| CİLT 54 • SAYI 6 • KASIM - ARALIK 2016

Cilt 54 ‣ Sayı 6 ‣ Kasım / Aralık 2016

ÖZEL İSTIHDAM BÜROLARI

ARACILIĞIYLA GEÇICI 2017 YILI BÜTÇESİ
İŞ İLIŞKISI

TÜRKİYE AĞAÇ VE KAĞIT SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (TAKSİS) •TÜRK AĞIR SANAYİİ VE HİZMET SEKTÖRÜ KAMU MEHMET ALI ÖZKAN TUFAN ÜNAL
İŞVERENLERİ SENDİKASI (TÜHİS) •TÜRKİYE CAM, ÇİMENTO VE TOPRAK SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •ÇİMENTO
ENDÜSTRİSİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (ÇEİS) •TÜRKİYE DERİ SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •TÜRKİYE GIDA SANAYİİ
HAKAN YILDIRIMOĞLU HAKAN ÖZYILDIZ
İŞVERENLERİ SENDİKASI (TÜGİS) •İLAÇ ENDÜSTRİSİ İŞVERENLER SENDİKASI (İEİS) •TÜRKİYE İNŞAAT SANAYİCİLERİ
İŞVEREN SENDİKASI (İNTES) •KAMU İŞLETMELERİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (KAMU-İŞ) •TÜRKİYE KİMYA, PETROL, LASTİK VE
PLASTİK SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (KİPLAS) •MAHALLİ İDARELER KAMU İŞVEREN SENDİKASI (MİKSEN) •MAHALLİ PROF.DR.ÖMER FARUK ÇOLAK PROF.DR.TEKİN AKGEYİK
İDARELER İŞVERENLERİ SENDİKASI (MİS) •TÜRKİYE METAL SANAYİCİLERİ SENDİKASI (MESS) •PETROL ÜRÜNLERİ İŞVERENLER
SENDİKASI (PÜİS) •TÜRKİYE SAĞLIK ENDÜSTRİSİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (SEİS) •TÜRKİYE SELÜLOZ, KAĞIT VE AĞAÇ PROF.DR.SİNAN SÖZMEZ DOÇ.DR.YÜCEL UYANIK
MAMÜLLERİ SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (KASİSEN) •TÜRKİYE ŞEKER SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •TÜRKİYE
TEKSTİL SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •TÜRKİYE TOPRAK, SERAMİK, ÇİMENTO VE CAM SANAYİİ İŞVERENLERİ
MEHMET ORDUKAYA İSMAİL BAYER
SENDİKASI •TURİZM ENDÜSTRİSİ İŞVERENLERİ SENDİKASI

EK: YARGITAY KARARLARI FİHRİSTİ

 TİSK Başkanı Yağız Eyüboğlu’nun 10 Kasım Mesajı:
“Milletimizin kurtarıcısı, Cumhuriyetimiz’in kurucusu Atatürk’ü
ölümünün 78’inci yıldönümünde
minnet ve özlemle anıyoruz.
Atatürk’ün ilke ve inkılaplarının eseri olan Türkiye Cumhuriyeti’nin
demokratik, laik, sosyal hukuk devleti kimliği ile her türlü zorluğun C‹LT: 11 SAYI: 22

üstesinden geleceğine şüphemiz yoktur.

O’nun ‘Beni görmek demek, mutlaka yüzümü görmek değildir. Benim
fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız, bu
Population Displacement Effect of Refugees in Turkey:
An Input-Output Model Based Analysis
Çağaçan Değer
Elif Tunalı Çalışkan

kafidir.’ sözü daima aklımızdadır.”

Osman Aydoğuş

UEFA Finansal Fair Play Kuralları Bağlamında Borsa İstanbul’da İşlem Gören
Spor Şirketlerinin Performanslarının Analizi
Erdinç Karadeniz
Levent Koşan
Fatih Günay

Saygılarımla, BIST 30 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin

Finansal Performans Değerlemesinde TOPSIS Yaklaşımı
Fatih Temizel
Berfu Ece Bayçelebi

Yağız Eyüboğlu Government Spending and Economic Growth

Mehmet Tarık Eraslan
Ahmet Tozlu

TİSK Yönetim Kurulu Başkanı

Kadınların İşgücüne Katılma Eğilimleri: Türkiye Örneği
Özge Korkmaz

Petrol Fiyatı Şoklarının Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkileri

Zehra Abdioğlu
Nurdan Değirmenci

Ulusal Kültürün Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamaları Üzerindeki Etkisi:

Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Araştırma
Emrah Koparan
Tülay İlhan Nas
Tarhan Okan

2016 / II
Uluslararası İşgücü Kanunu Çerçevesinde Türkiye’de Yabancıların Çalışması
Baki Erken
2016 / II

TİSK AKADEMİ Eylül sayısı çıktı.

Çalışma hayatı başta olmak üzere ekonomik, sosyal ve hukuki alanlardaki araştırma,
makale, inceleme ve raporlara yer veren hakemli dergimiz TİSK AKADEMİ’nin
23.Sayısı Mart 2017’de yayınlanacaktır.
Makalelerinizi 31 Ocak 2017 tarihine kadar gönderebilirsiniz.
Ayrıntılı bilgi için: www.tisk.org.tr
 Cilt 54 ‣ Sayı 6 ‣ Kasım - Aralık 2016

Kudret ÖNEN
Türkiye İşveren Sendikaları
Konfederasyonu Adına Sahibi
Bülent PİRLER
Sorumlu Yayın Müdürü
İdare Yeri
Bu Sayımızda
Reşat Nuri Caddesi
No: 108 06540 Çankaya - ANKARA Değerli Okuyucularımız,
Tel: (312) 439 77 17 /Pbx 26.Genel Kurulumuzu 3 Aralık 2016 tarihinde gerçekleştirdik. Dergimizin bu sayı-
Faks: (312) 439 75 92-93-94 sında TİSK Genel Kurulu ve 54’üncü Kuruluş Yıldönümü Etkinliklerine ait haber ve
Web: www.tisk.org.tr
fotoğrafları siz sayın okuyucularımızın bilgisine sunuyoruz.
E-posta: tisk@tisk.org.tr
Dergide yayınlanan bütün yazılar İŞVEREN’de “Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi” ve “2017 Yılı Büt-
kaynak adı gösterilerek çesi” konularını ele aldık.
iktibas edilebilir. İŞKUR Genel Müdürü Mehmet Ali Özkan, mevzuat değişikliğinin Kurum ile ilgili
Dergide yayınlanan yazılar yürütülecek iş ve işlemlerin bürokrasinin azaltılması ilkesi çerçevesinde ele alına-
yazarların kişisel görüşüdür, rak değerlendirildiğini, işletmelerin ihtiyaç duyduğu esnekliğe katkıda bulunurken
Konfederasyonu bağlamaz.
işsizlerin iş bulma süresini kısaltıp uzun süreli işsizlik oranlarının azalmasına katkı
İŞVEREN
sağlayacağını açıkladı.
BASIN MESLEK İLKELERİNE
UYMAYA SÖZ VERMİŞTİR. TİSK Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve ÇEİS Yönetim Kurulu Başkanı Tufan Ünal,
Baskı Tarihi sektörün neredeyse tüm bölgelerde geçici istihdam yaratma potansiyeli bulunduğu-
15 Aralık 2016 nu, çimento sektörü olarak istihdamın artırılmasına önemli katkılar sağlamaya de-
Editöryel Hazırlık ve Tasarım vam edeceklerini vurguladı.
KS Medya
MESS Genel Sekreteri Hakan Yıldırımoğlu, özel istihdam büroları aracılığıyla ge-
Çetin Emeç Bulvarı 1322. Cad. 64/6
çici iş ilişkisinin özellikle gençlerin iş tecrübesi kazanmasına ve işgücü piyasasının
Öveçler / ANKARA
Tel-Faks: (312) 472 86 23 dışında kalanların motivasyonlarının artırılmasına katkıda bulunacağını söyledi.
Baskı ve Cilt ÖİB Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Paker, geçici iş ilişkisinin istihdamı
Dumat Ofset Matbaacılık tabana yaymak açısından önemli bir araç olduğunu söyleyerek ülkemizde, bu çalışma
Şaşmaz / ANKARA yapısının etkili olarak kullanılmasını sağlamak için çeşitli teşvik edici uygulamaların
Tel: (312) 278 82 00 devreye sokulmasına ihtiyaç bulunduğuna dikkat çekti.
Faks: (312) 278 82 30
ISSN: 1303-0418 Prof.Dr.Tekin Akgeyik “Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi: Esnek
Yayın Türü İstihdamın Rolü ve İşgücü Piyasasındaki Muhtemel Etkileri” ve Doç.Dr. Yücel Uyanık
Yerel Süreli Yayın “Sorun mu çözüm mü ? Özel İstihdam Büroları Aracılığı ile Geçici İş İlişkisi” başlıklı ma-
kalelerinde konuyla ilgili görüşlerini açıkladılar.
2017 Yılı Bütçesi konusunda TEB Ekonomi Danışmanı Hakan Özyıldız ekonomik
büyümeyi bekleyen riskler ve iç ve dış belirsizliklerin de etkisiyle önümüzdeki yıl
kamu borçlanmasının önceki yıllar kadar kolay olamayacağını ifade etti.
Prof.Dr.Sinan Sönmez “Ekonomik Model ve 2017 Bütçesinin Ekonomi Politiği” ve
Prof.Dr.Ömer Faruk Çolak “2017 Yılı Bütçesi ve İktisat Politikaları” konusunda görüşle-
rini açıkladılar.
Farklı gündem konuları İŞVEREN’in bu sayısında da yer alıyor. Ressam İmren
Erşen ile gerçekleştirilen Sanat Söyleşisini; Kadınlar ve Gençler, Arkeogezi, TİSK ve
Avrupa Haberleri ile çeşitli konularda hazırlanan makaleleri beğeniyle okuyacağınızı
umuyoruz.
Yeni Yılınız Kutlu Olsun.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 1

 59 79
ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI 2017 YILI BÜTÇESİ
ARACILIĞIYLA GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ

•TİSK’İN 26. GENEL KURULU VE 54. YILDÖNÜMÜ ETKİNLİKLERİ 4 •EDİTÖRDEN Genel Kurulumuz
ve Ülkemiz Gündemi 30 •NELER OLUYOR TÜRKİYE 32 •ZOOM Yapılan Düzenleme Esnekliğe Katkıda
Bulunacaktır MEHMET ALI ÖZKAN İŞKUR GENEL MÜDÜRÜ (V.) 60 •ZOOM Özel İstihdam Büroları
Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi Sistemi Gençlerin ve Kadın Çalışanların İstihdamını Artıracaktır TUFAN
ÜNAL TİSK YÖNETIM KURULU BAŞKAN VEKILI ÇIMENTO ENDÜSTRISI İŞVERENLERI SENDIKASI (ÇEİS)
YÖNETIM KURULU BAŞKANI 62 •ZOOM Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi Sistemi
HAKAN YILDIRIMOĞLU TÜRKIYE METAL SANAYICILERI SENDIKASI (MESS) GENEL SEKRETERI 65
•ZOOM Teşvik Edici Uygulamalar Benimsenmeli KERIM PAKER ÖZEL İSTIHDAM BÜROLARI DERNEĞI
YÖNETIM KURULU BAŞKANI 69 •ZOOM Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi: Esnek
İstihdamın Rolü ve İşgücü Piyasasındaki Muhtemel Etkileri PROF. DR. TEKIN AKGEYİK İSTANBUL
ÜNIVERSITESI İKTISAT FAKÜLTESI 71 •ZOOM Sorun mu çözüm mü ? Özel İstihdam Büroları Aracılığı ile
Geçici İş İlişkisi DOÇ. DR. YÜCEL UYANIK GAZI ÜNIVERSITESI İİBF, ÇALIŞMA EKONOMISI VE ENDÜSTRI
İLIŞKILERI BÖLÜMÜ 75 •ZOOM Gelecek Yıl Hazine’nin Borçlanma Sorunu Olmaz HAKAN ÖZYILDIZ TEB
EKONOMI DANIŞMANI 80 •ZOOM Ekonomik Model ve 2017 Bütçesinin Ekonomi Politiği PROF.DR. SINAN
SÖNMEZ ATILIM ÜNIVERSITESI, MALIYE VE İKTISAT BL. ÖĞRETIM ÜYESI 83 •ZOOM 2017 Yılı Bütçesi ve
İktisat Politikaları PROF.DR. ÖMER FARUK ÇOLAK TİSK EKONOMI DANIŞMANI 90 •KADINLAR ve GENÇLER
95 •TİSK HABERLER 97 •AVRUPA AVRUPA 103 •İNCELEME Mesleki Yeterlilik Kurumu Faaliyetleri ve MYK
Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu MEHMET ORDUKAYA MYK SINAV VE BELGELENDIRME DAIRESI
BAŞKANI 108 •GÖRÜŞ Yaşamı Boyunca Sendikacı İSMAIL BAYER 114 •ARKEOGEZİ 116 •SANAT 119
•İSTATİSTİK 122 •YENİ YAYINLAR 124

2 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 4 13
TİSK’in 26’ncı Genel Kurulu ve Kudret Önen
54’üncü Kuruluş Yıldönümü Etkinlikleri TİSK Başkanı Seçildi

32 29
Erol Kiresepi Türkiye-AB KİK Başkanlarının
Dünya İşverenlerinin Başkanı Oldu Başkan Önen’i Ziyareti

41
8 Sivil Toplum Örgütünden Teröre Karşı Ortak Açıklama

116 119
Kibyra Antik Kenti İmren Erşen: “Sanatla ilgili bir toplum olmalıyız”

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü
TİSK’in 26’ncı Genel Kurulu ve
54’üncü Kuruluş Yıldönümü Etkinlikleri
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) 26’ncı Genel Kurulu 3 Aralık 2016 tarihinde Ankara’da toplandı.
Genel Kurul’a delegelerin yanısıra Çalış-
ma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Dr. Meh-
met Müezzinoğlu, CHP Genel Başkan
Yardımcısı Selin Sayek Böke, MHP
Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Ke-
nan Tanrıkulu, TÜRK-İŞ Genel Başkanı
Ergün Atalay, HAK-İŞ Genel Başkanı
Mahmut Arslan, TESK Genel Başkanı
Bendevi Palandöken, ILO Türkiye Di-
rektörü Numan Özcan, üniversitelerin
ve sivil toplum kuruluşlarının yönetici ve
temsilcileri ile çok sayıda bürokrat katıldı.
4 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
Genel Kurul Başkanlık Divanı’nın oluştu-
rulması için yapılan oylama sonucunda
Divan Başkanlığı’na Ahmet Hilmi Eren,
Başkan Vekilliklerine Metin Demir ve
Bekir Burak Uyguner; Divan Katiplikle-
rine Av. Şeyda Aktekin ve Av. Çiğdem
Ayvazoğluyüksel getirildiler.
TİSK Yönetim Kurulu Başkanı Yağız
Eyüboğlu Genel Kurul’u açış konuş-
masında, TİSK bünyesindeki 21 İşve-
ren Sendikasına bağlı, özel kesimde ve
kamu kesiminde yaklaşık 1 milyon 230
bin istihdam sağlayan yaklaşık 10.000
şirketin, Türkiye’nin dinamosu niteliğin-
de olduğunu, Konfederasyonun üretim,
yatırım, ihracat ve istihdam açısından
olduğu kadar, sosyal alanda da çağdaş
endüstri ilişkileri, sosyal diyalog, kurum-
sallaşma, kayıtlılık ve gönüllü teşkilatlan-
ma ilkelerini sorumlulukla uyguladığını
söyledi.
2014 ve 2015 yıllarındaki sürekli se-

çim atmosferi, 3 milyon Suriyeli’nin
Türkiye’ye sığınması, Rusya ile yaşanan
kriz, Temmuz 2015’ten itibaren Güney
Doğu’da teröre karşı icra edilen yoğun
mücadele, 15 Temmuz 2016’daki hain
darbe girişimi, Türkiye’nin sınır ötesi
askeri harekatı ve başkanlık sistemi tar-
tışmalarının ekonomik yaşamı derinden
etkilediğini belirten Eyüboğlu, konuş-
masını şöyle sürdürdü:
“Zorlu günler devam ediyor; ekonomi
yavaşladı; alıştığımız yüzde 5’ler 6’lar
seviyesindeki büyüme rakamlarını artık
göremediğimiz gibi nasıl küçülmeyece-
ğimizin yollarını arar durumdayız. Tüm
çabalarımıza rağmen verimlilik artmaz-
ken işgücü maliyeti hızla yükseliyor,
işsizlik artıyor. Küresel çalkantıların da
etkisiyle özel sektörün yatırımlarında
durgunluk hakim. İhracatta zayıflama
görülüyor, sanayi sektörü üretim artışı
ve istihdam açılarından güç kaybetti,
sanayide kârlılık azaldı. Küresel yatı-
rımcılar hukukun üstünlüğü ve yargı-
nın bağımsızlığı konularında Türkiye’ye
çekingen bakıyor, dolar kuru artışı iş-
letmelerin maliyetlerini artırıyor ve dış
borçlarını büyütüyor” dedi.
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü
“4. Sanayi Devrimi Stratejisi
oluşturularak ekonomiye yön
verilmeli”
TİSK Başkanı Eyüboğlu, Hükümetin bu
sorunları gidermek için uygulayacağını
ilan ettiği yapısal reform programının so-
runların azaltılmasına yapacağı katkının
önemsendiğini ifade ederek, yargı siste-
minin çağdaş yapıya kavuşturulmasını,
bürokrasiyi azaltmayı, kayıtdışını kü-
çültmeyi, istihdam üzerindeki vergi-prim
yükünü azaltmayı, rüşveti ve yolsuzluğu
önlemeyi, kamu görevlilerinde liyakati
esas almayı, şeffaflığın artırılmasını, ça-
lışma mevzuatında daha fazla güvenceli
esneklik sağlanmasını, eğitim sisteminin
işletmelerin vasıflı işgücü ihtiyacını kar-
şılamasını öngörecek reformların biran
önce uygulamaya geçirilmesinin beklen-
diğini söyledi.
En büyük ticari ortak AB ile sarsılan iliş-
kilerin normalleştirilmesinin Ülkemizin
lehine olacağını, AB çıpasının ekonomik
ve siyasi açılardan Türkiye için önem ta-
şımaya devam ettiğini kaydeden Yağız
Eyüboğlu, sanayideki zayıflama sürer-
se, Türkiye’nin de zayıflayacağını, “4.Sa-
TİSK’in
nayi Devrimi Stratejisi” oluşturularak
ekonomiye yön verilmesi ve Ülkemizin
yatırıma ve istihdama elverişli potansi-
yelini ortaya koyacak bir atmosfer yara-
tılması gerektiğini belirtti.
“2017 yılı asgari ücretinde
dikkatli olunmalı, Hazine
desteği sürmeli”
Konuşmasının devamında çalışma haya-
tında yaşanan değişimlere değinen TİSK
Başkanı, 2016 yılında %30 oranında
artırılan asgari ücretin, uygulanan kısmi
Hazine desteğine rağmen, tüm ücret ka-
demelerini etkilemesi nedeniyle bir şok
dalgası yarattığını ve işsizliği artıran bir
faktör olduğunu, 2017 yılında asgari
ücret görüşmelerinde çok ciddi düşü-
nülmesi, rekabet gücünün korunması ve
işyerlerine Hazine desteğinin devam et-
mesi gerektiğini kaydetti.
Sosyal sigorta primine esas kazanç ta-
vanının asgari ücretin 6,5 katından 7,5
katına çıkarılmasının, işletmelere yıllık 2
milyar lirayı aşacak bir ek yük getireceğine
dikkati çeken Eyüboğlu, yılbaşında yü-
rürlüğe girecek zorunlu BES uygulaması-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 5
 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

nın da tasarruf oranının artıracak olmak-

la birlikte, toplu iş sözleşmelerinde telafi
taleplerine yol açarak, sonuçta işverene
ek maliyet olarak yansıyacağından en-
dişe duyulduğunu, istihdam üzerindeki
vergi ve prim yükünün OECD ortalaması-
na indirilmesi gerektiğini söyledi.

Yağız Eyüboğlu, iş sağlığı ve güvenliğini

köklü bir değişime uğratan 6331 sayılı
Kanun’un iş kazası ve meslek hastalık-
larının önlenmesi konusunda önemli
bir ilerleme sağlayamadığına ve işlet-
me gereklerine uygun olmadığına işaret
ederek, “Temel kurgusunu hatalı gördü-
ğümüz 6331 sayılı Kanun en kısa sü-
rede baştan aşağı gözden geçirilmelidir”
dedi.
“ESK etkinlikle çalıştırılmalı”
TİSK Başkanı Eyüboğlu, konuşmasının
devamında şunları söyledi:
“Ülkemizin içinde bulunduğu şartlarda
sosyal diyaloğa büyük ihtiyaç duyulmak-
tadır. Bu vesileyle, Ekonomik ve Sosyal
Konsey’in Şubat 2009’dan bu yana
toplanmadığını da hatırlatmak isterim.
Öte yandan, çalışma hayatı konularının
değerlendirilmesini ve sonuç alınmasını
mümkün kılan Üçlü Danışma Kurulu’nun
etkinlikle çalıştırılıyor olması nedeniyle
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımı-
za teşekkür etmeyi borç bilmekteyim”.
Özel istihdam büroları aracılığıyla ge-
çici istihdam sisteminin mevzuatımıza
kazandırılmış olmasının olumlu bir de-
ğişim olduğunu ifade eden TİSK Yöne-
tim Kurulu Başkanı Yağız Eyüboğlu, İş
Kanunu’nda katı biçimde düzenlenmiş
olmaları nedeniyle uygulamaları hemen
hemen hiç bulunmayan mevcut esneklik
hükümlerinin de gözden geçirilmesi ge-
rektiğini kaydetti.
Eyüboğlu, TİSK’in son dönemde yaptı-
ğı çalışmalara da değinerek, Türkiye’nin
2015 G20 Dönem Başkanlığı sırasında
TİSK’in hem Türk İşverenlerini, hem de
Uluslararası İşverenler Teşkilatı (IOE)
adına dünya işverenlerini temsil ettiğini,
dünya liderlerine görüş ve öneriler suna-
rak sürece önemli katkılarda bulunduğu-
nu; TİSK Başkan Vekili Erol Kiresepi’nin
IOE Başkanlığına seçildiğini; TİSK Cami-
asının, İşveren Sendikalarının etkinlik-
leri sayesinde Ülkemizin giderek gelişen
Ulusal Yeterlilik Sistemi’ne çok önemli
katkı yaptığını ve küresel düzeyde genç
işsizliğini azaltmak ve ekonomilerin va-
sıflı işgücü ihtiyacı karşılamak amacıyla
2013 yılında ILO ve OECD/BIAC tara-
fından kurulan Küresel İşbaşında Eğitim
Ağı (GAN) kapsamında dünyadaki ilk
Ulusal Ağı Türkiye’de TİSK’in oluşturdu-
ğunu anlattı.

“TİSK, işletmelerin sesi”

Bir önceki Genel Kurul’dan bugüne Kon-
federasyonunun etkisini ve gücünü ar-
tırdığına ve Ülkemizin sorunlarının çözü-
müne katkı anlamında son derece faal
bir dönem geçirdiğine dikkati çeken TİSK
Başkanı, “TİSK yurt içinde işveren kesi-
mini 52 kurum ve platformda temsil et-
mektedir. Konfederasyonumuz çalışma
hayatının her alanında ‘İşletmelerin Sesi’
olmayı asli vazifesi saymaktadır” dedi.

6 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

Yağız Eyüboğlu konuşmasını şöyle ta-

mamladı:

“TİSK Onursal Başkanı Sayın Tuğrul

Kudatgobilik’ten devralarak bugüne dek
büyük gurur ve iftiharla yürüttüğüm
TİSK Başkanlığı görevimi, işlerimin yo-
ğunluğu nedeniyle sürdüremeyeceğimi
ve bu Genel Kurul’da Başkanlığa aday
olmayacağımı daha önce açıklamıştım.

Sevgili Başkanımızdan devraldığım

bayrağı, sizlerin desteğiyle daha da
ileriye taşıdığıma inanıyorum. Görev
süremdeki performansımın takdiri şüp-
hesiz TİSK Camiası olarak sizlere aittir.
Kendi cephemden, görev yaptığım dö-
nemde bu camiaya hizmet etmekten
mutluluk ve gurur duyduğumu özellikle
belirtmek isterim”.
Eyüboğlu’nun konuşmasının ardından,
TİSK Onursal Başkanı Refik Baydur anı-
sına hazırlanan kısa film izlenime sunuldu.
TİSK Genel Kurulu’nda konuşan Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanı Dr. Mehmet
Müezzinoğlu, sosyal diyaloğun önem-
li bir tarafı olan TİSK’in Genel Kurulu’nda
bulunmaktan memnuniyet duyduğunu
söyledi.
Müezzinoğlu, gerek bölgedeki sorunlar,
gerek küresel değişimlerin, ülke ekono-
misinde bazı sıkıntıların yaşamasına ne-
den olduğunu, Türk milletinin zorlukları
aşarak, bugünlere geldiğini sorunların
aşılmasında samimi bir hükümet ve siya-
si iradenin bulunduğunu vurguladı.
Müezzinoğlu, Türkiye’nin Temmuz’dan
bu yana terörle mücadele, sokağa çık-
ma yasakları, Rusya krizini aşma, 15
Temmuz darbe girişimi gibi sorunlarla
karşılaştığını belirterek, “Bütün bunları
aşabilen bir ülkenin, bir milli iradenin ve
duruşun karşısında bugün yaşadığımız
küresel ve kendimizden kaynaklanan
nedenlerle motivasyonumuzu bozmak
veya karamsar cümleler kurmak, bu
millete inanmamak, bu millete güven-
memektir” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye ekonomisine yönelik yapılan
eleştirilerin, AK Parti iktidarına ve kanun
hükmünde kararnamelere bağlanmasını
doğru bulmadığını belirten Bakan Mü-
ezzinoğlu, şöyle devam etti:
“Daha çok hukuka ve demokrasiye ihti-
yacımız var. Ama bugün, burada ‘yalnız
OHAL nedeniyle hukuka ve demokra-
siye ihtiyacımız var’ diyen arkadaşla-
rımız, 27 Nisan Bildirisi’nde ‘noktasına,
virgülüne aynen katılıyorum’ derken ne

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 7

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü
demek istiyorlardı? 411 milletvekili bu
ülkede başörtüsü zorunluluğunun kal-
dırılmasıyla ilgili el kaldırdığında, CHP
bunu Anayasa Mahkemesi’ne götürür-
ken, hangi milli iradenin temsilini ya-
pıyordu? Yüzde 47 oy alan bir siyasi
partiye kapatılma davası açılırken, bu
ülkeden demokrasiden, hukuk devletin-
den bahsetmesi gereken tablo ve siyasi
iradenin duruşu neredeydi? Verilecek
çok cevaplar var ama yüreğimiz acıyor.”
Ülkede döviz piyasasında yaşanılanlara
da değinen Müezzinoğlu, eleştiri yapı-
lırken ifade edilen rakamların son 2-3
ay şeklinde verilmesinin yanlış olduğu-
nu kaydetti. Müezzinoğlu, asgari ücret
konusunda da, asgari ücretin istihdam
üzerindeki önemli bir hesaplama para-
metresi olduğunu vurguladı.
Gündelik krizlerden veya sorunlardan fır-
satçılık yapıldığına işaret eden Müezzi-
noğlu, AK Parti’nin en büyük özelliğinin
gelen eleştirileri samimiyetle değerlendir-
mek olduğuna dikkati çekerek, “Ama eleş-
tiri yapan arkadaşlarımız, keşke kendi-
lerine yapılan eleştirileri de samimiyetle
yapabilseler ve oradan ders çıkarabil-
seler, o zaman kazanacak olan demok-
rasidir, milli iradededir, hukuk devletidir,
siyasi saygınlıktır ve siyasetin geleceğe
olan umudu ve güvenidir” diye konuştu.
8 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
Bakan Müezzinoğlu, Cumhurbaşkanı
Recep Tayyip Erdoğan’ın “Külhanbeyi”
diye eleştirildiğini belirterek, “Bu ülkenin
en büyük külhanbeyi, kurucusu Musta-
fa Kemal Atatürk’tür. Dünyaya en büyük
külhanbeyliği o yapmıştır, gerektiğinde
de bu millet adına bu milletin liderleri
yapmak zorundadır” dedi.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel
Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke,
TİSK’in üye sendikaları ve onlara bağlı
işyerleri vasıtasıyla yarattığı istihdam ve
ortaya koyduğu ekonomi ile Türkiye’nin
en büyük gücü olduğunu söyledi.
Bugün Sanayi 4.0 devrimini ve bu dev- re haber verildiği tarihti.”
rime nasıl hazırlanılacağını tartışmak Bugün, Türkiye ekonomisinin hızla kri-
yerine Türkiye’deki gerginlik, tehlike ve ze sürüklendiğini, doğru çözümü üre-
yaşamsal risklerin konuşulmak zorun-
tebilmek için doğru tespiti yapmanın
da kalındığını belirten Böke, üretim
ve böylelikle doğru politikalar üretebil-
yapanlar için bugün koşulların her za-
menin önem taşıdığını savunan Böke,
mankinden daha ağır olduğunu, Türkiye
Türkiye’de daralan sektörlere can ve-
ekonomisinin olağanüstü bir dönemden
geçtiğini; eşiğinde bulunulan ekonomik recek kaynaklara ihtiyaç bulunduğunu,
krizin bildiğimiz krizlerden çok farklı bir ancak atılması gerek adımların ekonomi
yapıda olduğunu ifade etti. Bu krizin kurumlarından geçmediğini vurguladı.
bir rejim tartışmasından ve iktidarın ıs- AB ile üyelik müzakerelerinden bağımsız
rarlarından beslendiğini, ekonomideki olarak Türkiye’nin halihazırda bir Avru-
sorunların küresel sorunlardan kaynak-
pa ekonomisi olduğunu; ihracatımızın
lanmadığını anlatan Selin Sayek Böke, %48,5’lik kısmının AB’ye yapıldığını be-
yılbaşından bu yana Türk Lirası’nın yüz-
lirten Böke, ihracata yönelik yatırımları
de 20’nin üzerinde değer kaybettiğini işveren kesiminin gerçekleştirdiğini; AB
belirterek, şunları söyledi:
ile müzakerede güçlü bir siyasete ihti-
“Kritik nokta şu, Türk Lirası’nın değer yaç duyulduğunu, 90 yıllık Cumhuriyetin
kaybının hızlandığı tarih, 3 Ekim tari- kazanımlarını kaybetmeden Türkiye’nin
hi. 3 Ekim’e kadar Türk lirası 10 ayda ekonomi politikalarının değişmesi ve ön-
6 kuruş değer kaybetmişti. Bu 6 kuruş celikle OHAL’in kalkması gerektiğini söz-
değer kaybı hafife alınır bir değer kaybı lerine ekledi.
değil. Ama korkarım ki, 3 Ekim’den son-
ra yaşananlar ışığında bu 6 kuruş, hafif Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel
gözükmeye başladı. 3 Ekim’den bugü- Başkan Yardımcısı Ahmet Kenan Tanrı-
ne Türk lirası 55 kuruş değer kaybetti. kulu, Türk sivil toplum hayatına, çalışma
3 Ekim tarihine özellikle vurgu yaptım, ve iş hayatına önemli katkıları olan ve
çünkü belli ki 3 Ekim’de bir şey oldu. 3 çalışma hayatında işverenler ile işçiler
Ekim, Bakanlar Kurulu’nun verdiği bir arasında bir köprü vazifesi gören TİSK’in
kararı kamuoyuyla paylaştığı bir tarih, Genel Kurulu’nda bulunmaktan onur
OHAL’in Türkiye’de uzatılacağının bizle- duyduğunu belirtti.

Milli birlik ve beraberliğin titizlikle ko-
runması gereken bir süreçten geçildiği-
ni, kendi meclisini bombalayacak kadar
gözü dönmüş hain kalkışmasına 15
Temmuz’da milletçe hep beraber göğüs
gerildiğini ifade eden Tanrıkulu, topar-
lanmaya çalışan ülkemizin gerek dış,
gerek iç gelişmelerden dolayı ekonomik
anlamda adeta bir sırat köprüsünden
geçtiğini söyledi.
Ahmet Kenan Tanrıkulu, Türkiye’nin
hem bütçe açığı, hem de cari açıkla karşı
karşıya kaldığına işaret ederek, ekono-
mideki yavaşlamadan dolayı işsizlik ora-
nının yüzde 10’u geçtiğini, Türkiye eko-
nomisinin uzun süredir sanayileşmeden
uzaklaşarak inşaat ve hizmetler ekono-
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü
misine yöneldiğini ve imalat sanayiinin
katma değer içindeki payının ve istihda-
mının gerilediğini, özel sektörün dış borç
stokunun 300 milyar dolara yaklaştığını,
bütün bunların ekonomide dengelerin
yitirilmesinin önemli bir göstergesi ol-
duğunu, TL’deki zayıflamanın bu şekilde
devamı halinde üretim gücünün önemli
ölçüde zarar göreceğini söyledi.
Tanrıkulu konuşmasında, işletmeler
üzerindeki ağır vergi ve prim yükünün çö-
zümü için MHP olarak bu konuda getiri-
lecek bütün çalışmalara TBMM’de destek
olup, katkıda bulunmaya hazır oldukları-
nı da ifade etti.
Sorunların aşılması için ülkede siyasi hu-
zura, bunun için de uzlaşma kültürünün
TİSK’in
gelişmesine ihtiyaç olduğunu vurgulayan
MHP Genel Başkan Yardımcısı Tanrıku-
lu, 2009 yılından beri toplanmayan ve
anayasal bir kurum olan Ekonomik ve
Sosyal Konsey’in biran önce işlevsel hale
getirilmesi gerektiğini kaydetti.
TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay,
15 Temmuz’daki hain girişimde hayatla-
rını kaybedenlerin ülkenin birlik ve bera-
berliği için şehit olduklarını, hepimizin o
vatandaşlarımıza can borcumuz bulun-
duğunu söyledi.
Atalay, AB’nin 57 yıldır Türkiye’yi kapı-
sında tuttuğunu, ancak Türkiye’nin tam
üye olacak gibi Avrupa normlarına uymak
üzere yasalarını değiştirdiğini, sırtımızı
AB’ye dönmememiz gerektiğini vurguladı.
Konuşmasında işçilerin kendileri için çok
önemli olduğunu ifade ederek, asgari
ücret konusuna değinen TÜRK-İŞ Genel
Başkanı Ergün Atalay, asgari ücretin
2017’de 1.600 TL olması gerektiğini
söylediğini anımsattı. Atalay, bu konu-
da kendisinin eleştirildiğini, bazı işveren-
lerin “öldük, bittik” diye itiraz ettiklerini
belirterek, “1.600 TL’yi versinler, bir ay
yaşayalım, bakalım bununla gemi gi-
diyor mu? Sizler bizim için önemlisiniz.
İşyerlerini kendi işyerimiz gibi gören bir
topluluğuz. Daha çok üretelim, daha
kaliteli üretelim. Ama bunu üretirken
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 9
 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü
de bu ülkede eğitimi ve merhameti yan
yana tutmak lazım. İstediğin kanunu çı-
kart, merhametsiz sendikacı, siyasetçi,
işveren olura sıkıntılar bu ülkede olma-
ya devam eder” dedi.
HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Ars-
lan, TİSK’in misyonunu önemsedikleri-
ni, TİSK’in örgütlendiği işyerlerinde işçi
sendikalarının da örgütleneceğini, Ülke-
mizin işçi ve işverenlerine güvendiklerini,
bütün zorluklar karşısında ortak akılla
çözümler arandığını, kampanyalar ger-
çekleştirdiklerini belirtti.
Arslan, AB’nin, geleneğinde var olan
müzakere yeteneğini terk etmeye başla-
dığını; bizimle tartışmak yerine kaçmayı
yeğleyen bir AB’nin müzakerelerimizi
askıya alma kararını ve yaklaşımını asla
kabul etmediklerini söyledi.
Çalışma hayatının her alanında işçi- iş-
veren birlikte çalıştıklarını ifade eden
Arslan, sosyal diyalog mekanizmasını
geleneksel sendikacılık yaklaşımından
uzak, sorunları birlikte çalışarak, çözerek
işçi-işverenin endüstri ilişkilerini daha da
geliştirmek zorunda olduklarını kaydetti.
Mahmut Arslan, TİSK ile birlikte çalış-
tıklarını, TİSK’e bağlı işletmelerde üye işçi
sendikalarının olduğunu ve sorun ya-
şanmadığını, ancak TİSK’e bağlı işveren-
10 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
ler dışında kalan çok büyük bir işveren
kesiminin asıl sorunu oluşturduğunu, bu
kesimin de filli olarak TİSK’te temsil edil-
mesi gerektiğini kaydetti ve geçmişten
gelen tecrübe ve birikimle önümüzdeki
dönemlerde daha başarılı çalışmalara
imza atılacağına inandığını söyledi.
TESK Genel Başkanı Bendevi Palandö-
ken, sanayiciliğin çok önemli olduğunu,
sanayicinin her zaman taşın altına elini
koyan insan olduğunu belirterek, “Bu
ülkede yatırım yapmanın, girişimcilik
yapmanın, bu ülkede büyüyüp sanayi
devi olmanın ne kadar zor olduğunu
hep birlikte gördük. Sizin bu ülkede çok
önemli hizmetleriniz ve çok önemli bir
sermaye birikiminiz var” dedi.
Ülkede huzur ve güvenin en önemli
mesele olduğuna dikkati çeken Palan-
döken, huzur ve güven olmadan hiç
kimsenin iş yapamayacağını, evinde bile
oturamayacağını ifade ederek, her gün
ülkede genç insanların şehit düştüğünü,
her gün bir evde ocak söndüğünü, ülkeyi
yönetenler ellerinden geleni yapsa da,
Türkiye’nin düşmanlarının durmadığını
kaydetti.
Palandöken, işimiz zor olsa da bunları
atlatabilecek güce sahip olduğumuzu,
her alanda birlik ve beraberlik içinde ol-
mamız gerektiğini; toplu iğne bile üre-
tilemeyen dönemlerden insansız hava
araçları yapan bir ülke haline geldiğimizi,
sanayicilerin takdire şayan insanlar ol-
duğunu sözlerine ekledi.
Açılış konuşmalarının ardından Genel
Kurul çalışmalarına geçildi. Aynı gün
yapılan seçimler sonucunda Başkanlık
ve Başkan Vekillikleri ile Yönetim Kuru-
lu, Denetleme Kurulu ve Disiplin Kurulu
Üyelikleri yeniden belirlendi.
2 Aralık 2016 akşamında TİSK’in 26’ncı
Genel Kurulu ve 54’üncü Kuruluş Yıldö-
nümü münasebetiyle bir Kokteyl düzen-
lendi.
 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

TİSK Yönetim Kurulu’nun Anıtkabir Ziyareti

TİSK Yönetim Kurulu Yağız Eyüboğlu Başkanlığında 2 Aralık 2016 tarihinde 54. Kuruluş Yıldönümü ve
26. Genel Kurulu münasebetiyle Anıtkabir’i ziyaret etti.
TİSK YÖNETİM KURULU BAŞKANI YAĞIZ EYÜBOĞLU’NUN 54. KURULUŞ YILDÖNÜMÜ MÜNASEBETİYLE
2 ARALIK 2016 TARİHİNDE ANITKABİR ÖZEL DEFTERİ’NE YAZDIĞI MESAJ

Ebedi Önderimiz Atatürk,

TİSK Yönetim Kurulu olarak,
Konfederasyonumuzun 54. Kuruluş
Yıldönümünde saygı, minnet ve özlem
duyguları içerisinde, huzurunuzdayız.
Türk İşverenleri olarak Ülkemizin kalkınmasını
sağlamak için tüm gücümüzle çalışmaktayız.
“Ekonomisi zayıf bir ulus, yoksulluktan ve
düşkünlükten kurtulamaz; güçlü bir uygarlığa,
kalkınma ve mutluluğa kavuşamaz; toplumsal
ve siyasal yıkımlardan kaçamaz.” sözünüz
ilerlediğimiz yolda bize rehberlik etmekte,
ilke ve inkılaplarınız çalışmalarımıza ışık
tutmaktadır.
Cumhuriyet’e ve demokrasiye bağlılığımızı ifade
eder, manevi varlığınız önünde saygıyla eğiliriz.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu
Yönetim Kurulu Başkanı
Yağız Eyüboğlu

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 11

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

TİSK’in 54. Kuruluş Yıldönümü Kutlandı

2 Aralık 2016 günü akşamında, TİSK’in XXVI. Genel Kurulu öncesi, 54. Kuruluş Yıldönümü dolayısıyla bir kokteyl verildi.

TİSK Yönetim Kurulu Başkanı Yağız Eyüboğlu, Hilton Oteli’ndeki kokteylde yaptığı konuşmada Başkanlığı süresince kendisine
destek olan TOBB, TÜRK-İŞ, TESK Başkanlarına, TİSK’e Üye İşveren Sendikaları Başkanlarına, Genel Sekreterlerine ve personeli-
ne ve TİSK Genel Sekreteri ve çalışanlarına teşekkür etti.
Kokteyle, Genel Kurul delegeleri, siyasi parti, medya ve sivil toplum temsilcileri ile çok sayıda davetli katıldı.

12 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

TİSK Yönetim Kurulu Başkanlığı’na

Kudret Önen Seçildi
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK)
26’ncı Genel Kurulu’nda yapılan seçimler sonucunda
TİSK Yönetim Kurulu Başkanlığına Kudret Önen,
Yönetim Kurulu Başkan Vekilliklerine Nevzat Seyok ve Tufan Ünal seçildi.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun 3 Aralık 2016 tarihinde Ankara’da toplanan 26. Genel Kurulu’nda yapılan
Seçimler sonucu Yönetim Kurulu Başkanı ve Başkan Vekilleri ile Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu ve Disiplin Kurulu Üyeleri
belirlendi.
Yapılan seçimler sonucunda Kudret Önen (MESS) TİSK Yönetim Kurulu Başkanlığı’na, Nevzat Seyok (Tekstil) ve Tufan Ünal
(ÇEİS) Başkan Vekillikleri’ne getirildiler.
TİSK’in yeni Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu ve Disiplin Kurulu aşağıda isimleri belirtilen üyelerden oluştu.
TİSK YÖNETİM KURULU BAŞKANI

MESS KUDRET ÖNEN

TİSK YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLLERİ

TEKSTİL NEVZAT SEYOK ÇEİS TUFAN ÜNAL

TİSK YÖNETİM KURULU ÜYELERİ

AĞAÇ D.SOLMAZ COŞKUN NEVZAT SEYOK

M. SİNAN ABEŞ
CAM DR.ERTAN İREN TEKSTİL
NADİR YÜRÜKTÜMEN
EŞREF AKIN
ÇEİS TUFAN ÜNAL
TOPRAK F.FETHİ HİNGİNAR
TÜDİS BEKİR BURAK UYGUNER
KAMU-İŞ ERHAN POLAT
TÜGİS NECDET BUZBAŞ ŞEKER DR.SELİM YÜCEL

İNTES CELAL KOLOĞLU TÜHİS ADNAN ÇİÇEK

KAĞIT RIZA KUTLU IŞIK İEİS ALİ CÜNEYT ARPACIOĞLU

MİKSEN AV. ZEKERİYA SANCI

KİPLAS EROL KİRESEPİ
PÜİS İMRAN OKUMUŞ
KUDRET ÖNEN
SEİS METİN DEMİR
HASAN ÖZCAN AYDİLEK
MESS MİS HÜSEYİN SÖZLÜ
CELAL KAYA
ÖZGÜR BURAK AKKOL YERELSEN DR.MUSTAFA ÇÖPOĞLU

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 13

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

TİSK DENETLEME KURULU ÜYELERİ

ÇEİS MEHMET HACIKAMİLOĞLU

MESS BORA KOÇAK

TEKSTİL AYDIN FETHİ BAYTAN

TİSK DİSİPLİN KURULU ÜYELERİ

ÇEİS KEMAL DOĞANSEL

İNTES HAYDAR KURT

KİPLAS ÜNSAL HEKİMAN

MESS ERKAN KAFADAR

TEKSTİL SELAHADDİN BİTLİS

TİSK Yürütme Komitesi

Üyeleri belli oldu
TİSK Yönetim Kurulu’nun 13.12.2016 tarih ve 26-1 sayılı toplantısında TİSK Anatüzüğü’nün 30.
maddesi gereğince kendi üyeleri arasında yapılan seçim sonucunda yedi kişilik TİSK Yürütme Komitesi
aşağıdaki şekilde oluştu:

TİSK YÜRÜTME KOMİTESİ ÜYELERİ

BAŞKAN KUDRET ÖNEN

BAŞKAN VEKİLİ NEVZAT SEYOK

BAŞKAN VEKİLİ TUFAN ÜNAL

ÜYE ERHAN POLAT

ÜYE ÖZGÜR BURAK AKKOL

ÜYE BEKİR BURAK UYGUNER

ÜYE RIZA KUTLU IŞIK

14 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016


TİSK YÖNETIM KURULU BAŞKANI
NEVZAT SEYOK
TİSK YÖNETIM KURULU
BAŞKAN VEKILI
1961 Malatya doğumlu olan
Seyok ODTÜ Elektrik-Elektronik
Bölümünde öğrenimini
tamamlayarak çalışma hayatına
kurucusu olduğu KRL Elektrik-
Elektronik şirketi ile başlamış
olup 1991 yılında Karsu
Tekstil’e geçen Seyok Karsu’da
Yönetim Kurulu Üyeliği ve
Genel Müdür olarak çalışma
hayatına devam etmektedir.
2009-2014 yılları arasında
Panfi Tarım Hayvancılık
Yönetim Kurulu Üyeliği, Binicilik
Federasyonu Danışma Kurulu
üyeliği de yapan Seyok halen
ITMF - Spinners Committee
üyeliği, TOBB Tekstil Sanayi
Meclisi üyeliği, Kayseri Sanayi
Odası Tekstil Meslek Komite
Başkanlığı, Türkiye Pamuklu
Tekstil Sanayicileri Yönetim
Kurulu Üyeliği, Türkiye Tekstil
Sanayii İşverenleri Sendikası
Yönetim Kurulu üyeliği ve
Türkiye İşverenler Sendikası
(TİSK) yönetim kurulu üyeliğine
devam etmektedir.
Seyok evli ve 2 çocuk babasıdır.
KUDRET ÖNEN
1953 İstanbul doğumlu, Kudret Önen,
çalışma hayatına 1975’te Ford Otosan’da
Makine Mühendisi olarak başladı. Sırasıyla
Ford Otosan, Koç Holding, Otokar A.Ş’de
Proje Mühendisliği, Ar-Ge Bölüm Müdürlüğü,
Genel Müdür Yardımcılığı ve Genel Müdür
görevlerinde bulunan Önen, 2005 yılında
Koç Holding Yan Sanayi ve Diğer Otomotiv
Grubu’nun Eş Başkanı oldu. 2006 yılında Koç
Holding Savunma Sanayi ve Diğer Otomotiv
Grubu Başkanlığı’na getirilen Önen’in
sorumluluk alanına 2010’da Bilgi Grubu
eklendi. Önen, bu görevine Mart 2016’ya
kadar devam etti.
Nisan 2016’da Türkiye Metal Sanayicileri
Sendikası (MESS) Yönetim Kurulu
Başkanlığına seçilen Önen, MESS’in iştiraki
SİBEM’in ve MESS Eğitim Vakfı’nın da Yönetim
Kurulu Başkanlığı görevlerini yürütüyor. 2010
yılından bu yana Otomotiv Sanayii Derneği
Yönetim Kurulu Başkanı olan Önen, aynı
zamanda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
Otomotiv Sanayi Meclis Başkanlığı görevinde
bulunuyor. Önen, 2013-2014 arasında ise
Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar
Derneği Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptı.
Gazi Üniversitesi Makine Mühendisliği
mezunu olan ve İngilizce bilen Önen, evli ve
iki kız babasıdır.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
TUFAN ÜNAL
TİSK YÖNETIM KURULU
BAŞKAN VEKILI
1949’da İzmir’de dünyaya geldi. İlk,
orta ve lise eğitimini sırasıyla Kütahya,
Ankara ve İstanbul’da tamamladı, 1974
yılında ODTÜ Metalürji Bölümünden
Yüksek Mühendis unvanıyla mezun
oldu. Askerlik görevinden sonra
TÜBİTAK ve İzmir BMC San. Tic.
A.Ş.’de altı yıl hizmet verdi. 1981
yılında Batıçim Batı Anadolu Çimento
Sanayii A.Ş.’de Üretim Müdürü olarak
göreve başladı, 1987 yılında Batıçim
Yönetim Kurulu Üyeliğine seçilen
Ünal, halen Batıçim A.Ş. ve BatıSöke
T.A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkan
Vekili ve Murahhas Üyesi, Batı Enerji
A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanı’dır.
1992 yılından bu yana TÜSİAD üyesi
olan Ünal, 2003-2004 yıllarında
TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyeliği de
yaptı. ESİAD kurucu üyesidir. 1997-
1999 yılları arasında ESİAD Yönetim
Kurulu Başkanlığı görevinde bulundu.
11.04.2008 - 02.06.2014 tarihleri
arasında Çimento Endüstrisi İşverenleri
Sendikası (ÇEİS) Yönetim Kurulu
Başkan Vekilliği görevini yürüten
Tufan Ünal, 02.06.2014 tarihinde
ÇEİS Yönetim Kurulu Başkanlığı’na
seçilmiştir. İngilizce bilmektedir. Evli ve
iki çocuk babasıdır.
15
 D. SOLMAZ COŞKUN
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
İzmit/ Kocaeli’nde doğdu. İlk ve orta öğrenimini
İzmit ‘te tamamladı.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden me-
zun olduktan sonra Türkiye Selüloz ve Kağıt
İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nde Personel Uz-
manı olarak işe başladı.
Bu kuruluştan, Planlama ve Organizasyon Şefi
olarak ayrılarak Anadolu Endüstri Holding A.Ş ‘e
Proje Uzmanı olarak girdi.
Bu görevi sırasında sürekli büyüyen Anadolu
Grubu’nun otomotiv ve içecek sektörleri ile ilgili
yeni yatırımlarının fizibilite etütlerinde ve pazar
araştırmalarında sorumlu görevler aldı.
Daha sonra Personel ve Endüstriyel İlişkiler Mü-
dürü oldu.
Grubun yurt dışında yatırımlara başlaması ile
birlikte yapılan reorganizasyon çalışmalarına
katıldı ve Personel ve Endüstriyel İlişkiler Koor-
dinatörlüğü görevine getirildi.
Grubun Rusya, Orta Avrupa ve Orta Asya ‘daki
yatırımlarının organizasyon çalışmalarını yürüt-
tü ve insan kaynakları sistemlerini kurarak ça-
lıştırdı. Anadolu Grubundan emeklilik nedeni ile
ayrıldıktan sonra serbest yönetim danışmanlığı
yapmaya başladı.
Endüstriyel ilişkiler konusunda pek çok tebliğ ve
makalesi bulunmaktadır.
Halen Türkiye Ağaç ve Kağıt Sanayii İşverenleri
Sendikası’nın Yönetim Kurulu Başkanı’dır.

AV. DR. ERTAN İREN
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
İzmir Türk Koleji’nin ardından Ankara Üniversi-
tesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. “Türk Hukukun-
da Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinin Hizmet
Akitleri Üzerindeki Etkileri” ile “Avrupa Birliği ve
Türk İş Hukukunda Üçlü Diyalog” konulu tezle-
riyle, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku ve
Avrupa Birliği Hukuku Bilim Dallarında iki ayrı
alanda yüksek lisans yaptı. 2008 yılında Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde İş ve
Sosyal Güvenlik Hukuku Bilim Dalında “Avrupa
Birliği İş Hukuku Yönergeleri Karşısında 4857
Sayılı İş Kanununun Durumu” konulu tez ça-
lışmasıyla bilim doktoru unvanını aldı. TOBB
Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesinde misafir
öğretim görevlisi olarak iş hukuku dersleri verdi.
1995-2011 yıllarında Çimento Endüstrisi İşve-
renleri Sendikasında Avukat ve Hukuk Müşaviri
olarak çalıştı. 2011 yılından itibaren Şişecam
Topluluğu Endüstri İlişkileri Direktörü olarak gö-
rev yapmaktadır.
Endüstri ilişkileri, bireysel ve toplu iş hukuku
alanında ihtisaslaşmış olan Ertan İren, çalışma
hayatı süresince birçok farklı işkolunda yurt
içinde ve yurt dışında işçi sendikalarıyla toplu
sözleşme müzakereleri yürüttü.
Türkiye Cam, Çimento ve Toprak Sanayii İşve-
renleri Sendikası Başkanı, Türkiye İşveren Sen-
dikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu
üyesi olan İren’in tezlerinden oluşan 3 kitabı ve
endüstri ilişkileri alanındaki dergilerde yayınlan-
mış makaleleri ve incelemeleri bulunmaktadır. İş
Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği ve
Peryön Üyesidir.

BEKİR BURAK UYGUNER

TİSK YÜRÜTME KOMİTESİ ve
YÖNETİM KURULU ÜYESİ
20 Mayıs 1971 tarihinde İstanbul’da doğdu. Ortaokulu İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamlandıktan
sonra yüksek öğrenimini İsviçre’de American College of Switzerland’de tamamladı.
Deri sektöründe ailenin 3.kuşak temsilcisidir. Uyguner Deri Pazarlama ve Ticaret A.Ş. Yönetim
Kurulu Başkanı, Varna Deri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi ve Uyguner Deri Sanayi ve
Ticaret A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesidir.
2011 yılından bu yana Türkiye Deri Sanayi İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini
yürütmekte olup, bunun yanı sıra Türkiye Deri Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu üyeliği görevini
de sürdürmektedir.
Almanca, İngilizce, İtalyanca, Fransızca bilmektedir. Evli ve 2 çocuk babasıdır.

16 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 NECDET BUZBAŞ Necdet Buzbaş, 15 Nisan 1948 tarihinde
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ Samsun’da iki katlı bir ahşap evin bahçe katında
doğdu.
Merzifon İstiklal İlkokulu’nda öğrenimine baş-
layana dek çocukluğu Samsun Ondokuz Mayıs
Mahallesinde geçti. Ortaokula Merzifon’da baş-
ladı ise de ikinci sınıftan itibaren Samsun Namık
Kemal Ortaokulu’nda devam etti. 1965 yılında
Samsun Ondokuz Mayıs Lisesi’ni bitirerek, o yıl-
ların en popüler fakültesi İstanbul Üniversitesi
Kimya Fakültesi’ni kazandı. 1970 yılında Kimya
Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu.
1970-1972 yıllarında asteğmen olarak askerlik
görevini yaptığı Malatya’yı hiç unutamadı.
Askerlik dönüşü Samsun tutkusundan olsa ge-
rek yükseköğrenimi süresince karşılıksız burs
aldığı Eczacıbaşı şirketinin iş olanakları gör-
mezden gelerek Samsun’da kurulu Adeka ilaç
fabrikasında göreve başladı. Bu yönelişte lise
yıllarındaki kimya öğretmeninin Adeka ilaç fab-
rikasının sorumlu imalat müdürlüğünü yapıyor
olmasının etkili olduğu söylenir.
CELAL KOLOĞLU Celal Koloğlu 01.11.1951 Elazığ doğumludur.
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fa-
kültesi Kimya Mühendisliği Bölümü mezunudur
(1975).Evlidir, İngilizce bilmektedir.
Kamu ve Özel Sektör Kurum ve Kuruluşlarındaki
görevleri; 1996-2001 yıllarında Asfalt Müte-
ahhitleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı
yaptı. 1997-2000 yıllarında Demir Çelik İşlet-
meleri Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev aldı.
2001-2003 yıllarında TİSK tarafından, İşsizlik
Sigortası Fon Yönetim Kurulunda görev aldı.
2003-2004 yıllarında TOBB Müteahhitlik Sek-
tör Kurulu Yönetim Kurulu Üyeliği yaptı. 2004-
2005 yıllarında Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı, Sosyal Güvenlik ve Yüksek Danışma
Kurulunda görev aldı. 1998 - 2011 yıllarında
İNTES (Türkiye İnşaat ve Tesisat Müteahhitleri
1975 yılında evliliğinin getirdiği zorunlulukla iş
tercihini İstanbul’a yöneltmek zorunda kaldı ve
Ülker’li oldu.
Ülker Gıda Sanayii A.Ş.’de, İşletme Şefliği’nden
başlayan büyük koşu 2005 yılı Nisan ayında
Grup Başkanlığı görevindeyken noktalandı,
daha sonra İcra Kurulu ve Yönetim Kurulu Üye-
likleriyle ikinci bahar yaşayarak devam etti.
Yeni bir kırk yılım daha olsa Ülker’de çalışırım
diyen Necdet Buzbaş Ülker’deki faal iş yaşamını
emeklilikle sürdürüyor.
İAV Üyeliği, Kal-Der Üyeliği, TÜHOD Üyeliği gibi
birçok sivil toplum kuruluşlarında yer alırken
Gıda Güvenliği Derneği Yönetim Kurulu Üyesi,
TOBB Gıda Meclisi Başkanlığı ve Türkiye Gıda
Sanayii İşverenleri Sendikası Başkanlığını da
yürütüyor.
Evli, iki çocuklu. İngilizce bilir, okur ve kafasına
göre seyahat etmeyi sever. Sağlıklı yaşam için
beslenmesine itina gösterir ve her fırsatta yü-
rür.
İşveren Sendikası) Yönetim Kurulu Üyeliği yap-
tı. 1997 - 2011 yıllarında Türkiye Müteahhitler
Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği yaptı. 2010-2012
yıllarında TİSK tarafından, Mesleki Yeterlilik Ku-
rumu Yönetim Kurulu Üyeliği yaptı.
Yürütülmekte olan görevler;
1977 - KOLİN İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret
A.Ş. Kurucu üyesi KOLİN A.Ş. Yönetim Kurulu
Üyesi
2005- ASO (Ankara Sanayi Odası) Yönetim Ku-
rulu Başkan Yardımcısı
2013-İNTES (Türkiye İnşaat ve Tesisat Mü-
teahhitleri İşveren Sendikası) Yönetim Kurulu
Başkanı
2013-TİSK tarafından, MYK (Mesleki Yeterlilik
Kurumu) Yönetim Kurulu Üyeliği
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 17
 RIZA KUTLU IŞIK
TİSK YÜRÜTME KOMİTESİ ve
YÖNETİM KURULU ÜYESİ
EROL KİRESEPİ
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
18 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
25 Şubat 1963 Bartın doğumlu olan Rıza
Kutlu Işık, lise öğrenimini Northfield Mount
Hermon’da (ABD) tamamlamasının ardından
Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi bölümünden
mezun oldu.
Halen Işıklar Holding A.Ş. ve tüm Işıklar Grup
Şirketleri Yönetim Kurulları Başkanlığı görevini
sürdürmektedir.
Aynı zamanda TİSK Mikrocerrahi ve Rekonstrük-
siyon Vakfı Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı
ve Turgut Işık Eğitim ve Sağlık Vakfı Yönetim
Kurulu Başkanlığı yapmaktadır.
T. Selüloz, Kağıt ve Kağıt Mamulleri Sanayii İş-
1951 yılında İstanbul’da doğan Erol Kiresepi,
1973 yılında Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik
Fakültesi Kimya bölümünden mezun oldu. Ar-
dından 1975 yılında aynı üniversiteden İşletme
yüksek lisansı derecesini aldı.
Santa Farma İlaç Sanayii A.Ş.’nin Yönetim Ku-
rulu Başkanlığı’nı yürüten Erol Kiresepi, aynı
zamanda Gürel İlaç Ticaret A.Ş. ve Palmer İlaç
Ticaret A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanı ve Mu-
rahhas Üyesi’dir.
Erol Kiresepi, 1977 ve 2003 yılları arasında
KİPLAS İşveren Sendikası’nda Yönetim Kurulu
Üyesi olarak görev aldı. 2003 yılından bu yana
ise Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak görev
yapmaktadır.
1983-2014 döneminde Türkiye İlaç Sanayii
Derneği’nde (TİSD) Yönetim Kurulu Üyesi ola-
rak görev yapan Kiresepi, 1994 yılından bu yana
Türkiye Odalar Birliği’nde İlaç Sanayi Sektör Ku-
rulu Üyesi, 2001 yılından bu yana İstanbul Sa-
nayi Odası’nda Meslek Komitesi Üyesi ve 2009
yılından bu yana da Meslek Komitesi Başkanı ve
İstanbul Sanayi Odası Meclis Üyesidir.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nda
(TİSK) 1993 ve 1998 yılları arasında Denetleme
Kurulu Üyesi, 2002-2008 yılları arasında Yöne-
tim Kurulu Üyesi, 2013-2016 yılları arasında
Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak görev yap-
tı. Kiresepi halen Yönetim Kurulu Üyeliği görevi-
ni sürdürmektedir.
2004-2013 yılları arasında TİSK Dış İlişkiler
Komisyonu Üyesi, 2014’ten bu yana ise aynı
Komisyonun Başkanı olarak Türk İşverenlerini
uluslararası platformlarda temsil etmektedir.
verenleri Sendikası Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı
da yürütmektedir.
4. dan kara kuşak karateci olan Rıza Kutlu
Işık, B kategorisi uluslararası karate hakemli-
ği yapmakta ve Koşar Karate-Do Derneğinin
Asbaşkanlığı’nı yürütmektedir.
Hayat Mücadele Değil, Mücadele Hayattır ve
Avcıbaşı Galip Reis ve Çırak isimli iki kitabı ba-
sılmıştır.
Işık, Naz Işık ile evli ve Turgut, Ela ve Alp is-
minde üç çocuk sahibidir. İngilizce ve Fransızca
bilmektedir.
2004 yılından beri Türkiye Avrupa Birliği Karma
İstişare Kurulu (KİK) Üyesidir.
2011 yılından itibaren ise TİSK’i G20 ve B20 sü-
recinde temsil etmektedir. Bu süreç kapsamın-
da olmak üzere; 2011 yılı G20 Fransa Dönem
Başkanlığında ve 2013 yılı G20 Rusya Dönem
Başkanlığında sürdürülen çalışmalarda, işveren
kanadını temsilen B20’nin İstihdam Görev Gü-
cünde üye olarak görev aldı.
Erol Kiresepi, 2014 yılında Avustralya’nın ev
sahipliğini yaptığı G20 Dönem Başkanlığı süre-
cinde yürütülecek çalışmalara yön vermek ama-
cıyla, uluslararası arenadaki CEO’lardan oluşan
CEO Forumu’na seçilmiş ve 2014 yılında da gö-
revine devam ederek B20 İstihdam Görev Gücü
Üyeliğine tekrar davet edildi.
Ayrıca 2013 ve 2014 yıllarında B20 İstihdam
Görev Gücünü temsilen, G20 İstihdam Görev
Gücü ve G20 Çalışma Bakanlarının yer aldı-
ğı muhtelif platformlarda Dünya İşverenlerini
temsil etti.
2015 yılında G20 Türkiye Dönem Başkanlığı
çerçevesinde oluşturulan B20 Türkiye Yürütme
Kurulunun 7 üyesinden biri olarak Hükümetimiz
tarafından tayin edilmiş olan Erol Kiresepi, halen
B20 İstihdam Görev Gücünde görev yapmaya
devam etmektedir.
2017 Almanya G20 dönem başkanlığında B20
İstihdam ve Eğitim Görev Gücü Eş Başkanlığını
yapmaktadır.
Kiresepi Uluslararası İşveren Teşkilatı (IOE) Baş-
kanı seçildi ve görevi Haziran 2017’de devra-
lacaktır.
HASAN ÖZCAN AYDİLEK Hasan Özcan Aydilek, 1978’de getirildiği
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ Mercedes-Benz Türk A.Ş’de Mali İşler Müdürlü-
ğü görevini 1992 yılına kadar sürdürdü. 1992-
1996 yıllarında Bosch-Siemens Ev Aletleri Ti-
caret A.Ş.’de Genel Müdür olarak görev yapan
Aydilek, BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş
İcra Kurulu ile Robert Bosch A.Ş. Yönetim Ku-
rulu üyeliklerinde bulundu. Aydilek, halen BSH
Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş Yönetim Kurulu
Üyesi ve Bosch Sanayi ve Ticaret A.Ş Yönetim
Kurulu Başkan Vekili görevlerini sürdürüyor.
Aydilek, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi
mezunudur.
2013’ten bu yana MESS Yönetim Kurulu Üyeliği
görevine devam eden Aydilek, Türkiye İşveren
Sendikaları Konfederasyonu Denetleme Kurulu
Üyeliği görevinde de bulunuyor. Aydilek, 2011
– 2015 döneminde Türkiye Beyaz Eşya Sana-
yicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptı.

CELAL KAYA 1958 yılında Gümüşhane’de doğan Celal Kaya, Erzurum Lisesi’ni bitirdikten sonra yabancı dil eğiti-
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ mini 1977 yılında Colchester-İngiltere’de aldı. Atatürk Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu’ndan
mezun olduktan sonra çalışma hayatına 1982 yılında Koçkaya A.Ş.’nin Erzurum Şube Yetkilisi olarak
başladı. Üç yıl süren Şube Yetkilisi görevinden sonra 1985 yılında Koçkaya Holding bünyesindeki Şir-
ketlerin İthalat Müdürlüğü görevini yürüttü. 1988 yılında ise Kale Oto Radyatör A.Ş. Çayırova-Gebze
tesislerinin kuruluşunda görev aldı ve hâlen bu şirketin Yönetim Kurulu Üyeliği ve İcra Kurulu Baş-
kanlığı görevlerini yürütmektedir. Aynı zamanda Metal, Otomotiv, Eğitim ve Sigorta alanında hizmet
veren Koçkaya Holding’e bağlı diğer şirketlerdeki Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini sürdürmektedir.
TAYSAD – Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği’nin 2010-2012 yılları arasında Başkanlık görevini
yürüten Celal Kaya, hâlen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Otomotiv Yan Sanayi Meclis Üyeliği,
İstanbul Sanayi Odası Meclis Üyeliği, İstanbul Sanayi Odası Kara Taşıtları Yan Sanayi Meslek Komitesi
Başkanlığı, Gebze Teknik Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Vakfı Yönetim Kurulu Üyeliği ve MESS
(Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası) Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yürütmektedir.
İngilizce bilen Celal Kaya evli ve iki çocuk babasıdır.

ÖZGÜR BURAK AKKOL Yükseköğrenimini İstanbul Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nde tamamladıktan
TİSK YÜRÜTME KOMİTESİ ve sonra 2011 yılında Koç Üniversitesi Executive MBA programından yüksek lisans derecesini aldı.
YÖNETİM KURULU ÜYESİ
Profesyonel iş hayatını sürdürürken Harvard Business School ile Columbia Üniversitesi’ndeki Yö-
netici ve Lider Geliştirme programlarından başarı ile mezun oldu. İş yaşamına 2001 yılında ABD’de
Nautilus Foods bünyesinde Üretim ve Verimlilik Uzmanı olarak başladı. Yurtdışı deneyimi sonrasın-
da Türkiye’ye dönen Akkol, Koç Holding’e 2003 yılında İnsan Kaynakları Uzman Yardımcısı olarak
katıldı, 2004-2005 yılları arasında İnsan Kaynakları Uzmanı, 2005-2009 yılları arasında Denetim
Uzmanı ve Kıdemli Denetim Uzmanı olarak çalıştı. 2009-2010 yılları arasında Sistem Geliştirme ve
İnsan Kaynakları Yöneticisi, 2010-2014 yılları arasında ise Sistem Geliştirme ve İnsan Kaynakları
Koordinatörü görevlerinde bulundu. Nisan 2014’ten bu yana Koç Holding İnsan Kaynakları Direktö-
rü olarak görev yapmaktadır. Akkol aynı zamanda Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’nda
Yönetim Kurulu Başkanı, Eseyel Danışmanlık, Otokoç Otomotiv ve İltur Gemicilik ve Yat İşletmeleri
şirketlerinde Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmaktadır. Ayrıca Türkiye Metal Sanayicileri Sen-
dikası (MESS) Yönetim Kurulu Üyesi’dir. İngilizce bilmektedir. Evlidir.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 19

 MEHMET SİNAN ABEŞ
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
NADİR YÜRÜKTÜMEN
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
EŞREF AKIN
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
20 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
1965 yılında İstanbul’da doğdu.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinden mezun oldu.
İstanbul Sanayi Odası Meclisinde ve İstanbul Ticaret Odası nezdinde kurulu bulunan komite ve
komisyonlarda görev alan Abeş, halen Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu
Üyesi olup, TİSK Mikrocerrahi ve Rekonstrüksiyon Vakfı Yönetim Kurulu Başkan Vekilliği görevini de
sürdürmektedir.
1952 yılından beri yünlü mamuller sektöründe faaliyet gösteren Abeş İplik San. A.Ş’nin Yönetim
Kurulu Başkanı olan Abeş, iki çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir.
1962 Adana Ceyhan doğumlu Nadir Yürüktümen, yüksek, ilk ve orta öğrenimini Adana’da tamam-
ladıktan sonra, iş hayatına Ceyhan’da tekstil sektöründe başladı. Daha sonra 1988 yılında Saray
Halı’da iş yaşamını sürdüren ve değişik kademelerde yöneticilik yapan Yürüktümen; 2008 yılından
bu yana Saray Tarım ve Hayvancılık A.Ş. ve Saray Halı A.Ş. şirketlerinde Genel Koordinatör olarak
görevini sürdürmektedir.
Evli ve iki çocuk babası olan Yürüktümen; Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi, TİSK Yö-
netim Kurulu Üyesi, Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası Danışma Kurulu Üyeliği görevlerini
de yürütmektedir.
1955 Uşak, Eşme doğumludur. İlk, orta ve lise eğitimini İstanbul’da tamamladı. Ege Üniversitesi ve
Mimar Sinan Üniversitesi Tekstil Bölümü’nü bitirdi. Kısa dönem askerlik görevinden sonra sırasıyla
sektörde; Bahariye Mensucat’ta Dokuma Şefi (1 yıl), Bozkurt Mensucat’ta Kalite Kontrol Müdürü (3
yıl) ve Titiz Grubuna ait Bemsey Tekstil A.Ş. de Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Genel Müdürü
(13 yıl) olarak çalıştı.
1995 yılında Öztek Grubuna ait Öztek Tekstil A.Ş.’de kurucu ortak olarak işe başladı. Hala bu şirkette
Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Genel Müdür olarak göreve devam etmektedir. Evli ve 2 çocuk
babası olup, İngilizce bilmektedir.
Hali hazırda; Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS)’nda Yönetim Kurulu Üyeliği, İstan-
bul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB)’nde Yönetim Kurulu Üyeliği, Türkiye İhracatçılar
Meclisi (TİM)’nde İcra Kurulu Üyeliği, Tekirdağ Sanayiciler Derneği (TEKSANDER)’nde Yönetim Kuru-
lu Üyeliği görevlerini yürütmektedir.
 F. FETHİ HİNGİNAR 1946 yılında İstanbul’da doğdu. Sultanahmet
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ Ticaret Lisesi ve sonrasında İstanbul İktisadi
ve Ticari İlimler Akademisi’nden 1968 yılında
mezun oldu. 1970 - 1979 yılları arasında Türk
Philips’te görev yaptı. 1979 yılından bu yana
Türk Ytong Sanayi A.Ş.’de muhtelif kademeler-
de ve halen Yönetim Kurulu Başkanı olarak gö-
rev yapmaktadır. 1993 yılında Milli Prodüktivite
Merkezi tarafından “Yılın İşadamı” seçildi.1997
yılında Genç Yönetici ve İşadamları Derneği
(GYİAD) tarafından “Türkiye’nin En İyi 50 Yöne-
ticisi” arasında yer aldı.
Halihazırda Türk Ytong Sanayi A.Ş. Yönetim
Kurulu Başkanı, Türkiye İnşaat Malzemesi Sa-
nayicileri Derneği (IMSAD) Yönetim Kurulu Baş-
kanı, Gaziantep Ytong Yönetim Kurulu Başkan
Vekili, Evren Zincir A.Ş. Başkan Vekili, Avrupa
Gazbeton Üreticileri Birliği (EAACA) Yönetim
Kurulu Üyesi, Türkiye Gazbeton Üreticileri Birliği
(TGÜB) Yönetim Kurulu Başkan Vekili, Türkiye
Finans Yöneticileri Vakfı (FİNANS KULÜP) Yö-
netim Kurulu Üyesi, Türkiye İşveren Sendikaları
Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu Üyesi
ve Türk Böbrek Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi gö-
revlerini sürdürmektedir.
Evli ve 2 çocuk babası olup, İngilizce ve İtalyan-
ca bilmektedir.

ERHAN POLAT
TİSK YÜRÜTME KOMİTESİ ve 1958 yılında Şiran-Gümüşhane’de doğdu. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
YÖNETİM KURULU ÜYESİ
Uluslararası İlişkiler bölümünden 1983’te mezun oldu. Mezuniyetini takiben askerlik görevi-
ni yaptı.01.09.1986 tarihinde Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası
(TÜHİS)’nda Uzman Yardımcısı olarak göreve başladı. Sırasıyla Uzmanlık, İktisat Müşavirliği ve
Genel Sekreter Yardımcılığı görevlerini ifa etti. 7 ve 8. Beş Yıllık Kalkınma Planlarının hazırlanması
Komisyonlarında görev yaptı. Yurt içi ve yurt dışı bir çok toplantı, seminer ve genel kurullarda tem-
silci olarak görev aldı. Halen Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası (KAMU-İŞ) Genel Sekreterliği
görevini yürütmektedir.
Polat, evli ve iki çocuk babasıdır.

DR. SELİM YÜCEL 1955 yılında Çorum’un Sungurlu ilçesinde
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sungurlu’da, lise
öğrenimini İstanbul Haydarpaşa Lisesi’nde ta-
mamladı. 1972 yılında girdiği Ankara Üniversi-
tesi Ziraat Fakültesi’nden 1977 yılında mezun
oldu. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Biyometri ve
Genetik Anabilim Dalı’nda 1979 yılında başladı-
ğı Doktora öğrenimini 1984 yılında tamamladı.
1989 yılında TÜBİTAK Yurt Dışı Doktora Sonrası
Bursunu kazanarak İngiltere’de İstatistik ve Bil-
gisayar konusunda çalışma yaptı.
1978 yılında Başbakanlık Toprak ve Tarım Re-
formu Müsteşarlığında mühendis olarak göreve
başladı. Daha sonra geçtiği Türkiye Şeker Fab-
rikaları A.Ş. Genel Müdürlüğünde; 1980-1997
yılları arasında Mühendis, Teknik Uzman, Mü-
dür, 1997-2000 yılları arasında da Tarımsal
Üretim Dairesi ile Araştırma, Planlama ve Ko-
ordinasyon (APK) Dairesi Başkanlıklarında Daire
Başkanı, 28/11/2000 tarihinde Genel Müdür
Yardımcısı, 03/01/2001-17/12/2008 yılları
arasında Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim
Kurulu Üyesi olarak görev yapmış, 17/12/2008
tarihinden itibaren de aynı kuruluşta Genel Mü-
dür Yardımcılığı görevini sürdürmektedir.
2001 yılından 2015 yılına kadar Türkiye Şeker
Sanayii İşverenleri Sendikasının Yönetim Kurulu
Üyeliğini, 28 Ocak 2015 tarihinden itibaren de
Yönetim Kurulu Başkan Vekilliğini sürdürmekte-
dir.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 21

 ADNAN ÇİÇEK
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
1957 yılında Trabzon’da doğdu. Lise tahsilini
Ankara’da tamamladı. 1974 yılında Ortadoğu
Teknik Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi
Eğitim Bölümüne girdi. Daha sonra sırası ile
Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi İngilizce Bö-
lümü ile Gazi Üniversitesi İktisadi ve Ticari Bi-
limler Fakültesinin İktisat Bölümlerinden mezun
oldu.
01.06.1986 tarihinde Türk Ağır Sanayii ve
Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası
(TÜHİS)’nda Uzman Yardımcısı olarak göreve
başlayan Çiçek, 16.11.1987 tarihinde Uzman’lı-
ğa, 16.12.2003 tarihinde de Genel Sekreterliğe
atandı.
Devlet Planlama Teşkilatı Beş Yıllık Kalkınma
Planlarıyla ilgili İhtisas Komisyonlarında Uzman
ve Raportör olarak görev yaptı. Çalışma haya-
tıyla ilgili çeşitli Kurul ve Komisyonlarda görev
aldı. 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları
Kanunu gereğince 2004-2010 tarihleri arasında
Kamu İşveren Kurulu Üyesi olarak görev yaptı.
TİSK’in 24-25 Aralık 2004 tarihinde yapılan Ola-
ğan Genel Kurulundan bu yana Yönetim Kurulu
Üyeliğini sürdüren Çiçek, 14-15 Aralık 2013
tarihinde yapılan 25.Olağan Genel Kurulda Tür-
kiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK)
Yönetim Kurulu Üyeliğine yeniden seçildi.
Kamu İşverenlerini temsilen 30.06.2004 tari-
hinden bu yana Yüksek Hakem Kurulu Üyeliği
görevini de yürütmekte olan Çiçek evli ve üç
çocuk babasıdır.
Çiçek, iyi derecede İngilizce bilmektedir.

ALİ CÜNEYT ARPACIOĞLU
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
1 Mayıs 1951 tarihinde İstanbul’da doğdu.1973 senesinde Kimya Muhendisi oldu.
Adeka İlaç Sanayinde 1979’te göreve başlamış olup, 2007 yılından itibaren de Yönetim Kurulu
Başkanıdır.
İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, TİSK Yönetim Kurulu Üyesi ve
TOBB Sektör Meclisi Üyesidir.
Ali Cüneyt Arpacıoğlu evli ve iki çocuk babasıdır.

AV. ZEKERİYA SANCI
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
1968 yılında Samsun’un Ladik ilçesinde doğan Zekeriya Sancı, orta ve lise öğrenimini Amasya’ da
tamamladı. 1995 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. 2010 yılında “Türk
İş Hukukunda İş Güvencesi Tazminatı” konulu teziyle yüksek lisansını bitirdi. 
1996 yılında İstanbul Barosuna kayıtlı olarak staj yaptı. Bir müddet serbest avukatlık yaptıktan
sonra, 01.07.1999 tarihinde Mahalli İdareler Kamu İşveren Sendikasında avukat olarak çalışmaya
başladı. 01.08.2003 tarihinde Genel Sekreter Yardımcısı, 01.01.2016 tarihinde de Genel Sekreter
olarak atandı. 30.09.2016 tarihinde T.C.Adalet Bakanlığı’nın Arabulucular Siciline kaydolarak Arabu-
luculuk yapma yetkisini de alan Sancı, evli ve iki çocuk babasıdır.

22 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 İMRAN OKUMUŞ İmran Okumuş, 1965 yılında Samsun’un Terme
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ ilçesinde doğdu.
Çok genç yaşlarda çalışma hayatına atılan İm-
ran Okumuş, henüz 17 yaşındayken Terme’deki
Akalın Tesisleri’nin müdürü olarak akaryakıt sek-
törüne giriş yaptı.Uzun yıllar Akalın Tesisleri’nin
müdürlüğü görevini yürüten Okumuş, 1990 yı-
lında Terme’de kendisine ait akaryakıt istasyo-
nunu faaliyete geçirerek ticaret hayatına atıldı.
2000 yılında faaliyete başlayan Ulusoy Terme
Tesisleri’nin sahibi olan Okumuş’un Terme’de-
ki bu istasyonunun yanı sıra, biri Samsun’da,
diğeri de İstanbul’da olmak üzere 3 istasyonu
bulunuyor.
Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası’na (PÜİS)
1993 yılında Samsun Şubesi Yönetim Kurulu
Üyesi olarak adım atan Okumuş, 1999 yılında
yapılan PÜİS Genel Kurulu’nda Teşkilattan So-
rumlu Genel Başkan Yardımcılığı görevine se-
çildi. Uzun yıllar PÜİS’te bu görevini sürdüren
İmran Okumuş, 21 Mart 2015 yılında gerçek-
leştirilen PÜİS Genel Kurulu’nda Genel Başkan-
lık görevine seçildi.
Bir yandan PÜİS Genel Başkanlığı görevini yü-
rüten Okumuş, öte yandan Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği bünyesinde kurulan Petrol ve
Petrol Ürünleri Sanayi Meclisi, Sıvılaştırılmış
METİN DEMİR 1963 Erzincan doğumlu, A.Ü. İktisat Fakültesi
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ mezunudur. 1985 yılında medikal sektörde ça-
lışma hayatına Nevşehir’de başlayıp 1994 yılın-
da Metdem Sağlık Gereçleri Ltd.Şti.’yi kurarak
devam etmiştir. 1998 yılında Azerbaycan’da ilk
olan Türk American Medical Center Teşhis Mer-
kezinin kurucularındandır.
1994 yılından bugüne sağlık sektöründe üretim,
ithalat ve ihracatları başarıyla sürdürmekte-
dir. Türk Sanayici ve İşadamları Vakfı Mütevelli
Heyeti üyesidir. Ankara Ticaret Odası Meslek
Komitesi Başkanlığını yapmaktadır. TOBB me-
Petrol Gazları (LPG) Meclisi ve Karayolu Yolcu
Taşımacılığı Meclisi’nde Meclis Üyeliği görevini
sürdürüyor.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu
(TİSK)’in Yönetim Kurulu Üyesi olan İmran Oku-
muş, 2009 yılında üstlendiği Ulusoy Holding
Genel Müdürlüğü görevini de halen yürütüyor.
İmran Okumuş, Uluslararası ve Yurtiçi Otobüs-
çüler Federasyonu (UYOF) ve Karayolu Yolcu
Taşımacıları Profesyonel Yöneticiler Derneği’nin
(KAYTAP) Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini
de sürdürüyor. Okumuş, 1995-1996 ve 1998-
1999 sezonlarında Termespor’da Başkanlık ve
yöneticilik, 2004-2005 ve 2007-2008 sezon-
larında Samsunspor’da yöneticilik görevini üst-
lendi.
Ticaret hayatı boyunca ticaret ve sanayi odaları
ile çeşitli sivil toplum kuruluşları ve vakıflarda
yöneticilik yapan Okumuş, 17 Kasım 2015 tari-
hinde Kaynak Holding’e kayyum olarak atandı.
Yapılan seçimlerde Kaynak Holding’in Yönetim
Kurulu Başkanlığı görevine seçilen Okumuş,
Holding’e bağlı 134 şirket, bir vakıf ve bir der-
neğin de Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini
yürüttü.
Okumuş, evli ve üç çocuk babasıdır.
dikal sektör meclisinin kurulduğundan bu yana
üyesidir ve kurulduğundan bu yana başkan yar-
dımcılığını yürütmektedir. Asgari Ücret Tespit
Komisyonu İşveren Heyeti Başkanı olarak görev
yapmıştır. Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenleri
Sendikası kurucuları arasında bulunmakta olup
Sendikanın kurulduğu 2003 yılından beri Yöne-
tim Kurulu Başkanlığını yaptı. Halen dördüncü
dönem Yönetim Kurulu Başkanlığını ve TİSK Yö-
netim Kurulu Üyeliğini yürütmektedir.
Evli ve 2 çocuk babasıdır. İngilizce bilmektedir.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 23
 HÜSEYİN SÖZLÜ
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
DR. MUSTAFA ÇÖPOĞLU
TİSK YÖNETİM KURULU ÜYESİ
24 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
2 Mayıs 1965, Ceyhan’ın Çokçapınar köyünde
doğan Hüseyin Sözlü; ilköğrenimini köyünde,
ortaöğrenimini ise Ceyhan Yaltır Kardeşler Or-
taokulu ve Ceyhan Endüstri Meslek Lisesi’nde
tamamladı.Daha sonra Erzurum Atatürk Üni-
versitesi Ziraat Fakültesi’ne girerek 1989 yılında
Ziraat Mühendisi olarak mezun oldu.1990 yılın-
da DSİ’de İşletme Mühendisi olarak göreve baş-
ladı,1997 yılında DSİ Kösreli İşletme ve Bakım
Başmühendisliği’ ne atandı.
1999’dan bu yana üç dönem Milliyetçi Hare-
ket Partisi’nden Ceyhan Belediye Başkanlığı’na
1 Eylül 1969 yılında Sakarya’da doğdu. İlk, orta
ve lise öğrenimini Ordu’nun Ünye ilçesinde ta-
mamladı.
1992 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi
(ODTÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Si-
yaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nden
mezun oldu. Aynı yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı’nda İş Müfettişi olarak çalışma haya-
tına başladı. 1995 yılında İstanbul Üniversitesi
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabi-
lim Dalında Yüksek Lisansını tamamladı. 1998
yılında aynı anabilim dalında “Doktor” ünvanını
elde etti. 2001-2002 yılları arasında TBMM’ de
danışman olarak görev yaptı.
2005-2013 yılları arasında Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi’nde önce Teftiş Kurulu Başkanı, ar-
dından Genel Sekreter Yardımcısı olarak çalıştı.
2005 yılında Yerel Yönetimler Kamu İşverenleri
Sendikası’nın (YERELSEN) kuruluşunda görev
aldı ve o tarihten bu yana Yönetim Kurulu Üye-
seçildi.29 Eylül 2013 tarihinde MHP Genel Baş-
kanı Devlet Bahçeli tarafından ‘Adana Büyük-
şehir Belediye Başkan Adayı’ olarak ilan edildi.
30 Mart 2014 günü yapılan yerel seçimlerde
%34’lük oy oranı ile Adana Büyükşehir Belediye
Başkanlığı’na seçildi.
Halen Türkiye Mahalli İdareler İşveren Sendikası
Genel Başkanlığı, Çukurova Belediyeler Birliği
Başkanlığı, Türkiye İşveren Sendikaları Konfede-
rasyonu Yönetim Kurulu Üyeliği ve Güreş Fede-
rasyonu Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yü-
rüten Hüseyin Sözlü, evli ve üç çocuk babasıdır.
liği ve Başkan Vekilliği görevini sürdürmektedir.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesinde görev yaptığı
süre içinde, belediyeyi temsilen Bizimköy Engel-
liler Üretim Merkezi Vakfı Yönetim Kurulu Üyeliği
ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden
Antınnal A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanlığı görev-
lerinde bulundu. 2014 yılı Şubat-Nisan döne-
minde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda
Müsteşar Yardımcısı olarak görev yaptı.
2014 yılı Nisan ayından itibaren Ordu Büyük-
şehir Belediyesi Genel Sekreteri olarak görevini
sürdürmektedir. Aynı zamanda 2014 yılı Hazi-
ran ayından itibaren Fatsa OSB Yönetim Kurulu
üyeliği, 2014 yılı Nisan ayından itibaren Ordu
Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden Orbel A.Ş.
Yönetim Kurulu Üyeliği ve Başkan Vekilliği ve
yine 2015 yılı Aralık ayından itibaren Fındıkgaz
A.Ş. Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yürüt-
mektedir. 2016 yılı Kasım ayından itibaren de
Ünye Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu
Başkanı olarak görev yapmaktadır.
MEHMET HACIKAMİLOĞLU 1993 yılında Boğaziçi Üniversitesi İnşaat
TİSK DENETME KURULU ÜYESİ Mühendisliği bölümünden mezun olan Meh-
met Hacıkamiloğlu, 2001 yılında Sabancı
Üniversitesi’nde Executive MBA programını
tamamladı.
1992-1993 yılları arasında Üstay İnşaat şir-
ketinde Saha Mühendisi olarak görev yaptı ve
Sabancı Topluluğu’na 1993 yılında katılarak
Betonsa’da sırasıyla Hazır Beton Tesis Şefi ve
Yatırım ve Planlama Şefi olarak çalıştı.
1997-1999 yılları arasında Akçansa’da Strateji
Geliştirme ve Planlama Müdürü, 1999-2001
yılları arasında Agregasa’da Şirket Müdürü
olarak görev yaptıktan sonra 2001-2003 yıl-
ları arasında Akçansa’da Finans Koordinatörü
olarak çalıştı.
2003 yılında Çimsa’ya Mali ve İdari İşlerden
sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak atandı.
1 Temmuz 2006 tarihinde Çimsa Genel Müdür-
lüğü görevine atanan Mehmet Hacıkamiloğlu,
1 Eylül 2014 tarihinde Akçansa Genel Müdür-
lüğü görevine getirildi.
17.02.2016 tarihinde Sabancı Holding Çi-
mento Grup Başkanlığı görevine getirilen Ha-
cıkamiloğlu, Sabancı Holding bünyesinde yer
alan Sanayi Grup Başkanlığı ve Çimento Grup
Başkanlığı organizasyonlarının Sanayi Grup
Başkanlığı çatısı altında birleştirilmesi kararına
paralel olarak 21 Nisan 2016 tarihinde Sanayi
Grup Başkanlığı görevine getirildi.

BORA KOÇAK 1969 yılında Ankara’da doğdu. 1985 yılında An-
TİSK DENETME KURULU ÜYESİ kara Atatürk Anadolu Lisesi’ni, 1989 yılında De-
niz Harp Okulu Makine Mühendisliği Bölümü’nü
bitirdi. 2007 yılında da Harvard Business
School’da İleri Yönetim Programı’nı tamamladı.
Kariyerine 1989-1996 tarihleri arasında Deniz
Kuvvetleri’nde başladı, Teknik Yönetim Pozis-
yonlarında Teknik Subay Şefi olarak görev yaptı.
1996-1999 tarihleri arasında Çelik Motor Tic.
A.Ş.’de sırasıyla Eğitim Şefi, Satış Sonrası Hiz-
metler Şefi ve Satış Sonrası Hizmetler Müdürü
olarak; 1999-2001 tarihleri arasında Çelik Mo-
tor Tic. A.Ş.’de Kia Ürün Müdürü olarak; 2001-
2005 tarihleri arasında da Kia-Honda-Lada
Ürün Direktörü olarak görev yaptı.
Temmuz 2005-2008 tarihleri arasında Citroen
Baylas Otomotiv A.Ş.’de Genel Müdür olarak;
2008 -2010 tarihleri arasında da Mazda Motor
Europe (Türkiye) Genel Müdürü olarak görev
yaptı.
2010 Mart-2016 Temmuz tarihleri arasında
Anadolu Grubu Kia Çelik Motor Genel Müdürü
olarak çalıştı. 2016 Ağustos ayı itibariyle Ana-
dolu Grubu Otomotiv Grubu Başkanı olarak
görevini sürdürmektedir.
Aynı zamanda, Otomotiv Distribütörleri Derne-
ği Yönetim Kurulu Üyesi, MESS Yönetim Kurulu
Üyesi ve TİSK Denetleme Kurulu Üyesi’dir.

AYDIN FETHİ BAYTAN İş yaşamına 1988 yılında Bios Bilgisayar’da Yazılım Geliştirme Uzmanı olarak başladı ve Proje Yöne-
TİSK DENETME KURULU ÜYESİ ticisi olarak devam etti. 1994 – 2000 yılları arasında Continent’da ve birleşme sonrası Carrefour’da
Bilgi Teknolojileri Müdürü görevinde bulundu. 2000 yılında Ak-Al Tekstil Sanayii A.Ş‘ye Bilgi Teknolo-
jileri Müdürü olarak katıldı; Ak-Al Tekstil’de 2007 -2010 yılları arasında Satınalma, Lojistik ve Sistem
Geliştirme Genel Müdür Yardımcısı, 2011 yılında Genel Müdür ve Yönetim Kurulu üyesi olarak olarak
görev yaptı. 2011 Aralık ayından bu yana Aksa Akrilik Kimya Sanayi AŞ‘ de İnsan Kaynakları, Yönetim
Sistemleri ve Satınalma Direktörü olarak çalışmaktadır. İSO’da Meslek Komitesi üyeliklerinde bulun-
du, TTSIS’de halen Denetleme Kurulu üyeliği yapmaktadır.
Baytan, Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nü 1988 yılında tamamladı.
1965 doğumlu, evli ve 1 çocuk babasıdır. İngilizce ve Fransızca bilmektedir.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 25

 KEMAL DOĞANSEL
TİSK DİSİPLİN KURULU ÜYESİ
HAYDAR KURT
TİSK DİSİPLİN KURULU ÜYESİ
26 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
İlk, orta ve lise eğitimini tamamladıktan sonra 1984 yılında ODTÜ Mühendislik Fakültesi Maki-
ne Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. Aynı yıl BOTAŞ’ta (Türkiye - Irak Petrol Boru Hattı)
Kontrol Mühendisi olarak göreve başladı. 1987 yılında askerlik hizmetini tamamlamasını müteakip
Adana Çimento San. T.A.Ş.’de Makine Bakım Mühendisi olarak işe başladı; aynı işyerinde Makine
Bakım Şefi, Bakım Onarım İkmal Grup Amirliği ve Makine Bakım Onarım İkmal Müdürü olarak gö-
rev yaptı. 2001 yılında Mardin Çimento San. T.A.Ş.’ye Genel Müdür Teknik Yardımcısı olarak atan-
dı. 2004 yılında aynı şirketin Genel Müdürlüğü’nde çalışmaya başladı. 2008 yılında Bolu Çimento
San. T.A.Ş.’ye Genel Müdür olarak atanan Kemal Doğansel, 14.05.2013 tarihi itibari ile de Adana
Çimento San. T.A.Ş. Genel Müdürlüğü görevine getirildi. Evli ve bir çocuk babasıdır.
01.01.1953 tarihinde Sivas Şarkışla’da doğdu. İlköğrenimini Şarkışla Çiçekliyurt Köyünde, Ortaöğ-
renimini Özel Tarsus Koleji’nde ve lise eğitimini Adana Çukurova Koleji’nde tamamladı. Üniversite
eğitimini Gazi Üniversite İktisadi İdari Bilimler Fakültesi’nde 1977 yılında tamamladı.
1980 yılına kadar Mehmet Kurt İnşaat Firması’nda çeşitli kademelerde çalıştı. 1980 yılından bu-
güne kadar kurucusu olduğu Kurt İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin Genel Müdürlüğünü yapmaktadır.
Evli olan Haydar Kurt Çiğdem, Didem ve Erdem adında üç çocuk babasıdır.
DR. A. ÜNSAL HEKİMAN 03.05.1950 İstanbul doğumludur. Kimya Yük-
TİSK DİSİPLİN KURULU ÜYESİ sek Mühendisi Dr.A. Ünsal Hekiman, evli, iki
kız çocuk babası (1985, 1991) dır. Çengelköy
İlkokulu (1956-1961)’ndan sonra 1961-1969
arası İstanbul Erkek Lisesi’nde eğitimine de-
vam etti. 1966-1977 arasında Avusturya’da
Graz Teknik Üniversitesi’nde Kimya Yüksek
Mühendisliği, 1985-1988 tarihlerinde Avus-
turya Graz Teknik Üniversitesi’nde Doktora
Eğitimlerini tamamladı.
Almanca, İngilizce bilmektedir.
Türk-Hoechst San. ve Tic.A.Ş.’de Kalite Kont-
rol Laboratuarı Analisti (1980-1981) olarak
başladığı çalışma hayatına, Türk-Hoechst
San. ve Tic.A.Ş. Proje Müdürü (1987-1990),
Türk-Hoechst San. ve Tic.A.Ş. Fabrika Müdürü
(1990-1996), Hoechst Marion Roussel San.
ve Tic.A.Ş. Fabrikalar Müdürü (1996-1999),
Hoechst Marion Roussel San. ve Tic.A.Ş. Ge-
nel Müdür (1999-2002), PharmaVision San.
ve Tic. A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı ve Ge-
nel Müdürü (2002-2011) olarak devam etti;
Halen PharmaVision San. ve Tic.A.Ş. Yönetim
Kurulu Başkanı ve İcra Kurulu Başkanı (Eylül
2011)’dır.
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD)
Yönetim Kurulu Üyesi, ISPE Sağlık Bilimleri
Derneği Kurucu ve Onursal Başkan, Türkiye
İlaç Sanayicileri Derneği (TİSD) Yönetim Ku-
rulu Üyesi, Türkiye Kimya Derneği Onur Üyesi,
Türkiye Kimya, Petrol, Lastik ve Plastik Sanayii
İşverenleri Sendikası (KİPLAS) Yönetim Kurulu
Üyesi, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederas-
yonu (TİSK) Disiplin Kurulu Üyesi, Teknolojik
Eğitimi Geliştirme Vakfı (TEGEV) Mütevel-
li, TOBB Kimya Sektör Meclisi Üyesi, TOBB
İlaç Sektör Meclisi Üyesi, Türkiye Fahri Trafik
Müfettişleri Derneği, İstanbul Rotary Kulübü
Üyelikleri bulunmaktadır.

ERKAN KAFADAR
TİSK DİSİPLİN KURULU ÜYESİ 1967 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Erkan Kafadar, ortaöğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde
tamamladı, İstanbul Üniversitesi İşletme Bölümü’nden mezun oldu.
İş hayatına 1991 yılında Borusan Birleşik Boru Fabrikaları A. Ş.’de başladı. 1995-2001 tarihleri
arasında Borçelik İhracat Müdürlüğü görevinde bulundu. Ocak 2002-Ağustos 2006 tarihleri ara-
sında Borçelik’te Satış - Pazarlama - Satınalma ve Müşteri Teknik Hizmetleri’nden sorumlu Genel
Müdür Yardımcısı olarak görev yaptı. 2006-2015 yılları arasında Borçelik Genel Müdürü olarak
görev yapan Kafadar, 2015 Ocak ayından bu yana Borçelik Yönetim Kurulu Murahhas üyeliği ve
Borusan Holding İcra Kurulu üyeliği görevlerini yürütmektedir.
İngilizce ve Almanca bilen Erkan Kafadar, evli ve 2 kız çocuğu babasıdır.

SELAHADDIN BİTLİS
1944 Malatya doğumludur. Lise tahsilini Malatya’da, yüksek tahsilini İstanbul’da İktisadi ve Ticari
TİSK DİSİPLİN KURULU ÜYESİ
İlimler Yüksekokulu’nda tamamladı. Askerlik sonrası Polisan Holding’e bağlı Şark Mensucat A.Ş’
de yönetici olarak çalıştı. Bu arada Holding’e bağlı Polisan A.Ş. , Poliport A.Ş. , Bintaş A.Ş. ve
Isımak A.Ş. ‘de Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev aldı. 30 yıl fiili çalışmanın ardından halen Şark
Mensucat A.Ş.’de Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olarak görev yapmaktadır.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 27

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

Yağız Eyüboğlu,
TİSK Onursal Başkanı Oldu
2014-2016 yılları arasında TİSK Yönetim Kurulu Başkanlığını başarı ile yürüten
Yağız Eyüboğlu’na 3 Aralık 2016 tarihinde toplanan TİSK 26. Genel Kurulu’nda TİSK
Onursal Başkanı unvanı verilmesine karar verildi. Böylece Şahap Kocatopçu, Halit Na-
rin, Refik Baydur ve Tuğrul Kudatgobilik’ten sonra TİSK’in 5. Onursal Başkanı Yağız
Eyüboğlu oldu.

28 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 TİSK’in
26. Genel Kurulu ve
54. Kuruluş Yıldönümü

Türkiye-AB KİK Başkanlarının

Başkan Önen’i Ziyareti
Türkiye-Avrupa Birliği Karma İstişare Komitesi (KİK) Türkiye Kanadı Kuruluşlarının Başkanları
TİSK Yönetim Kurulu Başkanı Kudret Önen’i 12 Aralık 2016 tarihinde TİSK Merkezi’nde ziyaret ettiler.
Başkanlar Önen’i kutlayarak, 26. Genel Kurul Döneminde TİSK’e başarılar dilediler.

Soldan Sağa
TİSK Genel Sekreteri
Bülent Pirler,
HAK-İŞ Genel Başkan Yardımcısı
Mehmet Şahin,
TÜRK-İŞ Genel Başkanı
Ergün Atalay,
TZOB Genel Başkanı
Şemsi Bayraktar,
TOBB Başkanı
Rifat Hisarcıklıoğlu,
TİSK Yönetim Kurulu Başkanı
Kudret Önen,
TESK Genel Başkanı
Bendevi Palandöken,
MEMUR-SEN Genel Başkanı
Ali Yalçın,
Türk Metal Sendikası Genel Başkanı ve
TÜRK-İŞ Genel Sekreteri
Pevrul Kavlak

Soldan Sağa
TÜRK-İŞ Genel Başkanı
Ergün Atalay,
TZOB Genel Başkanı
Şemsi Bayraktar,
TESK Genel Başkanı
Bendevi Palandöken,
TOBB Başkanı
Rifat Hisarcıklıoğlu,
TİSK Yönetim Kurulu Başkanı
Kudret Önen,
MEMUR-SEN Genel Başkanı
Ali Yalçın,
HAK-İŞ Genel Başkan Yardımcısı
Mehmet Şahin,

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 29


editörden
Bülent PİRLER
TİSK Genel Sekreteri
Genel Kurulumuz ve Ülkemiz Gündemi
Bu sayımızın ilk sayfalarını, Konfe-
derasyonumuzun 3 Aralık 2016 tarihin-
de toplanan 26. Olağan Genel Kurulu’na
ve sonuçlarına ayırdık. Genel Kurul’da
Yönetim Kurulumuz yenilendi; Sayın
Kudret Önen Başkanlığa, Sayın Nevzat
Seyok ve Sayın Tufan Ünal Başkan Ve-
killiklerine seçildiler. Ayrıca Genel Ku-
rulumuz Sayın Yağız Eyüboğlu’nu TİSK
Onursal Başkanı olarak belirledi. TİSK,
bugüne kadar kararlılıkla savunduğu
çalışma barışını ve istikrarı sürdürme
işlevini önümüzdeki dönemde de yeni
yönetimiyle yerine getirecektir. Ayrıca,
Yönetim Kurulu Üyemiz Sayın Erol Ki-
resepi Uluslararası İşveren Teşkilatı’na
(IOE) ittifakla başkan seçildi. 145 Ülke-
den 157 ulusal işveren teşkilatının üye
olduğu bu devasa örgütün başına bir
TİSK üyesinin seçilmesiyle gururlandık.
2016 yılında Ülkemiz terör saldırı-
larına uğradı, şehitler verildi. Biz TİSK
olarak bu olaylar karşısında yılgınlığa
kapılmadan milli bütünlüğümüzü güç-
lendirerek çok daha iyi zamanlara ula-
şacağımıza inanıyoruz.
Yurt içinde yaşadığımız terör olayları
ve çoğu zaman bunlarla bağlantılı olan
Suriye ve Irak gelişmeleri öyle görünü-
yor ki, 2017 yılında da gündemimizin
baş sıralarında kalmaya devam edecek.
Bunların ötesinde anayasa değişikli-
ği, buna ilişkin referandum ve sonrasın-
da genel seçim olasılıkları yeni yılda bol
30 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
bol konuşacağımız, tartışacağımız konu-
lar arasında yer alacak. Biz TİSK olarak
54 yıldır değişmeyen Atatürk ilkelerine,
çoğulcu demokrasiye, piyasa ekonomi-
sine, sosyal diyalog ve barışa sarsılmaz
bağlılık ilkelerimiz çerçevesinde tüm
bu konularda görüş ve öneriler geliştir-
meye, bunları halkımız, hükümetimiz,
sosyal ortaklarımız ve diğer sivil toplum
kuruluşlarımızla paylaşmaya devam
edeceğiz.
Fakat 2017’de de Türk işverenlerinin
tek üst şemsiye örgütü sıfatıyla ekono-
mimiz ve çalışma hayatımızla ilgili so-
runların başlıca iştigal konumuz olmaya
devam edeceğini rahatlıkla söyleyebili-
riz.
Maalesef ekonomimiz son zamanlar-
da iyi işaretler vermiyor. 2016’nın üçün-
cü çeyreğinde son 27 çeyrektir milli ge-
lirin %1,8 oranında küçüldüğüne tanık
olduk. Bu durumda da yılsonu büyüme
hızının hedef olan %3,2’nin altında ka-
lacağı görüşleri hem bireysel tahminle-
re, hem de IMF, Dünya Bankası, OECD
gibi uluslararası kuruluşların öngörüle-
rine yansımaya başladı.
Dünya ekonomisini olumsuz etkile-
yen küresel ve bölgesel sorunlar, ABD
dolarının giderek kıtlaşmaya ve dola-
yısıyla değer kazanmaya başlaması, en
büyük ticaret ortağımız AB ile olan iliş-
kilerimizin bir durgunluk ve belirsizlik
ortamına sürüklenmesi, 2017’de ister
istemez uğraşmak zorunda kalacağımız
sorunlar arasında şimdiden yerini almış
durumdadır.
Böyle bir ortamda biz de İŞVEREN’İN
2016’nın bu son sayısında iki konuyu
büyüteç altına almaya karar verdik.
Bunlardan birincisi 2017 Bütçesi, ikin-
cisi de 2016’da yasalaşan Özel İstihdam
Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkileri
Sistemi’dir.
Hangi ülkede olursa olsun, devlet bir
ekonominin en büyük ve önemli aktörü-
dür. Bu nedenle genelde 12 ayı kapsayan
ve “mali yıl” olarak adlandırılan bir dö-
nem için devletin gelir ve giderlerini be-
lirleyen ve demokratik ülkelerde parla-
mentodan geçirilerek yasalaşan bütçeler
son derecede önemli belgelerdir.
Ülkemizde 2006 yılında yürürlüğe
giren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi
ve Kontrol Kanunu ile Performans Esaslı
Bütçe sistemine geçilmiştir. Buna göre
bütçenin Orta Vadeli Program (OVP) ile
Orta Vadeli Mali Plana (OVMP) dayalı
öngörülere göre hazırlanması gerek-
mektedir. 2017 Mali Yılı Bütçe Kanunu
da 2017-2019 yıllarını kapsayan OVP
ve OVMP’nin temel amaçları doğrultu-
sunda hazırlanmış ve TBMM’de kabul
edilmiştir. Bu çerçevede yeni bütçede de
mali disiplin, yapısal reform, kamu ma-
liyesinin güçlendirilmesi, kamu borç-
lanmasının azaltılması, kaynakların et-
kin, ekonomik ve verimli kullanılması,
ekonomik büyümenin desteklenmesi,
enflasyonun ve dış açığın azaltılması he-
defleri benimsenmiştir.
2017 yılı bütçesinin belli başlı ra-
kamları konusunda şunları söyleyebili-
riz:
—— Bütçe giderlerinin 645 milyar, bütçe
gelirlerinin ise 598 milyar lira olma-
sı öngörülmüştür. Bu durumda bütçe
yaklaşık 47 milyar lira açık verecektir.
—— Merkezi yönetim bütçe açığının
GSYH’ya oranının 2017 yılında %1,9
olması planlanmıştır.
—— 2017 için 10 milyar 649 lira olarak
belirlenen faiz dışı fazlanın GSYH’ya
oranı ise %0,4 olacaktır.
 Ekonomik gelişmeler, hemen her
ülkede bütçe gelir ve giderlerinin yu-
karı ya da aşağı yönde sapma göster-
mesine neden olmaktadır. 2016 yılında
Türkiye’de yaşadığımız olaylar ve bun-
ların ekonomiye olumsuz yansıması so-
nucu 2016 bütçemizde de şu ana kadar
elde edilen verilere baktığımızda önemli
sayılabilecek sapmalar olduğunu görü-
yoruz. Uzmanlara göre bunlar ülkemiz-
de son yıllarda sık sık dile getirilen “mali
istikrarın” zayıflamaya başladığının gös-
tergeleri sayılabilir. Dileğimiz 2017’de iç
ve dış siyasal ve ekonomik gelişmelerin
mali istikrarın daha fazla bozulmasını
önleyecek yönde olmasıdır.
Burada uzmanların dikkati çektiği
bir başka olumsuz bütçe gelişmesine de
değinmek yerinde olacaktır. O da bütçe
giderleri içinde yer alan cari transferler-
de son yıllarda görülen ciddi artışlardır.
2016 yılı Ocak-Ekim döneminde cari
transferlerin bütçe içindeki payı %39,7
olmuştur. SGK’nın finansmanı, sosyal
yardımlar ve KİT zararları gibi kalemleri
kapsayan bu kalem içinde SGK’na ayrı-
lan pay 2002 yılında %9,4 iken, 2016
yılında %18,3’e yükselmiştir.
Bu gelişme bir anlamda yine
İŞVEREN’in bu sayısında büyüteç altına
aldığımız Özel İstihdam Büroları Aracılı-
ğıyla Geçici İş İlişkisi konusuyla da ya-
kın bağlantılı bir alan olmaktadır.
TÜİK’in 15 Aralık 2016 tarihinde
yayımladığı “İşgücü İstatistikleri, Eylül
2016” Haber Bülteni’ne göre, “Türkiye
genelinde 15 ve daha yukarı yaştakiler-
de işsiz sayısı 2016 yılı Eylül döneminde
geçen yılın aynı dönemine göre 420 bin
kişi artarak 3 milyon 523 bin kişi oldu.
İşsizlik oranı ise 1 puanlık artış ile %11,3
seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde;
tarım dışı işsizlik oranı 1,3 puanlık ar-
tış ile %13,7 olarak tahmin edildi. Genç
nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 1,4 pu-
anlık artış ile %19,9 olurken, 15-64 yaşı
grubunda bu oran 1,1 puanlık artış ile
%11,6 olarak gerçekleşti.” Yine aynı Bül-
tene göre, toplamda %11,3 olan işsizlik
oranımız erkeklerde %9,3, kadınlarda
%15,5’tir. Toplamda %57,8, erkeklerde
%78,2, kadınlarda ise %37,4’tür.
Güvenceli esneklik, günümüzde her
ülkede çalışma hayatının vazgeçilmez
bir gereği olarak kabul görmektedir. Eko-
nominin küreselleşmesi, hızlı teknolojik
gelişmeler ve keskinleşen rekabet şart-
ları, işletmelerin iç ve dış piyasalardaki
değişime zamanında uyum sağlamaları-
nı gerekli kılmakta, üretim sistemlerin-
de ve istihdam yapılarında farklılaşma-
ya neden olmaktadır.
Belirli süreli çalışma, kısmi süreli
istihdam, geçici istihdam, uzaktan çalış-
ma, çağrı üzerine çalışma, iş paylaşımı,
yoğunlaştırılmış iş haftası, kayan iş sü-
resi gibi esnek çalışma modelleri, klasik
belirsiz süreli ve tam zamanlı istihdamı
tamamlayıcı niteliğiyle, kapsayıcı ve di-
namik bir işgücü piyasasının “olmazsa
olmaz” unsurları haline gelmiştir.
Ülkemiz çalışma hayatı açısından
son derece önemli hükümler içeren
“6715 sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Ku-
rumu Kanunu’nda Değişiklik Yapılması-
na Dair Kanun” 20 Mayıs 2016 tarih ve
29717 sayılı Resmi Gazete’de yayımlana-
rak yürürlüğe girmiştir.
Kanun ile diğer esnek çalışma bi-
çimleri yanında özel istihdam büroları
aracılığı ile geçici iş ilişkisi kurulabil-
mesine olanak sağlanmaktadır. Kanuna
göre geçici iş ilişkisinin, özel istihdam
bürosu aracılığıyla ya da holding bünye-
si içinde veya aynı şirketler topluluğuna
bağlı başka bir işyerinde görevlendirme
yapılmak suretiyle kurulabilecektir.
Özel istihdam büroları aracılığıyla
geçici iş ilişkisi, Türkiye İş Kurumu’nca
izin verilen özel istihdam bürosunun bir
işverenle geçici işçi sağlama sözleşmesi
yaparak bir işçisini geçici olarak bu işve-
rene devri ile;
a. İş Kanunun 13’üncü maddesi uyarınca
alınan ebeveyn izni ile 74’üncü mad-
desi uyarınca alınan analık izni halle-
rinde, işçinin askerlik hizmeti halinde
ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı di-
ğer hallerde,
b. Mevsimlik tarım işlerinde,
c. Ev hizmetlerinde,
d. İşletmenin günlük işlerinde sayılma-
yan ve aralıklı olarak gördürülen iş-
lerde,
e. İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil
olan işlerde veya üretimi önemli ölçü-
de etkileyen zorlayıcı nedenlerin orta-
ya çıkması halinde,
f. İşletmenin ortalama mal ve hizmet
üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi
kurulmasını gerektirecek ölçüde ve
öngörülemeyen şekilde artması halin-
de,
g. Mevsimlik işler hariç dönemsellik arz
eden iş artışları halinde,
kurulabilecektir.
25.06.2016 tarihinde 4904 sayılı
Türkiye İş Kurumu Kanunu ile iş ve işçi
bulmaya aracılık faaliyetlerinin gerçek
ve tüzel kişiler tarafından kurulan özel
istihdam bürolarınca da yapılmasına
izin verilmesinden günümüze kadar 891
özel istihdam bürosuna lisans verilmiş
olup, günümüzde 451 adet özel istihdam
bürosu aktif olarak faaliyetlerine devam
etmektedir.
TİSK olarak bu yeni düzenlemenin
önemli bir güvenceli esneklik biçimi
olarak ülkemiz çalışma hayatına ve eko-
nomisine çeşitli katkılar sağlayacağına
inanıyoruz. Halen ikincil mevzuat ça-
lışmaları devam eden sistem tam olarak
işlerliğe kavuştuğunda;
—— Çalışma hayatına yeni adım atan ve
sürekli nitelikte iş bulmakta zorluk çe-
ken gruplar açısından tecrübe eksikli-
ği bir ölçüde giderilmiş olacaktır.
—— Halen %25 dolaylarında olduğu tah-
min edilen kayıtdışı istihdam azaltıla-
cak, bu da kuşkusuz SGK prim gelirle-
rini artıracaktır.
—— Yukarıda TÜİK’in son rakamlarıyla
anlatmaya çalıştığımız genç ve kadın
işsizliği sorunu hafifletilecek, bu da,
diğer yararlar yanında, yine SGK prim
gelirlerini artırarak Kurum açıklarının
devlet bütçesi üzerindeki giderek ar-
tan baskısını hafifletecektir.
Burada adeta “bir taşla iki kuş vur-
ma” gibi bir fırsatla karşı karşıyayız.
Bundan yararlanmalıyız!
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 31
 Erol Kiresepi
Dünya İşverenlerinin Başkanı Oldu
TİSK Yönetim Kurulu Üyesi Erol Kiresepi Uluslararası İşverenler Teşkilatı’na (IOE) Başkan seçildi.
Erol Kiresepi IEO’nin Başkanlığına seçilen ilk Türk oldu.

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK)

Yönetim Kurulu Üyesi ve Santa Farma İlaç Sanayii A.Ş.
Yönetim Kurulu Başkanı Erol Kiresepi, işverenleri
dünyada çalışma hayatı ve sosyal politikalar alanında
temsil etmeye yetkili tek teşkilat olan Uluslararası İş-
verenler Teşkilatı’nın (IOE) Başkanlığına seçildi.
4 Kasım 2016 tarihinde İsviçre’nin Cenevre ken-
tinde yapılan seçimde oybirliği ile Başkan seçilen
Kiresepi, 145 ülkedeki 157 ulusal işveren teşkilatının
üyesi bulunduğu IOE’nin Başkanlığını 2017’nin Ha-
ziran ayında Cenevre’de gerçekleştirilecek IOE Genel
Kurulu’nda Arjantinli Daniel Funes de Rioja’dan dev-
ralacak.
IOE Başkanı seçilmesinin ardından yaptığı açıkla-
mada Erol Kiresepi şunları söyledi:
“IOE gibi 157 Üyesiyle dünya işverenlerini her
platformda başarıyla temsil eden bir kurumun Baş-
kanı olarak seçilmekten ve önümüzdeki 3 yıl boyunca
dünya işverenlerini temsil edecek olmaktan gurur du-
yuyorum. Beni bu görev için aday gösteren başta IOE
Avrupa ve Orta Asya Ülkeleri Üye Teşkilatları olmak
üzere uzun yıllardır birlikte çalıştığım TİSK Camiası-
nın değerli üyelerine teşekkür ederim.”
IOE’nin çalışma konuları arasında iş ve insan hak-
ları, çocuk işçiliği, kurumsal sosyal sorumluluk, afet
riskinin azaltılması ve kurtarma, çeşitlilik, istihdam,
çevre ve iklim değişikliği, zorla çalıştırma, işin gelece-
ği, cinsiyet, HIV/AIDS, kayıt dışı ekonomi, uluslararası
endüstriyel ilişkiler, uluslararası çalışma standartları,
çalışma teftişleri, göç, iş sağlığı ve güvenliği, beceri ve
eğitim, KOBİ’ler, sosyal diyalog, sosyal koruma, sürdü-
rülebilirlik, genç işsizliği bulunuyor.
IOE ayrıca dünya işverenlerini, Uluslararası Ça-
lışma Teşkilatı (ILO), Avrupa Komisyonu, Birleşmiş
Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi, OECD Nezdinde
Sanayi ve İş Dünyası İstişare Komitesi (BIAC), Avrupa
Konseyi, ISO, G20, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Bir-
leşmiş Milletler, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Dünya
Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü’nde (WTO) temsil
ediyor.

32 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

Eko Bülten’de
8
TİSK AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
KASIM 2016 (SAYI: 94)
“Yakın dönemde dünyada en çok konuşulan kavramların başında dolar kıtlığı gelecek”
ABD başkanlık seçimini Donald
Trump’ın kazanması, küresel eko-
nomide dalgalanmalara neden
oldu.
Yakın dönemde, Dünya ekonomi-
si genelinde, en çok konuşulacak
kavramların başında “dolar kıtlı-
ğı” gelecek. Uzun süredir devam
eden ABD kaynaklı parasal ge-
nişlemenin sona ermesi anlamı-
na gelecek bu yeni duruma, ABD
dışındaki ekonomilerin uyum
yeteneği ve direnci, yakın vadede
küresel ekonominin istikrarı açı-
sından belirleyici olacak.
Tüm ekonomilerde olduğu gibi,
Türkiye’de de ekonomik belirsiz-
likler arttı; bu da yatırım iklimini
olumsuz yönde etkiledi. Dolayı-
sıyla, 2017 yılı büyüme hedefine
ulaşılması zor görünüyor. Özel-
likle, Eylül döneminde %11,3’e
yükselen işsizlik oranı, hem 2017
yılı işsizlik hedefine, hem de is-
tihdam-büyüme ilişkisi göz önüne
alındığında hedef büyüme oranı-
na ulaşmanın zor olacağına işaret
ediyor.
Sanayi üretimi Eylül ayında dar-
be girişiminin yaşandığı Temmuz
ayından sonraki en kötü perfor-
mansını gösterdi. Eylül’de sanayi
üretimi aylık bazda %3,8, yıllık
GENEL DEĞERLENDİRME
bazda %3,1 oranında azaldı.
Eylül ayında aylık bazda sana-
yinin tüm alt sektörlerinde ciro
azaldı. Aylık bazdaki ciro azalışı
imalat sanayiinde %2,5 düze-
yinde oldu. Yıllık bazda ise, ciro,
imalat sanayiinde %1,6 oranında
geriledi.
Yılın üçüncü çeyreğinde sanayi
sektöründeki üretim ve ciro ka-
yıpları, işgücü piyasasını doğru-
dan ve dolaylı yollarla olumsuz
yönde etkiledi. Bunun en somut
göstergesi işsizlik oranının Ağus-
tos döneminde %11,3’e ulaşma-
sı oldu. Türkiye, OECD Ülkeleri
içinde, Yunanistan, İspanya ve
İtalya’dan sonra en yüksek işsiz-
lik oranına sahip dördüncü ülke
konumunda.
IMF ve uluslararası derecelendir-
me kuruluşlarının Türkiye eko-
nomisi için risk olarak gördükle-
ri cari açık Eylül ayında 1 milyar
684 milyon dolara, yıllık cari açık
ise 32 milyar 412 milyon dolara
ulaştı. Eylül ayında cari açığın art-
masında, dış ticaret açığının yük-
selmesi ve net seyahat gelirlerinin
düşmesi etkili oldu.
Ocak-Eylül döneminde doğrudan
yabancı yatırım net girişi geçen
yılın aynı dönemine göre %49,3
oranında azalarak 4 milyar 906
milyon dolara geriledi. Cari açığın
finansmanında kullanılan diğer
bir kaynak olan portföy yatırım-
ları kaleminde Eylül ayında 1 mil-
yar 589 milyon dolar çıkış olma-
sına karşın, bu kalemden ülkeye
Ocak-Eylül döneminde 8 milyar
651 milyon dolarlık giriş oldu ve
cari açığın finansmanında başat
rol oynadı. Ancak son dönemler-
de artan belirsizlik yabancıların,
menkul kıymet stoklarını azalt-
masına neden oldu. 14 Ekim ile 11
Kasım tarihleri arasında yabancı-
lar, menkul kıymet stokunu 4,2
milyar dolar azalttı.
Son yıllarda cari açığın finansma-
nında önemli bir unsur haline ge-
len kayıtdışı dövizi ifade eden net
hata noksan kaleminden Eylül
ayında sadece 36 milyon dolarlık
giriş yapılsa da, yılın ilk dokuz
ayında ülkemize 5 milyar 446
milyon dolarlık döviz girişi oldu.
Bu rakam, ilk dokuz aydaki cari
açığın %22’sine karşılık geliyor.
Eylül ayında TCMB rezervi 4 mil-
yar 818 milyon dolar azaldı.
Maliye politikası son iki aydır ge-
nişleme yönlü. Bütçe açığı Eylül
ayında geçen yılın Eylül ayına
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 33
 göre %19,9 artmış iken, Ekim
ayında bütçe açığı 2015 yılı Ekim
ayına göre %101,4 oranında art-
tı. Diğer yandan Ekim ayında faiz
dışı bütçe fazlası %71,6 oranında
düşerek, 2 milyar 801 milyon
TL’ye geriledi. Bu veriler, Eylül-
Ekim aylarında mali istikrarda
zayıflama olduğuna işaret edi-
yor.
ABD Merkez Bankası FED’in faiz
oranını artırma ihtimalinin güç-
lenmesi, yükselen ekonomile-
rin ulusal paralarının değerinde
aşınma yarattı. Son bir aylık sü-
reçte ulusal parası en hızlı değer
yitiren ülke %7,44 ile Türkiye
I-DÜNYA EKONOMİSİ
Küresel katma değerin yakla-
şık %25’ini yarattığı hesaplanan
ABD’de başkanlık seçimini Donald
Trump’ın kazanması, küresel eko-
nomide dalgalanmalara neden ol-
muştur. ABD seçimlerinin küresel
ekonomi üzerinde bu kadar belir-
leyici olmasında, GSYH büyüklüğü-
nün yanı sıra, ABD’nin siyasi ağır-
lığı, askeri gücü ve doların rezerv
Grafik 1: Dünya Resmi Döviz Rezervlerinin
Para Cinsine Göre Dağılımı (Yüzde): 2007 2. Çeyrek - 2016 2. Çeyrek Karşılaştırması
Kaynak: IMF veri tabanı kullanılarak çizilmiştir.
http://data.imf.org/regular.aspx?key=41175. Erişim tarihi 2 Kasım 2016.
34 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
oldu. Türkiye aynı zamanda bu
ülkeler içinde en yüksek cari açık
oranına sahip ülke konumunda.
TCMB’nin 24 Kasım tarihinde
aldığı faiz artırım kararı ve TL’yi
destekleyici diğer tedbirler ile
AP’nin üyelik müzakerelerinin
geçici olarak dondurulması tav-
siyesi, uzun vadeli etkileri olacak
zıt kutuplu gelişmeler.
Ekim ayında TÜFE, aylık bazda
%1,44, yıllık bazda %7,16 oranın-
da yükseldi. Yİ-ÜFE Endeksi ise
Ekim ayında aylık bazda %0,84,
yıllık bazda %2,84 oranında arttı.
Yİ-ÜFE artış oranları, enflasyon
para olmasının da büyük payı var-
dır.
ABD küresel kriz sürecinde benim-
sediği genişlemeci para politikası yo-
luyla sadece kendi ülkesine değil, tüm
dünyaya likidite sağlamıştır. Bu süreç,
doları rezerv para olarak tutan ülkeler
için, dolar arzının kesilmemesi, hat-
ta artması yönüyle önemli olmuştur.
2007 yılının ikinci çeyreğinde dünya
döviz rezervinin %64,9’u ABD doları
hedefi açısından olumlu ise de,
üretiminde önemli oranda ithal
girdi kullanan imalat sanayinin,
önümüzdeki aylarda döviz ku-
rundaki artış nedeniyle yeni bir
fiyatlamaya gitme olasılığı art-
makta. Bu durumda, 2016 yılında
revize edilmiş enflasyon hedefine
(%7,5) erişilse de, 2017 yılına iyi
bir başlangıç yapmak zorlaşıyor.
İç ve dış politika alanlarında tan-
siyon düşürülmeli, ekonomiye
güven geliştirilmeli, ekonomik
hedefler gözden geçirilerek yeni
bir planlamayla ekonomi yeniden
rayına oturtulmalı.
iken, bu oran 2016’nın ikinci çeyreğin-
de de neredeyse değişmemiş, %63,4
olarak (toplam resmi rezerv 11 trilyon
dolar) ağırlığını korumuştur (Grafik
1). Kısaca, ABD doları küresel ekonomi
için güçlü para olmaya devam etmiş-
tir. Küresel ekonominin diğer önemli
aktörleri Çin ve AB, kimi zaman bu
duruma karşı çıkmış olsalar da, dola-
rın yerine başka bir parayı rezerv para
olarak yerleştirememişlerdir.
 Küresel ekonominin, ABD se-
çim sonuçlarına olan tepkisinin bu
kadar sert olmasının nedeni, ABD
Merkez Bankası FED’in, parasal
genişleme politikasını sona erdir-
me olasılığının artmasıdır. FED’in
faiz oranını artıracak olması ya da
küresel dolar arzında kısıtlamaya
işaret edebilecek bir başka politika
değişikliği, sermaye akımlarını ya-
vaşlatabilir veya akımların yönünü
değiştirebilir. Bu da başta dış denge
sorunu yaşayan gelişmekte olan ül-
keler olmak üzere bazı ekonomiler-
de yeni sorunlar doğurabilecektir.
Dolayısıyla önümüzdeki gün-
lerde dünya ekonomisi için “dolar
kıtlığı” en çok konuşulacak kavram
olacaktır. Uzun süredir devam eden
ABD kaynaklı parasal genişlemenin
sona ermesi anlamına gelecek bu
yeni duruma, ABD dışındaki ekono-
milerin uyum yeteneği ve direnci,
yakın vadede küresel ekonominin
istikrarı açısından belirleyici ola-
caktır.
II-TÜRKİYE EKONOMİSİ
Kasım ayında, Türkiye’de 2017 yı-
lında uygulanacak iktisat politikası
açısından önem arz eden Merkezi Yö-
netim Bütçe Yasası Tasarısı ve 2017 Yılı
Programı yayınlanmıştır. Merkezi Yö-
netim Bütçe Yasası Tasarısı TBMM’de
halen görüşülmektedir. Bu metinlerin
yanında TCMB tarafından açıklanan
2016 yılının son Enflasyon Raporu da,
2017 yılında uygulanacak para poli-
tikası açısından önemli sinyaller ver-
miştir.
Merkezi Yönetim Bütçe Yasası Ta-
sarısı ve Program’da 2017 yılına ilişkin
temel hedefler şöyle belirlenmiştir:
•• GSYH’nin reel büyüme oranı %4,4,
•• GSYH deflatörü artış oranı % 7,2,
•• Yılsonu TÜFE artış oranı %6,5,
•• Toplam ihracat 153,3 milyar dolar,
•• Toplam ithalat 214 milyar ABD dolar,
•• Merkezi yönetim bütçe giderleri
(net) 645 milyar 124 milyon TL,
•• Merkezi yönetim net bütçe geliri
(net) 598 milyar 274 milyon TL
•• Bütçe açığının GSYH’ye oranı %1,9,
•• Faiz dışı bütçe fazlasının GSYH’ye
oranı %0,4,
•• Cari açığın GSYH’ye oranı %4,2,
•• İşsizlik oranı %10,2.
Türkiye ekonomisi için bu hedefler
mevcut koşullara göre oldukça iyimser
bir bakış açısı ile belirlenmiştir. Özel-
likle son bir aydır döviz kurlarındaki
artış göz önüne alındığında hedeflenen
enflasyon oranına erişmek oldukça zor
görünmektedir. Diğer yandan ihracatta
da yaşanan sorunlar cari açık hedefine
ulaşmayı zorlaştırabilir.
Tüm ekonomilerde olduğu gibi,
Türkiye’de de politik belirsizliğin
artması ile birlikte ekonomik belir-
sizlikler de artmakta; bu da yatırım
iklimini olumsuz yönde etkilemek-
tedir. Dolayısıyla, 2017 yılı büyü-
me oranı hedefine ulaşılması zor
görünmektedir. Diğer yandan Eylül
döneminde %11,3’e yükselen işsiz-
lik oranı hem 2017 yılı işsizlik oranı
hedefine, hem de istihdam-büyüme
ilişkisi göz önüne alındığında hedef
büyüme oranına ulaşmanın zor ola-
cağına işaret etmektedir.
Ekonominin geneline ilişkin olarak
yaptığımız değerlendirmelere benzer
tespitler IMF’nin IV. Gözden Geçirme
Raporu’nda da yer almıştır. IMF “ Türk
ekonomisi çok sayıda şoka karşı koy-
mayı başarmasına karşın artan siyasi
belirsizlik, turizm gelirlerinde keskin
düşüş ve yüksek düzeyde seyreden
şirket borçları durumu kötüleştiriyor”
saptamasında bulunmuştur. IMF’nin
Raporu’nda Türkiye ekonomisine iliş-
kin yapılan tespitler özetle şöyledir:
- “Türkiye ekonomisi 2016 yılında
yavaşladı.  Güvenin zayıflaması, iç ve
dış şoklar nedeni ile 2016 yılında bü-
yüme oranının %2,9’a gerileyeceği ön-
görülmektedir. İşsizlik oranı yüksektir
ve artmaktadır. Kredi büyümesi önemli
ölçüde yavaşlamıştır.  Belirsizlik; jeo-
politik gerginliklerin yanı sıra 15 Tem-
muz’daki başarısız darbe girişimi ve
sonrasındaki gelişmeler nedeni ile de
artmıştır.
-Enflasyon biraz azalmıştır. Ancak
2017 yılında da %5’in üzerinde kal-
ması beklenmektedir. Asgari ücretteki
%30’luk artış ve fiyat katılıkları nedeni
ile 2016 ve 2017 yıllarında enflasyon
oranının %8 dolayında gerçekleşeceği
tahmin edilmektedir.
-Cari işlemler açığı oldukça yük-
sek düzeylerdedir. Petrol fiyatlarının
yükseleceği beklentisi altında ve daha
geniş mali açık nedeniyle, cari açığın
2017 yılında da yüksek düzeylerde sey-
redeceği öngörülmektedir”.
Sanayi Üretim ve Ciro:
Sanayi üretimi Eylül ayında dar-
be girişiminin yaşandığı Temmuz
ayından sonraki en kötü perfor-
mansını göstermiştir. 2016 yılı Ey-
lül ayında mevsim ve takvim etki-
sinden arındırılmış sanayi üretimi
Ağustos ayına göre %3,8, takvim et-
kisinden arındırılmış sanayi üreti-
mi ise, 2015 yılının Eylül ayına göre
%3,1 oranında azalmıştır (Grafik 2).
Bu gerçekleşmenin de etkisi ile mev-
sim ve takvim etkisinden arındırılmış
sanayi üretimi üçüncü çeyrekte 2016
yılının ikinci çeyreğine göre %3,1,
2015 yılının üçüncü çeyreğine göre ise
%1,9 düşüş göstermiştir.
Eylül 2016’da, aylık bazda sana-
yinin tüm alt sektörlerinde üretim
düşmüştür. Üretim düşüşü imalat
sanayiinde %3,9, elektrik, gaz, buhar
ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı
sektöründe %3,3 ve madencilik ve ta-
şocakcılığı sektöründe %2,9 düzeyinde
gerçekleşmiştir. Üretim, yıllık bazda,
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 35
 madencilik ve taşocakcılığı sektöründe
artış göstermiş, diğer iki alt sektörde
ise azalmıştır. Eylül ayında üretim ge-
çen yılın aynı ayına göre madencilik
ve taşocakcılığı sektöründe %2,3 artar-
ken, imalat sanayiinde %3,7, elektrik,
gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve
dağıtımı sektöründe %1,2 düşmüştür.
Grafik 2: Sanayi Üretiminde Yıllık ve Aylık Değişim (%)
Kaynak: TÜİK veri tabanı kullanılarak çizilmiştir.
İmalatta aylık bazda en fazla üre-
tim düşüşü %20,4 ile mobilya imala-
tında görülmüştür. Bu sektörü %16,9
ile temel eczacılık ürünleri, %13,7 ile
makine ve ekipmanların kurulumu
ve onarımı izlemiştir. İmalat sanayi-
inde en yüksek üretim artışı %8,5 ile
kok kömürü ve rafine edilmiş petrol
ürünleri imalatında görülürken, bu
sektörü %3,9 ile başka yerde sınıflan-
dırılmamış makine ve ekipman imalatı
ve %2,1 ile içeceklerin imalatı takip et-
miştir.
Yıllık bazda ise imalat sanayiinde
en yüksek üretim kaybı %34,5 ile ka-
yıtlı medyanın basılması ve çoğaltıl-
ması sektöründe görülmüştür. Bu sek-
törü %17,3 ile mobilya imalatı, %13,9
ile fabrikasyon metal ürünleri imalatı
izlemiştir. Yıllık bazda imalat sanayi-
inde en yüksek üretim artışı ise %6,7
ile makine ve ekipmanların kurulumu
sektöründe görülürken, onu %5,9 ile
36 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
Aylık bazda ana sanayi grupları-
nın tümünde üretim azalmıştır. En
yüksek üretim kaybı %14,2 ile daya-
nıklı tüketim malı grubunda görül-
müştür. Bu grubu %7,6 ile dayanık-
sız tüketim malı, %2,4 ile sermaye
malı imalatı, %2,2 ile enerji ve %1,1
ile ara malı izlemiştir. Ana sanayi
elektrikli teçhizat imalatı ve %4,5 ile
ana metal sanayi izlemiştir.
Eylül ayında sanayide ciro ger-
çekleşmeleri üretime paralel bir
seyir izlemiştir. Aylık bazda ciro öl-
çümüne temel teşkil eden mevsim
ve takvim etkisinden arındırılmış
sanayi ciro endeksi, Ağustos ayına
göre %2,4, yıllık bazda ciro ölçü-
münü sağlayan takvim etkisinden
arındırılmış sanayi ciro endeksi ise
2015 yılının Eylül ayına göre %1,3
azalmıştır. Diğer yandan 2016 yılı
üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe
göre mevsim ve takvim etkilerinden
arındırılmış sanayi ciro endeksi %1,7,
takvim etkisinden arındırılmış sanayi
ciro endeksi ise 2015 yılı üçüncü çey-
reğine göre %0,4 gerilemiştir.
Eylül ayında aylık bazda tüm alt
sektörlerde ciro azalmıştır. Azalış
imalat sanayiinde %2,5, maden-
cilikte %0,2 düzeyinde olmuştur.
gruplarında yıllık bazda da üretim
hızlı bir düşüş eğilimi içerisine gir-
miştir. Yıllık bazda en fazla üretim dü-
şüşü yaşanan grup %9,5 ile dayanıklı
tüketim malı olmuştur. Onu, %6,5 ile
dayanıksız tüketim malı, %2,3 ile ser-
maye malı, %1,6 ile ara malı ve %0,3
ile enerji takip etmiştir.
Yıllık bazda ise, ciro, madencilikte
%11,6 artarken, imalat sanayiinde
%1,6 azalmıştır.
Eylül ayında aylık bazda ciro, ana
sanayi gruplarından enerjide %3,6 ar-
tarken, diğer grupların tümünde azal-
mıştır. Ciro kaybında ilk sırayı %5,7 ile
dayanıklı tüketim malı almıştır. Ciro
düşüşünde bu grubu %3,7 ile ara malı,
%1,9 ile dayanıksız tüketim malı ve
%0,7 ile sermaye malı izlemiştir. Ciro,
yıllık bazda ise ana sanayi grupları
içinde sadece sermaye malı imalatın-
da, %3,7 ile sınırlı oranda artmıştır.
Yıllık ciro kaybında ilk sırayı %3,1 ile
dayanıksız tüketim malı almıştır. Ciro
düşüşünde bu grubu, %2,4 ile ara malı,
%1,5 ile enerji ve %0,3 ile dayanıklı tü-
ketim malı takip etmiştir.
Eylül ayında imalat sanayi alt sek-
törleri içinde aylık bazda en fazla ciro
artışı sağlayan sektör %59,9 ile diğer
ulaşım araçları olmuştur. Ciro artışın-
da bu sektörü %9,3 ile bilgisayarların,
elektronik ve optik ürünlerin imalatı ve
%5,2 ile tütün ürünleri imalatı izlemiş-
tir. Aylık bazda ciro düşüşünde ise ilk
sırayı %19,2 ile makine ve ekipmanla-
rın kurulumu ve onarımını alırken, bu
sektörü %8,4 ile diğer metalik olma-
yan mineral ürünleri ve %7,7 ile deri ve
ilgili ürünlerin imalatı izlemiştir.
Eylül ayında imalat sanayi alt sek-
törleri içinde yıllık bazda en fazla ciro
artışı sağlayan sektör %19,9 ile tütün
ürünleri imalatı olmuştur. Ciro artışın-
da bu sektörü %17,6 ile bilgisayarların,
elektronik ve optik ürünlerin imalatı
ve %16,1 ile makine ve ekipmanların
kurulumu ve onarımını imalatı izle-
miştir. Yıllık bazda ciro düşüşünde ise
ilk sırayı %28,2 ile kayıtlı medyanın
basımı alırken, bu sektörü %24,8 ile
diğer ulaşım araçları imalatı ve %10,5
ile ağaç ve mantar ürünleri imalatı iz-
lemiştir.
İşsizlik ve İstihdam:
Yılın üçüncü çeyreğinde sanayi
sektöründeki üretim ve ciro kayıp-
ları ile dalgalanmaları, işgücü piya-
sasını doğrudan ve dolaylı yollarla
(diğer sektörlere yönelik yansıma-
ları neticesinde) olumsuz yönde et-
kilemeye devam etmiştir. Bunun en
somut göstergesi işsizlik oranının
Ağustos döneminde %11,3’e ulaş-
ması olmuştur.
2016 yılı Ağustos döneminde top-
lam işgücü 2015 yılının aynı dönemine
göre 759 bin kişi artarak 30 milyon 967
bin kişiye ulaşırken, işgücüne katılma
oranı 0,5 puan artarak %52,6 düzeyine
yükselmiştir. Bu dönemde erkeklerde
işgücüne katılma oranı değişmez iken,
kadınlarda 1 puan artmış ve %33,1 ol-
muştur.
Bu dönemde istihdam edilenle-
rin sayısı 2015 yılı Ağustos dönemine
göre 323 bin kişi artarak 27 milyon
473 bin kişiye ulaşmış ise de, istihdam
oranı 0,1 puan azalarak %46,7’ye ge-
rilemiştir. Ağustos döneminde tarım
sektöründe çalışan sayısı 257 bin kişi
azalırken, tarım dışı sektörlerde çalı-
şan sayısı 579 bin kişi artmıştır. Bu dö-
nemde çalışanların %21’i tarım, %19’u
sanayi, %7,4’ü inşaat ve %52,6’sı hiz-
metler sektöründe yer almıştır. İstih-
dam edilenler içinde tarım sektörünün
payı 1,2, sanayi sektörünün payı 0,3,
inşaat sektörünün payı 0,1 puan aza-
lırken, hizmetler sektörünün payı 1,6
puan artmıştır.
2016 yılı Ağustos döneminde
2015 yılının aynı dönemine göre
işsiz sayısı 435 bin kişi artmış ve 3
milyon 493 bin kişiye ulaşmıştır. Bu
gerçekleşmenin neticesinde işsiz-
lik oranı da 1,2 puan artarak %11,3
düzeyine çıkmıştır. Aynı dönemde;
tarım dışı işsizlik oranı 1,3 puan
artarken, genç işsizlik oranı da 1,6
puanlık artış ile %19,9’a ulaşmıştır.

Grafik 3: OECD Ülkelerinde Mevsimsel Etkilerden

Arındırılmış İşsizlik Oranı En Yüksek 5 Ülke, Ağustos 2016

Kaynak: OECD ve TÜİK veri tabanları kullanılarak hazırlanmıştır.

*Yunanistan için veriler Temmuz 2016 içindir.
**Türkiye için kadın işsizlik oranı Temmuz 2016’dır.

Ülkemizde son yıllarda işsizlik oranı %10 ve üzerinde seyretmiş; işsizliği bu oranın altına indirecek yapısal tedbir-
ler uygulanmadığından, 2016 yılı Haziran döneminde mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranı %11’i bulmuş-
tu. Ağustos dönemi ile birlikte ise artık mevsimsel etkilerden arındırılmamış işsizlik oranı da %11’i aşmıştır1. Türkiye
bu oranla OECD Ülkeleri içinde en yüksek işsizlik oranına sahip dördüncü ülke konumuna gelmiştir (Grafik 3).
1- Ekim ayı TİSK Ekonomi Bülteni’nde şu ifade kullanılmıştır: “2012’den beri artmakta olan yıllık işsizlik oranı, %9’lardan %11’lere yükselme eğilimindedir. GSYH büyüme oranının 2012’den
beri %2-4 bandında seyretmesi, işsizlik oranındaki artışın temel sebebidir”.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 37

 Ödemeler Dengesi:
IMF ve uluslararası derecelendir-
me kuruluşlarının Türkiye ekono-
misi için risk olarak gördükleri cari
açık Eylül ayında 1 milyar 684 mil-
yon dolara, yıllık cari açık düzeyi de
32 milyar 412 milyon dolara ulaş-
mıştır. Cari açığın artmasında dış
ticaret açığının 2015 yılı Eylül ayına
göre 686 milyon dolarlık artış ile 3
milyar 235 milyon dolara yükselme-
si etkili olmuştur. Cari açık düzeyini
belirlemede 2007 yılından itibaren
önemli rol oynamaya başlayan parasal
altın ticareti 2016 yılında ivme kaybet-
meye başlamış, Eylül ayında net altın
ihracatı negatif değer almıştır. Net altın
ithalatının 160 milyon dolar gibi küçük
rakama gerilemesi ödemeler bilançosu-
nun sağlığı açısından önemlidir.
Cari açığın artmasında belirleyici
Grafik 4: Yabancıların Portföy Stoku, Milyon Dolar
Kaynak: TCMB veri tabanı kullanılarak çizilmiştir.
Son yıllarda cari açığın finans-
manında önemli bir unsur haline
gelen ve kayıtdışı dövizi ifade eden
net hata noksan kaleminden Eylül
ayında sadece 36 milyon dolarlık gi-
riş yapılsa da, yılın ilk dokuz ayın-
da ülkemize 5 milyar 446 milyon
dolarlık döviz girişi olmuştur. Bu
tutar, aynı dönemdeki cari açığın
%22’sine karşılık gelmektedir.
38 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
olan bir başka unsur ise net seyahat
gelirlerinin 2015 yılının Eylül ayına
göre %30,4 oranında azalarak 2 mil-
yar 25 milyon dolara gerilemesidir.
Ocak-Eylül 2016 döneminde seyahat
gelirlerindeki gerileme 2015 yılının
aynı dönemine göre %37,7 düzeyine
ulaşırken, net seyahat geliri 10 mil-
yar 696 milyon dolarda kalmıştır.
Seyahat gelirlerindeki bu gerçekleşme
nedeniyle Eylül ayında hizmetler den-
gesi fazlası bir önceki yıla göre 1 milyar
163 milyon dolar azalarak, 2 milyar
336 milyon dolara inmiştir. Diğer yan-
dan Eylül ayında birincil gelir dengesi
açığı 42 milyon dolar artmış ve 927
milyon dolara yükselmiştir.
Eylül ayında cari açığın finans-
man kalemlerinden, yabancıların
yaptıkları doğrudan yatırımlar ka-
nalıyla ekonomiye 719 milyon dolar
girişi olmuştur. Ocak-Eylül döne-
Eylül ayında TCMB rezervi 4 mil-
yar 818 milyon dolar azalmıştır.
Para ve Maliye Politikası:
Maliye politikası son iki aydır
genişleme yönlü uygulanmıştır.
Bütçe açığı Eylül ayında geçen yılın
Eylül ayına göre %19,9 artmış iken,
Ekim ayında yıllık artış %101,4’e
çıkmıştır. Diğer yandan Ekim ayın-
minde doğrudan yabancı yatırım
net girişi geçen yılın aynı dönemine
göre %49,27 oranında azalarak 4
milyar 906 milyon dolara gerile-
miştir. Cari açığın finansmanında
kullanılan diğer bir kaynak olan
portföy yatırımları kaleminden Ey-
lül ayında 1 milyar 589 milyon dolar
çıkış olmasına karşın, bu kalemden
ülkeye Ocak-Eylül döneminde 8 mil-
yar 651 milyon dolarlık giriş olmuş
ve cari açığın finansmanında başat
rol oynamıştır. Ancak son dönem-
lerde artan belirsizlik yabancıların
menkul kıymet stoklarını azaltma-
sına neden olmuştur. 14 Ekim ile 11
Kasım tarihleri arasında yabancılar
1 milyar 880 milyon doları hisse
senedi, 2 milyar 319 milyon doları
DİBS olmak üzere toplam menkul
kıymet stokunu 4 milyar 199 milyon
dolar azaltmıştır (Grafik 4).
da faiz dışı bütçe fazlası da %71,6
oranında düşerek, 2 milyar 801 mil-
yon TL’ye gerilemiştir. Dolayısıyla,
Eylül-Ekim aylarında mali istikrar
zayıflamıştır.
Ekim ayında bütçe açığının bu ka-
dar yüksek oranda artmasında 2015
yılı Ekim ayına göre bütçe gelirleri-
nin %1 oranında azalarak 43 milyar
365 milyon TL, bütçe giderlerinin ise
%18,9 oranında artarak 43 milyar 469
milyon TL düzeyinde gerçekleşmesi
belirleyici olmuştur. Bütçe gelirlerin-
deki düşüşte ekonomik faaliyetteki ge-
rilemeye paralel olarak dahilde alınan
katma değer vergisinin %27,3, ithalden
alınan katma değer vergisinin %10,1
oranında azalması etkide bulunmuştur.
Bütçe gelirleri düşerken bütçe gi-
derlerinin artması olgusunda bazı
harcamalar dikkat çekmektedir. Bun-
ların başında da bütçe giderlerinin
%35,2’sini oluşturan cari transferle-
rin 2015 yılının Ekim ayına göre %27
oranında artarak 15 milyar 336 milyon
TL’ye ulaşması gelmektedir. Bu artış-
ta cari transfer harcamalarının bir alt
kalemi olan sağlık, emeklilik ve sos-
Tablo 1: Yükselen Ekonomilerin Ulusal Paralarındaki Aşınma ve Cari Denge
Dolara Karşı Değişim
Ülke
(Bir Aylık)*
Türkiye -7,44
Rusya -2,37
Hindistan -1,64
Brezilya -6,87
Çin -1,93
Endonezya -2,45
Meksika -6,99
Arjantin -2,04
G. Afrika -0,99
Kaynak: The Economist, November 112-18, 2016 ve Bloomberg, https://www.bloomberg.com/markets/currencies, erişim tarihi 17 November 2016
*17 Kasım 2016 itibariyle
**Türkiye için Ağustos; Rusya, Çin için 3.Çeyrek; diğer ülkeler için 2. Çeyrek 2016 verisidir.
ABD Merkez Bankası FED’in faiz
oranını artırma olasılığının güçlen-
mesi, yükselen ekonomilerin ulusal
paralarının değerinde aşınmaya ne-
den olmuştur. Son bir aylık süreçte
ulusal parası en hızlı değer yitiren
ülke %7,44 ile Türkiye olmuştur.
Türkiye söz konusu ülkeler içinde
aynı zamanda en yüksek cari açık
oranına sahip ülke konumundadır
(Tablo 1). Bu durum politik belir-
sizliğin artması, Orta Doğu’daki
çatışmaya dahil olunması ve terör
eylemleri ile birleşince TL’nin kırıl-
yal yardım giderlerinin 2015 yılı Ekim
ayına göre %51,6 oranında büyüyerek
4 milyar 475 milyon TL’den, 7 milyar
162 milyon TL’ye varması önemli rol
oynamıştır.
Mali istikrarın zayıfladığı bir
makroekonomik ortamda, para po-
litikası otoritesi TCMB’nin gücü de
yıl içinde uyguladığı faiz politika-
sı nedeniyle azalmış, dolayısıyla
TCMB, döviz kurundaki artışa karşı
pasif bir para politikası izlemiştir.
TCMB’nin döviz kurundaki yükselişi
önlemeye yönelik olarak aldığı önlem-
ler üç başlık altında toplanabilir:
•• Rezerv Opsiyonu Mekanizması kap-
samında, döviz imkânının ikinci,
Dolara karşı Değişim
(Bir Yıllık)*
-16,9
0,18
-2,9
9,93
-7,52
1,76
-20,75
-58,87
0,07
ganlığını daha da yükseltmiştir.
TCMB 24 Kasım tarihli PPK top-
lantısında aldığı kararlarla kurdaki
yüksek ivmeli artışa karşı politika
faizinde 50, faiz koridorunun üst
bandında 25 baz puan artış yaptı.
Banka ayrıca, döviz hesaplarına uy-
gulanan zorunlu karşılıkları azalttı
ve ihracatçılara reeskont kredileri-
nin geri ödemesinde vade uzatma
veya TL ile ödeme imkanı getirdi.
TCMB’nin kurda çok daha yük-
sek olabilecek artışları önlemeye
ve faiz artırım araçlarını kullana-
üçüncü ve dördüncü dilimlerinde
katsayılar, iki aşamada azaltılmış-
tır. Böylece piyasalara önce 620
milyon dolar, sonra da 700 milyon
dolarlık bir likidite sağlanmıştır.
•• Bankaların yabancı para yükümlü-
lükleri için uygulanan zorunlu kar-
şılıkların ortalamasının üst sınırı 3
puandan 4 puana yükseltilmiştir.
Böylece bankaların serbest kullanım
miktarı 2,9 milyar dolar artırılmıştır.
•• Bankaların TCMB’de bulundurdukla-
rı TL cinsinden tesis edilen zorunlu
karşılıklara ödenen faiz oranı değiş-
tirilmiş ve TCMB’nin bir hafta vade-
li repo ihale faiz oranının 400 baz
puan eksiği olarak belirlenmiştir.
Cari Denge/GSYH**
-4,8
2,7
-0,9
-1,1
2,7
-2,2
-2,9
-2,4
-4,1
bileceğini göstererek uzun vadeli
hareketleri sakinleştirmeye yönelik
bu olumlu adımları ile AP’nin üye-
lik müzakerelerinin geçici olarak
dondurulması tavsiyesinin açıklan-
ması, aynı güne rastgelen zıt etkiler
yarattı.
Türkiye Kasım ayını döviz kuru,
özellikle de ABD doları rallisi ile
geçirirken, tarım ürünlerindeki dü-
şüşün etkisi ile Ekim ayında TÜFE,
Eylül ayına göre %1,44, 2015 yılı
Ekim ayına göre ise %7,16 oranında
yükselmiştir (Tablo 2).
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 39
 Tablo 2: Fiyat Endekslerinde Değişim (Ekim 2016, yüzde)
Endeksler Aylık Değişim (%) Yıllık Değişim (%)
Tarım ÜFE -0,63 2,86
Yİ-ÜFE 0,84 2,84
YD-ÜFE 2,82 2,80
TÜFE Çekirdek (H) 1,41 7,01
TÜFE-Gıda 1,76 5,20
TÜFE 1,44 7,16
Kaynak: TUİK veri tabanı

Ekim ayında TÜFE’de en yüksek fi- açık, kısa vadeli sermaye girişi ve dayanıklılığa sahipti. Ancak Eylül-
yat artışı %10,43 ile giyim ve ayakkabı kaynağı belirsiz döviz girişi (net Ekim aylarında bütçe dengesinde
grubunda gerçekleşmiştir. Bu grubu %2 hata noksan) ile finanse edilmiştir. de sorun başlamıştır. Ekim ayında
ile ulaştırma, %1,76 ile gıda ve alkolsüz Esnek döviz kuru sisteminde bütçe açığı 2015 yılının Ekim ayına
içecekler ve %0,70 ile lokanta ve otel- döviz kuru piyasada belirlendiğin- göre %101,4 oranında artmıştır.
ler izlemiştir. Ekim ayında aylık bazda den, döviz arzını artıran gelişme- Bu ortamda yapılacak en düşük
en fazla fiyat düşüşü %1,03 ile eğlence ler döviz kurunu aşağıya çekerken, maliyetli hareket iç ve dış politika
ve kültür grubunda gerçekleşmiştir. döviz talebindeki artış döviz kuru- alanlarında tansiyonu düşürmek
Yıllık bazda fiyatı ise fiyatı en çok nu yukarı çekmektedir. Dolayısıyla ve ekonomiye güveni geliştirmek
artan mal grubu %22,61 ile alkollü döviz arzında sorun çıktığında kur olacaktır. Bu yapıldıktan sonra da,
içecekler ve tütün olmuştur. Bu grubu da yükselmektedir. Türkiye’nin şu daha şimdiden ulaşma olasılığı aza-
%9,58 ile eğitim ve %9,39 ile sağlık anda yaşadığı sorun da buradan lan ekonomik hedefler yeniden göz-
grubu takip etmiştir. kaynaklanmaktadır. Her ne kadar den geçirilmeli; kısa, orta ve uzun
Yİ-ÜFE Endeksi Ekim ayında ay- son yıllarda cari açık verecek bir vadeye yönelik yeni bir planlamay-
lık bazda %0,84, yıllık bazda %2,84 finansman kaynağı bulunsa da, bu la ekonomi yeniden rayına oturtul-
oranında artmıştır. Bu artış oranı kaynağın sürekliliği ve niteliği hız- malıdır. TCMB’nin 24 Kasım tarihli
enflasyon hedefi açısından olumlu la bozulmaktadır. Dış dengedeki bu faiz artırım kararı ve alınan diğer
ise de, üretiminde önemli oranda it- kırılganlığa karşı Türkiye Ekonomi- tedbirler bu görüşümüzü teyit eder
hal girdi kullanan imalat sanayinin si mali istikrar sayesinde belli bir niteliktedir.
önümüzdeki aylarda döviz kurunda-
ki artış nedeni ile kısa dönem fiyat
yapışkanlığından sıyrılarak yeni
bir fiyatlamaya gitme olasılığı art-
maktadır. Dolayısıyla 2016 yılında
revize edilmiş enflasyon hedefine
(%7,5) erişilse de, 2017 yılına iyi bir
başlangıç yapmak zorlaşmıştır.
SONUÇ
Türkiye’de 2016 yılında cari
açık/GSYH oranı %5’in altına inmiş-
tir. Ancak orandaki azalışın temel
nedeni petrol fiyatlarındaki düşüş
olmuştur. Bu olumlu gerçekleşmeye
karşın cari açığın finansman kali-
tesi düşmüştür. 2016 yılında cari

40 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 8 Sivil Toplum Örgütünden Teröre Karşı Ortak Açıklama
Türkiye-Avrupa Birliği Karma İstişare Komitesi Türkiye Kanadını oluşturan, TİSK, TÜRK-İŞ, TESK, TZOB, HAK-İŞ,
MEMUR-SEN, Türkiye KAMU-SEN ve TOBB, İstanbul’da yaşanan hain terör saldırısı nedeniyle ortak açıklama yaptı.

TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu tarafından okunan ortak açıklama şöyle:

“Bugün, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye Es-
naf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK), Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), HAK- İşçi Sendikaları Konfederasyonu (HAK-
İŞ), Memur Sendikaları Konfederasyonu (MEMUR-SEN), Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (Türkiye KAMU-
SEN) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) olarak buradayız.
Türkiye’nin her bölgesinde örgütlü, toplumun bütün kesimlerini temsil eden, mesleki ve sivil toplum kuruluşları olarak bir
araya geldik.
Maalesef cumartesi gecesi milletimize büyük bir acı yaşatıldı. Terörün alçak yüzünü bir kez daha gördük. Hepimizin yüreği
yandı. Mübarek Mevlit Kandili öncesinde İstanbul’da şehit düşen vatandaşlarımız başta olmak üzere sivil, asker, polis tüm şehit-
lerimize Allah’tan rahmet, yaralılarımıza şifa diliyoruz.
Biliyorsunuz, ülkemiz yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı terör saldırılarına karşı, dünyada eşi benzeri görülmemiş bir mücadele veri-
yor. Zira ülkemizin, birliğimizin ve huzurumuzun hedef alındığı kirli bir oyun oynanıyor. Bu tuzağa düşmemek, birliğimizi koru-
mak üzere “Teröre karşı tek ses, tek yürek olduk” diyoruz.
Bize diz çöktürmek, bizi teslim almak isteyenlere teröre karşı hep birlikte duruyoruz. Terörün ve teröristin geleceğimizi karart-
masına izin vermeyeceğiz. Biz bu oyuna gelmeyeceğiz. Gün, birlik olma günüdür.
Bizler Türkiye-Avrupa Birliği Karma İstişare Komitesi Türkiye Kanadı olarak, ülkemizin birliğine, refahına ve geleceğine sahip
çıkacağız. Kamu düzeninin tesisi, özgürlüklerin korunması ve hukukun üstünlüğünün sağlanması konularında üzerimize düşen
sorumlulukları gerçekleştirmeye her zaman olduğu gibi hazırız. Teröre karşı gerekli bütün hukuki önlemlerin alınmasını destek-
liyoruz.
Ülkemizin birliğine ve beraberliğine kem gözle bakan, saldıran başta PKK, DAEŞ, FETÖ olmak üzere her türlü terörü lanetliyo-
ruz. Terörü destekleyenleri, terörden medet umanları da lanetliyoruz.
İnşallah devletimizin güçlü duruşuyla bu sıkıntıları atlatacağız. Devletimiz, elbette bizlere bu acıları yaşatanlardan hesap so-
racaktır. Biz de millet olarak daha çok kenetleneceğiz, birlik ve beraberliğe daha çok önem vereceğiz. Bu hain ve alçak saldırılar
devletimizi ve milletimizi sindiremeyecek, yıldıramayacak. Terörden ve kaostan medet umanlar hiçbir zaman hedeflerine ulaşa-
mayacak.
Bizi terörle korkutmayı amaçlayanlar bilsinler ki, ülkemizi bu alçaklara, kahpelere bırakmayız. Çünkü bizler her türlü mesele-
nin üzerinden gelecek dirayete ve cesarete sahibiz. Bu son hain saldırı da terörle mücadeledeki kararlılığımıza gölge düşüreme-
yecek. Türk milleti, huzuruna kasteden bu caniler karşısında her zaman tek yürek olmuştur. Bu dayanışma geçmişte olduğu gibi
bugün de Devletimizi ayakta tutacak, vatanımızı terör belasından kurtaracaktır.
Biz de toplumun tüm kesimleri olarak sonuna kadar devletimizin ve güvenlik güçlerimizin arkasındayız, aziz Türk milletimizle
birlikteyiz. Ülkemizin her toprağında huzurun ve refahın hâkim olduğu günleri göreceğiz. Bu topraklarda kader birliği yapmış,
ortak geçmişe sahip, ortak bir geleceğe umutla bakan, kardeşliğe inanmış bizler için, bu memleket ilelebet vatanımız olarak kala-
caktır. Rabbim vatanını seven her ferdin kuvvetini ve sabrını artırsın, birliğimizi daim kılsın.”

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 41

 “İstanbul’da Gerçekleşen
Terör Saldırılarını Lanetliyoruz”
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu’nun 10 Aralık 2016 tarihinde İstanbul’da
yaşanan terör saldırıları sebebiyle yayımladığı mesajda şu ifadeler yer aldı:
“Dün akşam saatlerinde İstanbul Beşiktaş Vodafone Arena Stadı ve Maçka Parkı yakınlarında meydana gelen terör
saldırıları hepimizi derin bir acıya sevk etmiştir.
İstanbul’un merkezi noktalarına düzenlenen söz konusu saldırıların amacı; vatandaşlarımız arasında huzursuzluk
yaratmak ve Ülkemizin birliğine zarar vermektir. Ancak saldırıların sorumluları bilmelidir ki, Türkiye Cumhuriyeti hiçbir
terör saldırısı ile sarsılmayacak güce ve bağlara sahiptir.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Camiası olarak saldırılarda hayatını kaybedenlere Allah’tan
rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyoruz.”

“Bu Zor Zamanları Toplumsal Birlikle Aşacağız”

TİSK, 17 Aralık 2016 tarihinde Kayseri’de gerçekleştirilen terör saldırısı sebebiyle başsağ-
lığı mesajı yayınladı. Metin şöyle:
“Bu sabah Kayseri’de askerlerimizi hedef alan hai terör saldırısı işveren kesiminde ve milleti-
mizde büyük teessüre sebep olmuştur.
Gerçekleştirilen terör saldırıları karşısında asla yılgınlığa kapılmaksızın, birliğimizi güçlendirerek bu zor zamanları
mutlaka aşacağız.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Camiası olarak saldırıyı kınıyor, hayatını kaybedenlere Allah’tan
rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyoruz.”

Sivil Toplum Kuruluşlarının 17 Aralık 2016

Tarihinde Kayseri’de Meydana Gelen
Terör Saldırısı Sebebiyle Yaptıkları Ortak
Açıklama
TİSK, TÜRK-İŞ, TESK, MEMUR- TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcık- Konfederasyonu (TİSK), Türkiye İh-
SEN, HAK-İŞ, TZOB, TİM, TÜSİ- lıoğlu tarafından okunan ortak açık- racatçılar Meclisi (TİM), Türk Sana-
AD, KAMU-SEN, TEMAD, TÜGİAD, lama şöyle: yicileri ve İşadamları Derneği (TÜ-
MÜSİAD, TÜMSİAD, TÜRKONFED, SİAD), Türkiye Kamu Çalışanları
“Türkiye İşçi Sendikaları Konfe-
TÜRMOB ve TOBB 17 Aralık 2016 Sendikaları Konfederasyonu (Türki-
derasyonu (TÜRK-İŞ), Türkiye Esnaf
ye KAMU-SEN), Türkiye Emekli Ast-
tarihinde Kayseri’de gerçekleştiri- ve Sanatkarları Konfederasyonu subaylar Derneği (TEMAD), Türkiye
len terör saldırısı sebebiyle Kayseri (TESK), Memur Sendikaları Konfe- Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD),
Ticaret Odası’nda ortak bir açıkla- derasyonu (MEMUR-SEN), HAK- İşçi Müstakil Sanayici ve İşadamları
ma yaptı. Ziyarette TİSK’i Yönetim Sendikaları Konfederasyonu (HAK- Derneği (MÜSİAD), Tüm Sanayici
Kurulu Başkan Vekili Nevzat Seyok İŞ), Türkiye Ziraat Odaları Birliği ve İşadamları Derneği (TÜMSİAD),
temsil etti. (TZOB), Türkiye İşveren Sendikaları Türk Girişim ve İş Dünyası Konfe-

42 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

derasyonu (TÜRKONFED), Türkiye
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler
ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları
Birliği (TÜRMOB) ve Türkiye Odalar
ve Borsalar Birliği (TOBB) olarak bu-
radayız.
Maalesef milletimizin huzurunu
bozmak isteyenler dün, huzur şehri
Kayseri’de çirkin yüzlerini bir kez
daha gösterdi. Tek bildikleri işi yap-
tılar. Kalleşçe bir terör saldırısı yaşa-
dık. Saldırıda şehit olan askerlerimi-
ze, bu vatanın kahraman evlatlarına
Allah’tan rahmet diliyoruz. Milleti-
mizin başı sağ olsun. Gazilerimize
acil şifalar diliyoruz.
Sabah Kayseri’den şehitlerimi-
zi uğurladık. Taziye ziyaretlerimizi
yaptık. Şimdi de burada bütün arka-
daşlarımızla beraberiz.
Ülkemiz çok kritik bir süreçten
geçiyor. Ülkemiz üzerinde kirli bir
oyun oynanmak isteniyor. Sözde
birbiri ile ilgisi olmayan PKK, DAEŞ,
FETÖ gibi terör örgütlerinin hepsi,
aynı dönemde ülkemizi hedef alı-
yor. Terör saldırıları ile birliğimiz ve
beraberliğimiz bozulmak isteniyor.
Önce 15 Temmuz darbe girişimi,
geçen hafta İstanbul’da polisimize,
şimdi Kayseri’de askerimize yapılan
hain saldırı.
Bu derece aşağılık ve kahpece bir
hainliği dünyada çok az millet yaşa-
mıştır. Ama başaramıyorlar, başara-
madıkça vahşileşiyorlar.
Hesap edemedikleri şu: Onlar
polisimize, askerimize el uzattıkça
bu millet polisine ve askerine daha
fazla sahip çıkıyor, daha sıkı bağrına
basıyor. Onlar saldırdıkça bu millet
birbirine daha fazla kenetleniyor.
Biz bin yıldır bu topraklardayız. Bin
yıldır hainliğin her türlüsünü gör-
dük. Ama bütün hainlerin hesabını
da kestik, bu tuzakların hepsini de
bozduk.
Birlik ve bütünlüğümüze her za-
man sahip çıktık.
Şer odakları bilmelidir ki; dün
olduğu gibi bugün de aziz milletimiz
bir olarak, diri olarak, tek vücut ve
tek yürek olarak tüm kirli planları ve
senaryoları boşa çıkaracaktır.
Buradan bir kez daha hatırlatıyo-
ruz. Herkesin şunu çok iyi bilmesi
lazım: Terör örgütlerinin ırkı, dini,
mezhebi, ideolojisi yoktur. Terör ör-
gütleri kendilerini satılığa çıkarmış,
kendilerini efendilerine peşkeş çek-
miş katil sürüleridir.
Devletimiz terör örgütlerine kar-
şı yurt içinde ve yurt dışında dün-
yada eşi görülmemiş bir mücadele
veriyor. Elbette bizlere bu acıları
yaşatanlardan hesap soracaktır. Va-
tandaş olarak bizlerin görevi ise bizi
teslim almak isteyen teröre karşı tek
ses, tek yürek olmaktır. Bu süreçte
aman tuzaklara, provokasyonlara
dikkat. Oyuna gelmeyelim.
Gerçek vatanseverlik, terörden
medet umanların en çok korktuğu
şeyi yapmaktır. Yani birlik ve bera-
berliğimize her zamankinden daha
fazla sahip çıkmaktır. Gün bir olma,
iri olma, diri olma günüdür. Ayrış-
mayacağız, birleşeceğiz. Türkiye’nin
bütün kesimlerini temsil eden mes-
lek ve sivil toplum kuruluşları olarak
bizler de bunu yapıyoruz. Ülkemizin
birliğine, refahına ve geleceğine sa-
hip çıkıyoruz.
Şunu da açık şekilde ifade ediyo-
ruz: Terör örgütleri ile arasına mesa-
fe koyamayan, terör örgütü üyeleri-
ni şu veya bu bahaneyle barındıran
ülkelerin, bu süreçte ne demokrasi,
ne hukuk, ne de insan hakları ko-
nusunda söyleyecek sözü olamaz.
Bizler toplumun tüm kesimleri ola-
rak sonuna kadar devletimizin ve
güvenlik güçlerimizin yanındayız,
aziz Türk milletimizle birlikteyiz.
Başaramadılar, başaramayacaklar.
Rabbim vatanını seven her ferdin
kuvvetini ve sabrını artırsın, birliği-
mizi daim kılsın”.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 43
 Siyasi Partilerden
Terörle Mücadelede Kararlılık Mesajı
Başbakan Yıldırım, Kılıçdaroğlu ve Bahçeli ile Çankaya Köşkü’nde ortak açıklama yaptı.
Açıklamada, terörle mücadelede kararlılık mesajı verildi.
AK Parti Genel Başkanı ve Başba-
kan Binali Yıldırım, CHP Genel Başka-
nı  Kemal Kılıçdaroğlu  ve MHP Genel
Başkanı Devlet Bahçeli, 14 Aralık 2016
tarihinde Çankaya Köşkü’nde basına
kapalı gerçekleştirilen ve yaklaşık 2,5
saat süren görüşmenin ardından, ortak
açıklama yaptı. 
Kılıçdaroğlu ve Bahçeli ile son za-
manlarda terörle ilgili yaşanan ge-
lişmeleri değerlendirmek üzere bir
araya geldiklerini belirten Başbakan
Yıldırım, “Bu toplantımızda şunu bir
kez daha gördük ki terörle mücadele
konusu, Türkiye’de siyaset üstü bir ko-
nudur ve parti görüşümüz, düşüncemiz
farklı olabilir ama terörle mücadele ko-
nusunda kararlılık, gerek CHP’de gerek
MHP’de gerekse de AK Parti’de devam
etmektedir.” diye konuştu. Başbakan
Yıldırım, Kılıçdaroğlu ve Bahçeli’nin
terörle mücadele konusunda yapılacak
her türlü çalışmada, alınacak her türlü
kararda ve yasal düzenlemelerde ge-
rekli katkıyı sonuna kadar verecekleri-
ni ifade ettiklerini aktardı.
Türkiye’nin hem Doğu ve
Güneydoğu’da hem de güney sınırla-
rında, Suriye’de, Irak’ta devam eden
terörle mücadele faaliyetinin bir beka
sorunu olduğuna dikkati çeken Yıldı-
rım, şöyle devam etti:
“Ülkemizin gelecek sorunudur. Bura-
da, içeride ve dışarıda kim ne söylerse
söylesin, bizim açımızdan anlamı yok-
tur. Anlamı olan Türkiye’nin birliği be-
raberliği, toprak bütünlüğünün devam
etmesi, milletimizin kardeşliğinin zarar
görmemesidir. Bu çerçevede geniş kap-
samlı değerlendirmeler yaptık. Yapılan
çalışmalar hakkında gerek Suriye’de ge-
rek Irak’ta gerekse yurt içinde, konuları
sayın genel başkanlarla paylaşma fırsatı
buldum. Kendilerinin düşüncelerini din-
ledik. Bize önerileri oldu, onları da not
aldık. Gayet verimli bir toplantı oldu.”
“Hayatın doğal akışına en uygun
uzlaşma...”  cadele etmemiz gerekir. Bu mücadeleye
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu
da “Sayın Başbakan, yaşanan terör
olayları dolayısıyla bizleri bilgilendir-
di, kendisine teşekkür ederiz. Terör ko-
nusunda bütün siyasal partilerin ortak
tavır takınması, teröre karşı hep birlikte
mücadele etmemiz gerektiği konusunda
bir uzlaşmamız oldu. Zaten bu uzlaşma,
hayatın doğal akışına da en uygun uz-
laşmadır.” diye konuştu.  şunları söyledi:
Terörün can yaktığını ve bir insanlık
suçu olduğunu vurgulayan Kılıçdaroğlu,
teröre karşı hep beraber, bütün vatan-
daşlar ve ülkedeki 80 milyonun ortak
tavır takınması gerektiğine işaret etti.  toplantı, milletimizin beklentilerine ce-
Kemal Kılıçdaroğlu, bu konudaki
düşüncelerini net ve açık şekilde ifa-
de ettiklerine dikkati çekerek, şunları
söyledi:
“Öneriler konusunda düşüncelerimi-
zi Sayın Başbakan’a aktardık. Türkiye
süratle olağan bir sürecin içine gelmeli
ve terör olayları bitirilmelidir. Terör bir
siyasi partinin tek başına çözeceği bir
olay olmanın da ötesinde, bütün siyasi
partilerin, bütün vatandaşların, bütün
sivil toplum kuruluşlarının ortak soru-
nudur. Bu ortak soruna karşı, ortak mü-
kim ön ayak oluyorsa, bizler de haklı
olarak onlara her türlü desteği vermek
durumundayız. Dolayısıyla düşünceleri-
mizi aktardık. Umuyoruz Türkiye bu tür
acı olaylardan süratle kurtulmuş olur.”
“Toplantı olgunluk içerisinde
geçmiştir”
MHP Genel Başkanı Bahçeli ise
“Sayın Başbakanımızın çağrısı üze-
rine, Türkiye’de acımasızca ve alçakça
sürdürülmek istenen terörle mücadeleyi
değerlendirmek amacıyla yapılmış olan
vap verebilecek bir olgunluk içerisinde
gelişmiştir. Siyasi partiler, terörle mü-
cadelenin kesin ve acımasız bir karar-
lılıkla sürdürülmesini talep etmektedir.
Bunun da uygulamalarının önümüzde-
ki günlerde görüleceği inancıyla Sayın
Başbakan’a ve Sayın Genel Başkan’a
teşekkürlerimi sunuyorum. “
(www.fortuneturkey.com)

44 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

Üçlü Danışma Kurulu Toplandı
Üçlü Danışma Kurulu, Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanı Dr.Mehmet
Müezzinoğlu ve Adalet Bakanı Bekir
Bozdağ’ın katılımı ve “İş Mahkemeleri
Kanun Tasarısı Taslağı” gündemiyle 14
Aralık 2016 tarihinde toplandı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Mehmet Müezzinoğlu, İş Mahkemeleri
Kanun Tasarı Taslağı’na son şeklinin
verilmesi için sosyal tarafların görüş-
lerinin alınması amacıyla toplantının
düzenlendiğini, tarafların katkıları ile
Taslağı hakkaniyete uygun bir noktaya
taşımak istediklerini, bu çalışmanın
ardından Taslağın TBMM’ne sevk edi-
leceğini açıkladı.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, ça-
lışanları, işverenleri ve sendikala-
rı yakından ilgilendiren Taslağın,
dairesinin dosya sayısının tüm hukuk üzerinde sosyal tarafların görüşleri-
uyuşmazlıkların makul sürede, taraf
iradelerine uygun, daha az masraflı davalarının %31’ini oluşturduğunu, nin alınarak nihai metni oluşturmak
şekilde çözümlenmesi ve yargılama yargılama sürelerinin çok uzun oldu- istediklerini söyledi.
süreçlerinin hızlandırılması amacıyla ğunu, sürelerin bu derece uzaması
Toplantıya, Konfederasyonumuz
hazırlandığını, çalışmalarda iki tarafın nedeniyle işçilerin davayı kazansalar
bile alacaklarını tahsil etmekte sıkıntı Yönetim Kurulu Başkanı Kudret Önen,
haklarının gözetildiğini, Taslağın çok
değişik platformlarda tartışıldığını; yaşadıklarını, arabuluculuk ile işçile- TİSK Yürütme Komitesi ve Yönetim
yargıda iş uyuşmazlıklarının sürdürü- rin alacaklarını hızlı tahsil etmelerine Kurulu Üyesi Erhan Polat ve TİSK Ge-
lemez hale geldiğini, Yargıtay’ın beş iş imkan sağlandığını belirterek Taslak nel Sekreteri Bülent Pirler katıldı.

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun

Siirt Maden Kazasına Dair Baş Sağlığı Mesajı
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) 17 Kasım 2016 tarihinde Siirt’in Şirvan
ilçesinde meydana gelen maden kazasına dair yayımladığı baş sağlığı mesajında şunlar kaydedildi:
“Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) olarak, 17 Kasım 2016 tarihinde Siirt’in Şirvan
ilçesindeki bakır madeninde meydana gelen kaza nedeniyle işveren kesiminin derin üzüntü duyduğunu
belirtmek isteriz.
Kazada hayatını kaybeden işçi kardeşlerimize Allah’tan rahmet, ailelerine baş sağlığı ve sabır, yaralılara acil şifalar diliyoruz.
Kazanın ortaya çıkma sebepleri titizlikle araştırılmalı ve gereği yapılmalıdır.”

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 45

 Başbakan Yıldırım Yeni Destek Tedbirlerini Açıkladı
Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nda
yapılan çalışmalar çerçevesinde alı-
nan kararlar 8 Aralık tarihinde Başba-
kan Binali Yıldırım tarafından açıklan-
dı. Başbakan Binali Yıldırım, Hazine
garantisi verilerek, Kredi Garanti Fonu
garantisiyle 250 milyar TL’lik reel sek-
tör kredisi imkanı sağlandığını duyur-
du. Açıklanan kararlar içinde, reel sek-
törün kredi riskini ortadan kaldıracak
şekilde 250 milyar TL’lik yeni paket
dikkat çekti. Bu paketin, finans kesi-
minin reel sektör ile kredi sürekliliğini
sağlama yönünde katkı vereceğini de-
ğerlendirdi. Başbakan Binali Yıldırım,
piyasada 40 milyar TL’lik bir kredi sı-
kışmasının bu yolla hızla çözüleceğini
açıkladı.
Öte yandan Gümrük ve Ticaret Ba-
kanı Bülent Tüfenkci, bir soru üzerine
bozuk sicilleri yüzünden kredi temi-
ninde güçlük çekenleri için bir sicil affı
üzerinde çalışma yaptıklarını bildirdi.
33 KOSGEB’e üye KOBİ’lere 12 ayı öde-
mesiz, 3 yıl vadeli, 3’er ayda bir tak-
sit ödemeli 50 bin TL’ye kadar kredi
verilecek. Bundan 15 bin firmanın
yararlandırılması bekleniyor.
33 KGF teminatıyla 250 milyar liralık
yeni kredi hacmi yaratılacak.
33 Desteklenen ihracatçı KOBİ’ler yüz-
de 100, KOBİ kredileri yüzde 90,
ticari krediler yüzde 85 oranında
rin primleri, yılın son çeyreğinde sağlayacakları mal ve hizmetlere
yararlanacak.
ödenecek. yönelik de sıfır faiz imkanı getirildi.
33 İmalata yönelik yatırım harcamala-
33 Mesleki eğitim ve girişimcilik eği- 33 KOSGEB aracılığıyla 15 bin KOBİ’ey
rında yatırıma katkı oranı 15 puan
timi kapsamında 500 bin kişi aktif 1 yıl geri ödemesiz, 3 yıl vadeli 50
arttırılacak, kurumlar vergisinin ta-
işgücü programından yararlanacak. bin lira kredi verilecek.
mamı indirime tabi olacak. İndirim
diğer kazançları içinde uygulanacak 33 Toplum yararına çalışma programı 33 Kamu bankaları para toplamak için
ve yararlanma oranı yüzde 80’den kapsamında 100 bin kişi istihdam aralarında yarış yapmayacak.
yüzde 100’e çıkacak. edilecek. 33 Kamunun yaptığı sözleşmelerden,
33 Yatırıma yönelik inşaat işlerinde 33 Karşılıklar kararnamesinden yapı- mümkün olanların tamamı TL’ye
KDV iadesi verilecek. lan iyileştirme, bütün kredi çeşitleri dönüştürülecek.
için uygulanacak. 33 2017 kamuda tasarruf yılı olacak,
33 2017 ilk çeyreğinde asgari ücret
desteğinden yararlanan işverenle- 33 Yurtdışı müteahhitlerinin kullandı- zorunlu olmayan hiçbir harcama
ğı döviz kredilerinde, yurtiçinden yapılmayacak.

46 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

Büyük Projelere Yönelik
“Seçmeli Teşvik Sistemi” Yürürlüğe Girdi
Geniş tabanlı mevcut teşvik siste-
mine ilave olarak, Türkiye ekonomisi
için stratejik önem taşıyan alanlarda,
yüksek teknolojili, yenilikçi, Ar-Ge
yoğun yatırımlarla sanayinin tekno-
lojik dönüşümüne katkı sağlamak
amacıyla hazırlanan Yatırımlara Proje
Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İliş-
kin Karar, 26 Kasım tarihinde Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe gir-
di. Dışa bağımlılığı azaltacak, ülkenin
kritik ihtiyaçlarını karşılayacak veya
teknolojik açılım sağlayacak, büyük-
lüğü 100 milyon doların üzerindeki
yatırımlarda çeşitli destek unsurları
arasından seçim yapılabilecek.
Teşviklerle ilgili değerlendirmeyi
Ekonomi Bakanlığı yapacak, uygun
bulunanları Bakanlar Kurulu onayla-
yacak. Ekonomi Bakanlığı, ülke için
gerekli gördüğü projelerle Türkiye’ye
yatırımcı davet edebilecek.
dar faiz veya kâr payı desteği ya da Teşvik için gerekli kriterlerden
Proje Bazlı Teşvik Kapsamındaki hibe desteği. bazıları
Destekler
•• 10 yıl süreyle gelir vergisi stopajı •• İthalata bağımlılığı azaltması:
•• Gümrük vergisi muafiyeti. desteği. Ürün ile ilgili son 1 yıla ilişkin itha-
•• KDV istisnası. •• Enerji tüketim harcamalarının lat ve yurt içi üretim bilgileri, pro-
•• Bina inşaat harcamaları için KDV azami %50’sine en fazla 10 yıla je sonunda ulaşılacak üretim ile
iadesi. kadar enerji desteği. geleceğe yönelik üretim ve ithalat
•• Yatırım tutarının 2 katına kadar •• 5 yılı geçmemek üzere aylık brüt projeksiyonları değerlendirilecek.
kurumlar vergisi indirimi veya 10 asgari ücretin 20 katına kadar ni- •• Yatırımın teknoloji seviyesi: Proje
yıla kadar kurumlar vergisi istis- telikli personel desteği. konusu ürünlerin OECD teknolo-
nası. •• Kilit personel için brüt asgari ücre- ji sınıflandırmasına göre yüksek
•• 10 yıla kadar sigorta primi işveren tin üç katına kadar maaşın kamu veya orta-yüksek teknoloji olup
hissesi desteği. tarafından ödenmesi. olmadığı ve üretim teknolojisi de-
•• 49 yıl süreyle bedelsiz yatırım yeri •• Yatırım tutarının %49’unu geç- ğerlendirilecek.
tahsisi ve yatırımın tamamlanma- memek üzere ve edinilen payların •• Yatırımın ölçek açısından de-
sını müteakip öngörülen istihda- 10 yıl içerisinde halka arz veya ğerlendirilmesi: Türkiye’deki ve
mın 5 yıl sağlanması şartıyla söz yatırımcıya satışı şartıyla sermaye dünyadaki kurulu kapasiteler ile
konusu taşınmazın bedelsiz olarak katkısı. karşılaştırma yapılacak ve yatırım
yatırımcıya devredilmesi. •• Kamu alım garanti ve altyapı des- büyüklüğünün uluslararası ticaret
•• Yatırımın finansmanında kullanı- teği ile izin, ruhsat, tahsis, lisans miktar ve fiyatlarına tahmini etkisi
lan yatırım kredisi için 10 yıla ka- ve tescillerde istisna getirilmesi. dikkate alınacak.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 47

 Yeterlilik Belgesiz İşçi Çalıştırana Para Cezası
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Baş-
kanı Adem Ceylan, 1 Ocak 2017’den itiba-
ren zorunluluk kapsamındaki meslekler-
de belgesiz işçi çalıştıran işverenlere, kişi
başına 527 lira idari para cezası kesilece-
ğini söyledi.
MYK tarafından düzenlenen Ankara
İnsan Kaynakları Platformu toplantısın-
da konuşan Ceylan, çalışma hayatına ni-
telikli işgücü kazandırılması için kurum
olarak yoğun bir çaba gösterdiklerini dile
getirdi.
Bu kapsamda ulusal meslek standart-
larının oluşturulması için birçok çalışma
hazırladıklarını, Türkiye Yeterlilikler Çer-
çevesinin (TYÇ) uygulanması amacıyla
düzenleyici ve denetleyici görevini de
üstlendiklerini belirten Ceylan, 874 mes-
lek standardı belirlediklerini, bunlardan
681’inin ulusal meslek standardı olarak
uygulandığını aktardı. Ceylan, şöyle de-
vam etti:
“Mesleki yeterlilik belgesi, çalışanları-
mıza, işverenlerimize, ülkemizde çalışma
hayatına büyük avantajlar sağlamaktadır.
Öncelikle bu belgeler için yapılan teorik ve
pratik sınavlarda iş sağlığı ve güvenliğine
ilişkin ölçme ve değerlendirme yapıldığın-
dan iş kazalarının azalmasını sağlar. İcra
edilen mesleğin gerektirdiği nitelikli ve bel-
geli iş gücünün istihdamını kolaylaştırır.
Üretimde verimliliği artırır, ürün ve hizmet
kalitesinin artmasına katkı sağlar. Kariyer
hareketliliğini destekler. İşverenler, belge
zorunluluğu getirilen mesleklerde belgeli
60 Bin Yabancıya Çalışma İzni
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,
bu yılın Ocak-Ekim döneminde Türkiye’de
çalışmak için başvuran 60 bin 421 yaban-
cıya izin verdi. Bu kişiler arasında ilk sıra-
da, 10 bin 227 kişiyle Suriyeliler yer aldı.
AA muhabirinin Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığının verilerinden der-
lediği bilgilere göre, bu yılın Ocak-Ekim
döneminde Türkiye’de çalışma izni almak
için dünyanın dört bir yanından başvuru
yapıldı.
Başvuruları değerlendiren Bakanlık,
48 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
kişileri istihdam ederek cezai müeyyidelere
maruz kalmaz.”
Mesleki yeterlilik belgesi olanların or-
taöğretim kurumlarında eğitici olarak gö-
rev alabileceklerini de anımsatan Ceylan,
işverenler için de 48-54 aya kadar prim
desteği sağlandığını vurguladı. Yeterlilik
belgesi almak için başvuranlara MYK ta-
rafından büyük kolaylık sağlandığını da
ifade eden Ceylan, 2017 yılı sonuna ka-
dar tehlikeli ve çok tehlikeli işlere ilişkin
mesleklerde belge ile sınav ücretini, diğer
mesleklerde ise sadece sınav masraflarını
karşıladıklarını aktardı.
Yeterlilik belgesini vermek için ulus-
lararası akreditasyona sahip 56 kuruluşu
yetkilendirdiklerini, bu kuruluşların bir
yılda 600 bini kişiye sınav yapabilecek
kapasitesinin bulunduğunu söyleyen
Ceylan, aralarında kamu kurumlarının da
bulunduğu 70 kuruluşun yetkilendirme
sürecinin devam ettiğini belirtti.
Sınav ve belgelendirme kuruluşu ol-
mak isteyen kurumlar için düzenledikleri
13 seminerde, 800 kişiye eğitim verildi-
ği aktaran Ceylan, bugüne kadar 75 bin
289’u tehlikeli mesleklerde olmak üzere
toplam 94 bin 21 kişinin mesleki yeterli-
lik belgesi aldığını bildirdi.
6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Ka-
nunu ile 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik
Kurumu Kanununda yapılan değişiklikler
kapsamında 48 meslekte yeterlilik belge-
sini zorunlu hale getirildiğini hatırlatan
Ceylan, bu mesleklerden 17’sinin inşaat,
yılın 10 aylık bölümünde 30 bin 667’si
erkek, 29 bin 754’ü kadın olmak üzere 60
bin 421 kişiye çalışma izin verdi. Yapılan
başvurulardan bin 993’ü çeşitli gerekçe-
lerle reddedilirken, 7 bin 731 başvuru iade
edildi, 220 başvuru ise henüz karara bağ-
lanmadı.
Bakanlığın izniyle 10 bin 227 Suriye,
6 bin 268 Gürcistan, 4 bin 989 Ukrayna,
3 bin 396 Çin, 2 bin 805 Türkmenistan, 2
bin 720 Kırgızistan, bin 965 Özbekistan
ve bin 702 Rusya uyruklu Türkiye’de ça-
lışmaya başladı.
7’sinin otomotiv, 20’sinin metal ve enerji,
4’ünün de elektrik-elektronik sektörlerin-
de yer aldığını anlattı.
BELGESİZ İŞÇİ ÇALIŞTIRANLARA
CEZA
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığın-
ca çıkarılacak tebliğlerde yer alan meslek-
lerde, tebliğin yayım tarihinden itibaren 12
ay sonra mesleki yeterlilik belgesine sahip
olmayanların çalıştırılamayacağına, belge-
siz işçi çalıştıran işverenlere de para cezası
uygulanacağına işaret eden Ceylan, şöyle
konuştu:
“1 Ocak 2017 yılı sonrasında zorunlu-
luk kapsamındaki mesleklerde belgesiz işçi
çalıştıran işverenlere kişi başı 527 lira idari
para cezası uygulanacaktır. Mesleki Yeterli-
lik Belgesine ilişkin sınav ve belgelendirme
masraflarının zorunluluk getirilen mes-
leklerde işsizlik sigortası fonundan, diğer
mesleklerde de Avrupa Birliği fonlarından
karşılanması sağlanmıştır. Bu kapsamda
51 bin 921 kişinin yaklaşık 31 milyon lira
tutarındaki belge masrafları karşılanmış-
tır. MYK, belge zorunluluğuna ilişkin dü-
zenlemelerle birlikte ortaya çıkacak olası
mağduriyetleri önlemek için de bir takım
teşvik mekanizmaları geliştirdiğini böylece
görüyoruz.”
Ceylan, mesleki yeterlilik belgesi sayı-
sını kısa vadede 150 bine, 48 olan zorun-
luluk kapsamındaki meslek sayısını ise
115’e çıkarmayı hedeflediklerini kaydetti.
http://www.sabah.com.tr
Söz konusu dönemde çalışma izni
verilenler arasında bin 25 İngiliz, bin 17
Alman ve 942 ABD’li de bulunurken, Bu-
rundi, Haiti, Honduras, Jamaika, Laos ve
Malavi gibi farklı ülke vatandaşlarına da
çalışma izni verildi.
Öte yandan, 2011’de 17 bin 467,
2012’de 32 bin 277, 2013’te 45 bin 834 ve
2014’te 52 bin 304 yabancıya çalışma izni
veren Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan-
lığı, geçen yıl ise 75 bin 525 başvurudan
64 bin 833’ünü onaylamıştı.
Herkes İçin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi
Kapanış Konferansı
Türkiye İşveren Sendikaları Konfe-
derasyonu (TİSK) liderliğinde, 7 ülke-
nin işveren teşkilatlarının ortaklığı ve
Uluslararası İşverenler Teşkilatı’nın
işbirliğiyle 4 yıldır sürdürülen “Her-
kes İçin Kurumsal Sosyal Sorumluluk”
Uluslararası Projesi’nin Kapanış Kon-
feransı 31 Ekim 2016 tarihinde TİSK
Genel Sekreteri Bülent Pirler, Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB)
Müsteşar Yardımcısı Ali Kemal Sayın
ve Avrupa Birliği Türkiye Delegasyo-
nu Müsteşarı, Ekonomik ve Sosyal
Kalkınma Bölüm Başkanı François
Begeot’nun katılımıyla İstanbul’da
gerçekleşti.
31 Ekim 2016 tarihinde İstanbul’da
düzenlenen Ulusal Kapanış Konfe-
ransı, Proje kapsamında elde edilen
kazanımları kamu kesimi, özel sek-
tör, işçi örgütleri, medya, eğitim-bilim
kurumları ve çeşitli sosyal paydaşlara
duyurmayı, Proje etkisinin gelişmesini
sağlamayı amaçladı.
TİSK Genel Sekreteri Bülent Pirler
Konferans’ın açılışında yaptığı konuş-
mada Avrupa Komisyonu’na TİSK’e
Projeyi uygulama fırsatını sağlaması
nedeniyle teşekkür ederek sözlerini
şöyle sürdürdü:
“Herkes İçin Kurumsal Sosyal So-
rumluluk Projesi, Konfederasyonumuz
ile Avrupa Komisyonu’nun Brüksel
Merkezi arasında 30 Kasım 2012 ta-
rihinde imzalanan hibe sözleşmesiyle
faaliyetlerine başlamış, dört yıl süren
çalışmaların ardından bugün tamam-
lanma noktasına gelmiştir. Romanya,
Hırvatistan, Makedonya, Karadağ, Bul-
garistan, Azerbaycan ve Sırbistan İşve-
ren Teşkilatlarına ve stratejik ortağımız
Uluslararası İşveren Teşkilatı’na (IOE)
sergiledikleri yakın işbirliği dolayısıyla,
aramızda bulunan temsilcilerinin şah-
sında ayrı ayrı teşekkürlerimi sunuyo-
rum.
Ortaya koyduğumuz model ve işve-
ren kuruluşlarının KSS alanında şirket-
lere hizmet verirken yararlanacakları
İşveren Rehberleri bütün Ortaklarımızın
kendi dillerinde ve ayrıca Latin Ameri-
ka İşveren Teşkilatları ile Mısır İşveren
Teşkilatının ilgi göstermesiyle Arapça-
ya, İspanyolcaya ve Portekizceye IOE
tarafından tercüme edilerek kullanıma
sunulmuştur. Avrupa Komisyonu açısın-
dan da bir pilot uygulama olarak değer-
lendirilen Herkes İçin Kurumsal Sosyal
Sorumluluk Projesi ile başarılı bir çalış-
ma gerçekleştirdiğimize inanıyorum.
Değerli Ortaklarımızla oluşturdu-
ğumuz işbirliği, gelecekte de özellikle
Güney Doğu Avrupa Bölgesi’nde Herkes
İçin KSS Projesi gibi önemli çalışmaları
gerçekleştirebilecek sağlam bir zemin
oluşturmaktadır.”
Herkes İçin Kurumsal Sosyal
Sorumluluk Projesi
Herkes için Kurumsal Sosyal So-
rumluluk (KSS) Projesi’nin ilk iki
yılında şirketlerin KSS uygulama-
ları üzerine odaklanılmış, ikinci iki
yıllık döneminde ise sürdürülebi-
lirlik raporlaması konusuna yoğun-
laşılmıştır.
İlk iki yıllık döneminde TİSK, Hır-
vatistan İşverenler Birliği (CEA), Ka-
radağ İşverenler Federasyonu (MEF),
Makedonya İşverenler Konfederas-
yonu (BCM), Romanya Küçük ve Orta
Ölçekli Özel Sektör İşletmeleri Ulusal
Konseyi (CNIPMMR) ve Uluslararası
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 49
 İşverenler Teşkilatı (IOE) ortaklığıyla
faaliyet yürütülen Projede elde edilen
başarı sayesinde ikinci dönemde Bul-
garistan Sanayi ve Ticaret Odası (BCCI),
Sırbistan İşverenler Teşkilatı ve Azer-
baycan İşverenler Teşkilatı’nın (ASK)
da işbirliğine katılımı ile etkinliklere
7 asli ortak ve 2 işbirliği kuruluşu ile
devam edilmiştir. Dahası, AB projele-
rinde nadir görülen bir yaygınlaştırma
sağlanmış olup, Proje çalışmaları ile
hazırlanan KSS İşveren Rehberleri Mı-
sır İşveren Teşkilatı’nın ve Latin Ame-
rika Ülkeleri İşveren Teşkilatlarının
talebi üzerine Arapça’ya, Portekizce’ye
ve İspanyolca’ya tercüme edilerek hiz-
mete sunulmuştur.
Proje kapsamında taahhüt edil-
diği üzere, uygulama süresi boyunca
çeşitli eğitimler verilmiş, seminerler
düzenlenmiş ve muhtelif yayınlar ha-
zırlanmıştır. Her ortak ülke tarafından
ayrı ayrı hazırlanan, KSS’nin ve KSS
Raporlamasının ilgili ülkelerdeki gün-
cel durumunu ortaya koyan bilimsel
nitelikteki ‘Ulusal İnceleme Raporları’
ve işveren örgütlerinin işletmelere KSS
alanında rehberlik etmeleri için kulla-
50 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
nacakları, kendi dillerinde hazırlanan
‘İşveren Örgütleri için KSS Rehberi’ söz
konusu yayınlar arasında bulunmakta-
dır.
Proje kapsamında kurulan web site-
si de Proje sonrasında TİSK tarafından
güncellenerek korunacak ve Proje do-
kümanlarına erişim imkanı sağlamaya
devam edecektir.
Proje ile KSS Modeli olarak sunulan
yaklaşım, Avrupa Komisyonu tarafın-
dan Türkiye’nin içinde yer aldığı Güney
Doğu Avrupa Bölgesi için KSS alanında
işverenlere yönelik ilk geniş kapsamlı
pilot çalışma olarak değerlendirilmiş-
tir. Proje, sunduğu model, elde edilen
çıktılar ve hazırlanan raporlarla gele-
cekteki çalışmalara önemli bir zemin
hazırlamıştır.
Ayrıca bu yıl üçüncüsü düzenle-
nen Şirketlerarası KSS Yarışması ve
Ödül Programı ilk kez 2014’te Proje
kapsamında uygulanmıştır. KSS Ödül
Programı ile Türkiye’deki işletmele-
rin yürüttüğü başarılı KSS faaliyetleri
ödüllendirilmiş ve yapılan çalışma-
ların görünürlüğü artırılmıştır. TİSK
Ödülleri, işletmeleri KSS faaliyetlerin-
de bulunmaya teşvik etmeyi amaçla-
maktadır.
Proje’nin yarattığı olumlu sonuçla-
rın belki de en önemlisi, yola çıkarken
benimsenen temel amaçlardan birini
teşkil eden; Proje ortağı ülkelerdeki
işveren teşkilatlarının KSS alanındaki
hizmet kapasitelerinin artırılmış olma-
sıdır.
Proje’nin dört yılı boyunca, Ulus-
lararası İşverenler Teşkilatı’nın (IOE)
sağladığı bilgi ve yöntem desteği ile
işveren teşkilatlarının işletmelere KSS
konusunda yol göstermesine hizmet
edecek uzman yetiştirme süreci ba-
şarıyla uygulanmış, Proje ortaklarına
bağlı işveren kuruluşları bünyesinde
KSS faaliyetlerine rehberlik edecek
önemli bir uzmanlık birikimi kaza-
nılmıştır. Proje sayesinde elde edilen
birikim her işveren teşkilatının kendi
içinde yaygınlaşma imkanı bulacaktır.
Yaygınlaşma etkisi küresel düzeyde
de mümkün olacaktır. Proje’de oluşan
hizmet modeli Uluslararası İşverenler
Teşkilatı yoluyla dünyadaki tüm ulusal
işveren teşkilatlarına tanıtılacaktır.
Üniversitelere Sınavsız Giriş
Her yıl milyonlarca öğrencinin iyi
bir gelecek hayaliyle ter döktüğü üni-
versite sınavı değişiyor. 2010 yılında
Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve
Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) olarak
iki aşamalı hale getirilen sınavın ilk
ayağı kalkıyor. Milli Eğitim Bakanlığı
(MEB) ve Yükseköğretim Kurulu’nun
(YÖK) ortaklaşa çalıştığı yeni modelle
üniversiteye sınavsız geçiş hedefle-
niyor. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)
ve Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK)
ortak çalışması olan yeni sistemin
2017’de son şeklini alması ve 2018’de
uygulamaya geçirilmesi öngörülüyor.
Sınavsız sistemin detayları şöyle:
TEOG Benzeri Merkezi Sınav
Öğrencilerin lise diploma puanla-
rı üniversiteye geçişte kullanılacak.
Diploma puanlarının esas alınacak ol-
sans programlarına yerleşmek isteyen nim görmek isteyen kişilere uygulanı-
ması nedeniyle MEB, lisede de Temel
adaylar, bu sınava girmek için başvu- yor. Bu sınavla, açıköğretim program-
Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG)
ruda bulunacak. Meslek lisesi öğrenci- ları ile örgün ön lisans programlarına
sınavı benzeri merkezi sınav yapılması
lerine kendi alanlarında özel konten- yerleştirilmesinde esas alınacak olan
için çalışma yürütüyor. Buna göre lise-
jan ayrılması için de çalışma yapılıyor. başarı puanı, lisans programlarına
lerde her yıl bir sınav, merkezi sistem-
Geçmiş yıllarda mezun olanlar da yerleştirme amacıyla yapılacak LYS’ye
le yapılacak.
yeni sistemde diploma puanlarıyla ön- girebilmek için aranan asgari başarı
YGS’yle iki yıllık ön lisans prog- puanı belirleniyor.
lisans ve bazı lisans programlarına ka-
ramlarına yerleşen yaklaşık 100 bin
yıt yaptırabilecek. Mezunlar da liseden İkinci Aşama
öğrenci için sınava girmeden lise dip-
yeni mezun olan öğrenciler gibi LYS’ye
loma puanıyla kayıt yaptırabileceği
girebilecek. İkinci aşama olan LYS ise aday-
bölümler açıklanacak. Öğrenci, lise
ların bilgi ve yeteneklerini ölçen ve
diploma puanına göre bu bölümlerden 6 Yıldır Üniversiteye Giriş İki açıköğretim dışındaki örgün lisans
birine doğrudan kayıt yaptırabilecek. Sınavla programlarına yerleştirmedeki puanı-
Açıklanan listeden tercih etmeyen öğ-
Üniversiteye giriş sınavı, 1999- nı belirleyen sınavlar. Bu sınavlar LYS
renciler, LYS’ye girebilecek. Yeni siste-
2010 yılları arasında tek sınav olarak 1 (Matematik – Geometri), LYS 2 (Fizik
min bazı 4 yıllık lisans programlarında
uygulanırken, 2010’da iki sınav uy- – Kimya – Biyoloji), LYS 3 (Türk Dili ve
da uygulanması planlanıyor.
gulamasına geçilerek son şeklini aldı. Edebiyatı – Coğrafya 1), LYS 4 (Tarih –
Mezunlar Ne Yapacak? Buna göre; ortaöğretimden yükseköğ- Coğrafya 2 – Felsefe) ve LYS 5 (Yabancı
retime geçişte iki aşamalı sınavın bi- Dil) olmak üzere beş alanda, iki hafta
Mevcut sistemde öğrencilerin YGS sonunda ve ayrı ayrı oturumlarda ya-
barajını aştıktan sonra 4 yıllık lisans rinci aşaması YGS, ortak ve tek sınav
olarak yapılıyor. YGS, ortaöğretimini pılıyor.
programlarına yerleşmek için girdiği http://www.fortuneturkey.com/
LYS devam edecek. Yüksek puanlı li- başarı ile tamamlayan ve yükseköğre-

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 51

 Anayasa Değişikliği Kanun Teklifi TBMM’ye Sunuldu
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasasın-
da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Teklifi”, Başbakan Binali Yıldırım ve
316 Milletvekilinin imzası ile 9 Ara-
lık 2016 tarihinde TBMM’ye sunuldu.
21 maddelik Kanun Teklifi ile mevcut
1982 Anayasasında aşağıda belirtilen
değişikliklerin yapılması amaçlan-
maktadır:
• Başbakanlık kaldırılmaktadır.
Cumhurbaşkanı devletin başı olarak
belirlenmektedir. Yürütme yetkisinin
Cumhurbaşkanına ait olduğu öngörül-
mektedir.
• Cumhurbaşkanı, kendi yardımcı-
larını, bakanları ve üst düzey kamu
görevlilerini atayacak ve görevlerine
son verebilecektir. Yürütme yetkisine
ilişkin konularda Cumhurbaşkanına
kararname çıkarma yetkisi tanınmak-
tadır.
• Belirli şartların varlığı halinde
Cumhurbaşkanına cezai sorumluluk
getirilmektedir.
• Cumhurbaşkanı seçilen kişinin par-
tisiyle ilişiğinin kesilmemesi öngörül-
mekte, parti üyeliğine ilişkin hükmün
2018’de, cezai sorumluluğa ilişkin
hükmün ise 2019’da yürürlüğe girmesi
düzenlenmektedir.
• Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldur-
muş, yüksek öğrenim yapmış, milletve-
kili seçilme yeterliliğine sahip, doğuş-
tan Türk vatandaşı olanlar arasından,
doğrudan halk tarafından seçilecektir. men aday gösterebilecektir. nun teklif etme yetkisi milletvekilleri-
• Cumhurbaşkanının görev süresi • Milletvekili sayısı 550’den 600’e ne verilmektedir. Ancak, Cumhurbaş-
beş yıl olarak belirlenmekte, bir kim- çıkarılmakta; yedek milletvekilliği sis- kanına istisna olarak, bütçe kanununu
senin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı hazırlama ve sunma yetkisi ve görevi
temi getirilmektedir. Ara seçimler kal-
seçilebileceği öngörülmektedir. verilmektedir. Bütçe Meclisin onayıyla
dırılmaktadır. Milletvekili seçilme yaşı
• Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti kabul edilebilecektir.
18’e indirilmektedir.
grupları ile en son yapılan genel seçim- • Yerel seçimlerin 2019 Mart ayında,
• Anayasa Mahkemesi üye sayısı Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerin
lerde toplam geçerli oyların tek başına
veya birlikte en az yüzde beşini almış 17’den 15’e düşürülmektedir. ise 3 Kasım 2019 tarihinde yapılması
olan siyasi partiler ve en az yüz bin seç- • Önerilen hükümet sisteminde ka- öngörülmektedir.

52 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

Çalışma Hayatındaki Gelişmeler
678 Sayılı Kanun Hükmünde
Kararname
678 sayılı Olağanüstü Hal Kapsa-
mında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun
Hükmünde Kararname 22 Kasım 2016
tarih ve 29896 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlandı.
Yürürlüğe giren Kanun Hükmünde
Kararname ile;
•• 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş
Sözleşmesi Kanununun 63 üncü
maddesinin birinci fıkrası aşağıda-
ki şekilde değiştirilmiş;
“(1) Karar verilmiş veya başlanmış
olan kanuni bir grev veya lokavt;
genel sağlığı veya millî güvenliği,
büyükşehir belediyelerinin şehir içi
toplu taşıma hizmetlerini, bankacı-
lık hizmetlerinde ekonomik veya fi-
nansal istikrarı bozucu nitelikte ise
Bakanlar Kurulu bu uyuşmazlıkta
grev ve lokavtı altmış gün süre ile
erteleyebilir. Erteleme süresi, kara-
rın yayımı tarihinde başlar.”
•• 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Ka-
nununa bir ek madde ilave edile-
rek Türkiye İş Kurumu’nun Kanun
kapsamındaki kamu kurumları ve
iştiraklerin taşınmazlarını işsizlik
sigortası borçlarına karşılık satın
alabilmesine yönelik değişiklik ya-
pılmış;
•• Görece az gelişmiş bölgelerdeki
yatırım ortamını canlandırarak is-
tihdam, üretim ve ihracatı artırmak
yoluyla bölgeler arası gelişmişlik
farklarını azaltmak amacıyla Tür-
kiye Kalkınma Bankası tarafından
“Cazibe Merkezleri Programı” baş-
latılmasına olanak tanınmış;
•• Hazineye ait taşınmazların mal-
ların kullanımına ilişkin usul ve
esaslarda değişiklik yapılmış;
•• Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na
devredilen şirketlere ilişkin özel
düzenleme yapılmıştır.
SGK Prim Tavanını Artıran
Kanun
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
82.maddesinde değişiklik yapan ve
günlük brüt asgari ücretin 6,5 katı
olan sigorta primine esas günlük ka-
zanç üst sınırını 1.1.2017 tarihinden
itibaren günlük brüt asgari ücretin
7,5 katına yükselten 6761 sayılı Kamu
Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun 24 Kasım 2016 tarih
ve 29898 sayılı Resmi Gazete’de ya-
yımlanmıştır.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 53
 Analık İzni veya Ücretsiz
İzin Sonrası Yapılacak Kısmi
Süreli Çalışmalar Hakkında
Yönetmelik
8 Kasım 2016 tarih ve 2988231 sa-
yılı Resmi Gazete’de, Çalışma ve Sos-
yal Güvenlik Bakanlığı tarafından ha-
zırlanan “Analık İzni veya Ücretsiz
İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli
Çalışmalar Hakkında Yönetmelik”
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik ile doğum ya da ev-
lat edinmeden sonra 4857 sayılı İş
Kanunu’nun 6663 sayılı Kanunla deği-
şik 13’üncü maddesinin beşinci fıkrası
uyarınca işçiye kısmi süreli çalışma
yaptırılabilecek işler ve uygulamaya
ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nda 6663
sayılı Kanunla yapılan değişiklikle,
doğum yapan kadın işçiye verilen ana-
lık izin sürelerine ilave olarak, birinci
doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120
gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün
süreyle haftalık çalışma süresinin ya-
rısı kadar ücretsiz izin kullanma imka-
nı getirilmiş, belirli koşullarda bu hak-
lardan yararlanma imkanı babaya ve
evlat edinenlere de tanınmış, altı aylık
ücretsiz izinden yararlanma hakkı üç
yaşını doldurmamış çocukları evlat
edinen kişilere de tanınmış ve ayrıca
çocuk mecburi ilköğretim çağına gele-
ne kadar geçecek süre içinde ebeveyn-
lerden birine kısmi süreli çalışma im-
kanı getirilmiştir.
Yapılan düzenlemeler uyarınca çı-
karılan Yönetmeliğin 12’nci maddesi
ile, işverenin uygun bulması halinde
ebeveynlerden birisinin kullanabile-
ceği kısmi süreli çalışma kapsamında-
ki işler aşağıdaki şekilde belirlenmiş-
tir:
•• Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mev-
zuat uyarınca mesul müdür, sorumlu
hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağ-
lık hizmetinden sayılan işlerde tam
zamanlı çalışması öngörülenler tara-
54 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
fından yerine getirilen işler,
•• Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştık-
ları için durmaksızın birbiri ardına
postalar halinde işçi çalıştırılarak yü-
rütülen sanayiden sayılan işler,
•• Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az sü-
ren mevsimlik, kampanya veya taah-
hüt işleri,
•• İş süresinin haftanın çalışma günleri-
ne bölünmesi suretiyle yürütülmesine
nitelikleri bakımından uygun olma-
yan işler.
Belirtilenler dışındaki işlerde işve-
renin uygun bulma şartı aranmaksızın
kısmi süreli çalışma yapılabilecektir.
Ayrıca, 6356 sayılı Sendikalar ve Top-
lu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine
göre bağıtlanan toplu iş sözleşmelerin-
de kısmi süreli çalışma yapılabilecek
işler taraflarca da belirlenebilecektir.
Yönetmelikte ayrıca, analık izni ve
ücretsiz izne ilişkin açıklamalar kanun
hükümlerinin tekrarı şeklinde yapılmış
ve kısmi süreli çalışmanın süresi ve
şekli şartları konusunda aşağıda özetle-
nen düzenlemelere yer verilmiştir.
→→ İşçi, analık izninin, Yönetmeliğin
6 veya 7’nci maddelerinde belirti-
len ücretsiz izinlerinin bitiminden
itibaren çocuğun mecburi ilköğre-
tim çağının başladığı tarihi takip
eden aybaşına kadar herhangi bir
zamanda kısmi süreli çalışma tale-
binde bulunabilecek,
→→ Talep, bu haktan faydalanmaya
başlamadan en az bir ay önce işçi
tarafından yazılı olarak işverene
bildirilecek,
→→ Usulüne uygun olarak yapılan kıs-
mi süreli çalışma talebi, bildirim ta-
rihinden itibaren en geç bir ay için-
de işveren tarafından karşılanacak
ve işçiye yazılı olarak bildirilecek,
→→ İşverenin süresi içinde işçinin ta-
lep dilekçesine cevap vermemesi
halinde, talep işçinin dilekçesinde
belirtilen tarihte veya bu tarihi ta-
kip eden ilk iş gününde geçerlilik
kazanacak,
→→ Kısmi süreli çalışmaya başlayan
işçi, aynı çocuk için bir daha bu
haktan faydalanmamak üzere ve iş-
verene en az bir ay önce yazılı ola-
rak bildirerek tam süreli çalışmaya
dönebilecek,
→→ Kısmi süreli çalışmaya geçen iş-
çinin tam süreli çalışmaya başla-
ması halinde yerine alınan işçinin
iş sözleşmesi kendiliğinden sona
erecek,
→→ Kısmi süreli çalışmaya geçen iş-
çinin iş sözleşmesini feshetmesi
hâlinde, yerine alınan işçinin iş
sözleşmesi yazılı onayı olması ko-
şuluyla fesih tarihinden itibaren
belirsiz ve tam süreli sözleşmeye
dönüşecek,
→→ Kısmi süreli çalışmanın belirlenen
günlük ve haftalık çalışma süresi
içerisinde yapılacağı zaman aralı-
ğı, o yerin gelenekleri, işçinin yap-
makta olduğu işin niteliği ve işçi-
nin talebi dikkate alınarak işveren
tarafından belirlenecek,
→→ Yönetmelikte hüküm bulunmayan
haller ile uygulamada doğacak te-
reddütleri gidermek ve uygulama
birliğini sağlamak üzere mevzuat
hükümlerine aykırı olmamak kay-
dıyla gerekli düzenlemeleri yapma-
ya Bakanlık yetkili olacaktır.
İstanbul Tahkim Merkezine
İlişkin Başbakanlık Genelgesi
19 Kasım 2016 tarih ve 29893
sayılı Resmi Gazete’te yayımlanan
“İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC)
ile ilgili 2016/25 sayılı Başbakanlık
Genelgesi”nde;
→→ Yabancılık unsuru taşıyanlar da
dahil olmak üzere uyuşmazlıkların
tahkim veya alternatif uyuşmazlık
yöntemleriyle çözümünü sağlamak
üzere 20.11.2014 tarihli ve 6570
sayılı Kanunla kurulan İstanbul
 Tahkim Merkezi’nin (ISTAC), fiilen
faaliyette ve ulusal ve uluslararası
davaları çözümlemekte olduğu;
→→ Modern tahkim ve arabuluculuk
kuralları gözetilerek hazırlanan
ISTAC Tahkim ve Arabuluculuk
Kurallarının, 26.10.2015 tarihinde
yürürlüğe girdiği;
→→ Kamu kurum ve kuruluşları da da-
hil olmak üzere, tüm taraflara yar-
gılama hizmeti sunan ISTAC tah-
kim kuralları çerçevesinde verilen
hakem kararlarının nihai kararlar
olup temyiz yoluna başvurulmak-
sızın, mahkeme kararları gibi icra
edilme özelliğine haiz olduğu;
→→ Bu tahkim yolundan faydalana-
bilmek için tarafların aralarında
doğmuş veya doğabilecek uyuş-
mazlıkların ISTAC tahkim kuralları
uyarınca çözümleneceği hakkında
anlaşmaları ve şartnamelerinde bu
yönde bir ibareye yer vermelerinin
yeterli olduğu;
→→ Bu çerçevede; kamu kurum ve ku-
ruluşlarının taraf olduğu ulusal ve
uluslararası sözleşmelerin söz ko-
nusu tahkim yolunun değerlendiril-
mesi suretiyle akdedilmesi gerektiği
belirtilmiştir.
2016 Yılı Yeniden Değerleme
Oranı
11 Kasım 2016 tarih ve 29885 sa-
yılı Resmi Gazete’de yayımlanan Vergi
Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca
yeniden değerleme oranı 2016 yılı için
% 3,83 (üç virgül seksenüç) olarak tes-
pit edilmiştir.
2017 Yılı Programı
Hükümetin ekonomik ve sosyal
alanlardaki başlıca hedef ve amaçları-
nı içeren 2017 Yılı Programı 30 Ekim
2016 tarih ve 29873 mükerrer sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürür-
lüğe girmiştir.
Programın çalışma hayatına ilişkin
bölümleri aşağıda özetlenmiştir.
İstihdam ve Çalışma Hayatı
33 Esneklik ile güvence arasındaki
dengenin sağlandığı, verimliliği
esas alan ücret sisteminin oluştu-
rulduğu, teknolojik gelişme ve de-
ğişime uyum sağlayabilecek istih-
dam olanaklarıyla herkese cinsiyet
eşitliğine dayalı hak ve fırsatların
sunulduğu etkin bir işgücü piyasası
oluşturulacaktır.
33 Kadınların işgücüne ve istihdama
katılımları artırılacaktır.
33 Özel politika gerektiren grupların
istihdam edilebilirliğinin gelişti-
rilmesi ve farkındalığın artırılması
amacıyla çalışmalar yürütülecektir.
33 İşçilerin çalışma koşullarının iyi-
leştirilmesi ve kayıt dışılıkla mü-
cadele kapsamında önleyici teftiş
yaklaşımı yaygınlaştırılacaktır.
33 Mesleki ve teknik eğitim ve yükse-
köğretim mezunlarının işgücü piya-
sasındaki durumunun izlenmesine
yönelik sistematik ve güncellenebi-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 55
 lir bir model tasarlanacaktır.
33 Aktif işgücü programları izleme ve
değerlendirme sistemi geliştirile-
cektir.
33 İş ve meslek danışmanlığı hizmetle-
rinin etkinliği artırılacaktır.
33 İşgücü piyasasında talep edilen
temel beceriler ile gençlerin sahip
olduğu yetkinlikler belirlenerek
ülkemizdeki beceri açığı tespit edi-
lecektir.
33 Bireysel hesaba dayalı kıdem taz-
minatı sistemine yönelik mevzuat
çalışması yapılacaktır.
33 Alt işverenlik uygulamalarında ya-
şanan sorunlara yönelik denetimler
etkinleştirilecektir.
33 İşçi sağlığı ve güvenliği kültürünün
yaygınlaştırılmasına yönelik ikincil
mevzuat çalışmaları sonuçlandırı- ta, Rehberlik ve Denetim Başkanlığı mekte,  bu kişilere, 20 ve daha fazla
lacak ve bu alandaki bilinçlendirme “Teftiş Kurulu Başkanlığı”, Hukuk Mü- personel çalıştıran iş yerlerinde asgari
faaliyetleri yaygınlaştırılacaktır. şavirliği ise “Hukuk Hizmetleri Genel ücretin net tutarının yüzde 30’undan,
Müdürlüğü” şeklinde teşkilatlandırıl- 20’den az personel çalıştıran iş yerle-
Sosyal Güvenlik
makta, aday çırak, çırak, kalfa, ustalar, rinde yüzde 15’inden, aday çırak ve çı-
33 SGK denetim mekanizmaları güç- genel ve mesleki eğitimlerini verme rağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde
lendirilerek sosyal sigorta sistemi görevi, Milli Eğitim Bakanlığı Hayat 30’undan aşağı ücret verilmesi hükmü
gelirlerindeki kayıp ve kaçaklar Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünden getirilmektedir.
azaltılacaktır. alınıp, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Kanun uyarınca aday çırak ve çırak-
33 Sosyal güvenlik mevzuatı sadeleşti- Müdürlüğüne verilmektedir. lar ile mesleki ve teknik eğitim okul ve
rilecektir. Çıraklık eğitimi zorunlu ortaöğretim kurumlarında alan eğitimine başlayan
33 Bürokratik iş süreçlerinin azaltıl- kapsamına alınmakta;  ortaöğretim, il- veya işletmelerde mesleki eğitim ve
ması kapsamında elektronik ortam köğretime dayalı 4 yıllık zorunlu örgün tamamlayıcı eğitim gören öğrencilerin
üzerinden gerçekleştirilen işlem çe- veya yaygın öğrenim veren genel, mes- sigorta primleri asgari ücretin yüzde
şitliliği artırılacaktır. leki ve teknik öğretim kurumları ile 50’si üzerinden, Milli Eğitim Bakanlığı
6764 sayılı Millî Eğitim mesleki eğitim merkezlerinin tümünü ile mesleki ve teknik eğitim yapan yük-
Bakanlığı’nın Teşkilat ve kapsayacak şekilde belirlenmekte; bu seköğretim kurumlarının bağlı olduğu
okul ve kurumları bitirenlere, bitir- üniversitelerin bütçesine konulan öde-
Görevleri Hakkında Kanun
dikleri programın özelliğine göre dip- nekten karşılanacaktır.
Hükmünde Kararname ile Bazı
loma verilmesi öngörülmekte, ancak Kanun gereğince çırak olarak mes-
Kanun ve Kanun Hükmünde mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin leki eğitim gören öğrencilere, asgari
Kararnamelerde Değişiklik diploma alabilmeleri için Milli Eğitim ücretin yüzde 30’undan az ödeme ya-
Yapılmasına Dair Kanun Bakanlığınca belirlenen fark derslerini pılmayacak; öğrencilere ödenebilecek
6764 Sayılı Kanun 9 Aralık 2016 tamamlaması kabul edilmektedir. en az ücretin; 20›den az personel ça-
tarih ve 29913 sayılı Resmi Gazete’de Yasa ile aday çırak ve çırakların lıştıran işletmeler için üçte ikisi, 20 ve
yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun yanı sıra staj yapan mesleki ve tek- üzerinde personel çalıştıran işletmeler
ile Milli Eğitim Bakanlığında müsteşar nik okul öğrencilerine de işletmeler için üçte biri işsizlik sigortası fonun-
yardımcısı sayısı 5’ten 7’ye çıkarılmak- tarafından ücret ödenmesi öngörül- dan devlet katkısı olarak ödenecektir.

56 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

İstinaf ve Temyiz İçin Parasal Sınırlar Değişti
6763 sayılı Ceza Muhakemesi Ka-
nunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun 2 Aralık 2016
tarih ve 29906 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Söz konusu 6763 sayılı Kanun ile
Camiamız açısından önem arz eden
aşağıdaki konularda değişiklikler ya-
pılmaktadır:
• 5521 sayılı İş Mahkemeleri
Kanunu’nun 8. maddesinin birinci
fıkrasında yer alan istinaf yoluna baş-
vuru sınırı ile ilgili “bin lirayı” ibaresi
“üçbin Türk Lirasını” şeklinde, üçün-
cü fıkrasında yer alan temyiz yoluna
başvuru sınırı ile ilgili “beşbin lirayı”
ibaresi “kırkbin Türk Lirasını” şeklin-
de ve beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmektedir.
“Birinci ve üçüncü fıkralardaki
parasal sınırlar her takvim yılı başın-
dan geçerli olmak üzere, önceki yılda
uygulanan parasal sınırların; o yıl için
4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi
Usul Kanunu’nun mükerrer 298inci
Yargıtay’ın 2015 Yılı İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik
Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri
Yapıldı
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hu-
kuku Derneği (Türk Milli Komitesi)
tarafından düzenlenen “Yargıtay’ın
2016 Yılı İş Hukuku ve Sosyal Gü-
venlik Hukuku Kararlarının Değer-
lendirilmesi Semineri” 25-26 Kasım
2016 tarihlerinde İstanbul Kadir Has
Üniversitesi’nde yapıldı. Toplantının
açılış konuşmalarını İş Hukuku ve Sos-
yal Güvenlik Hukuku Derneği (Türk
Milli Komitesi) Başkanı Prof. Dr. Savaş
Taşkent ve Yargıtay Birinci Başkanı İs-
mail Rüştü Cirit yaptı.
maddesi hükümleri uyarınca Maliye
Bakanlığınca her yıl tespit ve ilan edi-
len yeniden değerleme oranında artı-
rılması suretiyle uygulanır. Bu şekilde
belirlenen sınırların on Türk lirasını
aşmayan kısımları dikkate alınmaz.
Parasal sınırların uygulamasında hük-
mün verildiği tarihteki miktar esas alı-
nır.”
Buna göre, iş mahkemeleri tarafın-
dan verilen parasal alacak haklarına
ilişkin miktar ve değeri 3000 TL’yi
geçmeyen davalar hakkındaki kararlar
kesindir. İş Mahkemelerinin kararları-
na karşı başvurular istinaf mahkeme-
leri tarafından görülen alacak davala-
rından miktar ve değeri 40.000 TL’yi
geçmeyenlere ilişkin verilen kararlar
kesindir.
• 6100 sayılı Hukuk Muhakemele-
ri Kanununda istinaf kanun yolu için
öngörülen başvuru sınırı, binbeşyüz
Türk Lirasından üçbin Türk Lirasına
çıkarılmakta; ayrıca tüm manevi taz-
minat davalarında verilen kararlara
Yargıtay Birinci Başkanı Cirit, iş yar-
gısındaki ağır dava yükünün azaltılması
için alternatif uyuşmazlık çözüm siste-
mine ihtiyaç olduğunu, otuz ayrı konu-
da Yargıtay Dairelerinde farklı görüşler
bulunduğunu, geçen yıl yaptıkları bir
toplantı ile içtihat farklılıkları konusun-
da ilerleme sağladıklarını, önümüzdeki
dönemde içtihadı birleştirme kararları-
nın çıkabileceğini ifade etti.
Açılışta ayrıca Türk Milli
Komitesi’nin uzun yıllardır üyesi olan
Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a kendisi için
karşı, miktar ve değere bakılmaksızın
istinaf yoluna başvurulabilmesi dü-
zenlenmektedir.
• 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri
Kanununda temyiz yolu için öngörü-
len başvuru sınırı yirmibeşbin Türk
Lirasından kırkbin Türk Lirasına çıka-
rılmaktadır.
• Direnme kararlarının doğrudan
Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gön-
derilmesi uygulamasından vazgeçil-
mekte, bunun yerine direnme karar-
larının öncelikle kararına direnilen
daire tarafından incelenmesi usulü
benimsenmekte; dairenin direnme ka-
rarını yerinde görmesi halinde kendi
kararını düzeltebilmesi öngörülmekte;
aksi takdirde dosyanın Hukuk Genel
Kurulu’na gönderilmesi kabul edil-
mektedir.
• Hukuk Muhakemeleri Kanunun-
da düzenlenen bazı parasal sınırların
her yıl yeniden değerleme oranında
artırılması hükme bağlanmaktadır.
hazırlanan armağan kitabı İstanbul
Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr.
Gülsevil Alpagut tarafından takdim
edildi.
Toplantının Yargıtay 7.Hukuk Da-
iresi Başkanı Ömer Hicri Tuna’nın
başkanlık ettiği ilk oturumunda An-
kara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç.
Dr.Gaye Burcu Yıldız, Yargıtay’ın 2015
yılında iş ilişkisinin kurulması, hü-
kümleri ve işin düzenlenmesi hakkın-
daki kararlarını değerlendirdi.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 57
 Doç. Dr. Yıldız, pazarlamacılık
sözleşmesinin hukuki niteliği, üçlü
iş ilişkilerinde yasal düzenlemelerle
muvazaa tespitinin engellenmesine
ilişkin hükümlerin niteliği, ihale şart-
namesindeki ücret ve giyim yardımına
ilişkin kayıtların alt işveren işçisi açı-
sından talep edilebilir olup olmadığı,
yıllık ücretli iznin kullanıldığını yazılı
belge ile ispatlayamayan işverenin ye-
min deliline başvurup başvuramayaca-
ğı, Anayasa 90.madde kapsamında ILO
sözleşmelerinin doğrudan uygulana-
bilir olup olmadığı, vakıf üniversitesi
öğretim üyelerinin iş sözleşmelerinin
belirli süreli olup olmadığı, özel okul
öğretmenlerinin iş sözleşmelerinin be-
lirli süreli olup olmadığı hususlarında
görüşlerini aktardı.
Toplantının Yargıtay 9.Hukuk
Dairesi Başkanı Mehmet Çamur’un
başkanlık ettiği ikinci oturumunda
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç.
Dr.Muhittin Astarlı iş ilişkisinin sona
ermesi ve kıdem tazminatı konulu teb-
liğini sundu.
Doç. Dr. Astarlı, sulh sözleşmesi-
nin hukuki niteliği, hafta tatili fazla
çalışma yapılmasını reddeden işçinin
haklı fesihle işten çıkarılıp çıkarıla-
mayacağı, sağlık sebeplerine dayalı
haklı fesihte savunma alma zorunlu-
luğu bulunup bulunmadığı, işçinin yol
açtığı zarardan ötürü disipline sevk
edilmesi halinde emekliliğini talep
etmesi durumunda kıdem tazminatı-
na hak kazanıp kazanamayacağı, aynı
kusurlu davranışta bulunan işçilerden
58 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
sadece bazılarının haklı nedenle işten
çıkarılmasının eşit davranma borcuna
aykırılık teşkil edip etmeyeceği, işçinin
özen burcunda Türk Borçlar Kanunu,
400.maddesinin 2.fıkrasındaki “işin
tehlikeliliği” unsurunun dikkate alınıp
alınmayacağı, işçinin sorumluluğunun
mesleki risk taşıyan işlerde ne şekilde
belirleneceği, işçinin düşünceyi açık-
lama ve yayma özgürlüğü konularında
Yargıtay’ın 2015 yılı kararlarını değer-
lendirdi.
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi Başkanı
Seracettin Göktaş’ın başkanlık ettiği
ikinci gün sabah oturumunda İstan-
bul Üniversitesi Emekli Öğretim Üye-
si Prof.Dr.Fevzi Şahlanan, Yargıtay’ın
2015 yılında toplu iş ilişkilerine yöne-
lik kararları hakkındaki tebliğini sun-
du.
Prof. Dr. Şahlanan, kuruculuk şart-
larında işkolunda çalışma koşulu kalk-
mış olsa bile işkolundan bağımsız de-
ğerlendirme yapılıp yapılamayacağı,
işkollarının yönetmelikle tespitinin yol
açtığı sorunlar, havayolları bakım hiz-
metleri yürüten firmanın işkolu, dava
devam ederken işkolu yönetmeliğinde
değişiklik yapılmasının sakıncaları,
yargılama aşamasında yapılan mevzu-
at değişikliklerinin nasıl uygulanması
gerektiği, işkolu konusunda bağlı işye-
ri ve ayrı işyerinin nasıl belirleneceği,
farklı alt işverenlik faaliyeti yürüten
bir şirket için tek işkolu tespiti yapıl-
ması yönündeki Yargıtay kararının
isabetsizliği, muhtarların kamu görev-
lisi sendikası kurulup kurulamayacağı,
yargıçlar sendikası kurulup kurulama-
yacağı hususlarında değerlendirmeler-
de bulundu.
Yargıtay 10.Hukuk Dairesi Başka-
nı Halil Özdemir’in başkanlık ettiği
toplantının son oturumunda Anadolu
Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr.
Ufuk Aydın, Yargıtay’ın sosyal güven-
lik hukukuna ilişkin 2015 yılı kararla-
rına ilişkin tebliğini sundu.
Prof. Dr. Aydın, sahte sigortalılıkla
ilgili olarak işyerinde gerçeğe aykırı
çalışmalarda sigortalılığın iptal edil-
mesi gerektiği, çakışan sigortalılık-
larda 2008 öncesi ve sonrası şeklin-
de ayrıma ihtiyaç duyulduğu, sosyal
güvenlik primlerinin tahsil zaman
aşımında mahkeme kararına dayalı
prim alacaklarının nasıl hesaplana-
cağı, anonim şirket ortaklarının prim
borçlarından sorumluluğu konusunda
01.10.2008 tarihinden geçerli olmak
üzere sadece ortaklığın yeterli olacağı,
rödovans sözleşmelerinde asıl işveren
ve alt işverenlerin tespitinin hangi kri-
terlere göre yapılacağı, 4/1/b ve4/1/c
kapsamında sigortalı olanlar için 6552
sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesin-
den önce gerçekleşen doğumlar için
doğum borçlanmasından yararlanma-
nın mümkün olup olmadığı, ölenin
yakınlarının askerlik borçlanması için
başvuruda bulunup bulunamayacağı
hususlarında Yargıtay’ın 2015 yılı ka-
rarlarını değerlendirdi.
ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI ARACILIĞIYLA
GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 59

 İŞKUR
Genel Müdürü (V.)
Mehmet Ali ÖZKAN
Yapılan Düzenleme Esnekliğe Katkıda Bulunacaktır
Özel istihdam büroları aracılığıy-
la geçici iş ilişkisi sistemi alanında
yayımlanan Yönetmeliği tamamla-
yıcı çalışmalara ihtiyaç duyulmakta
mıdır? İkincil mevzuat çalışmaları
hakkında bilgi verebilir misiniz?
20.5.2016 tarih ve 29717 sayılı Res-
mi Gazete’de yayımlanan İş Kanunu ile
Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişik-
lik Yapılmasına Dair Kanun ile Türkiye
İş Kurumu’ndan izin alan özel istihdam
bürolarına geçici iş ilişkisi kurma yet-
kisinin verilmesi ile Türkiye’de yıllardır
danışmanlık veya personel bordrolama
hizmetleri adı altında geçici iş ilişkisi
sözleşmesi düzenleyen kuruluşların
yasadışı uygulamalarına son verilerek
bu şekilde özellikle kayıt dışı istihda-
mın önlenip, bu sektörde çalışanların
sosyal güvence altına alınmaları sağ-
lanarak işgücü piyasasının esnekliğine
ve güvencesine de katkıda bulunulma-
sı hedeflenmiştir.
11.10.2016 tarih ve 29854 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürür-
60 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
lüğe giren Özel İstihdam Büroları Yö-
netmeliği ile de söz konusu Kanun de-
ğişikliğine dayanılarak özel istihdam
bürolarının kurulması ve faaliyetleri
ile incelenmesi, kontrolü, denetimi ve
teftişine ilişkin usul ve esaslar belir-
lenmiştir. Bu bağlamda özel istihdam
bürolarının aracılık izni almasının
yanı sıra geçici iş ilişkisi yetkisi ala-
bilmesini teminen hangi şartları sağ-
lamak durumunda oldukları, geçici iş
ilişki uygulamasına yönelik tarafların
sorumluluğu ve uygulama süresince
hangi hususlara dikkat edileceği hü-
küm altına alınmıştır.
Bununla birlikte, Yönetmelik kap-
samında büroların aracılık ve geçici iş
ilişkisine yönelik başvuru şartlarını,
aracılık izni ve geçici iş ilişkisi yetkisi
verilmesine ilişkin işlemlerini, çalış-
ma ve denetimini ve bu kapsamda or-
taya çıkabilecek tereddütleri gidererek
Yönetmeliğin verdiği yetki dâhilinde
bazı hükümlere ilişkin usul ve esasları
belirlemek amacıyla taslak Özel İstih-
Özel İstihdam Büroları Genelgesi
ile özel istihdam bürolarının ara-
cılık hizmeti ve geçici iş ilişkisi
yetkileri kapsamında Türkiye İş
Kurumu ile ilgili yürüteceği iş ve
işlemler, bürokrasinin azaltılma-
sı ilkesi çerçevesinde ele alınarak
değerlendirilmiş, aynı zamanda
tarafların haklarının korunması
noktasında açıklayıcı ve yol gös-
terici hususlar örneklendirilerek
açıklanmıştır.
dam Büroları Genelgesi hazırlanmıştır.
Söz konusu Genelge ile birlikte özel is-
tihdam bürolarının aracılık hizmeti ve
geçici iş ilişkisi yetkileri kapsamında
Türkiye İş Kurumu ile ilgili yürütece-
ği iş ve işlemler, bürokrasinin azaltıl-
ması ilkesi çerçevesinde ele alınarak
değerlendirilmiş, aynı zamanda taraf-
ların haklarının korunması noktasın-
da açıklayıcı ve yol gösterici hususlar
örneklendirilerek açıklanmıştır.
 Diğer taraftan söz konusu mevzu-
atın uygulanışının izlenmesi, çeşitli
istatistiklerin toplanabilmesi ve yürü-
tülecek iş ve işlemlerin online olarak
gerçekleştirilebilmesini teminen bilgi
işlem çalışmaları da eşanlı olarak ta-
mamlanmaktadır. Son olarak değişen
mevzuat ve bilgi işlem çalışmaları-
nın Kurumumuz personelince etkin
ve verimli uygulanmasını amaçlayan
personel eğitimi düzenlenmesine yö-
nelik çalışmalar yapılmakta ve ayrıca
özel istihdam bürolarıyla yıllık olarak
gerçekleştirilen toplantılarda da konu-
ya ilişkin bilgilendirme yapılması ve
uygulamaya yönelik geri dönüşlerin
alınması hususlarına özel bir önem at-
fedilmektedir.
Geçici iş ilişkisi açısından özel
istihdam bürolarının kapasitesini
değerlendirebilir misiniz? Bu konu-
da yapmayı planladığınız çalışmalar
bulunmakta mıdır? Firmaların aktif olarak faaliyette Mevzuat değişikliğinin, bir taraf-
bulunduğu süreçte faaliyetlerinin ve tan işletmelerin ihtiyaç duyduğu
25.6.2003 tarihinde 4904 sayılı
denetim süreçlerinin kontrol edilerek esnekliğe katkıda bulunurken di-
Türkiye İş Kurumu Kanunu ile iş ve işçi
bulmaya aracılık faaliyetlerinin gerçek geçici iş ilişkisi yetkisi verilmesinde ğer taraftan da işsizlerin iş bulma
herhangi bir sakınca görülmüyor ol-
ve tüzel kişiler tarafından kurulan özel süresini kısaltıp uzun süreli işsiz-
istihdam bürolarınca da yapılmasına ması, işçi ve işverenler ile görüşme
lik oranlarının azalmasına katkı
izin verilmesinden günümüze kadar yapabileceği bir işyeri bildirmiş olması
ve Türkiye İş Kurumu alacağının, va-
sağlayacağı düşünülmektedir.
891 özel istihdam bürosuna lisans ve-
rilmiş olup, günümüzde 451 adet özel desi geçmiş vergi borcunun ve Sosyal ve sadece internette faaliyet göste-
istihdam büroları aktif olarak faaliyet- Güvenlik Kurumuna prim, idari para ren tek kişilik gerçek kişi firmalardan
lerine devam etmektedir. cezası ve bunlara ilişkin gecikme ceza- oluşması nedenleriyle ilk aşamada
sı ve gecikme zammı borcunun bulun- talep sayısının yüksek sayıda olma-
Özel istihdam bürolarının geçici iş
maması mevzuatta aranan diğer şart- yacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca
ilişkisi yetkisi alabilmesini teminen
lar olarak ön plana çıkmaktadır. 25.6.2003 tarihinde 4904 sayılı Tür-
mevzuatta anılan hükümlere değin-
mek gerekirse, bunlardan ilki kurum- Veriler değerlendirildiğinde 6 ay- kiye İş Kurumu Kanunu ile iş ve işçi
sallaşmış ve faaliyetleri yakından iz- dan uzun süreli faaliyet gösteren 438, bulmaya aracılık faaliyetlerinin gerçek
lenen firmalara öncelik verilmesini 2 yıldan uzun süreli faaliyet gösteren ve tüzel kişiler tarafından kurulan özel
amaçlayan iki yıl faaliyette bulunmuş 312 özel istihdam bürosunun bulun- istihdam bürolarınca da yapılmasına
olma şartıdır. Bu firmalar teminat ola- duğu ve geçici iş ilişkisi yetkisi talep izin verilmesinden yaklaşık birbuçuk
rak brüt asgari ücretin iki yüz asgari edebilecek büro sayısının sadece bu yıl sonra 2004 yılı sonunda aktif özel
ücret tutarını ibraz etmek durumunda- şart göz önünde bulundurulduğunda istihdam bürosu sayısının sadece 14
dır. Diğer taraftan altı aydır faaliyette az olmadığı görülmektedir. Diğer taraf- olması ve ancak yıllar itibarıyla bu sa-
bulunan firmalar brüt asgari ücretin tan gerek işçi haklarının korunmasını yının katlanarak artması ilk aşamada
dört yüz katı tutarında teminat vermesi amaçlayan teminat tutarlarının yük- yüksek düzeyde talep alınmayacağı sa-
ve Bakanlık onayı almış olması şartıyla sek belirlenmiş olması gerekse de özel vını güçlendirmektedir.
istisna kapsamında değerlendirilecek istihdam bürolarının çoğunluğunun Sistem tam olarak işlerliğe ka-
ve yetkilendirilebilecektir. mavi yaka istihdamında uzmanlaşmış vuştuğunda, ülkemiz çalışma haya-

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 61

 tına ve ekonomisine size göre ne tür
katkılar sağlayacaktır?
Bu kapsamda geçici iş ilişkisi uy-
gulamasının Türk işgücü piyasasına
sağlayacağı faydalardan da bahsetmek
yerinde olacaktır. Geçici iş ilişkisinin
çalışma hayatına yeni adım atan ve sü-
rekli nitelikte iş bulmakta zorluk çeken
gruplar açısından tecrübe eksikliğini
gidererek önemli bir köprü görevi üst-
lendiği görülmektedir. Öncelikle bu şe-
kilde istihdam edilenler farklı faaliyet
alanlarını, değişik firmaları ve çalışma
ortamlarını tanımakta, hem mesle-
ki hem de bölgesel açıdan aktif olma
imkânına sahip olmaktadır. Bu durum
aynı zamanda işçi ve işverene birbirini
tanıma avantajı da sağlamaktadır ki,
istihdam açısından bu çok önemli bir
husustur. Araştırmalar, geçici istihdam
edilenlerin üçte birinin çalıştıkları iş-
yerleriyle daha sonra sürekli iş ilişki-
sine geçtiğini göstermektedir. Bununla
birlikte kayıt dışı istihdamın azalması,
62 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
geçici işçilerin sosyal güvenliğinin sağ-
lanması, yasa dışı iş ilişkilerinin ön-
lenmesi, yeni işler yaratılması, sigorta
gelirlerinin artması, geçici iş ilişkisinin
devlet kontrolü altına alınması, çalı-
şanların teknolojik gelişmeye uyumu
gibi birçok önemli avantaj sağlanmış-
tır.
Ayrıca mevzuat değişikliğinin, bir
taraftan işletmelerin ihtiyaç duyduğu
esnekliğe katkıda bulunurken diğer
taraftan da işsizlerin iş bulma süresini
kısaltıp uzun süreli işsizlik oranlarının
azalmasına katkı sağlayacağı düşünül-
mektedir. Özellikle kayıt dışı istihda-
mın önlenip, bu sektörde çalışanların
sosyal güvence altına alınabilmeleri
sağlanarak işgücü piyasasının esnek-
liğine ve güvencesine katkıda bulunul-
ması amaçlanmıştır.
Türk işgücü piyasasında özellikle
genç işsizliğin ve kadın işsizliğinin yo-
ğun olması nedeniyle bu kesimlerin iş-
gücüne katılım oranlarının yükselmesi
bakımından özel istihdam büroları
tarafından yürütülecek geçici iş ilişki-
si faaliyetine ihtiyaç duyulmuştur. Bu
şekilde gerek gençlerin gerek kadınla-
rın işgücü piyasasına dâhil olmaları,
tecrübe kazanmaları ve bu yolla daimi
iş bulmaları hedeflenmektedir. Ayrıca
OECD İstihdam Koruma Düzeyi Endek-
si verilerine göre Türkiye diğer ülke-
lerle kıyaslandığında işgücü piyasası
esnekliği açısından son sıralarda yer
almakta ve bu durum işsizlik oranını
artırıcı bir etki oluşturmaktadır. Bu
sebeplerle çalışma mevzuatının, de-
ğişen ekonomik koşulları takip eden
dinamik bir yapıya kavuşturulması
ve karşılaşılan ekonomik kriz ve dar-
boğazların aşılmasını teminen esnek-
leştirilmesi kaçınılmazlık arz etmiş,
sonuç olarak iş mevzuatımızda çağdaş
çalışma normları ile uyum sağlayan,
sosyal ve ekonomik değişimlere ayak
uydurabilen bir hukuksal düzenleme-
ye gidilmiştir.
 TİSK Yönetim Kurulu Başkan Vekili
Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası (ÇEİS)
Yönetim Kurulu Başkanı
Tufan ÜNAL
Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla
Geçici İş İlişkisi Sistemi Gençlerin ve
Kadın Çalışanların İstihdamını Artıracaktır
Sizce Özel İstihdam Büroları ara-
cılığıyla geçici iş ilişkisi sisteminin
kurulması bakımından bugüne ka-
dar yapılan mevzuat çalışmaları ye-
terli midir?
Özel istihdam büroları aracılığıyla
geçici iş ilişkisine imkân tanıyan yasal
düzenleme, yoğun geçen mevzuat ça-
lışmalarının ardından 2016 yılı Mayıs
ayında yürürlüğe girmiştir. Söz konusu
uygulama, nitelikli ve tecrübeli işgü-
cünün yetiştirilmesinin yanı sıra, ül-
kemizin süregelen güncel sorunların-
dan olan işsizlikle mücadelede önemli
bir çözüm aracı olarak görülmektedir.
Ayrıca, geçici iş ilişkisi uygulamasının,
yeni istihdam olanaklarının yaratıl-
ması ile ülkemizin gelişen teknoloji ve
rekabet koşullarına uyum sağlaması
açısından da önemli olduğunu düşü-
nüyoruz.
Özel istihdam büroları aracılığıyla
geçici iş ilişkisi sisteminin ülkemizde
yeni bir istihdam biçimi olarak yasal
temeli hazırlanırken, diğer ülkelerdeki
özel istihdam bürolarının faaliyetleri,
bu büroların istihdama olan etkisinin
incelendiğini görüyoruz. Birçok ülke-
de yaygın bir şekilde faaliyet gösteren
özel istihdam bürolarının istihdam ve
ekonomiye sağladığı olumlu katkılar,
Türkiye’nin de geçici iş ilişkisi siste-
mini benimsemesinde önemli rol oy-
namıştır.
Öte yandan, geçici iş ilişkisi siste-
minin hukuki ve sosyal boyutlarıyla
geliştirilmesi için sivil toplum kuru-
luşları ile diğer paydaşların görüşleri
alınmıştır. Sistemin güçlü bir hukuki
altyapıya sahip olması amacıyla çö-
züm önerilerinin tartışıldığı platform-
lar oluşturulmuş, bir dizi konferans ve
mevzuat toplantıları gerçekleştirilmiş-
tir. Böylelikle sistemin hukuki yapısı,
nitelikli işgücünün geliştirilmesi, is-
tihdamın artmasını desteklerken, işçi
haklarını ve güvencesini koruyucu hü-
kümlerle güçlendirilmiştir.
6715 Sayılı Kanun ile getirilen dü-
zenleme, Ulusal İstihdam Stratejisi’nin
dört temel politika ekseninden biri
olan “İşgücü Piyasasında Güvence ve
Edirne’den Kars’a kadar
Türkiye’nin dört bir yanında çi-
mento fabrikalarının faaliyet
gösterdiği göz önüne alındığın-
da, sektörümüzün neredeyse tüm
bölgelerde geçici istihdam yarat-
ma potansiyeli bulunmaktadır.
Dolayısıyla, çimento sektörü ola-
rak gerek ülke düzeyinde, gerekse
sektörel alanda istihdamın artı-
rılmasına önemli katkılar sağla-
maya devam edeceğimizi vurgula-
mak isterim.
Esnekliğin Sağlanması” ile uyum içe-
risinde olup bu hedefe yönelik önemli
bir adımdır. Güvenceli esneklik mode-
linin ülkemizde de uygulanması konu-
sunda güzel bir örnektir.
Sektörünüzün geçici istihdam
yaratma potansiyelini hangi ölçüde
görüyorsunuz?
Düzenleme öncesinde geçici iş
ilişkisinin kurulabileceği durumlar,
İş Kanunu’na göre (Md. 7) işletme ve
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 63
 işyerleri arası geçici süreli devirle sı-
nırlı idi ve özel istihdam büroları bu
konuda faaliyet gösteremiyorlardı.
Yeni düzenlemeye göre, geçici iş ilişki-
si kurulabilecek durumlar oldukça ge-
nişletilmiş, özellikle dönemsellik arz
eden veya üretimi etkileyen zorunlu
nedenlerin varlığında istihdam ihti-
yacını hızla karşılayabilme esnekliği
getirilmiştir. Sektörümüze özgü uygu-
lamaların da bu olanaklardan yarar-
lanarak yeni istihdam sağlayacağını
söyleyebilirim. Özellikle çimento fab-
rikalarımızda belirli dönemlerde ya-
pılan revizyon (bakım) ve yatırım sü-
reçlerinde fabrikaların işgücü ihtiyacı
artmaktadır. Söz konusu dönemlerde
mevzuat çerçevesinde özel istihdam
büroları ile geçici iş ilişkisi kurularak
gerekli nitelikte ve sayıda işgücü te-
min edilebilecektir.
Diğer taraftan, Edirne’den Kars’a
kadar Türkiye’nin dört bir yanında çi-
64 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
mento fabrikalarının faaliyet gösterdi-
ği göz önüne alındığında, sektörümü-
zün neredeyse tüm bölgelerde geçici
istihdam yaratma potansiyeli bulun-
maktadır. Dolayısıyla, çimento sektörü
olarak gerek ülke düzeyinde, gerekse
sektörel alanda istihdamın artırılma-
sına önemli katkılar sağlamaya devam
edeceğimizi vurgulamak isterim.
Sistemin, genç işsizliğini önleme
ve kadın istihdamını artırma fonk-
siyonu ile daimi istihdama geçişteki
rolü konusunda görüşlerinizi öğre-
nebilir miyiz?
Belirtmek gerekir ki, özel istihdam
büroları aracılığıyla kurulacak geçici iş
ilişkisi, genç işsizlik oranının düşürül-
mesi, kadın istihdamının artırılması ve
daimi iş ilişkisine geçiş imkânının sağ-
lanması yönünden de büyük önem ta-
şımaktadır. İŞKUR tarafından yayımla-
nan istatistikler değerlendirildiğinde,
özel istihdam bürolarının Türkiye’de
Özel istihdam bürolarının asıl iş-
veren olarak istihdam edecekleri
çalışanlar, bilgi, beceri ve işgücü
piyasasının ihtiyaçları doğrultu-
sunda mesleki eğitim alarak nite-
liklerini ve istihdam edilebilirlik-
lerini artıracaklardır.
kurulduğu 2004 yılından 2013 yılına
kadar işe en çok yerleştirilen grubun
özellikle 25-29 yaş aralığında ve lisans
mezunu gençlerden oluştuğu görül-
mektedir. Esnek ve geçici iş modelle-
rinin en çok kadın işgücü tarafından
tercih edildiği ve ülkemizde kadınların
işgücüne katılımının çok düşük oldu-
ğu gerçeğini de dikkate alarak, özel
istihdam büroları aracılığıyla geçici iş
ilişkisi sisteminin en çok gençlerin ve
kadınların istihdamını destekleyeceği-
ni öngörebiliriz.
Diğer taraftan, istihdamı etkileyen
unsurların başında “mesleki eğitim”
gelmektedir. 6715 Sayılı Kanun ve Özel
İstihdam Büroları Yönetmeliği kapsa-
mında, özel istihdam bürolarının iş ve
işçi bulmaya aracılık faaliyetinin yanı
sıra, mesleki eğitim düzenleme olanağı
da bulunmaktadır. Dolayısıyla, özel is-
tihdam bürolarının asıl işveren olarak
istihdam edecekleri çalışanlar, bilgi,
beceri ve işgücü piyasasının ihtiyaçları
doğrultusunda mesleki eğitim alarak
niteliklerini ve istihdam edilebilirlik-
lerini artıracaklardır. Bu sayede, doğru
işgücünün doğru pozisyona yönlen-
dirilmesi sağlanarak Ulusal İstihdam
Stratejisi doğrultusunda eğitim-istih-
dam ilişkisinin güçlendirilmesine kat-
kıda bulunulacaktır.
İstihdamı etkileyen bir diğer önem-
li unsur ise “iş tecrübesi” olarak sayıl-
maktadır. Bu nedenle, özellikle yeni
mezun gençlerin çalışmak istedikleri
iş alanında tecrübelerinin bulunma-
ması nedeniyle işe alınmaları zor-
laşmakta ve uzun zaman almaktadır. Üye işyerlerinizin özel istihdam İlerleyen dönemlerde çimento fab-
Özel istihdam bürolarının sağlayacağı bürolarından beklentileri nelerdir? rikalarının, kendi bünyelerinde
geçici iş ilişkisi sayesinde gerek yeni Çimento fabrikalarının Türkiye’nin yetiştirdikleri işçileri daimi işçi
mezun gençlerin, gerekse istihdamı- her bölgesinde faaliyet gösterdiği ger- kadrosuna alma fırsatı artacaktır.
nın artmasını her zaman desteklediği- çeğinden hareketle, özel istihdam bü-
miz kadın çalışanların daha kolay bir rolarının da tüm bölgelerde etkin ve la geçici iş ilişkisi sistemi sayesinde,
şekilde mesleki tecrübe kazanması verimli bir şekilde faaliyet gösterme- zaman içinde çimento sektörüne özgü
sağlanacaktır. Bu doğrultuda, işgücü sini önemsiyoruz. Bu noktada, işgücü bilgi ve deneyime sahip işçilerin sek-
piyasasında ihtiyaç duyulan mesleki piyasasında önemli rol oynayacak özel törümüze kazandırılacağı öngörülmek-
bilgi ve tecrübede çalışan profili sayı- istihdam bürolarının, sahip oldukları tedir. Bu sayede, ilerleyen dönemlerde
sının artacağını söylemek mümkün- yetkileri beklentilerimize uygun bir çimento fabrikalarının, kendi bünyele-
dür. profesyonellik düzeyinde ve gelişmiş rinde yetiştirdikleri işçileri daimi işçi
Öte yandan, mesleki eğitimle bilgi bir uzmanlıkla yerine getirmeleri ge- kadrosuna alma fırsatı artacaktır.
ve becerisini geliştirerek, geçici işveren rektiğini belirtmeliyim. Bu itibarla, Sonuç olarak, özel istihdam bürola-
bünyesinde tecrübe kazanan çalışanın özel istihdam büroları tarafından gerek rı aracılığıyla geçici iş ilişkisi sistemine
sektöre özgü sahip olacağı yetkinlik bi- işe yerleştirme, gerekse de geçici iş iliş- ilişkin tartışmalarda “kiralık işçilik ya-
rikimi, geçici olarak çalıştığı işyerinde kisi kurulmasında aracılık faaliyetleri sası” gibi benzetmeler yapılsa da, yasal
daimi çalışan kadrosuna alınmasında yürütülürken, hatır-gönül ilişkisi, siya- düzenleme incelendiğinde, sistemin
önemli bir kriter olarak değerlendirile- si ya da sosyal faktörler gibi etkilerden istisnai bir uygulama olduğu ve her
cektir. Ayrıca, geçici işçi çalıştıran işve- bağımsız olarak objektif bir yaklaşımın aşamada işçi haklarını ve güvencesini
renin, İş Kanunu uyarınca işyerindeki izlenmesi önem taşımaktadır. Kısaca, koruyan hükümlerin yer aldığı görül-
açık iş pozisyonlarını geçici işçisine özel istihdam bürolarının sayısı artar- mektedir. Bu itibarla, özel istihdam bü-
bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır. ken, hizmet kalitelerinin de artmasını rolarıyla geçici iş ilişkisi sistemindeki
Bu sayede, geçici işte çalışan işçinin bekliyoruz. asıl amacın, ülkemizde artan orandaki
daimi işçi kadrosuna geçişini kolaylaş- Diğer taraftan çimento sektöründe işsizliğe karşı alternatif bir çözüm ge-
tırılmak amaçlanmıştır. uygulanacak özel istihdam bürolarıy- tirmek olduğu vurgulanmalıdır.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 65

 Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS)
Genel Sekreteri
Hakan YILDIRIMOĞLU
Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla
Geçici İş İlişkisi Sistemi
Özel istihdam büroları aracılı-
ğıyla geçici iş ilişkisi sisteminin ku-
rulması bakımından bugüne kadar
yapılan mevzuat çalışmaları yeterli
midir?
Bilindiği gibi 6715 sayılı İş Kanu-
nu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 20
Mayıs 2016 tarih ve 29717 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir. Kanun ile özel istihdam bü-
roları aracılığı ile geçici iş ilişkisi ku-
rulabilmesine imkân sağlanmakta ve
uzaktan çalışma modeli yasalaşmak-
tadır. Ayrıca, özel istihdam bürolarına
geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verilme-
si ve bu büroların denetimine ilişkin
hükümler kabul edilmektedir.
Geçici iş ilişkisi, ülkemizde ilk ola-
rak 2002-2003 yıllarında 4857 sayılı
66 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
İş Kanunu henüz tasarı halindeyken
gündeme gelmiş, ancak konuya iliş-
kin düzenleme söz konusu Kanun’un
TBMM’de görüşülmesi sırasında ta-
sarı metninden çıkarılmıştır. Daha
sonra TBMM tarafından kabul edilen
26 Haziran 2009 tarih ve 5920 sayılı
“İş Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu
ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanununda Değişiklik Yapıl-
masına Dair Kanun” ile 4857 sayılı İş
Kanunu’na 7/A maddesi eklenmiş ve
bu maddeyle mesleki anlamda geçici
iş ilişkisi konusunda düzenlemeler ge-
tirilmiştir. Ancak söz konusu Kanun’la
getirilen bu düzenlemeler T.C. Cum-
hurbaşkanlığı tarafından Anayasa’nın
89 ve 104. maddeleri uyarınca yayım-
lanması uygun bulunmamış ve söz
konusu Kanun yeniden incelenmek
üzere TBMM’ye geri gönderilmiştir.
Yapılan düzenlemeyle geçici iş iliş-
kisi kurulabilecek haller sınırlı ola-
rak sayılmış olduğundan, sektörü-
müzde geçici iş ilişkisinin kısıtlı ve
az sayıda işletme tarafından kulla-
nılabileceği düşünülmektedir.
Bu çerçevede 2000’li yılların başın-
dan beri gündemde olan bu konunun,
bazı eksikliklere rağmen nihayet yasa-
laşmış olması; olumlu bir gelişmedir.
Bu eksikliklerden en önemlisi; ge-
çici iş ilişkisi kurulabilecek hallerde
bu iş ilişkisinin ne kadar süreyle ku-
rulabileceğine yönelik düzenlemeler-
de karşımıza çıkmaktadır. Buna göre,
işletmenin günlük işlerinden sayıl-
mayan ve aralıklı olarak gördürülen
işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakı-
mından acil olan işlerde veya üretimi
önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı
nedenlerin ortaya çıkması halinde,
işletmenin ortalama mal ve hizmet
üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi
kurulmasını gerektirecek ölçüde ve
öngörülemeyen şekilde artması ve
mevsimlik işler hariç dönemsellik
arz eden iş artışları hallerinde ge-
çici iş ilişkisi kurma süresi 4 ayla
sınırlandırılmıştır. Düzenlemeye
göre bu sözleşme dönemsellik arz
eden iş artışları olması hali dışında,
toplam sekiz ayı geçmemek üzere
en fazla iki defa yenilenebilecektir.
Öncelikle söz konusu sürelerin İş
Kanunu’nun 7. maddesinin son fık-
rasında düzenlenen aynı holding
veya aynı şirketler topluluğu içeri-
sinde kurulan geçici iş ilişkisinde
olduğu gibi, ilk sözleşme için 6 ay
olarak belirlenmesi ve sonrasında
sözleşmenin 6’şar aydan iki kere
uzatılmasına imkân tanıyacak bir
hale getirilmesinin daha uygun ola-
cağını belirtmek gerekir.
Sektörünüzün geçici istihdam
yaratma potansiyelini hangi ölçü-
de görmektesiniz?
Kanun’la geçici iş ilişkisi kurula-
bilecek haller;
•• İş Kanunu’nun kısmi çalışma
ile ilgili 13. maddesinin beşinci
fıkrası ile analık haliyle ilgili 74.
maddesinde belirtilen hallerde,
işçinin askerlik hizmeti halinde
ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı
diğer haller,
•• Mevsimlik tarım işleri,
•• Ev hizmetleri,
•• İşletmenin günlük işlerinden sa-
yılmayan ve aralıklı olarak gördü-
rülen işler,
•• İş sağlığı ve güvenliği bakımın-
dan acil olan işlerde veya üretimi
önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı
nedenlerin ortaya çıkması,
•• İşletmenin ortalama mal ve hiz-
met üretim kapasitesinin geçici iş
ilişkisi kurulmasını gerektirecek
ölçüde ve öngörülemeyen şekilde
artması,
•• Mevsimlik işler hariç dönemsellik
arz eden iş artışları
olarak belirlenmiştir. Yapılan dü-
zenlemeyle geçici iş ilişkisi kurula-
bilecek haller sınırlı olarak sayılmış
olduğundan, sektörümüzde geçici iş
ilişkisinin ancak;
•• Doğum veya evlat edinme halinde
kısmi süreli çalışma, analık izni
ve bununla bağlantılı ücretsiz izin
kullanma, askere gitme,
•• İşletmenin ortalama mal ve hiz-
met üretim kapasitesinin geçici iş
ilişkisi kurulmasını gerektirecek
ölçüde ve öngörülemeyen şekilde
artması,
•• Mevsimlik işler hariç dönemsellik
arz eden iş artışları
hallerinde kısıtlı ve az sayıda işlet-
me tarafından kullanılabileceği dü-
şünülmektedir. Bu çerçevede, metal
işkolunda yapılan işler bakımından
geçici iş ilişkisinin yaygın olarak kul-
lanılamayacağı öngörülmektedir.
Sistemin genç işsizliğini önle-
me ve kadın istihdamını artırma
fonksiyonu ile daimi istihdama
geçişteki rolü konusundaki görüş-
lerinizi öğrenebilir miyiz?
1980’lerin başından beri geçici iş
ilişkisi, Avrupalı işletmelerin esnek-
lik arayışı içine girmeleri nedeniyle
büyük önem kazanmaya başlamış-
tır. Dünya İstihdam Konfederasyonu
(Eski adıyla Eurociett) 2015 eko-
nomik raporuna göre, 2013 yılında
dünyada 60,9 milyon işçi, istihdam
ve işe alma sektörü vasıtasıyla iş pi-
yasalarına giriş yapmıştır. Bu 60,9
milyon işçinin 40,2 milyonu özel
istihdam büroları aracılığıyla çalı-
şan işçilerden oluşmaktadır. Dünya
İstihdam Konfederasyonu verilerine
Geçici iş ilişkisi, çalışan açısın-
dan işgücü piyasasında istih-
dam olanaklarının artırılması
için önemli bir araçtır. Bu bağ-
lamda özel istihdam büroları
aracılığıyla geçici iş ilişkisinin
kullanılması özellikle gençlerin
iş tecrübesi kazanmasına; uzun
dönemli işsizlerin işsizlikten
kurtulmasına ve işgücü piyasa-
sının dışında kalmış olanların
motivasyonlarını artırmasına
katkı sağlayacaktır.
göre özel istihdam büroları vasıta-
sıyla sağlanan geçici iş ilişkisi ile
Avrupa’da her yıl;
•• 8,7 milyon AB vatandaşı iş yaşam-
larında desteklenmekte,
•• 25 yaş altındaki 3,7 milyon AB va-
tandaşının iş piyasasına girmesi-
ne yardımcı olunmakta;
•• 1,9 milyon AB vatandaşına yeni
beceriler kazandırılarak daha faz-
la iş imkânı sağlanmakta,
•• Avrupa’da 1 milyon ilave iş yara-
tılmakta,
•• 1,5 milyon işletmeye doğru yete-
nekler kazandırılarak daha başa-
rılı olmalarına hizmet edilmekte-
dir.
Dünya İstihdam Konfederas-
yonu ve Avrupa Hizmet Sektörü
İşçileri Sendikası’nın (UNI Euro-
pa) Avrupa’da özel istihdam büro-
larıyla geçici iş ilişkisinin rolüne
ilişkin yürüttüğü ortak projenin
Şubat 2013 tarihli nihai raporuna
göre ise; Avrupa’da (örneğin Ma-
caristan, İtalya, Hollanda, Polonya
ve Romanya’da) geçici iş ilişkisi ile
çalıştırılan işçilerin cinsiyete göre
dağılımı son derece dengeli bir tab-
lo çizmektedir. Danimarka, Finlan-
diya, İsveç ve İngiltere’de ise geçici
iş ilişkisi ile daha çok kadınlar ça-
lıştırılmaktadır. Aynı Rapor uyarın-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 67
 ca genç işçiler ise, geçici iş ilişkisiyle
çalıştırılanların içinde önemli bir yer
tutmaktadır. Buna göre Hollanda’da
geçici iş ilişkisiyle çalıştırılan işçilerin
% 46’sı 25 yaşından küçük işçilerden
oluşurken, bu oran Belçika’da % 37 ve
İtalya’da % 33 olarak dikkati çekmek-
tedir.
Bunun yanı sıra, ILO’nun Ücretli
İş Bulma Büroları Hakkında 96 sayılı
Sözleşmesi’ni revize eden Özel İstih-
dam Bürolarına İlişkin 181 sayılı ILO
Sözleşmesi’nin kabulündeki etkenler-
den biri de geçici istihdam bürolarının
Avrupa’da ve dünyada yaygınlaşması-
dır. Söz konusu Sözleşme’yi hali hazır-
da 12’si AB ülkesi 31 ülke onaylamıştır.
Tüm bu veriler dikkate alındığında,
özel istihdam bürolarıyla kurulacak ge-
çici iş ilişkisinin, ülkemize hem ekono-
mik, hem de sosyal alanda önemli kat-
kı sağlayacağı şüphesizdir. Söz konusu
sistem, aynı zamanda Türkiye’nin çağ-
daş bir işgücü piyasasına sahip olması,
ilave istihdam imkânları sağlanması,
68 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
özellikle gençlerin ve kadınların iş-
gücü piyasasına dahil edilmesi, dai-
mi istihdama geçişte bir atlama taşı
oluşturulması ve kayıt dışı istihdamın
önlenmesi gibi konularda da işgücü
piyasasına katkıda bulunacaktır. Geçi-
ci iş ilişkisinin özel istihdam büroları
aracılığıyla kurulmasının yasalaşması
ayrıca, Türkiye’de yıllardır danışman-
lık hizmetleri adı altında geçici iş ilişki-
si sözleşmesi düzenleyen kuruluşların
uygulamalarının da yasal çerçeveye
kavuşmasına neden olacak ve olası
hak kayıplarının önlenmesi yolunda
önemli bir adım atılmış olacaktır.
Üye işyerlerinizin özel istihdam
bürolarından beklentileri nelerdir?
Özel istihdam büroları, işletmele-
rin değişen piyasa koşullarına uygun
hareket etmesi gerçeğinden hareket-
le; nitelikli işgücü talebini karşılamak
amacıyla faaliyette bulunmalı ve hiz-
met verilen işverenlerin ihtiyacı olan
kalifiye elemanları hızlı ve etkin biçim-
de temin etmelidir. Bu çerçevede özel
istihdam bürolarının geçici iş ilişkisi
kurulan işçilerin eğitimi hususunda
adımlar atmaları gerektiği, mesleki
eğitim veren kurum ve kuruluşlarla
ciddi işbirliği içinde bulunmaları ge-
rektiği düşünülmektedir.
Geçici iş ilişkisi, çalışan açısından
işgücü piyasasında istihdam olanakla-
rının artırılması için önemli bir araçtır.
Bu bağlamda özel istihdam büroları
aracılığıyla geçici iş ilişkisinin kulla-
nılması özellikle gençlerin iş tecrübesi
kazanmasına; uzun dönemli işsizlerin
işsizlikten kurtulmasına ve işgücü pi-
yasasının dışında kalmış olanların mo-
tivasyonlarını artırmasına katkı sağla-
yacaktır. Ülkemiz işgücü piyasasında
özellikle genç işsizliğin ve kadın işsiz-
liğinin yoğun olması nedeniyle bu ke-
simlerin işgücüne katılım oranlarının
yükselmesi bakımından özel istihdam
büroları tarafından yürütülecek geçici
iş ilişkisi faaliyetine ihtiyaç duyulmak-
tadır.
 Özel İstihdam Büroları Derneği
Yönetim Kurulu Başkanı
Kerim PAKER
Teşvik Edici Uygulamalar Benimsenmeli
Özel İstihdam Büroları Aracılı-
ğıyla Geçici İş İlişkisi Sistemine dair
bugüne kadar yapılan mevzuat dü-
zenlemelerini yeterli görmekte mi-
siniz? Varsa, önerileriniz nelerdir?
Öncelikle 6715 Sayılı Kanun ile ya-
pılan düzenleme ile Özel İstihdam Bü-
roları aracılığı ile geçici iş ilişkisinin
kurulabilmesi, istihdam piyasalarının
daha sağlıklı çalışması ve esneklik ka-
zanması açısından çok önemli bir kaza-
nım olmuştur. Birçok ülkede, istihdam
piyasasının her iki paydaşı (çalışan ve
işveren) açısından da, önemli avantaj-
lar sağlayan bu uygulamanın ülkemize
gecikmiş olarak dahi olsa, gelmiş ol-
masını memnuniyetle karşılıyoruz.
Yapılan düzenlemenin, düzenleme
olmamasına, hatta bu tür bir istih-
dam yapısının yasak olmasına göre
çok daha yararlı olduğu konusunda
tüm sektörümüz hemfikirdir. Ancak,
yapılan düzenlemenin yetersiz kaldığı
yanları da olduğunu düşünüyoruz. Bu
eksiklikleri kısaca sıralamak gerekirse:
a. Bilindiği gibi Geçici İş İlişkisi ile he-
deflenen, bir çalışanın, kendi rızası
alınarak, farklı şirketlerde hizmet
vermesini sağlamaktır. Böylece, iş-
veren açısından, kısa dönemli ihti-
yaç karşılanırken, çalışan açısından
da değişik avantajlar bulunmaktadır.
Bu çalışma modelinin uygulandığı
ülkelerden farklı olarak bizde kıdem
tazminatı fonu uygulanmamakta.
Özel İstihdam Büroları için bu faa-
liyetin karlı olabilmesi için ise, aynı
kişinin farklı yerlerde olabildiğince
uzun çalışması gerekiyor. Örneğin
4 aylık bir dönem için bir kişiye ih-
tiyaç duyan işveren bu kişiyi kendi
imkanları ile işe alırsa, herhangi
bir tazminat yüküne katlanmadan
istihdam edebiliyor. Ancak ÖİB bu
kişinin farklı müşterilerinde dahi
olsa, 12 aydan uzun süre çalışmasına
aracılık ettiği zaman kıdem yükünü
karşılamak durumunda oluyor. Ken-
disi direk istihdam ettiğinde hiçbir
yükümlülük altına girmeyecek olan
firmaların, ÖİB’lerin bu yükünü kar-
şılamayı kabul etme ihtimalleri ol-
dukça az olması dolayısı ile pratikte
ciddi zorluklar olacaktır.
b. Yasa ve yönetmelikte geçici iş ilişkisi
için (belirli haller dışında) bir süre
sınırlaması getirilmiştir. Bu konuda
yorum yapan hukukçular, farklı de-
Geçici iş ilişkisinin istihdamı taba-
na yaymak açısından önemli bir
araç olduğu kanısındayız. Ancak,
ülkemizde işverenler ve çalışanlar
tarafından bilinmeyen bu çalışma
yapısının kısa dönemde etkili ola-
rak kullanılmasını sağlamak için
çeşitli teşvik edici uygulamaları
devreye sokmak mümkün olabilir.
ğerlendirmeler yapmaktadırlar. Bir
kısmı bu sürenin toplam 8 ay oldu-
ğunu düşünürken, diğerleri ilk yapı-
labilecek 4 ayın üzerine 8 ay olarak
yorumlamakta ve sınırın 12 ay oldu-
ğunu söylemekteler. Ülkelere göre
farklılık göstermekle beraber, genel-
de en az 18 ay olan uygulamalar bu-
lunmakta iken bu kadar kısa süreli
izin verilmiş olması da oldukça kısıt-
layıcı olacaktır diye düşünüyoruz.
c. Maalesef hem kanun hem de yönet-
melikte bahsi geçen bazı terimlerde
netlik olmaması da, farklı yorumlara
sebep olmakta. Özellikle Kanunun
ilk maddesinin e,f ve g bendlerin-
de bahsedilen “zorlayıcı nedenler”,
“öngörülmeyen artışlar” ve “dönem-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 69
 Uygulamanın ülkemize gecikmiş
olarak dahi olsa, gelmiş olmasını
memnuniyetle karşılıyoruz.
sellik” kavramlarının ölçülmesi zor
kriterler olması, uygulamada zorluk
yaratacaktır diye düşünüyoruz.
d. Geçici işçilere, 6331 sayılı İş Sağlı-
ğı ve Güvenliği Kanununun 17nci
maddesinde belirtilmiş eğitimler
verilmesi ve güvenlik tedbirlerinin
alınmasından geçici işçi çalıştıran iş-
veren sorumlu tutuluyor. Ancak, İSG
uzmanı ve İşyeri Hekimi çalıştırma
yükümlülüğü bu çalışanlar için özel
istihdam bürolarına bırakılmış du-
rumda. Bu yapıya göre örneğin, iş-
yeri hekimi özel istihdam bürosunun
merkezinde bulunmak zorunda iken,
çalışan kişiler çok farklı adreslerde
bulunabileceğinden, uygulamada
çeşitli zorluklarla karşılaşılacaktır.
Bu sebeple, geçici işçi çalıştıran iş-
verenlerin, İSG uzmanları ve işyeri
hekimlerini, geçici işçilere de baka-
bilecek şekilde yetkilendirilmesinin
önü açılmalı kanaatindeyiz.
Bu alanda diğer ülkelerde yaptı-
ğınız çalışmalar ve sonuçları hak-
kında bilgi verebilir misiniz?
ÖİB’ler aracılığı ile geçici iş ilişkisi
birçok ülkede sıklıkla kullanılmakta ve
farklılıklar göstermekle birlikte önemli
faydalar sağlamaktadır
•• Avrupa’da ortalama istihdama katı-
lanların %2’ye yakını ÖİB’ları aracı-
lığı ile çalışmaktadır
•• Yaratılan pozisyonların yaklaşık
%80’ni ek olup sürekli işe alımı ika-
me anlamına gelmemektedir.
•• Örneğin, 2006 yılında, Fransa’da dö-
nemsel çalışanların % 87’sinin daha
önceden bir işi yoktu. Bir yıl dönem-
sel çalıştıktan sonra, bunların sadece
% 36’sı açıkta kaldı
•• Uygulamanın başlamasının ardın-
dan, her ülkede kayıt dışı istihdamı
azalttığı gözlemlenmiştir. Örneğin
İtalya’da, uygulamanın başlamasını
takip eden 1 yıl içinde kayıt dışı is-
tihdamda, %2’lik bir azalma yaşan-
mıştır
•• İlk defa iş dünyasına adım atacak
olan, yeni mezun gençler ve vasıfsız
işçiler ile, hiç istihdam piyasasına
çıkmamış veya çeşitli ailevi sebep-
lerle ara vermiş kadınların istihdama
katılımına ciddi katkı sağlamaktadır.
•• Ekonominin çeşitli çalkantılar ya-
şadığı dönemlerde şirketlerin, istih-
dam maliyetleri dolayısı ile rekabetçi
konumlarını kaybetmemelerini sağ-
lamaktadır.
•• Günümüzün değişen yaşam şekilleri,
kişilerin sürekli istihdamı tercih et-
memelerine yol açmaktadır. Klasik
çalışma şekillerine alternatif arayan
kişilere olanak sağlamaktadır.
Sistemin Türkiye’de başarılı ol-
ması için zorunlu gördüğünüz hu-
suslar nelerdir?
Ekonomik sıkışıklığın özel sektörü
giderek daha fazla etkilediği bugünler-
de, geçici iş ilişkisinin istihdamı taba-
Yapılan düzenlemenin, düzenle-
me olmamasına, hatta bu tür bir
istihdam yapısının yasak olması-
na göre çok daha yararlı olduğu
konusunda tüm sektörümüz hem-
fikirdir. Ancak, yapılan düzenle-
menin yetersiz kaldığı yanları da
olduğunu düşünüyoruz.
na yaymak açısından önemli bir araç
olduğu kanısındayız. Ancak, ülkemiz-
de işverenler ve çalışanlar tarafından
bilinmeyen bu çalışma yapısının kısa
dönemde etkili olarak kullanılmasını
sağlamak için çeşitli teşvik edici uy-
gulamaları devreye sokmak mümkün
olabilir.
Dünyada bu çalışma şekli ile ça-
lışmaya başlamış kişilerin önemli bir
bölümü ilk yıl içinde sürekli işlerde ça-
lışmaya başlıyor. Bunun teşviki açısın-
dan, işverenlerin, işe başlamalarından
önceki dönemde, özel istihdam büro-
ları aracılığı ile çalışmış kişiler için de,
6111 sayılı kanunun 74’üncü madde-
sinden yararlanabilmelerini sağlamak,
önemli bir katkı olacaktır.

70 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi
Prof. Dr. Tekin AKGEYİK
Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi:
Esnek İstihdamın Rolü ve İşgücü Piyasasındaki
Muhtemel Etkileri
4857 sayılı İş Yasa ile mevzuatımız-
da yer almaya başlayan esnek istihdam
modellerine Mayıs ayında yasalaşan
özel istihdam büroları aracılığıyla ge-
çici iş ilişkisi ve uzaktan çalışma mo-
delleri de eklenmiştir. Yeni istihdam
modellerinin işletmelerin esneklik,
maliyet ve rekabetçilik beklentilerini
karşılaması, ayrıca işgücü piyasasını
hem talep hem de arz açısından olum-
lu yönde etkilemesi beklenmektedir.
Bu makalenin amacı, özel istihdam
büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi-
nin işyeri esnekliği açısından rolünü
tartışmak ve işgücü piyasalarına muh-
temel etkilerini kısmi süreli çalışma
istatistikleri açısından analiz etmektir.
1. Esnek İstihdamın
Kadrolamadaki Rolü: Esnek ve
Rekabetçi İşyeri
İşletmenin spesifik ihtiyaçları için
özel istihdam bürosu aracılığıyla ça-
lışanların geçici bir süre ile kiralandı-
ğı bir istihdam modeli olan geçici iş
ilişkisi, esnek kadrolama stratejisinin
önemli araçlarından biridir. Grafik’te
görüldüğü gibi 4857 sayılı İş Yasası iş-
yerindeki çevre ve çekirdek işleri için
işletmelere farklı istihdam araçları
sunmaktadır. Kadrolama stratejisinin
odağında çekirdek işler, bir diğer ifa-
de ile işletmenin asli fonksiyonlarını
üstlenen iş pozisyonları yer almakta-
dır. Bu kadrolar, vasıf ve beceri düzeyi
yüksek tam süreli ve iş güvencesinden
yararlanabilen (özellikle ekonomik
açısından) işgücü ile doldurulmakta-
dır. Çekirdek işlerin etrafında işletme-
nin çevresel nitelikli işleri yer almak-
tadır. Bunlar işletmenin tali nitelikli
ve (çoğunlukla) geçici işlerini (temiz-
lik, güvenlik, paketleme, yükleme-bo-
şaltma ile üretime katkısı çok düşük
işler gibi) kapsamaktadır.
İş Yasası çevre işler için alternatif
Yeni istihdam modellerinin işlet-
melerin esneklik, maliyet ve reka-
betçilik beklentilerini karşılama-
sı, ayrıca işgücü piyasasını hem
talep hem de arz açısından olumlu
yönde etkilemesi beklenmektedir.
esnek istihdam modellerinin kullanıl-
masını mümkün kılmaktadır. Geçici
iş ilişkisi, kısmi süreli çalışma, çağrı
üzerine çalışma, taşeron ve belirli iş
sözleşmesi ile istihdam modelleri bu
kapsamdadır. Bu işlerde istihdam edi-
len çalışanlar, çoğunlukla geçici veya
kısmi süreli ve ekonomik açıdan (ba-
zılarında aynı zamanda hukuksal açı-
dan) iş güvencesinden yararlanama-
yacak işgücünden oluşmaktadır. Çevre
işlerde istihdam edilen çalışanlar, aynı
zamanda, işletmenin çekirdek kadro-
larına kaydırabileceği potansiyel bir
işgücü grubu konumundadır. Çevre
işlerde istihdam edilen nitelikli ve
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 71
 performansı yüksek olan çalışanların
zaman içinde çekirdek kadroda açı-
lan boş pozisyonlara kaydırılabilmesi
mümkündür.
Özel istihdam büroları aracılığıy-
la geçici iş ilişkisini düzenleyen 4857
sayılı İş Yasasının 7. maddesi, geçici
iş ilişkisinin 7 farklı halde kurulabil-
mesine olanak sağlamaktadır. 7. mad-
denin geçici iş ilişkisine olanak veren
bazı hükümleri (özellikle d ve f bent-
leri) yukarıda açıklanan çevre işlerin
kadro planlamasında kullanılabilecek
düzenlemeleri içermektedir. Örneğin
d bendinde, “işletmenin günlük işle-
rinden sayılmayan ve aralıklı olarak
gördürülen işlerden” söz edilmektedir.
Buna göre işyerinde yıl içinde zaman
zaman yapılan yükleme-boşaltma, ba-
kım, stok sayımı gibi çevresel nitelikli
işlerde geçici iş ilişkisi ile personel is-
ölçekli işyerlerinin (on ve daha az işçi modellerinin sonuçları analiz edilerek
tihdamı mümkün olacaktır.
çalıştıran) oransal olarak daha fazla sa- geçici iş ilişkisinin işgücü piyasasında-
F bendi ise, “işletmenin ortalama yıda geçici çalışan istihdam etmelerine ki muhtemel etkileri öngörülebilir.
mal ve hizmet üretim kapasitesinin ge- olanak sağlamıştır. Düzenlemelerin
çici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek Bu konuda analiz edilmesi en uy-
beklentiyi ne ölçüde karşılayacağı uy- gun esnek istihdam modeli kısmi sü-
ölçüde ve öngörülemeyen şekilde art- gulama sürecinde anlaşılacaktır.
ması hâlinde” işletmeye özel istihdam reli çalışmadır. Kısmi süreli çalışma
bürolarından geçici iş ilişkisi yoluyla 2. Esnek İstihdam Modellerinin mevzuatımıza 2003 yılında girmiş
işgücü kiralamasına olanak sağla- İşgücü Piyasalarına Etkileri olmasına rağmen, TÜİK istatistikleri-
maktadır. Bu şekilde bir işletme geçici ne 2009 yılında girmiştir. Dolayısıyla
süreyle ortaya çıkan siparişlerini, dö- Geçici iş ilişkisi de dâhil olmak üze- kısmi çalışma verileri istatistiksel açı-
nemsel (turizm sezonu gibi) veya özel re esnek istihdam modellerinin mev- dan ancak 2009 yılından sonra analiz
günlerdeki (örneğin bayram, yılbaşı, zuata dâhil edilmesinin önemli gerek- edilebilmektedir. Buna karşılık, TÜİK
sevgiler veya anneler günü gibi) üre- çelerinden biri de, işgücü talebini ve istihdam istatistiklerinde fiili çalışma
tim artışlarını karşılayabilmek amacıy- arzını genişletme beklentisidir. Diğer süresine ilişkin verilere de yer ver-
la geçici iş ilişkisi dâhil mevzuatın ön- bir ifade ile geçici iş ilişkisinin yeni iş- mektedir. Bu veriler, kısmi süreli istih-
gördüğü esnek istihdam modellerine ler yaratabileceği ve bu sayede işgücü damın iş yaratma potansiyelini daha
başvurabilecektir. Böylece işletmenin talebini arttırabileceği düşülmektedir. geniş bir periyotta (örneğin 2003-2015
özellikle kadro, maliyet ve teknoloji İkinci olarak, esnek istihdam model- dönemi için) analiz etmeyi mümkün
beklentilerini kısa dönemli olarak hızlı leri ile daha önce işgücüne katılmayan kılmaktadır. Ayrıca SGK da 2012 yı-
ve etkin şekilde karşılaması, dolayı- (özellikle kadınlar, gençler, emekliler lından bu yana istatistiklerinde kısmi
sıyla daha esnek ve rekabetçi olması gibi) grupların bu şekilde emek piyasa- süreli çalışanlarla ilgili verilere yer ver-
mümkün olabilecektir. sına katılarak işgücünü arzını genişle- mektedir.
Her iki durumda da geçici çalışan- tebileceği varsayılmaktadır.
2.1. Esnek İstihdamın İş Yaratma
ların istihdam süresi 8 ayla sınırlan- Geçici iş ilişkisinin muhtemel işgü- Potansiyeli
dırılmıştır. Ayrıca f bendi kapsamında cü piyasalarına etkilerini analiz etmek
alınacak geçici çalışanların işyerindeki için uygulama süreci belirli bir süre TÜİK istatistikleri, 2009 yılın-
işçi sayısının %25’ini geçemeyeceği- izlenmeli, veriler analiz edilmelidir. da toplamda 21,3 milyon istihdamın
ne hükmedilmiştir. Ancak Yasa küçük Buna karşılık mevcut esnek istihdam %11’inin (2,4 milyon) kısmi süreli iş

72 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

niteliğinde olduğunu göstermektedir.
2015 yılında ise, 2009 yılına kıyas-
la kısmi süreli işler %12,5 oranında
artarak 2,7 milyona ulaşmıştır. Aynı
dönemde tam süreli işler ise, sade-
ce %8 oranında artarak 23,2 milyona
ulaşmıştır. Dolayısıyla iş yaratma ka-
pasitesi açısından kısmi süreli esnek
çalışmanın, tam süreli standart işlere
kıyasla 1,6 kat daha yüksek bir potan-
siyele sahip olduğu söylenebilir.
Kısmi süreli esnek istihdam model-
lerinin iş yaratma potansiyelini daha
geniş bir dönemde (2003-2015) ince-
lemek mümkündür. Bu amaçla TÜİK
fiili çalışma süresi istatistikleri kulla-
nılabilir. TÜİK fiili çalışma süresi ista-
tistikleri sekiz farklı kategoride sınıf-
landırılmaktadır (1-16 saat, 17-35 saat,
36-39 saat, 40 sat, 41-49 saat, 50-59
saat, 60-71 saat ve 72+). Bu sınıflama,
mevzuatımızdaki kısmi süreli çalışma
saatiyle (30 saat) tam olarak örtüşme-
mektedir. 2003-2015 dönemine ilişkin
daha geniş bir dönemsel analiz yapı-
labilmesi için TÜİK fiili çalışma süresi
verileri iki genel kategoride yeniden
sınıflandırılmıştır: ilk iki kategorisi
(1-16 saat ve 17-35 saat) kısmi süreli
istihdam, sonraki altı kategori ise (36-
39 saat, 40 sat, 41-49 saat, 50-59 saat,
60-71 saat ve 72+), tam süreli istihdam
olarak.
Yeni sınıflama kapsamında 2003
yılında 3,4 milyon olan haftada 35 saat
ve daha az süreli işlerin (kısmi süreli)
sayısı, %60 artışla 2015 yılı sonunda
5,4 milyona ulaşmıştır. Buna karşılık
aynı dönemde haftada 36 saat ve daha
fazla süreli işlerin (tam süreli) sayısı
ise, sadece %19 oranın artarak 17 mil-
yondan 20 milyona çıkmıştır. Sonuçta
fiili çalışma sürelerine ilişkin veriler,
ilave iş yaratma kapasitesi açısından
kısmi süreli esnek çalışma modelinin
tam süreli standart işlere göre daha
yüksek bir potansiyele sahip olduğunu
teyit etmektedir.
2.4. İşgücü Arzını Geliştirme
Potansiyeli
Esnek istihdamın işgücü arzını ge-
nişletme potansiyeli tartışılması gere-
ken önemli bir diğer konudur. Bu tür
çalışma modellerinin özellikle kadın-
lar, gençler, öğrenciler ve emekliler
gibi dezavantajlı grupları işgücüne
katılmaya teşvik edeceği görüşü savu-
nulmaktadır. Kısmi süreleri çalışma
istatistikleri analiz edilerek bu görüş
değerlendirilebilir.
2.4.1. Kadın İşgücünün Kısmi
Süreli Çalışmaya Duyarlılığı
(1) Kadın İşgücündeki Gelişme
2003 yılında 23,6 milyon olan top-
lam işgücü 2015 yılında 6 milyon arta-
rak (yaklaşık %25,6) 29,7 milyona yük-
selmiştir. 2003-2015 döneminde işgücü
piyasasına giren ilave işgücünün yakla-
şık %56’sı erkek, %44’ü ise, kadınlar-
dan oluşmaktadır. Buna karşılık artışlar
daha detaylı incelendiğinde kadın işgü-
cündeki artış trendinin çok daha güçlü
olduğu görülmektedir. Nitekim referans
dönemde erkek işgücü piyasası yakla-
şık %19,7 oranında genişlerken, kadın
işgücü piyasası erkeklere oranla 2,1 kat
daha fazla genişlemiştir (%41 oranın-
da). Bu dönemde işgücüne yaklaşık 2,7
milyon kadın katılmıştır.
(2) Kısmi Süreli Çalışma ve
Kadın İşgücü
Esnek çalışma modellerinin özellik-
le kadınlara (geleneksel çocuk ve aile
sorumlulukları nedeniyle) daha uygun
olduğu dolayısıyla kadınları işgücü pi-
yasasına daha fazla çekebileceği ifade
edilmektedir. Nitekim kısmi süreli işler
açısından 2009 yılında 2,4 milyon işin
%58’inde kadınların istihdam edildi-
ği, 2015 yılında da, bu oranın büyük
ölçüde korunduğu (%57) görülmekte-
dir. İşgücü açısından ise, 2009 yılında
her 100 kadından 20’si kısmi süreli iş-
lerde çalışırken, bu oran 2013 yılında
%22’ye yükselmiş ancak 2015 yılında
kısmen azalarak %18’e gerilemiştir.
Fiili çalışma sürelerine ilişkin ana-
lizler de benzer bir sonuca işaret et-
mektedir. 2003 yılında haftada 35 ve
daha az süreli işlerde (kısmi süreli)
çalışan kadınların ağırlığı %53 iken,
haftada 36 saat ve fazla süreli işlerde
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 73
 (tam süreli) ise, kadın istihdamı %24’e 2.5. Riskler Sonuç
gerilemektedir. Bu oranlar 2015 yılı
istatistikleri ile de teyit edilmektedir. Esnek istihdam modelleri açısın- Özel istihdam büroları aracılığıyla
Nitekim 2015 yılında kısmi süreli işler- dan en önemli sorunun kayıt dışılık geçici iş ilişkisi Mayıs ayında mevzua-
de kadınların ağırlığı %50, tam süreli riski olduğu görülmektedir. Nitekim tımıza dâhil olmuştur. Geçici iş ilişki-
işlerde ise, %25 düzeyindedir. TÜİK verilerine göre, 2009 yılında sine dayalı istihdam modelinin hem
kısmi süreli çalışanların %86’sı kayıt işletmelerin kadrolama esnekliği, ma-
(3) Kısmi Süreli İstihdamın dışıdır. Oysa aynı dönemde tam süreli liyet ve rekabetçilik beklentilerine ya-
Kadın İşgücüne Etkisi çalışanlar arasında kayıt dışılık oranı nıt vermesi hem de işgücü piyasasında
%38 düzeyindedir. Güncel veriler kayıt emek talebi ve arzı açısından teşvik
Kadın işgücü artışında esnek çalış-
dışılık sorununun büyük ölçüde sür- edici bir rol oynaması beklenmektedir.
ma modellerinin özellikle kısmi süreli
düğünü göstermektedir. Gerçekten de TÜİK verileri, standart işlere göre kıs-
çalışmanın etkisi önemlidir. Veri ana-
2015 yılında kısmi süreli işlerin %80’i mi süreli esnek istihdam modelinin iş
lizleri, bu görüşü doğrulayan sonuçlar
kayıt dışı iken, bu oran tam süreli iş- yaratma kapasitesinin çok daha yük-
vermektedir. Nitekim 2009-2015 dö-
lerde %28’dir. Diğer bir ifade ile kısmi sek olduğunu göstermektedir. Ayrıca
nemine ilişkin aylık işgücü ve kısmi
süreli işlerin kayıt dışı çalışma riski esnek istihdam modellerinin işgücüne
süreli çalışma verilerini kapsan istatis-
tiksel analizler, kadın işgücü ile kadın tam süreli işlere göre 2,9 kat daha yük- katılamayan dezavantajı grupları (ka-
kısmi süreli istihdamı arasında güçlü sektir. dınlar, gençler, emekliler gibi) işgücü
(r= .51) ve istatistiksel olarak anlamlı piyasasına çekmede önemli bir rolü
Standart dışı işlerde kayıt dışılık so- oynadığını göstermektedir. Nitekim
bir ilişki olduğu göstermektedir. Buna rununu SGK verileri de teyit etmekte-
karşılık, erkek işgücü ile erkek kısmi istatistiksel analizler, erkek işgücüne
dir. 2015 yılı istatistiklerine göre, 4a’lı kıyasla kadın işgücünün kısmi süreli
süreli istihdamı arasındaki ilişki göre- 14 milyon sigortalının sadece %2,4’ü
celi olarak daha zayıf bir korelâsyon işlerdeki artışlara 2 kat daha fazla du-
(393 bin) kısmi sürelidir. Bu rakam, yarlı olduğunu göstermektedir. Benzer
ilişkisine işaret etmektedir (r=.25). TÜİK verilerine göre 2,7 milyon olan
Dolayısıyla esnek bir istihdam modeli bir etkinin geçici iş ilişkisi ile yaratı-
kısmi süreli istihdama oranlandığında lacak işlerle sağlanması mümkündür.
olarak kısmi süreli çalışmanın kadınla-
kayıt dışılığın %87 düzeyinde olduğu Özellikle Ulusal İstihdam Stratejisi’nin
rın işgücüne katılımını teşvik edici bir
anlaşılmaktadır. Buna karşılık, veriler 2023 yılına kadar kadın işgücünü
rolü olduğu ifade edilebilir.
kayıtlı kısmi süreli istihdamda son yıl- %40’a yükseltme hedefi, bu tür esnek
2.4.2. Kısmi Süreli İşler ve larda sınırlı da olsa gelişme olduğuna istihdam modelleriyle desteklenebilir.
Dezavantajlı Gruplar işaret etmektedir. Nitekim SGK istatis- Buna karşılık, kısmi süreli istihdamda
tiklerine göre, 2012 yılında kısmi süre- kayıt dışılık oranının %87 düzeyinde
Kısmi süreli işlerin diğer deza-
li çalışanlar arasında kayıt dışılık oranı olması önemli ve iyileştirilmesi gere-
vantajlı gruplar olan gençleri ve ileri
%95’e düzeyinde iken, 2015 yılında bu ken bir sorun alanı olarak görülmek-
yaştaki kişileri de işgücüne çektiği gö-
oran 8 puan gerilemiştir. tedir.
rülmektedir. Nitekim TÜİK verilerine
göre, 15-19 yaş grubundaki her 100
gençten 18’i kısmi süreli çalışırken, bu
oran 55 ve daha yaşlı işgücü grubunda
%20’lere ulaşmaktadır. Oysa yetişkin
işgücü grubunda (20-40 yaş grubun-
da) kısmi süreli çalışma sadece %0,8
düzeyindedir. Kısmi süreli esnek istih-
dam modelinin bir diğer dezavantajlı
grup olan eşi ölmüş kişilerin (%73’ü
kadınlardan oluşmaktadır) işgücüne
katılmasına da olanak sağladığı görül-
mektedir. Veriler, eşi ölmüş her 100
çalışandan 38’nin kısmi süreli bir işte
çalıştığına işaret etmektedir.

74 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 Gazi Üniversitesi İİBF,
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü
Doç. Dr. Yücel UYANIK
yuyanik@gazi.edu.tr
Sorun mu çözüm mü ?
Özel İstihdam Büroları Aracılığı ile Geçici İş İlişkisi
Giriş
Teknoloji ve yaşam standartla-
rındaki hızlı değişim çalışma haya-
tını da önemli ölçüde etkilemiştir.
Makinelerin yaygınlaşması, iletişim
imkânlarının genişlemesi ve benzeri
birçok gelişme, sosyal yaşamın diğer
yanları gibi çalışma hayatı üzerinde
de farklılaşmalara yol açmış iş, artık
zaman ve mekan boyutu yönüyle de
değişime uğramıştır. Bu süreç işgücü
piyasasında hızlı bir segmentasyona
neden olurken yaşanan değişimler
esneklik uygulamalarının etki alanını
genişleten bir iklimi de beraberinde
getirmiştir. İşletmenin ekonomik in-
tibak kabiliyetinin arttırılması, buna
bağlı olarak üretimin kolaylaştırılması
ve rekabet gücünün arttırılması iş hu-
kukunda esnekliğin temel gereklilikle-
ri olarak ön planda değerlendirilmiştir.
Yeni istihdam türleri ile çalışma
sürelerinde esneklik, istihdamı teşvik
ve işsizliği önleyici bir çözüm olarak
önerilmektedir. Gerçekten İş Hukuku-
nun klasik amacı daha zayıf konumda
olan çalışanların korunarak ilişkilerde
dengenin sağlanması iken, günümüz-
de küreselleşmenin de etkisiyle, İş Hu-
kuku giderek istihdam hukuku olarak
tanımlanmaya başlamıştır. İş Hukuku
bu süreçte, sadece sistemdekileri (ça-
lışanları) değil, sistem dışındakileri
(işsizleri ve kayıt dışı çalışanları) kap-
samaya ve modern işletmelerin ge-
reklerini karşılamaya yönelmiştir. Bu
bağlamda yeni istihdam programla-
rında esneklik ve güvenceyi bir arada
gerçekleştiren modelleri esas alarak,
yeni istihdam biçimlerinin yaygınlaş-
tırılması arayışları ön plana çıkmıştır.
Ülkemizde 4857 Sayılı İş
Kanunu’nda meslek edinilmemiş geçi-
ci iş ilişkisi olarak ifade edebileceğimiz
ve esas olarak ‘fonksiyonel esneklik’
Yeni istihdam türleri ile çalışma
sürelerinde esneklik, istihdamı
teşvik ve işsizliği önleyici bir çö-
züm olarak önerilmektedir.
yönü daha ağır basan yönelik düzen-
lemeye ek olarak 6715 Sayılı Yasa ile
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 7. Madde-
sini değiştirerek geçici iş ilişkisinin
bir diğer ayağı olan ve temelde ‘sayısal
esnekliği’ güçlendiren; meslek edinil-
miş geçici iş ilişkisini de getirmiştir.
Esas olarak geçici (ödünç) iş ilişkisinin
en sorunlu alanını oluşturan, ‘özel is-
tihdam büroları aracılığı ile geçici iş
ilişkisi’; doğru bir düzenleme ve ku-
rumsallaşmış bir zeminde uygulamaya
geçirilmediğinde olumsuz komplikas-
yonları yüksek olması muhtemel es-
neklik yaklaşımı olarak da değerlen-
dirilebilir. Bu değerlendirmenin amacı
uygulama alanı bulan ülkeler ve alana
ilişkin verilere dayanarak ülkemiz açı-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 75
 sından bir perspektif oluşturmaktır. Bu
nedenle ; 4857 Sayılı İş Kanunu’nda
yapılan düzenlemenin eleştirel yönle-
rinin tek tek vurgulanması değil esas
olarak temel kavramsal geri plan ve AB
Müktesebatında yer alan bu esneklik
uygulamasının sahadan elde edilen
geri bildirimin dikkat çeken yönleri
vurgulanmaya çalışılacaktır.
Amaç ve Uygulama Açısından
Özel İstihdam Büroları Aracılığı
ile Geçici İş İlişkisi Sisteminin
Esas İşleyiş Mekanizması
Avrupa Birliği’ nin 2008/104/EG
Yönergesi ile Uluslararası Çalışma Ör-
gütü (ILO)’ nun 181 sayılı “Özel İş Ara-
cılığı Sözleşmesi” nin dayanağını oluş-
turduğu, bu türdeki geçici iş ilişkisinde
işçi, genellikle özel istihdam bürosu
tarafından, esasen başka bir işverene
geçici iş ilişkisi ile verilmek üzere is-
tihdam edilir. Zira bu hukuki ilişkide
temel amaç işçinin bir kazanç karşılı-
ğında geçici bir süreliğine başka bir iş-
verene ödünç olarak verilmesidir. Do-
layısıyla, işçi kendisi ile iş sözleşmesi
yapan işveren (özel istihdam bürosu)
76 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
yanında hiç çalışmamaktadır. Ayrıca,
genellikle işverenin (özel istihdam bü-
rosu) o işçiyi çalıştırabileceği kendine
ait üretim yapan bir işyeri de mevcut
değildir. İşçi, geçici iş ilişkisi sona
erince, bağlı bulunduğu büroya geri
dönmektedir.Meslek edinilmiş biçim-
de geçici iş ilişkisi, benzerliğinin yanı
sıra, istihdam bürolarının ana faaliyet
alanı olan iş aracılığı faaliyetinden
farklıdır ve karıştırılmamalıdır.. Zira
iş aracılığında büro ile işçi arasında
iş ilişkisi bulunmamakta, büro sadece
işçi temini görevini yerine getirmek-
tedir. 181 sayılı sözleşmede büroların
hizmet çeşitlerine bakılarak sınıflan-
dırma esas alınmıştır. Geçici çalışma
büroları (Temporary Work Agencies),
özel çalışma büroları içinde en büyük
paya ve en önemli fonksiyona sahip
olan büro tipi olarak tanımlanmak-
tadır. Bu bürolar, sözleşme yaptıkları
işveren tarafından çalıştırılmak üzere
bünyesinde iş sözleşmesi ile işçi ba-
rındıran özel istihdam büroları olarak
tanımlanmaktadır. Genellikle büro ile
işçi arasındaki iş sözleşmesi ve büro ile
kullanıcı işveren arasındaki işçi tahsi-
sine ilişkin sözleşme süresi eş zamanlı
belirli süreli olarak kararlaştırılmakta-
dır. Bu tür hukuki ilişkide, işçi büro ve
diğer işveren arasında üçlü bir iş iliş-
kisi mevcut olmaktadır. Ancak işçinin
hukuki işvereni olarak iş sözleşmesi-
nin tarafı olan özel istihdam bürosu
sayılmaktadır. Geçici çalışma büroları
insan kaynakları bakımından esneklik
aracı olarak kullanılmaktadır. Zira iş
bulmakta zorluk çeken iş arayanlara
işgücü piyasasına geçişte imkan sağla-
yabilmektedirler. Diğer taraftan bu tür
bürolar asıl faaliyetleri yanında işçile-
rin mesleki eğitimine yönelik program-
lar hazırlamakta ve böylece işletmeler
tarafından talep edilen işler için işçi
yetiştirilmesi ve seçimi konusunda
önemli bir görevi yerine getirmektedir-
ler. Bu tür eğitim faaliyetleri, bir yan-
dan da piyasadaki işgücünün kalitesi
ve niteliğini yükseltmesi konusunda
etken bir araç olmaktadır. Bu noktada
bu iş ilişkisinin taraflarının tercih se-
bepleri şu şekilde sıralanabilir;
İşgücü Açısından; iş ve kariyer
beklentileri, ücret beklentileri ve özel
hayatları ile ilgili nedenler olarak üç
grupta toplamak mümkündür. İş ve
kariyere bağlı nedenlerin başında özel
istihdam büroları aracılığıyla belir-
siz süreli ve tam günlük bir iş bulma
gelmektedir. Geçici iş ilişkisi özellikle
işgücü piyasasına ilk defa girecek olan-
ların veya hali hazırda işsiz olanların,
işsiz statüsünden istihdamda bulun-
ma statüsüne geçişini sağladığından
işgücü tarafından gelecekteki kalıcı
pozisyonların doldurulması beklenti-
sini arttırmaktadır. Bu sayede emek pi-
yasasından dışlanma riskini asgariye
indirebilmektedirler.
Geçici iş ilişkisine dayalı olarak işçi
çalıştırılması esas olarak işletmelerin
istihdam yapılarının, piyasada yaşa-
nan değişme ve dalgalanmalara, uyum
sağlama kabiliyetini geliştirme ve güç-
lendirme imkanı olarak görülmektedir.
Diğer taraftan piyasadaki belirsizlik
ortamı işletmelerin esnek işgücü ta-
leplerini de arttırmaktadır. Nitekim
mevsimsel dalgalanmalar, beklenme-
yen üretim artışları ve ekonomik kriz-
ler işe geçici olarak devam etmeyen ve
yasal olarak hamilelik, hastalık veya
askerlik v.b. nedenlerle izinli olan da-
imi personelin bu geçerli nedenlerin
devamı süresince ikame edilmesi ge-
rektiğinde geçici olarak ihtiyaç duydu-
ğu tecrübeli ve nitelikli işgücü ihtiyacı
nedeniyle işletmelerin artan esneklik
ihtiyaçları geçici iş ilişkisinin tercih
edilmesinde bir diğer neden olarak or-
taya ifade edilmektedir. Ancak nitelikli
işgücünün istihdamına ilişkin olarak
gerekçelendirilmesi uygulamada fazla
bir karşılık bulmamaktadır.
Sorun Alanlarının
Tanımlanması
Özellikle AB ülkelerinde uygulama-
da farklılıklar olsa da; ülke tecrübeleri
perspektifinden sistemin temel karak-
teristiklerini ortaya koyan özellikleri
vurgulamakta fayda bulunmaktadır.
Bu konuda ILO, Uluslararası Geçici
Çalışma Büroları Konfederasyonu (CI-
ETT), Euro- CIETT , UNICE , ETUC ra-
porları ve istatistiklerinden elde edilen
verilere göre ; ödünç iş ilişkisine dayalı
çalışanların istihdam koşulları dikka-
te alındığında bu türde çalışanların
genellikle belirli süreli iş sözleşmeleri
ile kısa süreli işlerde çalıştıkları için
belirsiz süreli ve daimi iş ilişkisine da-
yalı olarak çalışanlara göre iş güven-
celeri daha azdır. Ödünç iş ilişkisine
dayalı olarak çalışanlar, istihdam ko-
şullarının bir başka boyutu olan ücret
hususunda da dezavantajlı konum-
dadırlar. Zira her ne kadar hemen her
AB üyesi ülkede ücret bakımından eşit
işlem ilkesi uygulanmakta olsa da, ek
ödemelerden yaralanıp yararlanmaya-
cağı ve kullanıcı işletmelerdeki ücret
sistemlerinin birbirinden farklı olma-
sından ötürü bu hususta uygulamada
sıkıntılar yaşanmaktadır. Mesleki eği-
tim bakımından da ödünç iş ilişkisine
dayalı olarak çalışanlar, AB genelinde
diğer bağımlı çalışanlara nazaran, en
az fırsata sahip olan ve işyerlerinde
diğer çalışanların desteğinden en fazla
yoksun işgücü grubunu oluşturmakta-
dırlar.
Çalışma koşulları açısından; ödünç
iş ilişkisine dayalı olarak çalışanların,
belirsiz süreli iş ilişkisiyle çalışanlara
göre, daha fazla risk faktörlerine maruz
kalmaktadırlar. Aynı zamanda, diğer
sözleşme türleriyle çalışanlarla muka-
yese edildiğinde, iş üzerindeki kont-
rol hakları ve iş talepleri daha az olup
işyerinde göreceli olarak daha fazla
kazaya maruz kalmakta ve işe bağlı
riskler hakkında daha az bilgilendiril-
mektedirler. Çalışma saatlerinin değiş-
kenliği; belirsizliği ve işyerinin sıkça
değişmesi de çalışma koşullarının di-
ğer olumsuz yönünü oluşturmaktadır.
OECD ülkelerinin büyük bölümünde,
kısmi süreli, belirli süreli ve ödünç iş
ilişkisine dayalı çalışanların mesleki
eğitim alma talepleri diğer çalışanlara
göre daha fazla olmasına rağmen işye-
rinde mesleki eğitim alanlar arasında-
ki paylarının çok düşük olduğu vurgu-
lanmaktadır. Özellikle sürekli eğitim
ve yüksek nitelikli işgücü istihdamının
geçerli olduğu günümüz dünyasında
geçici iş sözleşmeleri yoluyla düzenli
ve istikrarlı istihdam alanlarına geçi-
şin temel anahtarı olan mesleki eğitim
geçici iş ilişkisinin özneleri açısından
sorun alanı yaratmaktadır. Yine AB
ülke verileri dikkate alındığında sınırlı
birkaç ülke dışında örgütlenme ve top-
lu pazarlık haklarından yararlanmaları
imkanı olumsuz olan işgücü grubu ol-
maları da bir diğer sorun alanını oluş-
turmaktadır.
Sonuç ve Değerlendirme
Günümüzde işgücü piyasasının
hızla segmentasyona uğraması ve bu
süreç içerisinde ‘decent work’ olarak
ifade edilen birincil işgücü piyasası
özelliklerini taşıyan işlerin sayısının
azalması/ yaratılamaması, buna muka-
bil ikincil işgücü piyasası olarak tanım-
lanan alanın hızlı büyümesi temelde
gerek ekonomik hayatta gerekse sosyal
hayatta sorunların daha karmaşık bir
hal almasına neden olmaktadır. Bu so-
run alanı içerisinde sosyo- ekonomik
sistem içerisinde taraflar kendi bakış
açılarından çözüm önerileri geliştirme-
ye çalışmaktadırlar. İşgücü piyasası da
temelde en sorunlu alanların başında
gelmektedir. Bu alanda sorunların çö-
zümü için anahtar kavram tüm dün-
yada olduğu gibi esneklik olarak ifade
edilmektedir. Esneklik arayışları içeri-
sinde girişte belirmiş olduğumuz gibi
yapılan son yasal düzenleme ile ‘ özel
istihdam büroları aracılığı ile geçici iş
ilişkisi’ ve ‘uzaktan çalışma’ iş huku-
ku alanında yerini almıştır. Yıllardır
tartışılan ve üzerinde mutabakat sağ-
lanmasının pek mümkün olmayacağı
görülen bu düzenleme yukarıda ifade
edilen uygulama örnekleri de dikka-
te alınarak değerlendirilmelidir. Hiç
şüphesiz bu değerlendirmenin; yapısal
sorunlarımız ve hayatın olağan akışı
temelinde yapılması yanında, kuram-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 77
 kurum- uygulama alanı ile de tutarlı
olması durumunu göz ardı etmeden
yapılması gerekmektedir. O halde dü-
zenleme makamı açısından işgücüne
katılma oranının ve istihdam hacmi-
nin artırılması, işsizlik oranlarının
düşürülmesi ve bu sorunların toplum-
sal maliyetinin azaltılması v.b. amaç-
lanırken; işveren açısından özellikle
maliyet artıran alanların daraltılması,
konjonktürel değişmelere uyum sağ-
lanması, rekabet gücünün artırılması
esas alınmaktadır. İşçi sendikaları ise
temel olarak hak temelli, düzenli, istik-
rarlı ve toplu pazarlık sistemini tehdit
edecek uygulamalara alan açılmaması
esasından hareket etmektedir.
Ülkemizde yaşanan sorunların ya-
pısal özellik taşıdığı da bir gerçektir.
Uzun süreli işsizlik oranlarının yüksek
olması, kayıt dışı istihdamın bütün
ağırlığı ile varlığını sürdürmesi, işgü-
cü piyasasına geçiş kanallarının eksik/
sorunlu olması, ne eğitim ve ne de iş-
gücü piyasası alanlarında bulunma-
yan nüfusun oransal artışı gibi veriler
yanında düzenlenmeyen alanlarda yer
alan potansiyeli harekete geçirebilecek
mekanizmaların eksikliği de ciddi sos-
yal ve ekonomik sorunları beraberinde
getirmektedir. Bunun bir toplumsal
maliyeti olduğu da gerçektir.
6715 Sayılı Yasa ile 4857 Sayılı İş
Kanunu’nun 7. Maddesini değiştirerek
getirilen Özel İstihdam Büroları Aracı-
78 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
lığı ile Geçici İş İlişkisi’ ilgili düzenleme
incelendiğinde ifade ettiğimiz amacı ne
kadar gerçekleştirebilecektir sorusunu
daha da belirginleştirmektedir. Aslın-
da bu esneklik yaklaşımının temelinde
işgücü piyasasına geçişte sorun yaşa-
yan gruplara bir kanal oluşturma ve
bu grup içerisinde yer alan işgücünün
yetiştirilmesi ve niteliklendirilmesi
yoluyla kalıcı işlere sahip olabilmeleri
amacı gerçekleştirilirken işletmelerin
de sayısal esneklik ihtiyacının karşı-
lanması önemli bir yer tutmaktadır.
AB uygulama sonuçları olumlu bir
tablo ortaya koymamaktadır. Daha
derin sorun alanları bulunan ülkemiz
açısından sürecin yalnızca sayısal an-
lamda bir hareketlilik yaşanabileceği
düşüncesini şekillendirmektedir. Ya-
pılan düzenlemenin İş Kanununun
7. Maddesi sadece bir madde ve atıfta
bulunulan ilgili yasal düzenlemelerin
çok ötesinde düzenleme gerektiren bir
alanı temsil ettiği gerçeğinden hareket-
le; özel istihdam büroları yoluyla geçici
iş ilişkisinin müstakil bir yasal düzen-
lemeye ihtiyaç duyduğu, bu iş ilişkisine
müracaat edilmesi hallerinde sayısal
ve oransal ifadelerin tanımlanması bu
büroların faaliyetlerinin mesleki eğitim
ve iş sağlığı güvenliğini de içerecek bi-
çimde şekillendirilmesi, bu uygulama
alanının sosyal tarafların içerisinde bu-
lunduğu bir kurumsal yapı yoluyla dü-
zenlenmesi ve etki analizlerinin ortaya
konulması gerektiği gerçeği göz ardı
edilmemelidir. Özellikle işgücü piyasa-
sında dezavantajlı olarak tanımlanan
grupların ve ilk kez piyasaya girecek
olanlar açısından avantaj sağlayabile-
cek bir alan olduğu gerçeği kabul edil-
mekle beraber mevcut düzenlemenin
bu amacı gerçekleştirebilmesinin im-
kanı olmadığı aşikardır. Esas itibarıyla;
ikincil işgücü piyasası olarak tanımla-
nan; düşük ücret, olumsuz çalışma ko-
şulları uzun süreli işsizliklerin refakat
ettiği kısa dönemli çalışma, iş sağlığı ve
güvenliği, istihdam edilebilirliği sağla-
yacak eğitim v.b. olanaklarının bulun-
madığı bir alanı düzenlemek yalnızca
teknik bir konu olmayıp aynı zamanda
sosyo kültürel bir yapıyı etkileyecek bir
müdahaledir. Amaç bu geçiş süreci içe-
risinde sayısal esnekliği sağlarken orta
ve uzun vadede fonksiyonel esnekliğe
sahip ve istihdam edilebilirliği yüksek,
birincil işgücü piyasasına geçiş kabili-
yetini geliştirecek bir mekanizma oluş-
turmaktır.
Sonuç olarak sosyal tarafların reel
politik ve yapısal özellikleri dikka-
te alarak daha en baştan olumlu ya
da olumsuz yaklaşımla çatışmacı bir
alan yaratmadan, düzenlenmiş ve iş
hukukunun temel felsefesine uygun
alanları tehdit edecek bir mekanizma
biçimine dönüştürülmeden, sürdürü-
lebilir ve ‘herkes açısından en az mem-
nuniyetsizlik’ yaratacak bir düzenleme
yapılmalıdır.
2017 YILI BÜTÇESİ

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 79

 TEB Ekonomi Danışmanı
Hakan ÖZYILDIZ
Gelecek Yıl Hazine’nin Borçlanma Sorunu Olmaz
Yazının yazıldığı günlerde TBMM
Plan ve Bütçe Komisyonu 2017 yılı
Bütçe Kanunu Tasarısını görüşüyordu.
645 milyar liralık harcamaya karşılık,
598 milyar lira gelir tahminiyle yak-
laşık 47 milyar lira açık vermesi ön-
görülen Tasarı, ekonomi çevrelerinde
genellikle olumlu karşılandı.
Harcamaların büyük çoğunluğu-
nun sosyal yardımlar ve diğer cari
transferler ile yatırım harcamalarına
gidecek. Son yıllarda, dünyada genel
kabul gören kamu harcamalarında
artırılması düşüncesi, bugünlerde
“helikopterden para atılmasının” tar-
tışılmasına kadar geldi. Dolayısıyla
büyüme sıkıntısı yaşayan ekonomiye
ivme kazandıracağı düşünülen harca-
ma artışı tercihine sıcak yaklaşanlar
çoğunlukta.
Buna karşılık, bütçenin gelir tah-
minleri iddialı. Enflasyon ve büyüme
üzerinde artış performansı sergile-
mesi öngörülen gelir kalemleri dikkat
1- Bir de muhasebenin “dönemsellik ilkesi” gereği, geçmiş yıllardan gelen anapara ödemeleri için bütçenin geçerli olduğu yıl kayıt ve harcama yapılamaz.
80 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
çekiyor. Bunun tek açıklaması “vergi
barışı” olabilir. Maliye Bakanının açık-
lamasına göre vergi barışına ilgi çok
fazla. Bu gelişme 36 taksite bağlanan
ödemelerin ilk birkaç taksiti için sevin-
dirici bir durum. Ancak, hafızam beni
yanıltmıyorsa, artık iki yılda bir gele-
nekselleşmiş olan “Vergi Barışlarının”
önceki uygulamalarında da ilk birkaç
taksit ödenmiş sonra gelecek “Barış”
beklenmeye başlanmıştı. Hele ki, eko-
nominin büyüme trendinin zayıfladığı
bir döneme, “Vergi Barışı” taksitlerin
düzenli ödeneceğini söylemek zor.
Böylesi bir gelişme tahmin edilen
bütçe açığının biraz daha artması so-
nucunu doğuracaktır.
Gelelim açığın finansmanına.
İzninizle önce kısa bir teknik açık-
lama yapayım. Aşağıdaki tabloda,
önce yıllar itibariyle ödenecek iç ve dış
borç faiz ödemeleri yer alıyor. Ardın-
dan aynı ayırımla, anapara ödemeleri
görülüyor. Beraber o yıl yapılacak iç
Küresel Krizin ekonomiyi etkiledi-
ği 2009 yılındaki faiz ödemeleri
ile 2017 yılı verileri çok benziyor.
Yanı sıra, 2017’de tahmin edilen
borçlanma dışı kaynaklar, 2010 yı-
lından bu yana en düşük düzeyde.
Bütçe faiz dışı fazla veremiyor, di-
ğer gelirler de istendiği kadar çok
değil. Sonuç olarak, borçlanma
miktarı 2016 yılına göre artıyor.
ve dış borç ödemelerinin (borç servisi-
nin) toplamını oluşturuyorlar.
Burada önemli bir ayırıma dikkati-
nizi çekmem gerek. Faizler için, bütçe-
ye ödenek konulup ödemeler buradan
yapılır. Diğer bir deyimle, faizler için
yeniden borçlanmaya gerek yoktur.
Buna karşılık yüksek anapara
ödemeleri için, diğer harcamalardan
kısmamak adına, bütçeye para konu-
lamaz1. Dolayısıyla kamu borç idare-
cilerinin o yıl sadece anaparayı çevire-
cek kadar borçlanmaları tercih edilir.
Böylelikle, stok=anapara olduğu için,
devletin borç stoku artmamış olur.
Borç ödemelerinden sonraki sırada
yer alan “Borçlanma Dışı Kaynaklar”
kalemi yeni borçlanma için önemlidir.
Burada yer alan; nakit bazlı faiz dışı
fazla, özelleştirme gelirleri, 2/B satış
gelirleri, TMSF’den sağlanan gelirler,
devirli/garantili borç geri ödemeleri,
kasa/banka değişimi ve kur farkı ka-
lemleri borçlanma gereğini azaltır.
Sonunda borçlanma gereği ortaya
çıkar ve Hazine bu miktarın bir kısmı-
nı iç piyasalardan kalanını dış piyasa-
lardan borçlanır.
Tablodan yılık rakamları görebilir-
siniz. Görüldüğü üzere, Küresel Krizin
ekonomiyi etkilediği 2009 yılındaki
faiz ödemeleri ile 2017 yılı verileri çok
benziyor. Yanı sıra, 2017’de tahmin
edilen borçlanma dışı kaynaklar, 2010
yılından bu yana en düşük düzeyde.
Para ve sermaye piyasasında-
ki oyuncular, fiyatlayamadıkları
riskleri satın almazlar. Diğer bir
deyimle, eğer hesaplayabilirlerse
her türlü sosyo-politik riske para
yatırırlar.
Bütçe faiz dışı fazla veremiyor, diğer
gelirler de istendiği kadar çok değil.
Sonuç olarak, borçlanma miktarı 2016
yılına göre artıyor.

Tablo: Hazine’nin Borçlanma Gereği ve Finansmanı

BORÇLANMA GEREĞİ VE BORÇLANMA
Milyar TL 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 T 2017 P
FAİZ ÖDEMELERİ 52,6 47,9 41,8 48,0 46,6 48,3 50,5 49,1 52,6
İÇ 46,2 41,9 35,1 40,8 39,1 39,3 39,8 37,4 39,7
DIŞ 6,4 6,0 6,7 7,2 7,5 9,0 10,7 11,7 12,9
ANAPARA ÖDEMELERİ 96,4 146,9 108,7 93,6 136,8 130,2 80,9 76,5 80,5
İÇ 88,1 136,2 97,1 81,7 128,1 117,8 67,4 61,9 58,4
DIŞ 8,3 10,7 11,6 11,9 8,7 12,4 13,5 14,6 22,1
Borçlanma Dışı Kaynaklar -1,3 20,9 27,3 27,5 28,8 34,7 33,2 19,0 16,0
BORÇLANMA GEREĞİ 150,3 173,9 123,2 114,1 154,6 143,8 98,2 106,6 117,1
BORÇLANMA 150,2 173,9 123,2 114,1 154,4 143,6 98,1 106,6 117,2
İÇ 138,9 159,0 114,0 102,2 142,3 128,1 90,4 90,5 96,2
DIŞ 11,3 14,9 9,2 11,9 12,1 15,5 7,7 16,1 21,0
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı ve kendi hesaplarımız
Not: (T) Gerçekleşme Tahmini, (P) Program

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 81

 Bir yandan ekonomik büyü-
meyi bekleyen riskler diğer
yandan iç ve dış belirsizlikler
önümüzdeki yıl kamu borçlan-
masının eskisi kadar kolay ol-
mayacağını gösteriyor.
Gelişmelerin farkında olan Ha-
zine Müsteşarlığı, gelecek yıl yapa-
cakları borçlanmanın TL ağırlıklı
olacağını açıkladı. Kur riskinden ola-
bildiğince kaçınmaya çalışan kamu
borç otoritesinin bu yaklaşımı, ken-
di açısından, akıllıca. Ancak önemli
olan ona TL ile borç veren bankala-
rın parayı nereden fonladıkları. Yani
Hazine’ye verdikleri kaynakları TL
mevduattan mı yoksa döviz esaslı
kaynaklarda mı sağladıklarına bak-
mak gerek.
Bankalar uzun zamandan beri,
yurt dışında yerlerde sürünen faiz-
lerle ucuza fonladıkları kaynakları
TL’ye çevirerek DİBS (Devlet İç Borç-
lanma Senedi) satın alıyorlar. Böyle-
likle gelirlerini daha yukarı çekebili-
yorlar.
Dolayısıyla Hazine, her ne kadar
içeride TL ağırlıklı borçlanıyorum
dese de finans piyasalarındaki ucuz
fonların dolar ağırlığı nedeniyle eko-
nomi kur etkisinden, dolaylı da olsa,
kaçamıyor.
Yanı sıra Hazine, TC Merkez Ban-
kasında güçlü nakit rezerv tutacağını
tekrarlamış. Piyasalarda, seçim veya
başka türlü beklenmeyen etkiler ne-
deniyle olabilecek dalgalanmaların
yaratabileceği nakit sıkışıklığı baskı-
sını azaltmak adına atılan bu adıma
olumlu not vermek lazım.
Burada, borçlanmanın rahat
(ucuz) olabilmesi için bir konuya
açıklık getirmek gerektiğini düşünü-
yorum. Piyasalar açısından en isten-
meyen durum belirsizliklerdir. Para
ve sermaye piyasasındaki oyuncu-
lar, fiyatlayamadıkları riskleri satın
82 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
almazlar. Diğer bir deyimle, eğer
hesaplayabilirlerse her türlü sosyo-
politik riske para yatırırlar.
21. yüzyılın başından bugüne
dünyadaki büyük merkez bankala-
rının uyguladıkları parasal gevşeme
politikaları, dünya ekonomisini aşırı
finansallaştırdı. Daha doğrusu, bir-
çok ekonomi aşırı dolarize oldu. Bu-
nun doğal sonucu olarak ekonomik
faaliyetler, iç ve dış siyasi gelişme-
lerden ve beklentilerden çok etkile-
nir hale geldi.
O zaman önümüzdeki yıl için
piyasadaki karar alıcıların yatırım
kararlarını etkileyebilecek olası si-
yasi gelişmeleri kısaca hatırlamakta
yarar var.
Yazıya uzun uzun yorum yapmak
yerine sorular sorarak devam edece-
ğim.
Önce dışarıdaki gelişmeler.
ABD’de yeni seçilen Başkanın siyasi
ve ekonomik politikalarının etkileri
dikkatle izlenecek. Örneğin Başkan
Trump FED’in başkanını ve politika-
sını değiştirecek mi? Faiz artışlarının
beklenenden farklı mı olacak? Ge-
nişleyici maliye politikası izleyeceği
konuşuluyor. Açıklar nasıl finanse
edilecek? FED, ABD Hazinesi’ne para
vermeye devam edecek mi yoksa
bütçe açığı piyasalardan borçlanı-
larak mı finanse edilecek? Bu fark
önemli çünkü dünyada faizlerin yö-
nünü etkileyecek.
Yeni Başkanın Ortadoğu ve Pa-
sifik politikaları nasıl şekillenecek?
Komşularımızdaki savaşlar bitecek
mi? ABD – Çin ekonomik, ticari ve
siyasi ilişkileri yeni bir döneme mi
girecek? Dünya ticaretine korumacı-
lık geri mi gelecek?
Gelelim Atlantik’in doğusuna. Bi-
rexit nasıl sonuçlanacak? İtalya’daki
referandumun sonucu ne olacak?
Almanya’da yapılacak genel seçim-
Hazine, her ne kadar içeride TL
ağırlıklı borçlanıyorum dese
de finans piyasalarındaki ucuz
fonların dolar ağırlığı nedeniy-
le ekonomi kur etkisinden, do-
laylı da olsa, kaçamıyor.
lerin sonucu iktidar değişecek mi?
AB ve Euro Bölgesinin geleceği ne
olacak? İtalyan ve Alman bankaları
başta olmak üzere, Avrupa bankacı-
lık sistemini kim, nasıl yeniden ya-
pılandıracak?
Soruların uzadığının farkında-
yım ama daha bitmedi. Bir de içeri-
deki belirsizlikler var.
Önümüzdeki dönemde, anayasa
değişecek mi? TBMM’de Başkanlık
için 330 evet oyu bulunamazsa er-
ken seçime gidilir mi? Bulunursa
nasıl bir başkanlık sistemi gelir?
Parlamenter sisteme göre düzenlen-
miş devlet aparatı bu değişimi nasıl
karşılar? Ne hızda uyum sağlayabi-
lir? Öte yandan PKK, IŞİD ve FETÖ
terör örgütleriyle mücadele nasıl bir
sosyolojik etki yaratacak? Özellik-
le Doğu ve Güneydoğu’da duygusal
kopuş oluşuyor mu? Suriye, Irak
ve genel olarak Ortadoğu’da savaş
ne yönde gelişecek? Kıbrıs görüş-
meleri çözüme evrilecek mi? İdam
TBMM’den geçerse ne olur? AB ile
müzakereler kesilir mi?
Bunlar benim aklıma gelenler.
Siz diğerlerini ekleyebilirsiniz.
Bir yandan ekonomik büyüme-
yi bekleyen riskler diğer yandan iç
ve dış belirsizlikler önümüzdeki yıl
kamu borçlanmasının eskisi kadar
kolay olmayacağını gösteriyor. İyi ki
borç stoku azalmış, borçlanma ihti-
yacı çok değil. Bunların etkisi olsa
olsa sadece biraz daha pahalı borç-
lanma olur. O da aşırıya kaçılmadı-
ğı sürece, kısa vadede büyük sorun
yaratmaz.
 Atılım Üniversitesi, Maliye ve İktisat Bl. Öğretim Üyesi
Prof.Dr. Sinan SÖNMEZ
Ekonomik Model ve 2017 Bütçesinin Ekonomi Politiği
1. Giriş: Bütçenin Kapsamı ve
Yapısı
Öncelikle Türkiye’de 2006 yılıyla
birlikte yürürlüğe giren 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Ka-
nunu (KMYKK) ile Performans Esaslı
Bütçe (PEB) sistemine geçildiğini ve
stratejik planlamaya dayalı modelin
uygulanmaya başlandığını not düşe-
lim. Bunun anlamı; bütçenin Orta Va-
deli Program (OVP) ile Orta Vadeli Mali
Plana (OVMP) dayalı öngörüler doğ-
rultusunda hazırlanmasıdır. Kuramsal
olarak PEB sisteminde mali saydamlık,
hesap verilebilirlik ve mali disiplin
ilkeleri temelinde kaynakların etkin
ve etkili kullanımı tasarlanmaktadır.
Bununla birlikte PEB sistemi prototip
olmayıp, ülkelerin kendilerine özgü
yapısal koşullara uyumlu modelleri
uyguladıkları görülmektedir. Türkiye
uygulamasında da PEB sisteminde öne
çıkan mali saydamlık, mali disiplin,
hesap verilebilirlik, kaynakların etkin
ve etkili kullanımı gerekli ilkeler ola-
rak dikkate alınmak durumundadır.
KMYKK’nın 1.Maddesinde yasanın
amacının “kalkınma planları ve prog-
ramlarında yer alan hedefler doğrul-
tusunda kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli bir şekilde elde
edilmesi ve kullanılması, hesap veri-
lebilirliği ve mali saydamlığı sağlamak
üzere...” kamu bütçesinin hazırlana-
cağını hükme bağlamaktadır. Aynı
yasada bütçe ilkelerini açıklayan 13.
maddenin ilk bendinde yer alan “büt-
çelerin hazırlanması ve uygulanma-
sında, makroekonomik istikrarla bir-
likte sürdürebilir kalkınmayı sağlamak
esastır” hükmü de bir açıdan bütçeye
önemli bir misyon yüklemektedir.
Değinilmesi gerekli bir husus da
başvurulan yeni mali yıl bütçesinin
(daha doğrusu bütçe tasarısının) kap-
samıdır. Yazıya konu olan bütçe, yasa-
daki adıyla “merkezi yönetim bütçesi”;
genel bütçe, özel bütçe ve denetleyici
ve düzenleyici kurumların bütçelerini
kapsamına aldığı ölçüde devletin ik-
tisadi ve mali sonuçlar doğuran faali-
yetlerinin tümünü kapsamasa da, ana
gövdeyi kapsamaktadır.
Yukarıdaki kısa teknik nitelikte-
ki vurguları dikkate alarak, 2017 yılı
bütçesinin bir bütün olarak, mevcut
ekonomik ve sosyal koşullar çerçeve-
sinde makroekonomik istikrarla bir-
likte kalkınmaya yönelik bir politikayı
ve ekonomik büyümeyi destekleyici
niteliği üzerinde durulması gerekli en
önemli noktadır. Bu bağlamda istikrar,
büyüme ve kalkınma gibi klasikleşmiş
olduğu ölçüde söylemde sıradanlaşan
ve kolayca telaffuz edilebilen hedefle-
Ekonomideki gelişmenin en önem-
li göstergeleri arasında yer alan
bütçedeki vergi gelirleri ve diğer
gelirlerinin gerçekleşmelerine ilş-
kin veriler daralmanın boyutlarını
yanstmaktadır.
re ulaşmak, kısa vadeden orta vadeye
uzanan bir perspektifte titiz, gerçekçi
bir hesaplama ve öngörüyü gerektirdi-
ği için rakamların gerçekçilik ve tutar-
lılığının sorgulanması gereklidir. Diğer
önemli bir boyut ise devletin üstlendi-
ği doğrudan ve dolaylı mali sorumlulu-
ğun tüm boyutlarıyla bütçeye yansıtıl-
ma düzeyidir.
2. Makro Göstergeler, Büyüme
Modeli ve Devlet Bütçesi
Teknik olarak bütçede gider ve ge-
lirleri ile maliye/bütçe politikasının
OVP’de ortaya konulan hedefler ve
makroekonomik göstergeler dikkate
alınarak hazırlanması gerektiğini bir
kez daha anımsayalım. 2017-2019
dönemini kapsayan OVP’nin temel
amaçlarının “istikrarlı ve kapsayıcı
niteliğiyle büyümeyi artırmak, enflas-
yonu düşürmek, cari açıktaki azalma
eğilimini korumak, ekonominin re-
kabet gücünü, istihdam ve verimlilik
seviyesini artırmak, mali disiplinin
kalitesini artırmak ve kamu maliyesi-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 83
 ni güçlendirmek” olduğu belirtilmek-
tedir. (OVP, 2017-2019, 41. Paragraf).
Aynı belgenin 111. paragrafında büyü-
me potansiyelini artıracak, ekonomik
istikrarı koruyacak, cari açığı sürdüre-
bilir düzeyde tutabilecek, yurtiçi tasar-
rufların ve yatırımların teşvikine katkı
yapacak bir maliye politikası uygula-
nacağı vurgusu yapılmaktadır. OVP ile
uyumlu olarak hazırlanan 2017-2019
dönemini kapsayan OVMP’de maliye
politikasına ilişkin aynı saptamalar
yapılmakta, bu bağlamda kamu kesimi
borçlanma gereğinin giderek azaltıla-
cağı, merkezi yönetim bütçesinden, be-
lirlenen politika önceliklerine göre da-
ğıtılacak kaynakların etkili, ekonomik
ve verimli kullanılacağı vurgulanmak-
tadır. OVMP’de altı çizilen bir nokta da
“yapısal reformların mali disiplini des-
tekleyici bir araç olarak kullanılması-
na” devam edileceğidir.
2017-2019 dönemini kapsa-
yan OVP, OVMP, 2017 Yılı Programı
(19.10.2016 tarihli ve 29862 sayılı Res-
mi Gazetede yayımlanan 3.10.2016 ta-
rihli ve 2016/9368 sayılı 2017 Yılı Prog-
ramının Uygulanması, Koordinasyonu
ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu
Eki) ve TBMM’de görüşülen 2017 Mali
Yılı Bütçe Kanun Tasarısında bütçeye
ilişkin kavramsal terimler olarak “mali
disiplin, yapısal reform, kamu mali-
yesinin güçlendirilmesi, kamu borç-
lanmasının azaltılması, kaynakların
etkin, ekonomik ve verimli kullanıl-
ması” ön plana çıkmaktadır. Ekonomik
büyümenin desteklenmesi, enflasyo-
nun ve dış açığın azaltılması doğrultu-
sunda devlet bütçesinin hazırlanması
ve kamu maliyesinin yapılandırılması
genel çerçeveyi oluşturmaktadır. Res-
mi belgelerde geleceğe dair niyetler ve
çizilen genel çerçeve, teknik altyapıyla
birlikte uygun bir formatta sunulduğu
zaman göz kamaştırıcı bir tablonun
sergilendiği görülmektedir. Buna kar-
şın güvenilir öngörüde bulunabilmek
için ekonominin sağlıklı değerlendiril-
mesi ve veri ile göstergelerdeki sapma-
ların minimize edilmesi gerekir. Aşağı-
daki tablodaki hedef ve gerçekleşmeye
ilişkin veriler bir ayna görevini üstlen-
mektedir.

Tablo: Hedefler ve Gerçekleşme (%)

(%) OVP 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

2013-2015 4,0 5,0 5,0
2014-2016 3,6* 4,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0
GSYH artışı* (%) 2015-2017 4,1 3,3* 4,0 5,0 5,0 5,0
2016-2018 2,9 4,0* 4,5 4,4
2017-2019 4,0 3,2*
2013-2015 -60,7 -63,6 -63,6
2014-2016 -58,8* -55,5 -55,0 -55,0 -50,7 -29,6 -31,2
Cari işlemler dengesi
2015-2017 -65,1 -46,0* -46,0 -49,2 -29,3 -31,7
(milyar ABD doları)
2016-2018 -46,5 -31,7* -28,6 -32,0
2017-2019 -32,2 -31,3*
2013-2015 -7,1 -6,9 6,5
2014-2016 -7,1* -6,4 -5,9 -5,5 -5,2 -3,5 -3,5
Cari açık/GSYH (%) 2015-2017 -7,9 -5,7* -5,4 -5,4 -3,7 -3,9
2016-2018 -5,8 -4,4* -3,9 -4,2
2017-2019 -4,5 -4,3*
2013-2015 -2,2 -2,0 -1,8
2014-2016 -1,2* --1,9 -1,6 -1,1 -0,3 -0,8 -1,3
Bütçe dengesi/GSYH ** (%) 2015-2017 -1,2 -1,4* -1,1 -0,7 -1,0 -1,6
2016-2018 -1,3 -1,2* -1,3 -1,9
2017-2019 -1,2 -1,6*

Enflasyon(TÜFE:2003=100)
5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0
-Hedef
7,4 8,2 8,8 7,2*** - - -
-Gerçekleşme
* Gerçekleşme Tahmini
** Merkezi Yönetim Bütçesi
*** Ekim 2016
Not: Gerçekleşmeler kırmızı renkle gösterilmektedir
Kaynak: OVP, 2013-2015, 2014-2016, 2015-2017, 2016-2018, 2017-2019; TCMB verileri

84 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

Bu yazının kaleme alındığı Kasım
ayının son haftasına girilirken do-
lar 3,45 liraya yönelmiş ve orta-
lama dolar kuru 3 liranın üzerine
çıkmıştır. Bu durumda en iyimser
tahminle GSYH 10 milyar dolar
kayıpla 716 milyar dolara inerken,
kişi başı gelirde 117-120 dolar
tutarında bir kayıp ortaya çıka-
caktır. Büyümenin hız kestiği or-
tamda dövizde yukarı doğru hızlı
tırmanış ithalat faturasını artıra-
cak, girdi kullanım oranı yüksek
olan imalat sanayii sektör ve alt-
sektörlerindeki maliyet artışının
fiyatlara yansıtılması kaçınılmaz
olacaktır. Programda belirtilen
yüzde 5’lik enflasyonun gerçekleş-
mesi olanaksız gözükmektedir.
Yukarıdaki tablodaki veriler çabasının ardında, önemli bölümü eşit olan oran izleyen yıllarda sürekli
OVP’deki (ve OVMP) sürekli gözden spekülatif nitelikteki sermayenin dı- ve hızla inişe geçmiş ve 2015’de yüzde
geçirmeleri ve gerçekleşmelerdeki şarıdan çekilerek büyümenin finans- 10’a eşitlenmiştir (Kalkınma Bakanlığı
sapmaları sergilemektedir. Bir yıldan manına yönlendirilmesi stratejisi yer veri tabanı). Aynı yıl toplam tasarruf
diğerine ortaya çıkan farklılıklar ve almaktadır. Avrupa’daki kamu maliye- ile yatırım arasındaki GSYH’nin yüzde
sapmalar yalnızca konjonktürel dal- si ve borç göstergelerinin olumsuz sey- 4’üne eşitlenen fark yüksek cari açığı
galanmalara bağlanamaz. Bu geliş- rettiği bir dönemde uygulanan kur ve açıklamaktadır. Tüketim, doğrudan
melerin anahtarı büyüme modeli ve faiz politikası, Türkiye’nin dış fonların ve ithal girdiye bağımlı imalat sanayii
mekanizmalarında aranmalıdır. Yakın nemalanması açısından cazip ülkeler aracılığıyla ithalatın, bağlantılı olarak
geçmiş olan 2011 ve 2012’de büyüme- kategorisinde yer almasını sağlamıştır. dış ticaret ve cari açığının hızla geniş-
nin öngörünün ötesine geçerek yüksek Büyümenin anatomik yapısı bu tür bir lemesine yol açmıştır.
oranlara ulaşması tipik bir örnek ola- düzenlemeyi olanaklı kılmıştır. Tek- Kısaca özetlenen modeldeki temel
rak verilebilir, Dışarıdan kaynak giri- rar edelim; yüksek faiz hadleri, mali değişken dışarıdan sermaye akışıdır.
şindeki artışa bağlı olarak hız kazanan disiplin ve aşırı değerli lira dışarıdan Sermaye akışı için kamu maliyesinin
büyüme, bütçe açığının ve kamu borç sermaye akışını sağlamıştır. Gelen ser- sürdürebilirliği sine qua non koşul ol-
stokunun aşağı çekilmesini sağlamış- maye özel tüketim ve yatırımların, bu muştur. Sürdürebilirliğin değerlendi-
tır. Kuşkusuz aşırı değerli TL’nin ABD bağlamda inşaat ve konut sektörünün rilmesinde dikkate alınan ölçütlerin ön
doları cinsinden GSYH’yi şişirmesi de finansmanına yönelmiştir. İç talep sırasında bütçe/kamu kesimi dengesi
bütçe ve kamu borcu rasyolarının kü- odaklı büyüme modelinde özel tüke- ile yapısal bütçe/kamu kesimi dengesi
çülmesinde dikkate alınması gerekli tim ağırlıklı iç talep banka kredileri ve kamu borç stokunun GSYH’ye oranı
öğelerdir. tarafından desteklenmiştir. Talebin bulunmaktadır. Türkiye’nin özellikle
Bütçelerin yapısı ve uygulanan büt- sürdürülebilir kılınmasında tüketici Avro Bölgesi’ne göre farkı bu noktada
çe/maliye politikası büyüme modeli kredileri ve kredi kartlarının ayrıca- ortaya çıkmaktadır; yüksek cari açığa
dikkate alınarak çözümlenebilir. Tür- lıklı bir yeri olduğu bilinmektedir. Bu karşın kamu maliyesi göstergelerinin
kiye’deki iktisat politikası konusunda koşullarda özel tasarrufun GSYH’ye olumlu seyri dış kaynak girişini özen-
karar alıcıların her ne pahasına olursa oranının hızla baş aşağı gittiği gözlen- dirmektedir. Böylelikle yüksek cari
olsun bütçe açığını ve kamu borç sto- mektedir: 1990’larda yüzde 20’lerin açığın oluşturduğu riski kamu maliye-
kunun GSYH’ye oranını düşük tutma üzerinde seyreden, 2001’de yüzde 25,5 si göstergelerinin olumlu yönde seyri

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 85

 ortadan kaldırmaktadır. Bu model sür-
dürülebilir mi? Mali disiplin anlayışı
ve kapsamı, bütçe yapısı, bu bağlamda
ödeneklerin dağıtımı ve harcamaların
finansmanı, modelin kamu maliyesi
boyutunun sergilenmesini olanaklı
kılabilmektedir. 2016 yılında ekono-
mide ortaya çıkan dalgalanmalar ve
belirsizlik ortamında hazırlanan yeni
bütçenin yapısal özellikleri önem ka-
zanmaktadır.
3. Kayganlaşan Ekonomik Zemin
Ekonomik büyümededeki yavaş-
lama gözden geçirilmiş OVP’de 2016
yılı için oranın yüzde 4,5’ten 3,2’ye
çekilmesiyle resmen kabul edilmiş-
tir. IMF’de büyüme beklentisini yüzde
3,8’den 3.3’e çekmiştir (IMF, 2016a).
Ancak bu oranın tutturlması da ol-
dukça güç gözükmektedir. Büyümenin
öncü göstergesi olarak kabul edilen
sanayii üretim endeksinde gerileme
Eylül ayında bir önceki yılın aynı dö-
nemine göre yüzde 3,7, imalat sana-
yiinde ise yüzde 3,7 olmuştur. Geçen
Ağustos ayına göre de gerilemenin
sırasıyla yüzde 3,8 ve 3,9’a ulaştığı
saptanmıştır (TÜİK, 8 Kasım 2016).
Üretim artışındaki ivme kaybının üre-
timde gerilemeye dönüşmesi söz ko-
nusudur. Nitekim 2016 yılının üçüncü
çeyreğinde (Temmuz-Eylül), sınai mal-
lar üretiminde gözlenen gerilemeye
paralel olarak tüketim malı ithalatı,
özel tüketim vergisi gelirleri, ara malı
ve yatırım malı ithalatı, kamu tüketimi
ve yatırımı farklı oranlarda azalmıştır.
Söz konusu negatif gelişmeler 2016 yı-
lınnın üçüncü çeyreğinde sıfıra yakın
olacağı (Bakış,Durmaz,2016) veya eksi
değer alacağı (Sönmez,18 Kasım 2016)
yönündeki görüşleri desteklemektedir.
Ekonomideki gelişmenin en önemli
göstergeleri arasında yer alan bütçede-
ki vergi gelirleri ve diğer gelirlerinin
gerçekleşmelerine ilşkin veriler da-
ralmanın boyutlarını yanstmaktadır.
Ekim 2016 tarihinde bir yıl önceski aynı
86 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
döneme göre dahilde alınan KDV’de
yüzde 27,3, ithalde alınan KDV’de
yüzde 10,1, vergi dışı gelirlerde yüzde
23,6 olmuştur. Genel bütçe gelirlerinde
azalma yüzde 1,7 iken merkei bütçe ge-
lirlerinde yüzde 1’e eşittir. Üstelik cari
fiyatlar değil, enflasyondan arındırıl-
mış sabit fiyatlarla yapılan hesaplama
özellikle yurtiçi mal ve hizmet hareke-
tinde yüzde 27,3 oranındaki azalmanın
daha fazla olduğunu sergilemektedir.
Nitekim IMF’nin yüzde 3,3’e indirdiği
büyüme oranını daha da aşağı çekmesi
anlamlıdır. IMF’nin 4 Kasım tarihinde
yayımladığı “4. Madde Konsültasyon
Raporu”nda iç ve dış şoklar, siyasi be-
lirsizlikteki artış, turizm gelirlerinde
sert düşüş, reel sektörde hızlı borç ar-
tışı, iş hayatında güven kaybı, darbe gi-
rişimi ve jeopolitik gerginliklere bağlı
olarak ekonomideki zayıflıklar ve risk-
ler vurgulanarak, 2016 yılı için GSYH
artışının yüzde 2,9 ile sınırlı kalacağı
öngörüsünde bulunuazalmanın daha
fazla olduğunulmaktadır (IMF,2016b).
Bu koşullarda döviz kurlarındaki (özel-
likle ABD doları ve Avro) hızlı tırma-
nış OVP’deki 2016 yılının yanısıra
2017-2019 dönemine ilişkin rakamsal
öngörüleri ve hesapları sarsmaktadır.
OVP’de ortalama dolar kuru 2,989 lira
olarak hesaplandığı için kişi başı gelir
9 243 dolar olarak belirlenmiştir. Bu
yazının kaleme alındığı Kasım ayının
son haftasına girilirken dolar 3,45 lira-
ya yönelmiş ve ortalama dolar kuru 3
liranın üzerine çıkmıştır. Bu durumda
en iyimser tahminle GSYH 10 milyar
dolar kayıpla 716 milyar dolara iner-
ken, kişi başı gelirde 117-120 dolar
tutarında bir kayıp ortaya çıkacaktır.
Büyümenin hız kestiği ortamda döviz-
de yukarı doğru hızlı tırmanış ithalat
faturasını artıracak, girdi kullanım
oranı yüksek olan imalat sanayii sektör
ve alt-sektörlerindeki maliyet artışının
fiyatlara yansıtılması kaçınılmaz ola-
caktır. Programda belirtilen yüzde 5’lik
enflasyonun gerçekleşmesi olanaksız
Petrol fiyatlarının başaşağı gittiği
koşullarda enerji faturasının azal-
masına bağlı olarak dış açığın
sürdürülebilir bir düzeye çekilme-
si beklenirken, ihracattaki sıkın-
tılar ve turizm gelirlerindeki hızlı
düşüş, büyümenin hız kesmesine
karşın cari açığın yüksek bir dü-
zeyde kalmasına yol açmıştır.
gözükmektedir. Nitekim IMF 2016 yılı
için TÜFE yılsonu artış oranını yüzde
9,1, ağırlıklı ortalama olarak artışı yüz-
de 8,4 olarak hesaplamaktadır. Bu ko-
şullarda işsizliğin artması kaçınılmaz
gözükmektedir. Aynı kurumun işsizli-
ğin artacağına ilişkin öngörüsü, (mev-
sim etkilerinden arındırılmış işsizlik
yüzde 11,4) açıklayan TÜİK tarafından
somutlaştırılmaktadır. Petrol fiyatla-
rının başaşağı gittiği koşullarda enerji
faturasının azalmasına bağlı olarak dış
açığın sürdürülebilir bir düzeye çekil-
mesi beklenirken, ihracattaki sıkıntılar
ve turizm gelirlerindeki hızlı düşüş,
büyümenin hız kesmesine karşın cari
açığın yüksek bir düzeyde kalmasına
yol açmıştır.
ABD’de koltuğunu devralacak
Trump yönetiminin uluslararası pi-
yasalar üzerindekki etkilerine ilişkin
spekülatif ve tedirgin beklentinin ya-
nısıra Federal Reserve’in olası faiz ar-
tışı yapısal kırılganlıklardam muzdarip
Türkiye ekonomisini olumsuz yönde
etkilemektedir. Genelde döviz kurla-
rında, özellikle de ABD dolarında hızlı
yükseliş, kademeli faiz indirimi ile bir-
likte enflasyonist baskıyı beslemenin
yanısıra dışarıdan sermaye girişinde
aksaklığa hatta kesintiye yol açma ris-
kini taşımaktadır. IMF’nin uyarıları ve
önde gelen uluslararası kredi derece-
lendirme kuruluşlarının, özellikle de
Moody’s’in ülke notunu düşürmesi ve
uyarıda bulunması da yabancı serma-
ye girişini etkilemiştir. Nitekim Eylül
ayı ile birlikte başlayan yabancı ser-
mayede net çıkış devam etmektedir.
Sorun, kayıt altındaki yabancı serma-
yedeki olumsuz seyrin, giderek artan,
kaynağı belirsiz veya kayıtdışı sermaye
girişi ile ne ölçüde giderilebileceğidir.
Sorun, aynı zamanda siyasi boyutlu-
dur; kısacası sermaye akışının sürek-
liliği yönünden ekonomik ve siyasi
istikrar ile mülkiyet hakları güvencesi
ön plana çıkmaktadır.
Sermaye akışının ivme kaybettiği
konjonktürde AB tanımlı genel devlet
borç stokunun GSYH’ye oranı OVP’de
2016 yılı için yüzde 32,8, 2017 için ise
yüzde 31,9 olarak olarak öngörülmüş-
tür. Ekim ayı sonunda 725,4 milyar
liraya ulaşan merkezi yönetim bütçesi
toplam borç stokunda iç borç tutarının
465 milyar liraya ulaşmasına karşın
dış borcun yüzde 35’lik paya sahip ol-
ması, dış borcun ekonomik dengeler
üzerindeki baskısını perdeleyememek-
tedir. Şöyle ki, 2016 yılı ikinci çeyreği
itibariyle 421,4 milyar dolara ulaşan
toplam brüt dış borcun GSYH’ye oranıu
yüzde 59,7’ye ulaşarak 2002 yılının ilk
çeyreğindeki düzeye geri dönmüştür.
Dış borcun artış sürecinde roller de-
ğişmiş, 2002’de yüzde 34,2 olan özel
sektör payı 2016 Haziran sonunda
yüzde 70,9’a ulaşmıştır. Uygulanan
model uyarınca bankaların yansıra
reel sektördeki hızlı borçlanma, dola-
rın başdöndürücü hızla değerlendiği
ve dışarıdan sermaye akışında ivme
kaybının kaydedildiği koşullarda ciddi
bir risk oluşturmaktadır. Riski katmer-
leştiren ilk unsur da kısa vadeli borç-
ların toplam borç stokundaki dörtte bir
oranında paya sahip olması ancak özel
sektör için payın artarak yüzde 30,4’e
ulaşmasıdır. Orijinal vadesine bakıl-
maksızın vadesine bir yıl veya daha
kısa süre kalan dış borç tutarı Eylül
sonunda (2016) 164,7 milyar dolardır.
Üçüncü risk unsuru, kısa vadeli borç
tutarının TCMB rezervlerine oraının
yüzde 110’u aşmış olmasıdır (Hazine
ve TCMB veri tabanları). Bu koşullar-
da, OVP’deki 2017 yılı için öngörülen
32 milyar dolar tutarındaki cari açık da
dikkate alınınca, önümüzdeki oniki ay-
lık dönemde ekonominin büyük mik-
tarda dış kaynak ve/veya kredi ihtiyacı
içinde olacağı ortaya çıkmaktadır.
Olumsuz seyreden bir konjonktür-
de 2017 bütçesi nasıl bir tablo çiz-
mektedir?
4. Bütçeden Yansıyan ve
Yansımayanlar
Mali disiplin ilkesi, kamu maliyesi
ve borçlanmanın sürdürebilirliği, bu
bağlamda gerekli dış finansman sağla-
nabilmesi için, özellikle de 2001 yılın-
da yaşanan sert finansal ve ekonomik
krizin etkilerini giderme doğrultusun-
da uygulamaya konulan Güçlü Ekono-
miye Geçiş Programı ile öne çıkmıştır.
Anımsayalım mali disiplin uyarın-
ca faiz dışı giderlerin baskılanması ve
bütçe açığının olabildiğince düşük dü-
zeyde tutulması söz konusudur. Geç-
miş bazı uygulamalarda giderlerin bir
bölümünün başvurulan yılın bütçesine
kaydedilmediği, buna karşın bütçeye
yeni gelir kalemlerinin eklendiği göz-
lenmektedir. Örneğin sağlık hizmetleri
gibi kalemlerde yapılmış harcamaların
tahakkuk ettirilmemesi nedeniyle gi-
derler ertesi yıla sarkıtılmıştır. Dolayı-
sıyla başta sağlık kuruluşlarına olmak
üzere, takılan borçlar nedeniyle, hiz-
metin alınmasına karşın harcamanın
yapılmaması ve gider olarak kayde-
dilmemesin sonucunda yükümlülük
ertelenmektedir. Bütçe gelirlerindeki
artışta özelleştirme gelirlerinin bir bö-
lümünün bütçeye gelir olarak yazılma-
sını dikkate almak gereklidir. 11 Tem-
muz 2012 tarihinde yürürlüğe giren
6338 sayılı yasayla özelleştirme gelir-
lerinin Hazine üzerinden bütçeye ak-
tarılıp, bütçenin cari harcamaları için
kullanılmasına olanak tanınmıştır.
Şöyle ki, özelleştirme gelirlerinin kul-
lanımı yeniden düzenlenerek “özelleş-
tirme uygulamalarından elde edilecek
gelirlerinin, genel bütçe harcama ve
Eylül ayı ile birlikte başlayan ya-
bancı sermayede net çıkış devam
etmektedir. Sorun, kayıt altında-
ki yabancı sermayedeki olumsuz
seyrin, giderek artan, kaynağı
belirsiz veya kayıtdışı sermaye
girişi ile ne ölçüde giderilebilece-
ğidir. Sorun, aynı zamanda siyasi
boyutludur; kısacası sermaye akı-
şının sürekliliği yönünden ekono-
mik ve siyasi istikrar ile mülkiyet
hakları güvencesi ön plana çık-
maktadır.
yatırımlarında kullanılmaması” ilkesi
yürürlükten kaldırılmıştır. Yani “özel-
leştirme gelirlerinin bütçeye aktarılıp,
bütçenin cari harcamaları için kullanıl-
masına yeniden izin” verilmiştir. Yasal
düzenlemeyle özelleştirme gelirlerinin
bir bölümünün bütçeye aktarılmasının
önü açıldığı için artık kalıcı olma özel-
liği kazandırılmıştır.
TCMB’nin dolar/TL paritesininin
düşük olduğu dönemde oluşturduğu
rezervlerden bir bölümünü parite yük-
seldiğinde satarak elde ettiği kar, Hazi-
ne nakit dengesininin düzeltilmesine
ve kurumlar vergisi yoluyla bütçeye
kaynak oluşturmaya katkıda bulun-
muştur.
TCMB’den aktarılan karın, vergi
affı, işsizlik sigorta fonundan aktarım
ve özelleştirme gelirleri gibi arızi oldu-
ğu görülmektedir. Burada vurgulan-
ması gerekli husus, vergi dışı gelirler
kategorinde yer alan vergi affı ve işsiz-
lik sigorta fonundan aktarımın ilkesel
olarak arızi nitelikte olmasıdırr. Ancak
yasal düzenlemeyle bütçe finansma-
nında özelleştirme gelirlerinin kulla-
nılmasının önü açıldığı gibi vergi affı
periyodik “vergi barışı”benzeri uygula-
malarla kurumsallaştırılmış, sosyal gü-
venlik prim affıyla sağlanan gelir büt-
çeye kaydedilmiş, işsizlik sigorta fonu
bütçenin finansmanında kullanılan bir
kaynağa dönüşmüştür (Sönmez, 2013)
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 87
 2017 Merkezi yönetim bütçe tasarı-
sındaki rakamsal veriler yeni bütçede
2016 yılı için gerçekleşmesi beklenen
bütçe açığına göre yüzde 35,5 oranın-
da bir artış olacağını ve 46,9 milyar
liraya ulaşan açığın GSYH’nin yüzde
1,9’una eşitleneceğini göstermektedir.
Bu gelişmeye paralel biçimde faiz dışı
fazlanın (FDF) 16,9 milyar liradan 10,6
milyar liraya gerilemesi sonucunda
GSYH’n yüzde 0,8’inden yüzde 0,4’e
inmesi söz konusudur. Bütçe tasarısın-
da 645,1 milyar lira olarak belirlenen
giderlere karşın 598,3 milyar lira tuta-
rında gelir tahmini yapılmaktadır. Bu
gelişmeler 2017 için öngörülen açığın
AB’nin referans kriteri olan yüzde 3’ün
altında kalacağını işaret etmektedir.
Bununla birlikte FDF’nin yarı yarıya
azalması borç faizi ödemesinde kulla-
nılabilecek bütçe tasarrufunun kısıtlı
kalacağını göstermektedir. Merkezi
bütçe açığındaki artış aktif bir maliye
politikası uygulanacağını mı işaret et-
88 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
mektedir? Bu baülamda kamu yatırım-
larında ve teşviklerde, Ar-Ge’ye verilen
desteklarde artış anlamına mı gelmek-
tedir? Genel devlet dengesinde kayda
değer bir değişiklik öngörülmediğinin
altını çizerek yanıtı alttaki satırlara
saklayalım.
Faiz ödemelerine bütçeden ayrı-
lan 57,5 milyar lira toplam giderlerin
yüzde 8,9’una eşittir. Faiz giderlerinin
bütçelerde giderek küçültülmesi, ta-
sarruf, dolayısıyla mali displin açısın-
dan olumlu bir süreci işaret etmekle
birlikte bütçedeki rakamlar devletin
mali tüm mali yükümlülüklerini yan-
sıtmamaktadır. Bu bağlamda özel şir-
ketlerin dıkları krediye ilişkin Hazi-
nenin borç üstlenim sözleşmelerini ve
hazine garantili borçlardan doğacak
mali yük eksik kalmaktadır. Bu açıdan
Yap İşlet Devret (YİD) ve İşletme Hak-
kı Devri benzeri uygulamalarla ger-
çekleştirilen Kamu Özel İşbirliği (KÖİ)
projelerinin yerli-yabancı firmalara
Uygulanan model uyarınca banka-
ların yansıra reel sektördeki hızlı
borçlanma, doların başdöndürü-
cü hızla değerlendiği ve dışarıdan
sermaye akışında ivme kaybının
kaydedildiği koşullarda ciddi bir
risk oluşturmaktadır.
verilen garanti kamu maliyesi açısın-
dan ciddi bir risk faktörü olmaktadır.
Şöyle ki, toplam işletme süresi 15 yıllık
işletme süresi olan Gebze-Orhangazi-
İzmir Otoyolu Projesi için 13 milyar
dolar tutarında oplam talep garantisi
verilmiştir. Kuzey Marmara Otoyolu
Projesinde 8 yıllık bir süre için 6 mil-
yar dolara yakın talep garantisi veril-
miştir. Üçüncü Havalimanı DHMİ ilk
12 yıl için toplam 6,3 milyar avroluk
sadece dış hat ve transitleri kapsayan
yolcu garantisi sağlamıştır. Avrasya
Tüneli için günlük 70 bin araç geçi-
şi garantisi verilmiştir. İşletme hakkı
tanınan sağlık kampüslerinde kamu
hastanelernin kiracı olduğu sürece 27
milyar dolar kira ödemesi söz konusu-
dur (M. Sönmez, “Mega projeler”den
kara delik tehdidi,Al-Monitor, 2 Kasım
2016). Hazine garantisi, projenin so-
nuçlanmasından sonra sözleşmede ta-
ahhüt edilen gelirin elde edilememesi
durumunda, Hazineyi farkı ödemekle
yükümlü kılmaktadır. Bu durumda
bütçe açığının artması kaçınılmaz gö-
zükmektedir. Kanal İstanbul, Çanak-
kale Köprüsü ve İzmir Otoyolu, üç katlı
Boğaz tüneli gibi projelerin uygulanma
aşamasına gelmesiyle birlikte Hazine
garantisi nedeniyle devletin mali yü-
kümlülüğünün artacağı ve sonuçta ge-
lecek yıllardaki bütçeler üzerinde ağır
bir baskı oluşturması söz konusudur.
Merkezi yönetim bütçesinde hadef-
lenen 511,1 milyar tutarındaki toplam
vergi gelirinde gelir vergisinin 108, 9
milyar lira, kurumlar vergisinin 46,2
milyar lira ve özel tüketimnvergisinin
(ÖTV) 136,4 milyar liraya eşit paylara
sahip olması öngörülmektedir. Gerek
gelir vergisinde gerekse kurumlar ver-
gisinde artışın yüzde 13 olması bek-
lenmektedir. ÖTV’de yüzde 13,5 olan
artış,  dahilde alınan KDV’de yüzde
13,7, ithalatta alınan KDV’de yüzde 11,3
ve  ÖTV’de ise yüzde 13,5 olarak belir-
lenmiştir. Dolaylı vergilerin toplam
vergi gelirlerinde üçte ikilik paya sahip
olduğu vergi sisteminde konjonktürel
dalgalanmaların ÖTV ve KDV tahsilatı-
nı etkileyeceği açıktır. Reel KDV ve ÖTV
tutarlarındaki artış ekonomide talebin
artacağı varsayımına dayanmaktadır.
Ancak ÖTV’de petrol ve doğalgaz ürün-
lerinden 66,5 milyar lira ve tütün ma-
mullerinden 36,6 milyar lira ,motorlu
taşıt araçlarından 19,8 milyar lira tuta-
rındaki tahsilat beklentisi fiyat artışına
bağlı olarak vergi tahsilatının artacağı
olasılığını güçlendirmektedir. Kayıtdışı
ekonominin yüzde 25’e ulaştığı tahmi-
ni dikkate alınırsa, gelir ve kurumlar
vegisindeki artış için ekonomin kayda
alınmasının yanısıra vergi kaçağının
engellenebilmesi için sıkı denetimin
yapılması gerektiği görülüyor.
Özelleştimenin sürdürüleceği 2017
yılı için öngörülen 17,8 milyar lira tuta-
rındaki tahsilat beklentisi ile somutlaş-
maktadır. Sosyal yardımların artarak
süreceği, 45 milyar lira olarak belirle-
nen tutardan anlaşılmaktadır. SGK’ya
ödenmesi söz konusu olan 22 milyar
lira tutarındaki işveren priminin dev-
let bütçesinden karşılanması ise deste-
ğin devamını işaret etmektedir.
V. SONUÇ
2016 yılı bütçesi Haziran ve Kasım
genel seçimleri, yurtiçinde girişilen
bombalı eylemlere bağlı olarak ortaya
çıkan güvenlik sorunları ve sınır ötesi
operasyonların damga vurduğu bir or-
tamda hazırlanmıştı. 2017 bütçesi 15
Temmuz darbe girişimi, yurtiçinde sü-
ren şiddet eylemleri ile Kuzey Suriye’ye
askeri müdahale ve Kuzey Irak gergin-
liği ortamında hazırlanmıştır. Gergin
bir siyasi ortam, olumlu gözükmeyen
dış konjonktür, ivme kaybeden eko-
nomik büyüme, dış kaynak girişinde
azalma ve dalgalanmalar hızla yükse-
len döviz kuru ortamında yeni bütçe
hazırlanmıştır. Kuşkusuz dış ekonomik
konjonktür ile sınır içinde ve dışında
yaşanan güvenlik sporunları ekono-
miyi olumsuz yönde etkilemektedir.
Suriye’den kaynaklanan göçmen dal-
gasının yol açtığı sosyal ve siyasi so-
runların yanısıra ağır mali yük bütçeye
yansımaktadır. Ülke sınırları içinde
ve dışında yapılan dolaysız ve dolaylı
güvenlik ve askeri harcamalar bütçeye
yansımakta ve kaynak tahsisini değiş-
tirdiği gibi finansman sorunlarına yol
açmaktadır.
Yukarıda sıralanan etkenlerin ya-
nısıra 2017 bütçe kanun tasarısının
hazırlanmasında temel allınan makro
değişkenlerin özellikle Eylül ayından
itibaren değişmeye başlaması, tarıda-
ki rakamsal öngörülerin geçerliliğinın
sorgulanmasına neden olmakta ve be-
2017 mali yıl bütçesinde öngö-
rülen büyüklüklerin, dengelerin
ve kaynak tahsisinin gelecek yıl
boyunca değişikliğe uğraması ve
yeniden ayarlanması muhtemel
gözükmektedir. Temel sorun ise
uygulanan ekonomik modelin yol
açtığı mali kırılganlıktır.
lirsizlik yaratmaktadır. Bu bağlamda
2017 mali yıl bütçesinde öngörülen
büyüklüklerin, dengelerin ve kaynak
tahsisinin gelecek yıl boyunca değişik-
liğe uğraması ve yeniden ayarlanması
muhtemel gözükmektedir. Temel so-
run ise uygulanan ekonomik modelin
yol açtığı mali kırılganlıktır. Dış kay-
nak girişi ve iç tüketime bağlı büyüme
modelinin oluşturduğu oluşt borçlan-
ma ekonomisi ve tahsis mekanizması
değişmedikçe devlet bütçesinin yapısı,
işlevleri ve kaynak tahsisinde kalıcı
değişiklerin yapılması güç gözükmek-
tedir. Ancak mevcut yapısıyla bütçe
tasarısının mali disiplin, saydamlık
ve etkinlik ilkelerini ön plana aldığı-
nı ve ekonomik istikrar, kalkınma ve
büyüme sürecini destekleyici özellik
taşıdığı savını ileri sürmek anlamlı gö-
zükmemektedir.
KAYNAKÇA
Bakış, O., Durmaz,M. (2016). “Üçüncü Çeyrekte
Sınırlı Büyüme”, Ekonomik Büyüme ve Tahminler,
BETAM, Ekim.
Hazine Müsteşarlığı, Veri Tabanı
TCMB, Veri Tabanı
IMF (2016a). World Economic Outlook Database,
October.
IMF (2016b). Turkey: Concluding Statement of the
2017 Article IV Mission, November 4
Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program, değişik
yıllar.
Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Mali Plan, değişik yıllar.
Maliye Bakanlığı, 2017 Yılı Bütçe Gerekçesi.
Maliye Bakanlığı, 2017 Yılı Bütçe Sunuş Konuşması
Sönmez, M (2016). “Türkiye Ekonomisinde Sert
Sonbahar”, Al-Monitor 18 Kasım.
Sönmez, S. (2013). “Kırılgan Büyüme, Bütçeler ve
Bütçe Politikası”, İktisat ve Toplum, 28, 15-30.
TÜİK, Haber Bülteni, Sayı: 21638 8 Kasım 2016
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 89
 TİSK Ekonomi Danışmanı
Prof.Dr. Ömer Faruk ÇOLAK
2017 Yılı Bütçesi ve İktisat Politikaları
I-Giriş
Makro iktisat politikaları para ve
maliye politikaları olarak ayrıştırılır.
Ancak bu ayrışma farklılaşma demek
değildir. Çünkü her iki politikada bir-
likte işler ve politika uygulamalarında
karşılıklı destek sözkonusudur. Zaten
eğer bu destek olmaz ise, makro hedef-
lere de erişmek mümkün olmamakta-
dır. Bundan dolayı makroekonomik
hedef ve politika uygulama araçlarının
belirlenmesi kadar, politikaların uygu-
lanmasındaki tutarlılık da önemlidir.
Türkiye 2003 yılında örtük, 2006
sonrasında da açık enflasyon hedef-
lemesine dayalı para politikasına ge-
çerek, enflasyonun düşürülmesinde
önemli bir başarıya imza atmıştır. Bu
başarı sadece Türkiye Cumhuriyet Mer-
kez Bankası’nın (TCMB) uyguladığı
para politikasının sonucu gerçekleş-
memiştir. Başarı aynı zamanda maliye
90 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
politikası uygulamasında “mali istikra-
rın” sağlanması ile mümkün olmuştur.
İktisat politikalarının başarısı ge-
nel olarak iki denge öne çıkarttırılarak
ele alınmaktadır. Bunlar iç denge yani
mali istikrar, diğeri de dış denge yani
cari işlemler açığı/fazlasıdır. Hedef
her iki dengenin de birlikte sağlanma-
sıdır. Aksi durum yani bütçe açığı ve
cari açığın kabul edilebilir sınırların
üstünde gerçekleşmesi “ikiz açık” ola-
rak tanımlanır ve makroekonomi için
önemli bir riski ifade eder.
Bundan dolayı makro iktisat poli-
tikalarında birlikteliğin sağlanması ve
bütüncül bir yaklaşım olması istenilen
hedeflere ulaşmak için zorunludur.
Bunun için ise öncelikle de para ve
maliye politikasında ihtiyarı/duruma
göre politikalar mı, kurala dayalı poli-
tikalar mı tercihinin yapılması gerek-
lidir.
Makroekonomik hedef ve politika
uygulama araçlarının belirlenme-
si kadar, politikaların uygulan-
masındaki tutarlılık da önemli-
dir.
Türkiye 2006 yılında açık enflas-
yon hedeflemesine giderek kurala da-
yalı para politikası tercihinde bulun-
muştur. Maliye politikasında kurala
dayalı politikalara (mali kural) geçişi
tartışmış, ancak bunu uygulamaya ge-
çirememiştir.
II-2017 Yılı Bütçe Hedefleri ve
İktisat Politikası Tercihleri
2016 yılı makroekonomik hedef-
lerde sapmaların yüksek olduğu bir yıl
olmuştur. Bunun ana nedeni de yurtiçi
ve yurtdışı politik ve ekonomik riskle-
rin realize olmasındandır.
Yurtdışı kaynaklı ana riskler AB’de
 artış oranı %7,16 düzeyine gerilemiştir. Diğer yandan petrol fiyatlarındaki düşüşe
rağmen cari açığın GSYH’ya oranı Eylül ayı sonu itibari ile %4,8 düzeyine yükselmiştir.
Cariolayının
Brexit açığınyaşanması,
artmasında, ihracattaki
ABD Baş- savaşına düşüşün sürmesinin
ülkenin dahil yanında
olması, yine oranı daseyahat
%11,3’e gelirlerindeki
kadar yükselmiştir.
azalmada
kanlık seçimleri,önemli rol oynamıştır.
Orta Doğu’da terör bölücü terör eylemlerinin yaygınlaş- Yılın ilk on ayı sonunda tarım sektö-
ve savaşın yayılması ile ABD Merkez ması politik istikrarsızlığı artırmıştır. ründeki fiyatların gevşemesi ile TÜFE
Tablo
Bankası 1:faiz
Fed’in Orta Vadeli
artırımı Program,
konusunda 2017-2019
Bu risklerin bir yansımasıTemel
olarak sonHedefler
artış oranı %7,16 düzeyine gerilemiştir.
adeta git-gel davranışları olarak sırala- iki aydır hızlanan döviz kuru artışları
BÜYÜME 2016(TL)
Hedef Diğer
2016 yandan petrol2017fiyatlarındaki
Hedef dü-
nabilir. yani ulusal paranın değer kaybı
şüşe rağmen cari açığın GSYH’ya oranı
Yurtiçinde ise 2015 yılında yaşa- ekonomik risklerinde öne çıkmasınaGerçekleşme
Eylül
Tahminiayı sonu itibari ile %4,8 düzeyine
nan iki seçimin etkisi atlatılmadan, tek neden olmuştur.
partiGSYH(Milyar yükselmiştir. Cari açığın artmasında,
Dolar
iktidarına rağmen ,Cari Fiyatlarla)
hükümetin de- 736 ve ekonomik
Ülkede oluşan politik 726 756
ğişmesi, arkadan gelen darbe girişimi ortamın da etkisi ile yılın üçüncü çey- ihracattaki düşüşün sürmesinin ya-
Kişi Başına Gelir (GSYH, Dolar) 9.364 9.243 9.529
politik riskleri en üst noktaya taşımış- reğinde GSYH’a %1,8 oranında azalmış nında seyahat gelirlerindeki azalmada
GSYHyandan
tır. Diğer Büyümesi
süregiden Orta Doğu Eylül 2016 dönemi itibari 4,5 ile işsizlik önemli
3,2 rol oynamıştır. 4,4
İşsizlik Oranı(%) 10,2 11,5 10,2
Tablo 1: Orta Vadeli Program, 2017-2019 Temel Hedefler
Ham Petrol Fiyatı -Brent (Dolar/Varil) 39,7 44 50,7
CariBÜYÜME
İşlemler Dengesi /GSYH (%) (5) -3,9 2016 Gerçekleşme
-4,8 -4,2
2016 Hedef 2017 Hedef
Tahmini
TÜFE Yıl Sonu % Değişme-Revize 5-7,5 7,5 6,5
GSYH(Milyar Dolar, Cari Fiyatlarla) 736 726 756
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı
Kişi Başına Gelir (GSYH, Dolar) 9.364 9.243 9.529
GSYH Büyümesi
Yaşanan bu gelişmeler doğal olarak merkezi 4,5 yönetim 3,2 4,4
bütçesine de yansımıştır.
TBMM’ne sunulan 2017 yılı Merkezi Yönetim
İşsizlik Oranı(%) 10,2 Bütçe Kanunu 11,5 Tasarısındaki
10,2 verilere
göreHam2016 yılıFiyatı
Petrol bütçe açığının
-Brent yıl sonunda 29,6
(Dolar/Varil) 39,7 milyar TL olması 44 gerekirken,50,734,5 milyar
TL olacağı,
Cari İşlemlerfaiz dışı /GSYH
Dengesi bütçe(%)
fazlasının
(5) ise 16,3
-3,9 milyar TL olması-4,8 gerekirken,-4,216,9 milyar
TL düzeyinde
TÜFE Yıl Sonu gerçekleşeceği
% Değişme-Revize öngörülmüştür. 5-7,5 Beklentilerin 7,5bu yönde olması6,5 halinde
bütçe açığındaki
Kaynak: sapma %16,5, faiz dışı bütçe fazlasındaki sapmanın ise %59,6
Kalkınma Bakanlığı
olacaktır.
Yaşanan bu gelişmeler doğal olarak merkezi yönetim bütçesine de yansımıştır. TBMM’ne sunulan 2017 yılı Merkezi Yö-
netim Bütçe Kanunu Tasarısındaki verilere göre 2016 yılı bütçe açığının yıl sonunda 29,6 milyar TL olması gerekirken, 34,5
milyar TL olacağı, faiz dışı bütçe fazlasının ise 16,3 milyar TL olması gerekirken, 16,9 milyar TL düzeyinde gerçekleşeceği
öngörülmüştür. Gerçekleşmelerin de bu şekilde olması halinde bütçe açığındaki sapma %16,5, faiz dışı bütçe fazlasındaki
sapma ise %59,6Grafik 1: 2016-2017 Yılları Merkezi Yönetim Bütçesi Temel Büyüklükleri,
olacaktır.
Grafik 1: 2016-2017 Yılları Merkezi Yönetim Bütçesi Temel Büyüklükleri, Milyar TL
Milyar TL
700 645.1
598.3
600 570.5
540.8
500
400
300
200
100 29.6 46.8 26.3 10.6
0
Bütçe Geliri Bütçe Gideri Bütçe Açığı Faiz Dışı Bütçe Fazlası

2016 2017

Kaynak: Maliye Bakanlığı veri tabanı.

Kaynak: Maliye Bakanlığı veri tabanı.

Bu sapma katsayıları 2016 yılında mali istikrarın zayıfladığını gösteren önemli

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 91
verilerdir. Yıl sonu gerçekleşmelerinin bu yönde olma olasılığını artıran veriler 2016
 SGK’na bütçe içinden ayrılan pay
2002 yılında %9,4 iken, 2016
yılında bu oran %18’3’e yüksel-
miştir. Gelişim bu şekilde giderse
2030 yılında bütçenin %37’si SGK
Ekim ayında bütçe açığının bu kadar yüksek oranda artmasında 2015 yılı Ekim ayına
zararlarına ayrılacaktır.
göre bütçe gelirlerinin %1 oranında azalarak 43 milyar 365 milyon TL, bütçe
giderlerinin ise %18,9 oranında artarak 43 milyar 469 2016 milyon
yılı Ocak-Ekim
TL döneminde
düzeyinde
ise bütçe açığı 2015 yılına göre %94,9
gerçekleşmesi belirleyici olmuştur. Bütçe gelirlerindeki düşüşte ekonomik
oranında artarak faaliyetteki
12,1 milyar TL’ye
gerilemeye paralel olarak dahilde alınan katma değer ulaşırken,
vergisinin %27,3,
faiz dışı ithalattan
bütçe fazlası %21,2
alınan katma değer vergisinin %10,1 oranında azalması etkili olmuştur.
oranında azalarak 32,4 milyar TL’ye
gerilemiştir. Bu dönemde faiz dışı har-
camalar %16,4 artarken, bütçe gelirle-
2016 yılı Ocak-Ekim döneminde ise bütçe açığı 2015 riyılına göre %94,9
%12,,5 artabilmiştir. Bütçeoranında
giderleri
artarak 12,1 milyar TL’ye ulaşırken, faiz dışı bütçe fazlası %21,2 oranında azalarak
Bütçe giderleri içinde en yüksek fazlası da %71,6 oranında düşmüş 2
içinde en yüksek artış %21,2 ile cari
32,4 transferlerde gerçekleşmiştir. Bu bütçe
dö-
artış milyar
%21,2 ileTL’ye gerilemiştir.
cari transferlerde Bu 801
milyar dönemde faiz
milyon TL’ye dışı harcamalar
gerilemiştir. %16,4 artarken,
nemde cari transferlerin bütçe içindeki
gelirleri %12,,5
gerçekleşmiştir. Bu artabilmiştir.
dönemde cari Bütçe giderleri
Ekim ayında bütçe açığınıniçinde
bu ka- en yüksek artış %21,2 ile
payı %39,7 olmuştur. Bütçe içerisinde
cari transferlerde
transferlerin dar
bütçe içindekigerçekleşmiştir.
payı yüksek oranda artmasında
Bu dönemde 2015 cari finansmanı,
transferlerin bütçe
SGK’nın sosyal yardımlar
%39,7 olmuştur. yılı Ekim ayına göre bütçe gelirlerinin
içindeki payı %39,7 olmuştur. %1 oranında Bütçe
azalarak 43 içerisinde
milyar 365 SGK’nın finansmanı, sosyal
ve KİT zararları gibi kalemleri kap-
Bu sapma katsayıları
yardımlar ve KİT 2016 yılında gibi
zararları milyonkalemleri kapsayan
TL, bütçe giderlerinin carisayan
ise %18,9
cari transferlerin
transferlerin bütçe içindeki
bütçe içinde-
mali istikrarın zayıfladığını gösteren oranında artarak 43 milyar 469 milyon ki ağırlığının artması bütçe etkinliği
ağırlığının artması bütçe etkinliği açısından klasik SGK sorununun devam ettiğini
önemli verilerdir. Yıl sonu gerçekleş- TL düzeyinde gerçekleşmesi belirleyici açısından klasik SGK sorununun de-
göstermektedir.
melerinin bu yönde olma Nitekim SGK’na bütçe içinden ayrılan
olasılığını vam pay
ettiğini2002 yılında
göstermektedir. %9,4
Nitekim
olmuştur. Bütçe gelirlerindeki düşüşte
iken, 2016
artıran veriler yılında
2016 bubütçe
yılı Ekim ayı oran %18’3’e
ekonomik yükselmiştir.
faaliyetteki gerilemeye pa- Gelişim bu şekilde giderse
SGK’na bütçe içinden ayrılan pay 2002
gerçekleşmelerinden gelmiştir. Ekim yılında %9,4 iken, 2016 yılında bu
2030 yılında bütçenin %37’si SGK
ralel olarak zararlarına
dahilde alınan katma de-ayrılacaktır.
ayında bütçe açığı 2015 yılı Ekim ayı- ğer vergisinin %27,3, ithalattan alınan oran %18’3’e yükselmiştir. Gelişim bu
na göre %101,4 oranında artmıştır. Di- katma değer vergisinin %10,1 oranında şekilde giderse 2030 yılında bütçenin
ğer yandan Ekim ayında faiz dışı bütçe azalması etkili olmuştur. %37’si SGK zararlarına ayrılacaktır.
Grafik 2: 2016-2017 Yılları Merkezi Yönetim Bütçesi Ana
Grafik 2: 2016-2017 YıllarıHarcamaları
Merkezi Yönetim Bütçesi Ana Harcamaları
300
249.3
250 223

200
162.6
147.8
150

100 66.2
57.8 52.1
46.8
50

0
Cari Transferler Sermaye Giderleri Personel Gideri Mal ve Hizmet Alımı

2016 2017
Kaynak: Maliye Bakanlığı veri tabanı.

Kaynak: Maliye Bakanlığı veri tabanı.

92 İŞVEREN
Bütçe / Kasım - göre
tasarısına bu sorun 2017 yılında da devam edecek gibi durmaktadır. Grafik
Aralık 2016
 Bütçe tasarısına göre bu sorun
2017 yılında da devam edecek gibi
durmaktadır. Grafik 2’de gösterildiği
üzere taslak bütçede 2017 yılında cari
transferlere 249,3 milyar TL ayrılmış-
tır. Cari transferlerin bütçe içindeki
payı sürekli olarak artmaktadır. 2002
yılında bütçe içindeki oranı %21 iken,
2017 yılında %38,4’e yükseleceği ön-
görülmektedir. 2016 yılında Yatırım
harcamalarına 66,2 milyar TL (bütçe-
nin %10,2’si) ayrılmasının planlandığı
bir bütçede cari transferlerin düzeyi
bütçe istikrarı açısından da bir tehdit
olarak algılanabilir. 2017 yılı bütçe gi-
deri toplamı 645,1 milyar TL’dir, tas-
lak bütçeye göre bütçenin %63,8’i cari
transferler ile personel giderlerine ay-
rılmıştır. Personel giderlerindeki artış
oranı %10’dur.
Vergi gelirleri 2016 yılı Ocak-Ekim
döneminde makroekonomik faaliyete
bağlı bir gelişim göstermiştir. GSYH de-
Tablo 2: Türkiye’nin Kamu Borç Stoku (Milyar TL)
ğişim hızındaki yavaşlamanın etkisi ile
dahilden alınan KDV gelirleri %6,2 ar-
tabilmiştir. İthalattın düşmesi nedeni
ile ithalattan alınan KDV’de %1,1 ora-
nında azalmıştır. Vergi gelirlerinde en
yüksek artış %26,5 ile kurumlar vergi-
sinde gerçekleşmiştir.
Merkezi yönetim bütçesinin on ay-
lık performansı 2016 yılında kısmi bir
mali genişlemenin olduğunun göster-
mektedir. 2017 yılı taslak bütçesinde
de bu durumun tersine döndürecek
dönüşümler gözükmemektedir. Grafik
2’den de görüleceği üzere taslak büt-
çeye göre 2017 yılında bütçe açığının
46 ,8 milyar TL, faiz dışı bütçe fazla-
sının ise 10,6 milyar TL olması öngö-
rülmektedir.
2017 yılı bütçesini rahatlatacak
olgu vergi affı sonucunda 77 milyar-
lık bir yeniden yapılanma gelirinin
elde edilme olasılığıdır. Ancak geç-
mişteki borç yapılandırmaları düşü-
Cari transferlerin bütçe içindeki
payı sürekli olarak artmaktadır.
2002 yılında bütçe içindeki oranı
%21 iken, 2017 yılında %38,4’e
yükseleceği öngörülmektedir.
nüldüğünde beyan ile tahsilatın eşleş-
mediği bilinmektedir. Sonuçta vergi
borcunu ödeyecek firmanın/kişinin
geliri olması gerekir. Eğer gelir yoksa
ödeme yapması da mümkün olmaya-
caktır. Makroekonomik açıdan gelir-
le kast ettiğimiz GSYH’daki büyüme
oranıdır. Basit bir ifade ile GSYH’daki
düşüşler ya da artış oranının yavaş-
laması vergi gelirlerindeki artışı da
sınırlandırmaktadır. OECD’nin Kasım
2016’de yayınladığı Ekonomik görü-
nüm Raporu’na göre Türkiye’de 2017
yılında büyüme oranının %3,3, 2018
yılında %3,8 olacağı öngörüldüğü dü-
şünüldüğünde bu olasılığın güçlü ol-
duğunu söyleyebiliriz.

Dış Borç Toplam Borç AB Tanımlı AB Tanımlı Borç

Yıllar İç Borç Stoku
Stoku Stoku Borç Stoku Stoku / GSYH

2002 152,2 96,2 248,4 259,3 74,0

2003 198,0 91,0 288,9 307,9 67,7
2004 228,9 94,1 323,0 333,2 59,6
2005 250,1 88,5 338,5 342,1 52,7
2006 256,6 95,4 352,0 352,9 46,5
2007 260,7 80,1 340,8 336,5 39,9
2008 282,3 109,5 391,8 380,1 40,0
2009 338,7 116,2 454,9 438,5 46,0
2010 361,2 126,4 487,6 464,6 42,3
2011 377,9 156,8 534,6 508,0 39,1
2012 396,8 152,4 549,2 512,3 36,2
2013 416,4 190,6 607,0 566,4 36,1
2014 429,3 204,6 633,9 586,0 33,5
2015 456,8 245,4 702,3 643,1 32,9
2016 Ç2 470,8 254,8 725,6 664,9 32,4
Kaynak: https://www.hazine.gov.tr/tr-TR/Istatistik-Sunum-Sayfasi?mid=59&cid= 12&nm=33, erişim tarihi 30 Kasım 2016.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 93

 Maliye politikası açısından gizlen- politikasında yatmaktadır. Vergi gelirlerinde en yüksek ar-
miş risk borçlanma düzeyidir. Ülkele- Enflasyon hedeflemesi ile para tış %26,5 ile kurumlar vergisinde
rin borç analizi yapılırken çoğunlukla politikasını kurala dayandırılmasına gerçekleşmiştir.
Kamu Kesimi Toplam Borcu/GSYH ora- karşın, bu politikanın bir gereği olan eğitim politikasının değiştirilmesidir.
nına bakılmaktadır. Mali istikrar açı- TCMB’nin bağımsızlığı konusunda aynı
sından bu gösterge önemlidir, ancak duyarlılık her zaman gösterilmemiştir. Bu politikaların başarılı olması da
aynı zamanda yanıltıcıdır. Çünkü ora- TCMB’nin faiz politikası hep tartışma ancak mali istikrar ve maliye politikası-
nın payı stok değişken iken, paydası konusu olmuştur. Bu da TCMB’nin nın bir aracı olan harcama politikasın-
akım değişkendir. Akım değişkendeki para politikası gücünü zayıflatmıştır. da şeffaflık ve etkinliğin sağlanması ile
azalma ya da artış oranının paydadaki Enflasyonun mevcut düzeyi yeni mümkündür. Bütçenin ekonomik dağı-
değişmenin altında kalması halinde politikalara ihtiyaç duyulduğunu açık lımı yeniden gözden geçirilmelidir. Bu
oran yükselir. Dolayısıyla ekonomik bir şekilde göstermektedir. Bunlardan olmadan bütçe etkinliğini sağlamak
büyüme borçlanma artış hızının al- birisi de sanayinin yapısını değiştiril- zor gözükmektedir. Unutulmamalıdır
tına düşerse Türkiye’de halen %32,4 mesidir. Bunun için de ilk yapılması ki, artık bütçeye 2000’li yıllarda yapı-
dolayında bu oranının artmasına ne- gereken değişiklik toplam faktör ve- lan özelleştirmeler nedeni ile ek destek
den olabilir. Çünkü Türkiye’nin mut- rimliliğini artırmaya yönelik olarak verecek kamu mülkü kalmamıştır.
lak borç stoku 2002 yılından bu yana
ciddi boyutta artmıştır. Net borç sto-
kundaki artış hızının daha düşük sey-
retmesinin nedeni ise AB Borç tanımı
gereği indirilecek kalemlerle ilgilidir.
Örneğin 2002 öncesinde önemsiz bir
düzeyde olan işsizlik fonu birikimi, ar-
tık 100 milyar TL’nin üzerine çıkmıştır
ve bu önemli toplamın kamu kesimine
borç verilen kısmı brüt borç stokun-
dan indirilmektedir. Bu da doğal ola-
rak net borç stokunu düşük kalmasına
neden olmaktadır. Vermiş olduğumuz
tablo 2’den de görüldüğü üzere 2002
yılından 2016 yılının ikinci çeyreği-
ne kadar 14 yılda iç borç stoku 318,6
milyar TL, dış borç stoku 158,6 milyar
TL, toplam borç stoku 477,2 milyar TL,
AB tanımlı borç stoku ise 405,6 milyar
TL artmıştır. Bu rakamlar gözönüne
alındığında, 2017 yılı bütçe tasarısın-
da kamu borç stoku/GSYH oranının
%31,9’a indirileceği hedefi ancak bü-
yüme hedefinin tutturulması halinde
mümkün olacaktır.
III-Sonuç
Türkiye ekonomisi kırılganlığın
yüksek olduğu bir döneme girmiştir.
Bu kırılganlığın nedenleri arasında
politik gerilimin uzun dönemdir de-
vam etmesinin de katkısı bulunmakta-
dır. Ancak sorunun asıl kaynağı iktisat

94 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 kadınlar ve gençler
Türkiye PISA’da Büyük Puan Kaybetti
OECD’nin üç yılda bir yayınladığı PISA 2015 açıklandı. 15 yaş düzeyinde öğrencilerin katıldığı
programda Türkiye matematik, fen bilimleri ve okumada sıra kaybetti. Üç alanda da 35 OECD üyesi
arasında sondan ikinci oldu.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği
Örgütü’nün (OECD) üç yılda bir ha-
zırladığı Uluslararası Öğrenci Değer-
lendirme Programı’nda (PISA) 2015
sonuçları dünyayla paylaşıldı.  Türki-
ye, 72 ülkeden 15 yaş düzeyinde 540
bin öğrencinin katıldığı programda
büyük puan kaybetti. Matematik, fen
bilimleri ve okuma alanlarında PISA
2012’ye göre ortalama 7 sıra düştü.
En çok kayıp da 9 sırayla okuma ve
fen bilimlerinde yaşandı. Yaklaşık 50
puanlık erozyona uğradı. Üç alanda da
35 OECD ülkesi arasında sondan ikinci
oldu. Eğitimciler, bu düşüşün nedeni-
nin, son üç yılda daha fazla öğrencinin
eğitime dahil edilmesi olabileceğini Türkiye’den 187 okuldan 5 bin 463 puanla 43’üncü sırada yer alırken,
söylüyor. 2009’da yüzde 57 ve 2012’de 895 öğrencinin katıldığı PISA’da tüm 2015’te 425 ile 52’nci oldu. Okumada
yüzde 68’e çıkan PISA testinin 15 ya- alanlarda büyük puanlar kaybedildi. ise PISA 2012’de 475 puanla yakala-
şındaki çocukları kapsama indeksi, Önemli sıra kayıpları yaşandı. Ma- nan 41’incilik kaybedildi, 428 puan
2015’te yüzde 70’e ulaştı. Uzmanlara tematikte PISA 2012’de 448 puan- ancak 50’nciliğe yetti. Bazı alanlarda
göre, bu ortalama puanı düşürdü. Ay- la 44’üncü olurken, 2015’te 420 ile Arnavutluk ve Moldova gibi ülkelerin
rıca, bu yılki soruların daha zor olabi- 49’unculuğa geriledi. Fen bilimleri ve arkasında temsil edildi.
leceği de vurgulanıyor.  okumada da 9 sıra düştü. PISA 2012’de (6.12.2016 / www.hurriyet.com.tr)

TÜİK “Gençlerin İşgücü Piyasasına Geçişi”

Araştırma Sonuçlarını Açıkladı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayımlanan “Gençlerin İş-
gücü Piyasasına Geçişi” başlıklı araş-
tırma, 15-34 yaş grubundaki gençlerin
eğitim geçmişleri, iş bulmak için harca-
dıkları çaba ve aldıkları yardım, işe ge-
çiş süreleri konularında bilgiler içeriyor.
15-34 yaş grubunun işgücüne
katılma oranı %56,4
TÜİK’in Avrupa Birliği’ne uyum ça-
lışmaları kapsamında gerçekleştirdiği
araştırmanın Nisan-Haziran 2016 (II.
Çeyrek) verilerine göre, Türkiye’de be-
lirtilen yaş grubunda kurumsal olmayan
nüfus 24,3 milyon olup, bu kişilerin yak-
laşık 13,7 milyonu, işgücünde yer alıyor.
Buna göre, belirtilen yaş grubundaki
gençlerin işgücüne katılma oranı %56,4.
Eğitimlilerin istihdam şansı
daha yüksek
Ülkemizde 15-34 yaş grubundaki
gençlerin istihdam oranı %48,9. Bu
oran bir okul bitirmeyenlerde %30,1,
lise altı eğitim düzeyinde %42,4 iken,
dört yıllık yükseköğretim ve üzeri me-
zunlarda %73,7’ye yükseliyor. Diğer
bir ifadeyle, eğitim düzeyi arttıkça is-
tihdam oranı da artış gösteriyor.
Araştırmanın bir başka önemli
verisi de, genel lise mezunlarında
%43,6 olan istihdam oranının, mes-
leki veya teknik lise mezunlarında
%60,6 olması.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 95

 kadınlar ve gençler
Gençler eğitimden istihdama
geçişte zorlanıyor
Eğitimden çalışma hayatına geçiş-
te; üç aydan daha uzun süre çalıştık-
ları işler dikkate alındığında,      15-34
yaş grubundaki bireylerin %19’unun
eğitimden ayrıldıktan sonraki ilk işine
üç yıldan daha uzun sürede sahip ol-
duğunu, %14,1’inin ise ilk altı ay için-
de işe girebildiği anlaşılıyor. Gençlerin
%7,4’ü ilk işini yedi ay ile bir yıl ara-
sında, %8,6’sı 1-2 yılda, %5,8’i ise 2-3
yılda elde edebilmiş.
Diğer taraftan, 15-34 yaş grubunda-
En düşük işsizlik oranı meslek İşgücündeki gençlerin %47,6’sı, ki bireylerin %16,3’ü ilk işine eğitim-
eğitim görürken çalışma leri devam ederken sahip olduğunu
lisesi mezunlarında
belirtmiş.
deneyimi de yaşamış
15-34 yaş grubundaki nüfusun iş- Gençlerin %23,3’ü ilk işinde
sizlik oranı %13,2. Eğitim durumuna Veriler, en az bir okul bitiren 15-34
hizmet ve satış elemanı olarak
göre işsizlik oranlarına bakıldığında, yaş grubundaki bireylerin %35,9’unun
en son tamamladıkları eğitimleri süre-
çalıştı
en yüksek oranın %16,8 ile iki veya
since ücretli veya ücretsiz bir çalışma Eğitimden ayrıldıktan sonra ilk
üç yıllık yüksekokul mezunlarında
deneyimi yaşadığını ortaya koyuyor. işinde üç aydan uzun süre çalışanların
olduğu görülüyor. Dört yıllık yükse- Bu oran işgücünde olanlar için %47,6, %23,3’ü hizmet ve satış elemanı ola-
köğretim ve üzeri mezunlarında bu istihdamda olanlarda %48,2 ve işsiz- rak çalışırken, %16,9’u nitelik gerek-
oran%13,3. İşsizlik oranı genel lise lerde %43,1. İşgücüne dahil olmayan tirmeyen işlerde, %16’sı sanatkarlık ve
mezunlarında %15,5 iken mesleki fertlerin ise %19,7’si eğitimi sırasında ilgili işlerde, %12,2’si ise profesyonel
veya teknik lise mezunlarında %12,3. bir çalışma deneyimi yaşadı. mesleklerde çalışmış.
Kurumsal Olmayan Nüfusun Eğitim ve İşgücü Durumu, II. Çeyrek (Nisan-Haziran 2016)
Eğitim Durumu
Mesleki 4 yıllık
Bir okul Lise Genel 2 veya 3 yıllık
Toplam veya yükseköğretim ve
bitirmeyen altı lise yüksekokul
teknik lise üzeri
(Bin)
15-34 yaş nüfus 24.263 2.019 11.765 3.191 2.618 1.594 3.075
İşgücü 13.685 695 5.676 1.645 1.810 1.250 2.611
İstihdam 11.875 608 4.986 1.390 1.587 1.040 2.265
İşsiz 1.810 87 690 255 223 210 346
İşgücüne dahil
10.578 1.324 6.090 1.547 808 345 465
olmayanlar
(%)
İşgücüne katılma
56,4 34,4 48,2 51,6 69,1 78,4 84,9
oranı
İstihdam oranı 48,9 30,1 42,4 43,6 60,6 65,2 73,7
İşsizlik oranı 13,2 12,5 12,2 15,5 12,3 16,8 13,3

96 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016

 haberler
MESS İş Sağlığı ve Güvenliğinde Hayata Geçen
‘Altın’ Değerinde Fikirleri Ödüllendirdi
MESS, 2. Altın Eldiven ve Altın Öneri İş Sağlığı ve Güvenliği Yarışmalarında toplam 28 üye
işyerini ve önerileri hayata geçen mavi yakalı çalışanları ödüllendirdi. TİSK ve MESS Yönetim
Kurulu Başkanı Kudret Önen, “Metal sanayinin Ar-Ge, kaliteli üretim, teknoloji kullanımı,
verimlilik, iş sağlığı ve güvenliği alanlarında öncü olmasını hedefliyoruz. Bu yarışmalarla,
üyelerimiz ve çalışanlarının başarılarını ödüllendiriyoruz” dedi.

TİSK’e üye Türkiye Metal Sanayi-
cileri Sendikası (MESS), bu yıl 2’nci
kez düzenlediği Altın Eldiven ve Al-
tın Öneri İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG)
Yarışmalarında, hayata geçmiş proje
ve önerileri ödüllendirdi. 16 Kasım
2016 Çarşamba günü düzenlenen
törende, toplam 135 başvuru ara-
sından Altın Eldiven yarışmasının
3 kategorisinde birinciliği elde eden
işyerlerine ve Tavsiye Edilen Uygula-
malar kategorisinde 10 işyerine; Al-
tın Öneri yarışmasında ise 15 uygu-
lamaya olmak üzere toplam 28 ödül
sahiplerini buldu.
‘Önce işçi sağlığı ve
güvenliği, sonra iş’
MESS Yönetim Kurulu Başkanı
Kudret Önen, törende yaptığı ko-
nuşmada iş güvenliği kültürünü
tüm topluma yaygınlaştırmak için
hız kesmeden çalışacaklarına vur-
gu yaptı. Çalışanlarının sağlık ve
güvenliğine önem veren tüm üye
işyerlerine teşekkür eden Önen,
şunları söyledi: “Kendini güvende
hissetmek, en temel insani ihtiyaç-
tır. Güvenliğin dayandığı şey ise bil-
gidir. Bu bilgi, bir yaşam biçimi ha-
line getirilirse, iş güvenliği ancak o
zaman bir kültür haline gelmiş olur.
Biz de MESS olarak bu konuda hız
kesmeden çalışmalarımızı sürdürü-
yor; ‘Önce işçi sağlığı ve güvenliği,
sonra iş’ diyoruz.” MESS’in daha
güvenli ve üretken bir gelecek
için çalıştığını vurgulayan Önen,
“Metal sanayinin Ar-Ge, kaliteli üre-
tim, teknoloji kullanımı, verimlilik,
iş sağlığı ve güvenliği alanlarında
öncü olmasını hedefliyoruz” dedi.
‘Üyelerimiz Avrupa’ya da
örnek’
MESS üyelerinin iş sağlığı ve
güvenliği alanında Türkiye’nin
en başarılı işletmeleri arasında
olduğunu belirten Önen, “Avrupa
İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU
OSHA) tarafından düzenlenen İyi
Uygulama Yarışması’na şimdiye
kadar Türkiye’den aday gösterilen 8
şirketten 7’sinin MESS üyesi olması
da bizim için bir gurur vesilesi oldu.
Bu işyerlerinin 3 başvurusunun, EU
OSHA tarafından yapılan değerlen-
dirme sonucu ödüle layık görülme-
sinden de büyük mutluluk duyduk”
şeklinde konuştu.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 97


Altın Eldiven ve Altın Öneri’de
hayata geçmiş fikirler
değerlendiriliyor
İş güvenliği kültürünü yaygın-
laştırma hedefini geçen yıl baş-
lattığı ödül programıyla da des-
tekleyen MESS, “Altın Eldiven İSG
Yarışması”nda; iş sağlığı ve güven-
liğinin gelişimine katkı sağlayan
işyeri uygulamalarını, “Altın Öneri
İSG Yarışması”nda ise mavi yakalı
çalışanlardan gelen İSG önerilerini
değerlendiriyor.
Yarışmaya bu yıl, geçen yıla
oranla yüzde 60 fazla başvuru oldu.
Toplam 135 başvuruda, başta er-
gonomi olmak üzere makine, ekip-
man ve süreç revizyonlarıyla ilgili
teknolojik gelişmelere yönelik ino-
vatif uyum projeleri ön plana çıktı.
Alanında uzman 10 üyeden oluşan
jüri, bu başvuruları titizlikle incele-
di. Dereceye girenler; İş Sağlığı ve
Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Teftiş
Kurulu Başkanlığı, MESS İş Sağlığı
ve Güvenliği Komisyonu ve MESS
Eğitim Vakfı’ndan temsilcilerle, aka-
demisyenler ve MESS yöneticileri-
nin katılımıyla oluşan jürinin yaptı-
ğı puanlama sonucunda belirlendi.
Altın Eldiven’de; 1-249 arası
çalışanın istihdam edildiği işyeri,
250-499 çalışanın istihdam edildi-
ği işyeri ve 500’den fazla çalışanın
istihdam edildiği işyeri kategorile-
rinin birincisi olan 3 şirket, MESS
Eğitim Vakfı’ndan 50 bin TL değe-
rinde eğitim ve danışmanlık hizmeti
almaya hak kazandı. Ayrıca, “Tav-
siye edilen iyi uygulamalar” olarak
seçilen 10 üye işyeri de, MESS Eği-
tim Vakfı’ndan 20 bin TL değerinde
eğitim ve danışmanlık hizmeti alma
hakkı kazandı.
98 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
MESS Altın Öneri Yarışması’nda
ise 15 üye işyeri çalışanlarının İSG
önerileri ödüle layık bulundu. Ekip
üyelerinin herbiri, 1000 TL’lik hedi-
ye çekleriyle ödüllendirildi.
Altın Eldiven’de; dilme bıçakları-
nın kontrolünün emniyetli biçimde
yapılabilmesini sağlayan Bursa’da
kurulu Kerim Çelik Mamülleri; Ope-
rasyona Uygun Çalışan Seçiminde
Davranış Odaklı Yaklaşım başlıklı
çalışmalarıyla davranışsal neden-
li kazaları azaltmayı başaran Tofaş
ve manuel olarak gerçekleştirilen
dövme işleminde mevcut olan risk-
leri önleyerek iş kazalarının önüne
geçen ve verimlilik kaybını engelle-
yen Valfsel Armatür, kategorilernin
birincisi olarak ödüle layık bulundu.
Anadolu Isuzu, Arçelik, Auto-
liv Cankor, BSH Ev Aletleri, Ford
Otosan, Magnetti Marelli Mako,
Mercedes-Benz Türk, Otokar, Oyak
Renault ve Siemens Altın Eldiven
yarışması tavsiye edilen uygulama-
ları arasında yer aldılar.
Altın Öneri’de ise Arçelik, Boru-
san Mannesmann, BSH Ev Aletleri,
Erdemir, Farba, Ficosa, Ford Otosan,
İçdaş, İzmir Demir Çelik, Karsan, Ke-
rim Çelik Manisa, Magnetti Marelli
Mako, Otokar, Tofaş, Türk Pyrismian
şirketlerinin mavi yakalı proje ekip-
leri yaptıkları öneriler nedeniyle
ödüllendirildi.
MESS İş Güvenliği kültürünü
yaygınlaştırmak için neler
yapıyor?
•• Tüm üyelerine iş sağlığı ve güven-
liği alanında eğitim ve destek sağ-
ladı. Son üç yılda, 331 iş sağlığı ve
güvenliği profesyoneline teknik
eğitim verildi.
•• İş sağlığı ve güvenliği profesyo-
haberler
nellerine, patlamadan korunma
dokümanı hazırlama eğitimi ve
makine emniyeti eğitimi sağlan-
dı.
•• Üye işyerlerindeki iş sağlığı ve
güvenliği alanındaki profesyonel-
lerinin, güncel gelişmeleri takip
edebilmeleri için, mevzuat deği-
şiklikleri hakkında düzenli bilgi-
lendirme yapılıyor.
•• Üye şirketlerin iş sağlığı ve güven-
liği alanındaki soruları yanıtlanı-
yor.
•• Üyelerin iş sağlığı ve güvenliği
alanındaki organizasyonları ta-
kip etmesi destekleniyor. En son,
Mayıs 2016’daİstanbul’da düzen-
lenen 8. Uluslararası İş Sağlığı
ve Güvenliği Konferansı’na, üye
işyerlerinde çalışan 122 iş sağlığı
ve güvenliği profesyonelinin katı-
lımı sağlandı.
•• MESS üyelerine yönelik İSG Des-
teği veriyor. Bu destek kapsa-
mında; Üye işyerlerinin kendi
bünyelerinde çalıştırdıkları veya
dışarıdan hizmet satın alma yön-
temiyle görevlendirdikleri İSG
profesyonellerinin (iş güvenliği
uzmanı, işyeri hekimi ve diğer
sağlık personeli) maliyetlerini
belli bir oranda karşılıyor.
•• İSG desteğine 2016’da Çevre Des-
teği de eklendi. Çevre mevzuatı
gereği karşılaşılan maliyetler, be-
lirli bir oranda MESS tarafından
karşılanıyor.
•• İş Sağlığı ve Güvenliği İyi Uygu-
lama Yarışmalarıyla; üye işyerle-
rini ve çalışanlarının iş sağlığı ve
güvenliği konusundaki başarılı
uygulamalarını ödüllendirerek, iş
güvenliği kültürünü yaygınlaştır-
mayı hedefliyor.

Samsun Gıda Fuarı TÜGİS’in Evsahipliğinde Yapıldı
Buzbaş: “Aslolan tarımı ve gıda sanayiini sinerji sağlayacak şekilde geliştirebilmektir”
“Türkiye’de Gıda, Gıda Sanayii ve
Geleceği” Paneli Türkiye Gıda Sana-
yii İşverenleri Sendikası’nın (TÜGİS)
evsahipliğinde, TİSK Yönetim Kurulu
Üyesi ve TÜGİS Yönetim Kurulu Başka-
nı Necdet Buzbaş’ın moderatörlüğün-
de 24 Kasım 2016 tarihinde Samsun
TÜYAP Gıda Fuarı’nda yapıldı.
Necdet Buzbaş’ın konuşmasıyla
başlayan Panel, TÜYAP Anadolu Fuar-
ları Genel Müdürü Cihat Alagöz, Meta
Fonksiyonel Gıda A.Ş. Genel Müdürü
Dr.İrfan Demiryol, Dünya Gazetesi
yazarı Rüştü Bozkurt ve Orya Organik
Genel Müdürü Ayhan Sümerli’nin gö-
rüşlerini dile getirmesiyle devam etti.
Konuşmacıların bilgi ve tecrübelerini
paylaştıkları Panel, kamu yetkilileri,
akademisyenler ve üniversite öğrenci-
lerinin katılımıyla yoğun ilgi gördü.
TÜGİS Yönetim Kurulu Başkanı
Necdet Buzbaş yaptığı açılış konuşma-
sına, tarımın ve eklektik gıda sanayi-
inin yaşam için, toplumun beslenme
ihtiyacını karşıladığı için vazgeçilmez
ve stratejik bir sektör olduğunu belir-
terek başladı. Küreselleşen dünyada
gıda ürünlerinin farklı kaynaklardan
temin edilebileceğini, ihracatçı ülke-
lerin öncelikle iç tüketimlerini düşü-
nerek ya fiyatı artırdıklarını veya ihra-
catı durdurduklarını kaydeden Buzbaş
sözlerini şöyle sürdürdü:
“Sanayide gelişmiş olmak tarım ve
gıda sanayiinden vazgeçmek anlamına
gelmez. Asıl olan bu iki temel sektörü
birbiriyle yarıştırmak ve sinerji sağlaya-
cak şekilde geliştirebilmektir. Bugün sa-
nayide gelişmiş ülkeler tarım ve gıda sa-
nayiinde ürün çeşitliliğinde ve üretimde
daima ilk on içerisindedirler. Hububatta
ABD ikinci; ette ABD ikinci; sebzede ABD
üçüncü; şekerde AB üçüncü; mısırda
ABD birincidir.”
Türkiye’nin 1950’li yıllarda başla-
yan sanayileşmesi ile birlikte kalkın-
ma stratejisini benimserken tarım ve
gıda sanayiini görmezden geldiğini,
haberler
adeta unuttuğunu söyleyen Buzbaş,
son10 yılda tarım ve entegre sanayi-
lerde yeniden yapılanmanın gündeme
geldiğini, Cumhuriyetin Kuruluşunun
100’ncü yılının kutlanacağı 2023 yı-
lında tarım hasılasının 150 milyar
dolara (halen 60 milyar dolar), tarım
ihracatının da 40 milyar dolara (halen
18 milyar dolar) çıkarılması hedefleri-
nin belirlendiğini ifade etti.
Hükümetin bu hedefleri tutturmak
için bir yandan yatırımlarda tarımı ilk
sıraya alırken, diğer yandan gecikmiş
de olsa yeni uygulamaları hayata ge-
çirdiğini vurgulayan Necdet Buzbaş,
geçen ay içinde açıklanan Milli Tarım
Projesi’nde bitkisel üretimde “Havza
Bazlı Üretime Dayalı Destekleme Mo-
deli” ve hayvancılıkta “Yerli Üretimi
Destekleme Modeli”ne geçildiğini;
Samsun ilinin de mevcut potansiyeli
ile Milli Tarım Projesinin tüm destek-
lerinden yararlanabilecek potansiyele
sahip olduğunu belirterek şöyle de-
vam etti:
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 99

“Bugünkü panelimizi konuya dikkat
çekmek, karar alıcıları doğru yönlendir-
mek adına “Türkiye’de Gıda, Gıda Sa-
nayii ve Geleceği” başlığı altında seçtik.
Türkiye’de gıda pazarının büyüklüğü 164
milyar dolar, gıda sanayii ise 83 milyar
dolardır. Gıda sanayiinde işletme sayısı
42.560, istihdam 564.778 kişidir.
Üye olmaya çalıştığımız, ihracatımı-
zın %45’ini gerçekleştirdiğimiz AB’nin
gıda pazarı büyüklüğü 1.244 milyar avro
(Türkiye’nin 8,7 katı); 4,2 milyon kişi istih-
dam ediliyor, (Türkiye’nin 8 katı); ihracatı
91,7 milyar avro (Türkiye’nin 6 katı); itha-
latı 64,1 milyar avro (Türkiye’nin 8 katı)....
Nüfus artış hızı Türkiye ortalamasının al-
tında, net göç veren durumda…”
Konuşmasında Samsun’un coğrafi
konumunu ve doğal imkanlarını özet-
ledikten sonra, mevcut yatırımları da
dikkate alarak nasıl ve hangi sektörlerde
yoğunlaşılarak sürdürülebilir büyüme
sağlanabileceğine değinen Buzbaş şun-
ları söyledi:
“Bunun için şöyle bir sıralama vermek
doğru olur kanaatindeyim;
1. Tarım ve Gıda Sanayii
2. Lojistik Sektörü
3. Bacasız (Soft) Endüstri (48 İşletme tıbbi
ve cerrahi el aletleri üretimi)
4. Hizmet sektörü (Eğitim, Turizm, Tema-
tik Fuarcılık)
Dikkat edilecek en önemli nokta çevreyi
kirletecek, tarım faaliyetlerini ve ekolojik
sistemi olumsuz etkileyecek her türlü en-
düstriyel yatırımdan kaçınmak!
Bir diğer önemli nokta da, tarımın ve
kırsal alanların geleceği açısından fevka-
lade önemli bulduğum 6360 sayılı Büyük-
şehir Kanunudur. Bilindiği gibi 6.12.2012
tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren bu Kanun hizmette bü-
tünlük getirilerek kırsala da belediye hiz-
metleri götürmek amacıyla düzenlenmişti;
ihtiyaç kadarıyla tarım arazileri kentsel
araziye dönüştürülebilecek. İşte karar alı-
100 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
haberler
Necdet Buzbaş
cıları Samsun’un 25-50 yıl sonrasını düşü-
nerek sürdürülebilir refah ve kalkınma is-
tiyorlarsa, tarım arazileri ve taşınmazların
amaç dışı kullanımına izin vermemeleri,
hatta bir kısmını SİT alanı ilan ederek kır
kültürünün yaşatılmasının sağlanmasına
itina göstermeleri beklenir.”
Samsun için rol model ülke
Hollanda’nın seçildiğini belirten Buzbaş,
Hollanda ile ilgili bilgileri de paylaştı.
Samsun’da kamu, yerel yönetim,
sanayi ve ticaret oda ve borsaları ile
STK’ların birlikte proje üretmede dikkat
çekici bir uyum içinde olduklarını ifade
eden Necdet Buzbaş, Gıda OSB’nin kurul-
ması, lojistik köy kurulması gibi projele-
rin varlığına değinerek, bu yatırımların
Samsun’a sadece geçim değil, istihdam,
tarımsal üretimin sürdürülebilirliği ko-
nularında büyük katkı sağlayacağını kay-
detti ve konuşmasını şöyle bitirdi:
“Zamanı iyi kullanıp, üretimden yana
durup, uzun vadeli düşünerek yatırımlar
yaparsak geleceği umutla kucaklarız. An-
cak Geleneksel iş yapma modellerimiz yeri-
ne bilimselliği koymamız, bilgi yönetimine
geçmemiz, bunun için de bilişim teknolo-
jilerini kullanmamız vazgeçilmez önceli-
ğimiz olmalıdır. Üniversitelerimiz araştır-
macı kimliği ile bu uğraşın içinde beklenen
yerlerini muhakkak almalıdır.”
TÜGİS
Genel Kurulu
TİSK’e Üye Türkiye Gıda Sanayii
İşverenleri Sendikası’nın 33. Ola-
ğan Genel Kurul toplantısı 26 Kasım
2016 tarihinde yapıldı. Yönetim,
Denetleme ve Disiplin Kurulu’na
seçilen üyeler aşağıdaki gibidir:
YÖNETİM KURULU; Necdet Buz-
baş (Başkan), Okyar Yayalar (Baş-
kan Vekili), Mehmet Çetin Duruk
(Başkan Vekili), Mehmet Tütüncü
(Üye), Levent Rıza Dağhan (Üye),
Ediz Aksoy (Üye), Özen Altıparmak
(Üye), Cengiz Altop (Üye), Meh-
met Aydın Çuvalcı (Üye).
DENETLEME KURULU; Şener
Astan (Başkan), Şerif Ayhan
Sürmeli (Üye), İlhan Turan Usta
(Üye).
DİSİPLİN KURULU; Av.Haluk
Eldem (Başkan), Mehmet Koçak
(Üye), Av.Süleyman Bektaş (Üye).
KAMU-İŞ
Genel Kurulu
Üyemiz Kamu İşletmeleri İşveren-
leri Sendikası (KAMU-İŞ)’in 29. Ola-
ğan Genel Kurulu 26 Kasım 2016
tarihlerinde yapıldı. Yeni Yönetim,
Denetim ve Disiplin Kurulu’na seçi-
len üyeler şöyle:
YÖNETİM KURULU; Zafer Tarıkda-
roğlu (Başkan), Arslan Günaydın
(Başkan Vekili), Murat Acu (Üye),
Mücahit Sav (Üye), Salim Kahra-
manoğlu (Üye).
DENETLEME KURULU; Zübeyir
Çalışan (Başkan), Abdulkadir Öz-
kan (Raportör), Kamil İpek (Üye).
DİSİPLİN KURULU; Metin Kara-
man (Başkan), Orhan Çıtırık (Ra-
portör), Ali Tekneci (Üye).
 haberler
Ağaç İşveren Genel Kurulu
Üyemiz Türkiye Ağaç Sanayii İşverenleri Sendikası’nın 28. Olağan Genel Kurul toplantısı 12-19 Kasım 2016 tarihlerinde
yapıldı. Yeni üyeler aşağıdaki gibi oluştu:
YÖNETİM KURULU; D.Solmaz Coşkun (Başkan), Faruk Tever (Başkan Vekili), Evrim H. Aydın (Başkan Vekili), Neslihan
Demirel (Üye), Ahmet Güleç (Üye).
DENETLEME KURULU; Cahit Avunduk, Baki Kuriş, Nihat Turan.
DİSİPLİN KURULU; Dursun Ali Tever, Yahya Nasır Adnan, Ayşegül Çolakoğlu Mutlu.

Çimento Endüstrisi’nin İK Yöneticileri

HR Masters’ta Buluştu

Üyemiz Çimento Endüstrisi İşve-
renleri Sendikası (ÇEİS), üye şirketle-
rin insan kaynakları yönetim altyapısı-
nı geliştirmek amacıyla, Türkiye İnsan
Yönetimi Derneği PERYÖN işbirliği ile
“HR Masters Sertifika Programı”nı
başlattı. ÇEİS’e üye çimento şirketle-
rinin insan kaynakları yönetici ve yö-
netici adaylarına özel program, insan
yönetimi alanında yetkinliklerin geliş-
tirilmesini ve süreçlerin iyileştirilme-
sini amaçlıyor.
ÇEİS’in Merkez Ofisinde ilk etabı
başlayan “HR Masters Sertifika Progra-
mı”, potansiyele odaklı işe alım uygu-
lamaları, yeni nesil insan kaynakları
yönetimi, finansal ve analitik düşünme
yeteneğini güçlendirme, iş ortağı insan
kaynaklarında liderlik modeli, insan
kaynakları analitik, insan kaynakla-
rında değişim ve ortak akıl, kurumsal
çatışma ve stres, potansiyele odaklı
stratejik insan yönetimi uygulamaları
konularını kapsıyor. Eğitime katılan
yönetici ve yönetici adayları PERYÖN
tarafından sertifikalandırılıyor.
PERYÖN’ün alanında uzman eğit-
menleri tarafından verilen “HR Mas-
ters Sertifika Programı”nın ikinci ve
üçüncü etapları 2017 yılının ilk yarı-
sında gerçekleştirilecek.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 101


Global Compact (GC) Türkiye “Kadının Güçlenmesi
Çalışma Grubu” toplandı
Global Compact (Birleşmiş Millet-
ler Küresel İlkeler Sözleşmesi) Türkiye
Ağı’na bağlı olarak TİSK’in koordinasyo-
nunda faaliyet gösteren Kadının Güçlen-
mesi Çalışma Grubu, 2016 yılının ikinci
toplantısını 30 Kasım 2016 tarihinde
Birleşmiş Milletler Türkiye Merkezi’nde
yaptı. Toplantıya BM ILO, BM Nüfus
Fonu, BM Kadının Güçlenmesi Birimi,
TÜSİAD, WEPs (BM Kadının Güçlenme-
si İlkeleri) İş Dünyası Sözcüsü SUTEKS,
üye şirket, STK ve belediyelerin temsil-
cileri katıldı.
Toplantının açılış konuşmasını ya-
pan TİSK Genel Sekreter Yardımcısı ve
GC Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi Ferhat
İlter, Yönetim Kurulu’nun önerisi doğ-
rultusunda Yeşim Tekstil Temsilcisi Di-
lek Cesur’un ve Eczacıbaşı Holding Tem-
silcisi Ata Selçuk’un Eş Başkanlar olarak
görevlendirilmesini oylamaya sundu.
Önerinin oy birliği ile kabulünden sonra
Cesur ve Selçuk birer konuşma yaparak
görüşlerini açıkladılar.
GC Türkiye İstanbul Koordinatörü
Derin Şenerdem, Global Compact 2020
Stratejisi konulu sunumunda Çalışma
Grubu Üyelerine, 24-27 Ekim 2016 ta-
rihleri arasında Dubai’de düzenlenen
GC Yerel Ağlar Toplantısı’nda açıklanan,
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve
yapısal değişimler ışığında GC’de be-
nimsenen yeni strateji ve düzenlemeleri
aktardı.
WEPs İş Dünyası Sözcüsü Nur Ger,
“2016 WEPs Farkındalık Çalışmaları”
konulu sunumunda, Çalışma Grubu ola-
rak en önemli hedeflerinin Türkiye’de
WEPs’i imzalayan şirket sayısını artır-
mak ve bir ulusal kampanya düzenle-
yerek özel sektör ve toplum nezdinde
toplumsal cinsiyet eşitliği ve WEPs far-
kındalığını geliştirmek olduğunu ifade
etti. Bu bağlamda yapılan çalışmalara
102 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
haberler
değinen Ger, Türkiye’de imzacı sayısı-
nı 9 ayda ikiye katlayarak 123 imzacı-
ya ulaştıklarını ve ülkemizin böylece
Japonya’nın ardından imzacı sayısı
bakımından dünyada ikinci sıraya yük-
seldiğini belirtti. Nur Ger 2017 yılında
yapılması düşünülen faaliyetleri de sı-
raladı.
BM Kadının Güçlenmesi Birimi (UN
Women) Program Uzmanı Mehtap Ta-
tar WEPs Uygulama Rehberi’nin Türkçe
hazırlanan son taslağını tanıtarak ya-
pılan çalışmalar hakkında bilgi verdi.
Rehber’in hazırlanma amacının; şirket-
lerin her bir ilkenin dinamiklerini ve şir-
ket çalışmalarının kadınların ekonomik
güçlenmesine nasıl hizmet edebileceği-
ni anlamalarını sağlamak, kadının güç-
lenmesi için hedefler belirlemelerine,
sonuçları ölçmelerine ve değerlendir-
melerine yardım etmek olduğunu söyle-
yen Tatar, Rehber’de şirketlerin başarılı
örneklerine de yer verdiklerini belirtti.
Eş Başkan Ata Selçuk, imzacıların
Kadının Güçlenmesi ve WEPs alanın-
daki çalışmalarını ölçmenin, paylaşım
zeminini genişletmenin, söylemlerin
etkisini artırmanın ve birleştirmenin
hedef alınması gerektiğini ifade etti. Bu
bağlamda bir yol haritası belirlendiğini
belirten Selçuk, çalışmaların olumlu so-
nuçlarının tam olarak 2018 yılında elde
edileceğini kaydetti.
İletişim Grubu çalışmalarını anla-
tan Eş Başkan Dilek Cesur, 2017 yılında
yapılacak etkinlikler hakkında bilgi ve-
rerek, Çalışma Grubunun iletişiminde
esas alınan amaç, hedef kitle ve mesajla-
ra değindi. Cesur, 2016 yılında Çalışma
Grubunun basına yansıyan faaliyetleri-
ni hatırlattıktan sonra, Mayıs ayında ya-
yımlanan Çalışma Grubu e-Bülteninin
etkilerini aktardı.
Toplantının son bölümünde Çalış-
ma Grubu Üyeleri kadının güçlenme-
sine katkı olarak yaptıkları ve yapmayı
planladıkları faaliyetler hakkında bil-
gi verdi. Bu bölümde söz alan UNFPA
Program Sorumlusu Meltem Ağduk,
Nilüfer Belediyesi Meclis Üyesi Nilgün
Berk, AGADER Yönetim Kurulu Başka-
nı İbrahim Tokalak, Mor Salkım Kadın
Dayanışma Derneği Kurucu Başkanı
Dilek Üzümcüler, Koç Holding Sürdü-
rülebilirlik Uzmanı Mısra Özkuş, BPW
Türkiye Genel Sekreteri Selda Alemdar
Dinçer, Türkiye Soroptimist Kulüple-
ri Federasyonu Genel Sekreteri Demet
Özdamar, Garanti Bankası Sürdürüle-
bilirlik Yönetmeni Ceren Solak Yılmaz
ve Seger A.Ş. Kurumsal İletişim Sorum-
lusu Eren Yörükoğlu kuruluşlarının
etkinliklerini anlattı. Kadının Güçlen-
mesi Çalışma Grubu’nun gelecek top-
lantısı 2017 Şubat ayında İstanbul’da
yapılacak.

TÜRKİYE-AB 35’inci Toplantısı Ankara’da Yapıldı
Türkiye-Avrupa Birliği Karma İs-
tişare Komitesi’nin (KİK) 35’inci top-
lantısı, 5-6 Aralık 2016 tarihlerinde
Ankara’da TOBB binasında gerçekleş-
tirildi.
AB ve Türkiye arasında imzalanan
Ortaklık Anlaşması çerçevesinde 1995
yılında kurulan ve her iki tarafın ör-
gütlü sivil toplum kuruluşlarının tem-
silcilerini biraraya getiren Türkiye-AB
KİK, taraflar arasındaki işbirliği ve te-
masların kolaylaştırılmasına, sivil top-
lum kuruluşlarının katılım müzakere-
lerini izlemelerine ve ortak çıkarlarla
ilgili konularda görüşmeler başlatma-
larına olanak tanıyor.
TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcık-
lıoğlu ve Avrupa Ekonomik ve Sosyal
Komitesi Üyesi Annie van Wezel’in
Eş Başkanlıklarında gerçekleştirilen
toplantıya, Komite’nin Türkiye Kanadı
Üyeleri TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün
Atalay, HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut
Arslan, T. KAMUSEN Genel Başkanı İs-
mail Koncuk, MEMURSEN Genel Baş-
kanı Ali Yalçın, TZOB Başkanı Şemsi
Bayraktar, TESK Genel Başkanı Ben-
devi Palandöken, İKV Başkanı Ayhan
Zeytinoğlu, TİSK Genel Sekreteri Bü-
avrupa avrupa
lent Pirler ve Türk Endüstri İlişkileri
Derneği Üyesi Prof.Dr. Rüçhan Işık
katıldı.
Toplantının açılış konuşmalarını
AB Bakanı ve Baş Müzakereci Ömer
Çelik, AB Türkiye Delegasyonu Baş-
kanı Christian Berger ve Eş Başkanlar
yaptı.
AB Bakanı ve Baş Müzakereci Ömer
Çelik, 15 Temmuz darbe girişimini ha-
tırlatarak, “Bir demokratik parlamen-
to saldırıya uğradığı zaman Avrupa
Parlamentosu’nun ilk yapması gere-
ken iş bu parlamentoya sahip çıkmak
olmalıydı. Türkiye’ye darbe girişimin-
den bir buçuk ay sonrasına kadar Av-
rupa Parlamentosu’ndan hiçbir ziyaret
olmamıştır, hiçbir telefon edilmemiş-
tir. Charlie Hebdo saldırısı olduğu
zaman Türk Hükümeti de, o dönemki
Başbakanımız da Paris’e gitti, bütün
liderler bir dayanışma gösterisi içinde
bulundular. Teröre karşı güçlü bir me-
saj verildi. O sebeple darbe girişimin-
den sonra olması gereken; Avrupa Bir-
liği liderlerinin ilk bir hafta içerisinde
Ankara’ya gelip, Türk demokrasisiyle
bir dayanışma göstermeleriydi. Fakat
bizi çok şaşırtan bir şey oldu, yüksek
bir yetkilinin yaptığı açıklama şu şe-
kildeydi: ‘Taraflara itidal tavsiye edi-
yoruz’. Taraflara itidal tavsiye etmek
cümlesini biz bir yerden hatırlıyoruz
ve o yüzden o cümleye çok kızdık.
Mısır’da Sisi darbe gerçekleştirdiği za-
man benzer bir açıklama yapılmıştı.”
Demokrasi, hukuk devleti, insan
hakları konusunda yeryüzünde hiç
kimsenin mükemmel olmadığına
vurgu yapan Bakan Çelik, “Demokra-
tik devletler olarak birbirimizle daha
çok dayanışma içinde olacağız, işbir-
liğimizi yapıcı bir şekilde sürdürece-
ğiz, işbirliği kanallarını açık tutaca-
ğız. Eğer birisi bize, ‘Gelin dünyada,
Türkiye’de, Avrupa’da, başka coğraf-
yalarda insan hakları, demokrasi, hu-
kuk devletini geliştirmek için daha
çok çalışalım’ diyorsa kapımız ona 24
saat ve sonuna kadar açıktır. Avrupa
Parlamentosu’nun ortaya koyduğu
gibi ‘Türkiye ile müzakereleri askıya
alalım’ demek demokrasi tarihine ola-
bilecek en vizyonsuz karar olarak geç-
miştir” dedi.
AB Türkiye Delegasyonu Başka-
nı Christian Berger,   Türkiye’nin 15
Temmuz darbe girişimi sonrası en-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 103

dişelerini anladıklarını ifade ederek,
“Türkiye’nin ifade etmiş olduğu endi-
şelerin, tarafımızdan duyulduğundan
emin olmalısınız. AB’nin yeterince
erken reaksiyon göstermediğiyle ilgili
endişeyi anlıyoruz” dedi.
Büyükelçi Berger, AB ile Türkiye
ilişkilerindeki gerilimin yüzeysel ol-
duğu, derinlerde AB ile Türkiye ara-
sında güçlü bir ilişkinin devam ettiği
değerlendirmesinde bulundu. Berger,
Türkiye’yi hala son derece önemli
bir ortak ve aktör olarak gördüklerini
ifade ederek, bu bölgede Türkiye’siz
herhangi bir şey yapmanın mümkün
olmadığını söyledi. AB ve Türkiye’nin
birçok alanda ortaklaşa mücadele et-
mesi gerektiğini vurgulayan Berger,
sosyal, ekonomik, siyasi, dış politika
ve terörizmin finansmanı gibi alanlar-
da adımlar atılması gerektiğini ifade
etti.
Eş Başkan M. Rifat Hisarcıklıoğlu,
son yıllarda birçok uluslararası çev-
rede Türkiye demokrasisi, ekonomisi
ve ülkedeki yatırım ortamı konusunda
olumsuz algı oluşturulduğuna dikkati
çekerek, “Biz, Türkiye’nin işçi, memur,
çiftçi, esnaf, işveren ve toplumun ta-
mamını temsil eden sivil toplum kuru-
luşları olarak demokrasiye, hukukun
üstünlüğüne, yargının bağımsızlığına,
din, vicdan, ifade ve teşebbüs hürriye-
tine inanıyoruz. Tüm politikalarımızı
ve çalışmalarımızı bu değerler çerçe-
vesinde örgütlüyoruz” diye konuştu.
Türkiye’nin AB katılım sürecinin,
bu değerlerin uygulama standartları-
nın iyileştirilmesi açısından son de-
rece önemli olduğunu vurgulayan Hi-
sarcıklıoğlu, AB’nin aday ülkeler için
geliştirdiği katılım stratejilerinin, aday
ülkeleri AB’ye yakınlaştırması gerekti-
ğini dile getirdi.
Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye
ile katılım müzakerelerinin geçici ola-
rak dondurulması yönündeki tavsiye
kararından derin üzüntü duydukla-
104 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
avrupa avrupa
rını belirten Hisarcıklıoğlu, “Avrupa
Parlamentosu’nun bu kararı, objektif
temellerden yoksun olup, Türkiye’deki
gelişmeleri tek taraflı bir bakış açısıyla
ele almaktadır. Parlamentoların doğal
misyonuna da aykırıdır. Parlamento-
lar müzakere ve diyalog yeridir. Müza-
kereleri dondurma veya askıya alma
yeri olmamalıdır” dedi.
Türkiye-AB Karma İstişare Komite-
si (KİK) Eş Başkanı Annie Van Wezel de
konuşmasının başında, 15 Temmuz’da
yaşanan darbe girişimine değinerek,
Türk halkının cesur kararları sayesin-
de girişimin engellendiğini söyledi.
Avrupa sivil toplum örgütleri ve
temsilcileri olarak hükümetlerin hu-
kukun üstünlüğü, yargı sistemi, masu-
miyet karinesi, insan haklarına ve te-
mel haklara saygı gibi konularda özen
göstermelerini rica ettiklerini dile
getiren Wezel, bu hak ve özgürlüklere
mevcudiyetleri için ihtiyaç duydukla-
rının altını çizdi. Avrupa Konseyi’nin
bu değerler için bir mihenk taşı teşkil
ettiğini kaydeden Wezel, Avrupa Eko-
nomik Sosyal Komitesi’nin mevcut
olağanüstü hal çerçevesinde alınan
tedbirlerin Konsey ilkelerine uyum
sağlamadığı konusunda endişe duy-
duklarını söyledi.
35. Türkiye-AB KİK Toplantısı’nın
gündem maddelerini; “AB-Türkiye İliş-
kilerinin Mevcut Durumu”, “Mülteci
Krizi Çerçevesinde AB ve Türkiye Ara-
sındaki İşbirliğinin Sivil Toplum Bakış
Açısından Değerlendirilmesi”, “Vize
Serbestisi Yol Haritasının Uygulanma-
sında Kaydedilen İlerlemeler”, “Tür-
kiye’deki Ekonomik ve Sosyal Koşul-
lar ve Yatırım Ortamı” ve “AB-Türkiye
Gümrük Birliği’nin Yeniden Tanımlan-
ması ve AB-ABD Transatlantik Ticaret
ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) Süreçlerin-
deki Gelişmeler” konuları oluşturdu.
Gündem maddeleri çerçevesinde
düzenlenen oturumlarda, AB Bakan-
lığı Müsteşar Yardımcısı Ahmet Yü-
cel, KİK Avrupa Kanadı Üyeleri Arno
Metzler, Panagiotis Gkofas, Dimitris
Dimirtiadis ve Cinzia Del Rio, HAK-İŞ
Genel Sekreteri Dr. Osman Yıldız, ILO
Türkiye Temsilcisi Numan Özcan, BM
Mülteciler Yüksek Komiserliği Tem-
silcisi Damla Taşkın, TEPAV Proje Di-
rektörü Timur Kaymaz, Sığınmacılar
ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği
Genel Koordinatörü İbrahim Vurgun
Kavlak, AB Türkiye Delegasyonu Göç
ve İçişleri Danışmanı Dr. Kasia Lach ve
Ticaret, Tarım, Ekonomi ve Enerji Sek-
törü Danışmanı Balazs Gargya, Dışişle-
ri Bakanlığı Göç, İltica ve Vize Birinci
Sekreteri Ayşe Şebnem Manav, TEPAV
Ekonomi Direktörü Dr. Güven Sak,
Boeing Türkiye Genel Müdürü Ayşem
Sargın, Ekonomi Bakanlığı AB İlişkile-
ri Genel Müdürü Murat Yapıcı ve İKV
Genel Sekreteri Çiğdem Nas konuşma-
cı olarak yer aldı.
Toplantı sonunda yayımlanan Or-
tak Bildiri’de, KİK’in, 15 Temmuz 2016
tarihinde Türkiye’de gerçekleşen dar-
be girişimini ve demokratik yollarla
seçilmiş olan hükümete ve anayasal
düzene karşı yapılmış saldırıları kına-
dığı Türk toplumu ile dayanışma içeri-
sinde olduğu ifade edildi. KİK, alınan
tüm tedbirlerin, evrensel temel hak-
lara, yargı bağımsızlığına ve hukukun
üstünlüğüne saygı duymak suretiyle,
demokrasiyi, sivil hakları ve sosyal
uyumu daha da güçlendirmesi gerek-
tiğine vurgu yaptı.
Bildiri’de, KİK’in 17’nci Faslın (Eko-
nomik ve Parasal Politika) ve 33’üncü
Faslın (Mali ve Bütçesel Hükümler)
müzakereye açılmış olmasının mem-
nuniyetle karşıladığı belirtilerek, aynı
zamanda 23’üncü (yargı ve Temel
Haklar) ve 24’üncü (Adalet, Özgürlük
ve Güvenlik) Fasılların müzakereye
açılması çağrısında bulunuldu.
Koruma talep eden çok sayıda
Suriyeliye ev sahipliği yapan Türk
Hükümeti’nin ve Türk vatandaşlarının
gösterdiği üstün çabanın takdirle kar-

şılandığı ve çalışma izinlerini düzenle-
yen mevzuatın çıkarılmasından mem-
nuniyet duyulduğu da ifade edilerek,
hukuki yardıma erişim kapsamının,
geri gönderme merkezindekiler de da-
hil olmak üzere, yasal koruma ihtiyacı
olan herkesin erişebileceği şekilde ge-
nişletilmesi istendi.
Bildiri’de, hem Türk Hükümeti’ne,
hem de Avrupa Komisyonu’na vize ser-
bestisi yol haritasında geriye kalan az
sayıda kriterin karşılanmasında işbir-
Türkiye – AB İlişkileri
AB Komisyonu, Türkiye’nin AB’ye
üyelik müzakereleri süreci kapsamın-
da 2016 yılını değerlendiren raporunu
8 Kasım tarihinde yayımladı. Raporda
yer alan ifadelerden bazıları aşağıdadır:
• AB, 15 Temmuz 2016’da Türkiye
demokrasisini doğrudan hedef alan
darbe girişimini derhal güçlü bir şekil-
de kınamış, Türk demokratik kurum-
larıyla dayanışma içinde olduğunu
açıklamıştır.
• 2005 yılında başlayan katılım
müzakereleri sürecinde şimdiye ka-
dar 16 başlık müzakerelere açılmış, bir
başlık geçici olarak kapanmıştır.
• Üye ülkelerin yaklaşımlarından
bağımsız olarak 15 No’lu Enerji, 26
No’lu Eğitim ve Kültür, 31 No’lu Dış
avrupa avrupa
liği yapmaları çağrısında bulunuldu ve
AB-Türkiye Geri Kabul Anlaşması’nın
üçüncü ülke vatandaşlarını da kapsa-
yacak şekilde yürürlüğe konulmuş ol-
masının önemi vurgulandı.
KİK’in, Türkiye ve AB arasında üst
düzey ekonomik diyaloğun tesis edil-
mesini, ekonomik ilişkilerin daha da
iyileştirilmesi, daha iyi bir iş ortamı
ile daha derin ticari ve sınai ilişkilerle
yatırım bağlarının geliştirilmesi açı-
sından takdirle karşıladığı kaydedildi.
İlişkiler, Güvenlik ve Savunma konulu
başlıklara ilişkin hazırlık belgeleri AB
Konseyi’ne sunulmuştur.
• 23 No’lu Yargı ve Temel Haklar ve
24 No’lu Adalet, Özgürlük ve Güvenlik
konulu başlıkların hazırlık belgeleri
tamamlanmak üzeredir. AB, darbe gi-
rişiminden bu yana uygulanan tedbir-
lerin kapsamı ve kolektif yapısı dola-
yısıyla resmi makamları Türkiye’nin
uluslararası yükümlülükleri ve AB
aday ülke statüsü ile uyum içerisinde
hukukun üstünlüğü ve temel haklar
konusunda en yüksek standartları gö-
zetmeye davet etmiştir. Türkiye ve AB,
katılım müzakerelerini destekleyici ve
tamamlayıcı olarak ortak fayda alan-
larında diyalog ve işbirliğini geliştir-
meye devam etmiştir. Bu süreç en üst
Ortak Bildiri’de, AB’nin üçüncü
ülkelerle yaptığı serbest ticaret anlaş-
malarını uygulaması halinde Gümrük
Birliği’nin Türkiye’ye getireceği zor-
lukların bilincinde olunduğu belirtile-
rek, Gümrük Birliği’nin güncellenme-
sinin ve derinleştirilmesinin bu riski
sınırlandıracağı ifade edildi.
Türkiye-AB KİK’in bir sonraki top-
lantısı, 2017 yılının ilk yarısında AB
tarafında gerçekleştirilecek.
düzey ziyaretlerle desteklenmiştir.
• Terörle mücadele, Suriye, Libya
ve Irak konuları dâhil olmak üzere dış
politika ve güvenlik politikası alanla-
rında diyaloğun kapsamı genişletil-
miştir.
• Ocak ve Haziran 2016’da iki defa
Yüksek Düzeyli Siyasi Diyalog gerçek-
leştirilmiştir.
• Suriye’den Türkiye’ye doğru kitle-
sel göçün ele alınması Türk yetkililer
için öncelik olmaya devam etmiştir.
Türkiye bu konuya ilişkin birçok alan-
da önemli adımlar atmıştır:
• Vize Serbestleştirilmesi Yol Hari-
tası kriterlerinin yerine getirilmesi yö-
nünde çalışmalar hızlandırılmıştır. Vize
gerekliliği Türkiye’nin tüm kriterleri ye-
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 105

rine getirmesini takiben kaldırılacaktır.
Türkiye’deki Sığınmacılar için AB Fonu
Şubat 2016’da işlerlik kazanmış; 2016
ve 2017 için öngörülen 3 milyar Euro
tutarındaki bütçenin 2,2 milyar Euro
miktarındaki bölümünün kullanılacağı
projeler belirlenmiştir. Bu miktarın 677
milyon Euro tutarındaki bölümünün
ödemesi gerçekleştirilmiş, 1,2 milyar
Euro miktarındaki bölümünün ise ak-
tarılacağı projeler belirlenmiştir.
• Enerji, ekonomi ve ticaret ala-
nında AB – Türkiye işbirliği üst düzey
diyalog dâhil olmak üzere gelişmeye
devam etmiştir.
• Gümrük Birliği Anlaşması’nın
modernizasyonu ve genişletilmesi
müzakereleri için hazırlıklarda taraf-
lar ilerleme sağlamıştır.
Avrupa Parlamentosu (AP) Genel
Kurulu’nun 24 Kasım’da gerçekleşen
oturumunda Türkiye ile üyelik müza-
kerelerinin geçici olarak durdurulma-
sını içeren tavsiye kararı 479 evet, 37
ret, 107 çekimser oy ile kabul edildi.
Kararda ayrıca Türkiye’nin AB’ye sıkı
şekilde bağlı kalması gerektiği vurgu-
lanıyor. Üyelik müzakerelerinin “don-
durulması” konusunda AP’nin yetkisi
bulunmuyor. Alınan karar AB Komis-
yonu ve üye ülkelere öneri niteliği ta-
106 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
avrupa avrupa
şıyor. AP üyeleri karar metninde OHAL
kapsamında uygulamaların sona erdi-
rilmesi ile tutumlarını yeniden gözden
geçirecekleri taahhüdünde bulunuyor.
Üyelik müzakerelerinin geçici olarak
durdurulması yeni başlıkların müza-
kereye açılmaması ve yeni girişimler
geliştirilmemesini içeriyor.
AB-Türkiye Gümrük Birliği (GB)
Anlaşması’nın güncellenmesi ve
kapsamının genişletilmesi konusu
Avrupa Parlamentosu Uluslararası
Ticaret Komitesi’nin 28 Kasım’da ger-
çekleşen oturumunda ele alındı. AB ve
Türkiye’den paydaşlar ile görüş alış-
verişinin gerçekleştirildiği toplantıda
Türk iş dünyası TÜSİAD, TÜRKONFED
ve KAGİDER tarafından temsil edildi.
Konuşmacıların sunumlarında öne
çıkan temel unsurlar şu şekilde özetle-
nebilir:
• Etki alanını genişleten bir AB ve
Türkiye-AB ortak fayda alanlarının
pekiştirilmesi için Türkiye’nin AB ile
ekonomik entegrasyonunun derinleş-
tirilmesi gerekmektedir.
• AB-Türkiye GB yürürlüğe girdiği
1996 yılından bu yana sadece ticari iliş-
kilerin gelişmesine destek olmamıştır;
olumlu etkileri pek çok alanda hissedil-
miştir. GB çok boyutlu Türkiye AB en-
tegrasyon sürecinin itici gücü olmuştur.
• GB’nin işleyişinde mevcut sorun-
ların ele alınması ve ticari ilişkilerin
21. yüzyıl ticaret kuralları ile uyumlu
hale getirilmesi için Anlaşma’nın gün-
cellenmesi ve geliştirilmesi gerekmek-
tedir.
• Güncellenen, tarım ürünleri, hiz-
metler ve kamu alımlarını içerecek şe-
kilde kapsamı genişletilen bir GB, AB
ve Türkiye için “kazan-kazan” şartları-
nı yaratacaktır.
• Sürdürülebilir kalkınma ve çevre
koruma başlığı içeren bir anlaşma he-
deflenmelidir.
• Tarım ve hizmetler alanlarında
gümrük vergilerinin yanı sıra pazara
erişim, tarife dışı engeller ve politika
uyumunun hedeflenmesi güncellenen
anlaşmanın taraflar için faydalarının
en üst düzeye çıkarılması açısından
önemlidir.
• Türkiye’yi olumuz yönde etkile-
yen GB kapsamındaki asimetrinin ele
alınması, AB ticaret politikası kapsa-
mında kararların Türkiye üzerindeki
etkilerinin göz önünde bulundurulma-
sını sağlayacak bir mekanizma gelişti-
rilmesi gerekmektedir.
• Anlaşmanın olumlu etkilerinin

en üst düzeye çıkarılması için KO-
Bİ’lerin özel şartlarını ve ihtiyaçlarını
göz önünde bulunduran bir anlaş-
ma sağlanmalıdır. Bu yönde özel bir
KOBİ başlığının yanı sıra her başlığın
KOBİ’ler üzerindeki etkilerinin değer-
lendirildiği etki analizlerinin gerçek-
leştirilmesi gerekmektedir. Ek olarak
güncellenen anlaşmanın şirketler
için doğurabileceği ek maliyetler göz
önünde bulundurularak KOBİ odaklı
finansmana erişim mekanizmalarının
oluşturulması gereklidir.
• Kapsamı genişletilmesi planlanan
GB kapsamında ele alınacak sektörler
AB ve Türkiye’de kadın nüfusun yo-
ğun katılım sağladığı sektörlerdir. Bu
bağlamda anlaşmanın kadın girişim-
ciliğini destekleyecek, hizmet ve tarım
gibi kadınların yoğun olarak temsil
edildiği sektörlerin ihtiyaçlarını etkili
bir şekilde ele alacak şekilde tasarlan-
ması önem taşımaktadır. Sunumları-
nın ardından AP üyesi ve AB-Türkiye
Gümrük Birliği raportörü David Borrel-
li ve farklı siyasi grupların temsilcileri
konuya ilişkin görüşlerini aktardı. AP
üyelerinin büyük çoğunluğu GB’nin
güncellenmesi sürecine desteklerini
ifade etti. Borrelli konuşmasında AB
Komisyonu’nun GB’nin güncellenme-
sine ilişkin taslak öneriyi Aralık ayın-
da AB Konseyi’ne sunmasının önem
taşıdığını dile getirdi.
e-Ticaret
AB Komisyonu online işletmelerin
ve e-ticaretin desteklenmesi amacıyla
yeni vergi kuralları uygulamaya ko-
nulması önerisini onay için AB Konse-
yi ve Avrupa Parlamentosu’na sundu.
e-ticaret işletmelerinin iş yapma ko-
şullarını kolaylaştırmak ve uymaları
gereken katma değer vergisi (KDV)
kurallarını sadeleştirmek amacıyla bir
dizi yenilik öneriliyor. Öneri içeriğine
göre AB kapsamında geçerli olmak
üzere bir portal kurulacak ve bu saye-
de KDV bildirimi gibi uygulamalarda
avrupa avrupa
yılda yaklaşık 2,3 milyar avro tutarın-
da maliyet düşümü sağlanacak. Yeni
kurallar uyarınca KDV’nin nihai tüke-
ticinin bulunduğu ülkede ödenmesi
gerekiyor.
Yeni uygulama sayesinde online
satışlardan kaynaklanan yıllık yak-
laşık 5 milyar avro’luk vergi geliri
kaybının önlenmesi hedefleniyor. Ek
olarak AB Komisyonu, e-kitap, tüke-
ticilere online ulaştırılan gazeteler ve
bunların kağıt baskıları için aynı KDV
oranı uygulanmasının önünü açıyor.
Komisyon’un önerisinde yer alan nok-
talar:
• Yeni kurulan işletmeler ve mikro-
işletmelere yönelik olarak kurgulanan
uygulamaya göre 10 bin avro’dan daha
az sınır ötesi satış hacmi olan işletme-
lerin uyması gereken KDV kuralları sa-
deleştirilerek, KDV bildiriminin işlet-
menin bulunduğu yerde yapabilmesi
sağlanıyor.
• Sınır ötesi satışları 100 bin
avro’ya kadar olan işletmeler ise KDV
bildirimlerini sadeleştirmiş süreçler
çerçevesinde yapabilecek.
• AB dışından satışlarda KDV yol-
suzluğunun yapılmasını önleyecek ey-
lemler uygulamaya konulacak.
Mevcut uygulamalar çerçevesinde
online satış yapan işletmelerin tüm
AB ülkelerinde KDV kaydının olması
gerekiyor ve bunun işletmelere her
bir ülke için yıllık yaklaşık 8.000 avro
tutarında maliyeti oluyor. Hâlihazırda
mobil telefon uygulamaları gibi online
hizmetler için uygulanan tek bir nok-
tadan KDV beyanı yapılabilmesi sa-
yesinde işletmelerin idari yüklerinin
azaltılması hedefleniyor.
AB dışından satın alınan ve 22
avro’dan daha küçük parasal değerde-
ki işlemler, mevcut uygulamaya göre
KDV’den muaf tutuluyor. Yılda yakla-
şık 150 milyon paketin vergisiz ithal
edildiği göz önüne alındığında, Avru-
palı işletmeleri dezavantajlı duruma
düşüren bu sistemin, cep telefonları
gibi ürünlerin olduğundan düşük de-
ğerli gösterilmesi nedeniyle vergi ka-
çağına da yol açtığı düşünülüyor.
Vergi
AB’nin istatistik verilerini yöneten
Eurostat’ın yayımladığı 2015 rakam-
larına göre toplanan vergi gelirlerinin
GSYH’ya oranında üye ülkeler arasın-
daki farklar %1-2 arasında değişmek-
te. İmalat ve İthalata yönelik vergiler
AB genelinde vergi gelirleri arasında
öne çıkan kategoriler olarak belirti-
liyor. AB genelinde vergi gelirlerinin
GSYH’ya oranı %40, Euro Alanı’nda
ise %41,4 olarak tespit edildi. Bu ora-
nın en yüksek olduğu ülkeler Fransa
(%47,9), Danimarka (%47,6) ve Bel-
çika (%47,5); en düşük olduğu ülkeler
ise İrlanda (%24,4), Romanya (%28)
ve Bulgaristan (%29).
Ekonomi
Avrupa Birliği’nde toplam tarım
üretimi 2014 yılına kıyasla 2015’te
%1,8 azaldı. Oransal düşüşün hayvan-
sal üretimde meydana gelen azalma-
dan kaynaklandığı belirtiliyor. AB’nin
2015 yılı tarım üretimi 411,2 milyar
avro olarak belirlendi. Tarımsal üre-
timde 75,2 milyar avro ile ilk sırada
Fransa gelirken, 55,2 milyar avro ile
İtalya ikinci ve 51,5 milyar avro ile Al-
manya üçüncü sırada yer alıyor.
Avrupa Birliği’nde perakende ti-
caret hacmi, Ekim ayında bir önceki
aya göre %1,2; Euro Alanı’nda ise %1,1
artış gösterdi. AB genelinde gıda dışı
ürünler ticaretinde %2,3’lük; gıda,
içecek ve tütün kaleminde %0,2’lik ve
otomobil yakıtlarında %0,9’luk artış
kaydedildi. Perakende ticaret hacmi
artışı sıralamasında Slovenya, (%3,7),
Lüksemburg (%2,9), Almanya (%2,4)
ve İngiltere (%2) ilk sıralarda yer alır-
ken, Malta’da %0,5, İrlanda’da %0,4
ve Macaristan’da %0,3’lük azalma tes-
pit edildi.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 107
 MYK Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanı
Mehmet ORDUKAYA
Mesleki Yeterlilik Kurumu Faaliyetleri ve MYK
Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu
Mesleki Yeterlilik Kurumu ve
Faaliyetleri
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK),
Ulusal Yeterlilik Sisteminin (UYS) ku-
rulması ve işletilmesi amacıyla 5544
sayılı Kanun ile kurulmuştur. UYS
eğitim ile istihdam arasında doğru
ilişkinin kurulmasını sağlayan, birey-
lerin bilgi ve becerilerinin; güvenilir,
şeffaf ve uluslararası kıyaslanabilir bir
altyapı içinde değerlendirilmesine ve
belgelendirilmesine imkân veren faa-
liyetler bütünüdür. UYS kapsamındaki
tüm faaliyetler ilgili sosyal tarafların,
sivil toplum örgütlerinin, kamu kurum
ve kuruluşlarının ortak çalışmaları ile
gerçekleştirilmekte olup MYK bu çalış-
maları koordine etmektedir.
MYK’nin temel vizyonu eğitimin
istihdamla uyumunu güvence altına
alarak nitelikli insan kaynağının oluş-
masına öncülük etmek, uluslararası
ölçekte tanınan, etkin ve saygın bir
kurum olmaktır. Kalite güvencesi sağ-
108 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
lanmış ulusal yeterlilik sistemini oluş-
turmak ve sürdürmek, MYK Mesleki
Yeterlilik Belgelerine uluslararası öl-
çekte itibar sağlamak ve böylece iş gü-
cünün hareketliliğini kolaylaştırmak
Kurumun stratejik hedefleri arasında
bulunmaktadır.
Kurumumuz bünyesinde yürütü-
len çalışmalar sonucunda şu ana ka-
dar 874 taslak meslek standardı ha-
zırlanmış ve bunlardan 681’i Resmî
Gazete’de yayımlanarak Ulusal Meslek
Standardı (UMS) niteliği kazanmıştır.
UMS’lerin hazırlanmasını takiben 341
adet ulusal yeterlilik yayımlanmıştır.
Belgelendirme faaliyetleri 56 Yetki-
lendirilmiş Belgelendirme Kuruluşu
(YBK) tarafından 186 ulusal yeterlilik-
te (UY) devam etmektedir. Yetkilendi-
rilmiş belgelendirme kuruluşlarımız
2016 yılı için yaklaşık 600.000 kişiye
sınav ve belgelendirme hizmeti suna-
bilecek kapasiteye sahiptir. Şu ana ka-
dar verilen belge sayısı 89.055’e ulaş-
mıştır. Bu sayı kapasite göz önünde
bulundurulduğunda düşük bir rakam
gibi gözükmekle birlikte geçtiğimiz
yıl bu aylarda toplam 26.600 Mesleki
Yeterlilik Belgesinin düzenlendiği dü-
şünüldüğünde, MYK Mesleki Yeterlilik
Belgesi zorunluluğu ve bu zorunluluk
kapsamında gerçekleştirilen tanıtım
ve bilgilendirme faaliyetleri ile birlik-
te 2009-2015 yılları arasında düzen-
lenen toplam belge sayısının bir yıl
içerisinde yaklaşık 3.3 kat artırıldığını
görülmektedir. Ayrıca MYK’nin sınav
ve belgelendirme ağının daha da kuv-
vetlendirilmesi ve tüm sektörlere ya-
yılması kapsamında da 74 kuruluşun
yetkilendirme süreçleri devam etmek-
tedir. UYS kapsamında yürütülen tüm
faaliyetler sektörlerin ve ülkemizin ih-
tiyaçları göz önünde bulundurularak
hızla yaygınlaşmakta, ihtiyaç duyulan
tüm alanlarda belgeli iş gücünün sağ-
lanabilmesi için gereken çalışmalar
yoğun bir şekilde sürdürülmektedir.
Bu doğrultuda, sınav ve belgelendirme

yetkisi almak için Kurumumuza baş-
vuru yapan kuruluşlar sınav ve belge-
lendirme seminerlerine tabi tutularak,
UYS ve UYS sistemine ilişkin sınav ve
belgelendirme faaliyetleri hakkında
eğitilmektedir. Bugüne kadar toplam
11 sınav ve belgelendirme semineri
düzenlemiş ve yaklaşık 700 kişi konu
hakkında eğitilmiştir. 2016 yılı itiba-
rıyla en az 1.000 kişinin sınav ve bel-
gelendirme seminerleri ile eğitilmesi
ve yetkilendirme başvurularının aynı
doğrultuda tamamlanması hedeflen-
mektedir.
Mesleki Yeterlilik Belgesinin
Ulusal Yeterlilik Sistemi ve
Çalışma Hayatındaki Yeri
MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri,
Türk Akreditasyon Kurumu tarafın-
dan TS EN ISO/IEC 17024 Personel
Belgelendirme Standardında akredite
olmuş ve Mesleki Yeterlilik Kurumu
tarafından MYK mevzuatına ve ulusal
yeterlilik sistemine uygunluğu onay-
lanmış Yetkilendirilmiş Belgelendir-
me Kuruluşlarınca, yetki kapsamların-
da yer alan mesleklerde tanımlanmış
esaslara göre yürütülen ölçme değer-
lendirme faaliyetleri sonucunda başa-
rılı olan bireyler için düzenlenen ve bi-
reyin ilgili ulusal yeterlilikte belirtilen
öğrenme kazanımlarına (bilgi, beceri
ve yetkinlik) sahip olduğunu gösteren
belgelerdir.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri
yalnızca kalite güvencesi sağlanmış
ve uluslararası personel belgelendir-
me standardına göre akredite edilmiş
bir sistem aracılığıyla tarafsız, tutarlı,
âdil ve güvenilir şekilde yapılan ölçme
değerlendirmeler sonucunda başarılı
olan bireyler için düzenlenmektedir.
Ulusal ve uluslararası meslek stan-
dartlarına dayalı olarak, ulusal yeterli-
liklerde tanımlı esaslar dâhilinde teo-
rik ve uygulamalı olarak yapılan MYK
Mesleki Yeterlilik Belgesi sınavlarının
inceleme
tamamı MYK Teorik ve Performans
Sınavları için Kamera Kayıt Rehberine
uygun olarak kayıt altına alınmakta ve
sınava ilişkin tüm işlemler elektronik
platformda MYK Web Portalı üzerin-
den takip edilmektedir.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri
içerik ve görsel açıdan MYK onaylı tek
bir formatta düzenlenmektedir. Belge-
lerin arka yüzünde güvenliğin sağlan-
ması ve sahteciliğin önlenmesi ama-
cıyla MYK logosunu içeren hologram
etiket ve belgelerin doğrulanmasını
sağlayan kare kod barkod bulunmak-
tadır. Kare kod barkodlar sayesinde
belge-kimlik sahibinin belgesine ait
bilgiler MYK Web Portal üzerinden
kontrol edilebilmektedir.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesinin
çalışma hayatına etkileri belgenin
avantajları ile ifade edilebilir.
•• Ulusal yeterlilikler temel alınarak
yapılan ölçme değerlendirme so-
nucunda alınan belge, kişiye bir işe
başvururken sahip olduğu bilgi, be-
ceri ve yetkinlikleri sergileme ola-
nağı vermektedir.
•• Ulusal yeterlilikler yaygın ve in-
formal öğrenmenin tanınmasına
imkân verdiği için bireyler kişisel
gelişimlerini daha çeşitli ve esnek
yollarla sağlayabilirler. Mesleki iler-
leme yolları daha açık hale geldiğin-
den kariyer hareketliliği desteklen-
mektedir.
•• İşverenler mesleğin gerektirdiği
nitelikli ve belgeli iş gücüne daha
kolay ulaşabilmekte ve teşvik
imkânlarından yararlanabilmekte-
dir.
•• İşin gerektirdiği bilgi ve becerilere
sahip, değişen koşullara ayak uydu-
rabilen kişilerin istihdam edilmesi
işverenin rekabet gücünü artırmak-
ta, doğru insan kaynağı planlaması
ile zaman ve para kaybı engellen-
miş olmaktadır.
Ayrıca MYK’nin Avrupa Birliği ile
uyumlu olarak kurmak ve işletmek ile
görevli olduğu Ulusal Yeterlilik Siste-
minin nihai çıktısı olan MYK Mesleki
Yeterlilik Belgelerinin orta ve uzun
vadede işsizliğin azalmasına, istihda-
mın gelişmesine, verimlilik ve rekabet
gücünün artmasıyla ülke ekonomisi-
nin güçlenmesine katkı sağlaması, ni-
telikli ve belgeli iş gücü istihdamının
artmasıyla birlikte daha kaliteli ürün
ve hizmet sunumunu yaygınlaştırarak
yaşam standartlarımızın yükselmesi-
ne katkı sağlayacağı değerlendirilmek-
tedir.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi 
Zorunluluğu
MYK 12 sektörde toplam 186 alan-
da yetkilendirdiği 55 belgelendirme
kuruluşu aracılığıyla belgelendirme
faaliyetlerini sürdürmektedir. Bilindi-
ği üzere 6645 sayılı Kanun ile “Tehli-
keli ve çok tehlikeli işlerden olup, MYK
tarafından standardı yayımlanan ve
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı-
ğınca çıkarılacak tebliğlerde belirtilen
mesleklerde, tebliğlerin yayım tarihin-
den itibaren on iki ay sonra 5544 sayılı
MYK Kanununda düzenlenen esaslara
göre MYK Mesleki Yeterlilik Belgesine
sahip olmayan kişiler çalıştırılamaz”
hükmü getirilmiştir. Bu kapsamda ilk
tebliğ 25 Mayıs 2015 tarihinde yayım-
lanmış olup; inşaat, otomotiv, metal
ve enerji sektörlerindeki 40 meslekte
26 Mayıs 2016 tarihi itibariyle belge
zorunluluğu başlamıştır. Belge zo-
runluluğu bulunan mesleklerde çalı-
şanlarla ilgili olarak istihdam sorunu
yaşanmaması ve sektör faaliyetleri-
nin olumsuz etkilenmemesi amacıyla
belge zorunluluğunun ertelenmesine
ilişkin birtakım çalışmalar başlatılmış
olmakla birlikte sektör temsilcileri
ve diğer paydaşlarımızla yapılan de-
ğerlendirmelerde ertelemeye ihtiyaç
olmadığı ancak 31.12.2016 tarihine
kadar yapılacak denetim ve Bakanlık
faaliyetlerinde belge zorunluluğuna
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 109
 ilişkin rehberlik ve bilgilendirme faali-
yetlerinin etkin bir şekilde yürütülme-
sine karar verilmiştir. Bu doğrultuda
Bakanlığımız tarafından 1 Temmuz
2016 tarihinde yapılan basın açıklan-
masında MYK Mesleki Yeterlilik Bel-
gesi zorunluluğuna ilişkin herhangi
bir ertelemenin yapılmayacağı, bu
süreçte bilgilendirici, yönlendirici ve
uyum sağlayıcı bir yaklaşım sergile-
neceği belirtilmiştir. MYK Mesleki Ye-
terlilik Belgesi  zorunluluğuna ilişkin
8 mesleği kapsayan ikinci tebliğ ise
24 Mart 2016 tarihinde yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir. Belge zorunlulu-
ğu kapsamında 19.06.1986 tarihli ve
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa
göre ustalık belgesi almış olanlar ile
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî
ve teknik eğitim okullarından ve üni-
versitelerin meslekî ve teknik eğitim
veren okul ve bölümlerinden mezun
olup, diplomalarında veya ustalık
belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve
dallarda çalıştırılanlar için meslekî ye-
terlilik belgesi şartı aranmamaktadır.
Belge zorunluluğu haricinde de
bazı kamu kuruluşları ve Bakanlıkla-
rımız kendi alanlarına ilişkin mevzu-
atta MYK Mesleki Yeterlilik Belgesine
ilişkin düzenlemeler yapmıştır. Bu
kapsamda; Bilim Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı 24.06.2015 tarihli ve 29396
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik
Kontrol Yönetmeliğinde, Çevre ve Şe-
hircilik Bakanlığı ise 16.10.2010 ta-
rihli ve 27787 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Yapı Müteahhitlerinin Ka-
yıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Bel-
geli Ustalar Hakkında Yönetmeliğinde
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi ile ilgili
düzenlemeleri hayata geçirmişlerdir.
Yine Türkiye İş Kurumu, Enerji Piya-
sası Düzenleme Kurumu kendi alan-
larında MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi
konusunda düzenleme yapan kamu
kuruluşlarıdır.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri
110 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
uluslararası akreditasyona sahip ve
kalite güvencesi sağlanmış belgeler
olduğundan mevzuat düzenlemeleri
haricinde de birçok kurum, kuruluş ve
işveren tarafından tercih edilmektedir.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi, şu
an için 48 meslekte zorunlu olmakla
birlikte 2017 yılında zorunluluk sını-
fına yeni mesleklerin dâhil edilmesi
planlanmaktadır.
MYK Mesleki Yeterlilik
Belgesi ve Belge Zorunluluğu
Kapsamında Yapılan Tanıtım
Çalışmaları
2016 yılında önceki yıl uygulamaya
konan belge zorunluluğu kapsamın-
da vatandaşlar, çalışanlar ve işveren-
le yönelik yoğun tanıtım faaliyetleri
gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen
faaliyetlerle özellikle MYK Mesleki Ye-
terlilik Belgesi ve belge zorunluluğu
hakkındaki farkındalığın arttırılması
hedeflenmiştir. Kurum internet site-
mizin ziyaretçi sayısı geçen yıla oranla
yaklaşık 3 kat artmıştır. Belge zorunlu-
luğu kapsamında gerçekleştirilen faa-
liyetlerin bir kısmı aşağıdaki gibidir.
•• Başbakanlık tarafından tüm kamu
kurum ve kuruluşlarına MYK Mesle-
ki Yeterlilik Belgesi zorunluluğuna
ilişkin gerekli tedbirlerin alınması-
na yönelik talimat yazısı gönderil-
miştir.
•• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ça-
lışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında
inşaat sektöründe Mesleki Yeterli-
lik Belgesi zorunluluğu getirilen 17
meslekte yaklaşık 300 bin kişinin
mesleki eğitimi, sınav ve belge üc-
retlerinin karşılanmasına yönelik
işbirliği protokolü imzalanmıştır.
•• 81 ilin sanayi ve ticaret odalarına
bilgilendirme yazısı, afiş ve broşür-
ler gönderilmiştir.
•• Tüm sendikalara bilgilendirme ya-
zısı, afiş ve broşürler gönderilmiştir.
•• SGK ve İŞKUR ’un tüm taşra teşki-
latlarına bilgilendirme yazısı, afiş
ve broşürler gönderilmiştir.
•• 30 ilde sektör temsilcilerinin ve sos-
yal tarafların katılımıyla konferans
düzenlenmiştir.
•• Yetkilendirilmiş Belgelendirme Ku-
ruluşlarının katılımı ile çalıştaylar
düzenlenmiştir.
•• 3707 İş ve Meslek Danışmanı MYK
Belgesi zorunluluğu hakkında saha-
da bilgilendirme yapmaları için eği-
time tabi tutulması amacıyla Türki-
ye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ile
protokol imzalanmış ve yaklaşık
1500 İş ve Meslek Danışmanı proto-
kol kapsamında eğitilmiştir.
•• 276 Organize Sanayi Bölgesine bil-
gilendirme yazısı, afiş ve broşürler
gönderilmiştir.
•• TURMOB’ a kayıtlı 190.000 muha-
sebeci ve mali müşavirin bilgilen-
dirilmesi amacıyla TURMOB’ a bil-
gilendirme yazısı, afiş ve broşürler
gönderilmiştir.
•• SGK’ ye kayıtlı 200.000 inşaat işve-
renine bilgilendirme yazısı, afiş ve
broşürler gönderilmiştir.
•• Ülkemizde faaliyet gösteren tüm
Yapı Denetim Kuruluşuna bilgilen-
dirme yazısı, afiş ve broşürler gön-
derilmiştir.
•• MYK Sektör Komiteleriyle çalıştay-
lar düzenlenmiştir.
•• ALO 170 ve SGK TV ile iş birliği ya-
pılarak ALO 170 ve SGK TV’nin MYK
ile entegrasyonu sağlanmıştır. Bu
sayede, Mesleki Yeterlilik Belgesi ve
zorunluluğu hakkında vatandaşları-
mız ALO 170 arayıcılığıyla bilgilen-
dirilmektedir.
•• Kamuoyu farkındalığının artırıl-
ması amacıyla kamu spotu hazır-
lanmış, internet ortamı ve sosyal
medyada paylaşılmıştır. Ayrıca ulu-
sal kanallarda zorunlu yayın olarak
yayımlatılmaktadır.

•• Ayrıca sosyal medya, tanıtım ve rek-
lam çalışmaları ile yerel ve ulusal
medya kuruluşları nezdinde tanıtı-
cı haber çalışmaları yürütülmekte,
yazılı basında teknik makaleler ya-
yımlanmaktadır.
Yukarıda değinilen tüm çalışma-
lar ile birlikte özellikle Kurumumuz
tarafından hazırlanan kamu spotuna
ilişkin iş dünyasından alınan geri dö-
nüşler kamu spotunun oldukça faydalı
ve bilgilendirici olduğu yönündedir.
Ayrıca Kurumumuz tarafından farklı
illerde ticaret odaları ve üniversiteler
ile iş birliği içerisinde düzenlenen et-
kinlikler de farkındalığın artırılması
açısından çok değerlidir. Bu toplan-
tılara katılım sağlayan işverenler ve
çalışanlar, MYK Mesleki Yeterlilik Bel-
gesi hakkındaki tüm sorularına, yetkili
kişilerden doğrudan cevap alabilmek-
tedirler. Bu doğrultuda, özellikle daha
önce etkinlik düzenlenmeyen illerde
de bu tarz toplantı ve konferanslara
devam edilmesi planlanmaktadır.
inceleme
Belge Zorunluluğu
Kapsamındaki Sınav Ücreti
İadeleri
6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hük-
münde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanunun 24. mad-
desi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası
Kanununa eklenen geçici madde gere-
ği, Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu
kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve
belgelendirme kuruluşlarının gerçek-
leştireceği sınavlarda başarılı olan ki-
şilerin 31.12.2017 tarihine kadar belge
masrafı ile sınav ücreti, 01.01.2018
tarihinden 31.12.2019 tarihine kadar
ise belge masrafı ile sınav ücretinin
yarısı İşsizlik Sigortası Fonundan kar-
şılanacaktır. Fondan karşılanacak sı-
nav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını
geçmemek üzere meslekler itibarıyla
Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu-
nun kararıyla belirlenmekte olup, Fon-
dan karşılanan bu desteklerden kişiler
bir kez yararlanabilecektir. 2018 ve
2019 yıllarında sınav ücretinin tama-
mının Fondan karşılanabilmesine iliş-
kin mevzuat değişikliği çalışmaları da
devam etmektedir. 2015 yılında 1835
kişi, 2016 yılında ise 39.496 kişi ol-
mak üzere toplam 41.331 kişi Fondan
yararlanmış, toplamda 24.811.699 TL
sınav ücreti kişilere iade edilmiştir.
Belgeli Personel Çalıştırmaya
Yönelik Diğer Teşvikler
İşçi ve işverene yönelik MYK Mes-
leki Yeterlilik Belgesi sahibi personel
çalıştırmayı teşvik etmek amacıyla,
6111 Sayılı Kanun ile somut teşvikler
getirilmiş MYK Mesleki Yeterlilik Bel-
gesi sahibi bireyleri istihdam edenler
için sigorta primi işveren payının, 48
aya kadar İşsizlik Sigortası Fonu’ndan
karşılanmasına imkân sağlanmıştır.
Böylelikle MYK Mesleki Yeterlilik Bel-
gesi sahipleri sigorta prim teşvikleri
yoluyla işverenine istihdam maliye-
tinde önemli avantajlar sağlamaktadır.
Söz konusu teşvikin geçerlilik süresi
21.12.2015 tarih ve 2015/8321 sayılı
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 111
 Bakanlar Kurulu Kararı ile 31.12.2020
tarihine kadar uzatılmıştır.
Tehlikeli ve çok tehlikeli işler sını-
fında yer almayan mesleklerde MYK
Mesleki Yeterlilik Belgesi vermek üze-
re yetkilendirilen kuruluşlardan MYK
Mesleki Yeterlilik Belgesi almak iste-
yen kişiler ise Avrupa Birliği fonların-
dan desteklenmektedir. Bu kapsamda
“Ulusal Mesleki Yeterlilik Sisteminin
Geliştirilmesi ve Türkiye Yeterlilikler
Çerçevesinin Uygulanması (UYEP-II)”
Projesinin belgelendirme için doğru-
dan hibe Programı kapsamında MYK
tarafından yetkilendirilmiş belgelen-
dirme kuruluşları tarafından gerçek-
leştirilen sınavlarda başarılı olarak
MYK belgesi almaya hak kazanan
bireylerin de sınav ücretleri iade edil-
mektedir.
Hibe Programı 20.07.2015 tarihin-
de MYK ve Sözleşme Makamı arasında
sözleşme imzalanmasının ardından
başlatılmıştır. Program kapsamında
42 yetkilendirilmiş belgelendirme ku-
ruluşu ile protokol imzalanmış ve Ku-
ruluşlar protokollerin imzalanmasının
ardından program kapsamındaki faali-
yetlerine başlamıştır. 
Bu kapsamda şu ana kadar 6127 kişi
belgelendirilmiş ve toplam 3.333.970
TL tutarındaki sınav ücreti hibe fonun-
dan karşılanmıştır. Böylelikle İşsizlik
Sigortası Fonundan ve bünyemizdeki
AB Fonlarından toplam 47.458 kişi sı-
nav ve belgelendirme desteklerinden
yararlandırılmıştır. Böylelikle MYK
Mesleki Yeterlilik Belgeleri işveren ve
işçilere ilave yük getirmemiştir. Önü-

Grafik-1 Grafik-2
Yıllara Göre MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Yıllara Göre İnşaat Sektöründe Düzenlenen
Sayıları MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Sayıları

Grafik-3 Grafik-4
Yıllara Göre Otomotiv Sektöründe Düzenlenen Yıllara Göre Enerji Sektöründe Düzenlenen
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Sayıları MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Sayıları

112 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016


Grafik-5
Yıllara Göre Metal Sektöründe Düzenlenen
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Sayıları
müzdeki yıllarda da MYK Mesleki Ye-
terlilik Belgesine ilişkin yeni teşvikle-
rin uygulamaya konulması ve mevcut
teşviklerin genişletilmesi konularında
çalışmalar sürdürülmektedir.
Ayrıca, çalışanlarına MYK Mesleki
Yeterlilik Belgesi aldıran işletmeler
KOSGEB Genel Destek Programından
faydalanabilmektedir. Söz konusu
destek kapsamında her bir belge için
destek üst limiti 2500 TL ve desteğin
program süresince toplam üst limiti
30.000 TL’dir.
Rakamlarla Farklı Sektörlerde
Belge Zorunluluğu
İnşaat sektöründe bugün itibarıy-
la 31 ulusal yeterlilikte belgelendirme
yapmak üzere 26 sınav ve belgelen-
dirme kuruluşu yetkilendirilmiş ve
toplam 11.704 kişiye Mesleki Yeterlilik
Belgesi verilmiştir. Bakanlıklar arası iş
birliğine, Kurumumuz tarafından ger-
çekleştirilen tanıtım faaliyetlerine ve
sağlanan teşviklere rağmen bazı sek-
törlerde belgelendirme istenen düzeye
ulaşmamıştır. Aşağıdaki grafiklerden
de anlaşılabileceği gibi tüm sektörler-
de 2016 yılında (1 Ocak 2016-26 Ekim
2016) belgelendirme faaliyetlerinde en
inceleme
yüksek rakamlara ulaşılmıştır. Ancak
özellikle belge zorunluluğu kapsamı
içerisinde bulunan 48 tehlikeli ve çok
tehlikeli meslekte çalışan işgücü sayısı-
nın 2 milyon kişiye yakın olduğu değer-
lendirildiğinde bu rakamların kısa bir
süre içerisinde en az 2-3 kat artırılması
hedeflenmektedir. Yukarıda da belirtil-
diği üzere çalıştırıldıkları alan ve dallar-
da mesleki ve teknik eğitim diploması
ve 3308 sayılı Kanun kapsamında dü-
zenlenen ustalık belgesi sahipleri belge
zorunluluğundan muaf tutulmaktadır.
Bu nedenle 2017 yılbaşından itibaren
uygulanacak olan cezai müeyyideler
ile karşılaşılmaması için inşaat sektö-
ründeki işverenlerin belge zorunluluğu
kapsamındaki yükümlülükleri yerine
getirmesi gerekmektedir.
Belgesiz Çalışan ve Çalıştıranlar
İçin Cezai Müeyyideler
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi zo-
runluluğuna ilişkin teftişler iş müfet-
tişlerince yapılacak ve belgesiz kişileri
çalıştıran işveren veya işveren vekille-
rine Çalışma ve İş Kurumu il müdürü
tarafından her bir çalışan için beş yüz
Türk Lirası idari para cezası verilecek-
tir. Kanuna göre bu cezaların, cezaların
tebliğinden itibaren bir ay içinde öden-
mesi gerekecektir. Ancak işverenlerin
cezai müeyyideler konusundaki ertele-
me beklentisi nedeniyle sınav ve belge-
lendirme masrafları devlet tarafından
karşılanmasına rağmen çalışanlarının
mesleki yeterliliklerinin belgelendiril-
mesi konusunda işverenler isteksiz dav-
ranmaktadır. Ülkemizde faaliyet göste-
ren tüm firma ve kuruluşların nitelikli
ve belgeli işgücü istihdam etmeleri ve
cezai müeyyideler ile karşılaşmadan bu
alandaki devlet teşviklerinden yarar-
lanmaları önem arz etmektedir.
Son olarak;
Mesleki Yeterlilik Kurumu olarak
“ne iş olsa yaparım” devrinin bittiği-
ne inanıyoruz. Mesleğini, mesleğinin
gereklilikleri doğrultusunda icra etti-
ğini ispat edebilmek ise MYK Mesleki
Yeterlilik Belgeleri ile bugün daha an-
lamlı hale gelmiştir. Her iş önemlidir.
Önemsiz meslek diye bir kavram yoktur.
Evimizi boyayan, otomobillerimizin
mekaniğinin onarımında görev alan,
asansörlerimizi monte eden kişiler çok
önemli görevleri icra etmektedir. Bunla-
rın herhangi birine yaptırılması tamiri
mümkün olmayan zararlara yol açmak-
tadır. Bir mesleğin icra edilebilmesi için
asgari kriterleri tanımlayan Ulusal Mes-
lek Standartları, bu mesleği yapacak ki-
şilerin sahip olduğu bilgi, beceri yetkin-
liklerin nasıl ölçüleceğini tanımlayan
Ulusal Yeterlilikler ile bu mesleklerde
sınav ve belgelendirme yapan Yetki-
lendirilmiş Belgelendirme Kuruluşları;
Ulusal Yeterlilik Sisteminin önemli bile-
şenleridir. Bu bileşenler mesleki eğitim
ve öğretime katkı sağlayarak eğitim ve
istihdam arasında köprü olma görevini
yerine getirilmekle birlikte, belge zo-
runluluğuna ilişkin düzenlemeler ile
daha güvenli ve daha verimli bir Türki-
ye hedeflenmektedir. Mesleki Yeterlilik
Kurumu olarak ülkemize katkımızı bu
ifadeyle özetlemek mümkündür.
Ayrıntılı bilgi için: www.myk.gov.tr
ve www.myk.gov.tr/belgezorunlulugu
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 113
 İsmail BAYER
ismail.bayer1@yahoo.com
Yaşamı Boyunca Sendikacı
İstanbul’da Teşvikiye Camisi’nin
önü. Ilık bir İstanbul günü. Bizlerden
ayrılıp, uzun bir yolculuğa çıkan, ya-
şamı boyunca sendikacı olarak görev
yapan ve sendikacı olarak aramızdan
ayrılana, son görevimizi yapıyoruz. İş
ve sendika çevresinden, hocalarımız-
la, dostları, birlikteyiz.
Eski TİSK Başkanı, KİPLAS’ın Baş-
kanı, Refik Baydur’u uğurluyoruz.
1929’dan 2016 sonbaharına uzanan,
Tercan’da başlayan ve İstanbul’da nok-
talanan bir yaşam çizgisi.
Anadolu coğrafyasını, çocukluğun-
da tanımış bir yönetici. Kırşehir, Kars
ve Erzurum’da süren ve öğrenciliğinin
son noktası olan, İstanbul Üniversitesi
İktisat Fakültesi. Öğrencilik dönemi.
1953 senesinde bankacılık sek-
114 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
töründe başlayan çalışma yaşamı.
Akbank ve Halk Bankası sürecinden
sonra, yeniden özel sektöre  geçiş. Yö-
neticilik görevleri ve bu  görevlerinin
yanısıra, sendikal yaşama da geçişi.
Kimya sektöründe başlayan sendikacı-
lık yaşamı.
Sendika ve toplu iş sözleşmesi dü-
zeninin, yani 274 ve 275 sayılı, Bülent
Ecevit’in Çalışma Bakanlığı dönemin-
de, 1963 yılında çıkan yasalar ve yeni
sendikal dönem. 1963’ten itibaren,
KİPLAS Yönetim Kurulu Üyeliği, İcra
Komitesi Başkanlığı, Yönetim Kurulu
Başkanlığı. Ve KİPLAS’da verilen son
nefes.
KİPLAS’a parelel olarak, 1964 yı-
lında başlayan, Türkiye İşveren Sendi-
kaları Konfederasyonu (TİSK), sendi-
kal yaşamında ikinci sendikal şapkası.
Yönetim Kurulu Üyeliği, Yönetim Ku-
rulu Başkan Vekilliği, 1989’dan 2004
sonuna kadar da, TİSK Başkanlığı.
Yaşamı boyunca sendikacı, başlı-
ğını kullanmamızda sanırım haklıyız.
Yarım asrı aşan bir süreç.
Önceki yıllarda, yine bir cami av-
lusu, Şişli Camisi’nin avlusu bu kez.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfede-
rasyonu  (DİSK)  Başkanlığı yapan,
sendikacı-politikacı, bir başka duayen
Kemal Nebioğlu’nun cenazesinde, Re-
fik Baydur ile karşılaşıyoruz. Gözleri
buğulu. Yıllarca karşı karşıya sendi-
kal mücadele içinde yer almışlar, ama
aralarındaki saygı ve sevgi bir başka. O
nedenle de cenazede, ön safta son gö-
revini yapıyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı’nda 30 yıla ulaşan görevim
süresince ve görev sonrasında da ta-
kılmalarla, serzenişlerle, ama hep kar-
şılıklı diyalog ve saygı sınırları içinde
yürüyen bir ilişki. Onun için de son
görevimiz için Teşvikiye Camisi’nin
avlusunda, onunla çalışmış, onu se-
venleri, ailesi, yakınları, dostları hep
beraberiz.
Bir kaç anı ile onu son yolculuğun-
da, yeniden selamlayalım diyorum.
İş Müfettişi olduğum süreçte, bazı
toplantılarda karşılaşma dışında, pek
diyaloğumuz olmamıştı. 90’lı yılların
başları. Çalışma Genel Müdürü’nün
değişeceği ve benim bu göreve gelme
olasılığım sürecinde, bu değişikliğin
gerekli olmadığını, yetkililerin, döne-
min Bakanının yanında benim de bu-
lunduğum ortamda, açıkça söyleyerek,
tutarlılığını da göstermişti. O yüzden,
özellikle saygı duymuştum. Düşünce-
sini açıkça belirtiyordu. Kapalı kapılar
arkasında, farklı konuşmuyordu.
Çalışma Genel Müdürü olunca,
randevu alarak ziyaretime geldi. Çalış-
ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın
o zamanki binasında, işçi sendikası
yöneticiliği yapmış, rahmetli Bahir
Ersoy’un Bakan olarak çalıştığı odada
görev yapıyordum. Öğle tatili saatle-
rinde ve randevu saatinden çok önce
gelmişti. Kapı açıktı ve çalışıyordum.
Sekreter odaya aldı hemen zaten. Bi-
raz şaşırmıştım erken gelmesine. Et-
rafı gözlemleyip, masanın üzerinde-
kilere baktıkan sonra, o an tesadüfen
masanın üzerinde bulunan bir kitap
dikkatini çekmişti.  Peter Drucker’in
İş Bankası yayınları arasında çıkan
kitabı. Hoşgeldin girişlerinden sonra,
“Böyle kitaplar da  okuyormusun?”
ilk sözü olmuştu. Çok iyi hatırlıyorum.
Ben de karşılık olarak, farklı görüşler
okumak, hayata bakışımız olduğu ka-
dar, görevimiz de diye belirtmiştim. Ve
hemen arkasından da, Drucker’i oku-
duğum gibi, Komunist Manifesto’yu
da okuyorum diye yanıt vememe de,
böyle bir yanıt beklemediği için, o şa-
şırmıştı bu kez.
Böyle başlayan diyaloğumuz, yıl-
larca şiirlerle de, karşılıklı atışmalarla
da sürdü hep. Anlatıyoruz, dinliyor-
sun, tartışıyoruz, ama görüşlerimiz
dikkate alınmıyor diye yakınırdı. “İş
güvencesi” konusunun gündemde ol-
duğu günlerdi. Biraz farklı düşünmek-
ten kaynaklanan bu durum nedeniyle,
daha önceden sürdürülen ilişkilerden
farklı bir durum vardı sanırım. Ama
görevim süresince, karşılıklı saygı ve
dinleme konusunda, diyaloğumuz hep
olumlu bir şekilde sürdü.
KİPLAS, bugünkü yeni binasına ta-
şınmıştı. Açılışına gidememiştim, ama
daha sonra ziyaretine gittiğimde, bazı
kitaplar götürdüm. Tatil-i Eşgal Kanu-
nu ile İşveren Sendikacılığı, bir kitap
daha vardı. Kitapla kutlamaya geldiği-
me de şaşırmıştı. Şimdi oranın kütüp-
hanesinde bulunuyor mu o kitaplar,
bilemiyorum.
Yapamayacağımı veya yapılamaya-
cağını açıkça söylüyordum. Görevden
ayrıldıktan sonra da, hep aynı çizgi-
yi sürdürdüm. Bu biraz zor oluyordu
doğrusu. Görevde bulunduğu sırada
farklı tutum içinde olanların, görev-
den ayrıdıktan sonra farklı tutum içine
girmelerinin değerlendirmesini yapar-
ken de, gülümsemesini eksik etmezdi.
Bak bizim görüşlerimize geldi derdi. O
“gelme”yi dile getirenlerin, daha son-
ra nasıl söylemlerinin ve görüşlerinin
dikkate alınmak bir yana, savundukla-
rının ciddiye bile alınmadığını da, hep
birlikte gördük.
Bir siyasi partiye üye olmak, o si-
yasi partinin görüşlereri çevresinde
hareket etmek, onun bağımsız kişiliği
ile pek uyuşmuyordu. O yüzden, par-
lamenter yola yönelmedi sanıyorum.
Görüşlerini değişik kişi, grup ve parti-
lere aktarırken, o çizgisini hep sürdür-
görüş
dü. Düşünceleri açısından dik durdu
diyebilirim. Bazı görüşlerine katılıp
katılmama konusu ayrı, ama görüşleri-
ni zamana ve zemine göre değiştirmez,
sadece uslubünü ona göre ayarlardı.
O yüzden de, KİPLAS Başkanı ola-
rak, TİSK Başkanı olarak da bir isim bı-
rakmıştır. Muhalifleri bile bunu kabul
etmişlerdir.
Tercan’da doğup, geldiği nokta ve
yaşam süreci konusunda, Cumhuri-
yeti, demokrasiyi sürekli savunan,
Atatürk’e de büyük hayranlık ve saygı
duyan bir insandı, Refik Baydur. Sen-
dikal konularda anılarını, görüşlerini
aktaran kitaplar da yazdı. Atatürk’e
olan sevgisi ve hayranlığını aktaran
çalışmaları da oldu.
Teşvikiye Cami, onun son yolculu-
ğuna başlayacağı durakda, onu kendi-
si de uğurluyordu. Rahatsızlığına rağ-
men, son kitabını da tamamlamıştı.
Ve yine Atatürk üzerine düşüncelerini
aktarıyordu. Bu kitabına isim ararken,
ismide torunu koymuştu.
Kitabının adı, “1919+19” ve altında
Mustafa Kemal’in sözüne yer vermişti.
“Milletin bağrından temiz bir nesil
yetişiyor. Bu eseri ona bırakacağım
ve gözüm arkamda olmayacak”.
Ne yazık ki, bu kitabının matba-
adan çıkmış halini göremedi. Sayfa-
larını karıştıramadı, koklayamadı bu
kitabını.
18 Eylül 2016 günü gözlerini yu-
marken, kitabı da baskıya veriliyordu.
Güzel bir uğurlama için bir günde
kitabın baskısı tamamlanıp, 20 Eylül
sabahı, paketlenen kitapları da Teş-
vikiye Camisi’nin avlusunda, kapıda
yerlerini almışlardı.
Son yolculuğuna uğurlamaya ge-
lenler, Refik Baydur’u yolcu ederken,
bu kitabın sayfalarını karıştırarak
uğurluyorlardı.
Işıklar içinde olsun.
(İstanbul, 20 Eylül 2016, Salı)
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 115

Kibyra Antik Kenti
Burdur, sarp dağların çevrelediği
geniş ve sulak ovalarıyla salt çağdaş
Anadolu’nun değil, antik çağların da
önemli yerleşim alanlarından biridir.
Farklı süreçlere tanıklık eden Burdur
kültür tarihi, Anadolu arkeolojisinde
hatırı sayılır bir yere sahiptir. Burdur’a
bağlı Gölhisar İlçesi’nin hemen kuzey-
batı kenarındaki tepelerde konumla-
nan Kibyra Antik Kenti, antik dönemde
Likya, Karya, Pisidya ve Frigya kültür
bölgelerinin kesişme noktasında; ku-
zeyi güneye ve doğuyu batıya bağla-
yan ticaret yollarının tam merkezinde
konumlanır. Bugün de Gölhisar, Antal-
ya – Denizli / Burdur – Fethiye kara-
yollarının birleştiği bir kavşaknoktası-
dır. Bu konumuyla Kibyra antik kenti,
116 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
arkeogezi
Burdur’a 120 km.; Denizli’ye 105 km.;
Antalya’ya 135 km. ve Fethiye’ye 110
km. uzaklıktadır.
Adının anlamı henüz kesin olarak
bilinemese de Kibyra, Hellence bir
ad değildir; tıpkı Anadolu’daki birçok
kent adında olduğu üzere, yakın çev-
resindeki Bubon (İbecik), Balboura
(Dirmil) gibi, Kibyra sözcüğü de Hel-
lence bir anlam taşımaz. Ortak kanı,
sözcüğün Geç Tunç Çağı’ndan itibaren
Batı ve Güneybatı Anadolu’da yaygın
olarak kullanılan Eski Anadolu budun-
larından Luvi Halklarının konuştuğu
dile ait olduğu ve bu bilmediğimiz ilk
adlandırmanın Hellen ağzında “Kiby-
ra” formuna dönüştürüldüğüdür.
Kibyralılar aslen Lidyalı olup bu-
radan göç ederek Kabalis bölgesine
gelirler. Ayrıca bu göçmenlerin gelir
gelmez yörede etkinlik kurup burada
oturan Pisidyalıları ve diğer halkları
boyundurukları altına aldıklarını ve
çok geçmeden yerleşim alanlarını de-
ğiştirerek çevresi 100 stadia’ya ulaşan
bir kent kurduklarını bildirmektedir.
Aynı kaynakta Kibyra’da Lidce, Soly-
mce, Pisidce ve Hellence olmak üzere
dört farklı dilin konuşulduğu da vur-
gulanmıştır. Strabon’un kentin taşın-
masıyla ilgili bu anlatımı, Kibyra’ya
yaklaşık 18 km. uzaklıktaki Uylupı-
nar antik yerleşmesindeki arkeolojik
bulgularla da desteklenir. Gölhisar’a
bağlı Uylupınar Köyü çevresindeki ve
Gölhisar Gölü kıyısındaki kayalık tepe-
arkeogezi
liklere yayılmış görünen yerleşim, Erken
Demir Çağ’dan başlayıp süreklilik göste-
ren buluntulara sahiptir. Yani bu yerle-
şim, Kibyralılar’nın, olasılıkla İ.Ö. 4. - 3.
yüzyıllarda, bugün görülebilen kentlerine
taşınmadan önce yerleştikleri alandır.
Yargı Merkezi Kibyra
Roma imparatorluğu devrinde bölge-
deki 25 kentin yargılama merkezi konu-
munda bulunan Kibyra’da odeon binası
aynı zamanda bölge mahkemesi olarak
da işlev görmüş. Roma’nın bölgeye ata-
dığı vali, idari merkez Efes’te bulunurken
mahkeme başkanı ise Kibyra kentinde
bulunuyormuş. Antik çağda at yetiştirici-
liği alanında o kadar nam salmış ki ‘hızlı
koşan atların şehri’ olarak anıla gelmiş.
Aynı zamanda Kibyra’da demir işçiliği de
bir meslek olmaktan öteye geçerek sanat-
sal bir boyuta ulaşmış. Ünlü coğrafyacı
Strabon’un bilgilerine göre Kibyra önemli
bir askeri güce sahipmiş. Öyle ki bölgede
üç diğer antik kentle birlikte kurduğu it-
tifaka 30 bin civarında piyade ile 2 bine
kadar atlı asker gönderebiliyormuş.
Gladyatörler Diyarı
Yapılan arkeolojik çalışmalar neti-
cesinde M.Ö 1’inci yüzyıldan itibaren
stadyumunda gladyatör dövüşlerinin ya-
pıldığı anlaşılmış. Kazı çalışmaları sonra-
sında ortaya çıkarılan frizlerde çok sayıda
gladyatör frizleri bulunmaktadır. Hatta
kentin nekropol bölgesinden stadyuma
doğru gidilen anıtsal yol istikametinde
çok sayıda gladyatör mezarının bulundu-
ğu anlaşılmakta. Antik şehre girerken sol
tarafta bulunan stadyum, ‘U’ formundaki
yaklaşık 200 metreye varan pist uzunlu-
ğu ve yaklaşık 12 bin kişilik kapasiteyle
Anadolu’nun en ihtişamlı beş stadyumun-
dan birisi olarak kabul ediliyor. Roma
İmparatorluğu döneminden önce çeşitli
sportif faaliyetler amacıyla tercih edilen
stadyum, daha sonra gladyatörlerin dö-
vüşlerinin sergilenmesi için de kullanıl-
mış.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 117

 arkeogezi
Dünyanın En Büyük Odeonu
Kibyra’da
Kibyra’nın Odeon binası yaklaşık 3
bin 500 kişilik kapasitesiyle dünya ça-
pında ün sahibi bir amfi tiyatro. Antik
çağlarda müzik ve konserlerin düzen-
lendiği salonu ifade eden odeon’un
dünyada bilinen ölçüleriyle en büyü-
ğü Kibyra’dadır. Aynı zamanda kent
meclislerinin de toplanma yeri olan
Odeonlar, Kibyra’da bir ilk olarak aynı
zamanda kışlık tiyatro ve uluslararası
mahkemelerin yapıldığı bir bina ola-
rak da kullanılmış. Kibyra’nın ilkleri
bununla kalmıyor. Odeon binasının
orkestra salonunun zeminlerinde ‘opus
sectile’ yöntemiyle renkli mermer dö-
şenerek inşaa edilen medusa figürlü
mozaik de dünyada zemine döşenmiş ilk
medusa figürü olarak kabul ediliyor.
Anadolu’nun En Büyük
Hamamlarından Birisi
Kibyra’nın hamamı da sahip olduğu
özellikleriyle oldukça ünlü. En az 1800
yıllık bir geçmişi olduğu düşünülen
hamam, Roma döneminde inşaa edil-
miş. 2 bin 600 metrekaresi ana yapıyı
oluşturan hamamın toplam büyüklüğü
yaklaşık 5 bin 400 metrekare. Hamam,
kentteki stadyum ve odeondan sonra en
büyük üçüncü yapı olarak gösteriliyor.
Hamamın en önemli özelliği ise kapla-
dığı alan bakımından Anadolu’nun en
büyük hamamlarından biri olması. Ha-
mamda ısıtma sistemi alttan mermerle-
rin ısıtılması şeklinde tasarlanmış.
Antalya üzerinden Çavdır - Denizli
yol güzergahını takip ederek Gölhisar’a
gelerek buradan da Kibyra Antik Ken-
tine rahatça ulaşabilirsiniz. Ankara ta-
rafından ise Afyonkarahisar - Burdur
karayolundan Gölhisar-Fethiye istika-
metini takip ederek Gölhisar’a ulaşmak
mümkün. İzmir - Aydın - Denizli güzer-
gahından ise Acıpayam-Gölhisar hattı-
nı takip ederek Kibyra Antik Kenti’ne
varabilirsiniz.

118 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016


İmren Erşen: “Sanatla ilgili bir toplum olmalıyız”
Sizi tanıyabilir miyiz?
70 yaşındayım ve aslen Eskişehir’li-
yim. Ankara’ya 1957’de üniversite oku-
maya geldim. 1962’de mezun oldum.
Ondan sonra Türkiye Petrolleri’nde
çalıştım. Mülkiye mezunuyum. Vali,
Kaymakam olacakken geldiğim nokta
bambaşka idi. Burslu okumuştum bu
sebepten işe başlamıştım. 8-10 yıl çalı-
şıp o bursları ödedim. Ama resim yap-
maya da TPAO’de çalışırken başladım.
32 yıllık iş hayatımın tamamında re-
sim yaptım. Türkiye Petrolleri’nin ça-
lışma alanı dışına çıkmasını sağladım,
birlikte resim yarışmaları düzenledik.
Mesela Batman’daki çocukları 10-15
yıl boyunca resim alanında destekle-
dik ve yarışmalar yaptık.
Resme başlama hikayem de Türk
Amerikan Derneği’nde olmuştur. Türk
resmi denince herkes İbrahim Çallı’yı
tanır bense Refik Epikman’ı tanıyor-
dum. Kendisinin ders verdiğini du-
yunca hemen o gün gittim ama sezon
sonuna denk geldim.
Renklerin dünyasına ne zaman
ve nasıl girdiniz?
Ekim ayında sezon açılıyor. Hoca-
ya tekrar gittim ve dedim ki “Ben ar-
tık boyaya geçebilir miyim?”. Hoca ise
sanat
“Tabi geçersin ama sen renkleri biliyor
musun?” diye sordu “Bilmiyorum.” de-
dim ben de. Hoca küçük bir kağıdın
üzerinde bana renkleri anlattı önce.
Sıcak renkler, soğuk renkler, tamam-
layıcı renkler, siyah beyaz... Gittim,
hemen boyaları aldım. Evde ne kadar
desenim varsa hocanın da görüp be-
ğendiği, hepsini tuvallere geçirdim
boyadım, boyadım, boyadım... Sonra
hepsini toplayıp hocanın evine götür-
düm. Epikman resimleri bahçeye yay-
dı, hepsine tek tek bakıp güldü. Çok
heyecanlandım. Şimdi düşünüyorum
da o zaman ben 26-27 yaşındayım he-
nüz.
İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 119

Hoca o anda benim heyecanıma
gülüyor ve öylece, hayret ederek re-
simlerime bakıyor. Herhâlde 50’nin
üzerinde resim vardı o gün bahçede.
Ben de “Hocam beğenmediniz mi?”
diye sordum. O kadar emek vermişim,
heyecanla beklemişim, 1 ay çalışmı-
şım, boyalar almışım. Zor şartlarda
üretmişim. Gülebilir de ama niye gü-
lüyor onu bilmem lazım. Bu yüzden
sordum. Hoca da biraz duraksayıp
“Şu şöyle olmayacak, bak bunun burası
böyle olacak.” dedi ve beni kolumdan
tuttuğu gibi içeriye götürdü. Çok güzel
bir salondan evin içine girdik ve orada
sütun gibi bir şeyin üzerinde bir resim
120 İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016
var. Onu gösterdi ve dedi ki, “Bunu
tanıyor musun?”. “Tanıyorum” dedim.
“Bak o benim” dedi. “Peki Atis’i tanıyor
musun?” dedi. “Tanıyorum” dedim. Git-
ti kütüphanesinden bir kitap seçti ve
“Bunu al, sende kalsın. Bunun her say-
fasını hepsini elden geçir, her gece bak”
dedi. Ve ben öyle öğrendim renkleri.
Çünkü en sıcak renk kırmızının dahi
soğuğu vardır.
Gecekonduların ressamı nereden
geliyor, biraz da buna değinelim mi?
Ankara çok güzel bir şehir. Bahçeli,
tek katlı güzel evleri var. Ben dedim
ki, oturucağım, bunları çiziceğim. O
sanat
kadar zor ki, derya deniz al karşında
dursun! Hangisini çizeceksin, nereden
başlayacaksın? Bizzat o manzarayı
çizmek istiyorum ben, çünkü görerek
yapmaya alışmışım. Aldığım eğitim bu
yönde çünkü. İlk başta çizdiklerim hep
hocanın resimlerine benzer resimlerdi
. Benzemesi de çok doğal. Bizim hoca-
mız sonuçta. Ondan sonra, annem be-
nim yanıma yerleşti. Dedim ki tamam
ben Hatice Hanımı’da götüreceğim,
orada beraber oturacağız. O etrafa ba-
kacak ben de çizeceğim. Ben her pazar
gidip orada çizmeye başladım ve elbet-
te en çok gecekonduları çizdim.
 sanat
İlk resim serginizi açtığınızda kaç ya-
şındaydınız? Nasıl dönüşler oldu size?
1978 yılında ilk sergimi açtım yani 38 ya-
şındaydım. Geri dönüşler iyiyidi açıkçası. Çok
resim sergilemiştim. Çok çalışmıştım. Çünkü
Anadolu’ya gidip gelmek resmime yansımış
sergim konusunda güzel eleştiriler almıştım.
5 yıl önce ben bu insanlarla tanıştım. Yani
bu resimdeki insanlarla. Hem de pazarda ta-
nıştım. Bir tanesine “Seni çizebilir miyim?”
dedim. “Tabi” dedi, oturdum çizdim. Sonraki
hafta başka bir köye gittim orada da oturuyor-
lar. Onları da çizdim. Böyle bir ahbaplık oldu.
Nerdensin? Hangi köydensin? Bu insanlar
hoş insanlar.Yaşama bağlılar, neşeliler, çok
renkliler. Duygularını çiçeklerle ifade ediyor-
lar.. Bu sene köye gittim. Hepsini resmettim..
Fotoğraf çekip de yapılabilirdi ama ben bunu
tercih etmedim.
Türkiye’de sanata ve sanata bakış hak-
kında neler söylemek istersiniz?
O zamandan bu zamana dünya bakışı
da çok değişti. Ben sık sık yurtdışına gitme
imkânı buldum. Bütün müzeleri, çok önem-
li müzeleri gördüm, büyük eserleri gördüm
elimden geldiği kadar baktım, inceledim.
Yurtdışında zaten eğitim almaya gittim.
İtalya’ya ve Fransa’ya da. Bu iş için elimde-
ki bütün olanakları kullandım. Aldığım eği-
timle alakalı İtalya’ya gittim. Floransa’daki
o Uffizi müzesinin bütün büyük ustalarının
Leonardo’nun, Rembrandt’ın eserlerini, de-
senleri görmek benim için çok büyük bir şey.
Son olarak eklemek istediğiniz, sanat-
severlere iletmek istediğiniz bir şeyler var
mı?
Söylenecek her şeyi söyledik sanırım.
Ama şunları ekleyebilirim. Sanatla ilgili bir
toplum olma yolunda olmalıyız. Yani artık
olması gerekiyor. Çocuklara matematik ka-
dar sanat da öğretmemiz gerekiyor. Yani eği-
tim olarak, tavır olarak, politika olarak tüm
yapılması gerekenleri yapmanız gerekiyor.
Matematik de bir sanattır. Mesela jimnastik
yapmak gerekiyor, anatomi bilmek gerekiyor.
İnsan vücudunu iyi tanımayan biri ressam
olamaz.
Çok teşekkür ederiz.

İŞVEREN / Kasım - Aralık 2016 121

 istatistik
TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ
YILLAR AKDEDİLEN İŞYERİ İŞÇİ
SÖZLEŞME SAYISI SAYISI SAYISI
1996 1 871 10 290 515 840
1997 2 056 12 966 841 518
1998 1 867 7 047 219 434
1999 2 286 12 373 828 458
2000 1 646 6 844 208 595
2001 4 454 14 211 775 478
2002 1 773 7 453 255 059
2003 1 607 7 806 629 240
2004 1 479 7 913 325 189
2005 3 977 14 388 587 456
2006 1 705 5 456 304 392
2007 1 972 9 734 459 449
2008 1 704 9 623 262 786
2009 1 995 11 544 504 796
2010 1 662 9 033 338 671
2011 1 939 14 057 422 802
2012 1 513 6 721 234 469
2013 2 642 17 288 657 485
2014 1 677 12 440 364 207
2015 1 632 16 912 645 048
2016* 2 453 9 131 451 786

GREVLER LOKAVTLAR
YILLAR GREV KATILAN KAYBOLAN YILLAR LOKAVT LOKAVTA DAHİL KAYBOLAN
SAYISI İŞÇİ SAYISI İŞGÜNÜ SAYISI SAYISI İŞÇİ SAYISI İŞGÜNÜ SAYISI
1996 38 5 461 274 322 1996 3 3 761 160 368
1997 37 7 045 181 913 1997 4 4 083 62 236
1998 44 11 482 282 638 1998 2 500 5 284
1999 34 3 263 229 825 1999 4 931 76 470
2000 52 18 705 368 475 2000 2 2 483 32 760
2001 35 9 911 286 015 2001 - - -
2002 27 4 618 43 885 2002 - - -
2003 23 1 535 144 772 2003 2 888 110 415
2004 30 3 557 93 161 2004 1 801 2 082
2005 34 3 529 176 824 2005 1 118 59
2006 26 2 061 165 666 2006 1 66 3 894
2007 15 25 920 1 353 558 2007 - - -
2008 15 5 040 145 725 2008 1 1256 16 328
2009 13 3 101 209 913 2009 - - -
2010 11 808 37 762 2010 - - -
2011 9 557 13 273 2011 - - -
2012 8 768 36 073 2012 - - -
2013 19 16 632 307 894 2013 - - -
2014 12 6 880 365 411 2014 1 205 25 420
2015 27 7 940 128 801 2015 1 42 168
2016* 20 2 100 83 367 2016* 1 42 1 386

Kaynak : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.

* İlk 11 Ay

Not: 14 Mayıs-4 Haziran 2015 tarihleri arasında metal sektörü işyerlerinde yaşanan iş bırakma eylemleri yasal grev şartlarını taşıma-
dığından ÇSGB Grev İstatistikleri‘ne yansımamıştır. TİSK tarafından yapılan hesaplamalara göre söz konusu eylemler nedeniyle 12
işyerinde toplam 32.944 personel çalışmamış ve kaybolan işgünü sayısı 236.235 olmuştur.

122
 2015 YILINDA DÖVİZ KURU İSTİKRARI
Ulusal Paranın Özel Çekme Hakları (SDR) Karşısındaki Değer Değişimi, 2015/2013

0.006
0.008
0.009
0.011
0.013
0.014
0.026
0.043
0.044
0.049
0.058
0.075
0.079
0.079
0.079
0.079
0.080
0.083
0.085
0.098
0.102
0.103
0.107
0.108
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.140
0.141
0.142
0.142
0.143
0.150
0.157
0.178
0.183
0.190
0.192
0.216
0.217
0.264
0.315
0.342
0.351
0.421
0.557
0.762
1.516

Not : Belirtilen rakamlar parite değişimini ifade etmektedir.

Kaynak : Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü Dünya Rekabet Gücü 2016 Yıllığı

123
 yayınlar
26. Genel Kurul Çalışma Raporu
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI
KONFEDERASYONU

TİSK Yayını
Konfederasyonumuzun 16 Aralık 2013 – 30 Eylül 2016 dönemindeki çalışmala-
rını özetleyen TİSK Çalışma Raporu yayınladı. Raporda, dünya ekonomisindeki ve
Türkiye’deki gelişmelere, özellikle sosyal ve ekonomik istikrarın korunması; üretim, ih-
26. Genel Kurul
racat, yatırım ve istihdam artışının sağlanması; Sanayi 4.0 sürecine adapte olunması
TÜRKİYE

Çalışma Raporu
gibi başlıklara dikkate çekiliyor.
İŞVEREN SENDİKALARI
KONFEDERASYONU
Baskı Tarihi
Hoşdere Caddesi 15 Ekim 2016
Reşat Nuri Sokak No: 108 TİSK Yayın No: 356
06540 Çankaya / ANKARA

www.tisk.org.tr
T :+90 312 439 77 17
F :+90 312 439 75 92-93-94
W :www.tisk.org.tr
E :tisk@tisk.org.tr 9 786 059 99 422 4
3 Aralık 2016

İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi

İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU DERNEĞİ

İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU DERNEĞİ

40. YIL ULUSLARARASI TOPLANTISI

40. YIL ULUSLARARASI TOPLANTISI

TİSK Yayını
İŞ MAHKEMELERİ KANUNU TASARISI Türkiye’de iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku alanında en önemli akademik plat-
form olan “İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği”nin 40’ıncı kuruluş yıldö-
İŞ MAHKEMELERİ KANUNU TASARISI TASLAĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

TASLAĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

nümü münasebetiyle gerçekleştirilen Seminer’e ilişkin bu yayınımızın yararlı olmasını

dileriz.
www.tisk.org.tr
14 Mayıs 2016 / İstanbul
ISBN : 978-605-9994-23-1

9 7 8 6 05 9 9 9 4 2 3 1

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu sponsorluğunda düzenlenmiş ve yayınlanmıştır. Baskı Tarihi : 15 Kasım 2016 2016

Sosyal Sigortalar Hukuku

Prof.Dr.Yusuf Alper
Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr.Yusuf Alper’in “Sosyal Sigortalar Huku-
ku” kitabının güncellenmiş ve genişletilmiş 8. baskısı çıktı.
1997 yılında ilk baskısı yapılan bu Kitapla yazar, lisans eğitimi sırasında sosyal
güvenlik hukuku dersi veya bu içerikte benzer dersleri alan İİBF öğrencilerinin mevzuat
karmaşasına düşmeden, olabilecek en sade ve anlaşılabilir bir dille konuya hakim
olmalarını sağlamayı amaçlamaktadır.
Öğrencilere faydalı olmasını dileriz.
İSTEME ADRESİ :
DORA Basım- Yayım Dağıtım Ltd.Şti.
Tel: (224) 221 38 39
www.dorakitap.com

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku

Prof.Dr.Yusuf Alper – Prof.Dr.İlknur Kılkış

Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyeleri Prof.Dr.Yusuf Alper ve Prof.Dr. İlknur Kılkış
tarafından kaleme alınan İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku kitabının 2.baskısı yayınlan-
dı. Kitabın ilk baskısından bugüne geçen 1 yıllık sürede yürürlüğe giren 8 ayrı yasal
düzenleme ile mevzuata gelen değişiklikler kitaba eklenerek güncellendi.
İlgilenenlere yararlı olmasını dileriz.
İSTEME ADRESİ :
DORA Basım- Yayım Dağıtım Ltd.Şti.
Tel: (224) 221 38 39
www.dorakitap.com

124
 TİSK Başkanı Yağız Eyüboğlu’nun 10 Kasım Mesajı:
“Milletimizin kurtarıcısı, Cumhuriyetimiz’in kurucusu Atatürk’ü
ölümünün 78’inci yıldönümünde
minnet ve özlemle anıyoruz.
Atatürk’ün ilke ve inkılaplarının eseri olan Türkiye Cumhuriyeti’nin
demokratik, laik, sosyal hukuk devleti kimliği ile her türlü zorluğun C‹LT: 11 SAYI: 22

üstesinden geleceğine şüphemiz yoktur.

O’nun ‘Beni görmek demek, mutlaka yüzümü görmek değildir. Benim
fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız, bu
Population Displacement Effect of Refugees in Turkey:
An Input-Output Model Based Analysis
Çağaçan Değer
Elif Tunalı Çalışkan

kafidir.’ sözü daima aklımızdadır.”

Osman Aydoğuş

UEFA Finansal Fair Play Kuralları Bağlamında Borsa İstanbul’da İşlem Gören
Spor Şirketlerinin Performanslarının Analizi
Erdinç Karadeniz
Levent Koşan
Fatih Günay

Saygılarımla, BIST 30 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin

Finansal Performans Değerlemesinde TOPSIS Yaklaşımı
Fatih Temizel
Berfu Ece Bayçelebi

Yağız Eyüboğlu Government Spending and Economic Growth

Mehmet Tarık Eraslan
Ahmet Tozlu

TİSK Yönetim Kurulu Başkanı

Kadınların İşgücüne Katılma Eğilimleri: Türkiye Örneği
Özge Korkmaz

Petrol Fiyatı Şoklarının Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkileri

Zehra Abdioğlu
Nurdan Değirmenci

Ulusal Kültürün Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamaları Üzerindeki Etkisi:

Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Araştırma
Emrah Koparan
Tülay İlhan Nas
Tarhan Okan

2016 / II
Uluslararası İşgücü Kanunu Çerçevesinde Türkiye’de Yabancıların Çalışması
Baki Erken
2016 / II

TİSK AKADEMİ Eylül sayısı çıktı.

Çalışma hayatı başta olmak üzere ekonomik, sosyal ve hukuki alanlardaki araştırma,
makale, inceleme ve raporlara yer veren hakemli dergimiz TİSK AKADEMİ’nin
23.Sayısı Mart 2017’de yayınlanacaktır.
Makalelerinizi 31 Ocak 2017 tarihine kadar gönderebilirsiniz.
Ayrıntılı bilgi için: www.tisk.org.tr
 | CİLT 54 • SAYI 6 • KASIM - ARALIK 2016
Cilt 54 ‣ Sayı 6 ‣ Kasım / Aralık 2016

ÖZEL İSTIHDAM BÜROLARI

ARACILIĞIYLA GEÇICI 2017 YILI BÜTÇESİ
İŞ İLIŞKISI

TÜRKİYE AĞAÇ VE KAĞIT SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (TAKSİS) •TÜRK AĞIR SANAYİİ VE HİZMET SEKTÖRÜ KAMU MEHMET ALI ÖZKAN TUFAN ÜNAL
İŞVERENLERİ SENDİKASI (TÜHİS) •TÜRKİYE CAM, ÇİMENTO VE TOPRAK SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •ÇİMENTO
ENDÜSTRİSİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (ÇEİS) •TÜRKİYE DERİ SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •TÜRKİYE GIDA SANAYİİ
HAKAN YILDIRIMOĞLU HAKAN ÖZYILDIZ
İŞVERENLERİ SENDİKASI (TÜGİS) •İLAÇ ENDÜSTRİSİ İŞVERENLER SENDİKASI (İEİS) •TÜRKİYE İNŞAAT SANAYİCİLERİ
İŞVEREN SENDİKASI (İNTES) •KAMU İŞLETMELERİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (KAMU-İŞ) •TÜRKİYE KİMYA, PETROL, LASTİK VE
PLASTİK SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (KİPLAS) •MAHALLİ İDARELER KAMU İŞVEREN SENDİKASI (MİKSEN) •MAHALLİ PROF.DR.ÖMER FARUK ÇOLAK PROF.DR.TEKİN AKGEYİK
İDARELER İŞVERENLERİ SENDİKASI (MİS) •TÜRKİYE METAL SANAYİCİLERİ SENDİKASI (MESS) •PETROL ÜRÜNLERİ İŞVERENLER
SENDİKASI (PÜİS) •TÜRKİYE SAĞLIK ENDÜSTRİSİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (SEİS) •TÜRKİYE SELÜLOZ, KAĞIT VE AĞAÇ PROF.DR.SİNAN SÖZMEZ DOÇ.DR.YÜCEL UYANIK
MAMÜLLERİ SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (KASİSEN) •TÜRKİYE ŞEKER SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •TÜRKİYE
TEKSTİL SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI •TÜRKİYE TOPRAK, SERAMİK, ÇİMENTO VE CAM SANAYİİ İŞVERENLERİ
MEHMET ORDUKAYA İSMAİL BAYER
SENDİKASI •TURİZM ENDÜSTRİSİ İŞVERENLERİ SENDİKASI

EK: YARGITAY KARARLARI FİHRİSTİ