Professional Documents
Culture Documents
Fil 1 - Modyul 2
Fil 1 - Modyul 2
AKADEMIKO SA
WIKANG FILIPINO
GABAY
Lesson Tuklasin
Objectives Abutin mo
Assignment Takdang-aralin
SIMULAN ITO MODYUL 2
Introduksyon
Nilalaman ng Modyul
Ang modyul na ito ay naglalaman ng mga sumusunod na leksiyon:
Leksiyon 1: Mulang Baybayin Hanggang Abakada
Leksiyon 2: Bagong Alfabetong Filipino
Panuto kung paano gamitin nang maayos ang Modyul
Para mapakinabangan ito nang maayos, basahin muna ang mga sumusunod na
paalala:
ABUTIN MO
Sa katapusan ng leksiyong ito, ikaw ay inaasahang:
✓ Naipaliliwanag ang kaibahan ng baybayin at abakada, abecedario at
LAYUNIN
abakada.
✓ Nakasusulat ng salin ng liham pasasalamat gamit ang baybayin.
✓ Napahahalagahan ang paggamit ng mulang baybayin hanggang
abakada sa pasulat na paraan.
GAWIN ITO
Panuto: Pansinin at Suriin ang mga larawang nasa ibaba. Hulaan kung ano
ito. Ito ba ay may kaugnayan sa paraan ng pagsulat ng mga Pilipino noon?
Bakit? (5 puntos)
Sagot:
TALAKAYIN NA!
Ano nga ba ang baybayin? Ang baybayin ay ang tawag sa sinaunang alfabeto ng
ating mga ninuno. Ito ay may labimpitong (17) simbolo na kumakatawan sa mga titik. Ang
labimpitong simbolong ito ay binubuo ng 14 na katinig at 3 patinig. Ang mga simbolong
kumakatawan sa mga titik ay gaya ng mga sumusunod:
Sinaunang Baybayin
/ra
Photoniompong.com
Binibigkas na may patinig na ‘a’ sa dulo ang lahat ng mga katinig sa baybayin.
Inilalagay ang tuldok sa itaas na bahagi ng simbolo kapag ang isang katinig sa
baybayin ay binibigkas na may E o I sa dulo.
Kapag ang isang katinig sa baybayin na binibigkas na may O o U sa dulo ang
tuldok ay inilalagay sa ibabang bahagi ng simbolo.
Samantala, kapag ang katinig ay pabitin, nilalagyan ng tandang krus o ekis sa
kanang paibaba pagkatapos ng simbolo.
Ayon kina Pagkalinawan et al. (2004) sa kanilang aklat na pinamagatang
“Komunikasyon sa Akademikong Filipino”, inilalagay sa pagitan ng mga
salitang ipinaghiwalay ang isang guhit na patayo ( ) ,habang ang dalawang guhit
na patayo ( ) ay sa pagitan ng mga pangungusap. Ang tawag sa guhit na ito ay
danda. Samantalang mababasa naman sa aklat ni Leo Emmanuel Castro (2019)
na pinamagatang “Baybayin Ating Tuklasin” ginagamit ang isang guhit na
patayo ( ) bilang simbolo ng kuwit habang ang kapid danda ( ) naman ay ginagamit
na pagtutuldok. Sa mga nabanggit sa itaas na gamit ng danda, malaya kayong
pumili sa mga alituntuning nabanggit kung ano ang inyong gagamitin.
Tandaan:
Kung anong bigkas ay siyang sulat.
Narito ang mga halimbawa sa pagsulat gamit ang baybayin:
1.Lahi 2. Buhay
La hi Bu ha y
Ma da li ng ma gi ng ta o
ma hi ra p ma g pa ka ta o
2. Bago mo sikaping sumuway, kailangan mo munang isiping walang madadamay. Ang iyong
kinabukasan ay nakadepende sa desisyon mo sa kasalukuyan.
Ba go mo si ka pi ng
su mu wa y ka i la nga n
mo mu na ng i si pi ng wa la ng
ma da da ma y A ng i yo ng
ki na bu ka sa n a y na ka de pe n de sa
de si s yo n mo sa ka sa lu ku ya n.
C k- calesa Kalesa
s- cine Sine
F p- fiesta pista
J h- jota hota
Q k- queso keso
RR r- barricada barikada
V b- ventana bintana
Z s- zapatos sapatos
Lubhang naimpluwensiyahan ng wikang Español ang mga wikang katutubo sa
Filipinas dahil hindi isinama sa abakada ang mga letrang C, CH, F, J, LL, Ñ, Q, RR, V, X
at Z. Nanatili ang mga ito sa mga pangngalang pantangi gaya sa Carmen, Vizcaya atbp.
Ngunit marami sa mga salitang hiram sa Español ang nagtataglay ng naturang mga titik
na tinapatan ng mga tunog sa mga titik ng abakada gaya ng mga nabanggit sa itaas, sa
loob ng kahon.
Ngunit hindi lahat ng Filipino ay yumakap na lamang nang ganap sa bagong
sistema ng pagsulat at isa na rito ay ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal.
Kaya sa paglipas ng ilang taon, ang alfabeto ay napalitan. Ang kasunod ng
alfabetong Romano ay ang abakada na ipinakilala ni Lope K. Santos (ama ng Balarila ng
Wikang Filipino) noong 1940. Mula sa labimpitong (17) titik sa baybayin naging
dalawampu (20) ang mga titik ng alfabeto sa kadahilanang pinaghiwalay ang E at I, O at
U, Da at Ra. Kaya naging lima ang patinig: A, E, I, O, U at dalawampu (20) ang mga titik
ng lumaganap ang Wikang Pambansa na Wikang Filipino. Binibigkas ang mga katinig ng
may kasamang patinig na A. Nakahanay ang mga ito sa sumusunod na paraan:
m.youtube.com
A. PAGSUSULAT NG BAYBAYIN
Panuto: Gumawa ng liham pasasalamat at isalin ito gamit ang baybayin.
Ibigay ang liham pasasalamat sa taong nais mong pasalamatan.
(50 puntos)
Mga Sagot:
A. Panuto: Ipaliwanag ang tanong na nasa ibaba gamit ang Venn diagram. 5 puntos
bawat bilang.
Pagkakaiba Pagkakaiba
Pagkakaiba Pagkakaiba
Gawain 2: PAGBAYBAY NG MGA SALITANG ESPANYOL SA FILIPINO
Panuto: Magbigay ng sampung mga salitang Espanyol at baybayin ang mga ito
sa Filipino. (20 puntos)
Fidbak sa Pagsasanay
Gawain 1. A Gawain 1. B
PAGTATAYA
PAGSUSULAT NG BAYBAYIN
Panuto: Isalin gamit ang baybayin ang liriko ng kantang pinamagatang Sikapin
mo, Pilitin mo, Tibayan ang Iyong Puso. Ilagay sa ilalim ng
simbolong naiguhit ang kaakibat na mga salita at kataga.
(63 puntos)
Sagot:
Panuto: Sagutin ang mga tanong at isulat ang sagot
sa kahong nasa ibaba. (20 puntos)
Sagot:
1. _________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
2. _________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Pamantayan Puntos
Wastong gamit ng salita at mga kataga sa 5
pangungusap.
Malinaw ang nilalaman at organisado ang mga 5
ideyang nailahad.
Kabuuan 10
Makikita natin ang matinding dulot ng pananakop ng mga
dayuhan sa ating kapuluan kung kaya’t pati ang ating pagsulat
ay napalitan. Sa kasalukuyan, iilan lamang ang nakakakilala sa
baybayin at ang bagong alfabetong Filipino na ang kilala ng lahat.
Ngunit alam mo ba ang kasaysayan ng ating alfabeto?
TUKLASIN Sa araling ito ay matutunghayan mo ang kasaysayan ng
LEKSIYON 2 bagong alfabetong Filipino. Subalit bago ka magpatuloy ay nais
Bagong kong malaman mo na dapat mong maabot ang mga sumusunod
Alfabetong na layunin sa ibaba.
Filipino
ABUTIN MO
Sa katapusan ng leksiyong ito, ikaw ay inaasahang:
LAYUNIN ✓ Nakapagbibigay ng mga salita sa bawat walong hiram na titik sa
alfabeto.
✓ Nakagagawa ng timeline sa kasaysayan ng Alfabetong Filipino.
✓ Napahahalagahan ang kasaysayan ng Alfabetong Filipino sa
pasulat na paraan.
Walang permanente sa mundo, ang lahat ay nagbabago. Pati ang sariling alfabeto ng
Filipinas ay nagpabago-bago sa paglipas ng panahon. Ngayon, matutunghayan mo ang
mayabong na kasaysayan ng ating alfabetong Filipino.
1976
Alam mo ba na pinagyaman sa taong ito ang dating Abakada sa bisa ng
Memorandum Pangkagawaran Blg. 194 ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura
upang makaagapay sa mabilis na pag-unlad at pagbabago ng wikang Filipino.
Sinimulan ang pagbabago ng ating alfabeto sa mga Tuntunin ng Ortograpiyang
Filipino ng Surian ng Wikang Pambansa. Mula sa 20 titik ng abakada ng wikang
Tagalog, idinagdag ang 11 bagong letra – c, ch, f, j, ll, ň, q, rr, v, x, at z kaya naging
31 ang titik ng alfabeto. Dahil sa dami ng mga titik, binansagan itong
“pinagyamang alfabeto”. Subalit ito ay hindi naging matagumpay dahil nagpakita
ito ng kunting kahinaan at nagdulot ng maraming argumento. Ilan sa mga ito ay
hindi malinaw kung paano tatawagin ang mga titik at kung paano ito pagsusunod-
sunurin. Hindi rin maayos gamitin sa enumerasyon o sa pagbabalangkas ang
alfabetong may digrapo. Dahil sa iilang mga argumentong ito, muling binalak ng
Surian na repormahin ang alfabeto partikular na sa pagreporma ng palabaybayang
Filipino. Ang Abakada pa rin ang ginamit ng taong-bayan, midya at maging sa
paaralan hanggang sa kalagitnaan ng taong 1987.
1987
Sa taong ito, muling binago ang alfabeto nang ipalabas ng Linangan ng
mga Wika sa Filipinas ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 noong Agosto 6,
1987 na may pamagat na Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino. Ito
ay bilang pagtugon sa tadhana ng Konstitusyon ng 1986 hinggil sa mabilis na
pagbabago, pag-unlad at paglaganap ng Filipino bilang wikang Pambansa at
pampamahalaang wika at pagsang-ayon pa rin sa patakaran ng Edukasyong
Bilingguwal ng 1987.
https://www.vecteezy.com/vector-art/446805-frame-design-with-log-and-leaves
2001
Ito ay tinawag na 2001 Revisyon sa Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng
Komisyon sa Wikang Filipino. Ang alfabeto ay may 28 titik pa rin, walang bawas
at walang dagdag. Ang tanging binago lamang ay ang tuntunin sa paggamit ng
walong (8) dagdag na titik na naging sanhi ng maraming kalituhan.
1. Pabigkas na Pagbaybay
A. Letrang C
1. Kapag ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo, panatilihin ang titik C.
Halimbawa:
Calculus Carbon Chlorophyll
2. Palitan naman ang titik C ng titik S kung ang tunog ay /s/, at ng titik K kung
ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may titik
C.
Halimbawa: card – kard central – sentral
B. Letrang Q
1. Kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo, panatilihin ang titik Q.
Halimbawa: quantum opaque
2. Kung ang tunog ay /kw/, palitan ang titik Q ng titik KW at K kung ang tunog
ay /k/ kapag ang hiram na salitang may titik Q ay binaybay sa Filipino.
Halimbawa: quarter – kwarter equipment – ekwipment
C. Letrang Ṅ
1. Kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo, panatilihin ang titik Ṅ.
Halimbawa: El Niṅo Malacaṅang
D. Letrang X
1. Kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo, panatilihin ang titik X.
Halimbawa: axiom box exodus
2. Kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may titik X na may tunog
na /ks/, palitan ito ng titik KS.
Halimbawa:
exam – eksam experimental – eksperimental
E. Letrang F
Gamitin ang titik F para sa tunog /f/ sa mga hiram na salita.
Halimbawa:
French fries futbol
F. Letrang J
Gamitin ang titik J para sa tunog /j/ sa mga hiram na salita.
Halimabawa: jam jaket sabjek
G. Letrang V
Gamitin ang titik V para sa tunog na /v/ sa mga hiram na salita.
Halimbawa: varayti video valyu
H. Letrang Z
Gamitin ang titik Z para sa tunog /z/ sa mga hiram na salita.
Halimbawa:
zebra magazin zoo
Halimbawa: X
✓ x-ray
➢ Kailangan kong magpa x-ray bukas.
1. C
2.Q
3.Ṅ
4.X
5.F
6.J
7.V
8.Z
A. PARA SA MGA PUMILI NG ONLINE
B. PARA SA MGA PUMILI NG ONLINE
Panuto: Gumawa ng bidyu na nagpapakita ng tamang pagkakabigkas
ng mga titik sa bagong alfabetong Filipino sa masining na
paraan. Maaaring sa pamamagitan ng pagkanta, pagsayaw,
pagtula o kumbinasyon ng dalawa. I-send ang video sa aking
messenger.
PAMANTAYAN PUNTOS
Teknikal
(Hindi magalaw ang pagbidyu 15
at malinaw na naririnig ang
boses ng nagsasalita)
Nilalaman
(malinaw at tamang 20
pagkakabigkas ng mga titik)
Pagkamalikhain 15
KABUUAN 50
Fidbak sa Pagsasanay
PAGTATAYA
I. PAGPAPALIWANAG
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan. Isulat ang iyong sagot
sa nakalaang espasyo. (15 puntos bawat bilang)
Pamantayan Puntos
Wastong gamit ng salita at mga kataga sa 5
pangungusap.
Orihinalidad 5
- Dapat na ito’y sariling gawa at hindi hango sa
internet o di kaya’y sa ibang tao.
Malinaw ang nialalaman at organisado ang mga 5
ideyang nailahad.
Kabuuan 15
Pagkakaiba Pagkakaiba
III.TIMELINE
Panuto: Gumawa ng isang timeline tungkol sa kasaysayan ng Ortograpiyang
Filipino. Nasa ibaba ang pamantayan sa gagawing timeline. (20 puntos)
Pamantayan Puntos
Wastong gamit ng salita at mga kataga sa 5
pangungusap.
Pagkakasunod-sunod ng mga Pangyayari 5
Pamantayan Puntos
Wastong gamit ng salita at mga kataga sa 5
pangungusap.
Orihinalidad 5
- Dapat na ito’y sariling gawa at hindi hango sa
internet o di kaya’y sa ibang tao.
Malinaw ang nilalaman at organisado ang mga 5
ideyang nailahad.
Kabuuan 15
MGA SANGGUNIAN
Abesamis, Norma R. et al. (2006). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Valenzuela
City: Mega-Jesta Prints, Inc.
Dayag, Alma M. et al. (2016). Pinagyamang Pluma 11(K to 12). Quezon City: Phoenix
Publishing House, Inc.