.
E. Mga Gawain at Pagtatasa
1. Isabuhay Mo (pahina 10)
Bilang isang mag-aaral,sa paanong paraam mo maipapakita ang pagmamahal sa ating wika? Magbigay
ng limang paraang madali mong magagawa.

2.Likhain Mo Pa (pahina 11)

 Pumili ng tatlo sa anim na katangian ng wika. Ipaliwanag ang bawat isa at magbigay ng sariling
halimbawa sa pamamagitan ng paglalapat sa isang sitwasyon. (Sundin ang ibinigay na pormat sa ibaba.)
1. Katangian:
Paliwanag:
Sitwasyon:

3.Tapusin Mo Na (pahina 15)

Manood ng isang talkshow na paborito mong estasyon sa telebisyon. Habang nanonood, magtala ng mga
salitang ginamit dito na di gaanong naunawaan ng mga panauhin o maging ng mga manonood.
Pagkatapos, isulat moa ng sana ay angkop na mga salitang ginamit para maunawaan ng lahat.
Patunayang sadyang mahalaga ang pagkakaroon ng isang tiyak na wikang bubuklod sa lahat ng tao
upang magkaunawaan.

5.Likhain Mo Na (pahina 22)

Sumulat ng isang komposisyong naglalarawan sa iyong wikang kinamulatan o kinagisnan. Isaalang-
alang
mo ang mga katangian ng wikang ito at kung paano ito nakatutulong sa iyo sa pagpapaunlad ng mga
kasanayan mo sa iba’t ibang aspekto ng pakikipagkomunikasyon.

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)

Kalakip nito ay ang pamantayan.

G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration

Mula sa simula hanggang sa huling paksa ay tinatalakay dito ang pagtangkilik ng sariling wika at ang
kahalagahan ng paggamit ng wikang pambansa kung saan ito ay nakakapagbuklod-buklod ng mga tao.
 Excellence/ Industry and Work
Layunin rin dito na makagawa ng makabuluhang komposisyon na may sipag at tiyaga sa paggawa.

H. Mga Sanggunian

 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)
I.Susi sa Pagwawasto
Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Ang pagwawasto ay naaayon sa pamantayang ibinigay.

Inihanda ni: Sinuri ni

CHRISTELL IVY N. CORONADO MARITIS P. CORONADO

Pangalan ng Guro Academic Coordinator

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

MARITA G. OPERIO MA,PM

Punong-Guro
 Petsa:

Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.

Dyosesis ng Malaybalay

Sacred Heart Academy of Valencia Incorporated

Dagat ki Davao, Valencia City

School: Sacred Heart Academy of Valencia Incorporated

Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Unang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 2

Paksa: Mga Batayang Kaalaman at Konsepto sa Wika at Komunikasyon

 Bilingguwalismo at Multilingguwalismo
 Ang Register at Iba’t Ibang Barayti ng Wika
 Ang Hinaharap ng Wikang Filipino

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
Paksa: Bilingguwalismo at Multilingguwalismo
 Ang patakarang bilingguwal ayon sa KWF, ay isang pagpapatupad sa Artikulo XV, seksiyon 2-3 ng
1973 Konstitusyon hinggil sa Pilipino at Ingles bilang mga opisyal na wika ng komunikasyon at
pagtuturo. Ang pangyayaring ito ay ipinagpatuloy sa Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng 1987 Konstitusyon.
 Sa ilalim ng Bilingguwal ng 1974, ang mga asignaturang sa elementarya at sekundarya ay hinati upang
ang isang pangkat ay ituro sa Pilipino at ang isang pangkat ay ituro sa Ingles.
 Iniisa-isa ni Teresita Fortunato (2012), sa kanyang presentasyon ng pape na may pamagat na “ Ang
Wikang Filipino sa Akademya” ang mga tiyak na tunguhin ng edukasyong bilingguwal;
 Pagpapahusay ng pagkatuto sa pamamagitan ng dalawang wika upang matamo ang mas mataas
na uri ng edukasyon gaya ng itinakda ng Konstitusyong 1987;
1. Paglinang at pagpapayabong ng Filipino bilang wikang panliterasi;
2. Paglinang ng Filipino bilang simbolong wika ng pambansang pagkakaisa at identidad;
3. Kultibasyon at elaborasyon ng Filipino bilang wika ng diskors iskolarli, na
nangangahulugan ng patuloy na intelektuwalisasyon nito;
4. Pagpapanatili ng Ingles bilang internasyonal na wika para sa Pilipinas at bilang
eksklusibong wika ng agham at teknolohiya.
 Samantala, ayon kay Nelly Cubar (1982), sa kanyang papel-pananaliksik na “ Ang Bilingguwalismo:
Ilang Aspekto at mga Implikasyon,’ mahalagang tandann ang dalawang masaklaw na uri ng
bilingguwalismo: likas (natural) at pangkapaligiran (environment). Nag-uugat ang likas na
bilingguwalismo sa isang sosyolohikal na pangyayari tulad ng imigrasyon at ang bilingguwalismong
pangkapaligiran sa patakang pampolitika, katulad ng paggamit ng opisyal na wika bilang panturo.

Multilingguwalismo
 Ito ay patakarang pangwika kung saan nakasalig sa paggamit ng pambansang wika at wikang katutubo
bilang pangunahing midyum sa pakikipagkomunikasyon at pagtuturo bagama’t hindi kinalilimutan ang
wikang global bilang mahalagang wikang panlahat.
 Layunin nitong pakinisin at gamitin ang mga wikang katutubo at/o wika ng tahanan (unang wika) bilang
pangunahing wika ng pagkatuto at pagtuturo mula sa una hanggang ikatlong baitang sa elementarya,
susundan ito ng Filipino o ng wikang pambansa bago simulant ang pagtuturo sa wikang Ingles.
Homogenous at Heterogenuos na Wika
 Ang ideya ng pagiging heterogenous ng wika ay kaugnay ng sosyolingguwistikong teroyang ito
dahil sa magkakaibang mga indibidwal at pangkat na namumuhay sa magkakaibang lugar na
tinitirhan, interes, gawain, pinag-aralan, at iba pang aspekto ng pamumuhay. Pinaniniwalaan na sa
 teoryang ito, ang wika ay hindi lamang instrument sa pakikipagkomunikasyon kundi isang
mahalagang instrumento sa pagbuo ng isang sama-samang lakas ng magkakaibang kultural at sosyal
na gawain.
 Samantala, ang ideya ng homogenous ng wika ay nababatay sa kapaligiran ng mga indibidwal o
pangkat na nanininirahan sa iisang pook; pagkakatulad ng interes, paniniwala, at paraan ng
pamumuhay; at pagkakaunawaan gamit ang iisang wika lamang.
Paksa: Ang Register at Iba’t Ibang Barayti ng Wika
 Ayon kay Pamela Constantino (2002), “mahalaga ang pagkakaisa at pagkakaiba. Pagkakaiba tungo sa
Pagkakaisa”. Naniniwala siyang may malaking kinalaman o ugnayan ang wika sa lipunan at ang lipunan
ay isang masining na kultura. Dagdag pa niya “Ang kultura ay hango sa mga tao at ang wika ay
nagpapahayag ng espiritu/kaluluwa ng mga tao na bumubuo sa lipunan/komunidad.” (Constantino, p.10)
 Bilingguwalismo at Multilingguwalismo

Register ng Wika
 Sa isang akademikong pagbasa, madalas tayong nakatatagpo ng mga salitang sa biglang malas ay iba
ang kahulugan o hindi akma ang pagkakagamit dahit dahil sa kahulugang taglay nito.Natutukoy lamang
ang kahulugan nito kung malalaman ang larangang pinaggamitan nito.

Register
 Isang opisyal na listahan ng mga pangalan, kapanganakan, pagpapakasal, kamatayan
 Isang listahan ng mga bisita sa isang hotel (turismo)
 Pagpapatala ng isang sulat sa post office (komunikasyon)
 Pagpapatala ng pangalan sa halalan (politika)
 Pagpasok ng mga mensahe sa utak/pagtanda o pag-alala sa natutuhan (sikolohiya)

Iba’t Ibang Barayti ng Wika

Batay sa isinagawang pag-aaral ng mga lingguwista, ang barayti ng wika ay ang pagkakaroon ng natatanging
katangian na nauugnay sa partikular na uri ng katangiangg sosyo-sitwasyonal. Maaaring ang pagkakaiba ay
nasa bigkas, tono, uri, at anyo ng salita. Nagbigay si John Cafford (1965), sa kanyang aklat na A Linguistic
Theory of Transaction ng dalawang uri ng barayti ng wika.

A. Permanente para sa mga tagapagsalita o tagabasa

Nabibilang dito ang sumusunod:
1. Diyalekto. Nakikita ito kaugnay ng pinanggalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng tagapagsalita
sa isa sa tatlong dimension: Lugar, panahon, at katayuang sosyal.

2. Idyolek. Isang barayti ng kaugnay ng personal na kakanyahan ng tagapagsalita o wikang ginagamit

ng partikular na indibidwal. Tanda ng idyolek ang madalas na paggamit ng partikular na
bokabularyo.Ayon kay Cafford, maituturing namang permanente nang matatawag ang idyolek ng
isang may sapat na gulang.
B. Pansamantala dahil nagbabago kung may pagbabago sa sitwasyon ng pahayag
Mabibilang dito ang sumsunod:
1. Register. Kaugnay ng panlipunang papel na ginagampanan ng tagapagsalita sa oras ng
pagpapahayag.
2. Estilo. Kaugnay ng relasyon ng nagsasalita sa kausap. Ang estilo ay maaaring pormal, kolokyal, o
personal. Mabibilang din ito sa antas o lebel ng wika.
3. Mode. Kaugnay sa gagamiting midyum sa pagpapahayag kung ito’y pasalita o pasulat.

Sa papel ni Nilo Ocampo (2012) na “May Varayti ng Wika,” naging paksa ng kanyang pagtatalakay ang
salin at/o halaw sa aklat ni George Yule (2010) na The Study of Language. Dito, binigyang-diin na ang
pagkakaiba-iba ng wika ay napakahalaga at kinikilalang bahagi ng pang-araw-araw na paggamit ng wika
sa iba’t ibanh komunidad na rehiyonal at panlipunan.
1. Rehiyonal. Ipinaliliwang dito ang papel ng mga aspektong rehiyonal (lugar at espasyo o kapaligiran
ng wika) sa pagkaroon ng pagkakaiba-iba sa wikang ginagamit at kung papaano ito sinasalita.
a. Istandard na Wika. Itinuturing itong ‘wastong’ uri at gamit ng wika– bumubuo sa batayan ng
varayting nakalimbag at wikang panturo.
 b. Punto/Aksent at Diyalekto. Bawat gumagamit ng wika ay may punto o aksent ng pagbigkas na
nagpapakilala sa pinanggalingang rehiyon na nagsasalita. Ang diyalekto naman ay naglalarawan sa
mga sangkap ng grammar at bokabularyo, gayundin ng aspekto ng pagbigkas.
c. Diyalektolohiya. Pag-aaral ng mga diyalekto; pagkilala ng dalawang magkaibang diyalekto sa (1)
magkatulad na wika (kung saan ang mga tagapagsalita ay nagkakaunawaan), at (2) dalawang
magkaibang wika (kung saan ang mga tagapagsalita ay hindi nagkakaunawaan sa isa’t isa).
 Mga Diyalektong Rehiyonal. Ito ay naglalarawan sa mga identipikasyon ng mga
konsistent na katangian ng pananalitang matatagpuan sa isang heograpikong lugar.
 Isoglos at Diyalektong Hanggahan. Ang isogloss umutukoy sa linya sa isang mapa na
kumakatawan sa pagitan ng mga lugar tungkol sa isang partikular na salita
(lingguwistikong aytem). Ang hanggagan ay tumutukoy sa kaibahan ng pananalita a
iba’t ibang lugar kung saan makikita ang pagkakaiba-iba ng gamit ng mga salita.
d. Mga Pidgin at Creole. Ang pidgin ay isang barayti ng isang wika na napaunlad sa kadahilanang
praktikal, tulad ng mga pangangalakal, sa mga pangkat ng mga taong hindi alam ang wika ng iba pa.
Kaya, sinasabing wala itong katutubong ispiker. Nagiging creole naman ang isang wika kung ang pidgin
ay nadedebelop lagpas sa tungkulin nito bilang wika ng pangangalakal at naging unang wika ng isang
pamayanang panlipunan.

2. Panlipunan–Wika, Lipunan, at Kultura

Ipinaliliwanag dito na hindi dahil magkatulad ang kinalakhang lipunan ng dalawang tao ay
parehong-pareho na rin sila ng gamit ng wika. Samakatwid, nagkakaroon pa rin ng pagkakaiba-iba
ang gamit ng wika batay sa pansarili niyang kultura at mula rito ay nadedebelop ang posibleng
barayting pangwika.
a. Mga Panlipunang Diyalekto. Sinusukat naman ang barayti ng wika batay sa panlipunang sector
ng uri, edukasyon, trabaho, edad, kasarian, at iba pa pang panlipunang sukatan.
 Edukasyon, Okupasyon, Uring Panlipunan. Tumutukoy ito sa sosyal na aspekto ng isang
nagsasalita ng wika batay sa paraan ng kanyang edukasyong nakamit at trabaho o
propesyong kinabibilangan.
 Edad at Kasarian. Nakadaragdag kulay rin ang edad at kasarian sa pagpapalawak ng
barayti ng isang wika. Ipinaliliwanag na kahit maraming tao ang kabilang sa isang
pangkat panlipunan, nag-iiba pa rin ang gamit ng mga salita batay sa edad ngg tao at
kasarian.
 Etnikong Kaligiran. Sa pagpapaunlad ng barayti ng wika, Malaki ang kontribusyo ng
mga bagong lipat na tao sa isang lugar. Dahil sa pagkakaroon ng magkaibang etnikong
kaligiran, nagkakaroon din ng paglalahok o pagsasama ng magkaibang wika.

Paksa: Ang Hinaharap ng Wikang Filipino

Ang wika ay instrumento ng tao sa kanyang pakikipagtalastasan sa wika. Maraming lingguwista amg
nagpapalagay na ang wika ng tao ay dumating sandaang libong taon na ang nakalipas (W.F. Bolton). Kung
pagbabatayan ang pahayag ni Gleason (1965), ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na
isinasaayos sa paraang arbitraryo.

Una, Istandardisasyon ng Wikang Filipino

Sa paglilipat ng oral o pasalitang wika tungo sa anyong pasulat, natatamo ang unipormidad o
kodipikasyon ng wika. Napipilit ang dami ng pagkakaiba-iba o paglihis sa tuntuning pangwika. Sa gayon,
nalilinang ang mga norm o pamantayan ng iba’t ibang component kaya napatatag ang pagbigkas, bokabularyo,
at estruktura ng wika.

Pangalawa, Modernisasyon at Leksikal na Elaborasyon ng Wikang Filipino

Sa pagbubukas ng Filipino sa ibang wika (pagsunod sa prinsipyo mg flexibility) ma binabalanse ng
kahigpitan sa pamamagitan ng pagpapanatili sa isa-sa-isang tumbasan ng letra at tunog (pagsunod sa prinsipyo
ng simplisidad at ekonomiya), lalawak ang bilang ng mga salitang Filipino.

Ikatlo, Pangmadlang Literasi

Ang pagbasa ay nagiging natural at awtomatiko sapagkat malinaw ang isa-sa-isang tumbasan ng tunog
at letra sa alpabeto ng wikang Filipino.

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

  Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya (facebook, google, at iba pa) sa pag-unawa sa mga
konseptong pangwika. F11EP-Ic-30
 Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling kaalaman, pananaw, at mga karanasan. F11PD-
Ib-86
 Natutukoy ang iba’t ibang register at barayti ng wika na ginagamit sa iba’t ibang sitwasyon (Halimbawa:
Medisina, Abogasya, Media, Social Media, Enhinyerya, Negosyo, at iba pa) sa pamamagitan ng
pagtatala ng mga terminong ginamit sa mga. F11WG-11c-87

C. Mga Layunin:
 Nakapagsusuri kung paano nakatutulong ang pag-alam ng iba’t ibang wika at paano ito
nakatutulong sa pag-unlad sa sarili;
 Nakapagtatala mula sa pinanood na bidyo ng mga salitang ginamit na nabibilang sa iba’t ibang
barayti ng wika;
 Nakapagbibigay ng halimbawa ng salita sa bawat barayti ng wika;
 Nakasusulat ng isang repleksyon na nakatutulong sa intelektuwalisasyon.

D. Malinaw at Detalyadong Panuto

1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.

E. Mga Gawain at Pagtatasa

1. Tapusin Mo Na
Panoorin ang tig-isang episode ng sumusunod na mga programa sa telebisyon. Habang nanonood,
magtala ng mga salitang ginamit na nabibilang sa iba’t ibang barayti ng wika. Suriin ang mga salitang
ito, pagkatapos, sabihin kung paano nakatulong ang mga ito sa lubusang pag-unawa mo sa nilalaman at
mensahe ng programang pinanood.
a. Imbestigador
b. Tapatan Ni Tonying
c. Jessica Soho
d. Rated K
e. MMK

2. Sagutan ang pahina 35

Barayti ng Wika Halimbawang Salita Kahulugan
Diyalekto 1.
2.
Idyolek 1.
2.
Creole 1.
2.
Estilo 1.
2.
Ayon sa Puntos/Accent 1.
2.

3. Sagutan ang pahina 38

 Isabuhay Mo Na
Paano makatutulong sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino ang mabilis na pag-unlad ng mga
kagamitang panteknolohiya tulad ng kompyuter at smartphone? Gayundin, ang mabilis na
komunikasyon sa pamamagitan ng social media (Twitter, Facebook, at iba pa)?
Sumulat ng iyong sariling repleksiyon hinggil dito.

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)

Kalakip nito ay ang pamantayan.

G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)
 Nationalism and Cultural Integration
Mula sa simula hanggang sa huling paksa ay tinatalakay dito ang pagtangkilik ng sariling wika at ang
kahalagahan ng paggamit ng wikang pambansa kung saan ito ay nakakapagbuklod-buklod ng mga tao.
 Excellence/ Industry and Work
Layunin rin dito na makagawa ng makabuluhang repleksiyon na may sipag at tiyaga sa paggawa.

H. Mga Sanggunian

 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)

I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Ang pagwawasto ay naaayon sa pamantayan na ibinigay.

Inihanda ni: Sinuri ni

CHRISTELL IVY N. CORONADO MARITIS P. CORONADO

Pangalan ng Guro Academic Coordinator

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

MARITA G. OPERIO MA,PM

Punong-Guro

Petsa:
 Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.
Dyosesis ng Malaybalay

San Isidro College

INTEGRATED BASIC EDUCATION
City of Malaybalay

School: San Isidro College

Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Unang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 3

Paksa: Ang Konseptong Pangwika

Ang katuturan at Kahalagahan ng Komunikasyon
Mahahalagang Salik ng Komunikasyon

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
 Itinuturing na isang dakilang tuklas ng tao ang komunikasyon. Nagagawa nitong mapakilos ang tao
upang kanyang mapaunlad ang sariling pamumuhay.
Paksa: Katuturan at Kahalagahan ng Komunikasyon
 Ang komunikasyon ay pagsasalin, paghahatid ng balita, kuro-kuro, mensahe,kaalaman o impormasyon,
damdamin, iniisip o pangangailangan, at ideya mula sa tao patungo sa isang tagatanggap o sa isang
patutunguhan.
 Ang sining ay isang kasanayang nagbibigay sa tao ng pagkakataong maipahayag ang kaniyang
damdamin at maisakatuparan ang anumang naisin sa paraang angkop at karapat-dapat.
 Samakatwid, ang sining ng komunikasyon ay isang kasanayang nagbibigay ng pagkakataon sa tao
upang maipahatid sa kanyang kausap ang anumang kaisipan o damdaming nais niyang ipahatid dito sa
isang paraang mabisa, karapat-dapat, at maganda.

Iba’t Ibang Kahulugan ng Komunikasyon

 Ayon kay Josefina Mangahis et al. (2008) sa aklat na Komunikasyon sa Akademikong Filipino, ang
komunikasyon ay hango sa Latin na communicates na ang ibig sabihin ay “ibinabahagi.”
 Ito ay isang proseso ng paghahatid ng isang mensahe o pagpapalitan ng mga ideya, impormasyon,
karanasan, at mga saloobin ng isang tao sa kanyang kapwa.
 Ang komunikasyon ay isang paarn ng paghahatid nat pagtanggap ng lahat ng uri ng mensahe na
kinasasangkutan ng magkatambal na proseso ng pagsasalita, pakikinig, at pag-unawa.
Ang Komunikasyon Bilang Isang Proseso

Mananalita MENSAHE Tumatanggap

Kasangkapan sa
Paghahatid
  Bago maganap ang komunikasyon, ang mananalita o communicator ay kailangang magkaroon nng
sasabihin, samakatwid, dapat muna siyang dumaan sa proseso ng pag-iisip o ideation. Ito ang pagbuo ng
mensaheng nais na ihatid. Pagkatapos, kailangan isipan ng mananalita kung ano ang gagamitin niya sa
paghahatid– senyas o wika. Sa kasalukuyan, wika ang pinakagamitin sa paghahatid ng anumang uri ng
mensahe. Ito ang pinakamabuti sapagkat maaaring gamitin sa paraang pasulat at pasalita.

Mga Layunin ng Komunikasyon

Ang komunikasyon ay gumaganap ng kanyang tungkulin sa sangkatauhan ayon sa mga sumusunod na mga
layunin.
1. Magbigay ng daan tungo sap ag-uunawaan ng mga tao.
2. Makapagkalat ng tamang impormasyon at kapaki-pakinabang na mga kaalaman.
3. Magbigay-diin o halaga sa mga paksa o isyung dapat mabigyang-pansin, talakayin, at dapat suriin ng
mga mamamayan.
4. Magbukas ng daan sa pagpapahayag ng iba’t ibang kaisipan, damdamin, at saloobin ng mga tao.

Mga Uri ng Komunikasyon

1. Komunikasyong Verbal. Gumagamit ng wika na maaaring pasulat o pasalita. Pasulat ang uri ng
komunikasyong nababasa at pasalita yaong binibigkas at naririnig. Ito ang pinakagamiting uri ng
komunikasyon.
2. Komunikasyobng Extra-Verbal. Gumagamit ng tamang tono o timbre ng boses sa pagsasalita o
pagpapahayag ng kanyang saloobin o damdamin.
3. Komunikasyong Di Verbal. Uri ng komunikasyong hindi gumagamit ng wika, sa halip, kilos at galaw
ng katawan ang ginagamit sa pakikipagtalastasan.
4. Komunikasyong Simboliko. Binubuo ng mga mensaheng naibibigay ng mga bagay na ginagamit na
nakapaglalarawan ng mga nakatagong katangian at personalidad ng isang tao. Ang mga ito ay maaaring
naipapakita sa pamamagitan ng:
a. Kasoutan o damit
b. Alahas/palamuti sa katawan
c. Make-up
d. Kulay na napili

Paksa: Kakayahang Lingguwistiko at Komukatibo

 Kinapapalooban ng dalawang kakayahan ang mabisang komunikasyon:
a. Ang kakayahang lingguwistiko o ang kakayahang makabuo ng pangungusap na may wastong
kayariang pambalarila
b. Ang kakayahang komunikatibo o kakayahang mauunawaan at maganit ang mga pangungusap na
may wastong pambalarilang kayarian sa angkop na panlipunang kapaligiran ayon sa hinihingi ng
sitwasyon.
 Sa dayagram ng lingguwistang si Dell Hymes (1972) na binuo niya sa akronim na SPEAKING,
naipakita ang kakayahang komunikatibo at ang mahahalagang salik na sosyokultural at iba pa na dapat
isaalang-alang.
S Settings Saan nag-uusap?
P Participants Sino ang nag-uusap?
E Ends Ano ang layunin ng pag-uusap?
A Act Sequence Paano ang takbo ng usapan?
K Keys Pormal ba o di pormal?
I Instrumentalities Pasalita ba o pasulat?
N Norms Ano ang paksa ng usapan?
G Genre Nagsasalaysay ba o nakikipagtalo?

 Samantalam, sa tsart naman ni Gordon Wells, isang guro sa wika, ipinakita niya ang ugnayan ng
tungkulin ng komunikasyon (functions) sa gawi ng pagsasalita (speech acts) upang lubusang
maunawaan ang kahulugan ng kakayahang komunikatibo.
 Tungkulin ng Komunikasyon
Pagkontrol sa kilos o gawi
Pagbabahagi ng damdamin
Pagbibigay o pagkuha ng impormasyon
Pagpapanatili sa pakikipagkapwa at pagkakaroon
ng inter-aksiyon sa kapwa
Pangangarap at paglikha
Gawi ng Pagsasalita
Pakikiusap, pag-uutos, pagmumungkahi,
pagpupunyagi, pagtanggi, pagbibigay-babala
Pakikiramay, pagpapahayag,
panlilibak,paninisi,pagsalungat
Pag-uulat, pagpapaliwanag, pagtukoy, pagtatanong,
pagsagot
Pagbati, pagpapakilala, pagbibiro,
pagpapasalamat,paghingi ng paumanhin
Pagkukuwento, pagsasadula, pagsasatao,
paghihinuha

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong pangwika (F11PT-Ia-85)
 Nahihinuha ang layunin ng isang kausap batay sa paggamit ng mga salita at paraan ng
pagsasalita (F11WG-IIf-88)

C. Mga Layunin:
 Nauunawaan ang proseso ng komunikasyon;
 Nabibigyang-halaga ang konseptong komunikasyon;
 Nakabubuo ng pansariling pamantayan sa pakikipagkomunikasyon.
D. Malinaw at Detalyadong Panuto
1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.

E. Mga Gawain at Pagtatasa

1. Isabuhay Mo Na (pahina 44)
Sinasabi na mayroon lamang proseso ng komunikasyon kapag nagkakaunawaan ang dalawa o higit pang
taong nag-uusap. Angkupan ng wastong sago tang sumusunod na mga pahayag upang maipakita ang maayos na
daloy ng komunikasyon.

Pahayag: Ang ganda naman ng suot mo!

Angkop na sagot:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________

Pahayag: Saan baa ng punta mo at bihis na bihis ka?

Angkop na sagot:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________

Pahayag: Paano ba ang pagpunta sa opisina ng inyong punong-guro?

Angkop na sagot:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________

2.Nasa pahina 57
Gumawa o gumuhit ng iyong pansariling modelo ng komunikasyon batay sa mga halimbawa ng modelong
tinalakay sa araling ito. Maaari mong pagsamasamahin ang mga teorya mula sa mga modelong inilahad dito.
Bigyan mo ito ng pangalan at magbigay ka ng isang tiyak na halimbawa na magpapakita ng lahat ng mga
elementong isinama mo sa iyong modelo nina Shannon at Weaver.

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)

G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration

Napapahalagahan ang konsepto ng komunkasyon at ang pagtangkilik ng sariling wika.
 Excellence/ Industry and Work
Layunin rin dito na makagawa ng sariling pamantayan sa pakikipagkomunikasyon na may sipag at
tiyaga sa paggawa.

H. Mga Sanggunian

 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)

I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Inihanda ni: Sinuri ni

USAFFE A. PAÑA DOROTHY L. PORTAL,MAT

Pangalan ng Guro Pangalawang Punong-Gurong Pang-Akademiko

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

PRIMA A. PANCHACALA, MA
Punong-Guro

Petsa:
 Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.
Dyosesis ng Malaybalay

San Isidro College

INTEGRATED BASIC EDUCATION
City of Malaybalay

School: San Isidro College

Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Unang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 4

Paksa: Mga Konseptong Pangkomunikasyon

Modelo ng Komunikasyon

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
 Isang paraan upang maipakita ang mga teorya at simualin sa komunikasyon ang biswal na
representasyon nito sa pamamagitan ng modelo on dayagram. Ginagamit ang modelo o dayagram upang
higit na maipaliwanag at mabigyan ng linaw na proseso ng komunikasyon.
Modelo ni David Berlo (1960)
Ipinakita ni Berlo ang kanyang modelo sa pamamagitan ng dayagram sa SMCR. Tingnan ang ilustrasyon sa
ibaba.
S M C R
Source Message Channel Reciever
Kasanayan sa Elemento Pang-amoy Kasanayan sa
Komunikasyon Komunikasyon
Kaalaman Estruktura o Kayarian Pandinig Kaalaman
Sistemang Panlipunan Nilalaman Paningin Sistemang Panlipunan
Kultura Layunin/Tungkulin/Gamit Pandama Kultura
Pag-uugali Koda o Code Panlasa Pag-uugali

Para kay Berlo, kapag mahusay ang kasanayan sa komunkasyon ng parehong tagapagsalita at tagatanggap,
higit na nagiging epektibo ang paghahatid at pag-unawa sa mensahe. Kung ang guro ay eksperto sa kanyang
larangan, may magandang tinig, may masiglang pagtatalakay sa teorya, subalit kung ang mag-aaral
bagama’t matalino, masipag, at litereyt ay walang interes sa tinatalakay na teorya at para sa kanya’y walang
saysay ito, hindi rin mararating ang komunikasyong hinahangad.

Modelo ni Claude Shannon at Warren Weaver (1949)

Sina Sannon at Weaver ay tumuklas ng paraan kung paanong higit na mapadadali ang komunikasyon sa
pamamagitan ng kanilang “Mathematical Theory of Communication.”

Mensahe Signal Natanggap na Signal Mensahe

Pinagmulan
Tagahatid Tsanel Tagatanggap Destinasyon
ng Impor-
masyon

Ingay
Ang pag-aaral ni Shannon at Weaver ay may dalawang oryentasyon. Nag isa ay hinggil sa inhenyeriya ng
transmisyon at resepsiyon. Ang ikalawa ay konsiderasyon kung paanong ang accuracy ng komunikasyon ay
nakarating sa mga tao gayong iba-ibang karanasan at attitude mayroon ang mga ito. Pangunahing pokus ng
modelong ito ang teknolohiya bilang “source” o pinanggalingan ng “ingay” sa komunikasyon.

Modelo ni Wilber lang Schramm (1954)

Si Wilber Schramm ang tinaguriang “Father of Communication Study” na nagbigay ng kahalagahan sa
proseso ng encoding at decoding.

Mensahe

(Tagadala/Tagahatid)
Decoder
(Tagatanggap)
Intrepreter Decoder

Encoder Intrepreter
(Tagatanggap)
Encoder
(Tagadala/Tagahatid)

Mensahe

Para kay Schramm, ang mensahe ay maaaring maging masalimout mula sa iba’t ibang kahulugang
ibinibiga/natutuhan ng tao. Ang kahulugan ay maaaring denotasyon o konotasyon. Ang diksyunaryong
kahulugan o denotasyon ay maaaring pareho sa maraming tao subalit ang kahulugang konotasyon ay
maaaring magkaroon ng maraming kahulugan para sa mga tao batay sa personal na karanasan at
ebalwasyon.

Iba Pang Modelo

 Ang symbolic intersctionist ni George Herbert Mead (1910) na nagsabing ang lawak extend) ng pag-
alam (knowing) ay lawak ng pagbibigay-ngalan– ang karunungan ay abilidad na bigyan ng leybel ang
mga bagay na ating na-eengkuwentro/nakikita.
 Ang “Who says what, to whom, in which channel, to whom with what effect” ni Harold Lasswell (1957)
ay tumukoy sa mga elemento ng transmisyon o paghahatid ng mensahe.
 Ang “ Mediational Theory of Meaning” ni Charles Osgood (1976) na nagpapaliwanag hinggil sa
kahulugan ng anumang impormasyon na maaaring tukuyin sa pamamagitan ng tatlong dimension.
-ebalwasyon (kung ito’y mabuti o masama)
-lakas (potency) (gaano ito kalakas)
-gawain (gaano ito kabilis)
  Ang teorya ni Braddock (1958) (nagpalawak sa teorya ni Osgood) na nagbibigay ng katanungan hinggil
sa kaganapan ng komunikasyon.
- sa anong kalagayan? (circumstances)
-Para sa anong layunin? (purpose)
-Para sa anong epekto? (effect)
B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda
 Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong pangwika (F11PT-Ia-85)
 Nahihinuha ang layunin ng isang kausap batay sa paggamit ng mga salita at paraan ng pagsasalita
(F11WG-IIf-88)

C. Mga Layunin:
 Nauunawaan ang iba’t ibang modelo ng komunikasyon;
 Nabibigyang-halaga ang bawat modelo ng komunikasyon na inihayag sa paksa;
 Nasusuri ang paraan pagbabalita ng mga newscaster gamit ang mga modelo ng komunikasyon
D. Malinaw at Detalyadong Panuto
1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.

E. Mga Gawain at Pagtatasa

1. Suriin Mo Na (pahina 55)
Bakit mahalagang makilala ang iba’t ibang modelo ng komuniksyon na ginagamit? Paano ito
nakatutulong sa maayos na pagkakaunawaan ng mga taong gumagamit nito?

2.Manood ng isang balitang pantelebisyon (TV Patrol o 24 Oras). Suriin ang paraan ng pagbabalita ng
mga newscaster ng napili mong programa ayon sa dalawang oryentasyon ng modelo nina Shannon at
Weaver.

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)

G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration
Naipapakita rito ang kahalagahan ng ating wika upang tayo’y magkakaintindihan.
 Excellence/ Industry and Work
Layunin rin dito na makagawa ng makapagsuri sa pagbabalita ng mga newscaster na may sipag at
tiyaga.
H. Mga Sanggunian
 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)

I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Inihanda ni: Sinuri ni

CHRISTELL IVY N. CORONADO MARITIS P. CORONADO
Pangalan ng Guro Academic Coordinator

Petsa: Petsa:
Pinagtibay ni:

MARITA G. OPERIO
Punong-Guro
Petsa:
Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.
 Dyosesis ng Malaybalay

San Isidro College

INTEGRATED BASIC EDUCATION
City of Malaybalay

School: San Isidro College

Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Ikalawang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 5

Paksa: Gamit ng Wika sa Lipunan

Gamit ng Wika (Unang Pangkat)
Gamit ng Wika (Pangalawang Pangkat)
Tungkulin ng Wika (Jacobson)

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
 Ayon kay Josefina Mangahis et al,: (2008), mahalagang instrument sa pakikipagkomunikasyon ang
wika. Nag-uugat ang tungkulin nito sa umiiral na Sistema ng osamg kultura ayon sa pamantayan ng
paniniwala, tradisyon, pag-uugali, at kung paano nakikisalamuha ang mga tao sa lipunang kanilang
ginagalawan.
Paksa: Gamit ng Wika (Unang Pangkat)
 Sa mga unang taon ng paglaki ng bata, unti-unti niyang natutuhan ang wikang ginagamit ng kanyang
magulang at iba pang taong nakasasalamuha niya sa lipunang kanyang ginagalawan.

Pag-aaralan at suriina ng unang pangkat na gamit ng wika at mga halimbawa nito.

1. Pang-instrumental. Ito ang gamit ng wika upang matugunan ang mga pangangailangan ng tao gaya
ng pakikipag-usap sa iba lalo na kung may mga katanungan na kailangan sagutin; pagpapakita ng
patalastas tungkol sa isang produkto na nagsasaad ng gamit at halaga ng produkto; paggawa ng
liham-pangangalakal; liham sa patnugot, at iba pa.
2. Panregulatori. Tumutukoy ito sa pagkontrol ng ugali o asal ng ibang tao. Saklaw ng gamit na ito
ang pagbibigay ng direksyon gaya ng pagtuturo kung saan matatagpuan ang isang partikular na
lugar; direksiyon sap ag-inom ng gamut; direksiyon sa pagsagot sa pagsusulit; at direksiyon sa
pagggawa ng anumang bagay.
3. Pang-inter-aksiyonal. Ang gamit na ito ay makikita sa paraan ng pakikipagtalakayan ng tao sa
kanyang kapwa; pakikipagbiruan; pakikipagtalo; tungkol sa partikular na isyu; pagsasalayasay ng
malulungkot o masasayang pangyayari sa isang kaibigan o kapalagayang loob; paggawa ng liham-
pangkaibigan, at iba pa.
4. Pampersonal. Naipapahayag sa gamit na ito ang sariling pala-palagay o kuro-kuro sa paksang
pinag-uusapan. Kasama rin dito ang pagsulat ng talaarawan o journal. Dito rin naipahahayag ang
pagpapahalaga sa anumang anyo ng panitikan.

Paksa: Gamit ng Wika ( Pangalawang Wika)

1. Pangheuristiko. Ang gamit na ito ay tumutukoy sa pagkuha o paghahanap ng impormasyon na may
kinalaman sa paksang pinag-aaralan. Kabilang dito ang pag-iinterbyu sa mga taong makasasagot sa
mga tanong na kailangan sa paksang pinag-aralan; pakikinig sa radyo; panonood sa telebisyon; at
pahayagan at mga aklat. Nakakukuha tayo ng mga impormasyon sa mga nabanggit na sanggunian.
2. Pang-impormatibo. Ito ay may kinalaman sa pagbibigay ng mga impormasyon sa paraang pasalita
at pasulat. Kabilang dito ang ulat, pamanahong papel, teisi, disertasyon, panayam, at pagtuturo sa
klase.
3. Pang-imahinasyon. Tumutukoy sa malikhaing guniguni ng isang tao sa paraang pasalita o pasulat.
Karaniwang mababasa ang imahinasyong nilikha ng isang tao sa mga akdang pamoanitikan gaya ng
tula, maikling kuwento, dula, nobela, at sanaysay. Dito ay magagamit ang mga tayutay, idyoma,
sagisag, at simbolismo. Makikita ang pagiging malikhain ng isang tao sa pagsasalaysay man o
paglalarawan at pagsaalita sa paraang iba.
Paksa: Tungkulin ng Wika
Sa pakikipagkomunikasyon, kailangang mabatid ng isang nagsasalita ang mga paraan ng paggamit ng wika.
Mahalaga ito upang magkaroon ng pagkakaunawaan ang abwat isa. Mababatid ng kinakausap ang layunin ng
nagsasalita, gayundin namna, maiaangkop ng nagsasalita ang paraan nng kanyang pagpapahayag ayon na rin sa
pagkakilala niya sa kausap.

Batay sap ag-aaral ni Jocobson (2003), may anim na tungkulin ang wika.
1. Pagpapahayag ng damdamin (emotive). Ginagamit ang wika upang palutangin ang karakter ng
nagsasalita.
2. Panghihikayat(conative). Ginagamit ang wika upang mag-utos, manghikayat, o magpakilos ng taong
kinakausap.
3. Pagsisimula ng Pakikipag-ugnayan (phatic). Ginagamit ang wika bilang panimula ng isang usapan o
pakikipag-ugnayan sa kapwa.
4. Paggamit bilang sanggunian (referential). Ginagamit ag wikang nagmula sa aklat at iba pang
babasahin bilang sanggunian o batayan ng pinagmulan ng kaalaman.
5. Pagbibigay ng kuro-kuro (metalinguwal). Ginagamit ang wika sa pamamagitan ng pagbibigay ng
komentaryo sa isang kodigo o batas.
6. Patalinghaga (poetic). Ginagamit ang wika sa masining na paraan ng pagpapahayag gaya ng panulaan,
prosa, sanaysay, at iba pa.

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Natutukoy ang iba’t ibang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng napanood na palabas sa
telebisyon at pelikula (Halimbawa: Be Careful with My Heart, Got to Believe, Ekstra, On The Job,
Word of the Lourd(http://lourddeveyra.blogspot.com)) F11PD – Id – 87
 Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa lipunan F11PT – Ic – 86
 Naipaliliwanag ang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng mga pagbibigay halimbawa F11PS –
Id – 87
 Nakapagsasaliksik ng mga halimbawang sitwasyon na nagpapakita ng gamit ng wika sa lipunan F11EP
– Ie – 31

C. Mga Layunin:
 Natutukoy ang gamit ng wika sa mga pinanood na talkshow;
 Nakakalikha ng isang video presentation ukol sa sitwasyong heuristiko, impormatibo, at
imahinatibo
 Nakatutukoy ang mga tungkulin at gamit ng wika ayon kina Jacobson at Halliday.

D. Malinaw at Detalyadong Panuto

1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.

E. Mga Gawain at Pagtatasa

1. Nasa pahina 67
Magtala sa isang papel ng maiikling pangungusap na ginagamit ang wikang Filipino sa
sumusunod na mga talkshow; Rated K, Magandang Buhay, at Kapuso Mo Jessica Soho. Pagkatapos,
tukuyin kung anong gamit ng wika ang matatagpuan dito.

2. Lumikha ng mga sitwasyong nagpapakita ng tatlo pang gamit ng wika – heuristiko, impormatibo, at
imahinatibo. Ipakita ito sa pamamagitan ng paggawa ng video. Ang video ay may kahabaan ng 2
hanggang 5 minuto lamang.

3. Nasa pahina 79
 Sumulat ng isang iskrip na nagpapakita ng iba’t ibang tungkulin ng wika sa pagpapahayag.
Gamiting paksa ang tungkol sa paghahanda ng klase para sa pagdiriwang ng Buwan ng Wika.

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)
 Kalakip nito ang pamantayan
G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration

Natalakay dito ang kahalagahan ng wika sa ating lipunan na siyang susi ng ating pag-unawaan.
 Excellence/ Industry and Work
Layunin rin dito na makagawa ng makabuluhang bidyo na may sipag at tiyaga sa paggawa.

H. Mga Sanggunian

 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)

I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Ang pagwawasto ay naaayon sa pamantayan na ibibigay ng guro.

Inihanda ni: Sinuri ni

USAFFE A. PAÑA DOROTHY L. PORTAL, MAT

Pangalan ng Guro Pangalawang Punong-Gurong Pang-Akademiko

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

PRIMA A. PANCHACALA, MA
Punong-Guro

Petsa:

Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.

Dyosesis ng Malaybalay
 Sacred Heart Academy of Valencia Incorporated
Valencia City
Pangalan:__________________________________________
Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: UNANG MARKAHAN

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 6

Paksa: Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Filipino

Panahon Bago Dumating ang mga Espanyol
Panahon ng mga Espanyol Hanggang sa Kilusang Propaganda

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
 Isang mabisang ekspresyon ng damdamin ng isang lipunan ang kanyang wika. Isa ito sa pangunahing
institusyon ng pagsasalin ng kultura ng isang bansa sa mga henerasyon na bumubuo at magpapatunay
nito.
Paksa: Panahon Bago Dumatin ang mga Espanyol
 An gating mga ninuno ay may sarili nang panitikan bago pa an ganging pananakop ng mga Espanyol sa
bansa. Nagtataglay ang panitikang ito ng kasaysayan ng ating lahi– mga kuwentong-bayan, alamat,
epiko, awiting-bayan, salawikain, kasabihan, bugtong, palaisipan, at iba pa.
 Gayundin, nag-aangkin din tayo ng sariling baybayin na ginagamit sa pakikipag-ugnayan. Ito ang
katutubong alpabetong binubuo ng 17 titik na hawig sa mga ginagamit ng mga Indones o mga taga-
Polinesyo. Ang baybayin ay binubuo ng tatlong patinig at 14 na katinig.

Narito ang paraan ng paggamit

ng baybayin:
1. Ang mga katinig ay binibigkas
na may kasamang tunog ng
patinig na /e/o/i/, nilalagyan
ang titik ng tuldok sa itaas.
Samantala, kung nag tunog
ng /o/ o /u/ ang nais isama sa
pagbasa ng mga katinig, tuldok
sa ibaba nito ang inilalagay.
2. Kung ang nais kaltasin ay ang
anumang tunog ng patinig na
kasama ng katinig sa hulihan
ng isang salita, ginagamitan ito
ng panandang krus (+) bilag
hudyat sa pagkakaltas ng
huling tunog. Gumagamit ng dalawang pahilis na guhit (//) sa hulihan ng pangungusap bilang hudyat
ng pagtatapos nito.
Paksa: Panahon ng mga Espanyol Hanggang sa Kilusang Propaganda
 Pagkaraan ng 43 taong pagkakadiskubre ni Magellan ng Pilipinas noong 1521, nagsidatingan ang mga
Espanyol kasama ng iba’t ibang orden ng mga prayle na nangangasiwa sa pagpapalaganap ng
Kristiyanismo at nga pagtatag ng mga paaralan para sa pagbasa at pagsulat upang mapahusay ang
pagtuturo ng relihiyon.
 Noong 1550, mayroon nang dekring inilabas na nagsaad na dapat magtatag ng mga paaralan para sa
pagtuturo sng Espanyol sa mga Pilipino bagaman hindi ito natupad.
 Ang mga ordenansa noong 1642 at 1752 ay nagbibigay-diin sa pagtatag ng mga paaralan sa iba’t ibang
distrito upang maturuan ng Espanyol ang mga katutubo ngunit hindi rin natupad.
 Samantala, noong 1863 si Jose de la Concha, ang kolonyal na ministro sa Espanya, ay nagmungkahi sa
reyna ng isang dekri sa pagtatag ng sistemang edukasyong pangkalahatan sa Pilipinas.
 Iniutos ng reyna noong Disyembre 20, 1865 ang pagtatag ng Sistema para sa pagtuturo sa primary na
may tiyak na mga tuntunin sa pagtuturo at superbisyon.
  Naging kakatwa ang dekri ng 1863 dahil ayaw ituro ng mga prayleng Espanyol ang kanilang wika upang
maipagpatuloy nila ang pagsasamantala sa mga Pilipino.
 Noon namang Oktubre, 1867, mayroon na namang isang kautusan para makapag-aral ng Espanyola ang
mga tao.
 Disyembre, 1889, may kautusan ang superiyor na pamahalaan nag awing sapilitan ang pagpasok sa
paaralan sa edad na anim hanggang labindalawang taon.
 Gayundin, noong 1897 may 1,052 primaryang paaralan para sa mga lalaki at 1,091 para sa babae. May
200,000 mga batang nakapag-enrol.
Paksa: Panahon ng Propaganda
 Sa panahong ito, marami na ring mga Pilipino ang nagkaroon ng matinding damdaming nasyonalismo.
Kaya ang mga makatang Pilipino ay namulat sa katotohanang nawalan na sila nang karapatan at
kalayaan sa paggamit ng sariling wika at bilang isang Pilipino. Matatag at maingat na ginamit bilang
sandata ang panulat sa unti-unting paggising at pagpapamulat. Nagtungo sila sa ibang bansa upang
kumuha ng mga karunungan.
 Kabilang sa kanila sina Dr. Jose Rizal, Graciano Lopez-Jaena Antonio Luna at Marcelo H. del Pilar. Sa
panahong ito ay maraming akdang naisulat sa wikang Tagalog. Pawang mga akdang nagsasaad ng
pagiging makabayan, masidhing damdamin laban sa mga Espanyol, paghahantad ng mga makabuluhang
impormasyon at malubhang kalagayan ng mga Pilipino sa sariling bansa ang pangunahinng paksa ng
kanilang mga isinulat.
 Naging tahanan ng mga babasahing propaganda ng mga Pilipino ang iba’t ibang pahayagan sa loob at
labas ng bansa tulad ng Diariong Tagalog sa Maynila, La Solidaridad sa Espanya, at iba pang mga
polyeto at aklat.
 Natuklasan ng mga Espanyol ang ganitong hangarin ng mga Pilipino kaya naghigpit ang mga ito,
pinahanap ang mga propagandista at sa panahong naibitay ang tatlong pari ang GomBurZa.
 Sa ganitong pangyayari, sumiklab ang political at literaturang panghihimagsik ng mga Pilipino at
tuluyang tinuligsa ang mga Espanyol mula sa mga panrelihiyong akda tungo sa pantanghalang panitikan,
at lubusang binuo ang mga oanitikang makabayan at pagmamahal sa Inang Bayan.

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari / kaganapan tungo sa pagkabuo at pag-unlad ng
Wikang Pambansa F11PS-Ig-88
 Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan ng wika F11PB-If- 95
 Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang pagtalakay sa wikang
pambansa F11PN-If-87
 Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang partikular na yugto ng kasaysayan ng Wikang
Pambansa F11PU-Ig-86
 Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag-unlad ng Wikang
Pambansa F11WG-Ih-86
C. Mga Layunin:
 Nauunawaan ang kasaysayan ng pambansang wika sa panahon bago dumating ang mga Espanyol;
 Nabibigyang-halaga ang mga detalye ng kasaysayan sa panahon ng Espanyol at Propaganda;
 Nakapagsaliksik ng mga kultura at paniniwala ng mga sinaunang Pilipino;
 Nailalarawan ang kasaysayan ng pag-unlad ng wikang pambansa gamit ang timeline.

D. Malinaw at Detalyadong Panuto

1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.

E. Mga Gawain at Pagtatasa

1. Nasa pahina 83
Manaliksik hinggil sa kultura at paniniwala ng mga sinaunang Pilipinong naninirahan sa inyong
pamayanan. Bigyang-pansin kung paano sila nakikipagtalastasan sa isa’t isa? Dahil wala pa tayong
wikang pambansa noon, anong wika ang kanilang ginagamit upang magkakaunawaan?
Gabay na Tanong (kung kailangan)
F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)
 Kalakip nito ang pamantayan
G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration

Mula sa simula hanggang sa huling paksa ay tinatalakay dito ang pagtangkilik ng sariling wika at ang
kahalagahan ng paggamit ng wikang pambansa kung saan ito ay nakakapagbuklod-buklod ng mga tao.
Naisasalaysay rito ang kasaysayan ng wikang pambansa ang paggunita sa kasaysayan ng sariling wika
ay isa na rin paraan ng pagtangkilik nito.
 Excellence/ Industry and Work
Layunin rin dito na makagawa ng makapanayam ukol sa kung paano nakipagtalastasan an gating mga
ninuno noon na may sipag at tiyaga sa paggawa.

H. Mga Sanggunian

 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)

I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Inihanda ni: Sinuri ni

USAFFE A. PAÑA DOROTHY L. PORTAL, MAT

Pangalan ng Guro Pangalawang Punong-Gurong Pang-Akademiko

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

PRIMA A. PANCHACALA, MA
Punong-Guro

Petsa:

Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.

Dyosesis ng Malaybalay

San Isidro College

INTEGRATED BASIC EDUCATION
City of Malaybalay
School: San Isidro College
Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Ikalawang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 7

Paksa: Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Filipino

Panahon ng Amerikano at Hapones

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
Paksa: Panhon ng Amerikano
 Itinitag ng mga Amerikano ang mga pampublikong paaralan at ginamit nila ang Ingles bilang wikang
panturo nang dumating sila sa Pilipinas noong 1898.
 Itinakda ang preamble ng Jones Law noong 1916 ang kalayaan ng Pilipinas kapag mayroon nang
metatag na anyo ng pamahalaan. Dahil nakikita nila na ang literasiya at wikang panlahat ang nagiging
batayan ng saing metatag na gobyerno, minabuti ng mga Pilipinong lider na magampanan ng Ingles ang
hinihinging ito ng batas.
 Ang pag-aproba ng Tydings-McDuffie Law na nagtatakda ng petsa ng kalayaan sa Pilipinas ay
nagpapatahimik ng pag-alala ng mga Pilipinong political lider.
 Noong itinatag ang Commonwealth Constitution, walang indikasyon sa Constitutional Convention na
gawin ang Ingles bilang wikang pambansa. Itinakda ang probisyon para sa pagdebelop ng isang wikang
pambansa batay sa isa sa mga umiiral na mga katutubong wika.
 Noong Disyembre, 1937, prinoklama ang wikang pambansa batay sa Tagalog at itinuro ito sa mga
paaralan mula noong 1940.
Paksa: Panahon ng mga Hapones
 Ang kainitan ng panitikang Pilipino mula noong 1935-1941 ay biglang nanlamig sa pagdating ng mga
Hapones. Ang kalayaan sa pagsulat ay nahalinhan ng takot.
 Nagsara ang panlimbagan maging Ingles at Tagalog. Subalit paglipas ng ilang buwan, pagkatapos
pumasok ang mga Hapones, pinahintulutan ding buksan muli ang lingguhang magasing LIwayway sa
pangangasiwa ni Kin-ichi Ishikawa, isang hapones na may malawak na kabatiran sa layunin at tunguhin
ng panitikan.
 Umunlad ang wikang Tagalog sa panahong ito dahil napilitan ang mga manunulat lalo na iyong mga
nagsusulat dati sa Ingles na magsulat sa Tagalog dahil ipinagbawal na ng mga Hapones ang paggamit
ng wikang Ingles.

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari / kaganapan tungo sa pagkabuo at pag-unlad ng
Wikang Pambansa F11PS-Ig-88
 Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan ng wika F11PB-If- 95
 Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang pagtalakay sa wikang
pambansa F11PN-If-87
 Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang partikular na yugto ng kasaysayan ng Wikang
Pambansa F11PU-Ig-86
 Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag-unlad ng Wikang
Pambansa F11WG-Ih-86
C. Mga Layunin:
 Nauunawaan ang mga pangyayari sa panahon ng Amerikano at Hapones;
 Nakapaghahambing ng tulang ginawa ng mga Pilipino sa panahon ng Hapones at Amerikano;
 Nakapagbibigay ng opinyon ukol sa paglago ng Wikang Pambansa;

D. Malinaw at Detalyadong Panuto

1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.
E. Mga Gawain at Pagtatasa
1. Nasa pahina 93
Paano pinatunayan ng mga Amerikano ang paggalang nila sa Tagalog bilang wikang katutubo ng
mga Pilipino? Kung ikaw ay nabuhay noong panahong iyon, saan mo ibabatay ang wikang pambansa?
Ipaliwang ang iyong sagot?

2.Nasa pahina 93
Humanap ng isang tulang isinulat sa Filipino noong panahon ng Amerikano at isa sa panahon ng
Hapones. Paghambingin ang pagkakagamit ng wika sa dalawang akda. Isaalang-alang ang mga gamit na
salita at ano-anong mga barayti ng wika ang matatagpuan dito batay sa mga natatalay=kay sa nagdaang
aralin.

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)

G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration

Mula sa simula hanggang sa huling paksa ay tinatalakay dito ang pagtangkilik ng sariling wika at ang
kahalagahan ng paggamit ng wikang pambansa kung saan ito ay nakakapagbuklod-buklod ng mga tao.
Naisasalaysay rito ang kasaysayan ng wikang pambansa ang paggunita sa kasaysayan ng sariling wika
ay isa na rin paraan ng pagtangkilik nito.

 Excellence/ Industry and Work

Layunin rin dito na makasagot sa mga gawain na ibinigay nang may sipag at tiyaga sa paggawa.

H. Mga Sanggunian

 Aklat (Pintig Senior High School Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino,
Servillano, Marquez, Jr. PhD)
I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Inihanda ni: Sinuri ni:

USAFFE A. PAÑA DOROTHY L. PORTAL

Pangalan ng Guro Pangalawang Punong-Gurong Pang-Akademiko

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

PRIMA A. PANCHACALA, MA
Punong-Guro
Petsa:
Bukidnon Association of Catholic School (BUACS), Inc.
Dyosesis ng Malaybalay

San Isidro College

INTEGRATED BASIC EDUCATION
City of Malaybalay
School: San Isidro College
Subject & Grade Level: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino 11
Quarter: Ikalawang Markahan

GAWAING PAGKATUTO BILANG: 8

Paksa: Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Filipino

Panahon ng Kasarinlan Hanggang sa Kasalukuyan

A.Panimula: (Susing Konsepto)

(Maikling pagtalakay sa aralin, kung maaari magbigay ng hulwaran)
Paksa: Panahon ng Pagbangon Mula sa Digmaan
 Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, itinatag ang ikatlong Republika ng Pilipnas. Sa
panahon ni Pangulong Manuel A. Roxas. Nagkaroon ng maraming suliranin ang pamahalaan dulot ng
nakaraang digmaan. Nagpatuloy ang mga manunulat sa paggamit ng Pilipino sa kanilang mga akdang
pampanitikan.
 Sa panunungkulan ni Ferdinand E. Marcos noong 1965 ay ginamit ang wikang Pilipino upang ilantad
ang tunay na kalagayan ng lipunan upang maihatid sa higit na nakararaming Pilipino.
 Ang mga huling taon ng dekada 70 ay humingi ng malawak na pagbabago sa Sistema. Ang tanawin sa
Kamaynilaan ay pinatingkad ng madugong demonstrasyon ng mga intelektuwal, estudyante, at
mamamayan mula sa katiwalian at iba pang sakit ng pamahalaan. Lalong nag-umigting ang paggamit ng
wikang Pilipino sa mga naganap na Parliament of the Street.
 Noong 1971, ginanap ang Constitutional Convention upang bumuo ng bagong konstitusyon sa gitna ng
kaguluhan at pagbagsak ng kabuhayang pambansa.
 Nang magpatuloy ang karahasan at kaguluhan, nagpasiya si Pangulong Marcos na ipailalim sa Batas
Militar ang buong bansa sa bias ng Proklamasyon Bulang 1081 noong Setyembre 21, 1972.

Paksa: Panahon ng Bagong Lipunan

 Nang inilunsad ni Pangulong Marcos ang batas Militar noong Setyembre 21, 1972, sumilang ang
Bagong Lipunan. Kasabay nito, sumipot ang mga kabataang mapaghimagsik kaya ang panahong ito ay
naging panahon din ng aktibismo.
 Ang wikang Pilipino ay mabilis na umunlad sa panahong ito dahil damdamin ng mga kabataang Pilipino
ay ipinahayag sa sariling wikang Pilipino. Gayundin, sa hangad ng Pangulong Marcos na malinang ang
mga mamamayang Pilipino upang maging Bagong Pilipino, inugali niya ang magsalita at magtalumpati
sa Pilipino tuwing hinihingi ng pagkakataon.

Paksa: Makabagong Panahon

 Pagkaraan ng walong taong pagpapasailalim sa bansa sa Batas Militar at sa paniniwalang nagbalik na sa
normal ang buong kapuluan, ibinaba ng Pangulong Marcos ang isang kautusan na nag-aalis ng batas
Militar noong Enero 17, 1981. Kasabay nito ang pagsilang ng bagong Republika.
 Nagkaroon ng panibagong sigla sa larangan ng panitikan. Lalong napanayam an gating wika sa
pamamagitan ng pagpapalabas ng Bagong Ortograpiyang Filipino na iniayon sa pangangailangan ng
panahon.

Mga Mahalagang Datos sa Pag-unlad ng Wikang Filipino

 Nilikha ng Batasang Pambansa ang Batas Komonwelt Blg. 184–opisyal na paglikha ng Surian ng
Wikang pambansa (SWP) noong ika-13 ng Nobyembre 1936.
 Ang tungkulin ng SWP ay magsasagawa ng pananaliksik, gabay, at alituntunin na magiging batayan
sa pagpili ng wikang pambansa ng Pilipinas.
 Si Jaime C. de Veyra ang naging tagapangulo ng komite.
 Napili nila ang Tagalog bilang batayan ng wikang tatawaging Wikang Pambansa.

Ilang dahilan kung bakit wikang Tagalog ang napiling batayang wika:
1. Mas marami ang nakapagsalita at nakauunawa ng Tagalog kompara sa ibang wika.
2. Mas madaling matutuhan ang Tagalog kompara sa ibang wikain sapagkat sa wikang ito, kung
ano ang bigkas ay siyang sulat.
3. Tagalog ang ginagamit sa Maynila at ang Maynila ang sentro ng kalakalan sa Pilipinas.
 4. Ang wikang Tagalog ay may historical na batayan sapagkat ito ang wikang ginamit sa
himagsikan na pinamumunuan ni Andres Bonifacio.
5. May mga aklat na panggramatika at diksiyonaryo ang wikang Tagalog.

 Ipinalabas noong 1937 ni Pang. Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nag-aatas na
Tagalog ang batayan ng wikang gagamitin sa pagbuo ng wikang pambansa.
 Dahil sa pagsusumikap ni Pang. Quezon na magkakaroon ng wikang pagkakakilanlan, hinirang siyang
“Ama ng Wikang Pambansa.” Ang kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 noong Abril 1940 at
nagpapahintulot sa pagpapalimbag at paglalathala ng talatinigang Tagalog-Ingles at Balarila sa Wikang
Pambansa. Pinasimulan ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralang pampubliko at
pampribado sa buong bansa.
 Noong Pebrero 1956, nilagdaan ni Gregorio Hernandez, Direktor ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 7
noong Agosto 13, 1959 na nagsasaad ng kailanma’t tutukuyin ang Wikang Pambansa, ang salitang
Pilipino ang gagamitin.
 Marso 27, 1968, nilagdaan ni Rafael Salas, Kalihim-Tagapagpaganap, ang memorandum Sirkular Blg.
96n na nag-atas ng paggamit ng wikang Pilipino sa mga opisyal na komunikasyon sa mga transaksiyon
ng pamahalaan.
 Memorandum Sirkular Blg. 488 noong Hulyo 29, 1972 na humihiling sa lahat ng tanggapan ng
pamahalaan na magdaos ng Linggo ng Wika.
 Saligang Batas ng 1973, Artikulo XV, Seksyon 2 at 3– “Ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng
mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na paggamit ng pambansang wikang Pilipino at hangga’t
hindi binabago ang batas, ang Ingles at Pilipino ang mananatiling mga wikang opisyal ng Pilipinas.
 Hunyo 19, 1974, nilagdaan ni kalihim Juan L. Manuel ng Edukasyon at Kultura ang kautusang
Pangkagawaran Blg. 25 na nagtatadhana ng mga panuntunan sa pagpapatupad ng patakarang eduasyong
bilingguwal sa mga paaralan.
 Hunyo 21, 1978, nilagdaan ng Ministro ng edukasyon at Kultura, Juan Manuel ang Kautusang
Pangministri Blg. 22 na nag-uutos na isama ang Pilipino sa lahat ng kurikulum na pandalubhasang antas.
 Nabagong muli ang Konstitusyon nang sumiklab ang EDSA 1 noong Pebrero 25, 1986 at naging
pangulo ng bansa si Gng. Corazon C. Aquino.
 Malinaw na nasasaad sa Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, ang pagkakaroon ng Wikang Pambansa
ng Pilipinas:
 Sek. 6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino
 Sek.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas
ay Filipino at hangga’t walang ibang itinadhana ng batas, Ingles
 Sek 8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at ingles at dapat isalin sa mga
pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at Espanyol.
 Sek.9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng
mga kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnauy at
magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilnag
pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili.

B. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari / kaganapan tungo sa pagkabuo at pag-unlad ng
Wikang Pambansa F11PS-Ig-88
 Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan ng wika F11PB-If- 95
 Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang pagtalakay sa wikang
pambansa F11PN-If-87
 Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang partikular na yugto ng kasaysayan ng Wikang
Pambansa F11PU-Ig-86
 Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag-unlad ng Wikang
Pambansa F11WG-Ih-86
C. Mga Layunin:
 Nauunawaana ang kasaysayan ng wikang pambansa mula sa makabagong lipunan hanggang sa
kasalukuyan;
 Nakapagbibigay ng opinyon ukol sa paglago ng Wikang Pambansa;
  Nakaguguhit ng kabuoang senaryo ng pag-unlad at pagbabago ng Wikang Filipino sa bawat panahon
gamit ang SAG (Sketch Appropriate Graphic)
D. Malinaw at Detalyadong Panuto
1. Basahin at unawain nang maayos ang paksang ibinigay sa itaas.
2. Pagkatapos unawain ang paksa, sagutan ang mga gawain na ibibigay sa ibaba. Sagutan ito sa
dalawang buong papel.

E. Mga Gawain at Pagtatasa

1. Nasa pahina 103
Magsaliksik hinggil sa nagawang kontribusyon ng sumsunod na mga pangulo sa pagsulong at pag-unlad
ng wikang Filipino. Ihanay sa talahanayan ang sagot pagkatapos ibigay ang iyong pansariling reaksiton.
Pangulo Kontribusyon Reaksiyon Ko
1. Ferdinand Marcos
2. Corazon Aquino
3. Fidel Ramos
4. Joseph Estrada
5. Gloria Macapagal Arroyo
6. Benigno Simeon Aquino
III

2.Sa tulong ng kasanayang pampag-iisip na SAG (Sketch Appropriate Graphic). Iguhit ang kabuoang senaryo
ng pag-unlad at pagbabago ng wikang Filipino sa bawat panahon. Iugnay ito kung paano nagkaroon ng patuloy
na paggamit mula sa iba’t ibang larangan tulad ng radyo, telebisyon, komunikasyon, at sa iba pa. Maaari itong
isagawa nang pangkatan. (Tingnan ang halimbawa na ibinigay sa ibaba.)

Gabay na Tanong (kung kailangan)

F. Rubrik sa Pagpupuntos (kung kailangan)

 Kalakip nito ang pamantayan
G. Pagpapahalaga (naaayon sa ubod-halaga ng bawat paaralan)

 Nationalism and Cultural Integration

 Mula sa simula hanggang sa huling paksa ay tinatalakay dito ang pagtangkilik ng sariling wika at ang
kahalagahan ng paggamit ng wikang pambansa kung saan ito ay nakakapagbuklod-buklod ng mga tao.
Naisasalaysay rito ang kasaysayan ng wikang pambansa ang paggunita sa kasaysayan ng sariling wika
ay isa na rin paraan ng pagtangkilik nito.

 Excellence/ Industry and Work

Layunin rin dito na makaguhit ng senaryo na nagpapakita ng pag-unlad at pagbabago ng wikang Filipino
sa bawat panahon gamit ang SAG (Sketch Appropriate Graphic) nang may sipag at tiyaga sa paggawa.
H. Mga Sanggunian

 Aklat at Internet

I.Susi sa Pagwawasto

Ang pagwawasto ay naaayon sa husay nang pagsagot ng mag-aaral.

Inihanda ni: Sinuri ni

s

USAFFE A. PAÑA DOROTHY L. PORTAL

Pangalan ng Guro Pangalawang Punong-Gurong Pang-Akademiko

Petsa: Petsa:

Pinagtibay ni:

PRIMA A. PANCHACALA, MA
Punong-Guro