PAGLALAHAD NG EPEKTO NG PAGBULLY SA SIKOLOHIYA NG

KABATAAN: MGA PILING ARTIKULO

Isang Proposal na Iniharap

Kay Ginang Lita A. Bacalan

College of Teacher Education

CEBU NORMAL UNIVERSITY

Lungsod ng Cebu

Bilang Bahagi ng Gawain

Sa Filipino II: Pagbasa at Pagsulat

BSed-ENGLISH 1

Nina

INDIG MA.CYNTHIA

JABAGAT LEEJAY

JUROMAY MA.ELIZA

MACARAYA MERCEDES

MANGGAY DONNAMIE

MEDADOHARESS

MENDOZA KEVIN

Marso 2014
 Dahon ng Pagpapatibay

Ang pag-aaral na ito ay pinamagatang ‘’PAGLALAHAD NG EPEKTO NG

PAGBULLY SA SIKOLOHIYA NG KABATAAN: MGA PILING ARTIKULO’’ na
inihanda at ipinagkaloob nina Ma. CynthiaIndig, LeejayJabagat, Eliza Juromay ,
Donnamie Manggay, Mercedes Macaraya, Harress Medado at Kevin Mendoza,
bilang bahagi kailangan sa pagpasa sa ikalawang semester sa Fil. 2

LITA A. BACALLA, D.A.LITCOM

Cebu Normal University
Adviser

ROWENA c. Largo, ED.D

Chairman in Filipino
College of Arts and Sciences
Cebu Normal University
 PASASALAMAT

Ang pananaliksik na ito ay hindi masasakatuparan kung wala ang mga taong

tumulong kaya lubos ang pasasalamat ng mananaliksik sa mga sumusunod:

Kay Ginang Lita A. Bacalla, adviser at tagagabay sa mananaliksik,sa kanyang

walang kapagurang pag gabay at pagintindi.

Sa mga kamag-aral, na itinuring na mga inspirasyon at kaagapay sa hirap.

Sa mga kaibigan na walang sawang sumusuporta at nagsasabing matatapos

naming ang pag-aaral na ito.

Sa mga pamilya ng mananaliksik na nagbigay tulong financial at hindi napagod

umintindi.

Higit sa lahat sa Poong Maykapal na gumagabay at nagkaloob ng biyaya ng

mabuting kalusugan at nagsilbing ilaw ng determinasyon upang matapos ang pag-aaral

na ito.
 Paghahandog

Sa aming pinakamamahal at suportadong mga magulang

G.Julie C. Jabagat

Gng.Mary Jane S. Jabagat

Gng. MarivicMacaraya

G. Bobby Macaraya

G. Sonny Medado
Gng. MaritesMedado

G. Cornelio M. Indig

Gng. Marcela G. Indig

G. Bernard A. Juromay

Gng. Paz M. Juromay

G. Domingo Manggay

Gng. Amalia Manggay

Mr. Uldarico Mendoza

Mrs. Apolonia Mendoza

Taus-puso namin itong inihahandog sa inyo.

M.E.C.H.D.K.L
 TALAAN NG MGA NILALAMAN

Pamagat Pahina

Dahon ng Pagpapatibay
Pasasalamat
Pghahandog
Talaan ng Nilalaman
Talaan ng Figyur at Talahanayan
Abstrak

Kabanata

1 ANG SULIRANIN AT ANG SAKLAW NITO

Rasyonal ng Pag-aaral
Kaligirang Teoritikal ng Pag-aaral
Paglalahad ng Suliranin
Kahalagahan ng PAg-aaral
Saklaw at mga Limitasyon
Katuturan ng mga Talakayan

2 PAGBABALIK-TANAW SA Na MGA
KAUGNAY NA MGA BABASAHIN

Mga Muling-sinuri na Literaturang kaugnay

Mga Muling-sinuri na kaugnay na Pag-aaral

3 PAMPANITIKANG PAMAMARAAN NG PAGSUSURI

Pamamaraan ng Panitikang Pananaliksik

Pinagmulan ng mga Datos
Paraan ng Pagkalap ng Datos

 Unang Bahagi - Pahiwatig

  Ikalawang Bahagi -Tauhan

 Ikatlong Bahagi -Sanhi at bunga

 Ikaapat na Bahagi -Tema

 Ikalimang Bahagi -Surbey

4 PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT PAGPAPAKAHULUGAN

Pahiwatig
Tauhan
Sanhi at bunga
Tema
Surbey

5 MGA NATUKLASAN, KONKLUSYON AT REKOMENDASYON

Lagom ng mga Natuklasan

Konklusyon
REkomendasyon
Mga Karagdagang Rekomendasyon
MGA BABASAHING TINUTUKOY
MGA APENDIKS
Apendiks A: Ano Ang Gagawin Ko Kapag Binu-bully Ako?-JW.ORG

Apendiks B: Walang Mang-aapi, Kung Walang Magpapaapi Ni Raffi Isah

Apendiks C: Cyberbullyinmg Pushes 12- year old FilAm to commit suicide

Apendiks D: Pilipinong Estudyante sa Taiwan, Nakaranas ng Bullying

Apendiks E: Mahigit sa 20 anyos na Ngunit Hindi pa Tuli Sulat ni Jun Tacio

Apendiks F: Surbey

KURIKULIM VITAE NG PAMPANITIKANG MANANALIKSIK

TALAAN NG FIGYUR AT TALAHANAYAN

Pamagat Pahina

Figyur 1 : Iskematikong Dayagram ng Teoritikal na Kaligiran

Talahanayan 1 : Pahiwatig

Talahanayan 2 : TAuhan

Talahanayan 3 : Sanhi at Bunga

Talahanayan 4 : Tema

Talahanayan 5 : Surbey

ABSTRAK
 Ang pag-aaral na ito ay naglalahad sa mga epekto ng bullying sa kabataan sa
pamamagitan ng mga piling artikulo ng bullying:Ano ang gagawin ko kapag binubully
ako? , Walang mang-aapi kung walang magpapa-api, Pilipinong estudyante sa
Taiwan nakaranas ng bullying, Cyber bullying- pushes 12 year-old Fil-Am to
commit suicide, at Mahigit 20 taong gulang na ngunit hindi pa rin tuli. Binibigyang
halaga sa pagsusuri ang sumusunod na aspeto sa bawat artikulo; pahiwatig, tauhan,
sanhi at epekto, at tema. Ginamit ang Qualitative Research Method sa pagsusuri sa
limang artikulo tungkol sa bullying. Ginamitan ng Discourse Analysis sa pagsusuri at
pagpapakahulugan ng mga pinahayag na teksto sa isang akdang pampanitikan na pag-
aaral. Binibigyang katibayan ang pananaliksik na ito sa tulong ng mga kaugnay na pag-
aaral at kahulugan sa akdang pampanitikan at sinusuportahan sa pamamagitan ng
teorya: Teoryang Pormalistiko, Teoryang Mimetiko, at Sikoanalitikal na Approach.
Batay sa ginawang pag-aaral, natuklasan ang mga sumusunod: Ang
pahiwatig sa kaisipan ay nagpapakita ng hindi pagiging perpekto ng buhay dahil kung
may mabuti, mayroon ding masama at ang pang-aapi sa kapwa ay di kailanman
magiging tama sapagkat nakaka-apekto ito ng maliit o kadalasa’y masaklap na
problema pangyayari sa nagiging biktima. Ang mga pangunahing tauhan sa bawat
artikulo tungkol sa bullying ay kapwa nabully at nambubully at nawawalan ng tiwala sa
sarili, pakiramdam ay walang kwenta at labis na nasaktan ang dinanas ng mga nabully
ngunit ang ilan sa mga nambubully ay ganoon rin ang naranasan kaya naisipan nilang
gumanti sa pamamagitan rin ng pambubully. Ang sanhi at bunga ay ang pagiging
kakaiba sa lahat na humahantong sa mga negatibong epekto ang pagkakawalan ng
tiwala sa sarili at ang pinakamalala sa lahat ay ang pagpapatiwakal. Ang temang
inilahad sa limang artikulo ay ang pagbibigay malasakit, pag-unawa sa kaibahan ng
kapwa at kaukulang gabay mula sa mga magulang upang maiwasan ang mga
negatibong epekto ng pambubully.
Napatunayan na ang mga piling atikulo ay naglalahad ng epekto ng pagbully
sa sikolohiya ng kabataan.
Batay sa mga natuklasan at konklusyon, ang mga mananaliksik ay
nagmumungkahi ng mga sumusunod: magsagawa ng mga patimpalak na
nagpapahayag na walang mabuting idudulot ang pambubully at kailanman ay hindi ito
tama; sanayin ang mga estudyante na sumulat a maglimbag ng mga kwento at mga
artikulo na ang mga pagunahing tauhan ay ang mga nabubully ngunit sa huli ay hindi rin
sila nagpapa-api; magdaraos ng isang open forum sa mga kabataan, mga guro, at mga
magulang tungkol sa pambubully sa tulong ng DSWD; magsagawa ng mga programa
sa iba’t ibang lugar at komunidad na nagpapabukas ng isipan ng mga kabataan.

Kabanata 1

ANG SULIRANIN AT SAKLAW NITO

Ang Rasyonal ng Pag-aaral

Sa ika 21st na siglo,kasabay ng pag-usbong ng teknolohiya ay ang pagbabago sa

mga pag-uugali ng kabataan dala ng mga ideya nakuha mula sa mga programang

pangtelebisyon, radyo at social site. Na nagdudulot ng bullying- ito’y isang pisikal o

emosyonal na pananakit sa mga taong mas maliit o mas mahina sa iyo. Ang pananakit

at pang-aabusong ito ay maaring magdala ng takot at trauma sa biktima. Maaaring

maapektuhan nito ang paaran ng pamumuhay ng biktima; maaaring hindi na gustuhin

ng biktima na pumasok pa sa paaralan o di kaya’y lumabas ng bahay dahil sa takot na

mabully ulit.

“Increasing youth across the nation are being confronted in their neighborhoods,

school hallways and in their classrooms with knives and with guns. Although statistic

shows the incidence of youth violence has decreased since 1997, nearly three million

violent crimes still occur on or near school campuses each year , with increasing tragic

results” (U.S Department of Justice, 1997). Ipinahayag ni Elizabeth A. Barton sa

kanyang aklat na Bully Prevention. Isa lamang ito sa mga patunay na ang bullying ay

nakaaalarmang suliranin ng Kagawaran ng Edukasyon.

Sa katunayan ang bullying ay hindi lamang nagyayari sa ibang bansa kundi pati

narin dito sa Pilipinas. Subalit kadalasa’y naipagsasawalang bahala ng karamihan na

nagdudulot ng mababang performans ng isang bullied sa paaralan.

Nais ipakita ng pag-aaral na ito ang pisikal, mental, emosyonal at sosyal na

epekto ng pambubully. Inilahad dito ang mga sintomas at palatandaan kung ang anak
ninyo ba’y isa sa mga nabully o nambubully. Tinatalakay dito ang mga masamang

maidudulot ng pambubully, mga paraan kung paano ito maiiwasan at kung sino ang

dapat umakasyon ukol dito.

Nais ipabatid ng pag-aaral na dapat maging mapanuri ang mga magulang sapag

subaybay sa kalagayan at nangyayari sa kanilang anak sa loob at labas ng bahay.

Kasama narin dito ang partisipasyon ng mga mag-aaral, guro at mambabasa na

maaaring saksi ng bullying; nakapuna ng kadalasang pagliban ng bata at kawalan ng

ganang pumasok.

Sa kasalukuyan, marami ng mga organisasyon ang nagkakaisa at nagtutulungan

upang masugpo ang pataas na bilang ng mga kaso ng pambubully na humahantong sa

mga di-kanaisnais na desisyon gaya ng pagpapatiwakal at iba pa.

Napili ng mga mananaliksik na pag-aralan ang mga piling artikulong naglalahad

ng epekto sa sikolohiya ng bata sapagkat marami ng balita sa social sites ukol dito.

Nais ilahad ng mga mananaliksik ang mga resulta ng pananakit sa iba upang

mabigyang tinig ang mga biktimang hanggang ngayo’y nakakubli sa takot.

Hangad ng pananaliksik na maipamulat sa mambabasa na ang pambubully ay

hindi isang simpleng suliranin na madaling iwasan sapagkat naapektuhan nito ang

moral na pananaw ng isang biktima tungo sa kanyang hinaharap. Sapamamagitan ng

mga piling artikulo maihahambing ang mga pangyayari sa artikulo na maaaring

magkatulad sa mga karanasan ng kabataan ngayon.

Kaligirang Teoritikal ng Pag-aaral

 Pinapalagay ng pag-aaral na ito ang mga piling artikulo tungkol sa bullying na isa

sa suliranin sa ating lipunan.

Ang pagpapalagay na teoritikal ay sinusuportahan ng tatlong teoryang pampanitikan:

teoryang pormalistiko, mimetiko at sikoanalitik.

Ang Teoryang Pormalistiko ay isang uri ng kritisismong pampanitikan na

nagbibigay diin sa porma ng isang teksto at hindi sa nilalaman nito. Binibigyan nito ng

markadong pansin ang istruktura, istilo at paraang artistiko ng isang akda. Ginagamit

ang teoryang ito dahil kaugnay nito, ay may elementong napapaloob na ginagamit sa

pagsusuri at para maliwanagan ang mga mambabasa.

Ayon kay Liwanag(12) na ang teoryang pormalistiko ay nasa porma o kaanyuan

ng isang akda ang kasiningan nito. Ang porma ay binubuo ng imahe, diksyon, sukat,

tugma at iba pa.Ibig sabihin kailangang magkakatugma ang porma at nilalaman upang

magkaroon ng buong kahulugan ang isang akda.

Ayon naman kay Villafuerte sa teoryang ito hindi binibigyan ng diin ang buhay ng

may akda, hindi nakapaloob ang kasaysayan at lalong walang nababanaag na

implikasyong sosyolohikal, politikal, sikolohikal at ekonomikal. Samakatuwid, ang pisikal

na katangian ng akda ang pinaka.buod ng pagdulong nito. (Panuring Pampanitikan –

Teorya at Pagsasanay by Pat V. Villafuerte)

Sa pamamagitan ng teoryang ito nasusuri ng mabuti ang mga piling artikulo

upang mas lalong maintindihan ng mambabasa. Maraming mananaliksik at kritiko ang

nakatuklas sa pinag-ugatan ng teoryang ito, kabilang ang mga isinulat ni Coleridge na

itinuturing niyang “buhay” dahil sa nakapaloob dito.

Sa pagsusuri ng isang artikulo mahalagang suriin nito ang mga elementong

mapapaloob tulad ng pahiwatig, tauhan, epekto at sanhi at tema.

Ang pahiwatig ay may layong ipabatid sa mga mambabasa ang mga

impormasyon na naglalayung bigyang pansin ang mga aksyon sa mga ang piling

artikulo.

Ang tauhan o karakter ay may kinalaman sa mga pangyayari sa artikulo na,

maaring ang awtor mismo ang karakter o isa sa mga nakapanayam ng awtor.

Ang sanhi at bunga ay ang paglalahad ng mga pangyayari upang malaman ang

mga maaring problema at ang magiging solusyon ng naturang paksa na sinaliksik.

Ang tema ay ang tumutukoy sa kabuuang mensahe o aral na nais ibahagi ng artikulo.

Ang teoryang mimetiko ay hango sa salitang Griyego na “mimesis” na

nangangahulugang imitasyon at representasyon sa buhay. Ginagamit ito ng mga

manunulat sa kanilang obra maestra upang makabuo ng bago at pangalawang

kahulugan na nakukuha sa imitasyon ng buhay.

Ayon kay Plato, ginagamit ang teoryang mimetiko sa panitikan at minsa’y

nagiging negatibo sapagkat mas napapaniwalaan ng karamihan ang pangalawang

Ang mga piling artikulo ay naglalahad ng epekto ng

pagbully sa sikolohiya ng kabataan

 TEORYANG

PORMALISTIKO TEORYANG MIMETIKO

SIKOANALITIKAL

Anu ang gagawin ko kapag nabully ako(Saksi ni Jehova Blog).

Walang mang aapi kung walang magpapa- api ni Raffy Isah

Cyberbullying pushes 12- year old Fil-Am to commit suicide(vvp

GMAnews)

Pilipinong estudyante sa Taiwan nakaranas ng bullying (Niko

Baua) dzmm.com.

Mahigit sa 20 taong gulang na hindi pa tuli

PAHIWATIG
TAUHAN

SANHI AT BUNGA TEMA

Figyur 1: Iskemang Presentasyon ng Kaligirang Teoritikal na Pag-aaral

kahulugan o imitasyon na gawa ng tao kaysa sa tunay na nais ipahiwatig ng mga

bagay-bagay.

Gayunpaman, ang isyu tungkol sa “bullying” ay sadyang talamak nang napag-uusapan

dahil sa pagdagdag ng bilang ng “bullying rate” na nangyayari kalimitan sa mga

paaralan. Naiuugnay ang “bullying” sa teoryang mimetiko sapagkat tunay itong

nagaganap sa buhay ng tao.

Ang teoyang sikoanalitik ay orihinal na gawa ni Sigmund Frued. Sa pamamagitan

ng pag-oobserba sa mga pasyenteng may sakit sa utak, napag-alaman niya na ang

mga karanasan at walang muwang na mithiin ng mga bata ay nakakaimpluwensya sa

kanilang ugali paglaki. Ang teoryang ito ay tumutukoy sa tatlong uri ng personalidad

ayon kay Frued, ito ay ang “id”,”ego” at “superego”.

Ang “id” ay tumutukoy sa mga pangunahing pangangailangan. Ayon kay

Frued ang “id” ay base sa “pleasure principle”, pagnanais na gawin ang mga gusto sa

madaliang paraan na hindi inaalala ang kahihinatnan at realidad ng sitwasyon. Habang

ang bata ay nakikipag-interaksyon sa tao at sa mundo, nabubuo at nalilinang nya ang

kanyang “ego”. Ang “ego” ang nagbibigay limitasyon o hangganan ng mga pagnanais

ng “id”. Ito ay nagpapaalala sa “id” na dapat ihinto ang pagnanais upang walang pinsala

o masaktan. Ang “superego” nalilinang habang ang indibidwal ay nasa “phallic stage” na

resulta ng moral nilang personalidad. Ang resulta ay ang nagbabalanse sa “id” at “ego”.

(Three Psychologies…Perspective From Frued, Skinner and Rogers, by Robert D. Nye)

 Ang teoryang sikonalitikal ay ginagamit rin sa pag-aaral na ito upang lubos na

maintindihan ng mga mambabasa ang bawat katangian ng mga tauhan. Base sa

paniniwala ni Frued na hindi aksidente o basta na lang nagyari ang lahat sapagkat ang

lahat ng ating mga kinikilos, iniisip, at nadarama ay may dahilan.

Sa pag-aaral na ito kinakailangan mong malaman kung ano ang puno’t dulo o

dahilan kung bakit nangyayari ang mga insidente ng pambubully. Iniinterpreta din ng

mga mananaliksik ang maaring bunga o epekto ng pambubully sa isang istudyante. Sa

paraang ito mas madaling masusulusyonan ang problema. Sa tulong ng teoryang ito ay

masyadong na iintindihan ang pahiwatig at tema ng artikulo sa pamamagitan ng pag-

ugnay ng mga mga ideyang moral sa aksyon ng mga karakter sa artikulo.

Paglalahad ng Suliranin

Ang pag-aaral na ito ay naglalahad ng mga epekto ng bullying sa sikolohiya ng mga

kabataan na tinitiyak sa pagsusuring ito ang mga elemento sa mga sumusunod na

artikulo: Anu ang gagawin ko kapag nabuli ako(Saksi ni Jehova Blog), Walang

mang aapi kung walang magpapa- api ni Raffy Isah, Pilipinong estudyante sa

Taiwan nakaranas ng bullying (Niko Baua) dzmm.com., Cyberbullying pushes 12-

year old Fil-Am to commit suicide(vvp GMAnews), Mahigit 20 taong gulang na

ngunit hindi pa tuli :

1. pahiwatig,
2. tauhan,
3. sanhi at bunga, at
4. tema ng artikulo.
Ang Kahalagahan ngPag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay tungkol sa isang pagsusuri sa epekto ng bullying sa

sikolohiya ng mga bata sa pamamagitan ng pagsisisiwalat ng mga piling artikulo na

nagpapakita ng mga insidente ukol dito.

Ang kinalabasan ng pag-aaral na ito’y maging makabuluhan sa mga taong

nagmamalasakit sa mga biktima. Bukod dito ang resulta ng pananaliksik ay

magsisilbing gabay upang masugpo ang nambubully at matulungan ang mga batang

nakaranas nito.

Mahalaga rin ang pag-aaral na ito sa mga sumusunod:

MgaGuro. Nakakatulong sa mga guro ang kinalabasan ng pag-aaral na ito dahil

kapupulutan nila ng aral ang mga artikulo at malalaman kung ang kanilang estudyante

ay biktima naba ng bullying o silaba’y nambubully.

` Mga Mag-aaral. Magkaroon ng kamalayan ang mag mag-aaral sa magiging

resulta ng kanilang pambubully sa kapwa at maiiwasan narin ang pagiging biktima nito.

MgaMagulang. Mabibigyang pansinang kanilang mga anak at matulungan ito

upang malampasan ang nararanasang panlalait sa sarili.

Mga Mananaliksik. Inaasahan ng pananaliksik na ito na makakatulong ito sa

mga susunod pang mga mananaliksik na may kahawig napag-aaral.

 Mga Mambabasa. Inaasahan na pagkatapos mabasa ang mga napiling artikulo,

ang mga mambabasa ay maimulat sa katutuhanan na ang pambubully ay masamang

gawi tungo sa kapwa.

Saklaw at limitasyon ng Pag-aaral

Ang pag-aaral ay tumutuon sa pagsusuri ng mga piling artikulo na naglalahad ng

mga insidente ng pambubully at mga epekto nito sikoholihiya ng mga batang biktima

.Nakapaloob din dito ang mga gabay upang maiwasan ang bullying. Ang kinalabasan

ng pag-aaral na ito’y naglalayong makatulong upang mabago ang pakikitungo sa

kapwa. Inaasahan na matapos sa isang semester taon 2013-2014.

Katuturan ng Talakayan

Upang maunawaan ng lubos ang paglalahad at pagpapaliwanag sa ginawang

pag-aaral, bibigyang kahulugan ang sumusunod ayon sa pagkagamit nito sa pag-aaral.

Pahiwatig: Ang nais ipabatid sa mga mambabasa, mga impormasyong

nagpapakita ng aksyon na naglalayung bigyan pansin sa mga piling artikulo.

Tauhan: Ang karakter na may kinalaman sa mga pangyayari sa artikulo na

maaaring ang awtor mismo o isa sa mga nakapanayam ng awtor.

Sanhi at Bunga: Ang paglalahad ng mga pangyayari upang malaman ang mga

puno’t dulo ng problema at ang magiging solusyon ng naturang paksa na sinasaliksik.

Tema: Ang tumutukoy sa kabuuang mensahe o aral na nais ibahagi ng artikulo

 Bullying: Ang mga aksyong nagpapakita ng pananakit at pang aabuso sa kapwa

na nakikita sa artikulo.
 Kabanata 2

PAGBABALIK-TANAW NG MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL

Sa kabanatang ito, matutunghayan ang mga kaugnay na pag-aaral na kung saan

ang mananaliksik ay maghahanap ng mga aklat, magasin, dyurnal, tesis, disertasyon at

iba pang sanggunian na nagsilbing batayan ng kasalukuyang pag-aaral.

Mg Kaugnay na Literatura

Tinatalakay dito ang mga literaturang may kaugnay sa ginawang pag-aaral na

makatutulong upang mas lalong mapagtibay ang ang pag-aaral na ito .

Ayon kay Green (109), na

“the most obvious forms of bullying behavior are those that involve

physical aggresion, which may be minor or may lead to severe physical

injuries or disfigurement. As with any sustained assault, bullying may

result in psychological trauma for the victim. Other forms of bullying

behavior may be verbal in nature can include name-calling, threats of

physical aggresion, and hostile teasing. Similar to physical bullying, verbal

bullying also has the potential to have a negative psychological impact on

the victim.”

Ang pahayag ni Green ay may pagkakahawig sa pag-aaral ng

mananaliksiksapagkat isinasaad sa pahayag ang pwedeng maging porma ng pambu-

bully. Maaaring maging berbal ito na kadalasan ay sa panglalait ang anyo .Maaaring
maging halimbawa ang panglalait sa uri ng balat,buhok, gawi ng biktima o maging

porma ng kanyang kasuotan. Maaari ring pagtawanan ang mga batang na iiba ang

relihiyon, nasyunalidad at pati na rin ang pagkakaroon ng mataas na I.Q. Hindi rin

nakaliligtas dito ang mga batang mahihirap, pinanganak na walang tumatayong ama at

maging may kapansanan. Maaari namang maging pisikal ang anyo ng pambubully;

kalimita’y panununtok, panunutok ng patalim at ang nakakatakot ay ang pamamaril;

ipinapakita din dito ang mga epekto at lugar na pwedeng pakaganapan ang bullying.

Ayon pa sa kanya “Physical and verbal bullying behavior can occur on the

playground, lunchroom, before and after school (e.g. on the bus or near the school

entrance), at the school campus or during excursions.”

Dito’y nailahad na ang pambu-bully ay walang pinipiling lugar. Kaya naman

pinapahuyan ang mga magulang na hindi pabayaan ang kanilang mga anak sapagkat

pwede maging biktima ang mga batang ito kahit nasa loob na ng paralan.

Ayon naman kay Baron(42), na

“bullying is a pattern if behavior in which one individual is chose as

a target if repeated aggresion by one or more others, the target person

(victim) generally has less power than those who engage the aggresion

(the bullies)”

Malaki ang kaugnayan ng karakter sa pagkabully. Sinasabi dito na mas malaki

ang posibilidad na mabully ang bata kung may kaibahan nakikita ang nambubully. Kaya

naman ay pinapayuhan ang mga biktima na huwag basta mag papa-api na lamang sa
kadahilanang maaaring ma ulit ito. Ngunit minumungkahi ng mananaliksik na sa halip

na lumaban sa pamamagitan ng pisikal na lakas ay mas magandang sulosyunan ito ng

mabuting pakikipag komunikasyon, humingi ng tulong o magsumbong sa mga

awtoridad.

Sinabi naman ni Rigby(122), na

“there have been numerous reasons put forth as to why some

children and adolescents engage in bullying behavior , including for fun ,

for revenge or because of peer group preasure.

Ibig lang sabihin nito na may iba-ibang motibo ang mga nambully, maaaring

gusto lamang nilang maglibang, nais makapaghiganti o dahil lamang sa utos ng

grupong nais mabilang.

Idinagdag pa niya na “children who had been maltreated at home were more

likely to be victimized by peers at school, but only if they had no bestfriend.

Ang pagkakaroon ng kaibigan ay makakatulong sapagkat nagsisilbi silang

karamay at tagapagtanggol sa mga nang aapi. Nailalahad din dito na ang pagkakaroon

ng kaibigan ay mahalagang salik upang makaiwas sa bullying.

Mula sa pahayag ng The Philippine Star (10) ilan sa mga epekto ng bullying sa

mga estudyante ang mga sumusunod (1)lost of interest in schoolwork(2 )relactance to

attend school; poor attendance (2) lower grades (3) limited social contact with pears (3)

mood swings , especially towars depression, irritability, unhappiness, out burst of

anger(4) report headaches , stomach pains (frequently in the morning ,before leaving

for school), poor appetite , loss of sleep(5) visible cuts, scratches bruises (6)loss of

personal properly because of the theft or extortion.

Sinasabing ang mga estudyanteng biktima ng bullying ay nakararanas ng

behavioral consequence. Sinasabing nawawalan ang biktima ng ganang pumasok na

nagdudulot ng pagbaba ng marka ng estudyante. Limitado rin ang kanyang ‘’social

contact’’ at ang pagkakaroon ng “mood swings” , depression , pagiging malungkutin “out

burst of anger” ang pwedeng maging resulta nito. Inilahad din dito na nawawalan ng

ganang kumain ang biktima at nagkakaroon ng mga self inflected cuts , scratches at

bruises na dala na rin ng depresyon; na ilalantad dito ang sikolohikal na epekto ng

bullying.

Mga Muling-suri na Pag-aaral na kaugnay

Upang mabigyang liwanag ang mga mambabasa tungkol sa pag-aaral na ito,

mahahalagang ilahad sa mga kaugnay na literatura ng makakatulong na malaki sa

pagsusuring gagagwin.

Ang natuklasan sa pag-aaral ni Espinosa(2) na may pamagat na Family Therapy

for Children with School-Related Problems: A Quasi Experiment ay isa sa mga pag-

aaral na may malaking kaugnayan sa pag-aaral na ito dahil naipapaliwanag dito ang

mga pagbabago sa sikolohiya ng bata dulot ng mga problema sa eskwelahan na

maaaring dala ng bullying .Sinasabi na kung ang isang bata ay nakararanas o dumanas

ng mga suliranin ay maaaring maapektuhan nito ang progresibong pagkatuto ng bata

kaya naman ay pinapayuhan ang mag taong may kaugnay sa isyu na maging sensitibo

sa pagtuturo upang maiwasan ang anumang distraksyon na maaaring maidulot nito.

Ang natuklasan na pag-aaral naman ni Sencio(102), The Personal Problems in

Six areas of the Grade Six Pupils of the University of San Jose –Recolets, Cebu City,

1984-1985; In relation to some selected Variables; a basis for a proposed upgraded

suidance program for the elementary department ay masasabing may kaugnay sa pag-

aaral na ito sapagkat inilahan nya dito ang mga impormasyon sa pamamagitan ng mga

datos batay sa kanyang surbying ginawa .Pinakita niya dito ang porsyento ng mga

babaeng naglalahad ng pagkatakot na mapagtawanan at kutyain sa eskwelahan.

Napag alaman sa kanyang pag-aaral na isa sa mga problemang kinahaharap ng isang

indibidwal ay ang takot mapagtawan at kutyain na isang anyo ng pambubully.

Ang natuklasan na pag-aaral naman ni Paz (17) The Disruptive Behavior of

Pupils in relation to their sex, socio-economic status, academic achievement and

character education rating as perceived by the teachers of BPS-NEC-AID RESIC

Surigao city ll District ,Surigao City Division 1979-1980 ay may malaking kaugnayan sa

pag-aaral na ito dahil naipapaliwanag dito na ang socio-economic ay may malaking

epekto sa pag-uugali ng bata naipapalagay na kung ang bata ay mahirap ay mas

malaking tsansang makaramdam ng inggit na maaaring maging sanhi ng pambubully.

Ang pag-aaral naman ni Alob(9) The Distruptive Modification Model ay may

pagkakahawig sa pag-aaral na ito dahil sinasabi dito na ang guro ay may mahalagang

bahaging ginagampanan sapagkat ang guro ay nagsisilbing pangalawang magulang na

nagbibigay ng proteksyon ng bata sa paaralan. Sila rin ay nakakatulong upang mabago

ang ang mga pag-uugaling di-kanais nais sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga aral.

Ang natuklasan na pag-aaral naman ni Sinco (87) Needs, Adjustment Problems,

Causes and Solutions as seen by the Pupils Themselves ay may malaking kaugnayan

sa pag-aaral na ito sapagkat sinasabi dito na kinakailangan magkaroon ng pagkakaisa

ang mga magulang at mga guro upang magabayan at maituwid ang maling pag-uugali

ng bata, kinakailangan magkaroon ng Parents-Teachers association ang isang paaralan

nang sa gayon ay mas lalong maintindihan ang mga dahilan ng pag-uugali ng bata.
 Kabanata 3

Pampanitikang Pamamaraan ng Pagsusuri

Tinatalakay sa kabanatang ito ang mga ginagamit na pamamaraaan ng

pananaliksik, mga pinagmulan ng datos at mga pamamaraan sa pagkalap ng datos

upang lubos na maintindihan ang pagsusuri ng mga piling artikulo .

Pamamaraan ng Panitikang Pananaliksik

Ang pag-aaral na ito ay ginagamitan ng “Qualitative Research Method” sa

anyo ng pagsusuri sa nilalaman bilang paraan sa pagsisiyasat sa mga piling artikulo ng

bullying , layunin nito na suriin ang epekto ng bullying sa sikolohiya ng isang biktima .

Gamit ang Qualitative Research Method ay susuriin ang mga piling artikulo

tungkol sa bullying .May apat na bahagi ang pahiwatig, tauhan, sanhi - bunga at

tema.

Pinagmulan ng Datos

Ang mga pilng artikulo tungkol sa bullying ang napili ng mananaliksik upang

kunan ng impormasyon. Ito ay susuriin at bibigyang pansin ng mananaliksik na

ginagamit sa pag-aaral. Ang mga nakalap na mga impormasyon ang siyang tutugunan

sa mga kasagutan.
 Pinili ng mananaliksik ang mga piling artikulo sapagkat sa pamamagitan nito

maisisiwalat ang nakaaalarmang isyu sa lipunan. Sumasalamin ito sa nagaganap sa

mga kabataan sa eskwelahan at sa lipunan na kaniyang kinabibilangan.

Paraan ng Pagkalap ng Datos

Ang pag-aaral na ito ay bibigyang katiyakan ng pananaliksik sa pamamagitan ng

pagsusuri sa mga pahiwatig, tauhan, sanhi-bunga at tema gamit ang teoryang

pormalistiko, mimetiko at sikoanalitik.

Unang Bahagi: Pahiwatig. Sa bahaging ito, inaalam ng mga mananaliksik ang

nais ipahiwatig ng bawat artikulo.Tinitingnang mabuti ng manunuri ang nais ipahiwatig

ng bawat talata sa artikulo.

Ginagamitan ito ng talahanayan upang maging malinaw ang paglalahad sa

pagsusuri.

Talahanayan 1

PAHIWATIG

Pamagat ng Artikulo Linya Pahiwatig

Ang talahanayan 1 ay sumasagot sa unang baryabol na tinig ng persona.

 Ikalawang Bahagi: Tauhan.Dito isinasaad ang mga tauhan ng bawat artikulo.

Bawat tauhan ay may kani-kaniyang paglalarawan na ipapakita dito ang mga katangian

ng mga nambubully at binubully.

Talahanayan 2

TAUHAN

Pamagat ng Artikulo Tauhan Paglalarawan

Ginagamit ang Talahanayan sa pagkalap ng mga datos upang masagot ang

pangalawang bahagi.

Ikatlong Bahagi: Sahi at Bunga. Ang ikatlong bahagi ay ginagamit ng

mananaliksik upang magbigay impormasyon tungkol sa sahi-bunga at solusyon ng

bullying. Isa-isang sinisuri ang mga sanhi ng mga piling artikulo. Tinitignan din dito ang

mga maaaring dahilan. Binibagyan din ng mananaliksik ng mga maaaring solusyon ang

bawat artikulo.

Talahanayan 3
 SANHI AT BUNGA

Pamagat ng artikulo Sanhi Bunga Solusyon

Ginagamit ang Talahanayan sa pagkalap ng mga datos upang masagot ang

ikatlong bahagi.

Ikaapat na bahagi: Tema.Sa ika-apat bahagi inalam ng mga mananaliksik ang

katotohanang panlahat na pinakabasihan ng mga kalagayan ng mga tauhan o mga

insidenteng pangyayari sa kweto. Tinitingnang mabuti ang kaisipang nais ipabatid ng

artikulo.

Talahanayan 4

TEMA

Pamagat ng artikulo Tema Pangkalahatang Tema

Ginagamit ang Talahanayan sa pagkalap ng mga datos upang masagot ang ika-apat na bahagi.
 Ano ang iyong Anong taon ito naganap? Anong porma ng Ano ang naging epekto nito sa

Age
Respondents
karanasan ukol sa bullying? biktima?
bullying?

Revenge
Elementarya

Secondarya

Suicidal attempt
Kolehiyo
Saksi

Verbal

Pisikal

Los of self confedence

Nambully

Trauma
Bully

Talahanayan 5

Surbey

Ginagamitan ang talahanayan sa pagkalap ng mga datos upang masagot ang huling bahagi.
 Kabanata 4

Paglalahad, Pagsusuri at Pagpapakahulugan ng mga Datos

Ang Kabanatang ito ay naglalahad ng mga datos sa ginawang pagsusuri sa limang

pagsusuri sa limang artikulo tungkol sa nullying.

Mababasa sa ibaba ang kinalalabasan ng pagsusuri gaya ng; pahiwatig, tauhan,

sanhi, epekto at tema. Sa tulong ng teoryang mimetiko, sikoanalitika at pormalistiko.

Ang mga paraan ng pagsusuri ay matatagpuan sa metodolohiya.

Makikita din sa kabanatan gito ang mga talahanayan na naglalahad sa mga

nilalaman ng bawat artikulo.

 Naglalaman ng limang talahanayan ang bahaging ito, ang unang apat na

talahanayan ay nakatuon sa sikoanalitikal na pagsusuri na may apat na element ng

artikulo, ang pahiwatig, tauhan, sanhi at epekto at tema. Ang ikalimang talahanayan ay

naglalahad ng mga sagot ng mga respondents sa bawat tanong sa isinagawang surbey.

Pahiwatig.

Ang talahanayang ito ay naglalaman ng pahiwatig sa mga piling linya sa bawat

artikulo. Sa bahaging ito matatagpuan ang mga importanteng linya sa artikulo,inaalam

at sinusuring mabuti ng mga mananaliksik ang nais ipahiwatig ng bawat linya.

Talahanayan 1

Pahiwatig

Pamagat ng Artikulo Linya Pahiwatig

Ano Ang Gagawin Ko Kapag
Binu-bully Ako?
Walang Mang-aapi Kung
Walang Magpapa-api
“Ano ang puwede mong May mga bagay pang
gawin kapag may nambu- magagawa ang isang taong
bully sa iyo?” binully.
“Power over, rather than Ang naaapi ay
power within.” napapaniwalang wala siyang
kakayahan laban sa nang-
aapi.
 Cyberbullying Pushes 12- “Ngayon na nagcocomputer Ginagamit na rin ang
year old FilAm to commit na sila mas challenging na teknolohiya sa pambubully.
suicide yung pag handle ng mga
bata.”
Pilipinong Estudyante sa “Naiyak ang 10 taong gulang Mas inaapi ang naiiba.
Taiwan Nakaranas ng na si Lea nang ikwento ang
Bullying pangungutya sa kanya ng
mga kaklaseng Taiwanese.”
Mahigit sa 20 anyos na ”Mula ng ma bully nung Nawawalang ng kumpyansa
Ngunit Hindi pa Tuli elementary, hindi na sa sarili ang taong na-bully.
lumalabas sa kanilang
bahay.”

Sa unang artikulo ang linyang”Ano ang pwede mong gawin kapagmay

nambu-bully sa iyo?”ay nagsasaad na may mga bagay na maaaring gawin kapag ang

isang tao ay na bully, tulad ng huwag mag reak, huwag gumanti, magpatawa na

lamang, magkaroon ng kumpyansa sa sarili at magsumbong. Sa artikulong ito

ipinapabatid din na hindi lamang pisikal na pananakit ang bullying, maaari din itong

berbal na hahantong sa masamang sikolohiya ng tao. Minsan ang mga nagging biktima

ng pambubully din ang kadalasang nambubully, gumaganti ang taong na bully sa iba na

sa tingin nila ay mas mahina kaysa sa kanila. Ang mga taong mapag-isa, mga

kabataang itinuturing na kakaiba at mga walang kumpyansa sa sarili ang kadalasan

nilang nabibiktima.

Sa artikulong “Walang mang-aapi, kung walang magpapaapi” makikita ang

lingyang “power over, rather than power within”. Ipinababatid ng linyang ito na ang

naaapi ay napapaniwalang wala na silang magagawa laban sa mga nang-aapi sa

kanila. Kapag paulit-ulit na binubully ang isang tao nararamdaman niya na isa siyang

talunan. Pakiramdam niya na wala siyang kwentang tao. Naapektuhan masyado ang
kanyang pagiisip kaya naiisipan niyang ang magpakamatay. Kaya may maraming

insidente ng pagpapakamatay dahil sa bullying.

Inilalarawan sa ikatlong artikulo ang patungkol sa paggamit ng makabagong

teknolohiya sa pambu-bully. Ayon pa kay Dr.Paz Zabala,“Ngayon na nag-cocomputer

na sila mas challenging na yung pag handle ng mga bata” .Mas nahihirapan ang

kabataan na kontrolin ang kanilang emosyon dahil mas gusto nila na sa kanila nalang

ang kanilang problema, humahantong ito sa depresyon na nagiging sanhi ng

pagpapakamatay, isyung dapat ay malutas na sa tulong at gabay ng mga taong

pumapaligid sa biktima at nambu-bully.

Ipinapahayag sa ikaapat na artikulo na ang naiiba sa karamihan ang kadalasang

nabibiktima sa pambubully. Sa linyang “naiyak ang 10 taong gulang na si Lea nang

ikwento ang pangungutya sa kanya ng kanyang mga kaklaseng Taiwanese”,

mahihinuha natin na kung sino yung iba dahil sa kanilang hitsura, lahi, relihiyon o

kapansanan ay siyang mas pinag-iinitan ng karamihan.Emosyonal na problema ang

nagiging epekto nito sa naaapi na nagiging depresyon sa kanila na dala-dala nila

hanggang sa paglaki.

Ang huling artikulo na may linyang “mula nang ma-bully noong elementary,

hindi na lumabas sa kanilang bahay”, ay nagbabatid na kapag ang isang tao ay

napahiya dahil sa pambubully ay bumababa ang kanyang kumpyansa sa sarili at pati na

rin ang kanyang “self-esteem’’ at sikolohiya. Mas lalo kasing tumatatak sa kanyang

pag-iisip na siya’y hindi kabilang sa kanyang kapaligirang dapat ay kinabibilangan.

Kailangan kahit iba o tayong lahat na di perpekto’y hindi dapat manghusga sa kapwa

upang magkaroon ng mas tahimik na pamumuhay.

Tauhan

Sa bahaging ito matatagpuan ang mga tauhan ng bawat artikulo. Bawat tauhan

ay may kanya-kanyang paglalarawan kaya mababatid kung sino ang bully at nabully.

Talahanayan 2

Tauhan

Artikulo Tauhan Paglalarawan

Ano Ang Gagawin Ko Kapag Celine Nawalan ng tiwala sa

Binu-bully Ako? sarili

Antionion Dating binu-bully kaya

Walang Mang-aapi, Kung
Walang Magpapaapi
Cyberbullyinmg Pushes 12-
year old FilAm to commit
suicide
Pilipinong Estudyante sa
Taiwan, Nakaranas ng
Bullying
Mahigit sa 20 anyos na
Ngunit Hindi pa Tuli
nangbu-bully na
Batang nagpakamatay
Phoebe Prince dahil pambu-bully sa
paaralan.
Matalinong bata, tahimik
Gabrielle Molina at sinsitibo
Itinuturing na kakaiba
Lea dahil sa lahi
Lalaking 20 anyos Binu-nully dahil sa hindi
pa siya tuli
 Ang pangunahing tauhan sa artikulong, “Ano ang Gagawin Ko Kapag Binu-

bully Ako?” ay sina Celine at Antonio. “Hindi ko malilimutan ang mga bansag o

ang pinagsasasabi nila sa akin.Pakiramdam ko tuloy wala akong halaga”, ang sabi

ng batang si Celine. Nawawalang ng tiwala si Celine sa kanyang sarili at pakiramdam

niya ay wala siyang kwenta. Kapag ang isang tao ay nabully, lumiliit ang kanyang

kumpyansa sa sarili dahil ipanapadama ng mga bully sa kanya na wala siyang

magagawa laban sa mga ito at ipinapadama nila na mas malakas sila kaysa sa

kanilang binu-bully. Ang sabi naman ng batang si Antonio, “Sawang-sawa na ako sa

pambu-bully sa aking ng ibang kabataan, kaya nambully na rin ako para

tanggapin nila ako”. Dating binu-bully kaya ngayon siya na ang nambu-bully, iyan ang

sitwasyon ng batang si Antonio. Naisipan ng tao na gawin ang pambu-bully dahil sa

tingin nila mapasama sila sa grupo ng mga bully at hindi na siya ibu-bully. Ang

paghihiganti ay isa rin sa mga dahilan ng bullying. Naghihiganti ang isang tao kapag

siya ay nabully upang hindi niya madama ang pagkatalo. Ibinaling nila ang kanilang

atensyon sa mga taong sa tingin nila ay mas mahina kaysa sa kanila. Ipinadama nila sa

ibang taong ang narasan nilang pambu-bully sa kamay ng iba.

Sa pangalawang artikulo na may pamagat na “Walang Mang-aapi, Kung Walang

Magpapaapi” ang pangunahing tauhan ay si Phoebe Prince. Ang dalagang nabanggit

ay isang Briton na nag-aaral sa South Hadley High School, USA, ay ilang buwang inapi

at inalipusta ng isang grupo ng mga mag-aaral dahil umano sa alitan niya sa ilang mga

babae patungkol sa kanyang pagkakaroon ng relasyon sa dalawang lalaki sa nasabing

paaralan. Noong Ika-14 ng Enero, 2010, matapos ang isang araw na siyang inapi at

binato ng isang lata galling sa isang estudyante habang siya ay nag-lalakad pauwi.

Nagpasya si Phoebe na bigtiin ang sarili sa kanilang apartment. Isa sa masamang

epekto ng pambu-bully ay ang pagpapakamatay. Naapektuhan ang sikolohiya ng tao

kapag siya ay nakaranas ng paulit-ulit na pang-aapi at pagmamaltrato ng isang tao o

grupo ng mga tao. Ito ay isang malaking dahilan kung bakit nagawa iyon ng dalagang si

Phoebe.

Ang pangunahing tauhan sa ikatlong artikulo ay si Gabrielle Miolina, 12 taong

gulang na FilAm, nanggaling sa Queens Village,New York. Isang tahimik at matalinong

bata na nagpakamatay matapos mabiktima ng pambu-bully sa kanyang mga kaklase.

“The police have secured Molina’s two computers containing information about

the alleged cyberbullying”. Nagiging paraan na rin ng iba lalo na ng mga kabataan

ngayon ang paggamit ng makabagong teknolohiya sa pambu-bully. Isang sikolohista

ang naglayon na “Meron kasing bata na tahimik lalo na kapag binu-bully parang ayaw

nga nilang malaman sa bahay,” iyon ay dahil mas gusto nila na sila lang ang

nakakaalam ng kanilang problema na humahantong sa pagpapakamatay.

Isang 10-taong gulang na Pilipinong estudyante na nag-aaral sa Taiwan ang

pangunahing tauhan sa ikaapat na artikulo at Lea ang kanyang pangalan. Anya,

minsang binanggit ng kanyang guro ang insidente ng pamamaril malapit sa Batanes at

tinanong sa klase kung nasaan ito. Itinuro ng mga estudyanteng Taiwanese si Lea at

ipinahiya.“Ang sabi nila sa akin mamamatay tao daw ang mga Pilipino.” Makikita

natin na kung iba ka sa pananaw ng karamihan ay mas malimit kang pag-initan, bagay
na dapat iwasan o ang mas nakabubuti ay huwag gawin upang hindi makapanakit ng

kapwa.

Sa huling artikulo, ang lalaking 20 anyos na ngunit hindi pa natutuli ang

pangunahaing tauhan. Ang taong ito ay nabully sa kanilang paaaralan dahil hindi

pa siya tuli, kaya malaking problema siya ngayon ng kanyang mga magulang.

Hindi na siya lumalabas sa kanilang bahay at kapag may bisita sa kanila ay

nagtatago lang siya sa likod ng kabinet o ilalim ng sofa. Mahigit na naaapektuhan

ang sikolohiya ng taong ito dahil sa kahihiyang naranasan. Iniiwasan ng taong napahiya

o nabully ang humarap sa iba upang maiwasan na mapag-usapan ang nangyari sa

kanya, kaya naiisipan na lang nila na hindi makipagsalamuha sa iba upang maiwasang

maulit ang masamang karanasan.

Sanhi at Bunga

Ang talahanayang ito ay naglalahad ng mga halimbawa bilang patunay ng

lumalalang kaso ng pambubully lalo na dito sa Pilipinas. Sa pamamagitan ng

pagbibigay ng mga sanhi, kung bakit na bubully ang isang tao, epekto nito sa biktima at

sa mga taong nakapaligid dito at solusyon upang maiwasan at maaksyonan ng sagayon

ay tuluyan ng nawaksi ang kaso ng pambubully.

TALAHANAYAN 3

Sanhi at Bunga

MGA ARTIKULO SANHI BUNGA SOLUSYON

 Ano ang Gagawin Walang tiwala sa sarili Pag-iisa Umiwas sa gulo
Ko kapag
Binubully Ako?
Walang Mang- Nabully dahi sa Nagbigti sa sarili Umiwas sa mga
aapi, kung Walang pagkakaroon ng nambubully at
Magpapaapi dalawang karelasyon humingi ng payo.
Cyber Bullying Pagkalat ng video Nagpakamatay Magsumbong
Pushes 12-year- tunngkol sa pakikipag-
old-Fil-am to away sa kaibigan
commit suicide
Pilipinong Nabully dahil sa isyu Natatakot pumasok Magsalita ukol
Estudyante sa sa Taiwan at Pilipinas muli ditto.
Taiwan nakaranas
ng Bullying
Mahigit sa 20 Pagiging kakaiba Umiiwas sa madla Tannggapin ang
anyos na ngunit kaibahan
hindi pari tuli

Marami ang naging sanhi ng bullying lalo na sa unang artikulong Ano ang

Gagawin Ko Kapag Binubully Ako? Napag-alaman ng mga mananaliksik sa artikulong

ito na isa sa mga dahilan kung bakit nabubully ang isang tao ay dahil sa kawalan ng

tiwala sa sarili ng biktima. Nahahalata ng mga bully kung sinu-sino ang mababa ang

tingin sa sarili. Sila ang madalas na binibiktima dahil malamang ay hindi sila lalaban.

Ayon kay Rita,” Nahahalata ng mga bully kung ninenerbyos ka, at pwedeng

samantalahin nila iyon upang sirain ang natitira mo pang kumpyansa”. Kadalasan ang

mga walang tiwala sa sarili ang karaniwan at pangunahing biktima. Sapagkat mas

madali silang maapektuhan, mapaniwala, masaktan, at takutin. Alam ng mga bully kung

sinu-sino ang magandang pagtripan base sa ikinikilos nito at kung sa unang subokay

makikita o mapapansin kung gaano sila sobrang naaapektuhan ang biktima, hudyat ito

na masayang ipagpatuloy ang pambubully dito.

 Kaakibat ng sanhi nito ay ang epekto ng bullying sa mga nakakaranas nito base

sa unang artikulo. Ang pag-iisa ay isa sa mga maaring maging epekto ng pambubully

sa mga biktima. Kwento pa ni Haley, 18 anyos,”Iniiwasan ako ng mga kaklase ko,

palalabasin nilang wala ng bakanteng lugar sa mesa para hindi ako makakain kasama

nila”. Maraming tao ang umiiwas sa mga lapitin ng gulo at sa mga nabubully dahil sa

pangambang madamay pa. Nilalayuan nila ang mga nabubully dahil ayaw nilang

mabully din at sapitin ang mga pang-aabuso at pagmamalipustang ginagawa ng mga

bully sa kanilang mga naging biktima. Sino nga ba naman ang gusting mabully at

sapitin ang lahat na mag paghihirap na iyon? Diba wala, walang sino man ang mas

pipiliing ang miserableng buhay kaysa sa mapayapang pamumuhay. Walang sino man

ang gustong mabully at mapagtripan kaya sila pilit na umiiwas sa mga ito.

Ayon sa ikalawang artikulo na pinamagatang , Ano ang Gagawin Ko Kapag

Binubully Ako?, ang tanging solusyon upang maiwasan ang bully ay ang pag-iwas sa

gulo. Hangga’t posible, iwasan ang mga bully at ang mga sitwasyon maaaring maglapit

sa biktima at sa bully. Kung mabubully man iwasan ang paghihiganti baka mas lalong

lumala ang sitwasyon. Ang pananahimik at pag-iwas sa gulo ang hindi

nangangahulugang ng pagiging mahina, talunan, at takot, isipin na ang paghihiganti ay

hindi ang sukatan o basihan ng pagiging matapang. Ang pag-iwas ay nagpapakita ng

pagiging matured at na mas matatag at matapang ka kaysa sa mga nang-iinis sayo.

Ibig sabihin mayroon kang pagpipigil sa sarili- isang bagay na wala sa mga nambubully.

Ang naging sanhi ng pambubully sa pangalawang artikulong Walang Mang-aapi

Kung Walang Magpapaapi ay ang pagkakaroon ng biktima ng dalawang karelasyon

sa kanilang paaralan. Ito ang naging dahilan kung bakit araw-araw na inaapi,

pinagsasalitaan ng masama at minsang binato ng latang mga babaeng kaklase habang

naglalakad pauwi. Kung ipupuna natin ng maayos, marahil masasabi o maiisip nating

na napakalungkot ng sinapit ng biktima. Hindi biro ang apihin at pagtulungan ng mga

kaklaseng babae.

Ayon sa isang pag-aaral mas brutal manakit o mambully ang mga babae. Kung

ang lalake ay nambubully sa pisikal na pamamaraan gaya ng panununtok, pananadyak

at iba pa, ang mga babae naman ay nambubully sa sosyal, emosyonal, at verbal na

pamamaraan. Halimbawa dito ang pagpapahiya sayo, paghahalungkat ng mga bagay

na pwedeng ikasira mo. Masakit manginsulto ang mga babae, yong tipong tagos sa

buto, wala silang palalampasin. Yong mga salitang nakakadurog ng damdamin at ng

kumpyansa.. Ang mga babae kung mambully ay mas walang patawad kumpara sa mga

lalake, hindi sila titigil hanggat gusto nila, minsan pa ay idadamay ang mga mahal mo

sa buhay at lahat ng taong may koneksyon sayo. Hindi sila magsasawang guluhin ang

buhay mo hanggat hindi nila napaparamdam na wala kang halaga, inaayawan,

pinandidirian at walang kwenta. Sabi nga ni Celine,20 anyos,” Mas mabuti pa ngang

sinuntok nalang nila ako kaysa guluhin at durugin ang pagkatao ko”.

Ayon kay Dr. Honey Carandang , isang sikologo , ang konsepto ng pang aapi ay

“ power over, rather than power within “, kung saan ang naapi ay napapaniwalang wala

siyang kakayahan laban sa ng aapi. Karaniwang nangyayari ang bullying sa loob ng

paaralan, at ang target nito ang mga estudyante mismo. Ang bullying ay maaring

mangyayari sa anumang tipo mapa-pisikal man, verbal o emosyonal.

 Ano nga ba ang mga epekto ng pang-aapi sa mga naaapi? Tulad ng nangyayari

sa dalagitang mag-aaral, ang mga epekto ng pang-aapi maaring hindi lamang mabigat

ngunit nagbibigay rin ng isipan sa naaapi na magbigti sa sarili o magpakamatay.

Unang-una, nakaramdam ng emosyonal na problema ang naapi, at itong aral

nagbibigay sa kanya ng kalungkutan, mababang kapalaluan at depresyon. Bilang

resulta, naapektuhan tuloy ang araw-araw niyang gawain, tulad ng kanyang, ugali,pag-

aaral at pakikitungo sa ibang tao. Ang bullying ay walang hangganan at walang awa

maaaring mang-api lang ng mang-api hanggat gusto nila.

Ang tanging solusyon na lamang ay ang pag-iwas sa mga bully hanggat

maari. Iwasan din ang gumawa ng eskandalo upang hindi nalumala pa ang sitwasyon.

Huwag ipahalatang mahina ka at natatakot ka ngunit huwag kang din gumanti. Ipakita

mulang sa kanila na di ka naapektuhan ng mga pinag-gagawa nila at wala kang

pakialam sa kanila.

Ang pagkalat ng video ng isang estudyante ang naging sanhi ng

pangbubully sa biktima sa ikatlong artikulo na pinamamagatang, Cyber Bullying pushes

a 12-year-old Fil-Am to Commit Suicide. Ayon sa ina ng biktima, isa sa mga kaklase ng

biktima ang nag-upload ng video sa Youtube na kung saan makikita ang biktima na

nakikipag-away sa iba pang kaklase.

Ayon sa ulat ng Daily Mail Online, nagpatuloy ang panunukso at pangungutya ng

mga kaklase ng biktima matapos kumalat ang videong “ Gabby”s Fight” sa YouTube.

Makikita sa video ang isang batang babae na natalo sa kanyang dating kaibigan,
Nakatanggap ang biktima ng masasakit na mga comment gaya ng pagbansag sa kanya

ng slut at mukha daw siyang may Down Syndrome.

Ayon sa DepEd order number 40, Series 2012, o na mas kilala sa tawag na Child

Protection Policy, ito ay naglalayong maproteksyunan ang ga bata sa lahat ng uri ng

pang-aabuso,mapa-pisikal, emosyonal o verbal at kasama na rin dito ang cyber

Bullying.

Pagpapatiwakal ang naging epekto ng bullying sa biktima. Hindi ito napigilan ng

mga magulang nito dahil sa wala silang kaalam-alam na nakakaranas na pala ng

bullying ang kanilang anak, dahil hindi namn daw nagkukwento ang bata at, hindi rin

daw bumababa ang mga marka nito kaya hindi nila alam na may mahirap na

pinagdadaanan ang kanilang anak.

Ayon kay Dr. Paz Zabala sa kanya SONA “, Hindi dahil laging okay ang grades

sa school ay wala na silang ibang problema.” Dagdag pa niya,” mga kabataan ngayon

ay mas pinipiling manahimik at umaarteng walang nangyari para mapagtakpan ang

kanilang problema. Halimbawa, na dedepress siya parang pwede niya pagtakapn yun

sa mga pamilya niya. Mapupuna lang ito kung hindi siya makatulog o di kaya’y palaging

tulala at tumingin sa kawalan.

Payo pa ni Dr. Zabala,” Ngayon na nagcomputer na sila mas challenging na yung

paghandle nang mga bata. Pagdating nang mga anak mo pwede mo silang tanungin o

kamustahin ang lagay ng annak sa eskwelahan”.

 “ Meron kasing bata na tahimik lalo na pag binu-bully parang ayaw nilang

malalaman sa bahay”, dagdag pa niya.

Upang masolusyunan ang problema ng bullying hinihikayat ang mga biktima na

magsumbong upang hindi na madagdagan pa ang mga kaso ng pagpapatiwakal.

Sapagkat halos lahat ng mga biktima sa nagpapatiwakal dulot ng bullying ay hindi

nagawang ipaalam sa kanilang mga magulang ang kanilang sitwasyon.

Ayon sa isang surbey, mahigit kalahati ng mga bullying online ay hindi

narereport nito, marahil dahil sa hiya, lalo na para sa mga lalaki takot na gantihan sila.

Pero tandaan, gusto ng mga bully na hindi sila sinusumbong. Baka ang pagsusumbong

ng unang hakbang para mahinto ito.

Habang nanatili ang takot ng mga nabubully na magsumbong sa awtoridad,

hinding hindi mawawala ang bullying sa lugar, slalo pa itong dadami at lalala. Hanggat

walang mangangahas na umaksyon mananatili ang takot ng biktima at dadami ang

kaso ng pagpapakamatay dulot ng bullying.

Sa ikaapat na arikulo na pnamagatang Pilipinong Estudyante sa Taiwan

nakaranas ng Bullying, isyu ng Taiwan at Pilipinas ang naging sanhi ng pambubully

ng mga estudyanteng Taiwanese sa kanilang nag-iisang kaklasenng Pilipino. Minsang

nabanggit ng kanilang guro ang insidente ng pamamaril ng PCC sa isang taiwanese

fisherman at itinanong sa klase kung nasaan ito.Itinuro ng kanyang mga estudyante

ang kanilang nag-iisa Pilipinong kaklase at ipinahiya. Sabi pa ng mga estudyanteng

taiwanese na mamamatay tao daw ang mga Pilipino.

 Pagkatakot na pumasok sa paaralan ang naging epekto ng bullying sa

estudyanteng Pilipino sa Taiwan. Pagkatakot na mabully at mapahiyang muli.

Pagkatakot na makatanggap ng muli ng mga masasakit na salita galing sa mga kaklase

laban sa Pilipino. Masakitt nga namang makarinig ng iba’t ibang pangungutiya,mga mali

at masasakit na salita laban sa bayang iyong ginagisnan o di kaya’y pinagmulan.

Bilang pansamantalang solusyon sa problema, hinikayat ng mga magulang ng

biktima na huwag na lamang banggitin pa ang isyu hangga’t maaari. Pinagsabihan

narin ang mga estudyanteng taiwanese na itigil na ang mga pangungutya , mga

paratang, at pang-iinsulto sa mga Pilipino. Hinihikayat din ng pamunuan ng taiwan na

humingi ang mga estudyante na humingi ng tawad sa kanilang kaklase lalung lalo na

mga Pilipino.

Sa kabila ng mga pangyayari, isang programa ang inilunsad at isinagawa ng

mga negosyante at non-government employee(NGO) sa Taipie. Kung saan idinaan sa

konsyerto, mga tula at pagbibigay ng pagkain ang pasasalamat sa mga Pilipino sa

kanilang bansa.

Pagiging kakaibasa lahat ang naging sanhi nang pagbubublly sa isang 20

anyos na lalake. Mahigit 20 anyos na ngunit hindi parin ito tuli. Anong kanyang

kaibahan o kakulangan ang nag-udyok sa mga bully upang mapagtripan ang biktima.

Naging malaking problema sa mga magulang nito anng pambubulling nararanasan ng

anak dahil sa kanyanng kaibahan.

 Ayon sa linyang binitawan ni Lukas sa movie na Ant Bully,” May mga taong

nananakit dahil iba ka sa kanila o dahil sa hindi ka nila naiintindihan”. Kadalasan sa

mga binubully ay ang mga kakaiba at mga madaling maapektuhan. Kung kakaiba ka,

gumagawa sila ng isyu tungkol sa pagigigng kakaiba mo dahil alam nila na ito ang

kahinaan mo at madali kang maaapektuhan nito.

Ang epekto ng bullying sa 20 anyos na biktima ay ang pag-iwas nito sa madla o

sa mga tao. Nagkukulong siya sa loob ng kabinet o sa ilalim ng sofa tuwing may mga

bisita ang pamilya nya. Mula nang mabully siya noong elemtarya, hindi parin siya

natutuli. Iniwasan nya ang maraming tao at natatakot siyang lumabas sa pangambang

maulit muli ang pambubully sa kanya.

Sa ngayon hinihikayat parin nila ang kanilang anak na lumabas ng bahay at

pinakkiusapan narin ng mga magulang ng biktima ang kanilang mga kapit-bahay na

huwag na nilang husgahan, laitin o pakialaman ang kanilang anak at tanggapin nalang

ang pagiging kakaiba nito upang mabawasan ang pait, sakit, at takot na

nararamdaman ng mga biktima.

Ang paghikayat sa biktima na lumaban at ang tulungan siyang lampasan ang

promblema nito ang pinakamainam na dapat gawin sa sitwasyon ng biktima. Ngunit

kung maaaring linangin o baguhin ang nasabing kaibahan ay maaar nitong gawin

upang maging hudyat ng pagtigil ng mga nambubully.Sa kaso ng bullying, hindi lamang

ang mga naaapi nakararanas ng masasamanng epekto kundi pati narin ang mga nang-

aapi. Habang nasasanay ang nang-aapi na gumawa ng hindi tuwirang mga gawain ,
madadala niya ang kanyang nakasanyang ugali hanggang sa paglaki niya. Nawawalan

din siya ng pagkakataong magkaron ng kaibigan sapagkat siya man ay maaaring

iniwanan, linayuan at pinabayaang bata.

Marahil maiisip natin na tila isa katiting lamang na isyu ang bullying sa mga

paaralan. Ngunit, matapos ang ilang ulat ng pagpapakamatay, pagkawala sa katinuan,

pagkukulong sa sarili at pati narin ang mga kasalanang ipinaratag sa mga kabataan

ngayon, ang problema ng panng-aapi ay napagtutuunan na ng pansin ngayon at dapat

lamang na asikasuhin. Isa itong imoral na gawain at nararapat lamang na pigilan at

puksain.

Tema

Ang talahanayang ito ay naglalahad sa tema ng bawat artikulo. Ipinaliwanag din

dito ang pangkalahatang nais ipabatid sa mga artikulo.

TALAHANAYAN 4

Tema

Pamagat Tema Pangkalahatang Tema

Ano ang gagawin ko Mga dapat gawin kapag Ang isang tao ay maaring maapi
kapag binu-bully nakaranas ng bullying. batay sa taglay na katangian,
ako? ugali at pagiging kakaiba sa
Walang mang-aapi Walang mabu-bully kung nakararami kahit na ano man
kung walang magpapa- walang nagpapa-bully. ang estado sa buhay ngunit
api maiiwasan ito kung siya ay
 Cyber-bullying Cyberbully – dahilan sa marunong lumaban at
pushes 12 year-old pagwakas ng buhay ng protektahan ang sarili o
Fil-Am to commit isang dalagita. simpleng pambabalewala sa
suicide nang-aapi dahil walang mabu-
Pilipinong Batang Pilipino, bully kung walang nagpapa-
estudyante sa nakaranas ng bully.
Taiwan nkaranas ng pangungutya sa bansang
bullying Taiwan.
Mahigit 20 taong Kahihiyan dahil sa hindi
gulang, hindi pa tuli pa tuli, dahilan sa
pagkahinto sa pag-aaral

Ang tema sa Artikulo na “ Ano ang Gagawin Ko Kapag Binu-bully Ako?”,ay nag

papaloob ng mga simpleng paraan upang maka- iwas sa pambu-bully.Naglalaman din

ito ng mga gabay kung paano maalis ang atensyon ng nambu-bully sa biktima.Kung

ano ang mga dapat gawin ng hindi na ito maulit sa iba.Mga paalala para mahinto na

ang pambu-bully sa iba pang magiging posibleng biktima nito.At ito’y naglalayung

maparating sa karamihan kung ang isang indibidwal ay nakaranas na ba ng ganitong

pang-aalipusta.

“Walang Mang-aapi, Kung Walang Magpapa-api”, sa Artikulo mismo galing ang

naging tema nito.Na kapag hindi hahayaan ng isang indibidwal na ito’y apihin,walang

dahilan ang iba na mang-alipusta kung kayang magtanggol sa sarili at marunong

umiwas sa nagmamaton.Magkaroon ng tiwala sa sarili o kaya huwag ipakita ang mga

kahinaan nang walang magiging rason na maaaring maging dahilan ng pagka-api.

Ang nilalaman ng Artikulong “Cyberbullying Pushes 12-Year-Old Fil-Am to

Commit Suicide”, na hindi lahat na ginagawa ng isang tao ay nakakatuwa, ito’y

maaaring makasama sa taong pinaglalaruan o kaya ay ang panghihiya sa

nakararami.Kagaya ng pagkarga ng mga eskandalusong mga litrato o bidyo sa internet

kung kaya nangyari dito ang matinding pangungutya o panlilibak na kadalasa’y nagiging

dahilan ng pagtatangka o kaya ay ang pagpapakamatay sanhi ng labis na kahihiyan.

Sa Artikulong “Pilipinong Estudyante sa Taiwan, Nakaranas ng Pambu-bully”, ay

nagpapalagay na hindi dapat apihin ang mga inosente lalo na kung ang isang indibidwal

ay walang naging kinalaman sa mga nangyaring sigalot. Na dapat pairalin ang pagiging

rational huwag agad husgahan ang isang tao hangga’t napapatunayan ang ang totoong

nangyari.And diskriminasyon ng lahi ay ang karanasang hindi pantay na pagtratu sa

lipunan na kailangang e-abolish o tanggalin.

“Mahigit 20 Taong Gulang Na, Hindi Pa Tuli”, ay may ukol sa mga bagay na

dapat pribado, na dapat paka-iingatan at panatilihing lihim.At walang sinuman ang may

karapatang ipa-alam ito sa madla dahil maaaring mapahiya ang bata o kaya ay

manganib ang buhay nito. Ang ipaalam sa karamihan kung ano ang kahulugan ng

salitang “Pribado”. Bilang tao, karapatan ng bawat isa ang mamuhay ng pribado,

matiwasay,walang takot at may kalayaan. Mamuhay sa paraang gusto na walang

makiki-alam at manghihimasok.Karapatang ipaglaban ang pag-aari na hindi kailangang

masaktan o madungisan ang pagkatao.Manindigan sa kung anuman ang prisipyo at

ang pinaniniwalaan.

Ayon kay Abraham Maslow, na may dalawang bagay na pinaka-kinakailangan

ang tao at ito ay ang seguridad at ang koneksyon sa bawat isa.Ngunit ang seguridad ng

isang bully ay maliit o kakaunti dahil sa takot at trauma na natamo maging pisikal,
mental o sosyal na aspeto.At batid nito ang pagiging balisa o hindi komportable

makipaghalubilo sa karamihan lalo na sa loob ng silid-aralan at sa loob ng campus.

Kung kinakailangan nang maraming kaibigan na maaaring magtanggol at nang

maiwasan ang ma-bully.

SURvey………………………..
 Saloob ng Unibersidad ng Cebu Normal ay nagsagawa ang mga mananaliksik

ng surbey sa sampung napiling college respondents. Ang bawat respondents ay

binigyan ng limang katanungan na may kaugnayan sa bullying.

Naipapakita na sa bawat sampung respondents ay may anim na biktima ng

pambully, dalawang saksi at dalawang nakaranas ng mambully.

Nagpapahiwatig ito na mas maraming batang biktima ng pambubully. Karamiha’y

kababaihan at kalalakihan naman ang kadalasang nambubully.Napapaloob din dito na

kalimitang nangyayari ang pambubuly sa elementarya at unti-unting nababawasan

pagtungtong ng sekondarya. Ibig lamang sabihin nito nasa pagkakatoto ng bata ay

nalalaman niya ang mga tama at mali kaya naman malimit na lamang ang insidenting

ito sa kolehiyo.
 Sa ikatlong tanong tungkol sa kung anong porma ng bullying ang kalimitang

nagaganap sa sampung respondent pito ang nagsasabing berbal na pamamaraan ng

bullying ang nagaganap. Maaring panunukso at panlalait ng kaanyuan ng isang

indibidwal ito.

Naipapakita rin dito na sa sampung respondent ay may apat na nag sasabing

kawalan ng kumpyansa sa sarili ang nagiging epekto nito sa kanila. Dalawa ang

nagsabing sila ay na trauma at dalawa ang nagplanong maghiganti. Ibig lamang nitong

sabihin na ang bullying ay sumisira sa kumpyansa ng isang bata na makakaapekto sa

performans ng batasaloob ng paaralan.

Naipapakita din dito na sa sampung respondents ay pito ang naniniwala na sa

paglalahad ng mga kwento sa piling artikulo tungkol sa bullying ay maaring maging

solusyon an problemang bullying. Ibig lamang nitong sabihin na nakakatulong ang

paglalahad ng mga artikulong may kaugnayan sa isyo upang mas higit na maipaliwanag

ang isyung bullying.

 Kabanata 5

MGA NATUKLASAN, KONKLUSYON, AT REKOMENDASYON

Ang kabanatang ito ay nagsasaad ng pasalitang datos na nagbibigay-tugon sa

suliraning pinag-usapan kung kaya nagdudulot na magbigay ng mga natuklasan,

pangkalahatang pagsipat at pagtala ng mga maaring gawin na kaugnay sa

kasalukuyang pag-aaral.

Lagom saNatuklasan

Ang mga sumusunod ay ang mga natuklasan sa mga piling artikulo bunga sa

ginawang pagsisiyasat ng mga mananaliksik.

1. Pahiwatig
Ang pahiwatig sa kaisipan ay nagpapakita ng hindi pagiging perpekto ng buhay

dahil kung may mabuti, mayroon ding masama. Ang pang-aapi sa kapwa ay di

kailanman magiging tama sapagkat nakaka-apekto ito ng maliit o kadalasa’y masaklap

na problema o pangyayari sa nagiging biktima.

2. Tauhan
Ang mga pangunahing tauhan sa bawat artikulo tungkol sa bullying ay kapwa

nabully atnambubully. Nawawalan ng tiwala sa sarili, pakiramdam ay walang kwenta at

labis na nasaktan ang dinanas ng mga nabully ngunit ang ilan sa mga nambubully ay

ganoon rin ang naranasan kaya naisipan nilang gumanti sa pamamagitan rin ng

pambubully.
3. Sanhi at bunga
Ang sanhi ay ang pagiging kakaiba sa lahat na humahantong sa mga negatibong

epekto ang pagkakawalan ng tiwala sa sarili at ang pinakamalala sa lahat ay ang

pagpapatiwakal.
4. Tema
Ang temang inilahad sa limang artikulo ay ang pagbibigay malasakit, pag-unawa

sa kaibahan ng kapwa at kaukulang gabay mula sa mga magulang upang maiwasan

ang mga negatibong epekto ng pambubully.

Konklusyon

Batay sa mga natuklasan, ang mga piling atikulo ay naglalahad ng epekto ng

pagbully sa sikolohiya ng kabataan.

Rekomendasyon
1. Magsagawa ng mga patimpalak na nagpapahayag na walang mabuting idudulot

ang pambubully at kailanman ay hindi ito tama.

2. Sanayin ang mga estudyante na sumulat a maglimbag ng mga kwento at mga

artikulo na ang mga pagunahing tauhan ay ang mga nabubully ngunit sa huli ay
 hindi rin sila nagpapa-api.

3. Magdaraos ng isang open forum sa mga kabataan, mga guro, at mga magulang

tungkol sa pambubully sa tulong ng DSWD.

4. Magsagawa ng mga programa sa iba’t ibang lugar at komunidad na

nagpapabukas ng isipan ng mga kabataan.

Mga karagdagang rekomendasyon para sa mga pag-aaral sa hinaharap.

1. Pagsusuri sa mga akda ni Carrie Goldman: Pambubully at Tunggaliang Sosyal

2. Pagsusuri sa pelikulang “The Ant Bully” kay John A. Davis.
3. Pagsusuri sa pelikulang “American Girl: Crissa Stands Strong” kay Christine

Coyle Johnson atJulie Prendiville Roux.

4. ‘’Classroom Bullying Prevention’’Allen Health, Melissa, Dyches, Tina T.,

Prater, Mary Anne :Pagbibigay solusyon sa problemang nabanggit

5. Pagsusuri sa nobelang ‘’ Carie” ni Stephen King.
 MGA BABASAHING KAUGNAY

A. Mga Aklat
Allen Health, Melissa, Dyches, Tina T., Prater, Mary Anne.(2013). “Classroom

BullyingPrevention”(Pre K-4th Grade).Santa Barbara, California, Denver,

Colorado England, ABC, CLIO, LLC.

Dr. Quig, Anne Marie.(20110. Bullying in the Arts Vocation Exploitation and Abuse

Power.Gower.Publishing Limited Gower Publishing Company Wey Court East

Suite 420.

Salkind, Neil J.(2008). “Encyclopedia of Educational Psychology( Volume1).United

States of America .SAGE Reference Publication Inc. p.99-123.

Villafuerte, Patrocinio.(2000). Panunuring Pampanitikan (Teorya at Pagsasanaysay).

Maysan Valenzuela City. Mutya PublishingHouse. P.22

(2003). Bully Prevention: Tips and Strategies for School Leaders

and Classroom Teacher1900 E.Lake Ave, Glenview, IL60025. Pearson

Professional Development

B. Mga DI-Nalathalang Tesis

Espinosa, Gemma R. Family Therapy for Children with School-Related Problems:

A Quasi Experiment

Sencio, Eleanor Mayol.(1985). The Personal Problems in Six Areas of the Grade Six

Pupils of the University of San Jose-Recoletos, Cebu City, 1984-1985, In

relation to some selected variables,a basis for a proposed upgrade guidance

program for the elementary department.

 (2010, September 17) The Effects of Bullying. The Philippine StarOnline

Sources

Cedeno, Linda and Maurice.How do you know when your student or child is being

victimized and how can you help. Bullying Special Edition.

Ryan, Wendy. Tribes. A way to improve school Climate and Reduce Bullying

Special Edition Contribution.

Stromeier, Dagmar. Bullying and its Underlying Mechanisms. Bullying Special

Contributor.

D. Online Sources

http://www. Edu.com/

http://www.facebook.com/1.php?u=http%3A%2F%2Fcolombierebears.jimdo.com

%2F2011%2F2%2F01%2F

walang-mang-aapi- kung-walang-magpapa-api%2F&h=xAQ6bpoWg

http://dzmm.abscbnnews.com/news/National/Pilipinong_estudyante_sa_Taiwan,_nakar

anas_ng_bullying_html

http://www.gmanetwork.com/news/story/310028/pinoyabroad/news/cyberbullyingpush

es-12-year-old-fil-am-to-commit-suicide

http://en.wikipedia.org/wiki/Mimesis

http://global.britannica.com/EBchecked/topic/383233/mimesis
http://www.philstar.com/punto-mo/2012-11-17/867674/%E2%98bullying%E2%80%99

http://www.philstar.com/opinyon/2012/10/02/855119/editoryal-pambubully-sa-school

http://www.philstar.com/psn.opinyon/2013/10/23/1248293/may-bullying-pa-rin

http://www.facebook.com/1.php?u=http%2F%www.jw.org%2F%2Fturo-ngbibliya

%2Fpamilya%2Ftin-edges%2Ftanong%2Fbinu-bully/%2F&h-XAQbpoWg
 MGA APENDIKS

Apendiks A

Ano Ang Gagawin Ko Kapag Binu-bully Ako?

 JW.ORG

Ano ang pambu-bully?

Hindi lang pisikal na pananakit ang sangkot dito. Maaaring kasali rin dito ang

sumusunod.

Pagsasalita ng masasakit.“Talagang masakit magsalita ang ilang babae,” ang sabi ng

20-anyos na si Celine. “Hindi ko malilimutan ang mga bansag o ang pinagsasasabi nila sa akin.
Pakiramdam ko tuloy wala akong halaga, inaayawan, at walang kuwenta. Mas mabuti pa ngang
sinuntok na lang nila ako.”
Iniiwasang makasama. “Iniiwasan ako ng mga kaeskuwela ko,” ang sabi ng 18-anyos
na si Haley. “Palalabasin nilang wala nang lugar sa mesa para hindi ako makakaing kasama
nila.Buong taon akong laging umiiyak at kumakaing mag-isa.”
Cyberbullying. “Sa ilang pindot lang sa computer,” ang sabi ng 14-anyos na si Daniel,
“puwede mo nang masira ang reputasyon ng isang tao—o pati ang buhay niya. Parang sobra
naman ang mga salitang iyan, pero puwedeng mangyari iyan!” Kasali rin sa cyberbullying ang
pagpapadala ng nakakahiyang mga litrato o text sa cellphone.
Bakit may mga nambu-bully?
Ito ang ilan sa mga karaniwang dahilan.
Sila mismo ay biktima ng pambu-bully. “Sawang-sawa na ako sa pambu-bully sa akin
ng ibang kabataan kaya nam-bully na rin ako para tanggapin nila ako,” ang inamin ng kabataang
si Antonio. “Pero bandang huli, naisip kong maling-mali ang ginawa ko!”
Wala silang mabuting halimbawa. “Madalas, tinatrato ng mga kabataang bully ang
ibang tao . . . kung paano tinatrato ng mga magulang nila, nakatatandang kapatid, o iba pang
kapamilya ang ibang tao,” ang sabi ni Jay McGraw sa kaniyang aklat na Life Strategies for
Dealing With Bullies.
Umaasta silang nakatataas—pero insecure sila. “Kumikilos ang mga kabataang bully
na parang nakatataas sila, pero madalas ginagawa lang nila iyon para itago ang kanilang
nasaktang damdamin at ang nadarama nilang kawalang-kakayahan,” ang sabi ni Barbara
Coloroso sa kaniyang aklat na The Bully, the Bullied, and the Bystander.
Sino ang karaniwang binu-bully?
Mga mapag-isa. May mga kabataan na nahihirapang makipag-ugnayan sa iba, kaya
ibinubukod nila ang kanilang sarili at madaling nagiging target ng mga bully.
Mga kabataang itinuturing na kakaiba. Ang ilang kabataan ay binu-bully dahil sa
kanilang hitsura, lahi, relihiyon, o kapansanan pa nga—anumang bagay na puwedeng pag-initan
ng isang bully.
 Mga kabataang walang kumpiyansa sa sarili. Nahahalata ng bully kung sino ang
mababa ang tingin sa sarili. Sila ang madalas binibiktima dahil malamang na hindi sila lalaban.
Ano ang puwede mong gawin kapag may nambu-bully sa iyo?
Huwag mag-react. “Gustong makita ng mga bully na naaapektuhan ka sa ginagawa nila,”
ang sabi ng kabataang babae na si Kylie. “Kung hindi ka magre-react, mawawalan sila ng gana.”
Sinasabi ng Bibliya: “Siyang marunong ay nagpapanatili nitong mahinahon hanggang sa huli.”—
Kawikaan 29:11.
Huwag gumanti. Hindi maaayos ang problema kung gaganti ka—lalala lang iyon. Sinasabi
ng Bibliya: “Huwag gumanti kaninuman ng masama para sa masama.”—Roma 12:17; Kawikaan
24:19.
Huwag lumapit sa mga bully. Hangga’t posible, iwasan ang mga bully at ang mga
sitwasyon kung saan puwede kang ma-bully.—Kawikaan 22:3.
Sumagot sa paraang di-inaasahan ng nambu-bully. Sinasabi ng Bibliya: “Ang sagot,
kapag mahinahon, ay pumapawi ng pagngangalit.”—Kawikaan 15:1.
Magpatawa. Halimbawa, kung tinutukso kang mataba ng isang bully, puwedeng magkibit-
balikat ka lang at magsabi, “Siguro nga kailangan kong magpapayat.”
Umalis. “Ang pagtahimik ay nagpapakitang matured ka at na mas matatag ka kaysa sa
nang-iinis sa iyo,” ang sabi ng 19-anyos na si Nora. “Ibig sabihin, mayroon kang pagpipigil sa
sarili—isang bagay na wala sa nambu-bully.”
Magkaroon ng kumpiyansa sa sarili. “Nahahalata ng mga bully kung ninenerbiyos ka,”
ang sabi ng kabataang si Rita, “at puwedeng samantalahin nila iyon para sirain ang natitira mo
pang kumpiyansa.”
Magsumbong. Ayon sa isang surbey, mahigit kalahati ng mga nabu-bully online ay hindi
nagrereport nito, marahil dahil sa hiya (lalo na para sa mga lalaki) o takot na gantihan sila. Pero
tandaan, gusto ng mga bully na hindi sila isinusumbong. Baka ang pagsusumbong ang unang
hakbang para mahinto ang problema.

Apendiks B
 Walang Mang-aapi, Kung Walang Magpapaapi
Ni Raffi Isah

Phoebe Prince, isang Briton na nag-aaral sa South Hadley High School, US,
ay ilang buwan nang inaapi at inaalipusta ng isang grupo ng mga mag-aaral,
dahil umano sa alitan niya sa ilang mga babae, patungkol sa kanyang
pagkakaroon ng relasyon sa dalawang lalaki sa nasabing paaralan. Noong ika-14
ng Enero, 2010, matapos naman ang isang araw na siya’y inapi at batuhin ng
isang lata galing sa isang estudyante habang siya’y naglalakad pauwi, nagpasya
si Prince, 15, na bigtiin ang kanyang sarili sa kanilang apartment.”

Kung ipupuna natin nang maayos, marahil ay maiisip natin na

napakalungkot ng sinapit ng dalagitang si Phoebe Prince. Biruin mo, kung hindi
lamang siya inapi ng kanyang mga kapwa mag-aaral, marahil ay nakapamuhay
pa siya nang mas mahaba at mas tahimik. Ang mga insidenteng gaya nito ay
dulot ng isang nakaugaliang gawi sa mga paaralan – bullying.

Ang bullying o pang-aapi ay isang paraan ng pang-aabuso o

pagmamalabis kung saan ito ay kinasasangkutan ng paulit-ulit na pang-aapi at
pagmamaltrato ng isang tao o lupon ng tao upang ipahayag na sila ay mas o ang
pinakamakapangyarihan laban sa ibang tao o lupon ng tao. Ayon kay Dr. Honey
Carandang, isang sikologo, ang konsepto ng pang-aapi ay “power over, rather
than power within,” kung saan ang naapi ay napapaniwalang wala siyang
kakayahan laban sa nang-aapi. Karaniwang nangyayari ang bullying sa loob ng
paaralan, at ang karaniwang target naman nito ay ang mga estudyante mismo.
Ang bullying ay maaaring mangyari sa anumang tipo, mapa-pisikal man, verbal o
emosyonal.
 Dalawa sa pangunahing dahilan kung bakit may naaapi ay dahil sa
kanilang pisikal na anyo at social status. Nang-aapi ang isang tao dahil sa tingin
nila ay hindi angkop sa lipunan ang kanilang inaapi, marahil dahil sa kanilang
itsura, pagkilos, lahi, o relihiyon.

Ano nga ba ang mga epekto ng pang-aapi sa mga naapi? Tulad ng

nangyari kay Prince, ang mga epekto ng pang-aapi ay maaring hindi lamang
mabigat ngunit nagbibigay rin ng isipan sa naapi na magpakamatay. Unang-una,
nakararamdam ng mga emosyonal na problema ang naaapi, at itong asal ay
nagbibigay sa kanya ng kalungkutan, mababang kapalaluan at depresyon. Bilang
resulta, naaapektuhan tuloy ang araw-araw niyang gawain, tulad ng kanyang
ugali, pag-aaral at pakikitungo sa ibang tao. Ang bullying ay walang hangganan
at walang awa. Maaaring mang-api lang nang mang-api ang nang-aapi hanggat
gusto niya.

Hindi lamang ang naaapi ang nakararanas ng masasamang epekto, kundi

pati ang nang-aapi. Habang nasasanay ang nang-aapi na gumawa ng hindi
tuwirang mga gawain, madadala niya ang kanyang nakasanayang ugali
hanggang paglaki niya. Nawawalan din siya ng pagkakataon na magkaroon ng
mga kaibigan sapagkat siya man ay maaaring maging iniwan at pinabayaang
mga bata.

Marahil ay naiisip natin na tila isang katiting na isyu lamang ang bullying
sa mga paaralan. Ngunit, matapos ang ilang naiulat na pagpapakamatay at pati
na rin ang mga kasalanang ipinaparatang sa kabataan ngayon, ang problema ng
pang-aapi ay napagtutuunan na ng pansin ngayon at dapat lamang na
asikasuhin. Isa itong imoral na gawain, at nararapat lamang na atin itong tigilan
at pigilan.

Apendiks C
 Cyberbullying Pushes 12- year old FilAm to commit suicide

Gabrielle Molina, a 12-year-old Filipino-American from Queens Village in New

York,killed herself in her room after allegedly being cyberbullied by her classmates.
Molina hanged herself and left a letter detailing the bullying she experienced, a
report of GMA Network's "State of the Nation" (SONA) said on Friday.
The police have secured Molina's two computers containing information about the
alleged cyber bullying.
Molina's mother Glenda said that one of her daughter's classmates uploaded a video
on YouTube where Molina was shown arguing with another classmate.She said their family
complained about the video but it wasn't taken down immediately.
According to a report of Daily Mail Online on Friday, Molina "was also teased after a
sickening video entitled 'Gabby's Fight' appeared on YouTube, friends said. It showed the
girl, who was barely 5ft tall, being beaten up by a former friend."
Her father George Molina said "the school failed to address the incident quickly
enough and the footage was not immediately removed from the internet," the report
added.
Daily Mail said Molina experienced "relentless online bullying was branded a slut and
told she looked like she had Downs Syndrome."
A smart studentGlenda described her daughter as a smart student.
However, a psychiartrist said parents could not tell if their children are having problems just
from their grades and school performance.“Hindi dahil laging okay ang grade sa school ay
wala na siyang ibang problema,” Dr. Paz Zabala told SONA's Lala Roque during an
interview.Zabala said teenagers these days tend to cover up their problems.“Halimbawa, na
dedepress siya parang pwede niya pagtakpan 'yun sa family,” she said.Some symptoms
that show teens have problems are if they can't sleep or they're staring into space.“Ngayon
na nagcocomputer [na sila] mas challenging na yung paghandle nang mga bata. Pag dating
nang mga anak mo pwede mo [sila tanungin] ano kamusta sa school?'” Zabala
advised.“Meron kasing bata na tahimik lalo na pag binu-bully parang ayaw nga nilang
malaman sa bahay,” she added.
Meanwhile, Department of Education (DepEd) Assistant Secretary Tonisto Umali said
they have countermeasures against cyberbullying which is now a growing problem.
“DepEd order number 40, Series of 2012, 'yun 'yung tinatawag na nating Child protection
policy ng ating kagawaran para po maproteksyonan ang ating mga anak sa lahat po ng uri
ng pang-aabuso at kasama na po diyan ang cyberbullying,” Umali explained. - Andrei
Medina, VVP, GMA News.

Apendiks D
 Pilipinong Estudyante sa Taiwan, Nakaranas ng Bullying

Isang Pilipinong estudyante sa Taiwan ang nakaranas umano ng pambu-bully ng mga

kaklase matapos pag-usapan sa eskwelahan ang pamamaril ng Philippine Coast Guard

(PCG) sa isang Taiwanese fisherman sa Balintang Channel..

Naiyak ang 10-taong gulang na si Lea nang ikwento ang pangungutya sa kanya

ng mga kaklaseng Taiwanese. Anya, minsang binanggit ng kanyang guro ang insidente

ng pamamaril malapit sa Batanes at tinanong sa klase kung nasaan ito. Itinuro ng

Taiwanese students si Lea at ipinahiya.

Kwento pa ng bata, "Ang sabi nila sa akin mamamatay tao daw ang mga

Pilipino."Itinago pa ni Lea ang insidente sa mga magulang. Natuklasan lang nila ang

pangyayari nang makitang umiiyak ang anak, at magsumbong ang kaibigan.Ikinagulat

ng mga magulang ni Lea ang nangyari lalo't siya lamang ang Pilipino sa kanyang

eskwelahan.Kwento ng ina, agad namang pinagalitan ng guro ang mga kaklase ng

anak. Pero para hindi ito maulit, lumiham sila sa principal at nakiusap na iwasang pag-

usapan sa klase ang isyu.Sa kabila ng pangyayari, isang programa ang isinagawa ng

mga negosyante at non-government organization (NGO) sa Taipei kung saan idinaan sa

konsyerto, mga tula at pagbibigay ng pagkain ang pasasalamat sa tulong ng mga

Pilipino sa kanilang bansa. Report from Niko Baua, ABS-CBN News

 Apendiks E
Mahigit sa 20 anyos na Ngunit Hindi pa Tuli
Sulat ni Jun Tacio

May kilala akong na bully sa school dahil hindi na tuli, kaya malaking

problema ngayon ng kanyang magulang at nasa mahigit 20 years old na

ang naturang lalake hindi pa rin na tuli, mula ng ma bully nung elementary

sa Commonwealth Elem. School, hindi na lumalabas sa kanilang bahay at

kapag may bisita sa kanilang bahay ay nagtatago lang sa likod ng kaenit o

ilalim ng sofa. BAka po pwedeng ma tulungan ng GMA para naman

magbago ang buhay ni Ronald. NAkatira sa pook Dela Paz, Old Balara

Quezon City. Thank you!

Apendiks
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
FFFFFFFFFFFFF
 KURIKULUM VITAE NG
PAMPANITIKANG
MANANALIKSIK

PANSARILING TALA NG MGA MANANALIKSIK

Pangalan: Kevin Mendoza

Edad: 20

Tirahan: CalambaV.Rama

Probinsya: Biliran

Araw ng kapanganakan: Oktubre 22, 1993

Lugar ng kapanganakan: Biliran

Mga Paaralang Pinagtapusan

Sekundarya: Cabucgayan National School of Arts and

Trades

Petsa o Taon: 2010

Elementarya: Cabucgayan Central School

Petsa o Taon: 2005

Mgamagulang: Mr. Uldarico Mendoza

Mrs. Apolonia Mendoza

Mgakapatid: Ryan Mendoza

Cherry Mae Mendoza

Rico Jay Mendoza

Jessa Mendoza

Pangalan: Leejay S. Jabagat

Edad: 17

Tirahan: Sitio Sampaguita, Banilad, Cebu

City
Probinsya: Dulag, Butuan City

Araw ng kapanganakan: Hunyo 1, 1996

Lugar ng kapanganakan: Prosperidad, Agusan Del Sur

Mga Paaralang Pinagtapusan

Sekundarya: Butuan City Comprehensive High School

Petsa o Taon: 2012-2013

Elementarya: MJ. Santos Bugabos Elementary School

Petsa o Taon: 2008-2009

Mgamagulang: G.Julie C. Jabagat

Gng.Mary Jane S. Jabagat

Mgakapatid: Jumarie S. Jabagat

Gicelle S. Jabagat

Blecelle S. Jabagat

Jay-R S. Jabagat

Pangalan: Mercedes Macaraya

Edad: 17
Tirahan: BuotTaup, Cebu City

Probinsya: Cebu

Araw ng kapanganakan: Disyembre 23, 1996

Lugar ng kapanganakan: BuotTaup, Cebu city

MgaPaaralangP inagtapusan

Sekundarya: Dr. Emilio Osmenia Sr. Integrated School

Petsa o Taon: 2012-2013

Elementarya: Dr. Emilio Osmenia Sr.Elementary School

Petsa o Taon: 2008-2009

Mgamagulang: Gng. MarivicMacaraya

G. Bobby Macaraya

Mgakapatid: IressMacaraya

Melou Jean Macaraya

JonamaeMacaraya

Randy Macaraya

Pangalan: Harress P. Medado

Edad: 24

Tirahan: Laaw, Borbon, Cebu

Probinsya: Borbon, Cebu

Araw ng kapanganakan: Nobyembre 15, 1989

Lugar ng kapanganakan: Sogod, Cebu

Mga Paaralang Pinagtapusan

Sekundarya: Don Emilio Osmenia Memorial High School

Petsa o Taon: 2005-2006

Elementarya: Laaw Elementary School

Petsa o Taon: 2001-2002

Mgamagulang: G. Sonny Medado

Gng. MaritesMedado

Mgakapatid: Hannah Medado

HarlouMedado

Shania Medado
Pangalan: Ma. Cynthia G. Indig

Edad: 17

Tirahan: 166 D. Tres de abril St., Labangon, Cebu City

Probinsya: Dalaguete, Cebu

Araw ng kapanganakan: Marso 12, 1997

Lugar ng kapanganakan: Solong-on, Tapon, Dalaguete, Cebu

Mga Paaralang Pinagtapusan

Sekundarya: Dalaguete National High School

Petsa o Taon: 2012-2013

Elementarya: Panaguikan Elementary School

Petsa o Taon: 2008-2009

Mgamagulang: G. Cornelio M. Indig

Gng. Marcela G. Indig

Mgakapatid: Mark Anthony G. Indig

Rica G. Indig

Christopher G. Indig
Pangalan: Ma. Elaiza M. Juromay

Edad: 17

Tirahan: Deca Homes 3, Basak, Lapu-lapu

City

Probinsya: Cebu

Araw ng kapanganakan: Hulyo 30, 1996

Lugar ng kapanganakan: Old Sagay, Sagay

City, Negros Occidental

Mga Paaralang Pinagtapusan

Sekundarya: Marigondon High School

Petsa o Taon: 2012-2013

Elementarya: Old Sagay Elementary School

Petsa o Taon: 2008-2009

Mgamagulang: G. Bernard A. Juromay

Gng. Paz M. Juromay

Mgakapatid: DrandrebJuromay

Clyde DarrhelJuromay
Pangalan: Donnamie S. Manggay

Edad: 17

Tirahan: Alaska, Mambaling, Cebu City

Probinsya: Bohol

Araw ng kapanganakan: Disyembre 8,

1996

Lugar ng kapanganakan: Clarin, Bohol

Mga Paaralang Pinagtapusan

Sekundarya: Cebu City Don Carlos A. Gothong Memorial

National High School

Petsa o Taon: 2012-2013

Elementarya: Alaska Elementary School

Petsa o Taon: 2008-2009

Mgamagulang: G. Domingo Manggay

Gng. Amalia Manggay

Mgakapatid: Aime Claire Manggay

Clint Lowie Manggay