1.

Tình hình lạm phát năm 2020

- Lạm phát năm 2020 chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi dịch bệnh. Đà tăng cao chỉ
số giá tiêu dùng (CPI) hằng tháng bắt đầu từ tháng 10/2019 kéo dài đến tháng
01/2020, mà chủ yếu do nhu cầu tăng cao dịp Tết đã bị chặn đứng từ tháng
02/2020 cùng thời điểm làn sóng thứ nhất dịch bệnh Covid-19 bùng phát ở Việt
Nam. Thị trường tiêu dùng gần như đóng băng khiến cho CPI hằng tháng sụt
giảm liên tiếp 4 tháng (từ tháng 02 đến tháng 5), thậm chí sụt giảm kỷ lục tới
1,54% vào tháng 4/2020. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu
dùng tháng 4/2020 giảm 20,5% so với tháng trước và giảm 26% so với cùng kỳ
năm 2019. CPI tháng 6/2020 đột ngột tăng cao 0,66% do giai đoạn cách ly xã
hội chấm dứt và thị trường bắt đầu có dấu hiệu phục hồi. Tổng mức bán lẻ hàng
hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 6/2020 đã tăng 6,2% so với tháng
trước và tăng 5,3% so với cùng kỳ năm trước.
- Tuy nhiên, làn sóng Covid thứ hai bùng nổ đã khiến cho thị trường một lần
nữa hạ nhiệt, theo đó, CPI hằng tháng gần như không thay đổi suốt từ tháng
8/2020 đến tận cuối năm.
- CPI tháng 12/2020 chỉ tăng 0,19% so với cùng kỳ năm 2019 chứng tỏ mặt
bằng giá cả và lạm phát năm 2020 hầu như không có biến động nào đáng kể.
Lạm phát năm 2020 thể hiện rõ rệt yếu tố cầu kéo và thực tế năm 2020, tổng
mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng chỉ tăng 2,6% so với năm
2019 và nếu loại trừ yếu tố giá thì giảm tới 1,2%, trong khi năm 2019 tăng
9,5%. Vai trò dẫn dắt lạm phát của yếu tố cầu kéo càng mạnh khi chỉ số giá sản
xuất công nghiệp năm 2020 giảm 0,6%, dịch vụ giảm 0,73%, chỉ có giá sản
xuất nông nghiệp tăng 8,24% trong khi chỉ số giá xuất khẩu giảm 1,32%, chỉ số
giá nhập khẩu cũng giảm 0,59%.
=> Nếu chỉ nhìn vào con số CPI bình quân năm 2020 tăng 3,23% so với bình
quân năm 2019 để cho rằng lạm phát năm 2020 cao hơn so với con số tương
ứng 2,79% của năm 2019 là sai lầm, vì mặt bằng giá cao năm 2020 được thiết
lập trên nền giá tăng vọt đã tạo ra trong giai đoạn từ tháng 10/2019 đến tháng
01/2020 nhưng hầu như đứng yên suốt 11 tháng còn lại của năm 2020 do yếu tố
tăng mạnh giá thực phẩm nói chung, giá thịt lợn nói riêng không còn, trong khi
giá hàng loạt hàng hóa và dịch vụ khác không những không tăng mà còn giảm,
thậm chí giảm mạnh dưới tác động của Covid-19.
2. Nguyên nhân lạm phát
- Nguyên nhân làm tăng CPI trong năm 2020
 Tháng 1 và tháng 2 là tháng Tết nên nhu cầu mua sắm tăng cao, giá các mặt
hàng lương thực bình quân năm 2020 tăng 4,51% so với năm trước góp phần
làm cho CPI chung tăng 0,17%. Giá gạo năm 2020 tăng 5,14% so với năm
trước do giá gạo xuất khẩu tăng cùng với nhu cầu tiêu dùng trong nước tăng.
 Giá các mặt hàng thực phẩm năm 2020 tăng 12,28% so với năm trước góp phần
làm cho CPI tăng 2,61%, chủ yếu do giá các mặt hàng thực phẩm tươi sống
tăng cao trong dịp Tết Nguyên Đán, nhất là giá mặt hàng thịt lợn tăng cao do
nguồn cung chưa được đảm bảo, giá thịt lợn tăng 57,23% so với năm trước làm
cho CPI chung tăng 1,94%. Do ảnh hưởng của mưa bão, lũ lụt tại các tỉnh miền
Trung trong tháng 10 và tháng 11 tác động làm cho diện tích rau màu ngập
nặng, nhiều ao, hồ, chuồng trại bị hư hỏng, cuốn trôi... làm cho giá rau tươi, khô
và chế biến tăng.
 Do ảnh hưởng từ dịch Covid-19 trên thế giới vẫn còn phức tạp, nhu cầu về một
số loại vật tư y tế, thuốc phòng và chữa bệnh phục vụ trong nước và xuất khẩu
ở mức cao nên giá các mặt hàng này có xu hướng tăng nhẹ: giá thuốc và thiết bị
y tế tăng 1,35% so với năm trước.
 Giá dịch vụ giáo dục năm 2020 tăng 4,32% so với năm 2019 do các tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ương thực hiện tăng học phí năm học mới 2020-202.
- Bên cạnh các nguyên nhân làm tăng CPI, có một số nguyên nhân kiềm chế CPI
năm 2020 như sau:
 Giá xăng dầu, giá gas trong nước giảm mạnh theo giá thế giới là yếu tố chính
làm giảm áp lực lên mặt bằng giá từ tháng 2 đến tháng 5. Giá xăng dầu trong
nước bình quân năm 2020 giảm 23,03% tác động làm CPI chung giảm 0,83%:
giá gas giảm 0,95%; giá dầu hỏa giảm 31,21% so với năm trước.
 Nhu cầu du lịch giảm trong thời gian giãn cách xã hội do ảnh hưởng của dịch
Covid-19 lần 1 và lần 2 nên bình quân năm 2020 giá du lịch trọn gói giảm
6,24% so với năm trước.
 Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhu cầu đi lại của người dân giảm: giá vé
máy bay giảm 34,7%, giá vé tàu hỏa giảm 2,12%.
 Chính phủ triển khai các gói hỗ trợ cho người dân và người sản xuất gặp khó
khăn do dịch Covid-19: triển khai giảm giá điện, tiền điện cho khách hàng với
thời gian từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2020. Theo đó, giá điện tháng 5 và tháng 6
giảm lần lượt là 0,28% và 2,72%.
 Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính
phủ, các ngành, các cấp đã tích cực triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ
để ngăn chặn dịch bệnh và ổn định thị trường, đảm bảo đời sống của nhân dân.
3. Giải pháp Nhà nước đưa ra để kiềm chế lạm phát năm 2020
Thông qua các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và triển khai tích cực của các
Bộ, ngành, địa phương nên CPI năm 2020 về cơ bản diễn biến theo kịch bản dự
báo từ đầu năm; giá một số mặt hàng thiết yếu đã được điều chỉnh phù hợp
không gây ảnh hưởng lớn đến mặt bằng giá chung, đảm bảo mục tiêu kiểm soát
lạm phát theo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó:
- Các Bộ thực hiện công khai chi tiết giá xăng dầu thế giới từng ngày, tình hình
trích lập, sử dụng, lãi phát sinh và tồn quỹ bình ổn giá xăng dầu trên Cổng
Thông tin điện tử của Bộ Tài chính để nhân dân biết và giám sát.
- Đối với giá thóc gạo, Cục đã tham mưu cho Bộ thông báo công bố giá mua, chủ
động theo dõi, cập nhật diễn biến giá thịt lợn, dự báo nguồn cung đảm bảo kiểm
soát lạm phát chung; đồng thời tích cực tham gia chỉ đạo điều hành giá trong đó
có giải pháp thu mức thuế nhập khẩu một số loại thịt lợn ướp lạnh, tươi,…qua
đó giúp giảm giá mặt hàng thịt lợn.
- Trước diễn biến của dịch Covid -19, một số mặt hàng hóa chất sát khuẩn, khẩu
trang.... phục vụ phòng chống dịch bệnh có hiện tượng tăng giá mạnh do nguồn
cung thiếu hụt. Bộ Tài chính đã thực hiện điều chỉnh giá tối đa mua hàng dự trữ
quốc gia theo đề nghị của Bộ Y tế.
- Đối với công việc chuyên môn thường xuyên: công tác quản lý, điều hành giá
được triển khai toàn diện chú trọng, tăng cường công tác tổng hợp phân tích dự
báo, điều hành giá theo thị trường có sự quản lý của Nhà nước; đẩy mạnh công
tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá theo đúng ý kiến chỉ đạo.
- Bên cạnh đó, công tác thông tin tuyên truyền, công khai minh bạch trong quản
lý, điều hành giá cũng được Cục chú trọng quan tâm và phối hợp với các cơ
quan báo chí trong và ngoài ngành.
 Kết quả chỉ số CPI bình quân năm 2020 tăng 3,23% so với năm 2019. Như
vậy, mục tiêu kiểm soát lạm phát, giữ CPI bình quân năm 2020 dưới 4% của
Quốc hội đề ra đã đạt được trong bối cảnh một năm với nhiều biến động khó
lường.