ANG MASAMANG EPEKTO NG CYBER BULLYING SA ISANG TAO SA KANYANG PISIKAL AT

KALUSUGANG PANGKA-ISIPAN

TAMBIS NATIONAL HIGH SCHOOL

TAMBIS I SAINT BERNARD SOUTHERN LEYTE

ISANG PAGBABALAK NA INAHANAY KAY

Gng Mary Mae D. Magat

PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBAT IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK PAGBASA

AT PAGSUSURI

Bilang bahagi ng mga kakailanganin sa STRAND na HUMSS/ABM - Grade 11

Alden Aiso

Shandara Aiso

CASSIOPEIA

Mag-aaral

GNG. MARY MAE D. MAGAT

Sabjek Titser
DAHON NG PAGPAPATIBAY

Ang pananaliksik ay pinamamagatang CYBER BULLYING na inihanda at

ipinagkaloob nina Alden at ni Shandara bilang bahagi ng kailangan sa Asignatura
at Pagbasa (EducationReasearch)

Tinanggap at pinagtibay bilang bahagi ng mga gawaing asignaturang Pagbasa at

Pagsusuri (Education Research?

MARY MAE D. MAGAT

Sabjek Titser.
PASASALAMAT

Ang sulating pananaliksik na ito ay hindi maisasagawa kung hindi dahil sa ilang
mga taong nagsakripisyo at tumulong sa abot ng kanilang makakaya.Taos puso
naming pinasasalamatan ang aming guro sa Fillino na si Eng. Mary Mae D. Magat
na gumabay sa amin habang isinagawa ang pananaliksik sa lahat ng oras ay alam
naming lahat na nariyan sya upang kami'y tulungan.Ibig rin naming pasalamatan
ang lahat ng mga estudyante at mga kapwa namin kamag aral na palaging nariyan
upang tumulong sa amin, Dahil sa kanilang mga ideya at mungkahi, talagang ito
naman ay nakatulong sila sa aming pananaliksik at para ang resulta nito ay
mapabuti.Nais rin naming pasalamatan ang aming sarili at aming magulang na
walang sawang sumusuporta sa amin. Nais namin pasalamatan sila dahil sa
patuloy nilang paggabay sa amin,sa paggawa ng sulating pananaliksik na ito.At
matapos ang lahat ng ito ay isang taas puso at malaking pasasalamat namin sa
diyos dahil sa kaniyang paggabay sa amin. Ang pagkakagawa ng sulating
pananaliksik na ito ay hindi namin maisasakatuparan kung wala ang tulong niya.
PAGHAHANDOG

Taos pusong inihahandog ng mga mananaliksik ang pag-aaral na ito sa mga

sumusunod:

Sa aming mahal na mga magulang

Sa aming mahal na mga kapatid at kamag-anak

Sa aming mga kaklase at mga kaibigan

Sa aming mga minamahal sa buhay

Sa lahat ng iyong suporta ang pananaliksik na ito ay naisakatuparan.

ALDEN AT SHANDARA
 ALAAN NG NILALAMAN

Pamagat i
Dahon ng Pagpapatibay ii
Pasasalamat iii
Paghahandog iv
Talaan ng Nilalaman v
Abstrak vi

Kabanata l: Suliranin at ang Saklaw nito

Rasyonale 1
Pagpapalagay ng layunin at suliranin 1
Kahalagahan ng Pag-aaral 2
Saklaw at Limitasyon 3
Katawagang Pananaliksik 3

Kabanata ll: Kaugnay na Pag-aaral ng Literatura

Kaugnay na Pag-aaral at Literatura 4-5

Kabanata lll: Melodohiya

Disenyo ng Pananaliksik 7
Lugar ng Pananaliksik 7

Kabanata lV
Presentasyon at Interpretasyon ng Datos
 ABSTRAK

Epekto ng bullying sa mga mag-aaral Ang "bullying" ay isang uri ng kaharasan

laban sa matanda man o mapabata. Ayon sa Kagawaran ng Edukasyon o DepEd,
matatawag na "bullying" ang pananakit nang pisikal o pagsasabi ng masasakit na
salita o mapanirang salita at paulit-ulit na pang-aasar sa isang indibidwal.Sa
panahon ngayon kung saan lahat ng kabataan ay tila alam na ang lahat ng bagay
sa mundo, hindi maiiwasan ang sakitan at samaan ng loob. Sa mabilis na pag-ikot
ng mundo kasabay ng mabilis na pagkatoto ng mga bata sa anumang bagay sa
kanyang paligid, laganap angisang di pangkaraniwang suliranin na kung saan ang
tmga kabataan ang madalas na nabibiktimarito.Ang kabataan ay namulat sa
tinatawag na “bullying”Ang Pambubully o “bullying" sa ingles ay isang paraan ng
pananakit sa pisikal emosyonal na parte ng isang indibidwal o grupo ng mga tao.
Kadalasan, sa paaralan nangyayariang pambubuska o “pambubully”. Maraming
epekto ang maaaring idulot nito sa isang tao. Ang pinakamalala ay ang
pagpapakamatay na dulot ng depresyon dahil sa pambubulas. Kadalasanang
binubulas ay may ibang pisikal na kaanyuhan, tahimik o di kaya naman ay galing
sa mahirapo magulong pamilya. Dahil dito, maraming pwedeng ipintas ang mga
tao sa kanya. Minsan ay tinatawag na kung anu-anong pangalan, kinukuha ang
pera o baon, o kaya naman ay sasaktan ng pisikal. Patuloy na mabubulas ang
isang tao kung ipagwawalang bahala lang niya ang mgaginagawa sa kanya ng
nambubulas. Ang pag-uugali ng isang bata ay nakukuha sa mga kaugalian ng mas
nakakatanda sakanila, mga nagaganap sa kanyang sarili o sa kanyang kapaligiran.
Ang pambubully at paulit-ulitna panunukso ay isang agresibong pag-uugali na nag
dudulot ng negatibong epekto sa isang bata. Nakakagambala ito sa pagaaral o
kagalingan at pag-unlad ng batang may ganitong asal at maging sa batang naapi.
 KABANATA I

SULIRANIN AT ANG SAKLAW NITO

RASIYONALE

Sa panahon kung saan lahat ng kabataan ay tila alam na ang lahat ng bagay sa mundo,
hindimaiiwasan ang sakitan at samaan ng loob. Sa mabilis na pag-ikot ng mundo kasabay ng
mabilis napagkatuto ng mga tao sa anumang bagay sa kanyang paligid, laganap ang isang di
pangkaraniwangsuliranin na kung saan ang mga kabataan ang madalas na nabibiktima rito. Ang
kabataan ay namulat satinatawag na “bullying”. Ang pag-uugali ng isang bata ay nakukuha sa
mga kaugalian ng mas nakakatanda sa kanila,mganagaganap sa kanyang sarili o kanyang
kapaligiran. Halimbawa ng mga pangyayaring nakakaapekto sabata ang pasya ng mga magulang
na maghiwalay, paglipat ng paaralan, at pagkaligalig (istres opresyon).Ang pambubully at paulit-
ulit na panunukso ay isang agresibong pag-uugali na nagdudulot ngnegatibong epekto sa taong
dumaranas nito. Ito’y maaaring humantong sa depresyon na maging sanhing pakawalang-tiwala
sa sarili o di kaya ay pagkamatay. Nakakagambala ito sa kaginhawaan o kagalinganat pag-unlad
ng batang may ganitong asal at maging sa batang naaapi.Paglalahad ng SuliraninAng
pananaliksik na ito ay isinagawa bilang pagtugon sa isang pangangailangang makapangalapng
impormasyon upang magbigay kaalaman at magpalaganap ng awareness sa bawat indibidwal
namay kinalaman sa isyung tinatalakay sa pag-aaral na ito. Nais nang pag-aaral na ito na
matuunan ngpansin ang suliraning ito na patuloy ang paglaganap sa ating mga paaralan. Sa
pamamagitan ng pagsulatng pamanahong papel na ito, madagdagan pa ang mga malalaman ng
mga mambabasa ukol sa isyungito.
PAGPAPALAGAY NG LAYUNIN AT SULIRANIN PAGPAPALAGAY

Layunin ng pananaliksik na ito ay alamin ang katuturan ng epekto ng cyber bullying sa Isang tao
sa Isang Lugar

Ang tiyak na suliranin na sasagutin ng pag-aaral na ito ay ang mga sumusunod na tanong

1. Ano nga ba ang salitang bullying?

2. Ano ng aba ang epekto ng pambubully sa isang tao?

3. Paano maiiwasan ang ibat ibang cyber bullying?

4. Ano ang sanhi ng bullying sa mga bata?

5. Ano po ba ang makukuha nating maganda sa pambubully?may na I dudulot ba itong Mabuti

sa atin?may na itutulong ba ang pambubully sa kapwa para sa maging maganda ang estado
natin sa buhay?
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL

Ang pananaliksik na ito ay mahalaga sapagkat ito ay magbibigay tulong at pakinabang sa mga
sumusunod:Sa mga mag-aaral, ito ay makatutulong sa kanila magigising at mamumulat sila sa
katotohanan na hindi maganda at maidudulot Ang pam bu-bullySa mga magulang, ito rin ang
magsisilbing gabay ng mga magulang, upang magabayan at mulatin nila ang kanilang mga anak
sa katotohanan na ang pam bu-bully ay maling gawain.Sa mga guro, ito ay makatutulong sa
kanila sapagkat maaari silang gumawa ng mga hakbang upang hikayatin ang mga estudyante
para iwasan Ang pag bully Sa mga susunod pang mananaliksik, ito ay makatutulong at
magsisilbing gabaysapagkat maari pa nilang palawakin at bigyan ng mas malawak na solusyon
ang mganabigay na suliranin.
SAKLAW AT LIMITASIYON

Ang pananaliksik na ito ay tumatalakay sa pambu-bully na karaniwang nararanasan ng mga

mag-aaral. Sakop nito ang mga epekto ng bullying sa pisikal, mental, sosyal, at moral na aspeto
ng mga mag-aaral, mga dahilan ng pambu-bully, uri ng pambu-bully na nararanasan ng mga
mag-aaral at ang mga pamamaraang isinagawa ng mga biktima upang malabanan ito.Ang pag-
aaral na ito ay nilimitahan lamang sa pitumpu't limang (75) piling mag-aaral na nasa unang taon
sa Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas (PUP) na may karanasan sa pambu bullybilang mga
tagatugon. Sila ang pinili ng mananaliksik dahil sila ang lubos na makatutulong at makatutugon
sa mga suliranin ng pag-aaral. Sa pamamagitan din ng mga respondenteng ito, magiging
instrumento sila sa katagumpayan ng pananaliksik na ito:

KATAWAGANG PANANALIKSISK

Upang mas maintindihan ang mga nabasang impormasyon, tinala ng mga mananaliksik ang
mahahalagang salita na may katumbas na kahulugan:Bullying- ay isang uri ng kaharasan laban sa
matanda man o mapabata. Ayon sa Kagawaran ng Edukasyon o DepEd, matatawag na "bullying" ang
pananakit nang pisikal o pagsasabi ng masasakit na salita o mapanirang salita at paulit-ulit na pang-aasar
sa isang indibidwal.Persepsiyon- Ang persepsiyon ay ang pananaw mo ukol sa isang partkular na bagay
ositwasyon. Maaring ito ay pisikal o hindi pisikal.Mag-aaral. Ang mga mag-aaral na tinukoy dito ay ang
mga estudyanteng nag-aaral sa Tambis National High School.

METODOLOHIYA NG PANANALIKSIK

Ang mananaliksik ay gumamit ng deskriptibong metodo sa kwantitatibong uri sa pangangalap

ng datos. Ang metodong ito ang siyang maglalarawan sa pangkasalukuyang kondisyon ng paksa
ng pag-aaral at siya ring makatutulong sa pagtugon ng mga suliranin ng pag aaral na ito.
Bumisita naman ang mananaliksik sa mga iba't ibang mapagkakatiwalaangwebsayt sa internet
upang makangalap ng mga mahahalagang impormasyon na may kaugnayan sa pag aaral.
KABANATA II

MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL

Ang bahagi ng pag-aaral na ito ay naglalaman ng mga iba't ibang literatura at pag-aaral mula sa
lokal at internasyonal na may kaugnayan sa paksa ng pananaliksik.

KAUGNAY NA LITERATURA

Isang artikulo mula sa websayt ng DepEd Nueva Ecija na pinamagatang "Pang-Aapi (Bullying)...
Dapat Maiwasan" na kung saan binanggit ng may-akda ang ilang kadahilanan kung bakit may
nagaganap na pambu-bully sa mga paaralan."Biktima ng pang-aapi kadalasan ang mga maliliit,
mahihina at mga may kapansanan na walang kakayahang lumaban at ipangtanggol ang sarili
mula sa mas malalaking kaklase na kadalasan din mapang-api dahil sa pag-aakalang takot sa
kanila ang mga kamag-aral. Ayon sa aking pagsasaliksik at base sa aking nakikita, ang mga
mapang-api ay mga batang kulang sa pansin (KSP) na sabik sa atensyon at pagmamahal ng
magulang at hindi masyadong nagabayan kaya sa ganitong paraan nila inilalabas ang kanilang
saloobin upang makakuha ng atensyon. Kung minsan napabayaan na nga ng magulang ang
kanilang mga anak, havolente pa ang pagtrato at pagdisiplina kavaKaugnay na Pag-aaral

KAUGNAY NA PAG-AARAL

Isang pag-aaral naman ang isinagawa ng ahensyang Plan Philippines noong 2008 ukol sa
bullying sa Pilipinas na pinamagatang "Toward a Child-Friendly School Environment: A Baseline
Study on Violence Against Children in Schools". May tatlong (3) layunin ang kanilang pag-aaral.
Una, mailarawan ang isyung mga karahasan sa mga paaralan mula sa mga persepsyon ng mga
bata, magulang, paaralan at ang mga kawani nito sa mga piling lugar sa bansa. Pangalawa,
matukoy ang mga salik sa mga karahasang ito sa mga bata sa paaralan sa mga piling lugar. At
pangatlo, makapagrekomenda ng mga polisiya at programa sa mga paaralan laban sa mga
karahasan upang maging "child-friendly" ang mga paaralan. Ayon sa Plan Philippines, "ang
bullying ay isang karaniwang behavior' na sa mga eskwelahan sa buong mundo. Sa Pilipinas, ang
bullying ay nakaka-apekto na sa maraming mga estudyante sa mga pribado at pampublikong
paaralan (2008). Ayon sa pag-aaral na ito na ginawa sa 58 na pampublikong eskwelahan, "ang
mga 'peers" mismo ng mga estudyante ang gumagawa ng iba't-ibang uri ng karahasan sa kapwa
estudyante. Ang pamamahiya at pangungutya ang pinaka-komon na gawain. Halos 50
porsyento ng mga bata sa Grades 1 hanggang 3 ay nagging biktima nito at 67 porsyento naman
ng mga bata sa Grades 4 hanggang 6. Sa high school, 65 porsyento ng mga estudyante ay
nagging biktima na rin ng pangungutya at pamamahiya. Dahil sa bullying, maraming mga bata
ang nagging mahiyain at lagi na lamang natatakot.

REKOMINDASIYON

Batay sa kabuuang pag-aaral na isinagawa ng mananaliksik, nakabuo at nakapagbigay itong

ilang rekomendasyon.Sa mga mag-aaral na kasalukuyang nabu-bully, iminumungkahi ng
mananaliksik nahuwag gumawa ng reaksyon o magpakita ng nararamdaman kapag ikaw ay
nabu-bully dahilmawawalan sila ng gana kapag wala kang pakialam. Ayon na rin sa Kawikaan
29:11, "Siyangmarunong ay nagpapanatili nitong mahinahon hanggang sa huli."Maaari rin
kausapin o sagutinang mga nambu-bully sa paraang hindi nila inaasahan dahil ayon sa Kawikaan
15:1, "Ang sagot,kapag mahinahon, ay pumapawi ng pagngangalit." Huwag din naman gaganti
sa mga nambubully dahil lalong lalala ang sitwasyon kapag lumaban pa pabalik. At mula na rin
ito sa Roma12:17, "Huwag ninyong gantihin ng masama ang masama." Magkaroon din naman
kayo ngkumpiyansa sa sarili dahil alam ng mga nambu-bully kapag kinakabahan kayo at maaari
nilaiyong samantalahin upang sirain ang natitira mo pang kumpiyansa. Hangga't maaari rin
ayumalis ka at iwan mo sila. Ang pagtahimik ay nagpapakitang "matured" ka at mas matatag
kaysasa nang-iinis sa'yo. Pigilan din ang iyong sarili dahil iyon ang isa sa mga ugaling wala
sila.Huling rekomendasyon ng mananaliksik ay ang pagsusumbong. Ito na rin ang
pinakamabisang paraan upang matigil ang pambu-bully sa inyo. Mas may kakayahan ang mga
pagsusumbunganmo kaysa sa mga nambu- bully sa‟yo. Sa mga nambu-bully, inirerekomenda
ng mananaliksik na itigil na ang pang-aapi sa ibangtao dahil maaari itong makaapekto sa
kaniyang buhay. Maaaring magdulot ito ng kasiyahan sainyo ngunit tandaan ninyo na iyo‟y
panandalian lamang at dapat ninyon haraping ang kasalananninyo sa Kanya.Sa mga guro at
magulang, ninanais ng mananaliksik na mas pagtibayin pa ang atensyonat paggabay sa inyong
mga anak upang walang karahasang nangyayari. Hindi man sa inyonakukuha ng inyong mga
anak ang pambu-bully ngunit nararapat na bigyan ng pansin ang mgakagawian ng inyong mga
anak lalo na sa paaralan. Lubos na naiimpluwensyahan ang inyongmga anak sa mga gawain na
nakikita at nakakasalamuha niya sa kapaligiran (teoryang ecologicalsystem)Sa mga iba pang
mag-aaral at mananaliksik, lubos na iminumungkahi ng mananaliksik namagsagawa pa ng ilang
pag-aaral ukol sa “bullying”. Bagama‟t marami na rin ang mga pag-aaralna nagsasagawa nito,
ninanais ng mananaliksik na tumuon pa sa iba pang aspeto ng isangindibidwal na maaaring
maapektuhan ng pambu-bully. Maaari rin na magsagawa ng isang pag-aaral ukol sa pagsugpo
ng pambu-bully kahit na maiisip ng karamihan na imposibleng matigilang karahasang
ito.Marami pang hindi napapatunayan at hindi natutuklasan kung kaya‟t lubosna
nirerekomenda ng mananaliksik ang mga nabanggit.
 KABANATA III

DISENYO AT PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK

DISENYO NG PANANALIKSISK

Ang pag-aaral na ito ay ginagamit ng naglalarawang pag-susuri (descriptive studies). Gamit ito inilarawan
itinatala, isinuri, at ipinaliwanag at ipinaliwanag ang mga dahilan ng madalas na pagliban ng mga mag-
aaral sa klase. Sa pag-aaral na ito ay maipapakita ang mga pagkakaiba sa pang-kahusayang akademiko
ng mga mag-aaral ng paaralan ng Hinunangan National High School.

INSTRUMENTO NG PANANALIKSIK

Ang pag-aaral na ito ay isininagawa sa pamamagitan pagsasarbey. Ang mga mananaliksik ay naghanda
ng isang sarbey-kwestyoner na naglalayong makapangalan ng mga datos upang masuri at malaman ang
mga kadahilanan ng mga mag-aaral sa madalas na pagliban sa klase. Nagsasagawa rin ng pangalan ng
mga impormasyon ang mga mananaliksik sa ibat-ibang mga hanguan sa aklat, tisis, proposal. disertasyon
Kumuha rin ang mga mananaliksik ng mga impormasyon sa internet.
 KABANATA IV

PAGLALAHAD NG NATUKLASANG,KONLUSIYON AT REKOMINDASIYON

PAGLALAHAD

Ang huling kabanata ng pag-aaral na ito ay naglalahad ng mga natuklasan at konklusyon mula sa sinuring
datos sa isinagawang sarbey at ang rekomendasyon na mula naman sa kabuuang pag-aaral ng
pananaliksik.Ang pag-aaral na ito na pinamagatang "Epekto ng Pambu-bully sa Pisikal, Mental, Sosyal, at
Moral na Aspeto ng mga Mag-aaral" ay naglalayong matuklasan ang mga kasagutan sa mga sumusunod
na suliranin: (1) Ano ang epekto ng pambu-bully sa aspetong pisikal? mental? sosyal? moral ng mga
mag-aaral?: (2) Anong uri ng pambu-bully ang narasan o nararanasan nila?: (3) Ano ang dahilan ng
pambu-bully sa pananaw ng mga biktima?: at (4) Ano ang pamamaraang ginawa ng mga biktima upang
malabanan ang pambu-bully?

NATUKLASAN

Ang mga suliranin : pag-aaral na ito ay natugunan sa pamamagitan ng pagsasagawa ng sarbey ng

mananaliksik. Bilang resulta nito, natuklasan ng pag-aaral ang mga sumusunod na pangungusap.Sa
unang suliranin ng pag-aaral, natuklasan na ang pananakit ng katawan ang pangunahing epekto ng
pambu-bully sa pisikal na aspeto. Nakakuha ito ng 26% o 9 respondente ayon sa 51 porsyento na
nakapagsagot ng mayroon itong epekto. Sa mental na aspeto naman, ang pagkakaroon ng takot o
trauma ang dulot ng pambu-bully. Nangangahulugan itong nag-iiwan ng marka sa isip ang mga
karahasang nararanasan ng mga mag-aaral. Nakakuha ito ng 23% o 10 respondente ayon pa sa 64% na
nakapagsagot na may epekto ang pambu-bully sa kanilang mental na aspeto. Ang mga mag-aaral naman
ay nagiging mahiyain na at nahihirapan sa pakikisalamuha sa mga tao bilang epekto ng pambu-bully sa
kanilang aspetong sosyal na nakakuha ng 37% o 22 respondente ayon sa 80% na sumagot na may
epektong dulot ang pambubully sa kanilang moral na aspeto. Nangangahulugan itong mababawasan na
ang mga taonkanilang makikilala sa kanilang buhay. Sa moral na aspeto, ang pagiging isang bully din
angpangunahing naging epekto ng pambu-bully sa mga mag-aaral na nakakuha ng 20%10respondente
ayon sa 73% na sumagot na may epekto sa ang pambu-bully sa kanilang aspetongmoral.
Nangangahulugan itong naimpluwensyahan ang mga mag-aaral sa mga gawaing ginawasa kanila.
Masasabing naiugnay ito sa teoryang "ecological systems".Sa ikalawang suliranin, natuklasan ng
mananaliksik na pambu-bully sa paraang berbalang pinakanararanasan ng mga mag-aaral. Nakakuha ito
ng 82% o 55 tugon mula sa mgarespondente. Nangangahulugan ito na madalas silang tuksuhin, asario di
kaya'y pagsalitan ngmasakit ng mga nambu-bully. Pumapangalawa naman ang di-tuwirang uri na may
48% o 32respondente kung saan ang mga mag-aaral ay maaaring pinagtsitsismisan, tinatraydor o
"dikaya'y pinaplastik lamang.Sa ikatlong suliranin, natuklasan ng mananaliksik na ang mga mag-aaral ay
binu-bullymarahil dahil sa inggit. Ito ay nakakuha ng 25% o 17 respondente. Nangangahulugan itong
mayideya ang mga mag-aaral na mayroon silang kakayahan na maaaring kainggitan sa kanila ng mgatao
na naging dahilan kung bakit sila binu-bully. Pumangalawa naman ang pisikal na anyo bilangdahilan ng
pambu-bully sa kanila. Nakakuha ito ng 15% o 10 tugon mula sa mga respondente.Sa ikaapat at huling
suliranin, natuklasan ng mananaliksik na ang hindi pagpansin sapambu-bully sa kanila ang nagsilbing

pamamaraan ng mga mag-aaral upang maiwasan atmalabanan ito. Nakakuha ito ng 52% o 35 na tugon
mula sa mga respondente. Nangangahuluganitong magsasawa at titigil din ang mga nambu-bully kung
hindi na lamang ito papansinin.

KONLUSIYON

Ang pag-aaral na ito ay nagbigay-kaisipan sa mananaliksik na nagtulak upang makabuo ng

konklusyon.Nabuo sa isipan ng mananaliksik na malaki ang epektong naidudulot ng pambu-bully sa iba't
ibang aspeto ng mga mag-aaral partikular na sa pisikal, mental, sosyal at moral na aspeto nila.
Magkakaroon lamang ng epekto sa kaniyang pisikal na aspeto kung siya ay binu-bully ng pisikal. Maaari
siyang magtamo ng pananakit ng katawan at kung malala pa'y mga sugat at mga pasa na ang kaniyang
makuha sa karahasang dinaranas niya. Nag-iiwan din ng marka sa isipan ng isang mag-aaral ang pambu-
bully sa kaniya dahil sa takot na siya'y masasaktan. Ang "trauma" na ito ay may malaking epekto sa
kaniyang pakikipagkapwa. Siya ay magiging mahiyain at mahihirapang makisalamuha sa iba, magiging
mapili sa tao at kung lalala pa doo'y magiging takot o iwas siya sa tao sa pag-aakalang sasaktan o ibu-
bully rin siya ng bawat makakasalamuha niyang tao. Nakahahawa din ang pagiging isang "bully". Maaari
itong makuha ng isang mag-aaral mula sa mga taong nambully sa kaniya sa dahilang gusto niyang
gumanti sa iba o 'di kaya nama'y nagustuhan din niya ang pananakit sa ibang tao.Kadalasang panunukso,
pang-aasar at pagsasabi ng masasakit na salita ang kadalasang nararanasan ng mga mag-aaral. Minsa'y
biro lamang ito sa mga nambu-bully ngunit hindi nila alam na nakasasakit na sila ng tao. Ang pambu-
bully sa berbal na uri ay kadalasang bunga ng "immaturity" ng mga bully. Masaya sila na nang-aasar ng
mga tao na parang mga bata.Ang bawat mag-aaral ay may mga bagay sa kanilang sarili na maaaring ika-
inggit ng iba..Ito ang isa sa mga dahilan na pinaniniwalaan ng karamihan kung tatanungin ang panig
ngbiktima. May ugali, kadalasan, ang mga nambu-bully na kapag mayroon silang nakitang wala
sakanilanakita nila ito sa iba, nakararamdaman sila ng yamot at inggit kung kaya't gusto
niyangnasasaktan ang kinaiinggitan niya. Ilan din sa mga dahilan kung bakit mayroong mga bully aydahil
ninanais nila na magkaroon ng kapangyarihan na mapasunod ang iba o ang pagigingmataas kaysa sa
ibang tao (teoryang dominance) at dahil sa pag-adap nila sa parehong gawain ngnasa kaniyang
kapaligiran (teoryang ecological systems), nagiging kaaakit-akit sa kanila ito atnagkakaroon sila ng
kuryosidad ukol sa pambu-bully kung kaya't nagagamit nila ito sapakikisalamuha sa ibang tao (teoryang
attraction)Naiiwasan naman ang "bullying" ngunit nakadepende na rin iyon sa pamamaraan ngbiktima.
Maaari itong maiwasan ng biktima sa pamamagitan ng hindi pagpansin sa mga nambubully dahil
hangga't pinapansin niya ito at nagpapaapekto siya rito, lalong hindi titigil ang mgatao na i-bully siya.
Hangga't maaari rin ay panatilihing umiwas sa mga nambu-bully at masmakabubuti kung sumasangguni
ang mga mag-aaral sa kanilang mga guro, lalo na kung angpambu-bully ay nasa loob lamang ng paaralan,
at sa kanilang mga magulang.Bilang kabuuang resulta ng pag-aaral na ito, walang alinlangang
pagpapalagay ngmananaliksik na walang mabuting dulot ang pambu-bully sa isang tao. Isa itong uri ng
karahasanna dapat matigil at masugpo. Maaaring sa panig ng nambu-bully ay may maganda
itongnaidudulot dahil ito'y kanilang kasiyahan ngunit isa naman itong pagkakasala sa kanila.Samantala,
tama ang tatlo sa apat na pagpapalagay ng mananaliksik sa magiging resulta ngpananaliksik na ito. Ito ay
dahil na rin sa kaalaman ng mananaliksik ukol sa paksa kung saannakasaksi at nakaranas siya nito.

REKOMINDASIYON

Batay sa kabuuang pag-aaral na isinagawa ng mananaliksik, nakabuo at nakapagbigay itong ilang

rekomendasyon.Sa mga mag-aaral na kasalukuyang nabu-bully, iminumungkahi ng mananaliksik
nahuwag gumawa ng reaksyonmagpakita ng nararamdaman kapag ikaw ay nabu-bully dahilmawawalan
sila ng gana kapag wala kang pakialam. Ayon na rin sa Kawikaan 29:11, "Siyangmarunong ay
nagpapanatili nitong mahinahon hanggang sa huli." Maaari rin kausapin o sagutinang mga nambu-bully
sa paraang hindi nila inaasahan dahil ayon sa Kawikaan 15:1, "Ang sagot,kapag mahinahon, ay
pumapawi ng pagngangalit." Huwag din naman gaganti sa mga nambubully dahil lalong lalala ang
sitwasyon kapag lumaban pa pabalik. At mula na rin ito sa Roma12:17, "Huwag ninyong gantihin ng
masama ang masama." Magkaroon din naman kayo ngkumpiyansa sa sarili dahill alam ng mga nambu-
bully kapag kinakabahan kayo at maaari nilaiyong samantalahin upang sirain ang natitira mo pang
kumpiyansa. Hangga't maaari rin ayumalis ka at iwan mo sila. Ang pagtahimik ay nagpapakitang
"matured" ka at mas matatag kaysasa nang-iinis sa'yo. Pigilan din ang iyong sarili dahil iyon ang isa sa
mga ugaling wala sila.Huling rekomendasyon ng mananaliksik ay ang pagsusumbong. Ito na rin ang
pinakamabisangparaan upang matigil ang pambu-bully sa inyo. Mas may kakayahan ang mga
pagsusumbungan mo kaysa sa mga nambu-bully sa'yo.Sa mga nambu-bully, inirerekomenda ng
mananaliksik na itigil na ang pang-aapi sa ibang tao dahil maaari itong makaapekto sa kaniyang buhay.
Maaaring magdulot ito ng kasiyahan sa inyo ngunit tandaan ninyo na iyo'y panandalian lamang at dapat
ninyon haraping ang kasalanan ninyo sa Kanya.Sa mga guro at magulang, ninanais ng mananaliksik na
mas pagtibayin pa ang atensyon at paggabay sa inyong mga anak upang walang karahasang nangyayari.
Hindi man sa inyo nakukuha ng inyong mga anak ang pambu-bully ngunit nararapat na bigyan ng pansin
ang mga kagawian ng inyong mga anak lalo na sa paaralan. Lubos na naiimpluwensyahan ang inyong
mga anak sa mga gawain na nakikita at nakakasalamuha niya sa kapaligiran (teoryang ecological
system)Sa mga iba pang mag-aaral at mananaliksik, lubos na iminumungkahi ng mananaliksik na
magsagawa pa ng ilang pag-aaral ukol sa "bullying". Bagama't marami na rin ang mga pag-aaral na
nagsasagawa nito, ninanais ng mananaliksik na tumuon pa sa iba pang aspeto ng isang indibidwal na
maaaring maapektuhan ng pambu-bully.Maaari rin na magsagawa ng isang pag aaral ukol sa pagsugpo
ng pambu-bully kahit na maiisip ng karamihan na imposibleng matigil ang karahasang ito. Marami pang
hindi napapatunayan at hindi natutuklasan kung kaya't lubos na nirerekomenda ng mananaliksik ang
mga nabanggit.
1.ANO NGA BA ANG SALITANG "BULLYING"?

- Karaniwang panunukso ang pinakpangunahing nararanasan ng mga mag-aaral sa paaralan.

Makakita lamang sila ng kakaiba sa paningin nila ay agad nila itong tutuksuhin o di kaya’y
napansin nila ang isang bata na nag-iisa ay agad itong lalapitan at saka tutuksuhin. Ang mga
ganitong eksena ay kadalasang nagyayari kapag walang magawang hindi maganda ang ilang
estudyante,minsan ay kapag sinita ng isang guro ang kanilang kinagawa ay sasabihin lamang na
nagbibiruan lang dahil sa takot ng biktima ay nakuha na lamang nya na sumangayon dito. Kahit
anong masasakit na salita ang lumabas mula sa bibig ng bullies ay parang binalewala na lamang
ito ng biktima dahil aa takot. Karaniwan ding biktima ng pambubully ay mga kabataan ng
mahihina at alam nilang walang kalaban laban sa kanila.

2.ANO NGA BA ANG EPEKTO NG PAMBUBULLY SA ISANG TAO?

-Ang bullying ay maaaring makaapekto sa isang mag-aaral sa antas ng pisikal, mental, at

emosyonal. Ang ilan sa mga epekto ay binubuo ng pagkabalisa, post-traumatic stress disorder,
kawalan ng kumpiyansa sa sarili, mga isyu sa gastric, mga isyu sa relasyon, at pagkalulong sa
alkohol at droga.

3.PAANO MA IIWASAN ANG IBAT IBANG CYBER BULLYING?

Para maiwasan ang Cyber Bullying kailangang maging maingat ka sa bawat salita, litrato o bidyo
na ipopost mo/ilalabas mo sa bawat social media account mo (pag-isipan munang mabuti).
Kung maaari ay panatilihing pribado ito o di kaya'y limitahan ang makakakita. At higit sa lahat
ay iwasan ang pagpuna sa ibang tao kung ayaw mong mapuna rin. ( Golden Rule says, “Do unto
others as you would have them do unto you.” )

4.ANO ANG SANHI NG BULLYING SA MGA BATA?

Kapag nakumpirma mo na bully ang iyong anak sa pamamagitan ng pag-oobserba sa kaniya,

ang sunod na bagay na dapat mong alamin ay kung bakit niya ginagawa ito, o ano ang
pinagmulan ng ganitong pag-uugali.

Ayon kay Dorothy Espelage, isang child-development professor mula sa University of North
Carolina, may mga iba’t ibang sanhi ng bullying sa mga bata. Narito ang ilan sa kanila:

1. Hindi nabibigyan ng sapat na atensyon, pag-aaruga o pansin ng kanilang mga magulang.Isa sa

mga dahilan kung bakit nagiging bully ang isang bata ay ang kakulangan ng pag-aalaga at
atensyon mula sa kaniyang mga magulang. Ang kakulangan na ito ay nakikita niyang naibibigay
sa ibang bata dahilan para siya ay mainggit at pag-initan ang naturang bata sa pamamagitan ng
pambubully.

5.ANO PO BA ANG MAKUKUHA NATING MAGANDA SA PANGBUBULLYMAY NAIDUDULOT BA

ITONG MABUTI SATIN? MAY NAITUTULONG BA ANG PAMBUBULLY SA KAPWA PARA SA
MAGING MAGANDA ANG ESTADO NATIN SA BUHAY?

Isa lang po ang sagot, WALA! Bagkus ang pangbubully ay nakakapagdulot lamang ng depression
sa taong nabubully. Depression na nagiging sanhi ng kawalang tiwala sa sarili, kawalan ng
interes sa sarili, kawalan ng lakas ng loob, kawalan ng kompyansa sa sarili, kawalan ng gana
para mabuhay, at ang pambubully ay maaring sanhi at magdulot ng kamatayan. ANG
PAMBUBULLY AY KAYANG PUMATAY. Huwag po tayong mangbully ng kahit na sino man! May
kapansanan, may edad, may sakit o may

kahinaan man! Huwag na huwag po tayong mangbubully ng kapwa bagkus tayo po'y
magtulungan at magmahalan. Ingatan po natin ang isat isa wag po tayo maghilaan pababa,
iangat po natin ang isat isa para sa ikalulugod ng Diyos.Kung kayo man po ay may kakilala o
nakilala na nabubully at nakakaramdam ng depression ipagtangol niyo po sila at iparamdam
niyo po sa kanila na maraming nagmamahal sa kanila at lagi niyo din pong ipaalala sa kanila na
hindi sila nagiisa, nandito tayo para tulungan sila.STOP BULLYING!
MGA SANGGUNIAN

Bennett, C. (2009). Literature Review of Bullying at Schools. http://umanitoba.ca/faculties/

education media/ Bennett-09.pdf

Espelage. D.L. & Swearer, S.M. (Ed.) (2004). Bullying in American Schools: A Social Ecological
Perspective on Prevention and Intervention, Mahwah, New Jersey: Routledge.

Epekto ng Pambu-bully 35

O'Connor, JA. (2012). An Examination of Bullying Within Middle School Physical Education.

(Doctoral dissertation) https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/31044/ OConnor

Jamie.pdf Peterson, J.S. & Ray, K.E. (2006). Bullying and the Gifted: Victims, Perpetrators,
Prevalence,

and Effects. https://www.nage.org/uploadedFiles/GCQ/GCQ Articles/Bullying %

20Spring 2006.pdf Taboy, F. (2013. Agosto 15), 9-anyos, patay sa bullying

http://www.balita.net.ph/2013/08/15/9

anyos-patay-sa-bullying/ Vicencio, C.B. (2012). Pang-Aapi (Bullying) Sa Paaralan... Dapat

Maiwasan http://www.

deped-ne.net/?page news&action details&categ-Articles&code01-AP12120001&

CMonth= 12&CYear-2012) Bullying in the Philippine Setting (2007, Hunyo 30).

http://safeschoolenvironment.blogspot.com/

2007/06/bullying-in-philippine-setting.html

Mga Saksi ni Jehova. http://www.jw.org/tl/turo-ng-bibliya/pamilya/tin-edyer/tanong/binu-

bully/ Philippines Toward a Child-Friendly Education Environment. (2013, Agosto). http://www.

studymode.com/essays/Philippines-Toward-a-Child-Friendly-Education-Environment
1870111.html

"Ang sagot, kapag mahinahon, ay pumapawi ng pagngangalit." (Kawikaan 15:1)

"Huwag ninyong
KURIKULUM BITA

A. PERSONAL NA IMPORMASYON

PANGALAN:ALDEN C. AISO JR.

TIRAHAN:BRGY.TAMBIS 1 PUROK 3 SAINT BERNARD SOUTHERN LEYTE

KAPANGANAKAN: SEPTEMBER 13 2003

KALAGAYANG SIBIL:BINATA

KASARIAN:LALAKI

NASIYONALIDAD:FILIPINO

PANGALAN NG AMA:ALDEN B. AISO SR

PANGALAN NG INA:CRISTINA C. AISO

PANGALAN NG MGA KAPATID: JAZMIN C. AISO AT CRISDEN JANE C. AISO

B. ANTAS NG PAG-AARAL

SEKUNDARYA:TAMBIS NATIONAL HIGH SCHOOL; RICARDO OROZCO MACASAET MEMORIAL

ACADEMY FOUNDATION

SENIOR HIGH : TAMBIS NATIONAL HIGH SCHOOL

ELEMENTARY:TAMBIS 1 ELEMENTARY SCHOOL; CENTRAL SCHOOL REAL QUEZON

KURIKULUM BITA

A.PERSONAL NA IMPORMASYON

PANGALAN: SHANDARA M. AISO

TIRAHAN:BRGY.TAMBIS 1 PUROK 3 SAINT BERNARD SOUTHERN LEYTE

KAPANGANAKAN: May 12 2004

KALAGAYANG SIBIL:DALAGA

KASARIAN:BABAE

NASIYONALIDAD:FILIPINO

PANGALAN NG AMA: LEONARDO C. AISO

PANGALAN NG INA:MELECIA M. AISO

PANGALAN NG MGA KAPATID: LEONARDO M.AISO JR.,MARY ANN M. AISO ,MARK JOHN M.
AISO

B.ANTAS NG PAG-AARAL

SEKUNDARYA:TAMBIS NATIONALHIGH SCHOOL/POBLACION NATIONAL HIGH SCHOOL

SENIOR HIGH SCHOOL:TAMBIS NATIONAL HIGH SCHOOL

ELEMENTARY:TAMBIS 1 ELEMENTARY SCHOOL