92

ਅਧਿਆਇ ਿੀਜਾ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ

ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ: ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਯੋਗਦਾਨ

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਿਕੂ ਮਿ ਨੇ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਸਾਰਾ ਿੰਿਰ ਿੇ ਢਾਾਂਚਾ ਆਪਣੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਅਨੁ ਸਾਰ ਿੀ ਿੈਅ

ਕੀਿਾ। ਉਸ ਨੇ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਸਾਰਅੰਸ਼੍ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬਾਬੂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਲ ਿੀ ਸੇਿਿ ਰਿੱਧਖਆ। ਅੰਗਰੇਜ਼

ਸਰਕਾਰ ਅਧਿਆਿਧਮਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦਾ ਮਿਲਬ ਵੀ ਇਸਾਈ ਮਿ ਦੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਿੋਂ ਲੈਂ ਦੀ ਸੀ। ਧਸਿੱਖ

ਭਾਵਨਾਵਾਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਿੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਧਦਿੱਿੀ ਜਾ ਰਿੀ ਸੀ। ਮਾਨਯੋਗ ਧਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਾਂ ਨੇ ਮਧਿਸੂਸ ਕੀਿਾ ਧਕ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਕਾਰਜ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਨੂ ੰ ਆਪ ਸੰਭਾਲਣਾ ਚਾਿੀਦਾ ਿੈ। 1926 ਧਵਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ

ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਿੋਂਦ ਧਵਚ ਆ ਚੁਿੱਕੀ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਿਿੱਕ ਧਸੰਘ ਸਭਾ ਲਧਿਰ ਸ਼੍ੁਰੂ ਿੋ ਚੁਿੱਕੀ ਸੀ। ਧਸੰਘ

ਸਭਾ ਲਧਿਰ ਨੇ ਸਕੂ ਲ ਖੋਲ੍ਣ, ਿਰਮ ਪਰਚਾਰ ਕਰਨ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਕਲਚਰ ਨੂ ੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਸਿੇ ਧਵਸ਼੍ੇਸ਼੍

ਧਿਆਨ ਧਦਿੱਿਾ। 5 ਮਾਰਚ 1892 ਦੇ ਧਦਨ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਦੀ ਨੀਂਿ ਰਿੱਖੀ ਗਈ। ਇਸ

ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਅਗਾਾਂਿ ਚਿੱਲ ਕੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਨੂ ੰ ਧਸਿੱਧਖਆ ਪਿੱਖੋਂ ਮਾਲਾਮਾਲ ਕਰ ਧਦਿੱਿਾ। ਇਿ ਕਾਲਜ ਧਸਿੱਖ ਲਧਿਰ

ਦਾ ਇਕ ਿਰ੍ਾਾਂ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰੀ ਟਰ ੇਧਨੰਗ ਸੈਂਟਰ ਬਣ ਧਗਆ ਅਿੇ ਅਿੱਗੋਂ ਜਾ ਕੇ ਉੱਚ ਪੜ੍ ੇ ਧਲਖੇ

ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਅਿੇ ਪਰੋਫ਼ੈਸਰਾਾਂ ਨੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੀ ਲੀਡਰਧਸ਼੍ਪ ਧਵਚ ਅਧਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕੀਿਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ

ਪੰਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਭਸੌੜ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰ ਧਰਿਾ ਸੀ। ਪੰਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਨੇ ਵੀ ਧਸੰਘ ਸਭਾ

ਲਧਿਰ ਦਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਅਪਣਾਈ ਰਿੱਧਖਆ। ਇਨ੍ ਾਾਂ ਿੀ ਯਿਨਾਾਂ ਧਵਚ ‘ਧਸਿੱਖ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਕਾਨਫਰ ੰਸ’ ਦੀ

ਲੜੀ ਵੀ ਿੋਰੀ ਗਈ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਨੂ ੰ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੁ ਆਰਾ ਿਿੱਕਾਾਂ ਦੀ ਪਰਾਪਿੀ ਕਰਣ ਧਿਿੱਿ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਿਾ

ਜਾਾਂਦਾ ਧਰਿਾ। ਧਸਿੱਖ ਲੀਡਰਧਸ਼੍ਪ ਦੇ ਯਿਨਾਾਂ ਸਦਕਾ ਿਰ ਪਾਸੇ ਸਕੂ ਲ ਖੁਲ੍ਣੇ ਅਰੰਭ ਿੋ ਗਏ। ਖ਼ਾਲਸਾ

ਕਾਲਜ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਨੇ ਧਸਿੱਖ ਆਗੂਆਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿੱਡੀ ਧਗਣਿੀ ਪੈਦਾ ਕੀਿੀ।

ਮਾਸਟਰ ਿਾਰਾ ਧਸੰਘ, ਮਾਸਟਰ ਮੋਿਾ ਧਸੰਘ, ਮਾਸਿਟਰ ਸੁੰਦਰ ਧਸੰਘ, ਡਾ. ਜੋਿ ਧਸੰਘ, ਬਾਵਾ

ਿਰਧਕਸ਼੍ਨ ਧਸੰਘ, ਪਰ.ੋ ਧਨਰੰਜਣ ਧਸੰਘ, ਿੈਡ ਮਾਸਟਰ ਮਧਿਿਾਬ ਧਸੰਘ, ਗੋਪਾਲ ਧਸੰਘ ਪਰੇਮੀ, ਅਕਾਲੀ

ਮੰਗਲ ਧਸੰਘ, ਧਗਆਨੀ ਕਰਿਾਰ ਧਸੰਘ, ਧਗਆਨੀ ਿੀਰਾ ਧਸੰਘ ਦਰਦ, ਸਰਦੂ ਲ ਧਸੰਘ ਕਵੀਸ਼੍ਰ ਅਿੇ
 93

ਕਈ ਿੋਰ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸ਼੍ਾਸਿਰੀ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਆਗੂ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਨੇ ਿੀ ਪੈਦਾ ਕੀਿੇ। ਧਵਧਦਆ ਦੇ

ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਿਰਚੰਦ ਧਸੰਘ ਲਾਇਲਪੁਰੀ, ਸ. ਿੇਜਾ ਧਸੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ, ਜ. ਕਰਿਾਰ ਧਸੰਘ ਜੀ

ਬਿੱਬਰ, ਸ. ਦਾਨ ਧਸੰਘ ਧਵਛੋਆ, ਸ. ਗੁਰਮੁਖ ਧਸੰਘ, ਸ. ਜਸਵੰਿ ਧਸੰਘ ਿਬਾਲ, ਿਰਬੰਸ ਧਸੰਘ

ਅਟਾਰੀ, ਸ. ਅਮਰ ਧਸੰਘ ਸ਼੍ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਆਧਦ ਮਿਾਨ ਆਗੂਆਾਂ ਨੇ ਵੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਅਧਿਮ

ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। 10 ਿੋਂ 12 ਅਪਰੈਲ ਿਿੱਕ ਧਸਿੱਖ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਜਲੰਿਰ ਧਵਖੇ ਅਯੋਜਿ

ਕੀਿੀ ਗਈ। ਇਸ ਧਵਚ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦਾ ਮਸਲਾ ਧਵਚਾਧਰਆ ਧਗਆ ਪਰ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਦੀ

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਾਂ ਵਿੱਲੋਂ ਢਾਿੀ ਗਈ ਦੀਵਾਰ ਦਾ ਮਸਲਾ ਅਧਿਮ ਧਰਿਾ।

1919 ਧਵਚ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਸੁਿਾਰ ਲਧਿਰ ਕਾਇਮ ਿੋ ਗਈ। ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਨੂ ੰ ਿੁਲਾਰਾ

ਦੇਣ ਧਿਿੱਿ 1 ਮਈ 1920 ਦੇ ਧਦਨ ਮਾ. ਸੁੰਦਰ ਧਸੰਘ, ਸ. ਿਰਚੰਦ ਧਸੰਘ ਲਾਇਲਪੁਰੀ, ਸਰਦੂ ਲ

ਧਸੰਘ ਕਵੀਸ਼੍ਰ, ਧਗ. ਿੀਰਾ ਧਸੰਘ ਦਰਦ ਅਿੇ ਕਈ ਿੋਰ ਧਸਿੱਖ ਨੇ ਿਾਵਾਾਂ ਨੇ ਲਾਿੌਰ ਧਵਖੇ ਮੀਧਟੰਗ ਕੀਿੀ

ਅਿੇ 21 ਮਈ 1920 ਨੂ ੰ ਅਕਾਲੀ ਪਧਿਰ ਕਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਾ ਪਧਿਲਾ ਅੰਕ ਪਰਕਾਧਸ਼੍ਿ ਕੀਿਾ। 98ਇਸ

ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਧਬਨਾ ਸ਼੍ਿੱਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਅਧਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਧਸਿੱਖ

ਇਕ ਦੂ ਜੇ ਦੇ ਨੇ ੜੇ ਆਏ। 18 ਜੂਨ 1926 ਦੇ ਧਦਨ ਸੈਂਟਰਲ ਬੋਰਡ ਿੋਂਦ ਧਵਚ ਆਇਆ ਧਜਸ ਦਾ

ਅਿੱਗੋਂ ਜਾ ਕੇ ਨਾਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਰਿੱਧਖਆ ਧਗਆ। ਇਸ ਇਧਿਿਾਸ ਕਮੇਟੀ ਨੇ

ਭਾਵੇਂ ਮੁਿੱਖ ਿੌਰ `ਿੇ ਗੁਰਦੁ ਆਧਰਆਾਂ ਦੀ ਸਾਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਦਾ ਕਾਰਜ ਿੀ ਆਪਣੇ ਧਜ਼ੰਮੇ ਧਲਆ ਪਰ ਜਲਦੀ

ਿੀ ਇਸ ਦੁ ਆਰਾ ਧਸਿੱਖ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜ ਭਾਰ ਆਪਣੇ ਮੋਧਢਆਾਂ ਉੱਿੇ ਧਲਆ ਧਗਆ।

ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਧਿਿੱਿ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਧਸਿੱਖ ਧਲਟਰੇਚਰ ਛਾਪਣਾ ਅਿੇ ਦੂ ਰ ਦੁ ਰਾਡੇ ਬੈਠੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਿੀਕ

ਮੁਫ਼ਿ ਪਿੁੰਚਾਉਣਾ ਆਰੰਭ ਕੀਿਾ। ਇਿ ਧਲਟਰੇਚਰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਿੱਖਰਾਾਂ ਧਵਚ ਿੋਣ ਕਰਕੇ ਆਮ ਧਸਿੱਖ ਵੀ

ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਧਵਚ ਭਾਈਚਾਰਕ ਏਕਿਾ ਕਾਇਮ ਿੋਈ। ਧਸਿੱਖ

98 ਿਰਧਜੰਦਰ ਧਸੰਘ ਧਦਲਗੀਰ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਧਕਵੇਂ ਬਣੀ ? ਪੰਨਾ-13.
 94

ਸਾਧਿਿ ਨੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਧਵਚੋਂ ਜੀਵਨ ਦੀਆਾਂ ਬੁਰਾਈਆਾਂ ਦੂ ਰ ਕੀਿੀਆਾਂ ਅਿੇ ਨਵੀਂ ਚੇਿਨਾ ਅਿੇ ਨੈ ਧਿਕਿਾ

ਬਿਾਲ ਕੀਿੀ। ਭਾਵੇਂ ਆਮ ਲੋ ਕ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂ ੰ ਗੁਰਦੁ ਆਧਰਆਾਂ ਦੀ ਸਾਾਂਭ-

ਸੰਭਾਲ ਵਾਲੀ ਜਿੱਥੇਬੰਦੀ ਵਜੋਂ ਿੀ ਜਾਣਦੇ ਿਨ ਪਰ ਬਿੁਿ ਘਿੱਟ ਲੋ ਕਾਾਂ ਨੂ ੰ ਪਿਾ ਿੋਵੇਗਾ ਧਕ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ

ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਇਕ ਅਧਿਮ ਧਵੰਗ ‘ਿਰਮ ਪਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ’ ਵੀ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ

ਚਲਾਈ ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ। ਿਰਮ ਪਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ ਿਾਰਧਮਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਪਾਸਾਰ ਵਾਸਿੇ ਅਧਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ

ਕਰਦੀ ਿੈ। ਇਿ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਖ-ਵਿੱਖ ਗੁਰਦੁ ਆਧਰਆਾਂ ਨੂ ੰ ਿਾਰਧਮਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਪਾਸਾਰ ਵਾਸਿੇ ਵਿੱਡੀ

ਮਾਲੀ ਸਿਾਇਿਾ ਪਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਿੈ। ਫਰੀ ਿਾਰਧਮਕ ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਪਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਿੈ। ਿਰਮ ਪਰਚਾਰ

ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਿੁਣ ਿਿੱਕ ਸੈਂਕੜੇ ਧਕਿਾਬਾਾਂ ਅਿੇ ਿਜ਼ਾਰ ਿੋਂ ਵਿੇਰੇ ਟਰੈਕਟ ਅਧਿਆਿਧਮਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਵਾਸਿੇ

ਫਰੀ ਵੰਡੇ ਿਨ।

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ ਰੀਸਰਚ ਬੋਰਡ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਿੀ

ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਬਾਰੇ ਰੀਸਰਚ ਕਰਵਾਈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ‘ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ

ਬੋਰਡ’ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਰੈਫ਼ਰੈਂਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵੀ ਕਾਇਮ ਕੀਿੀ। ਧਜਥੇ ਰੀਸਰਚ ਬੋਰਡ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਵਾਾਂਗੂੰ

ਧਸਿੱਖ ਇਨਕਲਾਬ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਅੰਦੋਲਨ ਬਾਰੇ ਰੀਸਰਚਾਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਿੈ। ਉਥੇ ਧਸਿੱਖ ਰੈਫਰੈਂਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ

ਧਵਚ ਿਜ਼ਾਰਾਾਂ ਐਸੀਆਾਂ ਨਾਯਾਬ ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਅਿੇ ਖਰੜੇ ਮੌਜੂਦ ਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਧਵਚ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਬਾਰੇ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ

ਿਰਮ ਬਾਰੇ ਿਵਾਲੇ ਦਰਜ ਿਨ। ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਧਵਚ ਮੌਕੇ ਉੱਿੇ ਿੀ ਿੁ ਿਾਨੂ ੰ ਕੀਮਿੀ ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਪੜ੍ ਨ

ਵਾਸਿੇ ਧਮਲ ਸਕਦੀਆਾਂ ਿਨ। ਜੇਕਰ ਧਕਸੇ ਸਕਾਲਰ ਨੂ ੰ ਧਕਸੇ ਪੁਸਿਕ ਦਾ ਕੋਈ ਭਾਗ ਘਰ ਧਲਜਾਣ

ਵਾਸਿੇ ਲੋ ੜੀਂਦਾ ਿੋਵੇ ਿਾਾਂ ਉਸ ਦੀ ਿੁ ਰੰਿ ਿੇ ਫਰੀ ਫੋਟੋਸਟੇਟ ਕਾਪੀ ਉਪਲਬਿ ਕਰਵਾਈ ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ ਪਰ

ਧਕਿਾਬਾਾਂ ਘਰ ਧਲਜਾਣ ਦੀ ਧਕਸੇ ਨੂ ੰ ਵੀ ਇਜ਼ਾਜਿ ਨਿੀਂ ਿੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਿਾਰਾ ਧਵਚ ਇਸ

ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ ਰੀਸਰਚ ਬੋਰਡ ਦਾ ਬੇਸ਼੍ਕੀਮਿੀ ਸਰਮਾਇਆ ਅਗਨ ਭੇਟ ਿੋ ਧਗਆ

ਅਿੇ ਜਾਾਂ ਧਫਰ ਿਿਕਾਲੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਲੋਂ ਜ਼ਬਿ ਕਰ ਧਲਆ ਧਗਆ। ਪਰ ਧਵਦਵਾਨਾਾਂ ਦੇ ਧਸਦਮ

ਅਿੇ ਧਸਰੜ ਸਾਿਮਣੇ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸ਼੍ਧਕਲ ਖੜ੍ ੀ ਨਿੀਂ ਿੋ ਸਕੀ। ਨਵੀਆਾਂ ਖੋਜਾਾਂ ਦੇ ਅਿਾਰ ਉੱਿੇ ਅਿੱਜ

ਵੀ ਉਕਿ ਦੋਵੇਂ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਧਸਿੱਖ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਅਨਮੋਲ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਿਨ। ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਲਾਿੌਰ
 95

ਧਵਖੇ ਇਕ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ‘ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ’ ਖੋਧਲ੍ ਆ ਧਗਆ ਸੀ। ਧਰਕਾਰਡ ਮੁਿਾਬਕ 10 ਮਾਰਚ

1937 ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਧਵਸ਼੍ੇਸ਼੍ ਇਕਿੱਿਰਿਾ ਮਾਸਟਰ ਿਾਰਾ ਧਸੰਘ ਜੀ ਦੀ

ਪਰਿਾਨਗੀ ਿੇਠ ਿੋਈ ਧਜਸ ਧਵਚ 103 ਮੈਂਬਰ ਿਾਜ਼ਰ ਿੋਏ ਸਨ। ਇਸ ਇਕਿੱਿਰਿਾ ਧਵਚ ਸਰ. ਭਾਗ ਧਸੰਘ

ਜੀ ਵਕੀਲ ਨੇ ਮਿਾ ਪੇਸ਼੍ ਕਰਨ ਉੱਿੇ ਪਾਸ ਿੋਇਆ ਧਕ ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ ਲਾਿੌਰ ਦੀ ਆਰਧਥਕ

ਮਦਦ ਕੀਿੀ ਜਾਵੇ ਅਿੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਬਾਕਾਇਦਾ ਚਲਾਉਣ ਵਾਸਿੇ ਿੋਰ ਵੀ ਸਿਾਇਿਾ ਕੀਿੀ

ਜਾਵੇ। ਇਸੇ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੇ ਖੋਲ੍ਣ ਵਾਸਿੇ ਦਸ ਿਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਚੰਦੇ ਵਜੋਂ ਧਸਿੱਖ

ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਲਾਿੌਰ ਨੂ ੰ ਧਦਿੱਿੇ ਗਏ। ਦੇਸ਼੍ ਦੀ ਵੰਡ ਮਗਰੋਂ ਇਿ ਕਾਲਜ ਪਾਧਕਸਿਾਨ ਧਵਚ ਿੀ

ਪਾਧਕਸਿਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂ ੰ ਦੇ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਵਟਾਾਂਦਰੇ ਧਵਚ ਕਾਦੀਆਾਂ ਧਜ਼ਲ੍ ਾ

ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਧਵਖੇ ਅਧਿਮਦੀ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ‘ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ’ ਵਜੋਂ ਚਲਾਇਆ ਧਗਆ ਸੀ। ਇਿ

ਕਾਲਜ ਅਿੱਜ ਿਿੱਕ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਿੈ ਅਿੇ ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਬਿੁਿ ਿੀ ਅਧਿਮ ਦੁ ਰਜਾ

ਰਿੱਖਦਾ ਿੈ। ਇਸ ਧਵਚ ਪੋਸਟ ਗਰੈਜੂਏਟ ਕਲਾਸਾਾਂ ਅਿੇ ਉਚੇਰੇ ਿਕਨੀਕੀ ਕੋਰਸ ਵੀ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ।

ਇਸੇ ਿੀ ਉਕਿ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ ਮਿਾ ਪਾਸ ਿੋਇਆ ਧਕ ਧਸਿੱਖ ਨੌ ਜੁਆਨ ਧਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਦੀ ਘਾਟ

ਕਰਕੇ ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਿੋਂ ਦੂ ਰ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ ਇਸ ਲਈ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਰੀ ਅਕਾਲ ਿਖ਼ਿ ਸਾਧਿਬ ਨੂ ੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ

ਅਿੇ ਸੇਿ ਧਦਿੱਿੀ ਧਕ ਸਰੀ ਅਕਾਲ ਿਖ਼ਿ ਵਿੱਲੋਂ ਰਿੱਖੇ ਗਏ ਬਿੱਜਟ ਧਵਚ ਪਾਸ ਿੋਈ ਰਕਮ ਧਵਚੋਂ ਘਿੱਟੋ-ਘਿੱਟ

10 ਿਰਮ ਪਰਚਾਰਕ ਰਿੱਖ ਕੇ ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਦਾ ਪਰਚਾਰ ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ।99

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਧਲਆ ਧਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸ਼੍ੁਿੱਿ ਛਪਵਾਈ

ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ ਅਿੇ ਇਿ ਬਿੁਿ ਸਸਿੇ ਿੇ ਲਾਗਿ ਿੋਂ ਵੀ ਘਿੱਟ ਮੁਿੱਲ ਉੱਿੇ ਿਲਬਗਾਰਾਾਂ ਨੂ ੰ ਮੁਿਿੱਈਆ

ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ। ਧਮਿੀ 10 ਮਾਰਚ 1938 ਦੀ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਿ ਵੀ ਪਾਸ ਕੀਿਾ

ਧਕ ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ ਲਾਿੌਰ ਦੇ ਅਛੂ ਿਾਾਂ ਨੂ ੰ ਮੁਫ਼ਿ ਧਸਿੱਧਖਆ ਪਰਦਾਨ ਕੀਿੀ ਜਾਵੇ ਅਿੇ ਇਿ

ਧਨਯਮ ਇਸ ਕਾਲਜ ਧਵਚ ਿਮੇਸ਼੍ਾ ਵਾਸਿੇ ਲਾਗੂ ਰਿੱਧਖਆ ਜਾਵੇ ਧਕ ਧਕਸੇ ਵੀ ਅਛੂ ਿ ਿੋਂ ਕੋਈ ਵੀ

99 ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਗਜ਼ਟ, ਜਨਵਰੀ, 2005, ਪੰਨਾ-33.

 96

ਪੜ੍ ਾਈ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਨਿੀਂ ਧਲਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਿ ਧਨਯਮ ਖ਼ਾਲਸਾ ਬਰਾਦਰੀ ਅਰਥਾਿ ਰਧਿਿੀਏ,

ਮਜ਼ਿਬੀ ਆਧਦ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਫਰੀ ਿੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ ਇਿ ਮਿਾ ਵੀ ਪਾਸ

ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਧਕ ਐਸਾ ਧਨਯਮ ਸਾਰੀਆਾਂ ਿੀ ਧਸਿੱਖ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਉੱਿੇ ਲਾਗੂ ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ।

ਧਮਿੀ 11 ਜੂਨ 1939 ਨੂ ੰ ਿੋਈ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ

ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਲਾਿੌਰ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਪਿੱਕੇ ਪੈਰੀਂ ਕਰਨ ਧਿਿੱਿ ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨੂ ੰ ਬੇਨਿੀ ਕੀਿੀ ਧਕ

ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਆਰਧਥਕ ਮੰਦਵਾੜੇ ਚੋਂ ਕਿੱਢਣ ਲਈ, ਸਦਾ ਲਈ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਿੇਠ ਦੇ ਧਦਿੱਿਾ

ਜਾਵੇ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਉੱਚੀਆਾਂ ਮੰਜ਼ਲਾਾਂ ਿੀਕ ਪਿੁੰਚਾਉਣ ਧਿਿੱਿ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਾਰਾ ਖ਼ਰਚਾ ਆਪਣੇ ਵਿੱਲੋਂ

ਿੀ ਕਰਨ ਦਾ ਮਿਾ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨੂ ੰ ਭੇਧਜਆ।

3.1. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਨੀਿੀ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਿੋਂ ਵੀ ਪੂਰਬਲੇ ਸਧਮਆਾਂ ਧਵਚ ਧਜਿੱਥੇ ਧਸਿੱਖ

ਗੁਰਦੁ ਆਧਰਆਾਂ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਧਸਿੱਖ ਸੰਗਿਾਾਂ ਦੇ ਿਿੱਥ ਧਵਚ ਦੇਣ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਸੀ ਉਥੇ ਧਵਿੱਧਦਆ ਨੀਿੀ

ਪਰਿੀ ਵੀ ਸੰਜੀਦਾ ਸੀ। ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਬਣਨ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਧਸਿੱਧਖਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਿਕੂ ਮਿ ਦੇ ਅਿੀਨ

ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਿਿੱਕ ਧਵਚ ਭੁ ਗਿਦੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਨੀਿੀ ਚਲਾਈ। ਉਿ ਚਾਿੁੰਦੇ ਸਨ ਧਕ ਸਕੂ ਲਾਾਂ

ਕਾਲਜਾਾਂ ਧਵਚੋਂ ਐਸੇ ਪੜ੍ ੇ ਧਲਖੇ ਧਨਕਲਣ ਜੋ ਭਾਰਿੀ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰ ਨੂ ੰ ਘਟੀਆ ਸਮਿਣ ਅਿੇ

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਲਚਰ ਪਰਿੀ ਮੋਿ ਕਰਣ। ਮੈਕਾਲੇ ਨੇ ਕਧਿ ਧਦਿੱਿਾ ਸੀ ਧਕ ਭਾਰਿ ਕੋਲ ਧਜੰਨਾ ਕੁ ਧਗਆਨ ਿੈ

ਉਸ ਬਾਰੇ ਧਕਿਾਬਾਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਾਂ ਦੀ ਇਕ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਧਵਚ ਆ ਸਕਦੀਆਾਂ ਿਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਭਾਰਿੀ

ਭਾਸ਼੍ਾਵਾਾਂ ਨੂ ੰ ਧਪਿੱਛੇ ਸੁਿੱਟ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨੂ ੰ ਿੀ ਿਰਜ਼ੀਿ ਦੇ ਰਿੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਮਿਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਿ

ਧਸੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਕਾਲ ਿੋਂ ਿੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਧਲਪੀ ਧਕਿੱਿਰੇ ਗਾਇਬ ਿੋ ਚੁਿੱਕੀ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਫ਼ਾਰਸੀ

ਿੇ ਉਰਦੂ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਸੀ। ਉਿੀ ਧਵਦਵਾਨ ਸੀ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਾਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਧਵਦਵਾਨ ਸੀ।

ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਅਿੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਧਲਪੀ ਨੂ ੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਜਿਾਲਿ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਆਿਾਰ ਗਰਦਾਨਦੇ

ਸਨ। ਧਕਿਰੇ ਵੀ ਿਾਰਧਮਕ ਧਵਿੱਧਦਆ ਨਿੀਂ ਸੀ ਧਦਿੱਿੀ ਜਾਾਂਦੀ। ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਜੋ ਧਕ ਅਧਿ ਆਿੁਧਨਕ ਅਿੇ

ਮਨੁ ਿੱਖਿਾ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਕਲਚਰ ਉਸਾਰ ਕੇ ਸਾਰੀ ਮਨੁ ਿੱਖਿਾ ਨੂ ੰ ਇਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਧਵਚ ਧਲਆਉਣਾ
 97

ਚਾਿੁੰਦਾ ਸੀ, ਦੀਆਾਂ ਧਸਿੱਧਖਆਵਾਾਂ ਦਾ ਵੀ ਧਕਸੇ ਸਕੂ ਲ ਧਵਚ ਪਰਚਾਰ ਪਰਸਾਰ ਨਿੀਂ ਸੀ ਿੋਣ ਧਦਿੱਿਾ ਜਾਾਂਦਾ।

ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਧਵਚ ਜਾਾਂ ਿਾਾਂ ਇਸਲਾਮੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਪਰਚਾਰ ਸੀ ਜਾਾਂ ਧਫਰ ਧਕ੍ਰਸ਼੍ਚੀਅਨ ਿਰਮ ਦਾ। ਇਸ

ਅਵਸਥਾ ਧਵਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਸੀ ਧਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਿਕੂ ਮਿ ਦੀ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਨੀਿੀ ਬਦਲ ਕੇ ਲੋ ਕ ਪਿੱਖੀ ਕੀਿੀ ਜਾਣੀ ਚਾਿੀਦੀ ਿੈ ਅਿੇ ਜਦ ਿਿੱਕ ਇਿ ਿਬਦੀਲ ਨਿੀਂ

ਿੁੰਦੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂ ੰ ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ ਉੱਿੇ ਅਿੇ ਆਪਣੇ ਪਰਬੰਿ ਿੇਠ ਨਵੇਂ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਦਾਰੇ

ਉਸਾਰਨੇ ਚਾਿੀਦੇ ਿਨ। ਕਮੇਟੀ ਦੀਆਾਂ ਅਨੇ ਕਾਾਂ ਧਵਸ਼੍ੇਸ਼੍ ਮੀਧਟੰਗਾਾਂ ਧਵਚ ਇਸ ਿਰ੍ਾਾਂ ਦੇ ਮਿੇ ਪਾਸ ਕੀਿੇ

ਗਏ ਅਿੇ ਉਨ੍ ਾਾਂ ਉਿੇ ਸਰੀ ਅਕਾਲ ਿਖ਼ਿ ਸਾਧਿਬ ਦੀ ਵੀ ਮਾਨਿ ਮੋਿਰ ਲਗਵਾਿੀ ਗਈ ਿਾਾਂ ਧਕ ਇਨ੍ ਾਾਂ

ਅਦਾਧਰਆਾਂ ਧਵਚ ਦੂ ਰ ਦੁ ਰਾਡੇ ਧਪੰਡਾਾਂ ਿੇ ਸ਼੍ਧਿਰਾਾਂ ਧਵਚ ਮਾਨਵਿਾ ਦੇ ਭਲੇ ਵਾਲੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸ਼੍ੁਰੂ ਕੀਿੀ

ਜਾਵੇ। ਪੇਸ਼੍ ਿਨ ਐਸੇ ਮਧਿਆਾਂ ਦੇ ਕੁ ਿ ਅੰਸ਼੍:

3.2. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਖੇਿਰ ਦਾ ਇਧਿਿਾਸ ਅਿੇ ਧਵਕਾਸ

3.2.1. ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਪਛਾਣ

ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਆਮ ਜਨਿਾ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਧਰਆਸਿਾਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ 1892 ਈ.

ਧਵਚ ਬਣ ਕੇ ਸ਼੍ੁਰੂ ਿੋ ਧਗਆ ਸੀ।100 ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ ਕੌਮੀ ਲੀਡਰਾਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੂ ੰ ਧਸਿੱਖ ਧਵਿੱਧਦਆ ਨਾਲ

ਜੋੜ ਕੇ ਧਕਆਧਸਆ ਸੀ ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਾਂ ਸਾਧਜ਼ਸ਼੍ਾਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਉੱਿੇ ਮੁਕੰਮਲ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ

ਧਲਆ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਿਕੂ ਮਿ ਆਪਣੇ ਧਪਿੱਠੂ ਪਰੋਫ਼ੈਸਰ ਰਿੱਖ ਕੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਧਵਚਲੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਨੂ ੰ

ਆਪਣੀ ਨੀਿੀ ਮੁਿਾਬਕ ਚਲਾਉਣ ਧਵਚ ਸਫ਼ਲ ਿੋ ਗਏ ਸੀ। 1907 ਿਿੱਕ ਯਾਧਨ 15 ਸਾਲ ਿਿੱਕ ਿਾਾਂ

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਿਕੂ ਮਿ ਦਾ ਇਸ ਉੱਿੇ ਕਬਜ਼ਾ ਧਰਿਾ ਪਰ ਿੁਣ ਇਸ ਬਾਰੇ ਧਸਿੱਖ ਸੰਗਿਾਾਂ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਾਂ

ਧਵਚ ਚਰਚਾ ਧਛੜ ਪਈ ਸੀ। ਧਸਿੱਖ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ ਧਕ ਇਿ ਮਿਾਨ ਕਾਲਜ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਪਸੀਨੇ

ਨਾਲ ਬਧਣਆ ਸੀ ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਿਕੂ ਮਿ ਨੇ ਇਸ ਉੱਿੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਧਲਆ ਿੈ। ਇਿ ਚਰਚਾ ਿੁਣ

ਸ਼੍ਧਿਰਾਾਂ ਿੋਂ ਧਪੰਡਾਾਂ ਿਿੱਕ ਵੀ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। 1909 ਧਵਚ ਮਾਸਟਰ ਸੁੰਦਰ ਧਸੰਘ ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਨੇ ਇਕ

100 ਭਾਈ ਕਾਨ੍ ਧਸੰਘ ਨਾਭਾ, ਗੁਰਸ਼੍ਬਦ ਰਿਨਾਕਰ ਮਿਾਨ ਕੋਸ਼੍, ਪੰਨਾ-57.
 98

ਪੈਂਫਲਟ ਵੀ ਪਰਕਾਧਸ਼੍ਿ ਕੀਿਾ ਧਜਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ‘ਕੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦਾ ਿੈ’ ਪਰ

ਅੰਗਰੇਜ਼ ਿਕੂ ਮਿ ਪਧਿਲਾਾਂ ਿੋਂ ਿੀ ਸਿਰਕ ਸੀ ਅਿੇ ਇਿ ਪੈਂਫਲੈ ਟ

ਧਜ਼ਆਦਾ ਅਸਰ ਨਾ ਧਵਖਾ ਸਧਕਆ। ਪਰ ਜਦ 1920 ਧਵਚ ਅਕਾਲੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਛਪਣਾ

ਅਰੰਭ ਿੋਇਆ ਿਾਾਂ ਧਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਾਂ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦਾ ਮਸਲਾ ਵੀ ਉਸ ਧਵਚ ਉਭਾਰਨਾ

ਆਰੰਧਭਆ। 1920 ਧਵਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪਰੋਫ਼ੈਸਰ ਭਾਈ ਜੋਿ ਧਸੰਘ ਨੂ ੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਿਕੂ ਮਿ ਦੇ

ਧਖ਼ਲਾਫ਼ ਧਖ਼ਲਾਫ਼ਿ ਲਧਿਰ ਦਾ ਮੁਿੱਦਈ ਕਧਿ ਕੇ ਨੌ ਕਰੀ ਿੋਂ ਅਲਿੱਗ ਕਰ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ। ਪਰ ਮਾਮਲੇ

ਨਾਲ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਧਵਚ ਰੋਸ ਜਾਗ ਧਪਆ ਸੀ। ਅਕਾਲੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਧਵਚ ਿੁਣ ਇਿ ਮਸਲਾ ਜ਼ੋਰ ਫੜ੍ ਧਗਆ

ਸੀ ਪਰ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਚੁਮਾਲਾ ਸਾਧਿਬ ਗੁਰਦੁ ਆਰੇ ਦਾ ਮਸਲਾ ਧਜ਼ਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਫੜਨ ਕਰਕੇ ਖ਼ਾਲਸਾ

ਕਾਲਜ ਦੇ ਪਰਬੰਿ ਦਾ ਕਾਰਜ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ ਿਿੱਥ ਧਵਚ ਲੈ ਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਧਪਿੱਛੇ ਪੈ ਧਗਆ। ਪਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ

ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਗਧਠਨ ਨਾਲ ਇਿ ਫੇਰ ਿੋਂ ਚਰਚਾ ਦਾ ਧਵਸ਼੍ਾ ਬਣ ਧਗਆ। ਿੁਣ ਬਾਕੀ

ਗੁਰਦੁ ਆਧਰਆਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਲੈ ਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦਾ ਇੰਿਜ਼ਾਮ

ਆਪਣੇ ਿਿੱਥਾਾਂ ਧਵਚ ਲੈ ਣ ਦੀ ਿਾਰਧਮਕ ਮੁਧਿੰਮ ਧਵਿੱਢ ਧਦਿੱਿੀ। 26-10-1920 ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ

ਧਨਰਦੇਸ਼੍ ਉੱਿੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਰਜਣ ਿੋਂ ਵਿੇਰੇ ਪਰੋਫ਼ੈਸਰਾਾਂ ਨੇ ਵਾਇਸਰਾਇ ਨੂ ੰ ਧਚਿੱਠੀ ਧਲਖ ਕੇ

ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂ ੰ ਸੌਂਪਣ ਲਈ ਆਧਖਆ। ਇਨ੍ ਾਾਂ

ਪਰੋਫ਼ੈਸਰਾਾਂ ਧਵਚ ਿੋਰਨਾਾਂ ਿੋਂ ਧਬਨਾਾਂ ਸਰੀ ਬੀ.ਆਰ. ਚੈਟਰਜੀ ਅਿੇ ਸਰੀ ਕੁ ੰਦਨ ਲਾਲ ਜੀ ਵੀ ਸਨ। ਇਨ੍ ਾਾਂ

ਪਰੋਫ਼ੈਸਰਾਾਂ ਨੇ ਵਾਇਸਰਾਇ ਨੂ ੰ ਇਿ ਨੋ ਧਟਸ ਵੀ ਧਦਿੱਿਾ ਧਕ ਜੇਕਰ 5 ਨਵੰਬਰ ਿਿੱਕ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦਾ

ਪਰਬੰਿ ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂ ੰ ਨਾ ਸੌਂਧਪਆ ਧਗਆ ਿਾਾਂ ਉਿ ਮੌਜੂਦਾ ਕਮੇਟੀ ਅਿੀਨ ਕੰਮ

ਨਿੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਸਭ ਦੀ ਸਲਾਿ ਨਾਲ ਇਕ ਨਵੀਂ ਆਰਜ਼ੀ ਬੰਦੋਬਸਿੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਵੀ ਕਰ

ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ। ਪਰ ਿਕੂ ਮਿ ਨੇ ਉਲਟਾ ਵਾਰ ਕਰਧਦਆਾਂ ਧਕਿਾ ਧਕ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਿੋਰ ਇੰਿਜ਼ਾਮੀਆ

ਕਮੇਟੀ ਬਣਦੀ ਿੈ ਿਾਾਂ ਸਰਕਾਰ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਧਦਿੱਿੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮਾਲੀ ਮਦਦ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਪਰ

ਦੂ ਜੇ ਪਾਸੇ ਧਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਾਂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਿਾ ਧਕ ਜੇਕਰ ਿਕੂ ਮਿ ਮਾਲੀ ਮਦਦ ਬੰਦ ਕਰਦੀ ਿੈ ਿਾਾਂ ਇਿ
 99

ਮਦਦ ਧਸਿੱਖ ਲੀਡਰ ਦੇਣਗੇ। ਿੁਣ ਇਿ ਐਜੀਟੇਸ਼੍ਨ ਜ਼ੋਰ ਫੜ੍ ਗਈ ਅਿੇ ਆਖ਼ਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਿਕੂ ਮਿ

ਿਾਰ ਗਈ ਅਿੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਇੰਿਜ਼ਾਮ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ ਿਿੱਥ ਧਵਚ ਆ ਧਗਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਉੱਿੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ

ਇੰਿਜ਼ਾਮ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨੇ ਕੁ ਿ ਧਸਿੱਖ ਿਲਧਕਆਾਂ ਧਵਚ ਖ਼ੁਸ਼੍ੀ ਦੀ ਲਧਿਰ ਜਗਾ ਧਦਿੱਿੀ ਅਿੇ ਥਾਾਂ-ਥਾਾਂ ਉੱਿੇ

ਧਸਿੱਖ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਦਾ ਮੁਿੱਢ ਬਿੱਿਣਾ ਅਰੰਭ ਿੋ ਧਗਆ।

ਅਕਾਲੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਧਵਚ ਇਸੇ ਸਾਲ ਕਈ ਲੇ ਖ ਛਪੇ, ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦਾ ਧਵਸ਼੍ਾ ਸੀ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੀ ਧਸਿੱਧਖਆ

ਨੀਿੀ ਕੀ ਿੈ। ਧਵਿੱਧਦਆ ਪਰਿੀ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੀ ਦੁ ਰਦਸ਼੍ਾ ਧਕਉਂ। ਆਮ ਧਸਿੱਖ ਇਿ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲਿੱਗ ਪਏ

ਸਨ ਧਕ ਉਨ੍ ਾਾਂ ਦੇ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਸਿੱਖੀ ਦੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਧਮਲਣੀ ਚਾਿੀਦੀ ਿੈ। ਉਨ੍ ਾਾਂ ਧਵਚ ਇਿ ਵੀ ਰੋਸ ਸੀ

ਧਕ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਿੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਿੀ ਧਕਉਂ ਿੈ ਅਿੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਧਕਉਂ

ਨਿੀਂ ਜਦੋਂ ਧਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਿੱਖਰਾਾਂ ਧਵਚ ਿੈ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਧਸਿੱਖ ਗਰੈਜੂਏਟਾਾਂ ਦੀ ਇਕ ਜ਼ਬਰਦਸਿ

ਜਿੱਥੇਬੰਦੀ ਿੋਂਦ ਧਵਚ ਆ ਗਈ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪਰੋਫ਼ੈਸਰਾਾਂ ਨੇ ਗਰਰਜ

ੈ ੂਏਟਾਾਂ ਧਵਚ ਨਵੀਂ ਰੂਿ ਫੂ ਕੀ।

ਇਕ ਇਧਿਿਾਸਕ ਮੀਧਟੰਗ ਇਸੇ ਜਿੱਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਪਲੇ ਟਫਾਰਮ ਿੋਂ 4 ਜੁਲਾਈ 1920 ਨੂ ੰ ਅਰੰਭ ਿੋਈ।

ਗਰਮੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਿੁੰਧਦਆਾਂ ਵੀ ਲੋ ਕ ਦੂ ਰ-ੋਂ ਦੂ ਰੋਂ ਪੰਿ ਮਾਰ ਕੇ ਇਥੇ ਪਿੁੰਚ।ੇ ਲੀਡਰਾਾਂ ਨੇ ਸਰਬਸੰਮਿੀ

ਨਾਲ ਮਿਾ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਧਸਿੱਧਖਆ ਨੀਿੀ ਿੈਅ ਕਰਨ ਧਿਿੱਿ ਇਕ ਗਰੈਜੂਏਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼੍ਨ ਬਣਾ ਧਦਿੱਿੀ

ਧਜਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਡਾ. ਜੋਿ ਧਸੰਘ ਐਮ.ਏ. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਗੁਜਰਾਾਂਵਾਲਾ, ਪਰ.ੋ ਿੇਜਾ ਧਸੰਘ

ਜੀ ਐਮ.ਏ., ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਧਮਰਿਸਰ, ਸਰ. ਸੰਿ ਧਸੰਘ ਬੀ.ਏ., ਐਲ.ਐਲ.ਬੀ. ਵਕੀਲ

ਲਾਇਲਪੁਰ, ਸਰੀ ਬੇਅੰਿ ਧਸੰਘ ਅਧਸਸਟੈਂਟ ਰਧਜਸਟਰਾਰ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਅਿੇ ਮੰਗਲ ਧਸੰਘ ਜੀ ਬੀ.ਏ.

ਐਡੀਟਰ ਅਕਾਲੀ ਲਧਿਰ ਲਏ ਗਏ। ਇਸ ਕਨਵੋਕੇਸ਼੍ਨ ਧਵਚ ਅਪੀਲ ਕੀਿੀ ਗਈ ਧਕ ਗਰੈਜੂਏਟ ਭਾਵੇਂ

ਧਕਸੇ ਵੀ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਦਾ ਿੋਵੇ ਉਿ ਇਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼੍ਨ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਸਕਦਾ ਿੈ। ਇਸ

ਐਸੋਸੀਏਸ਼੍ਨ ਨੂ ੰ ਭਰਵਾਾਂ ਿੁੰਗਾਰਾ ਧਮਧਲਆ ਅਿੇ ਪੜ੍ ੇ ਧਲਖੇ ਅਿੇ ਧਸਆਣੇ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦਾ ਇਕ ਵਿੱਡਾ

ਪਲੇ ਟਫਾਰਮ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੇ ਿਿੱਥ ਆ ਧਗਆ। ਇਸ ਦੀ ਧਿਮਾਇਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੁਿੱਢਲੀ ਬਣਿਰ
 100

ਧਵਚਲੇ ਧਨਯਮਾਾਂ ਦੇ ਐਨ ਅਨੁ ਕੂਲ ਵੀ ਸੀ ਿੇ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਕਾਰਣ ਿੀ ਇਿ ਐਸੋਸੀਏਸ਼੍ਨ

ਅਗਾਾਂਿ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਅਸਰ ਧਵਖਾ ਰਿੀ ਸੀ।

3.3. ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਨੀਿੀ ਸੰਬਿ

ੰ ੀ ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਧਿਮ ਮਿੇ

3.3.1. ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ

ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ 11.06.1939 ਦੀ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ ਪਾਸ ਕੀਿਾ

ਮਿਾ

 ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਜਨਰਲ ਇਕਿੱਿਰਿਾ ਪਾਸ ਕਰਦੀ ਿੈ ਧਕ ਧਸਿੱਖ ਪੰਥ

ਦੀ ਆਰਧਥਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਅਿੇ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਵਸਥਾ ਨੂ ੰ ਉਧਚਆਉਣ ਲਈ ਅਿੱਗੇ ਿੋਂ ਧਿੰਨ-

ਧਿੰਨ ਸਾਲ ਲਈ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਏ ਜਾਣ।

 ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਜਨਰਲ ਮੀਧਟੰਗ ਪਾਸ ਕਰਦੀ ਿੈ ਧਕ ਉਪਰੋਕਿ

ਗੁਰਮਿੇ ਉੱਿੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਧਿਿੱਿ ਸਭ ਿੋਂ ਪਧਿਲਾਾਂ ਧਿੰਨ ਸਾਲਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਧਵਚ ਪੰਥ ਦੀ

ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਵਸਥਾ ਨੂ ੰ ਉੱਚੇ ਚੁਿੱਕਣ ਖ਼ਾਧਿਰ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਬਾਲਗ ਧਵਿੱਧਦਆ

(ਅਡਲਟ ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨ) ਸ਼੍ੁਰੂ ਕੀਿੀ ਜਾਵੇ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ

ਬਾਲਗ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੀ ਸਕੀਮ ਦਾ ਖਰੜਾ ਪੇਸ਼੍ ਕਰੇ।

3.3.2. ਜਨਰਲ ਇਕਿੱਿਰਿਾ 7 ਮਾਰਚ 1942

 ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਇਿ ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ

ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਮਧਿਕਮੇ ਵਿੱਲੋਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲਾਾਂ ਲਈ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਲਈ ਿਜ਼ਵੀਜ਼ ਕੀਿੇ ਗਏ ਸਕੂ ਲਾਾਂ
ਦੇ ਧਸਲੇ ਬਸ ਅਿੀ ਧਘਰਣਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਵੇਖਦਾ ਿੈ ਧਜਸ ਰਾਿੀਂ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਧਵਚੋਂ

ਦੂ ਜੀ ਦੇਸੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਨੂ ੰ ਉੱਕਾ ਿੀ ਬੰਦ ਕਰ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਧਜਸ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਅਰਥ ਿੈ ਧਕ
ਅਦਾਲਿੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਿੋਣ ਕਰਕੇ ਉਰਦੂ ਿਾਾਂ ਿਰ ਇਕ ਨੂ ੰ ਪੜ੍ ਾਉਣੀ ਿੀ ਪੈਣੀ ਿੈ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ

ਧਜਿੜੀ ਧਕ ਸੂਬੇ ਦੀ ਅਸਲੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਿੈ ਧਜਸ ਧਵਚ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੀਆਾਂ ਿਾਰਧਮਕ ਿੇ ਕਲਚਰਲ

ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਿਨ, ਕੋਈ ਨਾ ਪੜ੍ ਸਕੇ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਿ ਵਿੀਰਾ ਅਯੋਗ ਅਿੇ ਵਿੱਡੇ

ਵਜ਼ੀਰ ਵਿੱਲੋਂ ਭਰੋਸਾ ਧਦਵਾਏ ਗਏ ਸਟੇਟਸ ਿੋਂ ਉੱਕਾ ਿੀ ਉਲਟ ਿੈ; ਇਸ ਲਈ ਇਿ ਇਜਲਾਸ
 101

ਇਸ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿੀਰੇ ਦੇ ਧਵਰੁਿੱਿ ਸਖ਼ਿ ਧਵਰੋਿ ਕਰਦਾ ਿੋਇਆ ਪਧਿਲਾਾਂ ਦੀ ਿਰ੍ਾਾਂ ਿੀ

ਧਸਲੇ ਬਸ ਧਵਚ ਦੂ ਜੀ ਦੇਸੀ ਜ਼ੁਬਾਨ (ਪੰਜਾਬੀ) ਦੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਚਾਲੂ ਰਿੱਖਣ ਦੀ ਪੁਰਜ਼ੋਰ ਮੰਗ

ਕਰਦਾ ਿੈ।

 ਇਿ ਇਜਲਾਸ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਕਮੇਟੀਆਾਂ, ਧਸੰਘ ਸਭਾਵਾਾਂ, ਸਕੂ ਲਾਾਂ, ਕਾਲਜਾਾਂ ਦੀਆਾਂ ਪਰਬੰਿਕ

ਕਮੇਟੀਆਾਂ ਿੇ ਿੋਰ ਧਸਿੱਖ ਸੋਸਾਇਟੀਆਾਂ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਪਰੈਸ ਪਾਸ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਪੰਜਾਬ
ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਮਧਿਕਮੇ ਦੇ ਇਸ ਵਿੀਰੇ ਧਵਰੁਿੱਿ ਧਜਿਨਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਐਜੀਟੇਸ਼੍ਨ ਕਰਨ ਧਕ ਉਿ

ਇਸ ਭੈੜੇ ਿੇ ਨਾ ਮੁਕੰਮਲ ਧਸਲੇ ਬਸ ਨੂ ੰ ਯੋਗ ਿਰਮੀਮਾਾਂ ਕੀਿੇ ਧਬਨਾ ਚਾਲੂ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ।

3.3.3. ਜਨਰਲ ਇਕਿੱਿਰਿਾ 10 ਮਾਰਚ 1945 ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨਾਨੀ ਕਾਲਜ ਦੀ ਿਜਵੀਜ਼101

 ਜਿੱਥੇਦਾਰ ਮੋਿਨ ਧਸੰਘ ਨੇ ਮਿਾ ਧਲਆਾਂਦਾ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਧਿਕਮਿ ਲਈ ਕਾਲਜ ਖੋਧਲ੍ ਆ

ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਇਕ ਕਾਨੂ ੰਨ ਬਣਾ ਰਿੀ ਿੈ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਯੂਨਾਨੀ ਇਲਾਜ ਸੰਬੰਿੀ

ਕਾਲਜ ਖੋਲ੍ੇ ਜਾਣ ਪਰ ਇਨ੍ ਾਾਂ ਧਵਚ ਪੰਜਾਬੀ ਪਧੜ੍ ਆਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਥਾਾਂ ਨਿੀਂ ਰਿੱਖੀ ਗਈ।

ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਯੂਨਾਨੀ ਉਰਦੂ ਧਵਚ ਅਿੇ ਵੈਦਯਕ ਧਿੰਦੀ ਧਵਚ ਪੜ੍ ਾਉਣ ਦੀ ਧਸਫ਼ਾਰਸ਼੍ ਕੀਿੀ

ਿੈ। ਸਾਨੂ ੰ ਇਸ ਅਨਰਥ ਧਵਰੁਿ

ਿੱ ਜ਼ਰੂਰ ਕੁ ਿ ਕਰਨਾ ਲੋ ੜੀਂਦਾ ਿੈ ਜਾਾਂ ਿਾਾਂ ਪਧਟਆਲੇ ਦੇ ਕਾਲਜ

ਨਾਲ ਕੋਈ ਪਰਬੰਿ ਕਰ ਲੈ ਣਾ ਚਾਿੀਦਾ ਿੈ ਜਾਾਂ ਆਪਣਾ ਕਾਲਜ ਬਣਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਧੜ੍ ਆਾਂ ਨੂ ੰ

ਧਿਕਮਿ ਦੀ ਟਰ ੇਧਨੰਗ ਦੇਣੀ ਅਰੰਭ ਕੀਿੀ ਜਾਣੀ ਚਾਿੀਦੀ ਿੈ। ਇਸੇ ਿੀ ਇਜਲਾਸ ਧਵਚ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਬਾਰੇ ਇਿ ਮਿਾ ਪਾਸ ਕੀਿਾ ਧਗਆ: (ੳ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੀ ਪੜ੍ ਾਈ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ

ਬਾਲਗ ਧਵਿੱਧਦਆ ਲਈ ਉੱਦਮ ਧਵਚ ਵਾਿਾ ਕਰਨਾ। (ਅ) ਧਸਿੱਖ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਬਣਾਉਣੀ

ਧਜਸ ਦੇ ਅਿੀਨ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨਲ, ਇਲੈ ਕਟਰ ੀਸ਼੍ੀਅਨ, ਇੰਜੀਧਨਅਧਰੰਗ,

ਕੈਧਮਸਟਰੀ, ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਆਧਦ ਕਾਰਜ ਿੋਣ।(ਸ) ਧਪੰਡਾਾਂ ਧਵਚ ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਾਂ

ਬਣਾਉਣੀਆਾਂ।

101 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ,ਪੰਨਾ-228.
 102

3.3.4. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 6 ਮਾਰਚ 1949

ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ: ਦੇਸ਼੍ ਭਾਰਿ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਧਥਿੀ ਧਵਚ ਇਕ ਬੜਾ ਅਧਿਮ ਸਵਾਲ ਆਪੋ-

ਆਪਣੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਬਧਣਆ ਿੋਇਆ ਿੈ ਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਕਦੀ ਰਾਜਨੀਧਿਕ ਕਰਨ ਾਂ

ਕਰਕੇ ਕਈ ਲੋ ਕ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਕਰਨ ਉੱਿੇ ਿੁ ਲੇ ਿੋਏ ਿਨ। ਧਕਉਂਧਕ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਸਾਡੇ ਕਲਚਰ

ਅਿੇ ਿਰਮ ਨਾਲ ਵੀ ਗੂੜ੍ਾ ਸੰਬੰਿ ਿੈ। ਸਾਡੇ ਿਰਮ ਗਰੰਥਾਾਂ ਦਾ ਵਿੱਡਾ ਧਿਿੱਸਾ ਇਸੇ ਪੰਜਾਬੀ (ਗੁਰਮੁਖੀ)

ਧਵਚ ਿੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸੰਬੰਿੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸੰਗਿਾਾਂ ਵਿੱਲੋਂ ਧਦਵਾਇਆ

ਜਾਾਂਦਾ ਧਰਿਾ ਿੈ ਿੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮਾਮਲੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪੰਥਕ ਭਲਾਈ ਫੰਡ ਧਵਚੋਂ

ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦੀ ਸਭਾ ਨੂ ੰ 700 ਰੁਪੲੈ ਰਕਮ ਸਿਾਇਿਾ ਵਜੋਂ ਦੇਣੀ ਪਰਵਾਨ ਕੀਿੀ ਿੈ।

3.3.5. ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖ਼ਰਚੇ

ਇਸੇ ਇਜਲਾਸ ਧਵਚ ਿੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਸੰਬੰਿੀ ਿੇਠ ਧਲਧਖਆ ਮਿਾ ਪਾਸ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਧਜਸ ਨੂ ੰ ਬਾਅਦ

ਧਵਚ ਅਮਲੀ ਜਾਮਾ ਪਧਿਨਾਇਆ ਧਗਆ:

“ਕਈ ਕਾਰਣਾਾਂ ਕਰਕੇ ਿੋਰ ਫੰਡਾਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਿੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਧਵਿੱਧਦਆ ਫੰਡ ਦੀ ਆਮਦਨ

ਵੀ ਬਿੁਿ ਘਿੱਟ ਗਈ ਿੈ। ਧਫਰ ਵੀ ਇਸ ਸਾਲ 21,000 (ਇਿੱਕੀ ਿਜ਼ਾਰ) ਦੀ ਰਕਮ ਦੋ ਕਾਲਜਾਾਂ ਅਿੇ

54 ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਨੂ ੰ ਵੰਡੀ ਗਈ।”102

ਇਿ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਿੋਇਆ ਧਕ ਧਰਸਾਲਾ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਗਜ਼ਟ ਧਵਚ ਸਾਧਿਿਕ ਸਮਿੱਗਰੀ ਅਿੇ

ਗੁਰੂ ਸਾਧਿਬਾਨ ਸਮੇਿ ਿੋਰ ਧਸਿੱਖ ਧਲਟਰੇਚਰ ਛਾਧਪਆ ਜਾਵੇ ਅਿੇ ਇਿ ਪਰਚਾ ਦੂ ਰ-ਦੂ ਰ ਿਿੱਕ ਪਹਚ
ੂੰ ਦਾ

ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ।

102 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪੰਨਾ-250.
 103

3.3.6. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 7 ਮਾਰਚ 1959

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਆਸ਼੍ਰਮਾਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਿੇ ਖ਼ਰਚ

ਲੜੀ ਨੰ. ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਨਾ ਆਮਦਨ ਖ਼ਰਚ

1. ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਬੰਬਈ 8,16,751-00 7,69,748-87

2. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ, ਅੰਧਮਰਿਸਰ 69,000-00 10,3,590-00

3. ਭੁ ਧਪੰਦਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ, ਮੋਗਾ 26,000-00 48,000-00

4. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕੰਧਨਆ ਪਾਠਸ਼੍ਾਲਾ, ਅੰਧਮਰਿਸਰ 30,000-00 42,000-00

3.3.7. ਮਾਿਾ ਗੁਜ਼ਰੀ ਕਾਲਜ, ਫਿਧਿਗੜ੍ ਦੀ ਿਜਵੀਜ਼

ਇਸੇ ਿੀ ਇਜਲਾਸ ਧਵਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਸ਼੍ਿੀਦ ਮਾਿਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ

ਦੇ ਨਾਾਂ ਉੱਿੇ ਇਕ ਕਾਲਜ ਫਿਧਿਗੜ੍ (ਸਰਧਿੰਦ) ਧਵਖੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਿੇ ਪੰਜਾਿ ਿਜ਼ਾਰ (50,000)

ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਕਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਅਲਿੱਗ ਕਿੱਢੇ ਜਾਣ ਦੀ ਿਜ਼ਵੀਜ ਿੋਈ।

3.3.8. ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦਮਦਮਾ ਸਾਧਿਬ ਦੀ ਸਕੀਮ

ਉਪਰੋਕਿ 7 ਮਾਰਚ 1959 ਦੀ ਮੀਧਟੰਗ ਧਵਚ ਿੀ ਸਰ. ਿੰਨਾ ਧਸੰਘ ਗੁਲਸ਼੍ਨ ਨੇ ਮਿਾ ਪੇਸ਼੍

ਕੀਿਾ ਧਕ ਅਿੱਜ 7 ਮਾਰਚ 1959 ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿ ਕਮੇਟੀ ਇਿ ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਸਰੀ

ਦਮਦਮਾ ਸਾਧਿਬ (ਿਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ) ਧਜ਼ਲ੍ ਾ ਬਧਠੰਡਾ ਦੀ ਮਿਿੱਿਿਾ ਨੂ ੰ ਮੁਿੱਖ ਰਿੱਖ ਕੇ ਅਿੇ ਗੁਰੂ ਕੀ ਕਾਸ਼੍ੀ

ਿੋਣ ਨਾਿੇ ਇਿੱਥੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦੀ ਲੋ ੜ ਨੂ ੰ ਅਨੁ ਭਵ ਕਰਦਾ ਿੋਇਆ ਧਸਫ਼ਾਰਸ਼੍ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਇਿੱਥੇ

ਕਾਲਜ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਿ ਿਜ਼ਵੀਜ ਸਰਬ ਸੰਮਿੀ ਨਾਲ ਪਾਸ ਿੋਈ।103

103 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪੰਨਾ-297.
 104

3.3.9. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 7 ਮਾਰਚ 1960 (ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ, ਧਲਪੀ ਅਿੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਵਾਲ ਬਾਰੇ)

ਉਕਿ ਧਮਿੀ ਨੂ ੰ ਿੋਏ ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਧਵਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ

ਸਦਭਾਵਨਾ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਪੁਿੱਜੀ ਰੀਪੋਰਟ ਉੱਿੇ ਧਵਚਾਰ ਕਰਨ ਧਿਿ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚਲੇ ਵਿੱਖੋ-ਵਿੱਖ

ਧਫਰਧਕਆਾਂ ਦੇ 26 ਪਰਿੀਧਨਿਾਾਂ ਦੀ ਧਮਿੀ 15.03.60 ਨੂ ੰ ਸਿੱਦੀ ਗਈ104 ਇਕਿੱਿਰਿਾ ਬਾਬਿ ਧਵਚਾਰ

ਪਰਗਟ ਕਰਧਦਆਾਂ ਿੋਇਆਾਂ ਦਿੱਧਸਆ ਧਗਆ ਧਕ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮੰਨੀ ਜਾ ਚੁਿੱਕੀ ਿੈ ਅਿੇ

ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼੍ ਧਵਚ ਇਕ ਬੋਲੀ ਦੀ ਇਕੋ ਧਲਪੀ ਧਨਯਿ ਿੈ ਿਾਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀਆਾਂ ਦੋ ਧਲਪੀਆਾਂ ਧਨਯਿ

ਕਰਣ ਸੰਬੰਿੀ ਧਵਚਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਭਾਵ ਸਮਿ ਨਿੀਂ ਆ ਸਕਦਾ। ਆਪ ਨੇ (ਿਰਨਾਮ ਧਸੰਘ ਰੀਟਾਇਰਡ

ਜਿੱਜ ਿਾਈਕੋਰਟ) ਸਰੀ ਰਾਜ ਗੋਪਾਲ ਆਚਾਰੀਆ, ਪੰਧਡਿ ਜਵਾਿਰ ਲਾਲ ਨਧਿਰੂ, ਡਾਕਟਰ ਸੰਪੂਰਨਾ

ਅਲੰਦ ਅਿੇ ਸਰ ਜਾਰਜ ਗਰੀਅਰਸਨ ਦੇ ਿਵਾਧਲਆਾਂ ਨਾਲ ਧਸਿੱਿ ਕੀਿਾ ਧਕ ਧਜਸ ਬੋਲੀ ਨੂ ੰ ਖ਼ਿਮ

ਕਰਨਾ ਿੋਵੇ, ਪਧਿਲਾਾਂ ਉਸਦੀ ਧਲਪੀ ਖ਼ਿਮ ਕਰ ਧਦਿੱਿੀ ਜਾਵੇ। ਇਿੱਥੇ ਆਮ ਸਧਿਮਿੀ ਿੋਈ ਧਕ ਸਰਕਾਰ

ਵਿੱਲੋਂ ਕਾਇਮ ਕੀਿੀ ਗਈ ਕਮੇਟੀ ਧਵਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਲਈ ਧਲਪੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਇਕ ਢਕਵੰਜ ਿੈ ਅਿੇ

ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਬਦਨੀਿੀ ਜ਼ਾਧਿਰ ਿੁੰਦੀ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਧਕਿਾ ਧਕ ਮੁਿੱਢਲੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਮਾਾਂਦਰੀ ਜ਼ੁਬਾਨ

ਧਵਚ ਿੀ ਿੋਣੀ ਚਾਿੀਦੀ ਿੈ। ਦੁ ਨੀਆਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸ਼੍ਾਸਿਰੀ ਇਸ ਿਿੱਥ ਨੂ ੰ ਮੰਨਦੇ ਿਨ ਧਕ ਮੁਿੱਢਲੀ

ਧਸਿੱਧਖਆ ਬਿੱਚੇ ਦੀ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਿੋਂ ਧਸਵਾ ਿੋਰ ਧਕਸੇ ਭਾਸ਼੍ਾ ਧਵਚ ਨਿੀਂ ਿੋਣੀ ਚਾਿੀਦੀ।ਧਫਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ

ਧਸਿੱਧਖਆ ਪੰਜਾਬੀ ਧਵਚ ਧਕਉਂ ਨਾ ਿੋਵੇ। ਇਸ ਸੰਬੰਿ ਧਵਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਧਵਚ ਮਿਾ ਪਾਸ ਕੀਿਾ

ਧਗਆ।105

ਸਰੀ ਗੁਰਨਾਮ ਧਸੰਘ ਜੀ ਰੀਟਾਇਰਡ ਜਿੱਜ ਿਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਦਿੱਧਸਆ ਧਕ ਕਾਾਂਗਰਸ ਨੇ ਜਦ

ਬੋਲੀ ਦੇ ਆਿਾਰ `ਿੇ ਸੂਬੇ ਬਣਾਉਣੇ ਮੰਨ ਲਏ ਿਨ ਅਿੇ ਧਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਧਵਿਾਨ ਧਵਚ ਧਿੰਦ

ਦੀਆਾਂ 26 ਬੋਲੀਆਾਂ ਧਵਚ ਨੰ.: 10 `ਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਵੀ ਪਰਵਾਨ ਕਰ ਚੁਿੱਕੀ ਿੈ ਅਿੇ ਬੋਲੀ ਦੇ ਆਿਾਰ

104 ਉਿੀ ਪੰਨਾ-303

105 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪੰਨਾ-312.
 105

`ਿੇ ਿੀ ਸੂਬਾ ਬੰਬਈ ਨੂ ੰ ਵੰਡ ਕੇ ਦੋ ਸੂਬੇ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ ਿਾਾਂ ਧਫਰ ਪਿਾ ਨਿੀਂ ਲਗਿਾ ਧਕ ਜਦ

ਧਰਜ਼ਨਲ ਫਾਰਮੂਲੇ ਿਧਿਿ ਪੰਜਾਬ ਧਿੰਦੀ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ੋਨ ਧਵਚ ਧਕਉਂ ਵੰਧਡਆ ਜਾ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਇਸ

ਸਟੇਜ਼ ਉੱਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਸੰਬੰਿੀ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਲਈ 15 ਮਾਰਚ ਦੀ ਇਕਿੱਿਰਿਾ ਦਾ ਕੀ ਭਾਵ ਿੈ?

ਇਿਨਾਾਂ ਸ਼੍ਬਦਾਾਂ ਨਾਲ ਉਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਿੇ ਦੀ ਿਾਦੀਦ ਿੋਈ।

ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਮਾਸਟਰ ਿਾਰਾ ਧਸੰਘ ਜੀ ਨੇ ਧਕਿਾ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਪਧਿਲਾਾਂ ਿੀ

ਿਿੱਲ ਿੋ ਚੁਿੱਕਾ ਿੈ ਅਿੇ ਸਰਕਾਰ ‘ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਪੰਜਾਬੀ’ ਿਸਲੀਮ ਕਰ ਚੁਿੱਕੀ ਿੈ। ਪਰ ਿੁਣ ਸਰਕਾਰ

ਵਿੱਲੋਂ ਨਵਾਾਂ ਿਗੜਾ ਛੇੜਨਾ ਧਬਲਕੁ ਲ ਨਾ-ਵਾਧਜ਼ਬ ਿੈ।

3.3.10. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਜਨਰਲ ਸਮਾਗਮ 18 ਮਾਰਚ 1965 (ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ

ਨੂ ੰ ਅਦਾਲਿੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਮਿਾ)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਇਿ ਜਨਰਲ ਸਮਾਗਮ ਇਸ ਗਿੱਲ ਉੱਿੇ ਰੋਸ ਪਰਗਟ

ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂ ੰ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਯੋਗ ਸਥਾਨ ਦੇਣ ਦੀ ਥਾਾਂ ਧਦਨੋ ਧਦਨ ਇਸ ਨੂ ੰ ਿੋਰ ਧਪਿੱਛੇ

ਸੁਪਿੱ ਿਆ ਜਾ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਧਜ਼ਲ੍ ਾ ਪਿੱਿਰ ਿਿੱਕ ਇਸ ਨੂ ੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦ ਫੈਸਲਾ ਿੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਸਧਚਆਈ

ਇਿ ਿੈ ਧਕ ਅਮਲ ਧਵਚ ਇਿ ਧਕਿਰੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਨਿੀਂ ਕੀਿੀ ਗਈ। ਧਜਿੱਥੇ ਧਕਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲਾਗੂ ਕੀਿੀ

ਵੀ ਸੀ ਉਸ ਨੂ ੰ ਵੀ ਿੁਣ ਬਦਧਲਆ ਜਾ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਧਜ਼ਲ੍ ਾ ਦਫ਼ਿਰਾਾਂ ਅਿੇ ਧਜ਼ਲ੍ ਾ ਕਚਧਿਰੀਆਾਂ ਧਵਚ ਵੀ

ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਥਾਾਂ ਿੋਰ ਭਾਸ਼੍ਾਵਾਾਂ ਧਵਚ ਿੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਰੰਭ ਕਰ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ ਿੈ।

ਇਿ ਸਮਾਗਮ ਪੰਜਾਬ ਅਿੇ ਭਾਰਿ ਸਰਕਾਰ ਉੱਿੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਂਦਾ ਿੈ ਧਕ ਿੁ ਰਿ ਿੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ

(ਗੁਰਮੁਖੀ ਧਲਪੀ) ਦਾ ਰਾਜ ਪਿੱਿਰ ਿਿੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਪਰਯੋਗ ਧਨਸ਼੍ਧਚਿ ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ। ਸਰਕਾਰ ਨੂ ੰ ਚਾਿੀਦਾ

ਿੈ ਧਕ ਉਿ ਆਪਣੇ ਕੀਿੇ ਬਚਨਾਾਂ ਿੋਂ ਮੁਕਰੇ ਨਾ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਿਰ ਪਿੱਿਰ ਉੱਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲਾਗੂ

ਕੀਿੀ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਮਿੇ ਰਾਿੀਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਸਰਕਾਰ ਿੋਂ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਿੈ ਧਕ

ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਸਾਰੀਆਾਂ ਅਦਾਲਿਾਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਾਜ ਪੰਜਾਬੀ ਧਵਚ ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ।
 106

3.3.11. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 12 ਫਰਵਰੀ 1968

(ੳ) ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਨੂ ੰ ਭਾਰਿੀ ਸੂਧਬਆਾਂ ਧਵਚ ਦੂ ਜੀ ਰਾਜ-ਭਾਸ਼੍ਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਸੰਬਿ
ੰ ੀ ਮਿਾ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਅਿੱਜ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਅਨੁ ਭਵ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਦੇਸ਼੍ ਦੀ

ਵੰਡ ਧਪਿੱਛੋਂ ਪੰਜਾਬੀਆਾਂ ਿੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਧਸਿੱਖਾਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਸੰਧਖਆ ਿਧਰਆਣਾ, ਧਦਿੱਲੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ ,

ਧਿਮਾਚਲ ਪਰਦੇਸ, ਜੰਮੂ ਕਸ਼੍ਮੀਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਿੇ ਯੂ.ਪੀ. ਦੇ ਇਲਾਧਕਆਾਂ ਧਵਚ ਆਬਾਦ ਿੈ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਧਕ

ਇਸ ਪਰਾਾਂਿ ਦੀ ਿਰਿੱਕੀ ਲਈ ਵਿੱਿ ਚੜ੍ ਕੇ ਧਿਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਿੈ। ਪਰ ਬੜੇ ਦੁ ਿੱਖ ਦੀ ਗਿੱਲ ਿੈ ਧਕ ਇਨ੍ ਾਾਂ

ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਾਂ ਵਿੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ, ਸਾਧਿਿ ਅਿੇ ਸਧਭਆਚਾਰ ਨੂ ੰ ਮਾਨਿਾ ਦੇਣ ਧਿਿੱਿ ਕੋਈ ਠੋ ਸ

ਕਾਰਵਾਈ ਨਿੀਂ ਕੀਿੀ ਗਈ। ਧਜਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਪਧਰਵਾਰਾਾਂ ਿੇ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਖੇਿਰ ਧਵਚ

ਮਿਾਨ ਔਕੜਾਾਂ ਆ ਰਿੀਆਾਂ ਿਨ ਅਿੇ ਉਿ ਆਪਣੇ ਸਧਭਆਚਾਰ ਦੇ ਸੋਮੇ ਿੋਂ ਟੁ ਟ

ਿੱ ਰਿੇ ਿਨ। ਇਿ

ਇਜਲਾਸ ਉਕਿ ਸੂਧਬਆਾਂ ਦੀਆਾਂ ਸਰਕਾਰਾਾਂ ਿੋਂ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਉਿ ਗੁਰਮੁਖੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂ ੰ ਮਾਨਿ

ਦੇਣ ਅਿੇ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਕਾਲਜਾਾਂ ਧਵਚ ਇਸ ਨੂ ੰ ਦਜੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਵਜੋਂ ਪੜ੍ ਾਉਣ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਕਰਨ।

(ਅ) ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਜਲੰਿਰ ਨੂ ੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਗ

ੋ ਰਾਮਾਾਂ ਿੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਲਈ ਮਿਾ

“ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਜਲੰਿਰ ਜੋ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ

ਿੈ, ਉਸ ਧਵਚ ਆਮ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਦੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬੜੇ ਘਟਾਾਂ ਕੇ ਪੇਸ਼੍ ਕੀਿੇ ਜਾਾਂਦੇ ਿਨ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ

ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਅਿੱਜ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਭਾਰਿ ਸਰਕਾਰ ਿੋਂ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਿੋਰਨਾਾਂ

ਪਰਾਾਂਿਾਾਂ ਦੇ ਰੀਜ਼ਨਲ ਕੇਂਦਰਾਾਂ ਧਵਚ ਜੋ ਦਰਜਾ ਓਥੋਂ ਦੇ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼੍ਨਾਾਂ ਨੂ ੰ ਪਰਾਪਿ ਿੈ, ਉਿੀ ਦਰਜ਼ਾ

ਜਲੰਿਰ ਰੇਡੀਓ ਿੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂ ੰ ਧਦਿੱਿਾ ਜਾਵੇ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ, ਸਾਧਿਿ ਅਿੇ ਸਧਭਆਚਾਰ ਦੀ

ਪਰਫੁਿੱਲਿਾ ਵਾਸਿੇ ਕਾਰਜ ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ।”106

106 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪੰਨਾ-382
 107

(ੲ) ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂ ੰ ਠੇ ਠ ਬਣਾਈ ਰਿੱਖਣ ਦਾ ਮਿਾ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਿੈ ਧਕ ਕੁ ਿ ਲੇ ਖਕ ਜੋ ਧਕ ਆਪਣੇ ਆਪ

ਨੂ ੰ ਅਧਿ ਆਿੁਧਨਕ ਸਮਿਦੇ ਿਨ ਅਿੇ ਕੁ ਿ ਸੰਸਾਵਾਾਂ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦੇ ਧਵਦਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਧਵਚ

ਲਗਾਿਾਰ ਓਪਰੀਆਾਂ ਬੋਲੀਆਾਂ ਦੇ ਸ਼੍ਬਦ ਸ਼੍ਾਧਮਲ ਕਰ ਰਿੇ ਿਨ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਿੇ ਧਿੰਦੀ ਦੀ

ਸ਼੍ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਿਦੋਂ ਵਿੱਿ ਧਮਲਾਵਟ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਦਾ ਧਚਿਰਾ ਧਵਗਾੜ ਰਿੀ ਿੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਇਕ

ਸਮਰਿੱਥ ਭਾਸ਼੍ਾ ਿੈ ਧਜਸ ਧਵਚ ਸਾਧਿਿ ਅਿੇ ਦਫ਼ਿਰੀ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਸਧਿਜ ਨਾਲ ਿੋ ਸਕਦਾ ਿੈ। ਅਿੱਜ ਦਾ

ਇਧਿਿਾਸ ਲੇ ਖਕਾਾਂ, ਧਵਦਵਾਨਾਾਂ ਅਿੇ ਿੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਿੋਂ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਉਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਦੀ

ਠੇ ਠਿਾ ਨੂ ੰ ਬਣਾਈ ਰਿੱਖਣ ਧਵਚ ਸਿਾਇਿਾ ਕਰਨ ਅਿੇ ਇਸ ਦਾ ਮੂੰਿ ਮੁਿਾਾਂਦਰਾ ਨਾ ਧਵਗਾੜਨ। ਠੇ ਠ

ਪੰਜਾਬੀ ਿੀ ਆਮ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦੀ ਸਮਿ ਆ ਸਕਦੀ ਿੈ।

3.3.12. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 23.03.69

(ੳ) ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂ ੰ ਧਿੰਦੀ ਆਉਣ ਧਵਰੁਿ

ਿੱ ਮਿਾ:

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਅਿੱਜ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ,

ਪਧਟਆਲਾ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਧਿਿ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁ ਧਿਅਣਾ ਵਿੱਲੋਂ ਸਵਾ ਕਰੋੜ ਪੰਜਾਬੀਆਾਂ ਦੀ ਮਾਿ ਭਾਸ਼੍ਾ

ਨੂ ੰ ਧਿੰਦੀਆਉਣ ਿੇ ਸੰਸਧਕ੍ਰਿਾਉਣ ਦੇ ਕੋਿੇ ਿੇ ਿਾਨੀਕਾਰਕ ਯਿਨਾਾਂ ਪਰਿੀ ਧਚੰਿਾ ਪਰਗਟ ਕਰਦਾ ਿੋਇਆ

ਬੜੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂ ੰ ਇਸ ਦੇ ਵਰਿਮਾਨ ਰੂਪ ਧਵਚ ਅਿੇ ਇਸਦੇ ਅਸਲੀ

ਸ਼੍ਬਦ ਜੋੜਾਾਂ ਅਿੇ ਲੋ ਕ ਸ਼੍ਬਦਾਵਲੀ ਧਵਚ ਰਧਿਣ ਧਦਿੱਿਾ ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਿੁਲੀਆ ਧਵਗਾੜ ਕੇ ਇਸ

ਨੂ ੰ ਔਖੀ ਅਿੇ ਇਕ ਓਪਰੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਅਿੱਜ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ

ਕੇਵਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਉੱਿੇ ਿੀ ਨਿੀਂ ਬਲਧਕ ਸਰਬ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਉੱਿੇ ਵੀ ਧਘਣਾਉਣਾ ਿਮਲਾ ਿੈ।

ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਸਮੂਿ ਪੰਜਾਬੀ ਧਪਆਧਰਆਾਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਲੇ ਖਕਾਾਂ, ਧਵਦਵਾਨਾਾਂ, ਸਾਧਿਿ ਅਕਾਦਮੀ ਅਿੇ
 108

ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਪਾਸ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਉਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਸਿੀ ਅਿੇ ਪਰਚਲਿ ਰੂਪ ਧਵਚ

ਿੀ ਰਧਿਣ ਦੇਣ।107

(ਅ) ਿੋਰ ਭਾਰਿੀ ਸੂਧਬਆਾਂ ਧਵਚ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂ ੰ ਯੋਗ ਸਥਾਨ ਧਦਵਾਉਣ ਬਾਰੇ:

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਅਿੱਜ ਦਾ ਇਿ ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਇਿ ਮਿਾ ਪਾਸ

ਕਰ ਕੇ ਧਦਿੱਲੀ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼੍ਮੀਰ, ਿਧਰਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਆਧਦ ਸਰਕਾਰਾਾਂ ਨੂ ੰ ਭੇਜ ਕੇ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਿੈ

ਧਕ ਇਨ੍ ਾਾਂ ਪਰਾਾਂਿਾਾਂ ਧਵਚ ਬਿੁਿ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਸਦੇ ਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦੀ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਿੈ। ਇਨ੍ ਾਾਂ ਦੀ

ਧਗਣਿੀ ਲਿੱਖਾਾਂ ਧਵਚ ਿੈ। ਇਜਲਾਸ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਇਨ੍ ਾਾਂ ਪਰਾਾਂਿਾਾਂ ਧਵਚ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂ ੰ ਉਸਦਾ ਬਣਦਾ

ਦਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਧਿਿੱਿ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਧਵਚ ਇਸ ਨੂ ੰ ਦੂ ਜੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਦਾ ਦਰਜ਼ਾ ਧਦਿੱਿਾ ਜਾਵੇ।

3.3.12.1. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 29 ਮਾਰਚ 1970 (ਜਨ-ਗਣਨਾ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੀ ਮਾਾਂ-

ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਧਲਖਵਾਉਣ)

‘ਅਿੱਜ ਦਾ ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਸਮੂਿ ਪੰਜਾਬੀ ਧਪਆਧਰਆਾਂ ਨੂ ੰ ਬੇਨਿੀ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਉਿ

1971 ਧਵਚ ਿੋ ਰਿੀ ਜਨਗਣਨਾ ਧਵਚ ਧਫਰਕਾਪਰਸਿਾਾਂ ਦੀ ਸਾਧਜ਼ਸ਼੍ ਧਵਚ ਨਾ ਆਉਣ ਅਿੇ ਉਿ

ਆਪਣੀ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਿੀ ਧਲਖਵਾਉਣ। ਲੋ ਕਾਾਂ ਨੂ ੰ ਅਪੀਲ ਿੈ ਧਕ ਉਿ ਉਨ੍ ਾਾਂਲੋਕਾਾਂ ਿੋਂ ਖ਼ਬਰਦਾਰ

ਰਧਿਣ ਜੋ ਬੋਲੀ ਨੂ ੰ ਿਰਮ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਿਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਾਂ, ਧਸਿੱਖਾਾਂ, ਧਿੰਦੂਆਾਂ ਅਿੇ

ਇਸਾਈਆਾਂ ਸਭਨਾਾਂ ਦੀ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਿੈ ਜੋ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਵਸਦੇ ਿਨ। ਆਪਣੀ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਿੋਂ ਮੁਨਕਰ

ਿੋਣ ਵਾਲੇ ਧਕਸੇ ਿਰ੍ਾਾਂ ਵੀ ਦੇਸ਼੍ ਭਗਿ ਨਿੀਂ ਅਖਵਾ ਸਕਦੇ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਿੋਂ 23 ਸਾਲ ਬਾਅਦ

ਪਾਧਕਸਿਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂ ੰ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਲੋਂ ਅਪਣ ਧਲਆ ਿੈ ਅਿੇ ਓਿਰ ਗੁਰਮੁਖੀ

ਅਿੱਖਰਾਾਂ ਧਵਚ ਐਮ.ਏ. ਵੀ ਸ਼੍ੁਰੂ ਕਰ ਧਦਿੱਿੀ ਿੈ। ਸਾਨੂ ੰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਿੈ ਧਕ ਭਾਰਿੀ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਕੁ ਿ ਅਧਜਿੇ

ਅਨਸਰ ਸਰਗਰਮ ਿਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂ ੰ ਕੌਮ ਪਰਸਿ ਵੀ ਦਸਦੇ ਿਨ ਪਰ ਖੁਿੱਲ੍ਮ-ਖੁਿੱਲ੍ਾ ਪੰਜਾਬੀ

107 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪੰਨਾ-388
 109

ਧਵਰੋਿੀ ਪਰਚਾਰ ਵੀ ਕਰ ਰਿੇ ਿਨ। ਉਿ ਪੰਜਾਬੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਮਾਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਿੋਂ ਦੂ ਰ ਰਿੱਖ ਕੇ ਧਸਆਸੀ

ਲਾਭ ਲੈ ਣ ਦੀ ਿਾਕ ਧਵਚ ਿਨ।ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਅਧਜਿੇ ਅਨਸਰਾਾਂ ਿੋਂ ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਰਧਿਣ ਦੀ

ਅਪੀਲ ਕੀਿੀ ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ ਧਕ ਉਿ ਆ ਰਿੀ ਜਨਗਣਨਾ ਧਵਚ ਆਪਣੀ ਮਾਿ ਭਾਸ਼੍ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਿੀ

ਧਲਖਵਾਉਣ ਿਾਧਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਨੂ ੰ ਸੁਚਾਰੂ ਿਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।’108

3.3.13. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 30 ਮਾਰਚ 1971 (ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਨੂ ੰ ਟਰ ਾਫ਼ੀ)

“ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਨੇ ਮਧਿਸੂਸ ਕੀਿਾ ਧਕ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਧਵਚ ਪੰਜਾਬ,

ਪੰਜਾਬੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰ ਅਿੇ ਅਧਿਆਿਮਕ-ਨੈ ਧਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦਾ ਦਰਸ਼੍ਨ ਚਲਨ ਿੈ। ਇਸ ਲਈ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਨੂ ੰ 2500 ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਿ ਵਾਲੀਆਾਂ ਦੋ

ਇਨਾਮੀ ਟਰ ਾਫ਼ੀਆਾਂ ਭੇਜੇਗੀ ਿਾਧਕ ਉਿ ਅਿੱਗੋਂ ਿੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰ ਸੰਬੰਿੀ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਰਿੱਖ।ੇ ”

3.3.14. ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ 30 ਮਾਰਚ 1975 (ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ ਦੀ ਪਰਕਾਸ਼੍ਨਾ ਦਾ ਧਵਭਾਗ

ਸ਼੍ੁਰ)ੂ
(ੳ) “ਇਜਲਾਸ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਿੈ ਧਕ ਧਵਿੱਧਦਆ ਧਵਚ ਨੈ ਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸ਼੍ਾਧਮਲ ਕਰਵਾਉਣ

ਧਿਿ ਧਸਿੱਖ ਸਾਧਿਿ ਦੀ ਪਰਕਾਸ਼੍ਨਾ ਧਵਚ ਯੋਗ ਕਾਰਜ ਿੋਣਾ ਚਾਿੀਦਾ ਿੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ

ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਇਿ ਧਵਭਾਗ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਧਿਿ 5 ਲਿੱਖ ਰੁਪਏ ਜਾਰੀ ਕੀਿੇ ਗਏ। ਇਸ

ਨਵੇਂ ਧਵਭਾਗ ਲਈ ਨਾਮਾਵਲੀ ਧਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਫੈਸਲਾ ਿੋਇਆ ਧਕ ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਦੇ

ਪਰਚਾਰ-ਪਰਸਾਰ ਧਿਿ ਇਿ ਸਾਧਿਿ ਸਸਿਾ ਅਿੇ ਆਮ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦੀ ਪਿੁੰਚ ਧਵਚ ਕੀਿਾ ਜਾਵੇ।

ਇਿ ਵੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਿੋਇਆ ਧਕ ਧਸਿੱਖ ਸਾਧਿਿ ਧਕਉਂਧਕ ਮਨੁ ਿੱਖਿਾ ਧਵਚ ਭਾਈਚਾਰਕ ਏਕਿਾ,

ਸ਼੍ਾਾਂਿੀ ਅਿੇ ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਣ ਦਾ ਿਾਰਨੀ ਿੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਿ ਸਾਧਿਿ ਦੂ ਰ-ਦੁ ਰਾਡੇ

108 ਸ਼੍ਮਸ਼੍ੇਰ ਧਸੰਘ ਅਸ਼੍ੋਕ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਿ ਸਾਲਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪੰਨਾ-401
 110

ਪਿੁੰਚਾਉਣ ਵਾਸਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਿੋਰ ਰੀਜ਼ਨਲ ਭਾਸ਼੍ਾਵਾਾਂ ਆਧਦ ਧਵਚ ਵੀ

ਛਾਧਪਆ ਜਾਵੇ।”

(ਅ) “ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਦਰਸ਼੍ਨ, ਇਧਿਿਾਸ ਸਾਧਿਿ, ਜੀਵਨ ਿੇ ਜੀਵਨ-ਜਾਾਂਚ ਸੰਬੰਿੀ ਮੌਧਲਕ

ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਅਿੇ ਦੂ ਜੀਆਾਂ ਬੋਲੀਆਾਂ ਧਵਚ ਧਲਖਣ, ਪਰਕਾਸ਼੍ਿ ਕਰਣ ਅਿੇ ਵੇਚਣ ਦਾ

ਪਰਬੰਿ ਕਰਨਾ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਥ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਬਿੱਚੇ ਅਿੇ ਧਪੰਡਾਾਂ ਦੇ ਘਿੱਟ ਪੜ੍ ੇ ਧਲਖੇ ਨੌ ਜੁਆਨਾਾਂ

ਲਈ ਅਿੇ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਦੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਲਈ ਨੈ ਧਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆਵਾਾਂ ਦੀਆਾਂ ਇਸ ਧਕਸਮ

ਦੀਆਾਂ ਧਕਿਾਬਾਾਂ ਛਾਪਣਾ ਅਿੇ ਵੇਚਣ/ਵੰਡਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਅਧਿਮ ਕਾਰਜ

ਿੋਵੇਗਾ।”

(ੲ) ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ, ਇਧਿਿਾਸ ਅਿੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂ ੰ ਪਰਚਾਰਨ-ਪਰਸਾਰਨ ਲਈ ਅਿੇ ਿੇ ਆ ਗਈਆਾਂ

ਕੁ ਰੀਿੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਦੂ ਰ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਵਜੋਂ ਸਲਾਈਡਾਾਂ, ਨਕਸ਼੍ੇ, ਟੇਪ ਧਰਕਾਰਡ ਆਧਦ

ਬਣਾਏ ਜਾਣਗੇ ਅਿੇ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਅਧਿਮ ਭੂ ਧਮਕਾ ਧਨਭਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ

ਕੀਿਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਧਕ ਸਾਧਿਿ ਪਰਕਾਸ਼੍ਨ ਧਵਭਾਗ ਕਰੇਗਾ।”

(ਸ) ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ, ਦਰਸ਼੍ਨ ਇਧਿਿਾਸ ਿੇ ਜੀਵਨ-ਜਾਾਂਚ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਸਿੇ ਸਕਾਲਰਾਾਂ ਨੂ ੰ

ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਵੀ ਉਕਿ ਧਵਭਾਗ ਧਨਰਿਾਰਿ ਕਰੇਗਾ।

(ਿ) ਉਪਰੋਕਿ ਉਦੇਸ਼੍ਾਾਂ ਦੀ ਪੂਰਿੀ ਵਾਸਿੇ ਮਾਡਰਨ ਪਰੈਮ ਸਥਾਧਪਿ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇਸੇ ਧਵਭਾਗ ਦੇ

ਅਿੀਨ ਕਾਰਜ ਿੋਵੇਗਾ।

(ਕ) ਇਿ ਧਵਭਾਗ ਗੁਰਮਧਿ ਧਲਟਰੇਚਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕਾਰਜ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰਿੱਖੇਗਾ। ਧਵਭਾਗ ਪੰਜਾਬ

ਦੇ ਸਮੂਿ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਧਵਚ ਨੈ ਧਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸੰਬੰਿੀ ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਵੰਡੇਗਾ। ਇਿ ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਪਧਿਲੀ

ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਿੋਂ ਬਾਰਵੀਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਿਿੱਕ ਿੋਣਗੀਆਾਂ....।

 111

ਉਪਰੋਕਿ ਫੈਸਧਲਆਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼੍ਨੀ ਧਵਚ ਅਸੀਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿ

ਅਿੀਨ ਚਿੱਲ ਰਿੇ ਕੁ ਿ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਦਾਧਰਆਾਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁ ਿ ਸਮਿਾਉਧਿਆਾਂ ਦਾ ਵੀ

ਵਰਨਣ ਕਰਾਾਂਗੇ ਜੋ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਧਵਦੇਸ਼੍ੀ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਨਾਲ ਕੀਿੇ:

3.4. ਕੈਂਬਧਰਜ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਨਾਲ ਇਧਿਿਾਸਕ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਸਮਿੌਿਾ (2009)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਲੋ ੜਵੰਦ ਅਿੇ ਉੱਚ ਮੈਧਰਟ ਵਾਲੇ ਧਸਿੱਖ

ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਯੂ.ਕੇ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਆਫ਼ ਕੈਂਬਧਰਜ ਧਵਖੇ ਵਿੱਖ-ਵਿੱਖ ਧਵਧਸ਼੍ਆਾਂ ਧਵਚ

ਪੀਐੱਚ.ਡੀ ਅਿੇ ਐਮ.ਧਫਲ ਦੇ ਕੋਰਸ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕਲਰਧਸ਼੍ਪ ਪਰਦਾਨ ਕਰਨ ਧਿਿ ਇਿ

ਇਧਿਿਾਸਕ ਸਮਿੌਿੇ ਉੱਪਰ ਦਸਿਖ਼ਿ ਕੀਿੇ ਗਏ। ਇਿ ਸਮਿੌਿਾ 2009 ਧਵਚ ਲੰਡਨ ਧਵਚ

ਿੋਇਆ। ਧਜਸ ਿਧਿਿ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਕੰਪੋਜੀਸ਼੍ਨ ਫੀਸ, ਸਾਇੰਸ, ਆਰਟਸ, ਕਾਲਜ ਫੀਸ ਅਿੇ

ਰਧਿਣ-ਸਧਿਣ ਦੇ ਸਲਾਨਾ ਖ਼ਰਚੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਅਿੇ ਕੈਂਬਧਰਜ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਬਰਾਬਰ

ਧਿਿੱਧਸਆਾਂ ਧਵਚ ਅਦਾ ਕੀਿੇ ਜਾਣਗੇ ਅਿੇ ਿਰ ਸਾਲ ਚੁਣਵੇਂ ਧਸਿੱਖ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ

ਧਵਚ ਵਜ਼ੀਧਫ਼ਆਾਂ ਦੇ ਅਿਾਰ `ਿੇ ਧਡਗਰੀਆਾਂ ਿਾਧਸਲ ਕਰ ਸਕਣਗੇ।

3.5. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਵਾਇਕਾਟੈ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ

ਧਨਊਜ਼ੀਲੈਂ ਡ ਨਾਲ ਇਕ ਅਧਿਮ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸਮਿੌਿਾ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਧਨਊਜ਼ੀਲੈਂ ਡ ਿੈਧਮਲਟਨ ਸ਼੍ਧਿਰ ਧਵਚ ਸਧਥਿੀ

ਅੰਿਰਰਾਸ਼੍ਟਰੀ ਪਰਧਸਿੱਿੀ ਪਰਾਪਿ ਵਾਇਕਾਟੈ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ (ਧਵਨਟਕ) ਨਾਲ

ਸਮਿੌਿੇ ਉੱਿੇ ਦਸਿਖ਼ਿ ਕੀਿੇ ਗਏ। ਇਸ ਸਮਿੌਿੇ ਅਿੀਨ ਸ਼੍ਰਮ

ੋ ਣੀ ਗਰਦਆਰ ੍ਰਬੂੰਧਕ ਕਮੇਟੀ

ਅਿੀਨ ਚਿੱਲ ਰਿੇ ਧਸਿੱਧਖਆ ਅਦਾਧਰਆਾਂ ਦੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਵਸ਼੍ਵ ਪਿੱਿਰ ਦੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਮੌਕੇ

ਪਰਦਾਨ ਕੀਿੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਸਮਿੌਿੇ ਨਾਲ ਭਾਰਿੀ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਵਿੇਰੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ

ਪਰਦਾਨ ਿੋਣਗੇ ਅਿੇ ਨਾਲ ਿੀ ਭਾਰਿ ਅਿੇ ਧਨਊਜ਼ੀਲੈਂ ਡ ਦੇ ਸਧਭਆਚਾਰਕ ਧਰਸ਼੍ਿੇ ਜੁੜਨਗੇ। ਇਸ
 112

ਸਮਿੌਿੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਧਵਦੇਸ਼੍ਾਾਂ ਧਵਚਲੀਆਾਂ ਨਾਮਵਰ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀਆਾਂ ਿੋਂ ਧਮਆਰੀ

ਕੋਰਸ ਕਰਕੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵੀ ਪਰਾਪਿ ਕਰਨਗੇ ਅਿੇ ਭਾਰਿ ਧਵਚ ਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਬਣਨਗੇ।

3.6. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰਥ

ੰ ਸਾਧਿਬ ਧਵਸ਼੍ਵ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ, ਸਰੀ ਫ਼ਧਿਿਗੜ੍ ਸਾਧਿਬ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸ਼੍ਿਾਬਦੀਆਾਂ ਰਾਿੀਂ ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਧਫਲਾਸਫ਼ੀ ਨੂ ੰ

ਦੁ ਨੀਆਾਂ ਧਵਚ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਵੀ ਅਧਿਮ ਭੂ ਧਮਕਾ ਧਨਭਾਈ ਿੈ।

ਇਸੇ ਿੀ ਸੰਦਰਭ ਧਵਚ ਸਰੀ ਫਧਿਗੜ੍ ਸਾਧਿਬ ਧਵਖੇ 100 ਏਕੜ ਰਕਬੇ ਧਵਚ ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਧਿਬ

ਧਵਸ਼੍ਵ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਇਕ ਇਧਿਿਾਸ ਧਸਰਧਜਆ ਿੈ।109

ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਮੁਿੱਖ ਉਦੇਸ਼੍ ਅਕਾਦਧਮਕ ਪਿੱਿਰ ਿੇ ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਦਰਸ਼੍ਨ ਸਬੰਿੀ

ਉਲਿਣਾਾਂ ਨੂ ੰ ਿਾਰਧਕਕ ਿਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੂ ਰ ਕਰਨਾ, ਧਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਿ ਧਸਿਾਾਂਧਿਕ ਮੁਸ਼੍ਧਕਲਾਾਂ ਨੂ ੰ

ਦੂ ਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੁਰਮਧਿ ਧਸਿੱਧਖਆ ਅਿੇ ਿਕਨੀਕੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇਣਾ।

ਅਧਜਿਾ ਿੀ ਨਿੀਂ ਿੈ ਧਕ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਧਵਖੇ ਕੇਵਲ ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਧਿਬ ਦੀ ਿੀ

ਪੜ੍ ਾਈ ਿੁੰਦੀ ਿੈ, ਸਗੋਂ ਇਿੱਥੇ ਮਾਡਰਨ ਿਕਨੀਕੀ ਧਸਿੱਧਖਆਵਾਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੀ.ਏ. ਅਿੇ ਉਚੇਰੀ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਿੱਥੇ ਲਗਪਗ ਪਿੱਚੀ ਧਵਭਾਗ ਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਿਾਰਧਮਕ

ਅਿੇ ਸੰਸਧਕ੍ਰਧਿਕ ਅਧਿਐਨ ਧਵਭ ਗ ਮੁਿੱਖ ਰੂਪ ਧਵਚ ਧਸਧਖਆ ਅਿੇ ਖੋਜ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕਰ ਧਰਿਾ ਿੈ।

ਇਸ ਿੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਦੇ, 1. ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਸੈਂਟਰ ਫ਼ਾਰ ਧਸਿੱਖ ਸਟਿੱਡੀਜ਼ 2. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੈਂਟਰ

ਫ਼ਾਰ ਧਸਿੱਖ ਸੰਗੀਿ 3. ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਸੈਂਟਰ ਫ਼ਾਰ ਧਸਿੱਖ ਸਟਿੱਡੀਜ਼, ਧਿੰਨ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਿਨ ਜੋ ਧਸਿੱਖ

ਧਸਿਾਾਂਿਾ, ਦਰਸ਼੍ਨ, ਇਧਿਿਾਸ ਅਿੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਗੀਿ ਦਾ ਕਾਰਜ ਅਿੱਗੇ ਵਿਾ ਰਿੇ ਿਨ। ਇਸ

ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਧਵਚ ਧਰਲੀਜਸ ਸਟਿੱਡੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੇ ਨੋ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ, ਸਾਇੰਸ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ,

ਆਈ.ਟੀ. ਅਿੇ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੋਰਸਾਾਂ ਦੀ ਸਕੀਮ ਉਲੀਕੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਉਪਰੰਿ ਸ਼੍ੋਸ਼੍ਲ ਸਾਇੰਸ,

109 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-68.

 113

ਲੈਂ ਗੂਏਜ਼ਜ, ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ, ਪੋਲੀਟੈਕਨੀਕਲ, ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਧਰੰਗ, ਇਲੈ ੱਕਟਰ ੋਧਨਕਸ

ਇੰਜੀਨੀਧਰੰਗ, ਕੰਧਪਊਟਰ ਇੰਜੀਨੀਧਰੰਗ, ਧਫਧਜਕਸ, ਮੈਥ, ਕੈਧਮਸਟਰੀ, ਬਾਇਓਲੋ ਜੀ, ਜ਼ੂਅਲੋ ਜੀ,

ਇਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਸਟਿੱਡੀਜ਼, ਸਕੂ ਲ ਆਫ਼ ਕਾਿੱਮਰਸ ਐਂਡ ਧਬਜ਼ਨਸ, ਇਧਿਿਾਸ, ਰਾਜਨੀਿੀ

ਧਵਧਗਆਨ, ਸਮਾਜ ਧਵਧਗਆਨ ਆਧਦ ਧਵਧਸ਼੍ਆਾਂ ਦੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਅਿੇ ਧਸਿੱਧਖਆ ਧਦਿੱਿੀ ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ।110

ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਧਵਚ ਬਾਕਾਇਦਾ ਸੰਸਾਰ ਪਿੱਿਰੀ ਕਲਾਸਾਾਂ ਲਗਦੀਆਾਂ ਿਨ ਅਿੇ ਸੰਸਾਰ ਪਿੱਿਰ

ਧਡਗਰੀਆਾਂ ਪਰਦਾਨ ਕੀਿੀਆਾਂ ਜਾਾਂਦੀਆਾਂ ਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦੀ ਮਾਨਿਾ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਿਰ ਮੁਲਕ ਧਵਚ ਿੈ।

ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਸਰੀ ਫਧਿਿਗੜ੍ ਸਾਧਿਬ ਚੰਡੀਗੜ੍ ਰੋਡ ਉੱਿੇ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਜੋਿੀ ਸਰੂਪ ਦੇ ਸਾਿਮਣੇ

ਸਧਥਿ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ ਅਸਮਾਨ ਛੂ ੰਿਦੇ ‘ਮੀਨਾਰ-ਏ-ਧਸਿੱਖੀ’ ਦੇ ਦੂ ਰੋਂ ਿੀ ਦਰਸ਼੍ਨ ਿੁੰਦੇ ਿਨ ਿਾਾਂ ਫਿਧਿਗੜ੍

ਸਾਧਿਬ ਦਾ ਲਾਸਾਨੀ ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅਿੱਖਾਾਂ ਸਾਿਮਣੇ ਆ ਜਾਾਂਦਾ ਿੈ। ਇਸ

ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਦਾ ਚਾਾਂਸਲਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚਾਾਂਸਲਰ ਿੋਇਆ ਕਰੇਗਾ। ਧਜਸ

ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਸੇਿ ਸਦਾ ਮਨੁ ਿੱਖਿਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵਾਲੀ ਰਿੇਗੀ। ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ,

ਕਨੈ ਡਾ, ਜਰਮਨੀ ਅਿੇ ਿੋਰ ਕਈ ਦੇਸ਼੍ਾਾਂ ਧਵਚ ਰੀਜ਼ਨਲ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਧਪਿ ਕੀਿੇ ਜਾਣਗੇ।111

3.7. ਡਾਇਰੈਕਟੋਰਟ
ੇ ਆਫ਼ ਐਜੂਕਸ਼੍
ੇ ਨ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸੁਚਿੱਜੇ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਿ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ

ਅਧਿਮ ਪੈੜਾਾਂ ਪਾਈਆਾਂ ਜਾ ਰਿੀਆਾਂ ਿਨ। ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿ ਅਿੀਨ ਕਈ ਧਡਗਰੀ ਕਾਲਜ, ਸੀਨੀਅਰ

ਸੈਕਡ
ੰ ਰੀ ਸਕੂ ਲ, ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਿੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਅਿੇ

ਇੰਜੀਧਨਅਧਰੰਗ ਕਾਲਜ ਸਫ਼ਲਿਾ ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਧਵਚ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੀਆਾਂ

ਨਵੀਆਾਂ ਜ਼ਰੂਰਿਾਾਂ ਦੇ ਮਿੱਦੇਨਜ਼ਰ ਵਿੱਖ-ਵਿੱਖ ਧਜ਼ਧਲ੍ ਆਾਂ ਧਵਚ ਸੀ.ਬੀ.ਐਸ.ਸੀ. ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਿ ਕਈ

ਸਕੂ ਲ ਸਥਾਧਪਿ ਕੀਿੇ ਿਨ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਅਿੀਨ ਧਵਿੱਧਦਆਕ ਅਦਾਧਰਆਾਂ ਲਈ

110 http://sggswu.edu.in/welcome
111 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-69.
 114

ਡਾਇਰੈਕਟੋਰਟ
ੇ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨ ਸਥਾਧਪਿ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ ਅਿੇ ਧਟਊਸ਼੍ਨ ਫੀਸਾਾਂ

ਦੂ ਜੇ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘਿੱਟ ਰਿੱਖੀਆਾਂ ਗਈਆਾਂ ਿਨ। ਇੰਗਧਲਸ਼੍ ਮੀਡੀਅਮ ਿੋਂ ਇਲਾਵਾ ਧਬਨ੍ ਾਾਂ

ਇਿਨਾਾਂ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਧਵਚ ਧਸਿੱਖ ਿਰਮ ਸੰਬੰਿੀ ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨ ਧਦਿੱਿੀ ਜਾ ਰਿੀ ਿੈ ਅਿੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਧਵਸ਼੍ਾ

ਲਾਜ਼ਮੀ ਰਿੱਧਖਆ ਧਗਆ ਿੈ। ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਲੋਂ ਧਸਿੱਖ ਘਿੱਟ ਧਗਣਿੀ (ਸਾਬਿ ਸੂਰਿ)

ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਮਲਣ ਵਾਲੀਆਾਂ ਮਾਲੀ ਸਿੂਲਿਾਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕਿਾ ਪਰਦਾਨ ਕੀਿੀ ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ

ਿਾਧਕ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਵਿੱਿੀ ਲਾਭ ਿੋ ਸਕੇ।

3.8. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ ਡੈਂਟਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਐਂਡ ਧਰਸਰਚ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਧਵਖੇ 1992 ਧਵਚ ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ

ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਿਸਪਿਾਲ ਟਰਿੱਸਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਿੀ ਧਜਸ ਿਧਿਿ ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ

ਆਫ ਡੈਂਟਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਐਂਡ ਧਰਸਰਚ ਸ਼੍ੁਰੂ ਕੀਿਾ ਧਗਆ।112 ਇਸ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਧਵਚ ਬੀ.ਡੀ.ਐਸ.

ਕੋਰਸ ਲਈ 60 ਸੀਟਾਾਂ ਿਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ, ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂ ੰ ਮਾਨਿਾ ਧਦਿੱਿੀ

ਿੈ। 1992 ਧਵਚ 60 ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਦੇ ਪਧਿਲੇ ਬੈਚ ਦਾ ਦਾਖਲਾ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਸੀ।

3.9. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਿੀਨ ਕਾਲਜ

3.9.1. ਬਿੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਮੈਮਰ

ੋ ੀਅਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਗੜ੍ ਸ਼੍ੰਕਰ (ਿਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ)

ਇਸ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਆਪਣੇ ਪਰਬਿ

ੰ ਾਾਂ ਅਿੀਨ

ਵਿੀਆ ਿਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚਲਾ ਰਿੀ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰ ਸਕੂ ਲ ਧਵਚ +1, +2 ਦੀਆਾਂ

ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਾਂ ਧਵਚ ਆਰਟਸ, ਸਾਇੰਸ (ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ) ਅਿੇ ਕਾਮਰਸ ਗਰੁਿੱਪ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ

ਿਨ। ਬੀ.ਏ, ਬੀ.ਐਸਸੀ ਧਵਚ ਇਨਵਾਇਰਮੈਂਟ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼੍ਨ ਦਾ ਚੋਣਵਾਾਂ ਧਵਸ਼੍ਾ ਵੀ ਚਲਾਇਆ ਧਗਆ

ਿੈ। ਇਿ ਧਵਸ਼੍ਾ ਯੂ.ਜੀ.ਸੀ ਦੀ ਸਕੀਮ ਅਿੀਨ ਚਾਲੂ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਸੀ।113 ਇਿੱਥੇ ਮਾਣਯੋਗ ਸਰੀ ਜਰਨੈ ਲ

112 http://sgrddental.org/history/
113 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-72.
 115

ਧਸੰਘ ਉਲੰਪੀਅਨ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂ ੰ ਸਮਰਧਪਿ ਫੁ ਿੱਟਬਾਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਸਥਾਧਪਿ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ ਧਜਥੇ

ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਖੇਡਾਾਂ ਧਵਚ ਧਵਸ਼੍ੇਸ਼੍ ਉਿਸ਼੍ਾਿ ਧਵਖਾ ਕੇ ਮਾਅਰਕੇ ਮਾਰ ਰਿੇ ਿਨ। ਸਟੇਡੀਅਮ ਵੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ

ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲਿੱਖਾਾਂ ਰੁਪਏ ਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਧਵਚ ਬਣਵਾਇਆ।

3.9.2. ਸੰਿ ਬਾਬਾ ਦਲੀਪ ਧਸੰਘ ਮੈਮਰ

ੋ ੀਅਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਡੁ ਮਲ
ੇ ੀ (ਕਪੂਰਥਲਾ)

ਇਸ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਦਾਰੇ ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਿੇਠ ਅਿੇ ਯੋਗ ਮਾਲੀ ਮਿੱਦਦ ਨਾਲ

ਸਫ਼ਲਿਾ ਪੂਰਬਕ ਚਲਾ ਰਿੀ ਿੈ। ਇਿ ਕਾਲਜ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਨਸ਼੍ਕਾਮ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ

1972 ਿੋਂ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਿੈ।114 ਸੰਨ 1996 ਧਵਚ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਿਿੱਥਾਾਂ

ਧਵਚ ਲਈ ਸੀ। ਪਧਿਲਾਾਂ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਇਮਾਰਿ ਘਿੱਟ ਸੀ ਪਰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਿੁਣ 16 ਕਮਧਰਆਾਂ ਦੀ

ਡਬਲ ਸਟੋਰੀ ਧਬਲਧਡੰਗ ਧਿਆਰ ਕਰਵਾਈ ਿੈ। ਇਿ ਪੇਂਡੂ ਖੇਿਰ ਦੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਬਾਖ਼ੂਬੀ

ਧਸਿੱਧਖਆ ਪਰਦਾਨ ਕਰ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ ਬੀ.ਐਸ.ਸੀ. ਇਕਨਾਧਮਕਸ, ਬੀ.ਸੀ.ਏ., ਪੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ.

ਅਿੇ ਡੀ.ਸੀ.ਏ. ਦੇ ਕੋਰਸ ਚਿੱਲ ਰਿੇ ਿਨ। ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਧਿੰਨ ਬਿੱਸਾਾਂ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਕਰ ਧਦਿੱਿਾ ਿੈ। ਇਸ

ਕਾਲਜ ਧਵਚ ਸੰਗੀਿ ਅਿੇ ਸਧਭਆਚਾਰਕ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ ਚਾਲੂ ਰਿੱਖੀਆਾਂ ਗਈਆਾਂ ਿਨ।

3.9.3. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿੇਗ਼ ਬਿਾਦਰ ਸਾਧਿਬ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਸਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਧਿਬ (ਰੋਪੜ)

ਇਿ ਕਾਲਜ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਆਪਣੀ ਵਿੱਖਰੀ ਅਧਿਮੀਅਿ ਰਿੱਖਦਾ ਿੈ। ਇਸ ਧਵਚ

ਆਮ ਧਵਧਸ਼੍ਆਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਵਸ਼੍ੇਸ਼੍ ਕੋਰਸ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਾਂਦੇ ਿਨ। ਇਸ ਦੀ ਧਵਸ਼੍ੇਸਿਾ ਇਿ ਿੈ ਧਕ

ਇਿੱਥੇ ਲੈਂ ਗੂਏਜ਼ ਲੈ ਬ ਵੀ ਚਿੱਲ ਰਿੀ ਿੈ ਧਜਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਿੋਰ ਭਾਸ਼੍ਾਵਾਾਂ ਬਾਰੇ

ਵੀ ਉਚਾਰਣ ਪਿੱਖ ਦੇ ਨੁ ਕਿੇ ਸਮਿਣ ਧਵਚ ਸਿਾਇਿਾ ਪਰਦਾਨ ਿੁੰਦੀ ਿੈ।115 2010 ਧਵਚ ਇਸ

ਕਾਲਜ ਦੇ ਨਾਲ ਿੀ ਲੜਕੀਆਾਂ ਵਾਸਿੇ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਿੋਸਟਲ (ਮਾਿਾ ਜੀਿੋ ਗਰਲਜ਼ ਿੋਸਟਲ) ਦਾ ਵੀ

114 ਉਿੀ ਪੰਨਾ-74.

115 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-75.
 116

ਉਦਘਾਟਨ ਿੋ ਚੁਿੱਕਾ ਿੈ ਜੋ ਧਕ ਦੁ ਰ-ੋਂ ਦੂ ਰੋਂ ਪੜ੍ ਾਈ ਧਿਿੱਿ ਆਉਂਦੀਆਾਂ ਧਵਧਦਆਰਥਣਾਾਂ ਵਾਸਿੇ ਇਕ

ਵਰਦਾਨ ਿੈ।

3.9.4. ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਾ ਫ਼ਾਰ ਵੁ ਮਨ

ੈ ਿਾੜ ਸਾਧਿਬ (ਲੁ ਧਿਆਣਾ)

ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸਨਮਾਨਿ ਯਾਦ ਨੂ ੰ ਿਾਧਜ਼ਆਾਂ ਰਿੱਖਣ ਲਈ ਮਾਛੀਵਾੜੇ ਲਾਗੇ

ਇਿ ਕਾਲਜ ਸ਼੍ਰੋੋ੍ਰਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਿੇਠ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਇਿ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਕਾਲਜ 1975 ਧਵਚ

ਖੁਿੱਲ੍ਾ ਸੀ। ਧਪਿੱਛੋਂ ਇਿ ਆਰਥਕ ਿਾਲਿ ਧਵਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈ ਧਗਆ। ਸੰਨ 2003 ਧਵਚ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਿਿੱਥਾਾਂ ਧਵਚ ਲੈ ਧਲਆ। ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਰਪਰਸਿੀ ਅਿੀਨ

ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੇ ਧਦਨ ਦੂ ਣੀ ਰਾਿ ਚੌਗੁਣੀ ਿਰਿੱਕੀ ਕੀਿੀ। ਇੇਥੇ 10+2 ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ,

ਬੀ.ਏ., ਬੀ.ਸੀ.ਏ., ਪੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ., ਐਮ.ਐਸਸੀ. (ਆਈ.ਟੀ), ਐਮ.ਏ ਪੰਜਾਬੀ ਅਿੇ ਬੀ.ਕਾਮ ਦੀ

ਪੜ੍ ਾਈ ਸਫ਼ਲਿਾ ਪੂਰਬਕ ਚਿੱਲ ਰਿੀ ਿੈ।116 ਇਸ ਕਾਲਜ ਧਵਚ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 40 ਲਿੱਖ ਦੀ ਲਾਗਿ ਨਾਲ

ਕੰਧਪਊਟਰ ਲੈ ਬ ਖੋਲੀ ਗਈ ਅਿੇ ਮੁੜ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਧਬਲਧਡੰਗ ਉਸਾਰੀ ਗਈ।

3.9.5. ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ (ਪਧਟਆਲਾ)

ਉਕਿ ਕਾਲਜ ਸ਼੍ਧਿਰ ਪਧਟਆਲਾ ਵਰਗੇ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਪਿੱਖੋਂ ਉੱਨਿ ਸ਼੍ਧਿਰ ਧਵਚ ਮੋਿਰੀ ਕਾਲਜ

ਿੈ। ਇਿ ਆਿੁਧਨਕ ਸਿੂਲਿਾਾਂ ਵਾਲਾ ਐਸਾ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਦਾਰਾ ਿੈ, ਜੋ ਧਕ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਦੀਆਾਂ

ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਧਵਚੋਂ ਪਧਿਧਲਆਾਂ ਦਰਧਜ਼ਆਾਂ ਧਵਚ ਸ਼੍ੁਮਾਰ ਿੈ। ਇਸ ਨੂ ੰ ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਧਸੰਘ ਸਭਾ ਨੇ

1960 ਧਵਚ ਚਲਾਇਆ ਸੀ ਅਿੇ 1991 ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂ ੰ ਆਪਣੇ ਿਿੱਥਾਾਂ ਧਵਚ

ਧਲਆ।117 ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਰਧਿਨੁ ਮਾਈ ਧਵਚ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੇ ਉਚੇਰੀ

ਧਸਿੱਧਖਆ ਧਵਚ ਬਿੁਿ ਿੀ ਅਧਿਮ ਕਾਰਜ ਕੀਿੇ ਿਨ।

116 ਉਿੀ, ਪੰਨਾ-76.

117 ਉਿੀ, ਪੰਨਾ-77.
 117

ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਧਵਚ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਦੀ ਬਿੁਿ ਧਗਣਿੀ ਨੂ ੰ ਮਿੱਦੇ ਨਜ਼ਰ ਰਿੱਖਧਦਆਾਂ ਇਸ ਨੂ ੰ

ਸਵੇਰੇ ਿੇ ਸ਼੍ਾਮ ਦੋ ਧਸ਼੍ਫ਼ਟਾਾਂ ਧਵਚ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਧਰਿਾ ਿੈ ਿਾਧਕ ਵਿੱਿ ਿੋਂ ਵਿੱਿ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਧਸਿੱਧਖਆ

ਦਾ ਲਾਭ ਪਰਾਪਿ ਕਰ ਸਕਣ। ਸਵੇਰ ਦੀ ਧਸ਼੍ਫ਼ਟ ਧਵਚ ਏਥੋਂ ਆਰਟਸ ਫ਼ੈਕਲਟੀ ਧਵਚ ਬੀ.ਏ

(ਸਾਈਕਾਲੋ ਜੀ, ਡੀਫੈਂਸ ਸਟਿੱਡੀਜ਼, ਗੁਰਮਧਿ ਸੰਗੀਿ, ਫੰਕਸ਼੍ਨਲ ਇੰਗਧਲਸ਼੍ ਅਿੇ ਡੇਢ ਦਰਜਨ ਿੋਰ

ਚੋਣਵੇ ਧਵਧਸ਼੍ਆਾਂ), ਐਮ.ਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਬੀ.ਕਾਮ (ਪੋੋ੍ਰਫੈਸ਼੍ਨਲ), ਬੀ.ਬੀ.ਏ, ਐਮ.ਬੀ.ਏ, ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ਼

ਅਕਾਊਂਟਸ ਐਂਡ ਫਾਇਨੈਂ ਸ, ਬੀ.ਐਸਸੀ (ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ, ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ,

ਐਮ.ਐਸਸੀ (ਮੈਥੇਮੈਧਟਕਸ ਆਈ.ਟੀ), ਬੀ.ਸੀ.ਏ, ਪੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ, ਅਿੇ ਹੋਰ ਕੋਰਸ (ਟਰ ਾਾਂਸਲੇ ਸ਼੍ਨ

ਪਰੌਫੀਸੈਂਸੀ ਇਨ ਧਿੰਦੀ, ਟੂ ਧਰਜ਼ਮ, ਫੈਸ਼੍ਨ ਡੀਜ਼ਾਈਧਨੰਗ,

ਕੰਧਪਊਟਰਾਈਜ਼ਡ ਅਕਾਊਂਧਟੰਗ) ਆਧਦ ਧਵਸ਼੍ੇ ਪੜ੍ ਾਏ ਜਾਾਂਦੇ ਿਨ।118

ਸ਼੍ਾਮ ਦੀ ਧਸ਼੍ਫ਼ਟ ਧਵਚ ਚਿੱਲ ਰਿੇ ਕੋਰਸ ਐਮ.ਐਸਸੀ (ਮੈਥ+ਆਈ.ਟੀ), ਪੀ.ਜੀ. ਧਡਪਲੋ ਮਾ

ਇਨ ਧਬਜ਼ਨੈ ਸ ਜਰਨਧਲਜ਼ਮ ਐਂਡ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਕਧਮਊਨੀਕੇਸ਼੍ਨ, ਧਡਪਲੋ ਮਾ ਇਨ ਬੀ.ਪੀ.ਓ, ਵਨ

ਯੀਅਰ ਇਨਟੈਂਧਸਵ ਧਡਪਲੋ ਮਾ ਇਨ ਫਰੈਂਚ, ਪੀ.ਜੀ ਧਡਪਲੋ ਮਾ ਇਨ ਐਡਵਾਾਂਸ ਵੈਬ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ ਅਿੇ

ਪੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ. ਆਧਦ ਕੋਰਸ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ।

2011-12 ਿੋਂ ਉਕਿ ਸੰਸਥਾ ਧਵਚ ਚਾਰ ਪੋਸਟ ਗੈੋ੍ਰਜੂਏਟ ਕੋਰਸ - ਐਮ.ਏ. ਇੰਗਧਲਸ਼੍,

ਐਮ.ਐਸਸੀ. (ਕੈਧਮਸਟਰੀ ਅਿੇ ਧਫ਼ਧਜ਼ਕਸ) ਅਿੇ ਐਮ.ਕਾਮ ਸ਼੍ੁਰੂ ਕੀਿੇ ਜਾ ਚੁਿੱਕੇ ਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਧਵਚ

ਿਜ਼ਾਰਾਾਂ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਲਾਭ ਉਠਾ ਚੁਿੱਕੇ ਿਨ/ਰਿੇ ਿਨ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਿੋਰ ਵੀ ਆਿੁਧਨਕ

ਸਿੂਲਿਾਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਇਿੱਥੇ ਮੀਡੀਆ ਸੈਂਟਰ, ਇਨਟਰਨਲ ਕੁ ਆਲਟੀ ਇੰਸ਼੍ੋਰੈਂਸ ਸੈੱਲ ਐਂਡ ਯੂ.ਜੀ.ਸੀ

118 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-78.

 118

ਨੈ ਟਵਰਕ ਧਰਸੋਰਸ ਸੈਂਟਰ ਵੀ ਖੋਲ੍ ਧਦਿੱਿੇ ਗਏ ਿਨ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਚਲਾਏ

ਜਾ ਰਿੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਸ਼੍ੁਮਾਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਉਮਦਾ ਿੇ ਐਡਵਾਾਂਸ ਕਾਲਜਾਾਂ ਧਵਚ ਿੁੰਦਾ ਿੈ।

3.9.6. ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਿਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ (ਬਧਠੰਡਾ)

ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂ ੰ ਸਮਰਧਪਿ ਇਿ ਕਾਲਜ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ

ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ 1997 ਧਵਚ ਖੋਧਲ੍ ਆ ਧਗਆ ਸੀ।119 ਗੁ. ਜੰਡਸਰ ਸਾਧਿਬ ਦੇ ਨੇ ੜੇ 14 ਏਕੜ ਭੋਇੰ

ਧਵਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲਿੱਖਾਾਂ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਕੇ ਕਾਲਜ ਦੀ ਖੁਿੱਲ੍ੀ-ਡੁ ਿੱਲ੍ੀ ਿੇ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਿ ਧਿਆਰ

ਕਰਵਾਈ। ਇਿੱਥੇ ਇਕ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਿੋਸਟਲ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਿੈ ਿਾਧਕ ਦੂ ਰ ਦੁ ਰਾਡੇ ਿੋਂ ਪੜ੍ ਰਿੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀ

ਇਿੱਥੇ ਰਧਿ ਕੇ ਪੜ੍ ਾਈ ਕਰ ਸਕਣ। ਿਰ ਸਾਲ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਸਸਿੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਧਦਵਾਉਣ ਧਿਿ ਇਸ

ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਆਰਧਥਕ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਿੈ ਧਮਸਾਲ ਲਈ 2010-11 ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ 5 ਲਿੱਖ

ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਿਾਇਿਾ ਧਦਿੱਿੀ ਗਈ। ਇਿੱਥੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲਿੱਖਾਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਿ ਨਾਲ ਲੜਕੀਆਾਂ

ਦਾ ਿੋਸਟਲ ਉਸਾਰ ਧਦਿੱਿਾ ਿੈ। 10+1, 10+2 ਆਰਟ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸ+ਕਾਮਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਲਜ

ਧਵਖੇ ਬੀ.ਏ. ਐਮ.ਐਸਸੀ (ਆਈ.ਟੀ) ਅਿੇ ਲੇ ਟਰਲ ਐਂਡਰੀ ਪੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ, ਬੀ.ਬੀ.ਏ ਅਿੇ

ਬੀ.ਸੀ.ਏ ਧਡਪਲੋ ਮਾ ਕੋਰਸ ਚਿੱਲ ਰਿੇ ਿਨ।120 ਧਪਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਿੋਂ ਇਿੱਥੇ ਬੀ.ਐਸਸੀ ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ

ਅਿੇ ਬੀ.ਕਾਮ ਕੋਰਸ ਸ਼੍ੁਰੂ ਕਿੋ ਚੁਿੱਕੇ ਿਨ। ਪੀ.ਜੀ ਧਡਪਲੋ ਮਾ ਇਨ ਡਰੈੱਸ ਡੀਜ਼ਾਇਧਨੰਗ ਅਿੇ ਟੇਲਧਰੰਗ

ਕੋਰਸ ਦੀ ੍ੂੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਮਾਨਿਾ ਧਮਲ ਚੁਿੱਕੀ ਿੈ ਅਿੇ ਸਫ਼ਲਿਾ ਸਧਿਿ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਿੈ।

ਇਸ ਕਾਲਜ ਧਵਖੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਖੇਡਾਾਂ ਧਵਚ ਜੌਿਰ ਧਵਖਾਉਣ ਧਿਿ ਇਕ ਧਵਸ਼੍ਾਲ ਸਟੇਡੀਅਮ

ਿੈ ਧਜਿੱਕੇ ਧਕ ਵਾਲੀਵਾਲ, ਅਥਲੈ ਧਟਕਸ ਅਿੇ ਸਪੋਰਟ ਧਵੰਗ ਸਫ਼ਲਿਾ ਪੂਰਬਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ।

ਇਿੱਥੇ ਇਕ ਕੈਰੀਅਰ ਗਾਈਡੈਂਸ ਸੈੱਲ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਧਗਆ ਿੈ ਿਾਧਕ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਭਧਵਿੱਖ

119 ਉਿੀ, ਪੰਨਾ-79.

120 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-79.
 119

ਬਾਰੇ ਸਿੀ ਸੇਿ ਲੈ ਸਕਣ। ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਲਆਉਣ-ਧਲਜਾਣ ਲਈ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ 10

ਬਿੱਸਾ ਆਪਣੀਆਾਂ ਿਨ।

3.9.7. ਮਾਿਾ ਗੰਗਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫ਼ਾਰ ਗਰਲਜ਼, ਕੋਟਾਾਂ (ਲੁ ਧਿਆਣਾ)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾਾਂਦੇ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਦਾਧਰਆਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਧਵਚ ਇਿ ਕਾਲਜ

ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖ਼ਰਚੇ ਉੱਿੇ ਮਾਿਾ ਗੰਗਾ ਦੀ ਯਾਦ ਧਵਚ 1997 ਧਵਚ ਉਸਾਰਨਾ ਅਰੰਧਭਆ।121

ਇਸ ਵਕਿ ਇਿ ਕਾਲਜ ਉੱਨਿ ਪੜ੍ ਾਈ ਕਰਵਾ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ ਬੀ.ਏ, ਬੀ.ਕਾਮ, ਬੀ.ਸੀ.ਏ,

ਬੀ.ਐਸਸੀ. (ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ), ਬੀ.ਏ ਆਨਰਜ਼ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ, ਇਕਨਾਧਮਕਸ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਐਮ.ਏ

(ਪੰਜਾਬੀ, ਧਿਸਟਰੀ, ਰਾਜਨੀਿੀ ਸ਼੍ਾਸਿਰ, ਇਕਨਾਧਮਕਸ), ਡੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ ਅਿੇ ਧਡਪਲੋ ਮਾ ਇਨ

ਫੈਸ਼੍ਨ ਡੀਜ਼ਾਇਧਨੰਗ ਆਧਦ ਕੋਰਸ ਸਫ਼ਲਿਾ ਪੂਰਬਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਿਨ। ਕਾਲਜ ਕੈਂਪਸ ਧਵਚ ਚਿੱਲ

ਰਿੇ ਮਾਿਾ ਗੰਗਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜੀਏਟ ਸੀ.ਸੈ. ਸਕੂ ਲ ਧਵਚ +1, +2 (ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ

ਮੈਡੀਕਲ, ਆਰਟਸ ਅਿੇ ਕਾਮਰਸ) ਦੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਿੋ ਰਿੀ ਿੈ। ਇਿ ਕਾਲਜ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ

ਉਮਦਾ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਧਵਖਾ ਧਰਿਾ ਿੈ।

3.9.8. ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਐਜੂਕਸ਼੍

ੇ ਨ, (ਪਧਟਆਲਾ)

ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਲੜਕੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਘਿੱਟ ਮੌਕੇ ਪਰਦਾਨ ਿੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲੋ ੜ ਨੂ ੰ ਮੁਿੱਖ ਰਿੱਖ ਕੇ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪਧਟਆਲਾ ਧਵਖੇ ਉਕਿ ਕਾਲਜ ਲੜਕੀਆਾਂ ਵਾਸਿੇ ਸਥਾਧਪਿ

ਕੀਿਾ। ਇਿ ਕਾਲਜ ਖੁਿੱਲ੍ਾ-ਡੁ ਿੱਲ੍ਾ ਵਾਿਾਵਰਣ ਮੁਿਿੱਈਆ ਕਰਦਾ ਿੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸਦਾ ਸਮੁਿੱਚਾ

ਵਾਿਾਵਰਣ ਪਰਦੂਸ਼੍ਣ ਰਧਿਿ ਧਗਧਣਆ ਜਾਾਂਦਾ ਿੈ। ਇਸ ਦੀ ਇਮਾਰਿ ਬੇਿਦ

ਿੱ ਪਰਭਾਵਸ਼੍ਾਲੀ ਿੈ।

ਲਾਇਬਰੇਰੀ, ਸਾਇੰਸ ਲੈ ਬਾਰਟਰੀ, ਕੰਧਪਊਟਰ ਲੈ ਬਾਰਟਰੀ, ਮਨੋ ਧਵਧਗਆਨ ਲੈ ਬਾਰਟਰੀ, ਭਾਸ਼੍ਾ

ਲੈ ਬਾਰਟੀ, ਸੈਮੀਨਾਰ ਿਾਲ ਅਿੇ ਿਵਾਦਾਰ ਖੁਿੱਲ੍ੇ ਕਮਰੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸ਼੍ਾਨ ਿਨ। ਇਸ ਕਾਲਜ

121 ਉਿੀ, ਪੰਨਾ-80.

 120

ਧਵਚ ਧਵਧਦਆਰਥਣਾਾਂ ਵਾਸਿੇ ਬੈਡਧਮੰਟਨ, ਵਾਲੀਵਾਲ, ਚੈਸ, ਟੇਬਲ ਟੈਧਨਸ ਅਿੇ ਕੈਰਮ ਵਰਗੀਆਾਂ

ਖੇਡਾਾਂ ਵਾਸਿੇ ਧਵਸ਼੍ੇਸ ਸਿੂਲਿਾਾਂ ਿਨ।122 ਇਿੱਥੇ ਬੀ.ਐਡ ਕਲਾਸਾਾਂ ਵੀ ਚਲਦੀਆਾਂਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦੇ ਿਰ ਸਾਲ

ਵਿੀਆ ਨਿੀਜੇ ਆਉਂਦੇ ਿਨ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਇਸ ਦੀ ਧਬਿਿਰੀ ਦਾ ਿਰ ਸਮੇਂ

ਧਖ਼ਆਲ ਰਿੱਖਦੀ ਿੈ ਅਿੇ ਆਰਧਥਕ ਮਦਦ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਕਰਦੀ ਿੈ।

ਕਾਲਜ ਦੀ ਇਕ ਿੋਰ ਧਵਲਿੱਖਣਿਾ ਇਿ ਿੈ ਧਕ ਇਿੱਥੇ ਿਰਬਲ ਗਾਰਡਨ ਦਾ ਵੀ ਅਰੰਭ ਕੀਿਾ

ਧਗਆ ਧਜਿੱਥੇ ਮੈਡੀਸਾਈਨ ਪੌਦੇ ਲਗਾ ਕੇ ਧਵਧਦਆਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਉਨ੍ ਾਾਂ ਬਾਰੇ ਧਗਆਨ ਪਰਦਾਨ ਕਰਾਇਆ

ਜਾਾਂਦਾ ਿੈ।

3.9.9. ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ ਕਾਦੀਆਾਂ, (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ)

ਇਿ ਕਾਲਜ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਖੇਿਰ ਧਵਚ ਇਕ ਉੱਘਾ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਅਦਾਰਾ ਿੈ। ਦੇਸ਼੍ ਦੀ ਵੰਡ ਿੋਂ

ਪਧਿਲਾਾਂ ਲਾਿੌਰ ਧਵਖੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-

ਰੇਖ ਅਿੀਨ ਚਲਾਇਆ ਜਾਾਂਦਾ ਸੀ। ਦੇਸ਼੍ ਵੰਡ ਿੋਂ ਬਾਅਦ ਇਿ ਕਾਲਜ ਪਿੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਧਵਿੱਧਦਆ

ਧਵਭਾਗ ਕੋਲ ਚਲਾ ਧਗਆ। ਕਾਦੀਆਾਂ ਧਜ਼ਲ੍ ਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਅਧਿਮਦੀ ਮੁਸਲਮਾਲਾਾਂ ਦਾ ਖਾਸ ਕੇਂਦਰ

ਸੀ। ਇਿੱਥੇ ਇਸਲਾਮੀ ਕਾਲਜ ਚਿੱਲਦਾ ਸੀ ਜੋ ਧਕ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿ ਅਿੀਨ

ਿੋ ਧਗਆ। ਇਿ ਕਾਲਜ 1947 ਿੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲਦੀ ਿੀ ਚਿੱਲ ਧਪਆ ਸੀ ਧਜ਼ਲ੍ ਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਧਵਚ

ਇਿੀ ਇਕ ਯੋਗ ਕਾਲਜ ਸੀ ਧਜਸ ਧਵਚ ਸਾਰੇ ਧਜ਼ਲ੍ੇ ਦੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਪਰਾਪਿ ਕਰਦੇ

ਸਨ।123 ਪਧਿਲਾਾਂ ਇਿੱਥੇ ਬੀ.ਏ ਆਰਟਸ ਦੀ ਿੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਸੀ ਪਰ ਧਪਿੱਛੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ

ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਧਵਚ ਐਮ.ਏ. ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਾਂ ਕਲਾਸਾਾਂ ਵੀ ਚਲਾਈਆਾਂ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ

ਧਬਲਧਡੰਗ ਿੈ। ਇਸ ਅਿੀਨ ਕਾਲਜੀਏਟ ਸੀ.ਸੈਕ.ੰ ਸਕੂ ਲ ਵੀ ਚਲਦਾ ਿੈ ਧਜਸ ਧਵਚ ਆਰਟਸ ਿੋਂ ਧਬਨਾਾਂ

ਮੈਡੀਕਲ ਅਿੇ ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ ਦੀਆਾਂ ਕਲਾਸਾਾਂ ਵੀ ਚਲਦੀਆਾਂ ਿਨ। ਖੇਡਾਾਂ ਲਈ ਵਿੀਆ ਅਿੇ ਖੁਿੱਲ੍ਾ

122 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-81.

123 ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ ਦਾ ਇਧਿਿਾਸ, ਪਰਕਾਸ਼੍ਕ ਧਸਿੱਖ ਨੈ ਸ਼੍ਨਲ ਕਾਲਜ, ਕਾਦੀਆਾਂ, ਪੰਨਾ-7.
 121

ਸਟੇਡੀਅਮ ਿੈ। ਅਿੱਜਕਲ ਇਿੱਥੇ ਬੀ.ਏ, ਬੀ.ਐਸਸੀ, ਪੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ, ਐਸ.ਸੀ ਆਈ.ਟੀ. ਦੀਆਾਂ

ਕਲਾਸਾਾਂ ਚਲਦੀਆਾਂ ਿਨ। ਇਸ ਇਧਿਿਾਸਕ ਕਾਲਜ ਧਵਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਾਂ ਸਮੇਿ ਿਰ ਜਾਿੀ ਅਿੇ ਿਰਮ

ਦੇ ਿਜ਼ਾਰਾਾਂ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਧਵਿੱਧਦਆ ਗਰਧਿਣ ਕਰ ਚੁਿੱਕੇ ਿਨ। ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਇਸ ਨੂ ੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ

ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਧਵਿੱਿੀ ਸਿਾਇਦਾ ਪਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਿੈ।

3.9.10 ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਚੋਿਲਾ ਸਾਧਿਬ (ਿਰਨਿਾਰਨ)

ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਿਾਨ ਜਿੱਥੇਦਾਰ

ਅਵਿਾਰ ਧਸੰਘ ਜੀ ਨੇ 2010 ਧਵਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਣਯੋਗ ਮੁਿੱਖ ਮੰਿਰੀ ਸਰ. ਪਰਕਾਸ਼੍ ਧਸੰਘ ਬਾਦਲ ਜੀ

ਕੋਲੋਂ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਧਵਚ ਬੀ.ਸੀ.ਏ., ਬੀ.ਐਸਸੀ., ਕੰਧਪਊਟਰ, ਬੀ.ਐਸ.ਸੀ. ਨਾਨ

ਮੈਡੀਕਲ, ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਇਕਨਾਧਮਕਸ, ਬੀ.ਕਾਮ, ਬੀ.ਏ ਅਿੇ ਪੀ.ਜੀ.ਡੀ.ਸੀ.ਏ ਦੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਕਰਾਈ

ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ।124

3.9.11 ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, (ਗੜ੍ ਦੀਵਾਲਾ)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਿੇਠ ਚਲਦੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂ ੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਪੂਿ

ਮਧਿੰਦਰ ਧਸੰਘ ਰੰਿਾਵਾ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 1966 ਧਵਚ ਚਾਲੂ ਕੀਿਾ ਸੀ ਪਰ

ਆਰਧਥਕਿਾ ਦੇ ਕਾਰਨ 1996 ਧਵਚ ਇਿ ਕਾਲਜ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਿੇਠ

ਆ ਧਗਆ। ਇਿੱਥੇ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਲਾਇਬਰੇਰੀ, ਆਰ.ਓ ਧਸਸਟਮ 70 ਕੇ.ਬੀ ਦਾ ਜਨਰੇਟਰ ਅਿੇ ਪੋਸਟ

ਗਰੈਜੂਏਟ ਦੀਆਾਂ ਕਲਾਸਾਾਂ ਲਗਦੀਆਾਂ ਿਨ। ਧਪਛਲੇ ਸਾਲ ਪੋਸਟ ਗਰੈਜੂਏਟ ਬਲਾਕ ਵਾਸਿੇ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 75

ਲਿੱਖ ਅਿੇ NAAC ਕਰਾਉਣ ਲਈ 5 ਲਿੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼੍ੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪਰਦਾਨ ਕਰਾਈ।

3.9.12 ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਧਰਧਕ੍ਰਸ਼੍ਨ ਸਾਧਿਬ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਪੰਜਖ

ੋ ਰਾ (ਿਧਰਆਣਾ)

124 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-84.

 122

ਗੁ: ਸਾਧਿਬ ਪਾਿਸ਼੍ਾਿੀ ਅਿੱਠਵੀਂ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂ ੰ ਸਮਰਧਪਿ ਇਿ ਕਾਲਜ ਧਵਿੱਿੀ ਅਿੇ ਪਰਬੰਿੀ

ਕਾਰਣਾਾਂ ਕਰਕੇ ਕਈ ਸਾਲਾਾਂ ਿੋਂ ਬੰਦ ਧਪਆ ਸੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਦੂ ਰ ਅੰਦੇਸ਼੍ੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਿ ਕਾਲਜ ਮੁੜ ਕੇ

ਚਾਲੂ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਵਾਸਿੇ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਬਿੱਸਾਾਂ ਦਾ ਪਰਬੰਿ ਕੀਿਾ। ਵਾਟਰ ਕੂ ਲਰ ਲਗਵਾਏ

ਅਿੇ ਜਨਰੇਟਰ ਿੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਲਈ ਧਸਿਿ ਸਿੂਲਿਾਾਂ ਫਰੀ ਧਦਿੱਿੀਆਾਂ ਗਈਆਾਂ ਿਨ।

3.9.13 ਮਾਿਾ ਸੁਦ

ੰ ਰੀ ਕਾਲਜ, ਕਰਨਾਲ (ਿਧਰਆਣਾ)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਿਧਰਆਣਾ ਦੇ ਪਿੱਛੜੇ ਧਪੰਡਾਾਂ ਧਵਚ ਕਈ ਕਾਲਜ ਖੋਲ੍

ਕੇ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਚਾਨਣ ਫੈਲਾਇਆ ਿੈ। ਕਰਨਾਲ ਦੇ ਕਸਬੇ ਨੀਧਸੰਘ ਧਵਖੇ ਲੜਕੀਆਾਂ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਆ

ਲਈ ਮਾਿਾ ਸੁੰਦਰੀ ਕਾਲਜ ਧਜ਼ਲ੍ੇ ਦੇ ਮੋਿਰੀ ਕਾਲਜਾਾਂ ਧਵਚੋਂ ਵੀ ਮੋਿਰੀ ਬਣ ਕੇ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਿੈ।

3.10. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਪਰਬਿ
ੰ ਅਿੀਨ ਸਕੂ ਲ

3.10.1. ਦਸ਼੍ਮੇਸ਼੍ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕਡ

ੰ ਰੀ ਸਕੂ ਲ, ਕਪਾਲ ਮੋਚਣ (ਿਧਰਆਣਾ)

ਧਸ਼੍ਵਾਲਕ ਦੀਆਾਂ ਪਿਾੜੀਆਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਾਂ ਧਵਚ ਸਥਾਧਪਿ ਇਿ ਸਕੂ ਲ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਭਾਰੀ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਸੇਵਾ ਕਰ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਇਸ ਿੋਂ ਪਧਿਲਾਾਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੇ 30 ਧਕਲੋ ਮੀਟਰ ਏਰੀਏ ਧਵਚ ਕੋਈ

ਸਕੂ ਲ ਨਿੀਂ ਸੀ। ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲੋ ਕਾਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵਾਸਿੇ ਇਿੱਥੇ ਸ਼੍ਾਨਦਾਰ ਸਕੂ ਲ ਖੋਧਲ੍ ਆ ਜੋ ਧਕ ਅਿੱਜ

ਿਰਿੱਕੀ ਦੀਆਾਂ ਰਾਿਾਾਂ ਉੱਿੇ ਕ ਬਜ ਿੈ, ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਨੇ ਇਲਾਕਾ ਜਮੁਨਾਨਗਰ ਧਵਚ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ

ਚਾਨਣ ਫੈਲਾ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਿੱਚ ਸਾਬਿ ਕਰ ਧਦਿੱਿਾ ਿੈ ਧਕ ‘ਧਵਿੱਧਦਆ ਫੈਲੇ ਚਾਨਣ ਿੋਇ’। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ

ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਦੀ ਚੜ੍ ਦੀ ਕਲਾ ਵਾਸਿੇ ਕਦੇ ਵੀ ਫੰਡਾਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨਿੀਂ

ਆਉਣ ਧਦਿੱਿੀ। ਸੰਨ 2010 ਧਵਚ ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਨੂ ੰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 7 ਬਿੱਸਾਾਂ ਮੁਿਿੱਈਆ ਕਰਾਈਆਾਂ ਿਨ।125

ਧਬਲਧਡੰਗ ਵਾਸਿੇ ਧਵਸ਼੍ੇਸ਼੍ ਫੰਡ ਜਾਰੀ ਕੀਿੇ ਗਏ ਿਨ।

ਇਸੇ ਿੀ ਸਕੂ ਲ ਦੇ ਇਕ ਧਿਿੱਸੇ ਨੂ ੰ ਕੁ ੜੀਆਾਂ ਦੇ ਕਾਲਜ ਵਜੋਂ ਸਥਾਧਪਿ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ ਧਜਥੇ

ਧਕ ਇਲਾਕੇ ਦੀਆਾਂ ਬਿੱਚੀਆਾਂ ਉਚੇਰੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਗਰਧਿਣ ਕਰਦੀਆਾਂ ਿਨ।

125 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-85.

 123

3.10.2. ਮਿਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ, ਧਦਆਲਪੁਰ, (ਿਰਨਿਾਰਨ)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਿੇਠ ਚਿੱਲ ਰਿੇ ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਦੀ ਸੋਿ ਸੁਿਾਈ

ਵਾਸਿੇ ਿੁਣੇ-ਿੁਣੇ 15 ਲਿੱਖ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਧਬਲਧਡੰਗ ਧਿਆਰ ਕੀਿੀ ਗਈ ਿੈ। ਕੰਧਪਊਟਰ ਲੈ ਬ.

ਲਈ 5 ਨਵੇਂ ਕੰਧਪਊਟਰ ਅਿੇ ਇਕ ਆਰ.ਓ ਧਸਸਟਮ ਵੀ ਖਰੀਦ ਕੇ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਿਰ ਸਾਲ

ਕਮੇਟੀ ਸਟਾਫ਼ ਦੀਆਾਂ ਿਨਖ਼ਾਖਾਾਂ ਲਈ 7 ਲਿੱਖ ਰੁਪਏ ਪਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਰਿੀ ਿੈ। ਿੁਣੇ-ਿੁਣੇ ਸਕੂ ਲ ਵਾਸਿੇ

ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਫਰਨੀਚਰ ਨਵਾਾਂ ਲੈ ਕੇ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ ਿੈ।

3.10.3. ਬਾਬਾ ਗੁਰਧਦਿਾ ਜੀ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ, (ਧਜੰਦਵੜੀ)

ਇਿ ਸਕੂ ਲ ਵੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਅਿੇ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਿੀ ਫੰਡਾਾਂ ਨਾਲ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਇਸ

ਸਕੂ ਲ ਨੂ ੰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਦੇ ਸਕੂ ਲ ਆਉਣ ਜਾਣ ਲਈ 32 ਸੀਟਰ ਬਿੱਸਾਾਂ ਲੈ ਕੇ ਧਦਿੱਿੀਆਾਂ ਿਨ।

3.10.4. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ, (ਸਰੀ ਅੰਧਮਰਿਸਰ)

ਇਿ ਸਕੂ ਲ ਲੋ ੜਵੰਦ ਗ਼ਰੀਬ ਬਿੱਧਚਆ ਦੀ ਫਰੀ ਪੜ੍ ਾਈ ਦਾ ਸਕੂ ਲ ਿੈ। 2005 ਧਵਚ ਇਿ

ਸਕੂ ਲ ਬੜੇ ਥੋੜ੍ੇ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਉੱਿੇ ਭਾਵ 50 ਕੁ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨ ਲ ਚਲਦਾ ਸੀ।126 ਘੁਿੱਗ ਵਸਦੇ

ਸ਼੍ਧਿਰ ਦੇ ਟਾਊਨ ਿਾਲ ਧਵਖੇ ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਧਵਚ ਅਿੱਜ 300 ਿੋਂ ਵਿੇਰੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਪੜ੍ ਰਿੇ ਿਨ।

ਯੋਗ ਿੇ ਧਮਿਨਿੀ ਸਟਾਫ਼ ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਨੂ ੰ ਿਰਿੱਕੀਆਾਂ ਵਿੱਲ ਧਲਜਾ ਰਿੇ ਿਨ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ

ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਅਿੀਨ ਚਿੱਲ ਧਰਿਾ ਇਿ ਸਕੂ ਲ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਧਵਚ ਿੋਣ ਕਰਕੇ ਕਮੇਟੀ ਦੀ

ਯੋਗ ਧਨਗਰਾਨੀ ਧਵਚ ਵੀ ਿੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਿ ਸਕੂ ਲ ਲਗਾਿਾਰ ਨਵੀਆਾਂ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਮੰਜ਼ਲਾਾਂ ਿੈਅ

ਕਰ ਧਰਿਾ ਿੈ। ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਾਰੇ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਡੈਕਸ ਅਿੇ ਕੰਧਪਊਟਰ ਖਰੀਦ ਕੇ ਇਸ ਨੂ ੰ ਿੋਰ ਵੀ

ਆਿੁਧਨਕ ਬਣਾਇਆ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ ਨਵੇਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀਆਾਂ ਲੋ ੜਾਾਂ ਨੂ ੰ ਮੁਿੱਖ ਰਿੱਖਕੇ ਿਰ ਬਿੱਚੇ ਵਾਸਿੇ ਕੰਧਪਊਟਰ

ਧਸਿੱਧਖਆ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਧਦਿੱਿੀ ਗਈ ਿੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼੍ਾ ਨੂ ੰ ਉਸਦੇ ਦਰਜ਼ੇ ਮੁਿਾਬਕ ਰਿੱਖ ਕੇ ਅਠਵੀਂ

126 ਧਦਲਜੀਿ ਧਸੰਘ ਬੇਦੀ (ਸੰਪਾ.), ਸੇਵਾ ਸਰਗਰਮੀਆਾਂ (2005-2012), ਪੰਨਾ-82.

 124

ਜਮਾਿ ਇੰਗਧਲਸ਼੍ ਮੀਡੀਅਮ ਵੀ ਸ਼੍ੁਰੂ ਕੀਿੀ ਗਈ ਿੈ ਿਾਧਕ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਬਾਿਰਲੇ ਦੇਸ਼੍ਾਾਂ ਧਵਚ

ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪਰਾਪਿ ਕਰ ਸਕਣ।

ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਦੀ ਧਵਸ਼੍ੇਸਿਾ ਇਿ ਿੈ ਧਕ ਇਿੱਥੇ ਆਿਮ ਰਿੱਧਖਆ ਲਈ ਗਿੱਿਕੇ ਦੀ ਧਸਖਲਾਈ

ਧਦਿੱਿੀ ਜਾਾਂਦੀ ਿੈ ਅਿੇ ਗੁੱਿਕੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਧਲਆਾਂ ਧਵਚ ਇਸ ਸਕੂ ਲ ਦੇ ਧਵਧਦਆਰਥੀ ਮਿੱਲਾਾਂ ਮਾਰਦੇ ਿਨ।

3.10.5. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗਰਲਜ਼ ਸੀਨੀ.ਸੈਕ.ੰ ਸਕੂ ਲ (ਸਰੀ ਅੰਧਮਰਿਸਰ)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਪਰਬੰਿਾਾਂ ਅਿੇ ਖਰਧਚਆਾਂ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਇਿ ਸਕੂ ਲ

ਅਪਗਰੇਡ ਕਰਕੇ ਅਿੱਜ ਕਿੱਲ ਬਾਰ੍ਵੀਂ ਿਿੱਕ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਅੰਧਮਰਿਸਰ ਧਵਚ ਬਿੱਚੀਆਾਂ ਵਾਸਿੇ ਇਿ

ਇਕ ਵਿੀਆ ਸਕੂ ਲ ਿੈ। ਸਕੂ ਲ ਨੂ ੰ ਯੂਨੀਅਰ ਰੈੱਡ ਕ੍ਰਾਸ ਮਾਡਲ ਸਕੂ ਲ ਬਣਾਇਆ ਧਗਆ ਿੈ। ਇਿੱਥੇ

ਐੱਨ.ਐੱਸ.ਐੱਸ ਦਾ ਯੂਧਨਟ ਵੀ ਅਰੰਭ ਕੀਿਾ ਧਗਆ। ਸਕੂ ਲ ਧਵਚ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ,

ਆਰਟਸ ਿੋਂ ਧਬਨਾਾਂ ਿੁਣ ਕਾਮਰਸ ਗਰੁਿੱਪ ਵੀ ਚਾਲੂ ਿੋ ਧਗਆ ਿੈ।127 ਇਿੱਥੇ ਵਿੀਆ ਲਾਇਬਰਰ
ੇ ੀ ਿੈ ਧਜਸ

ਧਵਚ ਬਿੱਧਚਆਾਂ ਨੂ ੰ ਿਰ ਿਰ੍ਾਾਂ ਦੀਆਾਂ ਪੁਸਿਕਾਾਂ ਮੁਿਿੱਈਆ ਕਰਵਾਈਆਾਂ ਜਾਾਂਦੀਆਾਂ ਿਨ। ਬਿੱਚੀਆਾਂ ਨੂ ੰ

ਅਧਿਆਪਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਅਿੇ ਧਸਿੱਖ ਇਧਿਿਾਸ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਨੈ ਧਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਪਰਦਾਨ ਕਰਵਾਈ ਜਾਾਂਦੀ

ਿੈ। ਿੁਣ ਇਿ ਸਕੂ ਲ ਧਘਊ ਮੰਡੀ ਨਜ਼ਦੀਕ ਿਬਦੀਲ ਕੀਿਾ ਜਾ ਧਰਿਾ ਿੈ ਿਾਧਕ ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ

ਦੀਆਾਂ ਲੜਕੀਆਾਂ ਯੋਗ ਧਵਿੱਧਦਆ ਪਰਾਪਿ ਕਰ ਸਕਣ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ

ਧਵਿੱਧਦਆ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਿੇ ਪਰਸਾਰ ਲਈ ਿੁਣ ਿਿੱਕ ਜੋ ਵੀ ਅਦਾਰੇ ਖੋਲ੍ੇ ਿਨ ਅਿੇ ਉਿਨਾਾਂ ਨੂ ੰ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-

ਰੇਖ ਿੇਠ ਚਲਾ ਰਿੀ ਿੈ।

3.11. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕਾਲਜਾਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਿੀਨ ਬਿੁਿ ਸਾਰੇ ਸਕੂ ਲ ਅਿੇ ਕਾਲਜ ਧਵਧਦਆ ਪਰਦਾਨ

ਕਰ ਰਿੇ ਿਨ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਿੇਠਾਾਂ ਧਦਿੱਿੀ ਗਈ ਿੈ।

127 ਉਿੀ ਪੰਨਾ-83.

 125

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਵਰਲਡ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ

ਲੜੀ ਨੰ. ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਨਾਮ ਸ਼੍ਧਿਰ

ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਧਿਬ ਧਵਸ਼੍ਵ ਯੂਨੀਵਰਧਸਟੀ ਫ਼ਧਿਿਗੜ੍ ਸਾਧਿਬ, ਪੰਜਾਬ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ

ਲੜੀ ਨੰ. ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਧਿਰ

ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਧਰਸਰਚ ਅੰਧਮਰਿਸਰ, ਪੰਜਾਬ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ

ਲੜੀ ਨੰ. ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ ਡੈਂਨਟਲ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਧਰਸਰਚ (ਅੰਧਮਰਿਸਰ ) ਅੰਧਮਰਿਸਰ, ਪੰਜਾਬ

ਨਰਧਸੰਗ ਕਾਲਜ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਕਾਲਜ (ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਏਧਡਡ)
ਲੜੀ ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ
ਨੰ.
ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿੇਗ਼ ਬਿਾਦਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਸਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਧਿਬ (ਰੋਪੜ), ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਗੁਜਰੀ ਕਾਲਜ ਫ਼ਧਿਿਗੜ੍ ਸਾਧਿਬ, ਪੰਜਾਬ

ਜਨਰਲ ਧਸ਼੍ਵਦੇਵ ਧਸੰਘ ਦੀਵਾਨ ਗੁਰਬਚਨ ਧਸੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪਧਟਆਲਾ, ਪੰਜਾਬ

ਕਾਲਜ,

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਬੁਢਲਾਡਾ (ਮਾਨਸਾ), ਪੰਜਾਬ

 126

ਸੰਿ ਬਾਬਾ ਦਲੀਪ ਧਸੰਘ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਡੋਮੈਲੀ, ਧਜਲ੍ ਾ ਕਪੂਰਥਲਾ, ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਡਰੋਲੀ ਕਲਾਾਂ, ਧਜਲ੍ ਾ ਜਲੰਿਰ, ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਮੋਗਾ ,ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਫ਼ਾਿੱਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਮੁਕਿਸਰ ,ਪੰਜਾਬ

ਬਿੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਗੜ੍ ਸ਼੍ੰਕਰ ਧਜਲ੍ ਾ(ਿੁਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ) ਪੰਜਾਬ

ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਗੜਦੀਵਾਲਾ, ਿੁਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ,ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਬਟਾਲਾ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ),ਪੰਜਾਬ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਕਾਲਜ (ਿੋਰ ਰਾਜਾਾਂ ਧਵਚ ਏਧਡਡ )

ਲੜੀ ਨੰ. ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਸਟਿੱਡੀਜ਼ ਮਾਟੁ ਿੱਗਾ, ਮੁੰਬਈ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਇੰਸਟੀਧਚਊਟ ਆਫ਼ ਧਰਸਰਚ ਐਂਡ ਧਡਵੈਲਪਮੈਂਟ ਮਾਟੁ ਿੱਗਾ, ਮੁੰਬਈ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਸਾਇੰਸ ਅਿੇ ਕਾਮਰਸ ਮਾਟੁ ਿੱਗਾ, ਮੁੰਬਈ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗਰਲਜ਼ ਇੰਟਰਮੀਡੀਅਟ ਕਾਲਜ ਕਾਨਕਖੇੜਾ, ਮੇਰਠ ਕੈਂਟ, ਯੂ.ਪੀ.

ਧਸਿੱਖ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਨਾਰੰਗਪੁਰ, ਜੋਆ, ਜੇਨਗਰ.ਪੀ., (ਯੂ.ਪੀ.)

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਕਾਲਜ (ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਅਨ-ਏਧਡਡ)

ਲੜੀ ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਨੰ.
ਿਰ ੈ ਸ਼੍ਿਾਬਦੀ ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਅੰਧਮਰਿਸਰ, ਪੰਜਾਬ

ਸ਼੍ਿੀਦ ਬਾਬਾ ਜੀਵਨ ਧਸੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਲੜਕੀਆਾਂ ਸਿਲਾਨੀ ਸਾਧਿਬ, ਧਜ਼ਲਾ ਅੰਧਮਰਿਸਰ ,ਪੰਜਾਬ
 127

ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਚੌਿਲਾ ਸਾਧਿਬ ਧਜ਼ਲਾ (ਿਰਨਿਾਰਨ),ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਿਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ,(ਬਧਠੰਡਾ),ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼੍ੀ ਕਾਲਜ ਆਫ ਧਸਿੱਖ ਸਟਿੱਡੀਜ ਦਮਦਮਾ ਸਾਧਿਬ, ਿਲਵੰਡੀ

ਸਾਬੋ,(ਬਧਠੰਡਾ),ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ, ਿਲਵੰਡੀ ਭਾਈ( ਧਫਰੋਜ਼ਪੁਰ)ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਦਮੋਦਰੀ ਕਾਾਂਜੀ ਮਿਾਧਵਧਦਆਲਾ ਦਰੋਲੀ ਭਾਈ, (ਮੋਗਾ),ਪੰਜਾਬ

ਮੀਰੀ ਪੀਰੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਭਦੌੜ (ਬਰਨਾਲਾ),ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਗਧਿਲ, (ਬਰਨਾਲਾ),ਪੰਜਾਬ

ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿੇਗ਼ ਬਿਾਦਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਧਪੰਡ ਆਕੜ (ਪਧਟਆਲਾ),ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਸਾਧਿਬ ਕੌਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਆਫ ਿਾਮੋਮਾਜਰਾ, (ਪਧਟਆਲਾ) ਪੰਜਾਬ

ਐਜੂਕੇਸ਼੍ਨ

ਗੁਰੂ ਿਰਗੋਧਬੰਦ ਸਾਧਿਬ ਖ਼ਾਲਸਾ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਕਰਿਾਲੀ ਸਾਧਿਬ, (ਪਧਟਆਲਾ) ,ਪੰਜਾਬ

ਮਾਿਾ ਗੰਗਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫ਼ਾਰ ਗਰਲਜ਼ ਕੋਟਾਾਂ, (ਲੁ ਧਿਆਣਾ),ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫ਼ਾਰ ਧਵਮੈਨ ਿਾੜ ਸਾਧਿਬ,(ਲੁ ਧਿਆਣਾ),ਪੰਜਾਬ

ਭਾਈ ਬਧਿਲੋ ਖ਼ਾਲਸਾ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਫਿੱਫੜੇ ਭਾਈ ਕੇ, (ਮਾਨਸਾ), ਪੰਜਾਬ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਕਾਲਜ (ਿੋਰ ਰਾਜਾਾਂ ਧਵਚ ਅਨ-ਏਧਡਡ)

ਲੜੀ ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਨੰ.
1. ੰ ਰੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਫ਼ਾਰ ਵੋਮੈਨ, ਕਰਨਾਲ (ਿਧਰਆਣਾ)
ਮਾਿਾ ਸੁਦ

ਨੀਧਸੰਗ,
 128

2. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਧਰਧਕਸ਼੍ਨ ਸਾਧਿਬ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਪੰਜੋਖਰਾ ਸਾਧਿਬ (ਅੰਬਾਲਾ)

(ਿਧਰਆਣਾ)

3.12. ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਪਰਬਿ
ੰ ਅਿੀਨ ਸਕੂ ਲ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਅਿੇ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ

ਲੜੀ ਕਾਲਜ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਨੰ.

1. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਸੁਲਿਾਨਧਵੰਡ ਰੋਡ ,ਸਰੀ ਅਧਮਰੰਿਸਰ ,ਪੰਜਾਬ

2. ਮਿਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸੀਨੀਅਰ ਿਰਨਿਾਰਨ, ਪੰਜਾਬ

ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ

3. ਮਿਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਰਿੱਿੋਕੇ, ਵਾਇਆ ਖੇਮਕਰਨ ਿਧਿ. ਪਿੱਟੀ (ਿਰਨਿਾਰਨ)

ਪੰਜਾਬ

4. ਮਿਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਧਦਆਲਪੁਰਾ,ਿਧਿ.ਪਿੱਟੀ (ਿਰਨਿਾਰਨ), ਪੰਜਾਬ

5. ਬਾਬਾ ਬੁਿੱਢਾ ਜੀ ਪਬਧਲਕ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਬੀੜ ਸਾਧਿਬ ,ਠਿੱਠਾ ਵਾਇਆ ,ਿਬਾਲ

ਸਕੂ ਲ (ਿਰਨਿਾਰਨ),ਪੰਜਾਬ

6. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਰਗੋਧਬੰਦ ਸਾਧਿਬ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਰਮਦਾਸ ਿਧਿ. ਅਜਨਾਲਾ(ਅੰਧਮਰਿਸਰ), ਪੰਜਾਬ

ਸਕੂ ਲ

7. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਰਗੋਧਬੰਦ ਸਾਧਿਬ ਖ਼ਾਲਸਾ ਗਰਲਜ਼ ਛੇਿਰਟਾ ਸਾਧਿਬ(ਅੰਧਮਰਿਸਰ),ਪੰਜਾਬ

ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ

8. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਅਕੈਡਮੀ ਜਲੰਿਰ ਰੋਡ ਬਟਾਲਾ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ), ਪੰਜਾਬ

9. ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਬਾਰਠ ਲਾੜੀ, ਡਾ: ਸਰਨਾ,ਿਧਿ ਪਠਾਨਕੋਟ

(ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ),ਪੰਜਾਬ

10. ਸਾਧਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਮਾਧਿਲਪੁਰ, ਲਿੱਿੇਵਾਲ (ਿੁਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ), ਪੰਜਾਬ

11. ਬਾਬਾ ਮਿੱਖਣ ਸ਼੍ਾਿ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਟਾਾਂਡਾ ,ਰਾਮ ਸਿਾਇ, ਮੁਕੇਰੀਆਾਂ (ਿੁਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ),ਪੰਜਾਬ
 129

12. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿੇਗ਼ ਬਿਾਦਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ, ਗੜ੍ ਸ਼੍ੰਕਰ (ਿੁਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ),ਪੰਜਾਬ

13. ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਪਬਧਲਕ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਧਿਬ(ਰੋਪੜ), ਪੰਜਾਬ

ਸਕੂ ਲ

14. ਪਧਰਵਾਰ ਧਵਛੋੜਾ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਸਰਸਾ, ਨੰਗਲ (ਰੋਪੜ)ਪੰਜਾਬ

15. ਖ਼ਾਲਸਾ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਿਾਧਫਜਾਬਾਦ ,ਗੁਰੂ ਬੀੜ ਜੰਡ ਸਾਧਿਬ (ਰੋਪੜ),ਪੰਜਾਬ

16. ਦਸਮੇਸ਼੍ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਟਾਿਲੀਆਣਾ ਸਾਧਿਬ, ਰਾਏਕੋਟ (ਲੁ ਧਿਆਣਾ),ਪੰਜਾਬ

17. ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਖੰਨਾ, (ਲੁ ਧਿਆਣਾ),ਪੰਜਾਬ

18. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਅਕੈਡਮੀ ਓਠੀਆਾਂ, ਬਟਾਲਾ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ), ਪੰਜਾਬ

19. ਬਾਬਾ ਗੁਰਧਦਿੱਿਾ ਜੀ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਧਜੰਦਵੜੀ,(ਰੋਪੜ),ਪੰਜਾਬ

20. ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਪਬਧਲਕ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪਿੱਟੀ (ਿਰਨਿਾਰਨ), ਪੰਜਾਬ

ਸਕੂ ਲ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਿੋਰ ਰਾਜਾਾਂ ਧਵਚ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕਡ
ੰ ਰੀ ਸਕੂ ਲ ਅਿੇ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ

ਲੜੀ ਨੰ. ਸਕੂ ਲ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

1. ਦਸਮੇਸ਼੍ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ, ਯਮੁਨਾਨਗਰ (ਿਧਰਆਣਾ)
2. ਦਸਮੇਸ਼੍ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ, ਗੁਰਪਲਾਿ ਸਾਧਿਬ ਊਨਾ,(ਧਿਮਾਚਲ ਪਰਦੇਸ਼੍)

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕਡ
ੰ ਰੀ ਸਕੂ ਲ ਅਿੇ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ (95% ਗਰਾਟ
ਾਂ

ਇਨ-ਏਧਡਡ)

ਲੜੀ ਸਕੂ ਲ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਨੰ.

1. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਰੀ ਅਧਮਰੰਿਸਰ,ਪੰਜਾਬ

 130

ਸਕੂ ਲ

2. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗਰਲਜ਼ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਰੀ ਅਧਮਰੰਿਸਰ,ਪੰਜਾਬ

ਸਕੂ ਲ

3. ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਬੀੜ ਸਾਧਿਬ, ਠਿੱਠਾ (ਿਰਨਿਾਰਨ)

ਪੰਜਾਬ

4. ਭੁ ਧਪੰਦਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ

5. ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਖੰਨਾ,ਪੰਜਾਬ

6. ਕਿੱਲਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਿਧਰਆਣਾ, (ਿੁਧਸ਼੍ਆਰਪੁਰ) ,ਪੰਜਾਬ

7. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ ਿਖਿੂ ਪੁਰਾ,(ਮੋਗਾ),ਪੰਜਾਬ

8. ਸਰੀ ਮਾਿਾ ਗੰਗਾ ਗਰਲਜ਼ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ,(ਅਧਮਰੰਿਸਰ) ਪੰਜਾਬ

9. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿੇਗ਼ ਬਿਾਦਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਿਾਈ ਸਕੂ ਲ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ,(ਅਧਮਰੰਿਸਰ) ਪੰਜਾਬ

10. ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂ ਲ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ,(ਸਰੀ ਅਧਮਰੰਿਸਰ) ਪੰਜਾਬ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਧਵਚ ਧਨਊ ਸੀ.ਬੀ.ਐਸ.ਈ (CBSE) ਸਕੂ ਲ

ਲੜੀ ਸਕੂ ਲ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

ਨੰ.
1. ਸਾਧਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਫ਼ਧਿਿ ਧਸੰਘ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ, ਿਧਿ ਅਜਨਾਲਾ, ਅਧਮਰੰਿਸਰ

ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ,ਪੰਜਾਬ

2. ਸਾਧਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਨਡਾਲਾ, ਕਪੂਰਥਲਾ, ਪੰਜਾਬ

ਸਕੂ ਲ
 131

3. ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਮਲੂ ਕਾ,ਿਧਿ ਰਾਮਪੁਰਾਫੂ ਲ, ਬਧਠੰਡਾ,ਪੰਜਾਬ

4. ਮਾਿਾ ਸੁੰਦਰੀ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਕੋਟ ਸ਼੍ਮੀਰ, ਬਧਠੰਡਾ,ਪੰਜਾਬ

5. ਸੰਿ ਫਧਿਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਬਿੱਲੋ ਬਧਦਆਲਾ, ਬਧਠੰਡਾ,ਪੰਜਾਬ

6. ਸਾਧਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੁਿਾਰ ਧਸੰਘ ਕੋਟ ਿਰਮ, ਮਾਨਸਾ,ਪੰਜਾਬ

7. ਭਾਈ ਬਧਿਲੋ ਜੀ ਮਾਡਲ ਸਕੂ ਲ ਫਫੜੇ ਭਾਈ ਕੇ, ਮਾਨਸਾ,ਪੰਜਾਬ

8. ਗੁਰੂ ਗੋਧਬੰਦ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਗੰਗਸਰ –ਜੈਿੋ ,ਫਰੀਦਕੋਟ, ਪੰਜਾਬ

9. ਮਾਿਾ ਗੁਜਰੀ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਥੇੜੀ ਸਾਧਿਬ , ਿਧਿਸੀਲ ਧਗਿੱਦੜਬਾਿਾ,

ਮੁਕਿਸਰ, ਪੰਜਾਬ
10. ਸਾਧਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਿ ਧਸੰਘ ਪਬਧਲਕ ਬਜੀਦਪੁਰ, ਧਫਰੋਜਪੁਰ,ਪੰਜਾਬ
ਸਕੂ ਲ

ਸ਼੍ਰਮ
ੋ ਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬਿ
ੰ ਕ ਕਮੇਟੀ ਿੋਰ ਰਾਜਾਾਂ ਧਵਚ ਧਨਊ ਸੀ.ਬੀ.ਐਸ.ਈ ਸਕੂ ਲ

ਲੜੀ ਨੰ. ਸਕੂ ਲ ਨਾਮ ਸ਼੍ਪਹਰ

1. ਸੰਿ ਮੋਿਨ ਧਸੰਘ ਮਿਵਾਲਾ ਪਬਧਲਕ ਧਿਰਲੋ ਕੇਵਾਲਾ, ਿਧਿ ਕਾਧਲਆਾਂਵਾਲੀ
ਸਕੂ ਲ ਮੰਡੀ, ਧਸਰਸਾ, ਿਧਰਆਣਾ
2. ਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿੇਗ਼ ਬਿਾਦਰ ਪਬਧਲਕ ਸਕੂ ਲ ਕੈਂਥਲ, ਿਧਰਆਣਾ

ਸਾਰ

ਇਸ ਅਧਿਆਇ ਧਵਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁ ਆਰਾ ਪੰਜਾਬ ਅਿੇ ਭਾਰਿ ਦੇ

ਿੋਰ ਸੂਧਬਆਾਂ ਧਵਚ ਪਾਏ ਜਾ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਯੋਗਦਾਨ ਸਬੰਿੀ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਅਿੇ ਖੇਿਰੀ ਪਿੱਿਰ ਿੇ

ਧਵਚਰ ਕੇ ਕੁ ਿ ਿਿੱਥ ਇਕਿੱਿਰ ਕੀਿੇ ਿਨ। ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਨੂ ੰ ਧਵਸਥਾਰ ਸਧਿਿ ਅਧਿਆਇ ਧਵਚ ਧਵਚਾਧਰਆ

ਧਗਆ ਿੈ ਧਜਨ੍ ਾਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵੇਰਵਾ ਇਸ ਪਰਕਾਰ ਿੈ।

ਇਸ ਭਾਗ ਦੇ ਸ਼੍ੁਰੂ ਧਵਚ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੀ ਮਿਿੱਿਿਾ ਉੱਿੇ ਧਵਚਾਰ ਕੀਿਾ ਸੀ ਧਕ ਧਵਿੱਧਦਆ ਕੇਵਲ ਅਿੱਖਰੀ

ਧਗਆਨ ਨਿੀਂ ਿੈ, ਸਗੋਂ ਇਿ ਆਮ ਧਗਆਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੈ ਧਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦਾ ਵੀ ਪਰਾਵਿਾਨ ਿੋਣਾ
 132

ਚਾਿੀਦਾ ਿੈ। ਇਸ ਿੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਇਧਿਿਾਸ ਨੂ ੰ ਵਾਚਦੇ ਿੋਏ ਵਿੱਖ-

ਵਿੱਖ ਮਧਿਆਾਂ ਰਾਿੀਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਨੀਿੀ ਨੂ ੰ ਸਮਿਣ ਅਿੇ

ਇਸਦੇ ਉਦੇਸ਼੍ਾਾਂ ਨੂ ੰ ਸਪਿੱਸ਼੍ਟ ਕੀਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਉਂਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਧਵਿੱਧਦਅਕ

ਨੀਿੀ ਅਿੇ ਇਸਦੇ ਉਦੇਸ਼੍ ਧਕਿੇ ਵੀ ਧਲਖਿੀ ਰੂਪ ਧਵਚ ਉਪਲਬਿ ਨਿੀਂ ਿਨ।

ਉਪਰੋਕਿ ਿੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁ ਆਰਾ ਵਿੱਖ-ਵਿੱਖ ਸਧਮਆਾਂ ਿੇ ਖੋਲ੍ੇ ਗਏ

ਕਾਲਜਾਾਂ ਸਬੰਿੀ ਪਾਸ ਕੀਿੇ ਗਏ ਗੁਰਮਧਿਆਾਂ ਰਾਿੀਂ ਿਵਾਲੇ ਦੇ ਕੇ ਇਧਿਿਾਸਕ ਧਵਵਰਣ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ

ਿੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਮਧਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਿੈ ਧਕ ਿਰ ਿਾਲਿ ਧਵਚ ਧਵਵਸਾਇਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਜ਼ਰੂਰੀ ਿੈ ਪਰ

ਧਵਵਸਾਏ ਧਵਚ ਵੀ ਮਨੁ ਿੱਖਵਾਦੀ ਭਲਾਈ ਸ਼੍ਾਧਮਲ ਬਿੁਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਿੈ । ਕੰਮ ਕਰਧਦਆਾਂ ਵੀ ਪਰਮ ਿਮਾ ਨੂ ੰ

ਯਾਦ ਰਿੱਖਣਾ ਅਿੇ ਿਰ ਫ਼ਸਲ ਿੋਂ ਨੇ ਕੀ ਦੇ ਧਸਿੱਟੇ ਪਰਾਪਿ ਕਰਨਾ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਕਾਰਜ ਿੈ।

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪਰਬੰਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁ ਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਿੇ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਅਿੇ ਕਾਲਜਾ ਧਵਚ ਪੜ੍ ਾਏ ਜਾ

ਰਿੇ ਧਵਧਸ਼੍ਆਾਂ ਅਿੇ ਕੋਰਸਾਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵ ਧਦਿੱਿਾ ਧਗਆ ਿੈ। ਕੁ ਿ ਧਵਿੱਧਦਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਧਵਚ ਖੁਦ ਜਾ ਕੇ

ਿੀ ਡਾਟਾ ਇਕਿੱਿਰ ਕੀਿਾ ਧਗਆ, ਧਜਨ੍ ਾ ਦਾ ਧਲਖਿੀ ਰੂਪ ਧਵਚ ਜਾਾਂ ਇੰਟਰਨੈ ਟ ਿੇ ਉਪਲਬਿ ਨਿੀਂ

ਸੀ। ਅੰਿ ਧਵਚ ਇਿਨਾਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਧਦਿੱਿੀ ਗਈ ਿੈ।

ਸੋ ਉਪਰੋਕਿ ਧਵਚਾਰ ਇਿ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਿੈ ਧਕ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਿਰ ਸਮੇਂ ਿੇ ਿਰ ਇਜਲਾਸ ਧਵਚ

ਇਸ ਗਿੱਲ ਨੂ ੰ ਯਾਦ ਰਿੱਧਖਆ ਧਕ ਧਵਿੱਧਦਆ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਵਧ ਕੇ ਇਸ ਧਵਚ ਨੈ ਧਿਕ ਧਸਿੱਧਖਆ ਬਿਾਲ

ਕਰਾਈ ਜਾਵੇ। ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਲੋਂ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਧਵਚ ਆਪਣੀਆਾਂ ਧਸਿੱਧਖਆ ਸੰਸਥਾਵਾਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਧਵਛਾਇਆ

ਧਗਆ। ਇਨ੍ ਾਾਂ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਅਿੇ ਕ ਲਜ ਾਂ ਧਵਚ ਧਮਆਰੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਨੁ ਿੱਖੀ ਭਲੇ ਅਿੇ

ਸੰਸਾਧਰਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਗੁਣ ਵੀ ਧਸਿੱਧਖਆ ਧਵਚ ਸ਼੍ਾਧਮਲ ਕੀਿੇ ਗਏ। ਿੋਰ ਵੀ ਮਿਾਨ ਗਿੱਲ ਇਿ ਿੈ ਧਕ

ਇਨ੍ ਾਾਂ ਸਕੂ ਲਾਾਂ ਅਿੇ ਕ ਲਜ ਾਂ ਨੂ ੰ ਕਮੇਟੀ ਿਰ ਸਾਲ ਧਵਿੱਿੀ ਸਿਾਇਿਾ ਪਰਦਾਨ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਿੈ ਿਾਧਕ

ਲੋ ੜਵੰਦ ਧਵਧਦਆਰਥੀਆਾਂ ਨੂ ੰ ਧਵਿੱਧਦਆ ਸਸਿੀ ਅਿੇ ਜੇ ਿੋ ਸਕੇ ਿਾਾਂ ਫਰੀ ਧਮਲ ਸਕੇ।