Indraprastha WORLD SCHOOL

Paschim Vihar, New Delhi-110063

Session: 2022-23
Sample Paper
Class: VII (Sanskrit)
Maximum Marks: 80 Time Allowed: 3 Hours
सामान्य निर्दे श
 इस प्रश्न पत्र में 16 प्रश्न हैं और 4 मुनित पृष्ठ हैं |
 प्रश्न के सभी प्रश्ननों का उत्तर र्दे िा अनिवार्य हैं |
 प्रश्ननों के सभी उपभागनों के उत्तर क्रमशः र्दीनिए |
 भाषा की शुद्धता व निखावट का नवशेष ध्याि रखखए |
खोंड-क अपनित अवबनधिम्
प्र.1 अपनित गद्ाोंशों पनित्वा प्रश्नाि उत्तरत – ( अपनित गद्ाोंश कन पढ़कर प्रश्ननों के उत्तर निखन ) 10
समयः अतीव मूल्यवान् भवतत | अयम् अन्येषाां सवेषाां वस्तूनाम् अपेक्षया अतिकां महत्त्वां भवतत | अन्यातन वस्तूतन
यति नष्टातन भवन्ति , पुनः अतप प्राप्ुां शक्यिे | परां समयस्य एकः क्षणः अतप नष्टः भवतत चेत् अतप प्रकारे ण सः
लुब्धः न शक्यते | अतः एव अस्मातभः समयस्य िु रुपयोगः न करणीयः | प्रत्येकां क्षणस्य सिु पयोगः करणीयः |
बाल्यकाले तवद्याग्रहणे समयः यातपतव्यः , युवास्थायाां सकारात्मक कममसु स्वकालस्य तनयोगः करणीयः | जीवनस्य
अन्तिम तवश्वास पयमिां अस्मातभः समयस्य सिु पयोगः करणीयः |
I. एकपर्दे ि उत्तरत-
क. कः मूल्यवान् भवतत? ख. बाल्यकाले कन्तस्मन् समयः यातपतव्यः?
II. पूर्यवाक्येि उत्तरत-
क. किा पयमिां उपयोगः करणीयः? ख. युवास्थायाां कथां समयस्य तनयोगः करणीयः?
III. निर्दे शािुसारम् उत्तरत-
क. समयः अतीव मूल्यवान् भवतत | इतत वाक्ये तवशेषण पिां तकम् ?
i. अतीव ii. समयः iii. मूल्यवान
ख. एकः क्षणः अतप नष्टः भवतत | इतत वाक्ये अव्यय पिां तकम् ?
i. एकः ii. क्षणः iii. अतप
ग. सः लुब्धः न शक्यते | इतत वाक्ये तिया पिां तकम् ?
i. लुब्धः ii.शक्यते iii. सः
घ. सिु पयोगः इतत पिस्य तवपयमय पिां तकम् ?
i. उपयोगः ii. प्रयोगः iii. िु रुपयोगः

प्र.2 मञ्जूषात् उनित शब्दों नित्वा नित्र वर्ं कुरुत- (मञ्जूषा से उनित शब्दनों कन िुिकर नित्र वर्यि कीनिए) 5

क. इिां तचत्रां .................. अन्तस्त |

ख. अत्र ................... तरन्ति |
ग. तटे ................ तवचरतः |
घ. सरोवरे ................ अतप सन्ति |
ङ. अत्र अनेके .............. तवकसन्ति |

मञ्जूषा -
अनेके हां साः , कमलातन , द्वौ
कच्छपौ ,सरोवरस्य , मत्स्ाः Page 1 of 4
 खोंड-ख व्याकरर्म्
प्र.3 अधननिखखत वाक्यािाों सोंस्कृत भाषार्ाों अिुवार्दों कुरुत - ( निम्ननिखखत वाक्यनों का सों स्कृत में अिुवार्द
कीनिए ) 5
क. हम सब खेलते हैं ख. तुम पढ़ोगे | ग. तुम सब खाते हो |
घ. रातिका ने तलखा | ङ. मैं जाऊँगा |

प्र.4 नवकल्पेभ्यः उनित सोंस्कृत सोंख्या पर्दों नित्वा निखत – ( नवल्कप से सोंस्कृत के सही सोंख्या पर्द िुिकर
निखखए ) 5
क. सांस्कृत में (22) को क्या कहते हैं ?
i. तवांशतत ii. द्वािश iii. द्वातवांशतत
ख. (14) को सांस्कृत में क्या तलखेंगे ?
i. चत्वार ii. चतुरिश iii. चतुरतवांशतत
ग. सत्रह (33 ) को सांस्कृत में तलखेंगे –
i. त्रयन्तरांशत् ii. त्रयोिश iii. तत्रांशत्
घ. सांस्कृत में (28) को क्या तलखेंगे ?
i. अष्ट्म् ii. अष्टतवांशतत iii. अष्टािश
ङ. सांस्कृत में (39) को ................ तलखते है –
i. नवतत्रांशत् ii. नविश iii. नवतवांशतत

प्र.5 नवकल्पेभ्यः उनित सोंस्कृतेि समर्ों नित्वा निखत – ( नवल्कप से सोंस्कृत में सही समर् िु िकर
निखखए ) 5
क. तन्मयः प्रातः ............ ( 8:30) वािने गच्छतत |
i. अष्ट ii. सािमः अष्ट iii. सपाि अष्ट
ख. मतहमा ................. ( 2:45 ) वािने आगच्छतत |
i. पािोन त्रय ii. पािोन एक iii. पािोन तद्व
ग. अहम् प्रातः .............. ( 7:30 ) वािने तवद्यालयां गच्छतत |
i. पािोनसप् ii. सपाि सप् iii. सािमः सप्
घ. अांतशका सायां .................. ( 5:00 ) वािने भ्रमतत |
i. पञ्च ii. सपाि पञ्च iii. सािमः पञ्च
ङ. मम जनकः प्रातः ............... ( 6:30 ) वािने व्यायामां करोतत |
i. षट् ii. सपाि षट् iii. सािमः षट्

प्र.6 नवकल्पेभ्यः वाक्यािाों अशुखद्ध सोंशनधिों कृत्वा निखत – ( नवल्कप से नर्दए गए वाक्यनों का सही रूप
िुिकर निखखए ) 5
क. यूयां पाठां पठतस |
i. यूयां पाठां पठातम | ii. यूयां पाठां पठन्ति | iii. यूयां पाठां पठथ |
ख. आवाां नृत्यां करोतम |
i. आवाां नृत्यां करोतष | ii. आवाां नृत्यां कुवमः | iii. आवाां नृत्यां कुवमन्ति |
ग. वयम् सवे विातम |
i.वयम् सवे वितः | ii. वयम् सवे विन्ति | iii. वयम् सवे विामः |
घ. वयम् पुस्तकां पठतत |
i. सः पुस्तकां पठतत | ii. त्वम् पुस्तकां पठतः | iii. सः पुस्तकां पठन्ति |
ङ. वयम् विातम |
i. आवाम् विामः | ii. आवाम् विन्ति | iii. आवाम् विावः |

Page 2 of 4
प्र.7 प्रकृनतप्रत्यर् नवभागों सोंर्नििों कृत्वा निखत – ( धातु व प्रत्यर् िननडए तथा अिग करके सही रूप
िुिकर निखखए ) 4
क. अहम् माता-तपतरां नत्वा तवद्यालयां गच्छातम |
i. नम् + त्वा ii. नम् + क्त्वा iii. न + क्त्वा
ख. बालकः पाठां पठ् + क्त्वा आगच्छतत |
i. पतठत्वा ii. पठत्वा iii. पाठत्वा
ग. सैतनकः िे शां रतक्षत्वा वीरगततां प्राप्नोतत |
i. रतक्ष + त्वा ii. रक्ष् + क्त्वा iii. रक्ष् + त्वा
घ. छात्रः असन्दात् पततत्वा रोितत |
i. पत् + क्त्वा ii. पत् + त्वा iii. पत् + क्त्वा
प्र.8 नवकल्पेभ्यः उनित अव्यर्ािाों नित्वा निखत – ( नवल्कप से सही अव्यर्नों कन िुिकर निखखए ) 5
क. रािा मीरा ..................... भ्रमतः |
i. च ii. अतप iii. यिा
ख. .............. सोमवासरः भतवष्यतत |
i. अद्य ii. एकिा iii. किा
ग. कक्षायाम् छात्राः ................. विन्ति |
i. तूष्णीम् ii. पुरा iii. उच्ैः
घ. त्वम् ...................... आगतमष्यतस ?
i. सवमत्र ii. किा iii. अिुना
ङ. तपतामहः ................. भ्रमणां करोतत |
i. अिुना ii. सायम् iii. अत्र
प्र. 9 नवकल्पेभ्यः उनित धातुरूपों नित्वा पूरर्त– ( नवल्कप से सही धातु रूप िुिकर निखखए ) 4
क. खातिष्यतस ................. खातिष्यथ
i. खािे त् ii. खातिष्यथः iii. खािे युः
ख. ................ अविताम् अविन्
i. अविम् ii. अविन्ति iii. अवित्
ग. अखािम् अखिाव .....................
i. खतिष्यामः ii. खातिष्याम iii. खातिष्यथः
घ. ................ वतिष्यथः वतिष्यथ
i. वतिष्यातम ii. अवित् iii. वतिष्यतस
खोंड-ग पाठ्यपुस्तकम्
प्र.10 पनित पद्ाोंशों पनित्वा प्रश्नाि उत्तरत – ( पनित पद्ाोंश कन पढ़कर प्रश्ननों के उत्तर निखन ) 5
आलस्यां तह मनुष्याणाां शरीरस्थो महान् ररपुः |
नान्तस्त उद्यम समो बन्ुः कृत्वा यां नावसीितत ||
सत्यां ब्रूयात तप्रयां ब्रूयात तप्रयां ब्रूयात् न ब्रूयात् सत्यमतप्रयम् |
तप्रयां च नानृतां ब्रूयात् एष िममः सनातनः ||
क.कीदृशां ब्रूयात् ?
i. असत्यम्-अतप्रयम् ii. सत्यम्-तप्रयम् iii. अनृतां –िममः
ख. अस्माकां शरीरे महान् ररपुः कः ?
i.पररश्रमां ii. बन्ुः iii. आलस्यम्
ग. सनातन िममः तकम् ?
i. तप्रयां च नानृतां ii. सत्यां ब्रूयात तप्रयां ब्रूयात iii. उद्यम सम बन्ु
घ. कम् कृत्वा मनुष्यः नावसीितत ?
i. उद्यम ii. आलस्य iii. स्वकमेण
ङ. कृत्वा इतत पिे कः प्रत्ययः ?
i. त्वा ii. क्त्वा iii. कृत्
Page 3 of 4
प्र.11 निम्ननिखखत शब्दािाों नहोंर्दी अथं निखत – ( निम्ननिखखत शब्दनों का नहोंर्दी अथय निखखए ) 4
i. पृथ्वीव्याम् ii. िीवराः iii. स्मृद्धः iv. पररत्यज्य
प्र.12 रे खाोंनकत पर्दानि आधृत्य प्रश्न निमायर्ों कुरुत –(रे खाोंनकत नकए गए शब्दनों की सहार्ता से प्रश्न बिाइए )
4
क. सत्येन वातत वायुः| ख. रमायाः तपता समाजस्य प्रताणाम म् असहत |
ग. तपतरां कममणाां सेवेत | घ. मृत्युः न प्रतीक्षते |
प्र.13 मञ्जूषार्ाः पर्दानि नित्वा ररक्तस्थािानि पूरर्त – ( मञ्जूषा से शब्द िुिकर ररक्तस्थािाि भररए )
5
षड् , नत्रोंशत् , एकनत्रोंशत् , द्वौ , द्वार्दश , अष्टनवों शनत
क. ................ ऋतवः भवन्ति | ख. मासाः ............. भवन्ति |
ग. मम शरीरे ................ हस्तौ स्तः | घ. फरवरी मासे सामान्यतः ...................... तिनातन भवन्ति |
ङ. एकन्तस्मन् मासे ............... अथवा ............... तिवसाः भवन्ति |
प्र.14 अधननिखखत वाक्यािाों समक्षम् कः कों प्रनत कथर्नत इनत निखत- (निम्ननिखखत वाक्यन के सामिे
नकसिे नकससे कहा निखखए ) 5
कः कथर्नत कों प्रनत कथर्नत
क. प्रातः यि् उतचतां तत्कतमव्यम् | ..................... .....................
ख. अहम् युवाां सह आकाशमागेण गिुम् इच्छातम | ..................... .....................
ग. अत्र कः उपायः| ..................... .....................
घ. अहां उत्तरां न िास्यातम | ..................... .....................
ङ. यूयां भस्म खाित ..................... .....................
प्र.15 शब्द रूप तानिकाों पूरर्त – ( शब्द रूप तानिका पूरी कीनिए ) 5
नवभखक्त एकवििम् नद्ववििम् बहुवििम्
प्रथमा कतव कवी .............
तद्वतीया ........ .............. मुनीन्
तृतीया केन काभ्याम् ...........
चतुथी तस्मै ........... ते भ्यः
पञ्चमी कवे ............. ...........
षष्ठी ........... मुन्यो मुनीनाम्
सप्मी कस्य ............. ............

प्र.16 धातु रूप तानिकाों पूरर्त – ( धातु रूप तानिका पूरी कीनिए ) 4
एकवििम् नद्ववििम् बहुवििम्

अपठत् ........... ...........

........... हतसष्यथः ..........

........... ............. गतमष्यामः

अवित् ............. ...............

Page 4 of 4