WEEK 12 - Karapatang Pantao

3 URI

1. Karapatang Likas
- mga karapatang payak o likas sa pagiging tao (hal. karapatang mabuhay)
2. Karapatang Statutory
- mga batas na ipinagtibay ng Kongreso
- para baguhin o tanggalin ang batas, magtatatag lang ng isang batas na
magpapasawalang bisa dito
- Hal. Batas Republika Blg. 10648 o Iskolar ng Bayan Act of 2014
3. Karapatang Konstitusyonal
- mga karapatang nakapaloob sa 1987 Saligang Batas at naisulat sa Bill of Rights
- para baguhin o tanggalin ng batas, may 3 steps pa-> Con-Ass, Con-Con, at People’s
Initiative

Nahahati sa sumusunod:
1. Pampolitika - karapatang bumoto at iboto, at pagkamamamayan
2. Sibil - karapatang magsalita, magpahayag, pumili ng sariling relihiyon, pumili ng
panirahan at maglakbay, laban sa sapilitang pagkakakulong dahil sa pagkakautang,
laban sa paghalughog at pagsamsam ng walang pahintulot.
3. Panlipunan at Pangkabuhayan - karapatang mag-asaw ng taong gusto,
maghanapbuhay at maprotektahan, magmana ng ari-arian, sa kayamanan at pribadong
arian, proteksyon sa paggawa, pananagutan sa mga kontrata, libreng ospital, konsulta
at gamot, libreng pabahay, tubig, pagkain, libreng edukasyon at makapag aral
4. Karapatan sa Nasasakdal - Karapatang magmatuwid, ipagtanggol ng abogado,
libreng abogado, madalian at hayagang paglilitis, magharap ng testigo, hindi pagtestigo
laban sa sarili, malayang pagdulog sa hukuman, makapag-piyansa

Primaryang Sanggunian: Respect, Protect, Fulfill

 Death Penalty - ay ang parusa sa nasasakdal na patayin dahil sa malaking kasalanan.

 Mercy killing/Euthanasia - ay ang pagpapatiwakal ng isang indibidwal na nagnanais ng
wakasan ang sariling buhay sa tulong ng ibang tao. Ito ay maaaring makatulong sa isang
indibidwal na wala ng pisikal na kapasidad na isagawa ang pagpapakamatay dahil sa
matinding karamdaman.
 Suicide - ang pagkilos ng sinasadyang pagsasagawa ng sariling ikamamatay.
 Slavery - isang halimbawa ng paglabag sa karapatan sa trabaho

WEEK 13 - Gender and Sexuality

Diskriminasyon - hindi pantay-pantay na pagtrato dahil may espesyal at di-espesyal. lalo na sa
kababaihan, may kapansanan, kabataan, matatanda, may kahinaan o kakulangan

Seksuwalidad - biological at pisikal na katangian na nagtatakda kung ano ang lalaki at babase
base sa reproductive organs (pangmatagalan)
Gender - pag-uugali, asal, at katangiang nagbibigay ng pagkakaiba ng lalaki sa babae
(maaaring magbago)

Gay - ang lalaking kasarian ay may mga pambabaeng kaugalian, asal, ginagawa, at
nararamdaman

Lesbian - babae ang seksuwalidad ngunit ang kaugalian, asal, at mga ginagawa at
nararamdaman ay panlalaki

Asexual - people who do not experience any sexual attraction for anyone

sexual identity - sense of sexuality

Gender Identity - ang pagkakakilanlang kasarian o katauhang pangkasarian ng isang tao

LGBTIQ - Lesbian, Gay, Bisexual, Trans, Intersex, Queer or Questioning their sexuality or
gender

Sexism - prejudice or discrimination based on sex or gender; esp against women and girls

Occupational Sexism - isang klase ng diskriminasyon sa gawa man o salita dahil sa gender o
seksuwalidad at nagaganap sa pinapasukang trabaho

Gender Roles - mga gampanin na nagpapakita kung paano dapat kumilos, magsalita,
manumit, mag-alaga, magsagawa, at iba pang gawain ayon sa tinakdang para sa alinman sa
kasarian.

Transgender - asal, ugali, o katangian ng isang tao na iba sa kaniyang seksuwalidad bilang
lalaki o babae

Transexual - isang tao na sumailalim sa isang paglipat mula sa isang kasarian sa isa pa sa
pamamagitan ng isang medikal na pamamaraan.

United Nations Human Rights Council - an intergovernmental body within the United Nations
system made up of 47 states responsible for the promotion and protection of all human rights
around the globe

Ladlad - local at politikal na grupong LGBT na ang ibig sabihin ay paglabas o paglatag.

Mga Dahilan ng Diskriminasyon

1. Pagtingin sa babae at lalaki - ang hindi parehong pagtingin sa babae at lalaki (nagbabase
sa pisikal na anyo o kakayahan para ijudge ang isang tao sa kaniyang sekswalidad)

Hal. Ang mga construction workers ay para lamang sa mga lalaki dahil malalakas sila at kaya
nila.

2. Kahirapan - dahil sa kabataan, madalas na sinasabi na ang mga kabataan na tumigil na sa

pag-aaral at magtrabaho na lamang. Sa kababaihan naman, madalas nag-aasawa na lamang o
maagang nabubuntis sa pag-aakalang mas bubuti ang kalagayan.
Hal. Mas maraming mga trabaho ang para sa mga lalaki lamang kaya naghihirap ang
kababaihan

3. Kutura at Lipunan - ang ilang turing sa mga kababaihan ay pambahay lamang at ayaw
nilang pag-aralin dahil masasayang naman daw ito dahil mag-aasawa lamang - > mga desisyon
ng magulang sa anak. Ang paghahati ng ari-arian ay madalas sa mga lalaki lamang.

Hal. Ang baril-barilan ay para lamang sa mga lalaki at ang manika at para sa mga babae. Sa
damit, sa babae ay puti at sa lalaki naman ay itim.

4. Batas - may mga batas na hindi pantay na sahod para sa mga babae at lalaki, walang
karapatan ang mga babae na magpakasal muli pagkatapos ng diborsyo.

5. Trabaho - mas mababa ang pasahod para sa mga babae kaysa sa mga kalalakihan

Mga kulay ng bahaghari sa watawat na may kinakatawang katauhan ng mga LGBT

Rosas - Sexuality

Pula - Life

Dalandan (orange) - Healing

Dilaw - Sun

Berde - Nature

Asul (light blue) - Art

Matingkad na Bughaw (dark blue) - Harmony

Ube - Spirit

Note: Ang gender o ang nararamdaman ng isang tao para sa kaniyang kasarian ay hindi
kontrolado. Para lang siyang feelings o nararamdaman mo para sa isang tao. Hindi mo naman
basta nalang pinipili yung taong magugustuhan mo ‘di ba? Nararamdaman mo nalang ito at
hindi mo mapipigilan. Ganoon din ang nararamdaman ng tao para sa kasarian niya, hindi niya
piniling maging bakla, tomboy, o bisexual, basta nalang nila itong naramdaman at hindi
magagawang pigilan. Huwag natin silang tignan na iba, gusto lang naman nilang maging
masaya at maipahayag ang kanilang nararamdaman :))

WEEK 14 - Diborsiyo at Pagapakasal ng Magkaparehong Kasarian

Diborsyo - legal na paghihiwala ng mag-asawa sa pamamagitan ng pagsasawalang bisa ng
kasal; ang mag-asawang pinaghiwalay sa pamamagitan ng diborsyo ay pinapayagan muling
ikasal sa iba.
 Epekto ng Diborsiyo sa mga Bata

 madalas sila’y nagiging biktima ng pang-aabuso

 mababa ang kakayahang magbasa, magbaybay, at sa matematika. nakaaapekto sa
pag-aaral
 bumababa ang kita ng pamilya hanggang 50% hanggang tuluyang maghirap
 ang buhay espiritwal, mas mabuting kalusugan, matagal na pagsasama bilang mag-
asawa, at mas mabuting buhay pamilya a bumabagsak

Kasal o Matrimonyo - ginagawad at ipinagdiriwang bilang simbolo ng pagpapahayag sa

lipunan o komunidad ng pag-iisang-dibdib ng dalawang tao.

Civil Marriage - kasal na isinasagawa ng isang pinuno ng bayan na binigyan ng batas ng

kapangyarihang magpakasal kagaya ng huwes at mayor

Religious Marriage - kasal sa isang simbahan/sambahan na isinagawa ng pari, ministro, o

sinumang pinuno ng kanilang sekta ng relihiyon na may lisensya o kapangyarihang magkasal

Same-sex Marriage - pagpapakasal ng magkaparehong kasarian o seksuwalidad: babae sa

babae o lalaki sa lalaki

Same-sex Couples - mag-asawang parehong lalaki o babae

Annulment - pagpapawalang-bisa ng isang kontrata o kasal na ang opisyal na deklarasyon ay

hindi wasto, kaya ayon sa batas, ito ay itinuturing na hindi kailanman umiral.

Polygamy - pagkakaroon ng di lang iisa kundi maraming asawa (spouses) o kapareha sa

pakikipagtalik

Monogamy - isang anyo ng relasyon kung saan ang isang indibidwal ay may isang kasoso
lamang sa kanilang buhay

Incest - pagkakaroon ng relasyon at pakikipagtalik sa mga anak o nakababatang malapit na

kamag-anak

Gender Reassignment Therapy - an umbrella term for all medical procedures regarding
gender reassignment of both transgender and intersexual people

Hormone Replacement Therapy - a treatment used to relieve symptoms of menopause

Oedipus Complex - a boy’s attraction towards a mother, has a sense of rivalry towards his
father

Electra Complex - a girl’s attraction towards her faither and has a sense of rivalry to her mother
 WEEK 15 - Prostitusyon at Pang-aabuso
Prostitusyon - pagbebenta ng mmga seksuwal na serbisyo. kababaihang nagpapaupa ng
katawan sa mga lalaki para sa kanilang seksuwal na kaligayahan ( ang pakikipagtalik ay may
kapalit na salapi )

Human Trafficking - tumutukoy sa pangangalakal ng tao para force labor, sexual exploitation
at iba pa.

Bugaw - tagapamagitan para sa gawaing sekswal.

Brothel - bahay aliwan at bahay prostitusyon.

STD - Sexually Transmitted Disease. nakahahawang sakit dulot ng pakikipagtalik

 Prostitution is legal and regulated in 22 countries

 There are about 40 million prostitutes working in the world
 And about 2.5 million are trafficking victims
 The average age to enter into prostitution is 13.
 Estimates say 1 out of 10 men in the world have paid for sex
 This means big money – but it's mostly for the pimps
 About 80 percent of prostitutes have been raped
 Women often struggle to leave prostitution
 Decriminalising prostitution increases human trafficking

Genocide - sistematikong pagsira o pagpatay ng isang lahi o grupo ng mga babae noong
panahon ng digmaan

Mga Dahilan Kung Bakit May Prostitusyon

1. Kahirapan at kawalan ng hanapbuhay - dahil sa kahirapan at walang kakayahang

makapaghanap ng trabaho, ito ang nagiging last resort ng (halos) mga kababaihan. Dahil dito
ay hindi na kinakailangang mag-aral o magkaroon ng kwalipikasyon dahil katawan mo na
mismo ang kailangang requirement.

2. Pang-aabuso at pananakit - dahil sa magulo at mapang-abusong pamilya, mas gugustuhing

lumisan nalang ng anak at ibenta ang katawan para makaramdam ng panandaliang
kaginhawaan. Ang iba ri’y nagsimula sa mismong tahanan dahil mismong ama ang
nanghahalay at nang-aabuso sa sarili nilang anak.

3. Pagbebenta ng mga batang babae - dahil pinipilit o binibigyan ng walang choice ang mga
batang babae na gawin ang gusto ng kanilang kamag-anak, ang ibenta ang katawan at maging
prostitute.

4. Pagpupuno at pangangailangan - dahil ang ibang bansa ay mas marami ang lalaki kaysa
babae, hindi natutugunan ng kalalakihan ang kanilang sekswal na kaligayahan dahil kulang ang
populasyon ng kababaihan kaya naghahanap sila ng prostitute na tutugon dito.

5. Pagtangkilik at panandaliang aliw - dahil ang iba ay gusto ng panandaliang kaligayahan o

satisfaction kaya marami rin ang timatangkilik sa prostitusyon
6. Komersiyalisasyon at Materyalismo - dahil sa matinding pangangailangan, mapamateryal
na bagay man, sumusubok na rito. Lahat ay nabibili ng pera at malaking pera ang makukuha
dito kaya madaming mas gusting magbenta na lamang ng katawan kahit na marumi itong
trabaho at nakawawala ng moralidad ng isang tao.

+++ isa ring dahilan ay dahil may mga lalaki ding umaabuso dito at tinatangkilik ang ganitong
klase. tandaan, walang prostitute kung walang mga lalaking willing na magbayad at gamitin ang
katawan ng kababaihan. (“It takes two tango”)

WEEK 16 - Reproductive Health Law

Reproductive Health Law

• Ito ay isang batas na may layuning magbigyang serbisyong pangproduktibo para sa

lahat.

• Ipinatutupad nito ang family planning o pagpaplano ng pamilya, para sa mag-asawa lalo
na ang walang kakayanan sa buhay.

• Layunin nito na ipalaganap sa buong bansa ang mga paraan ng kontrasepsiyon,

edukasyong seksuwal, at pangangalaga sa ina.

Birth Control Movement - Kampanya para sa sosyal na reporma na nagsimula noong 1914;
ninais nitong pataasin ang pagkakaroon ng kontrasepsiyon sa Amerika sa pamamagitan ng
edukasyon at legalisasyon; nagmamalasakit ito sa mga kababaihan na sa nakararanas ng
kahirapan lalo na sa panganganak.

1968 Conference on Human Rights

• Karapatan sa edukasyon at makapag-aral

• Karapatang pigilan ang pagbubuntis o panganganak

• Karapatang makatanggap ng isang de-kalidad na reproduktibong alagang

pangkalusugan
 • Karapatan sa ligtas at legal na aborsiyon

• Karapatang magnais o pumili ng paraang reproduktibo nang malaya o walang pamimilit,

diskriminasyon, at anumang karahasan

• Karapatan sa edukasyon kaugnay ng kontrasepsyon at nakahahawang sakit dala ng

pakikipagtalik

• Karapatang maging ligtas sa anumang mutilasyon ng maseselang bahagi ng katawan,

sapilitang aborsiyon, at esterilisasyon

Responsableng Pagmamagulang - ito ay ang kakayahan ng isang magulang na matugunan

ang mga pangangailangan at ambisyon ng pamilya at mga anak.

Abotifacient - ito ang mga gamot o kagamitan na nagiging dahilan ng abortion.

Family Planning - ito ay ang malayang pagdedesisyon ng mag-asawa hinggil sa pagpaplano

sa dami ng anak at pagitan ng bawat isa.

Kalusugang Reproduktibo - kalusugan ng babae sa oras ng pagbubuntis.

Reproductive Health Care - ito ay ang akses sa ng paraang medical at supply pangkalusugan
na makatutulong sa pagkakaroon ng kalusugang reproduktibo.

Natural pagpaplano sa pamilya - ang mag natural na pamamaraan ng pag-iwas sa

pagbubuntis.

Bakit Kinakailangan ang Responsible Parenthood and Reproductive Health Law?

1. Upang mabawasan ang unwanted at unplanned pregnancy

2. Upang bumaba ang infant mortality

3. Upang bumaba ang teenage pregnancy

4. Upang maghatid ng impormasyon kaugnay ng family planning sa mga mahihirap at higit na

nangangailangan nito